TITUS

Author: Rust. 


Šota Rustaveli

Text: Vepx. 


Vepxisṭq̇aosani

The Old Georgian Poem
on The Knight in The Panther's Skin



On the basis of the editions by
Aḳaḳi Šaniʒe (S),
Tbilisi 1975
and
A. Baramiʒe / Ḳ. Ḳeḳeliʒe / A. Šaniʒe (K),
Tbilisi 1957
edited by Jost Gippert and Vaxṭang Imnaišvili,
Frankfurt a/M, 31.1.1996;
TITUS version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M, 5.11.1997 / 13.10.1998 / 1.9.1999





Chapter: 1 

   დასაწყისი




Strophe: S1/K1 



Verse: a 
      რომელმან შექმნა სამყარო   ძალითა მით ძლიერითა,

Verse: b 
      ზეგარდმოთ არსნი სულითა   ყვნა ზეცით მონაბერითა,

Verse: c 
      ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა,   გვაქვს უთვალავი^ ფერითა,

Verse: d 
   და   მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე   სახითა მის მიერითა.


Strophe: S2/K2 



Verse: a 
      ჰე, ღმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ   სახე ყოვლისა ტანისა,

Verse: b 
      შენ დამიფარე, ძლევა მეც   დათრგუნვად მე სატანისა,

Verse: c 
      მომეც მიჯნურთა სურვილი,   სიკვდიდმდე გასატანისა,

Verse: d 
   და   ცოდვათა შესუბუქება,   მუნ თანა წასატანისა.


Strophe: S3/K3 



Verse: a 
      ვის ჰშვენის, - ლომსა, - ხმარება   შუბისა, ფარ-შიმშერისა,

Verse: b 
      - მეფისა მზის @თამარისა,   ღაწვ-ბადახშ, თმა-გიშერისა, -

Verse: c 
      მას, არა ვიცი, შევჰკადრო   შესხმა ხოტბისა, შე-, რისა,

Verse: d 
   და   მისთა მჭვრეტელთა ყანდისა   მირთმა ხამს მართ, მი-, შერისა.


Strophe: S4/K4 



Verse: a 
      @თამარს ვაქებდეთ მეფესა   სისხლისა ცრემლ-დათხეული,

Verse: b 
      ვთქვენი ქებანი ვისნი მე   არ-ავად გამორჩეული.

Verse: c 
      მელნად ვიხმარე გიშრის ტბა   და კალმად მე ნა რხეული,

Verse: d 
   და   ვინცა ისმინოს, დაესვას   ლახვარი გულსა ხეული.


Strophe: S5/K5 



Verse: a 
      მიბრძანეს მათად საქებრად   თქმა ლექსებისა ტკბილისა,

Verse: b 
      ქება წარბთა და წამწამთა,   თმათა და ბაგე-კბილისა,

Verse: c 
      ბროლ-ბადახშისა თლილისა,   მის მიჯრით მიწყობილისა.

Verse: d 
   და   გასტეხს ქვასაცა მაგარსა   გვრდემლი ტყვიისა ლბილისა.


Strophe: S6/K6 



Verse: a 
      აწ ენა მინდა გამოთქმად,   გული და ხელოვანება, -

Verse: b 
      ძალი მომეც და შეწევნა   შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;

Verse: c 
      მით შევეწივნეთ @ტარიელს,   ტურფადცა უნდა ხსენება,

Verse: d 
   და   მათ სამთა გმირთა მნათობთა   სჭირს ერთმანერთის მონება.


Strophe: S7/K7 



Verse: a 
      მო, დავსხდეთ, @ტარიელისთვის   ცრემლი გვდის შეუშრობილი;

Verse: b 
      მისებრი მართ დაბადებით   ვინმცა ყოფილა შობილი!

Verse: c 
      დავჯე, @რუსთველმან გავლექსე,   მისთვის გულს ლახვარ-სობილი,

Verse: d 
   და   აქამდის ამბვად ნათქვამი,   აწ მარგალიტი წყობილი.


Strophe: S8/K8 



Verse: a 
      მე, @რუსთველი ხელობითა,   ვიქმ საქმესა ამა დარი:

Verse: b 
      ვის ჰმორჩილობს ჯარი სპათა,   მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი;

Verse: c 
      დავუძლურდი, მიჯნურთათვის   კვლა წამალი არსით არი,

Verse: d 
   და   ანუ მომცეს განკურნება,   ანუ მიწა მე სამარი.


Strophe: S9/K9 



Verse: a 
      ესე ამბავი სპარსული,   ქართულად ნათარგმანები,

Verse: b 
      ვით მარგალიტი ობოლი,   ხელით-ხელ საგოგმანები,

Verse: c 
      ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი,   საქმე ვქმენ საჭოჭმანები,

Verse: d 
   და   ჩემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს^   ლაღმან და ლამაზმან ნები.


