TITUS
Basilius Magnus, Hexaemeron
Part No. 6
Previous part

Chapter: 6  
Page: 76  
Line: 24   Page of ms. B: 32R  თქუმული მისივე
Line: 25   თავი მეექუსე


Line: 26        რომელი ჰბაძვიდეს მოღუაწესა, ჯერ-არს მისა, რაჲთა სიმჴნე
Line: 27     აქუნდეს. და ესე იცნობების წესთაგან კრებისათა, რამეთუ ბრძანებენ
Line: 28     მსხდომარენი იგი ასპარეზსა მას, რაჲთა არავინ იპოოს თავდაბურვილი
Line: 29     ასპარეზსა მას შინა. ხოლო ესე ჰნებავნ ამისთჳს *,
Line: 30     რაჲთა არა ხოლო თუ მხედველ იყვნენ მსხდომარენი იგი, არამედ
Line: 31     მოღუაწეცა. ეგრეთვე ჯერ-არს მისა, რომელი გამოეძიებდეს საქმეთა
Line: 32     დიდ-დიდთა და სმენილისა სიბრძნისა გამოუთქუმელისა, რაჲთა
Page: 77   Line: 1     აქუნდენ მას მიზეზნი მეცნიერებისათჳს წინამდებარეთაჲსა. და მეზიაროს
Line: 2     მე მოღუაწებასა მსგავსად ძალისა თჳსისა, რაჲთა არა
Line: 3     იყოს ჩემ თანა განმკითხველად, არამედ მოღუაწედ, რაჲთა ნუუკუე *
Line: 4     არა და\სთეს Page of ms. A: 29R   ჩემ თანა * პოვნაჲ * ჭეშმარიტებისაჲ * და ცთომაჲ
Line: 5     ჩემიო იქმნეს მავნებელ * მრავალთა. და რაჲსათჳს ვიტყჳ ამას?
Line: 6     არამედ რამეთუ მოწევნულ არს გამოძიებაჲ სოფლის-დაბადებისაჲ და
Line: 7     მეცნიერებაჲ მისი, Page of ms. B: 32V  რომლისა * დაწყებაჲ მისი არა * არს სიბრძნისაგან
Line: 8     ამის სოფლისა. არამედ რომლისაგან იგი * განსწავლა ღმერთმან
Line: 9     მონაჲ თჳსი და ეტყოდა მას პირის-პირ და არა იგავით*,
Line: 10     და ეიძულების *, რომელთა-იგი ჰნებავს ხილვად საქმეთა დიდდიდთა,
Line: 11     რაჲთა არა იყოს გონებაჲ მისი დაბურვილ გამოძიებისათჳს
Line: 12     წინამდებარისა ამის.

Line: 13        უკუეთუ გიხილავს ღამესა წმიდასა შუენიერებაჲ იგი ვარსკულავთაჲ
Line: 14     მიუთხრობელი, განგიზრახავს განმამზადებელისა მისთჳს
Line: 15     ყოველთაჲსა, თუ ვინ მოწერნა ცანი ესევითარითა ყუავილითა, და ვითარ-იგი
Line: 16     არს უნებლებით მათდა * მიმართ საჴმარებაჲ უფროჲს შუენიერებისა
Line: 17     თუალთაჲსა მათდა * მიმართი? და კუალად უკუეთუ გიხილვან
Line: 18     საკჳრველებანი დღისანი გონებითა მღჳძარითა *, და განიზრახე
Line: 19     ხილულთა ამათგან უხილავისა მისთჳს? და უკუეთუ ესრეთ
Line: 20     ხარ, მოსრულ ვიდრემე ხარ შენ მსმენელი განმზადებული და
Line: 21     ღირსი თეატრონსა მას * საწადელსა Page of ms. B: 33R  და სანატრელსა?

Line: 22        და მოვედ სენ და მე შეგიყვანო საკჳრველებათა დაფარულთა
Line: 23     ქალაქისათა, ვითარცა-იგი ვინმე * შეიყვანის მოყუასი თჳსი ჴელისპყრობით *
Line: 24     ქალაქსა უცნაურსა მის მიერ. ესე ქალაქი, რომელი იყო
Line: 25     საყოფელი ჩუენი, რომლისაგან უცხო-გუქმნნა ეშმაკმან კაცისმკლველმან,
Line: 26     და ცთუნებითა მისითა წარტყუენნა კაცნი მას შინა,
Line: 27     და იხილო პირველი იგი დაბადებან კაცისაჲ და სიკუდილი, რომელი
Line: 28     გუეწია, რომელი-იგი ესვა ცოდვასა *, რომელ არს პირმშოჲ
Line: 29     ეშმაკისაჲ დასაბამისა მის ბოროტისაჲ, რაჲთა უწყოდი, ვითარმედ
Line: 30     ბუნებით არს იგი ქუეყანისაჲ და კაცი * ქმნული ჴელითა
Line: 31     ღმრთისაჲთა *, და ძალითა არს იგი უმცირეს სხუათა, არამედ
Line: 32     არს იგი მთავარი დამტკიცებული პირუტყუთა ზედა და უსულოთა.
Line: 33     მკოდოვ არს იგი საუნჯეთაგან ბუნებისათა რაჲ შემძლებელ ზეცად
Page: 78   Line: 1     აღსლვად სიმდიდრითა ზრახვისა მისისაჲთა. უკუეთუ ვცნათ ესე, შემძლებელ
Line: 2     ვიქმნნეთ თავთაცა თჳსთა ცნობად Page of ms. A: 29V   და Page of ms. B: 33V  ვიცნათ
Line: 3     ღმერთი, დამბადებელი ჩუენი, და ვჰმონებდეთ მას და ვჰმსახურებდეთ
Line: 4     უფალსა ჩუენსა და ვადიდებდეთ მამასა, მზრდელსა ჩუენსა,
Line: 5     და შევიყუაროთ ძე *, კეთილის-მყოფელი ჩუენი, და გურცხუენოდის
Line: 6     წინამძღურისაგან ცხორებისა ჩუენისა ცხოველისა სულისა * სოფელსა
Line: 7     ამას და მომავალსაცა. და ნუმცა დავუცხრებით მსახურებად
Line: 8     მისა, რომელმან-იგი მოგუანიჭა * მრავალფერი სიმდიდრე, და
Line: 9     აღგჳსრულოს ჩუენ აღნათქუემი და დაგჳმტკიცოს, რომელსა-იგი
Line: 10     ვესავთ. და უკუეთუ საწუთროჲ ესე ესრეთ არს, ვითარ უკუე იყოს
Line: 11     საუკუნე * იგი? და უკუეთუ ხილული ესე კეთილ არს, რავდენ * უხილავი
Line: 12     იგი? უკუეთუ სიდიდე ცისაჲ. აღმაღლდების ზრახვისაგან კაცობრივისა,
Line: 13     რომელი უკუე გონებაჲ შემძლებელ არს გამოკულევად
Line: 14     ბუნებასა მას დაუსაბამოსა? უკუეთუ მზე ესე * , რომელი განხრწნასა
Line: 15     ქუეშე არს, ესრეთ შუენიერ არს და ესრეთ დიდ არს *, და მალე
Line: 16     სრბასა შინა * თჳსსა წესიერებით, რომლისა-იგი სიდიდე სწორ არს
Line: 17     ყოვლისავე, Page of ms. B: 34R  რაჲთა არა გარდავლოს საზომმან მისმან ყოველივე
Line: 18     სიშორე ესე გზისა *. და შუენერებითა ბუნებისა მისისაჲთა
Line: 19     არს იგი, ვითარცა თუალი დაბადებულთა შორის * ჰაეროვან, და
Line: 20     უკუეთუ ამისითა ხილვითა ვერ განვძღებით, ვითარ უკუე განვძღეთ *
Line: 21     შუენერებისაგან მზისა მის სიმართლისაჲსა? უკუეთუ ბრმასა
Line: 22     დაჭირვება უჩნს *, ვინაჲთგან ვერ ხედავს * მას, რავდენ უფროჲს
Line: 23     დაჰჭირდეს * ცოდვილთა *, რაჟამს მოაკლდეს მათ * ნათელი *
Line: 24     ჭეშმარიტი?

Line: 25        "და თქუა ღმერთმან: იყვნედ მნათობნი სამყაროსა
Line: 26     ცისასა განმანათლებელად ქუეყანისა და განმწვალებელად *
Line: 27     შორის დღისა და შორის ღამისა"*
Line: 28     ცამან და ქუეყანამან უსწრეს. და ამისა * შემდგომად დაებადა ნათელი,
Line: 29     და დღე და ღამე. და * განიყვნეს, და კუალად სამყაროჲ
Line: 30     იქმნა და ჴმელი გამოჩნდა; და წყალი შეკრბა შესაკრებელსა მდგომარე
Line: 31     განსაზღვრებული; ქუეყანა * აღივსო ნაშობითა თჳსითა * და
Page: 79   Line: 1     გამოიღო ნაყოფი * მრავალფერი და * თივაჲ * მრავალფერებითა
Line: 2     მცენარეთაჲთა. Page of ms. B: 34V  და მზე არღა იყო, და არცა მთოვარე, და *
Line: 3     რაჲთა არა უწოდდე * მზესა მამა ნათლისა დასაბამ *, და არცა ჰგონებდენ
Line: 4     უღმრთონი * Page of ms. A: 30R   იგი, ვითარმედ მზე დამბადებელი არს
Line: 5     მცენარეთაჲ. ამისთჳს იქმნა მეოთხე დღე. და მაშინ თქუა ღმერთმან:
Line: 6     იყვნედ მნათობნი სამყაროსა ცისასა.

Line: 7        რაჟამს სცნა მეტყუელი იგი, შე-ხოლო-აყავ მას მსმენელი.
Line: 8     თქუა ღმერთმან: იყვნედ მნათობნი, და ქმნნა
Line: 9     ღმერთმან მნათობნი*. ვინ თქუა, ანუ ვინ ქმნნა? არა გულისჴმა-ჰყოფა
Line: 10     ამას შინა ორსა პირებასა? ყოველსავე ამას შინა
Line: 11     თქუმულსა სიტყუაჲ ღმრთის-მეტყუელებისათჳს ფარულად დათესულ
Line: 12     არს.

Line: 13        და საჴმარებაჲ იგი მნათობთა არსებისაჲ არს, რაჲთა იყვნენ
Line: 14     მნათობ ქუეყანისა. და უკუეთუ ვინმე თქუას *, უკუეთუ არსებაჲ
Line: 15     იგი ნათლისაჲ პირველად იყო, რაჲსათჳს ითქუა *, ვითარმედ
Line: 16     მზე განმანათლებელ იქმნა ქუეყანისაო? და მიუგოთ * ეგევითარსა
Line: 17     მას: ნუ ჰბასრობ შენ უმეცრებასა სიტყჳსა ჩუენისასა,
Line: 18     რამეთუ ჩუენ არა შეუდგთ * სიტყჳსა *რჩეულებასა თქუენსა. რამეთუ
Line: 19     Page of ms. B: 35R  არა არიან ჩუენ შორის მოხუეჭანი სიტყუათანი და მეძიებელნი
Line: 20     სიკეთესა ჴმათასა, და აღვირჩევთ ყოველსა ადგილსა ჭეშმარიტებასა *
Line: 21     სიტყუათასა. და უწყოდე, ვითარმედ გამოუცხადებიეს
Line: 22     ბრწყინვალედ, რომელი-იგი ეგულებოდა. და * განათლებაჲ
Line: 23     იგი თქუა ნაცვალად ნათლისა. და ესე არა წინა-აღუდგების
Line: 24     თქუმულსა მას ნათლისათჳს. რამვთუ მაშინ * ბუნებაჲ იგი ნათლი Page of ms. B: 35R 
Line: 25     საჲ დაებად, და აწ იქმნა გუამი ესე მზისაჲ, რაჲთა იყოს ნათელი
Line: 26     ესე * პირველ-შობილი მტჳრთველ მისა. და ვითარცა იგი ცეცხლი
Line: 27     სხუა არს და სანთელი * სხუა, და ცეცხლსა მას აქუს ძალი მნათობი,
Line: 28     და ნათელი * შექმნულ * არს სანათობელად, ვიეოთდა *-იგი საჴმარ
Line: 29     არნ. და მნათობნი იგი შექმნულნი * არიან, მტჳრთველ ნათლისა
Line: 30     მის წულილისა, რომელსა შინა არა არს სიჴშირე. ვითარცა-იგი
Line: 31     მოციქული სახელ-სდებს ვიეთმე მნათობ სოფლისა *, და ნათელი
Line: 32     იგი სოფლისაჲ ჭეშმარიტი სხუაჲ არს, რომლისაგან იქმმნეს
Page: 80   Line: 1     წმიდანი სანთელ სულითა, რომელთა-იგი ასწავებდეს და იჴსნიდეს
Line: 2     ბნელისა მისგან * უგუნურებისაჲსა; Page of ms. B: 35V  და ეგრეთვე დამბადებელმან
Line: 3     ყოვლისამას [და]ჰბადა მზე ესე, და ყო ნათელსა მას ზედა,
Line: 4     და აღანთო სოფელსა შინა ვოთარცა სანთელი.

Line: 5        და Page of ms. A: 30V   ნუვინ უვარ-აყოფნ თქუმულსა მას, ვითარმედ
Line: 6     ბრწყინვალებაჲ იგი ნათლისაჲ სხუაჲ არს, და გუამი იგი, რომელ
Line: 7     ძეს ნათელსა შინა, სხუაჲ არს. რამეთუ განჰყოფს * შეერთებულთა
Line: 8     ყოველთა შანთსა შინა შემწყნარებელსა და ვითარებასა შინა, რომელი
Line: 9     მას ზედა დავარდების. და ვითარცა-იგი სისპეტაკე ბუნებასა
Line: 10     შინა * სხუაჲ არს და გუამი განსპეტაკებული სხუაჲ არს, ეგრეთვე
Line: 11     თქუმული ესე აწ გონებით ერთმანერთისა წინაჲღმდგომ არს და
Line: 12     შერეულ ძალითა დამბადებელისაჲთა. და ნუღარა მეტყჳ, ვითარმედ
Line: 13     ვერ ეგების ამათი ურთიერთას განყოფაჲ. და არცა მე გეტყჳ,
Line: 14     ვითარმედ მე და შენ შემძლებელ ვართ განყოფად ნათლისა გუამისაგან
Line: 15     მზისაჲსა, არამედ რომელი-იგი განზრახვითა ჩუენითა განყოფილ
Line: 16     არს, მარჯუე არს დამბადებელისა თჳსისა *, რაჲთა განყოს
Line: 17     იგი საქმით. და შენ ვერ შემძლებელ ხარ განყოფად ძალ\სა Page of ms. B: 36R 
Line: 18     ცეცხლისა შემწუელისასა * ნათლისაგან მისისა. არამედ ვითარცა
Line: 19     ხილვითა განსაკჳრვებელითა უნდა მოქცევაჲ მონისა თჳსისაჲ, და
Line: 20     ყო მაყულოვანსა მას შინა ცეცხლი მნათობი ოდენ თჳნიერ ძალისა
Line: 21     შემწუველისა, ვითარცა წამებს ფსალმუნი და იტყჳს: "ჴმამან
Line: 22     უფლისამან განკუეთის ალი ცეცხლისაჲ*". და
Line: 23     ამისთჳს საიდუმლოჲ იგი თქუმული გუასწავებს, ვითარმედ მაშინ
Line: 24     მოსაგებელსა მას საქმეთასა განიყოფს * ბუნებაჲ ცეცხლისაჲ, და *
Line: 25     ნათელი იგი მისი იყოს საშუებელად წმიდათა, და შემწუველობაჲ
Line: 26     იგი მისი მატკივნებელი განიყოს სატანჯველად ტანჯვისათჳს
Line: 27     ცოდვილთაჲსა *,

Line: 28        და კუალად ვნებისაგან მთოვარისა შემძლებელ ვართ პოვნად
Line: 29     ჭეშმარიტებასა * გამოძიებისათჳს. რამეთუ რაჟამს მოაკლდის მას,
Line: 30     არა დაილიის ყოველი გუამი მისი, არამედ ნათელი იგი მისი *,
Line: 31     რომელ არს მას შინა, განეშორებს *, და მერმე კუალად მოიქცის
Line: 32     და გუეჩუენის ჩუენ, ვითარმედ შეემატების *. და საქმენი იგი, რომელნი *
Line: 33     ჩანან მას შინა, წა\მებენ, Page of ms. B: 36V  ვითარმედ გუამი იგი მისი არა
Page: 81   Line: 1     განიხრწნების. რამეთუ მარჯუე არს შენდა, რაჲთა იხილო იგი,
Line: 2     რაჟამს წმიდა იყოს ჰაერი, არნ რაჲ სიმრგულე იგი მისი თჳნიერ
Line: 3     სინათლისა, ვითარ არნ იგი * სავსებასა შინა * მისსა. და მნათობისა
Line: 4     მისგან კერძოჲსა იხილო მეორე იგი კერძოჲ უნათობელი. და ნუ
Line: 5     Page of ms. A: 31R   ჰგონებ, ვითარმედ ნათელი იგი მთოვარისაჲ სხჳთ შესრულ
Line: 6     არს მთოვარება, ვინაჲთგან რაჟამს მიეახლის მზესა, მოაკლდის ნათელი
Line: 7     მისი, და რაჟამს განეშორის *, შეეძინის. და არა არს ჩუენდა
Line: 8     დღეს სამი გამოძიებად ამისთჳს, არამედ ვაუწყებ, ვითარმედ გუამი
Line: 9     იგი მისი სხუაჲ არს, და განმანათლებელი იგი * მისო სხუაჲ. და
Line: 10     ესრეთ * გულისჴმა-ყავ მზისათჳს, გარნა ესე ოდენ, რამეთუ ნათელი
Line: 11     შეზავებულ არს მას შინა და არა განეშორების მისგან. ხოლო
Line: 12     მთოვარე, რავდენ * მარადის შეომოსს და განიძარცუავს ნათელსა,
Line: 13     მოა\სწავებს Page of ms. B: 37R  ჭეშმარიტებასა, რომელი-იგი * ითქუა მზისათჳს.