Strophe: S10/K10 



Verse: a 
      თვალთა, მისგან უნათლოთა,   ენატრამცა ახლად ჩენა;

Verse: b 
      აჰა, გული გამიჯნურდა,   მიჰხვდომია ველთა რბენა!

Verse: c 
      მიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმარის,   მისცეს სულთა ლხენა.

Verse: d 
   და   სამთა ფერთა საქებელთა   ლამის ლექსთა უნდა ვლენა.


Strophe: S11/K11 



Verse: a 
      რაცა ვის რა ბედმან მისცეს,   დასჯერდეს და მას უბნობდეს:

Verse: b 
      მუშა მიწყივ მუშაკობდეს,   მეომარი გულოვნობდეს;

Verse: c 
      კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა   უყვარდეს და გამოსცნობდეს,

Verse: d 
   და   არცა ვისგან დაიწუნოს,   არცა სხვასა უწუნობდეს.


Strophe: S12/K12 



Verse: a 
      შაირობა პირველადვე   სიბრძნისაა ერთი დარგი,

Verse: b 
      - საღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი,   მსმენელთათვის დიდი მარგი,

Verse: c 
      კვლა აქაცა ეამების,   ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;

Verse: d 
   და   გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის,   შაირია ამად კარგი.


Strophe: S13/K13 



Verse: a 
      ვითა ცხენსა შარა გრძელი და   გამოსცდის დიდი რბევა,

Verse: b 
      მობურთალსა - მოედანი,   მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,

Verse: c 
      მართ აგრევე მელექსესა -   საუბართა ტკბილთა ფრქვევა.

Verse: d 
   და   რა მისჭირდეს საუბარი   და დაუწყოს ლექსმან ლევა,


Strophe: S14/K14 



Verse: a 
      მაშინღა ნახეთ მელექსე   და მისი მოშაირობა,

Verse: b 
      რა ვეღარ მიჰხვდეს ქართულსა,   დაუწყოს ლექსმან ძვირობა,

Verse: c 
      არ შეამოკლოს ქართული,   არა ქმნას სიტყვა-მცირობა,

Verse: d 
   და   ხელ-მარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა,   იხმაროს დიდი გმირობა.


Strophe: S15/K15 



Verse: a 
      მოშაირე არა ჰქვიან,   თუ ვინმე თქვას ერთი, ორი;

Verse: b 
      თავი ყოლა ნუ ჰგონია   მელექსეთა კარგთა სწორი;

Verse: c 
      განაღა თქვას ერთი, ორი,   უმსგავსო და შორი-შორი,

Verse: d 
   და   მაგრა იტყვის: " ჩემი სჯობსო",   უცილობლობს ვითა ჯორი.


Strophe: S16/K16 



Verse: a 
      მეორე ლექსი ცოტაი,   ნაწილი მოშაირეთა,

Verse: b 
      არ ძალ-უც სრულ-ქმნა სიტყვათა,   გულისა გასაგმირეთა,

Verse: c 
      ვამსგავსე მშვილდი ბედითი   ყმაწვილთა მონადირეთა:

Verse: d 
   და   დიდსა ვერ მოჰკლვენ, ხელად აქვს   ხოცა ნადირთა მცირეთა.


Strophe: S17/K17 



Verse: a 
      მესამე ლექსი კარგი არს   სანადიმოდ, სამღერელად,

Verse: b 
      სააშიკოდ, სალაღობოდ,   ამხანაგთა სათრეველად;

Verse: c 
      ჩვენ მათიცა გვეამების,   რაცა ოდენ თქვან ნათელად.

Verse: d 
   და   მოშაირე არა ჰქვიან,   ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.


Strophe: S18/K18 



Verse: a 
      ხამს, მელექსე ნაჭირვებსა   მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,

Verse: b 
      ერთი უჩნდეს სამიჯნურო,   ერთსა ვისმე აშიკობდეს,

Verse: c 
      ყოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს,   მას აქებდეს, მას ამკობდეს,

Verse: d 
   და   მისგან კიდე ნურა უნდა,   მისთვის ენა მუსიკობდეს.


Strophe: S19/K19 



Verse: a 
      ჩემი აწ ცანით ყოველმან,   მას ვაქებ, ვინცა მიქია;

Verse: b 
      ესე მიჩს დიდად სახელად,   არ თავი გამიქიქია!

Verse: c 
      იგია ჩემი სიცოცხლე,   უწყალო ვითა ჯიქია;

Verse: d 
   და   მისი სახელი შეფარვით   ქვემორე მითქვამს, მიქია.