Line: 14        და ამათ ებრძანა, რაჲთა განწვალონ შორის დღისა
Line: 15     და შორის ღამისა. და ზემო-კერძო ითქუა, ვითარმედ ღმერთმან
Line: 16     განაშორა შორის ნათლისა და ბნელისა, რამეთუ
Line: 17     მაშინ შექმნნა ბუნებანი იგი მათნი განყოფილად, რაჲთა არა აქუნდეს
Line: 18     ზიარებაჲ ერთმანერთისა თანა: ნათელსა ბნელისა თანა და
Line: 19     ბნელსა ნათლისა თანა *. რამეთუ ბნელი, რომელ არს * ღამე, ბუნებით
Line: 20     არს იგი აჩრდილი *, რომელ არნ დღისი. რამეთუ ყოველი
Line: 21     სიბნელე იქმნების, რაჟამს დაეფარის ნათელი გუამისა რაჲსაგანმე,
Line: 22     და დილეულად განგრძნის * ჩრდილი იგი დასავალით კერძო, და
Line: 23     მწუხრად მიდრკის აღმოსავალად *, ხოლო შუვა დღესა განსწორებულად
Line: 24     იხილვების *, და მიდრეკაჲ მცხინვარებისა მზისაჲ -- დაფარვაჲ
Line: 25     მისი ქუეყანისაგან არს ბუნებაჲ ღამისაჲ. და ესე არს თქუმული იგი,
Line: 26     ვითარმედ განაშორა ღმერთმან შორის ნათლისა და შორის
Line: 27     ბნელისა, რამეთუ ბნელი ივლტინ ნა\თლისაგან Page of ms. B: 37V  და ერთმანერთისა
Line: 28     იგი წინაჲღდგომაჲ * მათი ბუნებით პირველადვე დაებადა. და აწ
Line: 29     ებრძანა მზესა, რაჲთა უფლებდეს იგი * დღესა ზედა, და მთოვარე,
Line: 30     რაჟამს განივსოს სიმრგულე * მისი, უფლებდეს ღამესა ზედა;
Line: 31     და ორნი * ესე მნათობნი *, რაჟამს თჳს-თჳს განეშორნიან, გამობრწყინდის
Line: 32     მზე, და შთავიდის მთოვარე ადგილსა ბნელსა, და
Line: 33     რაჟამს აღივსის მზე, ოდესმე იგი ამოჰჴდის * აღმოსავალით. და
Page: 82   Line: 1     უკუეთუ ნათელი იგი მთოვარისაჲ არა სრულ იქმნების ხატითა
Line: 2     მისითა ღამით, არა არს ესე დამარღუეველ თქუმულისა, არამედ რაჟამს
Line: 3     არნ იგი სავსე, ჴელ-მწიფებნ იგი ღამესა ზედა, და აღემატოს
Line: 4     იგი ვარს\კულავთა Page of ms. A: 31V   სინათლითა და ჰნათობნ იგი ყოველსა
Line: 5     ქუეყანასა სწორად * მზისა ჟამთა თჳსთა.

Line: 6        "და იყვნედ სასწაულებად * და ჟამებად და წელიწადებად*".
Line: 7     მოსწავებანი იგი მნათობთანი სარგებელ არიან
Line: 8     ცხორებისათჳს კაცთაჲსა. Page of ms. B: 38R  რაჟამს არავინ გარდაჰჴდეს საზომსა
Line: 9     გამოძიებისათჳს *. ჰპოო მათგან სარგებელი მრავლად გამოცდილებითა.
Line: 10     და ისწაოს * მათგან სიმრავლე წჳმათაჲ და სიმცროჲ
Line: 11     მათი და სიორძილი ქართაჲ * ფიცხელთაჲ. და ესევითარი არს,
Line: 12     რომელი ჩანს მზისაგან და საჩინოთაგან მზისათა. ესრეთ იხილო *,
Line: 13     რომელი * გიჩუენა * უფალმან, რაჟამს-იგი თქუა, ვითარმედ * "ზამთარი
Line: 14     ყოფად არს, რაჟამს ცაჲ მრუმლოვის და წითელ
Line: 15     არს*". რამეთუ რაჟამს * აღმოჰჴდის მზე მრუმედ, დაბნელდის
Line: 16     მცხინვარებაჲ იგი მისი და ჩანნ ფერი იგი მისი წითელ და ნაკუერცბლის-ფერ,
Line: 17     და სიზრქემან ჰაერისამან ქმნის ესევითარი სახილავი
Line: 18     თუალთათჳს. და რაჟამს არა განიბნიის * ზრქელი ესე *
Line: 19     ჰაერი, მდგრომარე, მცხინვარებისაგან მზისაჲსა, მოჲსწავის, ვითარმედ *
Line: 20     სიმრავლემან ქუეყანისა ორთქლისამან * ვერ შეუძლო შეზავებად
Line: 21     ჰაერსა, და მოიღო წჳმაი ადგილთა მათ, რომელთა შინა
Line: 22     შეკრბის იგი. და ეგრეთვე კუალად მთოვარემან * რაჟამს ივანის
Line: 23     და მზე რაჟამს გარე-მოადგის მას, Page of ms. B: 38V  რომელთა-იგი ჰრქჳან შეცვანი,
Line: 24     მოჲსწავებედ წჳმათა დიდ-დიდთა * და აღძრვასა ქართა ფიცხელთასა.
Line: 25     და კუალად რომელსა-იგი ჰრქჳან ა[ნთ]ილიუს, რაჟამს შეკრბის
Line: 26     იგი სარბიელსა ზედა მზისასა, არნ სასწაულ სალმობათა
Line: 27     ჰაერისათა. და * ეგრეთვე რომელნი გამოჩნდიან კუერთხის სახედ
Line: 28     ღრუბელთა შინა ზედა-კერძო ფერთა მათ მშჳლდისათა, მოჲსწავებედ *
Line: 29     იგინი წჳმათა დიდძალთა ანუ შეცვალებასა ჰაერისასა ფიცხელსა.
Line: 30     და კუალად მრავალნი სასწაულნი უცნობიან გამომეძიებელთა
Line: 31     მოკლებისაგან მთოვარისა და სავსებისა მისისა, რამეთუ
Page: 83   Line: 1     ჰაერი იგი ქუეყანისაჲ შეიცვალების შეცვალებასა თანა ხატთა მისთასა.
Line: 2     რ~ რაჟამს გამოჩნდის იგი დღისი წმიდად, მოჲსწავებნ იგი
Line: 3     სიწმიდესა ჰაერისასა; და ოდეს იხილვოს * სიზრქე მწუერვალთა
Line: 4     მისთაჲ მოწითანედ *, მოჲსწავებნ წყალსა დიდძალსა ღრუბელთაგან
Line: 5     ანუ Page of ms. A: 32R   სიორძილსა ქარისა სამხრისასა ფიცხელსა. Page of ms. B: 39R  და ვინ
Line: 6     არა უწყის * სარგებელი, რომელ არნ ცხორებისათჳს ჩუენისა * საგონებელთა
Line: 7     ამათგან? და * შესაძლებელ არს მენავისა, რაჟამს აგრძნის *.
Line: 8     [რაჲ]-იგი ყოფად არს სიფიცხლისაგან ქარისა, რაჲთა დააყენოს
Line: 9     ნავი თჳსი ნავთსადგურსა შინა და განერის * წარწყმედისაგან.
Line: 10     და შესაძლებელ არს გზისა მავალთაგან *, რაჲთა განერნენ ვნებისაგან
Line: 11     ჰაერისა, რაჟამს * იხილონ იგი შეცვალვბულად. და ქუეყანისმოქმედნი,
Line: 12     რომელნი ზრუნვეს ყანისათჳს და დანერგვისა ხეთაჲსა,
Line: 13     ამიერითგან * ჰპოებენ * ჟამთა მარჯუეთა საქმისათჳს. და წინაჲსწარ
Line: 14     უთქუამს უფალსა, ვითარმედ განქარვებაჲ იგი სოფლისაჲ
Line: 15     ამის ყოფად არს სასწაულთაგან მზისა და მთოვარისა და ვარსკულავთა.
Line: 16     რამეთუ * იტყჳს: "მზე გარდაიქცეს სისხლად და
Line: 17     მთოვარემან არა გამოსცეს ნათელი თჳსი*". ესე არიან
Line: 18     სიტყუანი აღსრულებისა სოფლისანი.