Strophe: S20/K20 



Verse: a 
      ვთქვა მიჯნურობა პირველი   და ტომი გვართა ზენათა,

Verse: b 
      ძნელად სათქმელი, საჭირო   გამოსაგები ენათა;

Verse: c 
      იგია საქმე საზეო,   მომცემი აღმაფრენათა;

Verse: d 
   და   ვინცა ეცდების, თმობამცა   ჰქონდა მრავალთა წყენათა.


Strophe: S21/K21 



Verse: a 
      მას ერთსა მიჯნურობასა   ჭკვიანნი ვერ მიჰხვდებიან,

Verse: b 
      ენა დაშვრების, მსმენლისა   ყურნიცა დავალდებიან;

Verse: c 
      ვთქვნე ხელობანი ქვენანი,   რომელნი ხორცთა ჰხვდებიან;

Verse: d 
   და   მართ მასვე ჰბაძვენ, თუ ოდენ   არ სიძვენ, შორით ბნდებიან.


Strophe: S22/K22 



Verse: a 
      მიჯნური შმაგსა გვიქვიან   არაბულითა ენითა,

Verse: b 
      მით რომე შმაგობს მისისა   ვერ-მიხვდომისა წყენითა;

Verse: c 
      ზოგთა აქვს საღმრთო სიახლე,   დაშვრების აღმაფრენითა,

Verse: d 
   და   კვლა ზოგთა ქვე უც ბუნება   კეკლუცთა ზედა ფრფენითა.


Strophe: S23/K23 



Verse: a 
      მიჯნურსა თვალად სიტურფე   ჰმართებს მართ ვითა მზეობა,

Verse: b 
      სიბრძნე, სიუხვე, სიმდიდრე,   სიყმე და მოცალეობა,

Verse: c 
      ენა, გონება, დათმობა,   მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა.

Verse: d 
   და   ვისცა ეს სრულად არა სჭირს,   აკლია მიჯნურთ ზნეობა.


Strophe: S24/K24 



Verse: a 
      მიჯნურობა არის ტურფა,   საცოდნელად ძნელი გვარი;

Verse: b 
      მიჯნურობა სხვა რამეა,   არ სიძვისა დასადარი:

Verse: c 
      იგი სხვაა, სიძვა სხვაა,   შუა უზის დიდი ზღვარი,

Verse: d 
   და   ნუვინ გაჰრევთ ერთმანერთსა,   გესმას^ ჩემი ნაუბარი!


Strophe: S25/K25 



Verse: a 
      ხამს მიჯნური ხანიერი,   არ მეძავი, ბილწი, მრუში,

Verse: b 
      რა მოჰშორდეს მოყვარესა,   გაამრავლოს სულთქმა, უში,

Verse: c 
      გული ერთსა დააჯეროს,   კუშტი მიჰხვდეს, თუნდა ქუში;

Verse: d 
   და   მძულს უგულო სიყვარული,   ხვევნა, კოცნა, მტლაში-მტლუში.


Strophe: K26 



Verse: a 
      მას ცოცხალი ნუ ელევის,   რაცა პირველ შეუყვარდეს,

Verse: b 
      ნუცა ლხინსა აუზვავდეს,   ნუცა ჭირსა შეუზარდეს:

Verse: c 
      მისთვის დათმოს ყველაკაი,   მისთვის ველთა გამოვარდეს,

Verse: d 
   და   ნურა გაჰვა, სოფელიცა   მისი კერძი გარდაქარდეს


Strophe: S26/K27 



Verse: a 
      ამა საქმესა მიჯნური   ნუ უხმობს მიჯნურობასა:

Verse: b 
      დღეს ერთი უნდეს, ხვალე სხვა,   სთმობდეს გაყრისა თმობასა;

Verse: c 
      ესე მღერასა ბედითსა ჰგავს,   ვაჟთა ყმაწვილობასა.

Verse: d 
   და   კარგი მიჯნური იგია,   ვინ იქმს სოფლისა თმობასა.


Strophe: S27/K28 



Verse: a 
      არს პირველი მიჯნურობა   არ-დაჩენა ჭირთა, მალვა,

Verse: b 
      თავის-წინა იგონებდეს,   ნიადაგმცა ჰქონდა ხალვა,

Verse: c 
      შორით ბნედა, შორით კვდომა,   შორით დაგვა, შორით ალვა,

Verse: d 
   და   დათმოს^ წყრომა მოყვრისაგან,   მისი ჰქონდეს შიში, კრძალვა.