Line: 19        არამედ რომელნი-იგი ხლდებიან უფროჲს მთხრებლისა, მოიზიდვენ
Line: 20     თქუმულსა შობისათჳს კაცისა * და იტყჳან, ვითარმედ განგებულებაჲ
Line: 21     ცხორებისა ჩუენისაჲ Page of ms. B: 39V  შეყოფილ არს სიორძილსა
Line: 22     ვარსკულავთასა, და ამისთჳს ჰგონებენ ქალდეველნი ვარსკულავთაგან
Line: 23     ყოფასა მიზეზთა მათ, რომელნი შეგუემთხუევიან ჩუენ. და
Line: 24     სიტყუაჲ იგი წიგნისაჲ, რომელი იტყჳს განმარტებით *, ვ~დ იყვნენ *
Line: 25     სასწაულად, არა გულისჴმა-ყვეს, ვითარმედ ჟამთა ქცევისათჳს
Line: 26     თქუმულ არს იგი და შეცვალებისათჳს ჰაერისა. არამედ
Line: 27     იტყჳან იგინი, ვითარმედ მრავალფერთა ცხორებათათჳსო *, რაჟამს *
Line: 28     ვარსკულავნი ესე * აღიძრნიან და შეერინიან ვარსკულავთა
Line: 29     ამის კოშკისათა. და შეიყვანიან ერთმანერთი * ხატითა რაჲთმე,
Line: 30     და მათგან არნ შობაჲ ესეთი და ეგეთი; და რაჟამს სხუებრ სახედ
Line: 31     აღიძრნიან იგინი, ყვიან რაჲმე წინაჲღმდგომი ამისიო.
Page: 84   Line: 1     და ნუუკუე არა უჴმარება არს ჩუენდა, რაჲთა მცირედ გამოვაცხადოთ
Line: 2     და ვთქუათ სიტყუაჲ, რომელი არა ხოლო თუ * ჩემი
Line: 3     არს, არამედ მათისგანვე თქუმულისა * მოვიღო სამხილებელად
Line: 4     მათდა, რომელნი-იგი შეცჳვნებულ იყვნვნ საცთურსა მათსა, Page of ms. B: 40R 
Line: 5     და საცო მათა იყოს *, რომელნი-იგი არა Page of ms. B: 40V  შეცჳნებულ იყვნენ ეგევითარსა.
Line: 6     რომელთა-იგი უპოვნიეს სიტყუაჲ შობისაჲ ამისთჳს, რაჟამს
Line: 7     ცნეს, ვითარმედ სივრცესა სისა ჟამთასა მრავლად სცთებიან იგინი *,
Line: 8     შეამოკლეს საწო######ი ჟამთაჲ ფრიად, ვიდრემდის მცირესაცა
Line: 9     შინა, რომელი-იგი მოაჴსენა მოციქულმან, მყის წამსა შინა თუალისასა*,
Line: 10     განიყოფვის შობაჲ შობილთაჲ. და ესე რომელი ამას
Line: 11     წამსა შინა იშვა, მძლე არს იგი ქალაქთა ზედა და მთავარ გუნდთა
Line: 12     ზედა, მომტაცებელ საფასეთა: და შობილი იგი მეორესა მას წამსა
Line: 13     შინა მთხოველ კარითი-კარად დღისა საზრდელისათჳს. ამისთჳს განიყვის *
Line: 14     სიმრგულე მისი *, რომელსა ჰრქჳან ცხოველი *, ვიდრე *
Line: 15     ათორმეტად * ნაწილად. რავდენ * მზე განჰვლის ათორმეტთა მათ
Line: 16     ნაწილთა სიმრგულესა მას შინა შეუძრავსა, თითოეული * ნაწილი
Line: 17     ოცდა ათსა დღესა. ამისთჳს განყვეს თითოეულო იგი ათორმეტთაგანი
Line: 18     ოცდაათ ნაწილად და თითოეული ნა\წილი Page of ms. B: 40V  ოცდა ათთა
Line: 19     მათგანი განყვეს სამეოცად, და თითოეული სამეოცისა მისგანი
Line: 20     განყვეს კუალად სა[მე]ოც ნაწილად.

Line: 21        და წარმოვიღოთ აწ შობაჲ შობილთაჲ და ვიხილოთ, უკუეთუ
Line: 22     შემძლებელ არიან იგინი მიწდომად გამოწულილვით განყოფასა
Line: 23     ამის ჟამისასა. რაჟამს იშვის ყრმაჲ *, დახედნის * აღმქუმელმან *
Line: 24     მან, წული-ძი არსა ყრმაჲ იგი * ანუ ქალი *, და მცირედ-რე
Line: 25     და ელინ-ღა ტირილსა მისსა *, რომელი-იგი არს სასწაული ცხორებისაჲ
Line: 26     შობილისაჲ მის *. და ვითარ ვჰგონებ *, რავდენიმცა * გამოსრულ
Line: 27     იყო ჟამსა მას შინა წულილთა მათგან *! არქუ შენ ქალდეველსა
Line: 28     მას. ვითარ გნებავს, რავდენი * წარმოვიღოთ წულილი *
Line: 29     პირველ აღმქუმელისა მის სიტყუამდე, და ამისა შემდგომად * უკუეთუ
Line: 30     იპოოს მხედველი იგი მის ჟამისაჲ მდგომარე გარეშე სახლისა
Line: 31     მის *? და ჯერ-არს მისა *, რომელსა უნდეს ცნობაჲ * ჟამისაჲ *
Page: 85   Line: 1     მის, რომელსა შინა იშვა შობილი იგი, თუ რომელი არს ვარსკულავი
Line: 2     იგი აღმოსავალი *, Page of ms. B: 41R  და უკუეთუ დღისაჲ არს იგი ანუ
Line: 3     ღამისაჲ. რაოდენი-მე სამეოცთა მათგანი სიმრავლე * განვიდა ამას
Line: 4     ჟამსა? რამეთუ ბუნებით * ზედა-აც, რაჲთა ოპოოს ვარს\კულავი Page of ms. A: 33R  
Line: 5     მომასწავებელი ჟამისაჲ *, და არა * თუ ათორმეტთა მათგან * ნაწილთა
Line: 6     ოდენ, არამედ ნაწილთაგან ნაწილთა მისთაჲსა და ნაწილთაგან
Line: 7     სამეოცთაჲსა *. რამეთუ იტყჳან *, ვითარმედ სიწულილე აღრიცხუვისაჲ
Line: 8     მის ჯეერ-არს პოვნად თოთოეულსა შინა შჳდთა მათ
Line: 9     წარწყმედულთა ვარსკულავთასა *, რაჲთა საცნაურ იქმნეს, თუ ვითარ
Line: 10     იყო ნათესავობაჲ იგი და ხატი ერთმანერთისა მიმართ * შობასა
Line: 11     მას შობილისა მისისაო *. და უკუეთუ ჟამსა მას ვერ შემძლებელ
Line: 12     არიან ცნობად ჭეშმარიტებით, და ამას შინა შეცთომილებაჲ
Line: 13     არს და უგუნურებაჲ ყოვლისა საქმისა მათისაჲ. აწ უკუე საცინელ
Line: 14     არიან, რომელნი-იგი * მოიცალებენ ამის საქმისათჳს, და კუალად
Line: 15     იგინიცა, რომელნი ჰგონებენ მეცნიერებასა საქმისა მათისასა.

Line: 16        და იხილეთ კუალად, ვითარ-იგი შჯიან? და იტყჳან, ვითარმედ
Line: 17     იგი ვინმე თმა-გრძელ არს და შუე\ნიერ Page of ms. B: 41V  თუალითა; და ესე
Line: 18     ამისთჳსო, რამეთუ შობაჲ იგი მისი იყო ვერძსა შინაო, და ეს(ე ცხოველი
Line: 19     ამით იცნობებისო. და კუალად იგივე არს დიდ სულითა, რამეთუ
Line: 20     ვერძი მთავარი არს; და კუალად არს * იგივე შობილი უხუ და
Line: 21     მომგებელ, რამეთუ ვერძმან განიყარის მატყლი თჳსი უშრომელად,
Line: 22     და კუალად სხუაჲ შეიმოსის. და სხუაჲ ვინმე იშვა ჴარსა შინა,
Line: 23     რამეთუ არს იგი მშრომელ და მსახურ; და ესრეთვე ცხოველი ესე
Line: 24     არს უღელსა ქუეშე. და ესე ღრიაკალსა შინა იშვა *, რამეთუ არს
Line: 25     იგი მკბენარ და ჰგავს ცხოველსა მას *; და კუალად სხუაჲ -- სასწორსა
Line: 26     შინა, რამეთუ სამართლისას არს იგი, ვითარცა-იგი სასწორი,
Line: 27     რომელ არს კაცთა შორისო.

Line: 28        და ვინ ესრეთ ღირს არს ბასრობისა, ვითარ ესენი!? ვერძი იგი,
Line: 29     რომელსა შინა სთქუ შენ შობაჲ კაცისაჲ, არს იგი ათორმეტთაგანი *
Line: 30     ნაწილთა მათ ცისათაჲ, რომელთა შინა, რაჟამს მოვლის მზემან,
Line: 31     არნ დაწყებაჲ გაზაფხულისაჲ. და სასწორნი და ჴარნი * და * Page of ms. B: 42R 
Line: 32     კუალად თითოეული მათი არს ერთი ათორმეტთა მათგანი, რომელ
Line: 33     არიან სიმრგულესა მას შინა მათ ცხოველთასა *. და ვითარ
Page: 86   Line: 1     იტყჳ შენ, ვითარმედ დაწყებაჲ იგი მიზეზთა ცხორებისა შობილთაჲსა
Line: 2     მუნით არს, და შემდგომად მისა ამსგავსებ გონებათა მათთა
Line: 3     ცხოველთა მათ და მძოვა[ვ/რთა ჩუენ შორის? და იტყჳ, ვითარმედ
Line: 4     შობილი იგი ვერძსა შინა უხუ არსო *, არა თუ ნაწილი იგი
Line: 5     ზეცისათაჲ * ჰყოფს გონებასა * შობილსა მას თანა, არამედ რავდენ *
Line: 6     საცხოვარი იგი ამას ბუნებასა ზედა არს. ჵ მეტყუელო, ვითარ
Line: 7     იტყჳ შენ, ვითარმედ შობაჲ * ამისი ვარსკულავთაგან არსო *, და გნებავს,
Line: 8     რაჲთამცა გუარწმუნე იგი * მძოვართაგან? უკუეთუ თითოეულებაჲ
Line: 9     გონებათაჲ * ცხოველთა ამათგან * ცათა შინა * არს, დაწყებაჲ
Line: 10     იგი უკუე * თითოეულებისა * ცათაჲსა სრულ იქმნა პირუტყუთაგან.
Line: 11     და უკუეთუ სიტყუაჲ ესე საცინელ არს, უძჳრეს არს * მისა თქუმული
Line: 12     იგი, რომელსა ჰნებავნ * რწმუნებად, რომელი-\იგი Page of ms. B: 42V  ვერ შესაძლებელ
Line: 13     არსო. არამედ სიბრძნე ესე მათი მსგავს არს ქსელსა დედაზარდლისასა.
Line: 14     რომელსა-იგი რაჟამს მოეახლის მუმლი ანუ მწერი,
Line: 15     გინა თუ სხუაჲ რაჲმე ესევითართა უძლურთა ცხოველთაგანი, შეების
Line: 16     მას და დაების; და ოდეს ძლიერთა ცხოველთაგანი რაჲმე შეების
Line: 17     მას, განხეთქის იგი და განრყუნის.

Line: 18        და არა მას ოდენ იტყჳან იგინი, არამედ საქმენიცა, რომელნი
Line: 19     არიან ჴელმწიფებასა ქუეშე ჩუენსა და ვჰყოფთ ნებითა ჩუენითა
Line: 20     კეთილსაცა და ბოროტსაცა. აჩემნეს მათ მიზეზნი იგი,
Line: 21     ამათნი ვარსკულავთა. და ამისთჳს წინააღგომაჲ იგი მათი საცინელ
Line: 22     არს, არამედ ნუუკუე მრავალნი შეცჳვენ საცთურსა მას მათსა,
Line: 23     და ამისთჳს არა ჯერ-არს დადუმებ.აჲ ჩუენი.

Line: 24        და ყოვლისა პირველად ვჰკითხოთ მათ ამისთჳს, ვითარმედ:
Line: 25     არა ყოველთა დღეთა შეიცვალებისა ხატი ვარსკულავთაჲ შეცვალებითა
Line: 26     მით დიდძალითა? Page of ms. B: 43R  რამეთუ ვარსკულავნი იგი, რომელთა
Line: 27     ჰრქჳან წარწყმედულ, მარადის იძრვიან იგინი, და რომელიმე
Line: 28     მათგანი ადრე შეემთხუევის მოყუასსა თჳსსა და რომელიმე
Line: 29     ნელიად *, და ერთსა შინა ჟამსა ოდესმე იხილიან ერთმანერთი
Line: 30     და ოდესმე დაიფარნიან. და ვითარ თქუენ იტყჳთ ხილვასა ვარსკულავისა
Line: 31     მარგებელისა * და მავნებელისასა, ვითარმედ * დიდი
Line: 32     ძალი არს შობისათჳს. და ოდესმე არა პოვიან ჟამი იგი, რომლისაგან
Page: 87   Line: 1     იცნობების ვარსკულავი იგი მარგებელი შეცთომილებითა
Line: 2     მათითა ერთსა მას წულილთაგანსა Page of ms. A: 34R   და შეისწავებს * იგი
Line: 3     ბოროტად.

Line: 4        და ესევითარსა შინა ზრახვასა ფრიად არს უგუნურებაჲ და
Line: 5     უფროჲს-ღა უღმრთოებაჲ. რამეთუ მავნებელნი იგი ვარსკულავნი
Line: 6     აჩემებენ ბოროტსა თჳსსა დამბადებელსა თჳსსაო. რამეთუ უკუეთუ
Line: 7     ბოროტი იგი მათი ბუნებით არს *, ღმერთი დამბადებელი ვიდრემე
Line: 8     არს ბოროტისაჲ?! და უკუეთუ ბოროტი ნებითა მათითა არს, ცხოველნი
Line: 9     ვიდრემე უკუე * არიან იგინი, და Page of ms. B: 43V  აქუს მათ ნებაჲ და
Line: 10     იძრვიან იგინი ჴელმწიფებითა თავისა თჳსისაჲთა?! და ესე უფროჲს
Line: 11     არს ყოვლისა სიცოფისა ტყუვილი უსულოთა ზედა, და კუალად
Line: 12     რაჲსათჳს არა იტყჳან, ვითარმედ ბოროტი და კეთილი ყოველსავე
Line: 13     ვარუკულავსა აქუს მსგავსად მთავრობისა თჳსისა *, არამედ იტყჳან
Line: 14     იგინი, ვითარმედ ოდეს ამას ადგილსა არნ, კეთილად * არნ, და ოდეს
Line: 15     იხილეს სხჳსაგან ვარსკულავისა, მავნებელ არნ იგი, და ოდეს მცირედ
Line: 16     მიდრკის იგი, განვიდის * მისგან! და ესე კმა არს ამისთჳს.

Line: 17        და უკუეთუ ყოველსა წამსა თუალისასა ჟასთა შინა შეიცვალებენ
Line: 18     ხატსა თჳსსა და მათ * შეცვალებათა შინა ოდესმე არნ ერთსა
Line: 19     შინა დღესა შობაჲ მეფეთაჲ, და რაჲსათჳს არა იშვებიან ყოველთა
Line: 20     დღეთა მეფენი? გინა რაჲსათჳს არა აქუს მეფეთა სამკჳდრებელი?
Line: 21     და არავინ მეფეთაგანმან იცის ვარსკულავთაგან მეფობაჲ ძისა
Line: 22     თჳსისაჲ? რამეთუ არავისი არს კაცთაგანისაჲ ესევითარი ჴელმწიფებაჲ.
Line: 23     Page of ms. B: 44R  და ვითარ ოზია შვა იოათამ და იოათამ შვა აქაზ და
Line: 24     აქაზ შვა ეზეკია? და არა შევიდა ამათ ზედა ჟამიცა ერთი მონებისაჲ *?

Line: 25        და კუალად უკუეთუ დაწყებაჲ კეთილისა და ბოროტისაჲ
Line: 26     არა ჩუენგან არს, არამედ უნებლებით ზედა-გუაც ჩუენ შობითგანვეო,
Line: 27     ტყუვა * ვიდრემე უკუე * შჯულმან, რაჟამს-იგი * განასაზღვრა
Line: 28     და თქუა, ვითარმედ კეთილი და ბოროტი ჩუენგან არსო;
Line: 29     და მსაჯულნი ვიდრემე მეტ არიან, ვინაჲთგან აქებენ იგინი კეთილსა
Line: 30     და ჰგმობენ ბოროტსა. და უკუეთუ * მპარავსა მას არაჲ ვისგანმე
Line: 31     თანა-აც პარვისა მისთჳს პატიჟი, და არცაღა * კაცის-მკვლელსა
Line: 32     მას კაცის-კლვისა მისთჳს, რამეთუ დაღაცათუმცა უნდა დაჭირვად
Line: 33     ჴელი თჳსი, ვერვე\მცა Page of ms. A: 34V   შეუძლო იძულებისა მისგან, რომელმანიგი
Line: 34     უნებლიაჲთ აქმნია მას. და კუალად ჴელით-მოქმედნიცა იგი *
Page: 88   Line: 1     ცუდად შურებიან. და ქუეყანის-მოქმედნიცა იგი ვიდრემე ნაყოფიერ
Line: 2     იქმნნეს * თჳნიერ თესვისა და მკისა; Page of ms. B: 44V  და კუალად ვაჭარიცა
Line: 3     განმდიდრდეს-ვე. დაღაცათუ არა უნდეს სიმდიდრის, ვინაჲთგან
Line: 4     განბჭობაჲ იგი, რომელ მის ზედა არს *, შეუკრებს საფასეთა.
Line: 5     და სასოებაჲ * ვიდრემე დიდი * ქრისტიანეთაჲ წარწყმდეს,
Line: 6     ვინაჲთგან სამართალი არა პატივცემულ იყოს და ცოდვაჲ დაშჯილ,
Line: 7     და არცა იყვნვს ესე ყოფილ ნებითა კაცთაჲთა. და უკუეთუ
Line: 8     არს რაჲმე იძულებითა ვარსკულავთაჲთა, არა ვიდრემე სამართალ
Line: 9     არს ღმრთისა, რაჲთამცა მიაგო ვისმე საქმეთაებრ, და ესე ღმრთისაჲ
Line: 10     ოდენ არს საკუთრად.