Strophe: S28/K29 



Verse: a 
      ხამს, თავისსა ხვაშიადსა   არვისთანა ამჟღავნებდეს,

Verse: b 
      არ ბედითად "ჰაჲ-ჰაჲ"-ს ზმიდეს,   მოყვარესა აყივნებდეს,

Verse: c 
      არსით აჩნდეს მიჯნურობა,   არასადა იფერებდეს,

Verse: d 
   და   მისთვის ჭირი ლხინად უჩნდეს,   მისთვის ცეცხლსა მოიდებდეს.


Strophe: S29/K30 



Verse: a 
      მას უშმაგო ვით მიენდოს,   ვინ მოყვარე გაამჩივნოს?

Verse: b 
      ამის მეტი რამცა ირგო:   მას ავნოს და თვითცა ივნოს.

Verse: c 
      რათამე-ღა ასახელოს,   რა სიტყვითა მოაყივნოს?

Verse: d 
   და   რა ჰგავა^, თუ მოყვარესა   კაცმან გული არ ატკივნოს^!


Strophe: S30/K31 



Verse: a 
      მიკვირს, კაცი რად იფერებს   საყვარლისა სიყვარულსა:

Verse: b 
      ვინცა უყვარს, რად აყივნებს   მისთვის მკვდარი მისთვის წყლულსა?

Verse: c 
      თუ არ უყვარს, რად არა სძულს?   რად აყივნებს, რაც არ სძულსა?!

Verse: d 
   და   ავსა კაცსა ავი სიტყვა   ურჩევნია სულსა, გულსა.


Strophe: S31/K32 



Verse: a 
      თუ მოყვარე მოყვრისათვის   ტირს, ტირილსა ემართლების;

Verse: b 
      სიარული, მარტოობა ჰშვენის,   გაჭრად დაეთვლების; .

Verse: c 
      იგონებდეს, მისგან კიდე   ნურად ოდეს მოეცლების,

Verse: d 
   და   არ დააჩნდეს მიჯნურობა,   სჯობს, თუ კაცთა ეახლების.




Chapter: 2 

   ამბავი @როსტევან არაბთა მეფისა




Strophe: S32/K33 



Verse: a 
      იყო @არაბეთს @როსტევან,   მეფე ღმრთისაგან სვიანი,

Verse: b 
      მაღალი, უხვი, მდაბალი,   ლაშქარ-მრავალი, ყმიანი,

Verse: c 
      მოსამართლე და მოწყალე,   მორჭმული, განგებიანი,

Verse: d 
   და   თვით მეომარი უებრო,   კვლა მოუბარი წყლიანი.


Strophe: S33/K34 



Verse: a 
      სხვა ძე არ ესვა მეფესა,   მართ ოდენ მარტო^ ასული,

Verse: b 
      სოფლისა მნათი მნათობი,   მზისაცა დასთა დასული;

Verse: c 
      მან მისთა მჭვრეტთა   წაუღის გული, გონება და სული,

Verse: d 
   და   ბრძენი ხამს მისად მაქებრად   და ენა ბევრად ასული.


Strophe: S34/K35 



Verse: a 
      მისი სახელი - თინათინ,   არს ესე საცოდნარია!

Verse: b 
      რა გაიზარდა, გაივსო,   მზე მისგან საწუნარია.

Verse: c 
      მეფემან იხმნა^ ვაზირნი,   თვით ზის ლაღი და წყნარია,

Verse: d 
   და   გვერდსა დაისხნა, დაუწყო   მათ ამო საუბნარია.


Strophe: S35/K356 



Verse: a 
      უბრძანა: "გკითხავ საქმესა,   ერთგან სასაუბნაროსა:

Verse: b 
      რა ვარდმან მისი ყვავილი   გაახმოს, დაამჭნაროსა,

Verse: c 
      იგი წახდების, სხვა მოვა   ტურფასა საბაღნაროსა;

Verse: d 
   და   მზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ   ღამესა ჩვენ უმთვაროსა^.


Strophe: S36/K37 



Verse: a 
      მე გარდასრულვარ, სიბერე   მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,

Verse: b 
      დღეს არა, ხვალე მოვკვდები,   სოფელი ასრე მქმნელია;

Verse: c 
      რაღაა იგი სინათლე,   რასაცა ახლავს ბნელია?!

Verse: d 
   და   ჩემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ,   ვისგან მზე საწუნელია."


Strophe: S37/K38 



Verse: a 
      ვაზირთა ჰკადრეს: "მეფეო,   რად ჰბრძანეთ თქვენი ბერობა?

Verse: b 
      ვარდი თუ გახმეს, ეგრეცა   გვმართებს მისივე ჯერობა:

Verse: c 
      მისივე ჰმეტობს ყოველსა   სული და ტურფა ფერობა.

Verse: d 
   და   მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან   ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!