Line: 11        და კმა არს ჩუენდა სიტყჳს-გებად მათა მიმართ, რამეთუ
Line: 12     თქუენ * არა გიჴმს ამისთჳს მრავალი სიტყუაჲ, ვინაჲთგან ხართ
Line: 13     თქუენ ცოცხალ სულითა, და ჟამსა ამას არა მარჯუე არს სიტყუად
Line: 14     მიმართ მათდა * უფროჲს ზომისა *. და კუალად მოვიქცეთ
Line: 15     ნეშტსა მას სიტყუასა:

Line: 16        იყვნედ ნიშნებად და სასწაულებად ჟამთა და
Line: 17     დღეთა და წელიწადთა. გჳთქუამს * სასწაულთათჳს, Page of ms. B: 45R 
Line: 18     ხოლო ჟამთათჳს ვიტყჳთ, ვითარმედ არიან იგინი განყოფანი წელიწადისანი
Line: 19     -- ზამთარი და გაზაფხული, ზაფხული და არე, რომელ
Line: 20     არიან წესიერად სიორძილსა შინა მნათობთასა. და ზამთარი არნ,
Line: 21     რაჟამს იქცის მზე სამხრით კერძო, და იქმნის აჩრდილი ღამისაჲ
Line: 22     ფრიად ქუეყანასა ზედა ჩუენ შორის; და განცივდის ჰაერი, რომელ
Line: 23     არნ ქუეყანასა ზედა, და ყოველნი ორთქლნი ნოტიანი შეკრბიან
Line: 24     ჩუენ თანა და არიედ იგინი მიზეზ წჳმისა და სიმრავლისა
Line: 25     თოვლთაჲსა. და კუალად რაჟამს აღმაღლდის * მზე ადგილთა მათგან
Line: 26     სამხრისათა. იქმნის იგი შუვა და განასწორნის დღენი და ღამენი;
Line: 27     და რავდენცა * აღმაღლდის იგი ადგილთაგან ქუეყანისათა,
Line: 28     მოიღის განსწორებაჲ, და იქმნის გაზაფხული, რომელ არს დასაბამი
Line: 29     გამოღებისაჲ ყოვლისა მცენარისაჲ, და მაცხოვნებელი უმრავლესთა
Line: 30     ხეთაჲ, და მცველი ნათესავისა ცხოველთა ქუეყანისათა *
Line: 31     და წყლისათაჲ და შემდგომი შობათაჲ. და მე\რმე Page of ms. A: 35R   მუნით Page of ms. B: 45V 
Line: 32     მიიცვალის მზემან და მივიდის ჩრდილოჲთ კერძო და ყვის სიგრძე
Line: 33     დღეთა *, და ჰაერთა შინა დადგრომითა თჳსითა განაჴურვის ჰაერი
Page: 89   Line: 1     და ყოველი ქუეყანაჲ განაჴმის, და ამით შეეწევის * ნაყოფთა სიმწიფესა
Line: 2     და განსრულებასა ყანათასა *. და მაშინ არნ მზე უმჴურვალეს
Line: 3     ყოვლისა ჟამისა სიმცროჲთა ჩრდილისაჲთა * განზოგებასა დღეთასა,
Line: 4     და სიმაღლითა მისითა ქუეყანისაგან განანათლებნ ადგილთა,
Line: 5     რომელთა შინა ვართ ჩუენ. რამეთუ დღეთა ამათ * გრძელთა სიჩრდილე
Line: 6     მოკლე არნ და მოკლეთა დღეთაჲ გრძელ არნ სიჩრდილე. და ესე
Line: 7     მოჲსწავებს ჩუენ შორის, რომელთა ერთი ჩრდილი არს მყოფთა
Line: 8     ქუეყანისა მის ჩრდილოჲსათა. და სხუანი არიან ადგილნი, რომელნი
Line: 9     განზოგებასა დღითასა * ვერ იხილვენ ჩრდილსა თჳსსა შუვა *
Line: 10     სამხრის. რანეთუ * მზე, ზედა კერძო მათსა არნ და ყოვლით კერძოვე
Line: 11     ჰნათობნ, და მისწუდებინ ლაკუათა პი[რ]თაგან იწროთა და
Line: 12     განანათლნის იგინი. ამისთჳს ჰრქჳან მათ უჩრდილონი. Page of ms. B: 46R 
Line: 13     ხოლო რომელნი-იგი იყოფიან უკუანა კერძო ქუეყანასა მას სულნელთასა,
Line: 14     ორკერძოჲთვე მისწუდების მას ჩრდილი. და ამას სამკჳდრებელსა
Line: 15     ამათი ხოლო ჩრდილი მისწუდების * სა[მხრით] კერძო
Line: 16     განზოგებასა დღეთასა, ამისთჳს ეწოდება მათ ორ-ჩრდილისანი *.
Line: 17     და ესე ყოველი არნ, რაჟამს მიდრკის მზე ჩრდილოჲთ კერძო
Line: 18     და ამათგან ვჰგონებდეთ ფიცხლად დაწუვასა ჰაერისაგან მზისა *
Line: 19     და სიმრავლესა მიზეზთასა, რომელი არნ მისგან. და ამისა * შემდგომად
Line: 20     შეგუემთხჳის ჟამი არისაჲ, და მოჲკლდის ფრიად მჴურვალებასა
Line: 21     ჰაერისასა და მცირედ-მცირედ გარდამოვიდის სიტფოჲსაგან
Line: 22     საზომსა შეზავებისასა, და მოგუაწინის ჩუენ ზამთრად უშრომელად
Line: 23     ამისთჳს, რამეთუ რაჟამს იწყის მიდრეკად ჩრდილოჲთ სამხრად
Line: 24     კერძო. და ესე განყოფაჲ ჟამისაჲ შეუდგს სიორძილსა მზისასა
Line: 25     და განაგებს ცხორებასა ჩუენსა.

Line: 26        იტყჳს, იყვნედ დღეებად, არა თუ რავდენ * დღეთა
Line: 27     მოქმედ არიან იგინი, Page of ms. B: 46V  არამედ რავდენ ჴელმწიფებაჲ აქუს დღეთა
Line: 28     ზედა. რამეთუ დღე Page of ms. A: 35V   და ღამე უწინარეს შობილ არიან მნათობთა
Line: 29     ამათსა. ვითარცა ფსალმუნი მოჲსწავებს თქუმითა, ვითარმედ: "შექმნა
Line: 30     მზე მფლობელად დღისა, და მთოვარე და ვარსკულავები
Line: 31     -- მფლობელად ღამისა*". და ვითარ აქუს მზესა
Line: 32     ჴელმწიფებაჲ დღისაჲ? რამეთუ უტჳრთავს მას ნათელი, და რაჟამს
Line: 33     ამაღლდის * ზედა საფარველსა, განაქარვის ბნელი, და არნ დღე.
Page: 90   Line: 1     და უკუეთუ ვინმე თქუას, ვითარმედ საზღვარი დღისაჲ არს ჰაერი
Line: 2     მზისაგან განათლებული და დღე არს საწყაული ჟამისაჲ, რომლითა
Line: 3     არნ მზე ქუეყანასა ზედა * ნახევარსა ცისასა.

Line: 4        და წელთათჳს იქმნნეს მზე და მთოვარე. ხოლო მთოვარემან
Line: 5     რაჟამს ათორმეტჯერ აღასრულის სრბაჲ თჳსი, არნ წელიწადი
Line: 6     ერთი. და ოდესმე დადგის თთუჱ * განსწორებისათჳს ოთხთა
Line: 7     ჟამთაჲსა, ვითარცა-იგი იყვნეს პირველად * წელიწადნი ჰურიათანი
Line: 8     და წარმართთანი, რომელნი-იგი უწინარეს მათსა იყვნეს. Page of ms. B: 47R 
Line: 9     ხოლო წელიწადი მზისაჲ არს *, რაჟამს მოვლის ადგილით და კუალად
Line: 10     მუნვე მოვიდის *.

Line: 11        "და ქმნნა ღმერთმან მნათობნი იგი დიდ-დიდნი*".
Line: 12     რამეთუ სიტყუაჲ იგი დიდ-დიდობისაჲ * ოდესმე ითქუმის
Line: 13     ლიტონადცა *, ვითარცა-იგი ვთქუთ, ვითარმედ ცაჲ დიდ * არს და
Line: 14     ქუეყანაჲ დიდ * არს და ზღუაჲ ეგრეთვე; და ოდესმე ერქუმის,

Line: 15        * რასმე დიდ, რაჟამს შეასწორო იგი სხუასა, ვითარცა სახედ ერქუმის
Line: 16     ცხენსა დიდ და ჴარსა დიდ, არათუ ჰასაკისა სიდიდისა მათისათჳს,
Line: 17     არამედ სხუათა * თანა შესწორებითა *. ვითარ გულისჴმავყოთ
Line: 18     სიდიდე ესე აქა? ნუუკუე ვიტყჳთა სიდიდესა მნათობთასა;
Line: 19     ვითარმედ * ჯინჭველი დიდ არს, გინა ეგევითარი რაჲმე სხუაჲ *,

Line: 20        რაჟამს შევასწორით იგი უმცროჲსსა რასმე მისსა? ანუ ვთქუათ
Line: 21     იგი * ლიტონად დიდად *, რამეთუ ეგრეთ დაებადნეს იგინი დიდ *
Line: 22     ბუნებით? ხოლო მე ვიტყჳ, ვითარმედ არა ამისთჳს ეწოდა მათ
Line: 23     დიდ, რამეთუ უფროჲს არიან იგინი სხუათა ვარსკულავთასა, არამედ
Line: 24     ამისთჳს ეწ\ოდა Page of ms. B: 47V  მათ დიდ, რამეთუ სინათლესა შინა მათსა
Line: 25     არს, რაჲთა კმა იყოს მნათობად ცასა და ქუეყანასა და ჰაერსა და
Line: 26     ზღუასა. და რაჟამს არიედ იგინი, რომელსაცა ნაწილსა ცისასა,
Line: 27     აღმოსავალით, გინა დასავალით, ანუ საშუვალ **, სწორად [ჩანედ]
Line: 28     იგინი კაცთათჳს ყოვლით კერძოვე; და ესე არს ჭეშმარიტი მოსწავებაჲ
Line: 29     სიდიდისა მათისათჳს, რამეთუ სივრცე ქუეყანისაჲ ვერ აყენებს
Line: 30     მათ, ჩნდენ დიდად გინა მცირედ. რამეთუ შორიელსა რასმე
Line: 31     ჩუენგან ვხედვიდით მცირედ, და რაჟამს მივეახლნით, საჩინო იქმნის
Line: 32     სიდიდე იგი მისი. ხოლო მზესა ვერცა ვინ მიეახლების და
Page: 91   Line: 1     ვერცა განშორდების, არამედ განსწორებულად იხილვების ყოვლით
Line: 2     კერძოვე. და ესე ამით საცნაურ არს, რამეთუ ჰინდონი და ბრიტინიელნი
Line: 3     სწორად ხედვენ მას. აწ უკუე არცა აღმოსავალისათა
Line: 4     მცირე უჩნს იგი, რაჟამს მიიწიოს იგი დასავალად, და არცა დასავალისათა
Line: 5     მცირე უჩნ იგი, რაჟამს აღმოჰვალნ იგი, Page of ms. B: 48R  არცა
Line: 6     რაჟამს არნ იგი შუა ოდენ ცასა, შეიცვალის ორ კერძოთავე
Line: 7     მხილველთაგან.

Line: 8        და ნუ შეგაცთუნებს შენ საჩინოჲ ესე, და ნუცა, რამეთუ მზე
Line: 9     არნ წყრთა ერთ ოდენ სახილველად, და ეგრე ჰგონებდე სიდიდესა
Line: 10     მისსა. რამეთუ სიშორესა სივრცისასა მოაკლდის ძალი სახედველთა
Line: 11     ჰაერთა შინა და შემცირდის, და ვერცა შემძლებელ არს ადგილსა
Line: 12     შორსა მიწუდომად. და რავდენ ხედვაჲ ჩუენი მცირე
Line: 13     არს, ყოველივე მცირედ იხილის. ხოლო დახედვაჲ მტყუვარ
Line: 14     არს და ჭურჭელი განმსაზღვრებელი ვერ გულის-საპყარი. მოიჴსენე,
Line: 15     რაჲ-იგი შეგუემთხუევის, და თავით თჳსით სცნა ჭეშმარიტებაჲ
Line: 16     სიტყჳსაჲ. რამეთუ ოდესმე იყვი შენ თავსა ზედა
Line: 17     მთისა * დიდისასა და იხილი ველი დიდი განმარტებული, და იხილე
Line: 18     მას შინა საჴნველები და მჴნველნი, ვითარცა ჯინჭველნი. და რაჟამს
Line: 19     მიჰხედო შენ ადგილისაგან მადლისა ზღუად კერძო, და იხილი
Line: 20     ჭალაკები დიდ-დიდები და ნავები მავალები Page of ms. B: 48V  დიდ-დიდები უმცირეს
Line: 21     ტრედისა. რამეთუ ხედვაჲ განიბნევინ ჰაერთა შინა, ვითარცა-იგი
Line: 22     ვთქუთ, და მოუძლურდების ხილვისაგან ყოვლისაჲსა,
Line: 23     ვითარ-იგი არს. და მთანი დიდ-დიდნი და მაღნაროვანნი იხილნი
Line: 24     მრგულად და წყლტუდ, რამეთუ ვერ მისწუთების თუალი, გარნა
Line: 25     წუერსა ოდენ მთისასა, ხოლო ჴევროვანთა მათ მისთა ვერ იხილავს
Line: 26     უძლურებითა თჳსითა. ეგრეთვე ვერცა ხატთა გუამთასა
Line: 27     სცნობნ იგი, არამედ ჰგონებნ იგი კოშკთა ოთხ-კედელთა მრგულად.
Line: 28     და მრავლით კერძო სცნა, რამეთუ თუალმან შორიელთა ადგილთა
Line: 29     ვერ იხილის რაჲმე ჭეშმაროტებით. აწ უკუე მნათობი იგი დიდ
Line: 30     ა რ ს, ვითარცა წამა წიგნმან და უფროჲს საჩინოჲსა მის მრავალწილად
Line: 31     აურაცხელად.

Line: 32        და კუალად ესეცა იყავნ მაუწყებელად შენდა, რამეთუ ვარსკულავნი
Line: 33     იგი, რომელ ცათა შინა არიან, მრავალ არიან და აღურაცხელ,
Line: 34     და ყოველი ნათელი, რომელი მათგან შეკრბების, ვე\რ Page of ms. B: 49R 
Line: 35     შემძლებელ არს განქარვებად სიბნელესა ღამისასა. და ესე მარტოჲ
Line: 36     რაჟამს არნ, ზედაჲთ საფარველსა, და უფროჲს-ღა ვიდრე
Page: 92   Line: 1     არღა გამობრწყინვებულ არნ ქუეყანასა ზედა, განრყუნის ბნელი
Line: 2     იგი. და აჯობის სინათლემან მისმან ვარსკულავთა, და ჰაერი ესე
Line: 3     ცივი და განყინებული ქუეყანასა ზედა განხრწნის და დაანდვის.
Line: 4     ამისთჳს დიოდიან ქუეყანასა ზედა, რაჟამს დილაჲ წმიდა არნ,
Line: 5     ცუარნი და ნიავნი. და არა თუმცა ნათელი იგი მისი გამოვიდოდა
Line: 6     სიმრგულისაგან დიდისა, ვითარცა შემძლებელ იყო წამსა ერთსა
Line: 7     თუალისასა განათლებად ქუეყანისა ამის დიდისა. და განიცადე აქა
Line: 8     სიბრძნე დამბადებელისაჲ, ვითარ-იგი მისცა მას მჴურვალებაჲ საზომად
Line: 9     სიბრძნისა მისისა, რაჲთა არა გარდარეულებით მით სიცხისა
Line: 10     მისისაჲთა დაწუას ქუეყანაჲ და არცა ნაკლულევანებითა
Line: 11     სიცხისაჲთა დაშთეს ქუეყანაჲ ცივად და აღმოუცენებელად.

Line: 12        Page of ms. B: 49V  და ეგრეთვე მთოვარისათჳს იცნობების. რამეთუ შემდგომად
Line: 13     მზისა გუამი იგი მისი დიდ არს და ბრწყინვალე. ხოლო სიდიდე
Line: 14     იგი მისი არა მარადის სახილველ არნ, არამედ ოდესმე ჩანნ
Line: 15     იგი სავსედ სიმრგულესა მას შინა თჳსსა და ოდესმე ნაკლულევან,
Line: 16     და დაკლებაჲ იგი მისი არნ ორკერძოვე მისსა, სხჳთ კერძო მოაკლდის
Line: 17     მას და სხჳთ კერძო შეემატის. და რაჟამს მოჲკლდის ზედაჲთ,
Line: 18     შეემატის ქუეჲთ, და ოდესმე მოჲკლდის ქუეჲთ, შეემატის
Line: 19     ზედაჲთ.

Line: 20        და სიტყუაჲ საიდუმლოჲსაჲ* Page of ms. A: 36R   არს სიბრძნისა დამბადებელისაჲ
Line: 21     შეცვალებასა შინა ხატთა მისთასა, რაჲთა იყოს ჩუენდა
Line: 22     სახე ჭეშმარიტი ბუნებასა შინა ჩუენსა, რამეთუ არარაჲ არს საქმეთაგანი
Line: 23     კაცთაჲსა დადგრომილ, არამედ რომელიმე მათგანი არარაჲსაგან
Line: 24     მიიწიის სრულებასატ და რომელიმე, რაჟამს მიიწიის
Line: 25      * სრულებასა თჳსსა, კუალად მცირე-მცირედ მოკლებითა მოაკლდის
Line: 26     და განქარდის. აწ უკუე მიხიდვითა მთოვარისაჲთა გულისჴმავყვნეთ
Line: 27     საქმე\ნი Page of ms. B: 50R  ბუნებისა ჩუენისანი, და ოდეს განვიზრახოთ
Line: 28     მსწრაფლ წარსლვისათჳს საქმეთა კაცთასა, არა ვჰნატრიდეთ სიხარულსა
Line: 29     ამის ცხორებისასა *, და არცა ვიხარებდეთ დიდებითა. მისითა,
Line: 30     და არცა ვესვიდეთ სიმდიდრესა დაუდგრომელსა, და შეურაცხ-ვყვნეთ
Line: 31     ჴორცნი განჴრწნადნი და ვზრუნვიდეთ სულისათჳს,
Line: 32     რომლისა * სიკეთე წარუვალ არს. და უკუეთუ მთოვარისა იგი ნათლისა
Line: 33     მცირე-მცირედ მოკლებაჲ შეგაწუხებს, უფროჲს-ღა ამისა *
Line: 34     შეგაწუბენ შენ, რაჟამს სულსა მოეგოს სათნოებაჲ, და წარწყმიდოს
Line: 35     იგი უდებებითა, და არა დაადგრეს ერთსა ზედა საქმესა.
Page: 93   Line: 1     არამედ შეიცვალოს იგი სხუად გონებად. და ჭეშმარიტად, ვითარცა-იგი
Line: 2     თქუა წიგნმან *: "უგუნურმან შეიცვალის *, ვითარცა
Line: 3     მთოვარემან*".