Strophe: S38/K39 



Verse: a 
      "მაგას ნუ ჰბრძანებთ, მეფეო,   ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,

Verse: b 
      თქვენი თათბირი ავიცა   სხვისა კარგისა მჯობია;

Verse: c 
      ხმდა განაღამცა საქმნელად,   რაცა თქვენ გულსა გლმობია:

Verse: d 
   და   სჯობს და მას მიეც მეფობა,   ვისგან მზე შენაფლობია.


Strophe: S39/K40 



Verse: a 
      თუცა ქალია, ხელმწიფედ   მართ ღმრთისა დანაბადია;

Verse: b 
      არ გათნევთ, იცის მეფობა,   უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;

Verse: c 
      შუქთა მისთაებრ საქმეცა   მისი მზებრ განაცხადია.

Verse: d 
   და   ლეკვი ლომისა სწორია,   ძუ იყოს, თუნდა ხვადია".


Strophe: S40/K41 



Verse: a 
      @ავთანდილ იყო სპასპეტი,   ძე ამირ-სპასალარისა,

Verse: b 
      საროსა მჯობი ნაზარდი,   მსგავსი მზისა და მთვარისა,

Verse: c 
      ჯერთ უწვერული, სადარო   ბროლ-მინა საცნობარისა;

Verse: d 
   და   მას თინათინის შვენება   ჰკლვიდის წამწამთა ჯარისა.


Strophe: S41/K42 



Verse: a 
      გულსა მისსა მიჯნურობა   მისი ჰქონდა დამალულად; .

Verse: b 
      რა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან   ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;

Verse: c 
      ნახის, ცეცხლი გაუახლდის,   წყლული გახდის უფრო წყლულად.

Verse: d 
   და   საბრალოა სიყვარული,   კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!


Strophe: S42/K43 



Verse: a 
      რა მეფედ დასმა მეფემან   ბრძანა მისისა ქალისა,

Verse: b 
      @ავთანდილს მიჰხვდა სიამე,   ვსება სჭირს მის სოქ-ალისა;

Verse: c 
      თქვა: "ზედას-ზედა მომხვდების   ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,

Verse: d 
   და   ნუთუ მით ვპოვო წამალი   მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!


Strophe: S43/K44 



Verse: a 
      @არაბეთს გასცა ბრძანება   დიდმან არაბთა მფლობელმან:

Verse: b 
      "თინათინ ჩემი ხელმწიფედ   დავსვი მე, მისმან მშობელმან,

Verse: c 
      მან განანათლნეს ყოველნი,   ვით მზემან მანათობელმან^.

Verse: d 
   და   მოდით და ნახეთ ყოველმან,   შემსხმელმან, შემამკობელმან!


Strophe: S44/K45 



Verse: a 
      მოვიდეს სრულნი არაბნი,   ჯარი განმრავლდა ხასისა:

Verse: b 
      @ავთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი   ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,

Verse: c 
      ვაზირი @სოგრატ, მოახლე   მეფისა დასთა დასისა;

Verse: d 
   და   მათ რომე დადგეს საჯდომი,   თქვეს: "უთქმელია ფასისა!"


Strophe: S45/K46 



Verse: a 
      თინათინ მიჰყავს მამასა   პირითა მით ნათელითა,

Verse: b 
      დასვა და თავსა გვირგვინი   დასდგა თავისა ხელითა,

Verse: c 
      მისცა სკიპტრა და შემოსა   მეფეთა სამოსელითა.

Verse: d 
   და   ქალი მზეებრ სჭვრეტს ყოველთა   ცნობითა ბრძნად მხედველითა.


Strophe: S46/K47 



Verse: a 
      უკუდგეს და თაყვანის-სცეს   მეფემან და მისთა სპათა,

Verse: b 
      დალოცეს და მეფედ დასვეს,   ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,

Verse: c 
      ბუკსა ჰკრეს და წინწილანი   დაატკბობდეს მათთა ხმათა.

Verse: d 
   და   ქალი ტირს და ცრემლთა აფრქვევს,   ჰხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.


Strophe: S47/K48 



Verse: a 
      მამისა ტახტსა საჯდომად^   თავი არ ეღირსებოდა,

Verse: b 
      ამად ტირს, ბაღი ვარდისა   ცრემლითა აივსებოდა;

Verse: c 
      მეფე სწვრთის: "მამა ყოველი   ძისაგან ითავსებოდა,

Verse: d 
   და   ამისად ქმნამდის დამწველი   ცეცხლი არ დამევსებოდა".


Strophe: S48/K49 



Verse: a 
      უბრძანა: "ნუ სტირ, ასულო,   ისმინე ჩემი თხრობილი:

Verse: b 
      დღეს შენ ხარ მეფე @არაბეთს,   ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,

Verse: c 
      აქათგან ესე სამეფო   შენია მართ მონდობილი.