Line: 4        და მგონიეს, ვითარმედ გონებანი ცხოველთანი და სხუაჲ,
Line: 5     რომელი აღმოსცენდების ქუეყანისაგან, შეიცვალების ფრიად შეცვალებითა
Line: 6     მთოვარისაჲთა. რამეთუ გუამნი Page of ms. B: 50V  შეიცვალებიან
Line: 7     სავსებასა * მთოვარისასა სხუებრითა შეცვალებითა, და არა
Line: 8     ეგრე, ვითარ-იგი მოკლებასა მთოვარისასა შეიცვალებიან *. და
Line: 9     რაჟამს მოჲკლდის მთოვარესა, იქმნიან გუამნი ცალიერ, და რაჟამს
Line: 10     განსრულდის სავსებითა, განსრულდიან გუამნიცა იგი და
Line: 11     აღივსნიან, არამედ მიაწევნ * იგი სიღრმეთა გუამისათა ფარულად
Line: 12     ნოტიასა შეზავებულსა მჴურვალებითა. და ესე საცნაურ
Line: 13     არს მძინარეთაგან მთოვარესა ქუეშე და ჴორცთაგან ნედლთა,
Line: 14     რომელსა ზედა მიადგეს მთოვარე, რამეთუ ადრე დანოტივდის
Line: 15     და შეიცვალის; და ტჳნი ცხოველთაჲ და ცხოველნი
Line: 16     ზღჳ\სანი Page of ms. A: 36V   ნოტიანი და გულნი ხეთანი. და არამცა მისწუთა * მთოვარე
Line: 17     შეცვალებასა ამათ ყოველთასა, უკუეთუმცა არა იყო იგი
Line: 18     დიდ ძალითა და * დიდებულ ბუნებითა *, ვითარცა-იგი წამა წიგნმან
Line: 19     მან *.

Line: 20        და მიზეზნი, რომელ იყვნიან ჰაერთა შინა, რომელ შეცვალებითა
Line: 21     მთოვარისაჲთა არიან, ჩანნ იგი, Page of ms. B: 51R  ვითარცა-იგი * მოჲსწავის *
Line: 22     აღძრვამან ჰაერისამან მეყსეულად *, რომელ შეუდგს * ერთმანერთსა,
Line: 23     და აღძრვამან დინებისამან * ევრიპოსისამან და შემატებამან
Line: 24     წყლისა უკეანოსისამან *, რომელი იძრვინ * სიორძილსა თანა
Line: 25     მთოვარისასა, ვითარცა თქუეს მკჳდრთა მისთა. ხოლო ევრიპოსნი *
Line: 26     დიედ ხატისაებრ მთოვარისა, არამედ შობასა ოდენ მთოვარისასა
Line: 27     დიედ იგინი დაუწყუედელად, ვიდრემდის გამოჩნდის მთოვარე, და
Line: 28     კუალად იქცის წყალი იგი სიორძილისაებრ თჳსისა. ხოლო ზღუაჲ
Line: 29     იგი დასავალისაჲ სიორძილსა წყალთა მისთასა ოდესმე აღემატის
Line: 30     და გარდაეცემინ, და ოდესმე დამდაბლდის და უკუნ დგის უკუმართ,
Line: 31     რეცათუ მოიზიდის * ვინმე * იგი უკუმართ * ქართაგან მთოვარისათა *.
Line: 32     და მათვე ქართაგან განიტევებინ იგი.

Page: 94  

Line: 1        ესე ვთქუ უწყებისათჳს მნათობთა სიდიდისა, და რაჲთა დავამტკიცო,
Line: 2     ვითარმედ არა არს ერთიცა ასო Page of ms. B: 51V  საღმრთოთა წიგნთაგანი
Line: 3     ცუდად, დაღაცათუ სიტყუაჲ ესე ჩემი ვერ მისწუთა * ჭეშმარიტებასა.
Line: 4     და ეგებოდა-ღა ფრიად სიტყუად სიდიდისათჳს მზისა
Line: 5     და მთოვარისა და სიშორისათჳს სივრცეთა მათთასსა მათგან, რომელნი-იგი
Line: 6     გამოწულილვით გამოეძიებენ ძალსა საქმეთა მათთასა.
Line: 7     არამედ სიკეთითა გონებისაჲთა ჯერ-არს, რაჲთა ვაბრალებდეთ
Line: 8     უძლურებასა ჩუენსა, რაჲთა არა -შევასწოროთ სიდიდე დაბადებულთა
Line: 9     ღმრთისათაჲ სიტყუათა ჩუენთა, არამედ მცირითა თქუმულითა *
Line: 10     გულისჴმა-ვყოთ, რავდენნი *-იგი დატევებულ არიან
Line: 11     მოუჴსენებელად.

Line: 12        და კუალად ნუ განჰზომ საქმეთა მთოვარისათა თუალითა,
Line: 13     არამედ განზრახვითა, რომელი უმახლობელეს არს პოვნად ჭეშმარიტებისა.
Line: 14     რამეთუ * განფენილ არს სიტყუაჲ * სიჩქურისაჲ საცინელი,
Line: 15     ვითარმედ მთოვარე ჩამოიღების ქუე\*ყანად Page of ms. A: 37R   ღონის-ძიებითა
Line: 16     რაჲთამეო. რომელი სახრვაჲ გრძნეულთაჲ შემძლებელ არს
Line: 17     შერყევად მისა, რომელი-იგი მან თავადმან დააფუძნა? და უკუეთუმ\ცა Page of ms. B: 52R 
Line: 18     ჩამოიღო ვინმე, რომელსამცა ადგილსა დაეტია იგი?

Line: 19        და თუ გნებავს სწავლად მცირეთაგან სახეთა სიდიდე მთოვარისაჲ,
Line: 20     ქალაქნი იგი, რომელ არიან ყოველსა სოფელსა, ვითარ
Line: 21     განშორებულნი ერთმანერთისაგან, მიიღებენ სწორად სინათლესა
Line: 22     მთოვარისასა, ვითარცა-იგი მიიღებენ იწროებანი აღმოსავალისანი.
Line: 23     და უკუეთუმცა არა იყო იგი პირის-პირ ყოველთავე, არამცა ვიდრემე
Line: 24     ანათობდა იგი სწორებით, გარნა წინაშე პირსა მისსა არიან
Line: 25     იწროებანი სახედ ფოლოცთა. და უფროჲსიმცა ნათელი მისი დაიფარვოდა
Line: 26     იმიერ და ამიერ. ვითარცა სახედ, რაჟამს არნ სანთელი
Line: 27     სახლსა შინა, და რაჟამს გარე-მოადგოან მას ვინმე, არჩდილი მის
Line: 28     წინაშე მდგომარისაჲ მის მართლ განგრძელდის და აჩრდილნი იგი
Line: 29     სხუათანი იმიერ და ამიერ. და უკუეთუმცა არა იყო ნათელი მთოვარისაჲ
Line: 30     დიდ, არამცა მისწუდებოდა იგი ყოვლით კერძოვე განსწორებულად.
Line: 31     და მისწუდებიან ნათელსა მისსა Page of ms. B: 52V  აღმოსავალისანი
Line: 32     იგი მკჳდრნი და დასავალისანი და ჩრდილო[ჲ]სა კერძონი და მკჳდრნი
Page: 95   Line: 1     სამხრისანი ღრმისა და დამწურისანი, სადა-იგი გამობრწყინდების.
Line: 2     ამათ ყოველთა ზედა სივრცე დიდი და სწორი მოჲსწავებს სიდიდესა
Line: 3     მთოვარისასა. და კმა არს ესე სიტყუად სიდიდისათჳს
Line: 4     მზისა და მთოვარისა.

Line: 5        და რომელმან-იგი მოგუანიჭა ჩუენ გულისჴმის-ყოფაჲ, რაჲთა
Line: 6     ვცნათ მცირეთაგან დაბადებულთა სიდიდე იგი სიბრძნისა შემოქმედისაჲ,
Line: 7     მოგუანიჭენ ჩუენ დიდთაგანცა განზრახვაჲ დიდი, რომლითა
Line: 8     ვცნათ დამბადებელი ჩუენი, დაღაცათუ რაჟამს მზე და მთოვარე
Line: 9     შეასწორნე მას, იპოვნენ იგისი ვითარცა ჯინჭველნი და
Line: 10     მუმლნი. და ვერ ეგების შესწორებაჲ სიდიდისა ყოველთა ღმრთისაჲ
Line: 11     ამათსა სიდიდესა, არამედ მცირითა სახითა და უნდოჲთა ავმაღლდეთ
Line: 12     მისა, ვითარცა-იგი მივიწევით მეცნიერებასა მისსა უმცირესითა
Line: 13     მდელოჲთა და ცხოველითა. და კმა იყავნ თქუმული ესე.
Line: 14     ხოლო მე ვჰ\მადლობ Page of ms. B: 53R  ღმერთსა, რომელმან მომანიჭა მსახურებაჲ
Line: 15     სიტყუათა ამათ, და თქუენცა ჰმადლობდით, რომელი გზრდის
Line: 16     თქუენ საზრდელითა სულიერითა. და იგი ######## გამოგზარდნა
Line: 17     თქუენ პურითა ქრთილისაჲთა ჴმისაგან ჩუენოსა შეურაცხისა. და
Line: 18     ყოლადვე გამოგზარდენინ თქუენ სარწმუნოებისა თქუენისაებრ,
Line: 19     მოგანიჭენ გამოცხადებაჲ სულისა წმიდისაჲ* ქრისტე
Line: 20     იესუჲს მიერ უფლისა ჩუენისა, რომლისაჲ არს დიდებაჲ საუკუნეთა
Line: 21     მიმართ საუკუნეთაჲსა, ამინ.

Line: 22               სტ~ქნი : ღ^ო :




Next part


This text is part of the TITUS edition of Basilius Magnus, Hexaemeron.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 28.10.2007. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.