Verse: d 
   და   ხარმცა ბრძნად მქმნელი საქმისა,   იყავ წყნარი და ცნობილი!


Strophe: S49/K50 



Verse: a 
      ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან   მზე სწორად მოეფინების,

Verse: b 
      დიდთა და წვრილთა წყალობა   შენმცა ნუ მოგეწყინების!

Verse: c 
      უხვი ახსნილსა დააბამს,   იგი თვით ების, ვინ ების.

Verse: d 
   და   უხვად გასცემდი, ზღვათაცა   შესდის და გაედინების.


Strophe: S50/K51 



Verse: a 
      მეფეთა შიგან სიუხვე,   ვით ედემს ალვა, რგულია;

Verse: b 
      უხვსა ჰმორჩილობს ყოველი,   იგიცა, ვინ ორგულია;

Verse: c 
      სმა-ჭამა - დიდად შესარგი,   დება რა სავარგულია?!

Verse: d 
   და   რასაცა გასცემ, შენია;    რას^ არა, დაკარგულია!"


Strophe: S51/K52 



Verse: a 
      ამა მამისა სწავლასა   ქალი ბრძნად მოისმინებდა,

Verse: b 
      ყურსა უპყრობდა, ისმენდა,   წვრთასა არ მოიწყინებდა;

Verse: c 
      მეფე სმასა და მღერასა   იქმს, მეტად მოილხინებდა;

Verse: d 
   და   თინათინ მზესა სწუნობდა,   მაგრა მზე თინათინებდა.


Strophe: S52/K53 



Verse: a 
      მოიხმო მისი გამზრდელი,   ერთგული, ნაერთგულევი,

Verse: b 
      უბრძანა: "ჩემი საჭურჭლე,   შენგან დანაბეჭდულევი,

Verse: c 
      მომართვი ჩემი ყველაი,   ჩემი ნაუფლისწულევი".

Verse: d 
   და   მოართვეს, გასცა უზომო,   უანგარიშო, ულევი.


Strophe: S53/K54 



Verse: a 
      მას დღე გასცემს ყველაკასა   სივაჟისა მოგებულსა,

Verse: b 
      რომე სრულად ამოაგებს   მცირესა და დიდებულსა.

Verse: c 
      მერმე ბრძანა: "ვიქმ საქმესა,   მამისაგან სწავლებულსა,

Verse: d 
   და   ჩემსა ნუვინ ნუ დაჰმალავთ   საჭურჭლესა დადებულსა".


Strophe: S54/K55 



Verse: a 
      უბრძანა: "წადით, გახსენით,   რაცა სად საჭურჭლენია!

Verse: b 
      ამილახორო, მოასხი   რემა, ჯოგი და ცხენია!"

Verse: c 
      მოიღეს.გასცა უზომო,   სიუხვე არ მოსწყენია.

Verse: d 
   და   ლარსა ჰხვეტდიან ლაშქარნი,   მართ ვითა მეკობრენია.


Strophe: S55/K56 



Verse: a 
      ალაფობდეს საჭურჭლესა   მისსა, ვითა ნათურქალსა,

Verse: b 
      მას ტაიჭსა არაბულსა,   ქვე-ნაბამსა, ნასუქალსა;

Verse: c 
      რომე ჰგვანდა სიუხვითა   ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა,

Verse: d 
   და   არ დაარჩენს ცალიერსა   არ ყმასა და არცა ქალსა.


Strophe: S56/K57 



Verse: a 
      დღე ერთ გარდახდა.პურობა,   სმა-ჭამა იყო, ხილობა,

Verse: b 
      ნადიმად მსხდომთა ლაშქართა   მუნ დიდი შემოყრილობა.

Verse: c 
      მეფემან თავი დაჰკიდა   და ჰქონდა დაღრეჯილობა.

Verse: d 
   და   "ნეტარ, რა უმძიმს, რა სჭირსო?"   - შექმნეს ამისი ცილობა.


Strophe: S57/K58 



Verse: a 
      თავსა ზის პირ-მზე @ავთანდილ,   მჭვრეტთაგან მოსანდომია,

Verse: b 
      სპათა სპასპეტი, ჩაუქი,   ვითა ვეფხი და ლომია;

Verse: c 
      ვაზირი ბერი @სოგრატი   თვით მას თანავე მჯდომია.

Verse: d 
   და   თქვეს, თუ: "რა უმძიმს მეფესა,   ანუ რად ფერი ჰკრთომია?"

Verse: e 
      


Strophe: S58/K59 



Verse: a 
      თქვეს, თუ: "მეფე ცუდსა რასმე   გონებასა ჩავარდნილა,

Verse: b 
      თვარა აქა სამძიმარი   მათი ყოლა არა ქმნილა".

Verse: c 
      @ავთანდილ თქვა: "სოგრატ, ვჰკითხოთ,   გვითხრას, რადმცა შეგვეცილა?

Verse: d 
   და   ვჰკადროთ რამე სალაღობო,   რასათვისმცა გაგვაწბილა?"


Strophe: S59/K60 



Verse: a 
      ადგეს @სოგრატ და @ავთანდილ   ტანითა მით კენარითა,

Verse: b 
      თვითო აივსეს ჭიქები,   მივლენ ქცევითა წყნარითა,

Verse: c 
      წინა მიუსხდეს მუხლ-მოყრით,   პირითა მოცინარითა.

Verse: d 
   და   ვაზირი ლაღობს ენითა,   წყლიანად მოუბნარითა:


Strophe: S60/K61 



Verse: a 
      "დაგიღრეჯია, მეფეო,   აღარ გიცინის პირიო.

Verse: b 
      მართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე   თქვენი მძიმე და ძვირიო,

Verse: c 
      ყველასა გასცემს ასული   თქვენი საბოძვარ-ხშირიო;

Verse: d 
   და   ყოლამცა მეფედ ნუ დასვი!   თავსა რად უგდე ჭირიო?"


Strophe: S61/K62 



Verse: a 
      რა მეფემან მოისმინა,   გაცინებით შემოჰხედნა,

Verse: b 
      გაუკვირდა: ვით მკადრაო,   ან სიტყვანი ვით გაბედნა?!

Verse: c 
      "კარგი ჰქმენო, - დაუმადლა,   ბრძანებანი უიმედნა, -

Verse: d 
   და   ჩემი ზრახვა სიძუნწისა,   ტყუის, ვინცა დაიყბედნა.


Strophe: S62/K63 



Verse: a 
      ეგე არ მიმძიმს, ვაზირო,   ესეა, რომე მწყენია:

Verse: b 
      სიბერე მახლავს, დავლიენ   სიყმაწვილისა დღენია,

Verse: c 
      კაცი არ არის, სითგანცა   საბრძანებელი ჩვენია,

Verse: d 
   და   რომე მას ჩემგან ესწავლნენ   სამამაცონი ზნენია.


Strophe: S63/K64 



Verse: a 
      ერთაი მიზის ასული,   ნაზარდი სათუთობითა;

Verse: b 
      ღმერთმან არ მომცა ყმა-შვილი,   - ვარ საწუთროსა თმობითა, -

Verse: c 
      ანუმცა მგვანდა მშვილდოსნად,   ანუ კვლა ბურთაობითა^;

Verse: d 
   და   ცოტასა შემწევს @ავთანდილ   ჩემგანვე ნაზარდობითა"


Strophe: S64/K65 



Verse: a 
      ყმა მეფისა ბრძანებასა   ლაღი წყნარად მოისმენდა,

Verse: b 
      თავ-მოდრეკით გაიღიმნა,   გაცინება დაუშვენდა,

Verse: c 
      თეთრთა კბილთათ ^ გამომკრთალსა   შუქსა ველთა მოაფენდა.

Verse: d 
   და   მეფე ჰკითხავს: "რას იცინი,   ანუ ჩემგან რას შეგრცხვენდა?'


Strophe: S65/K66 



Verse: a 
      კვლა უბრძანა: "თავსა ჩემსა,   რას იცინი, რად დამგმეო?"

Verse: b 
      ყმამან ჰკადრა: "მოგახსენებ   და ფარმანი მიბოძეო,

Verse: c 
      რაცა გკადრო, არ გეწყინოს,   არ გაჰრისხდე, არ გასწყრეო,

Verse: d 
   და   არ გამხადო კადნიერად,   არ ამიკლო ამაზეო^."


Strophe: S66/K67 



Verse: a 
      უბრძანა: "რადმცა ვიწყინე   თქმა შენგან საწყინარისა!"

Verse: b 
      ფიცა მზე თინათინისი,   მის მზისა მოწუნარისა.

Verse: c 
      @ავთანდილ იტყვის: "დავიწყო   კადრება საუბნარისა:

Verse: d 
   და   ნუ მოჰკვეხ მშვილდოსნობასა,   თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა.


Strophe: S67/K68 



Verse: a 
      მიწაცა თქვენი @ავთანდილ   თქვენს წინა მშვილდოსანია;

Verse: b 
      ნაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ   მოწმად თქვენნივე სპანია;

Verse: c 
      მოასპარეზედ ვინ მგავსო?   - ცუდნიღა უკუთქმანია.

Verse: d 
   და   გარდამწყვედელი მისიცა   ბურთი და მოედანია!"


Strophe: S68/K69 



Verse: a 
      -"მე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა   მაგისა დაცილებასა.

Verse: b 
      ბრძანე, ვისროლოთ, ნუ იქმო   შედრეკილობა-კლებასა,

Verse: c 
      კარგთა კაცთასა ვიქმოდეთ   მოწმად ჩვენ თანა ხლებასა,

Verse: d 
   და   მერმე გამოჩნდეს მოედანს,   ვისძი უთხრობდენ ქებასა!"


Strophe: S69/K70 



Verse: a 
      @ავთანდილცა დაჰმორჩილდა,   საუბარი გარდასწყვიდეს,

Verse: b 
      იცინოდეს, ყმაწვილობდეს,   საყვარლად და კარგად ზმიდეს,

Verse: c 
      ნაძლევიცა გააჩინეს,   ამა პირსა დაასკვნიდეს:

Verse: d 
   და   "ვინცა იყოს უარესი,   თავ-შიშველი სამ დღე ვლიდეს!"


Strophe: S70/K71 



Verse: a 
      კვლა ბრძანა: "მონა თორმეტი   შევსხათ ჩვენ თანა მარებლად,

Verse: b 
      თორმეტი ჩემად ისრისა   მომრთმევლად, მოსახმარებლად, -

Verse: c 
      ერთაი შენი @შერმადინ   არს მათად დასადარებლად, -

Verse: d 
   და   ნასროლ-ნაკრავსა სთვალვიდენ   უტყუვრად, მიუმცდარებლად".


Strophe: S71/K72 



Verse: a 
      მონადირეთა უბრძანა:   "მინდორნი მოიარენით,

Verse: b 
      დასცევით ჯოგი ნადირთა^,   თავნი ამისთვის არენით".

Verse: c 
      ლაშქარნი სამზოდ აწვივნეს:   "მოდით და მოიჯარენით".

Verse: d 
   და   გაყარეს სმა და ნადიმი.   მუნ ამოდ გავიხარენით.




Chapter: 3 

   @როსტევან მეფისაგან და @ავთანდილისაგან ნადირობა




Strophe: S72/K73 



Verse: a 
      დილასა ადრე მოვიდა   იგი ნაზარდი სოსანი,

Verse: b 
      ძოწეულითა მოსილი,   პირად ბროლ-ბადახშოსანი,

Verse: c 
      პირ-ოქრო რიდე ეხვია,   შვენოდა ქარქაშოსანი,

Verse: d 
   და   მეფესა გასლვად აწვევდა,   მოდგა თეთრ-ტაიჭოსანი.


Strophe: S73/K74 



Verse: a 
      შეეკაზმა მეფე, შეჯდა,   ნადირობას^ გამოვიდეს;

Verse: b 
      მგრგვლივ მინდორსა მოსდგომოდეს,   ალყად გარე შემოჰკრვიდეს;

Verse: c 
      ზეიმი და ზარი იყო,   სპანი ველთა დაჰფარვიდეს,

Verse: d 
   და   ნაძლევისა მათისათვის   ისროდეს და ერთგან სრვიდეს.


Strophe: S74/K75 



Verse: a 
      უბრძანა^: მონა თორმეტი   მოდით, ჩვენთანა ვლიდითა,

Verse: b 
      მშვილდსა ფიცხელსა   მოგვცემდით, ისარსა მოგვართმიდითა,

Verse: c 
      ნაკრავსა შეადარებდით,   ნასროლსა დასთვალვიდითა!'

Verse: d 
   და   დაიწყო მოსლვა ნადირმან   ყოვლთა მინდორთა კიდითა.


Strophe: S75/K76 



Verse: a 
      მოვიდა ჯოგი ნადირთა   ანგარიშ-მიუწვდომელი:

Verse: b 
      ირემი, თხა და კანჯარი   ქურციკი მაღლად მხლტომელი.

Verse: c 
      მას პატრონ-ყმანი გაუხდეს,   ჭვრეტადმცა სჯობდა რომელი!

Verse: d 
   და   აჰა მშვილდი და ისარი   და მკლავი დაუშრომელი!


Strophe: S76/K77 



Verse: a 
      ცხენთა მათთა ნატერფალნი   მზესა შუქთა წაუხმიდეს,

Verse: b 
      მიჰხოცდეს და მიისროდეს,   მინდორს სისხლთა მიასხმიდეს,

Verse: c 
      რა ისარი დაელივის,   მონანი-ყე მოართმიდეს^.

Verse: d 
   და   მხეცნი, მათგან დაკოდილნი,   წაღმა ბიჯსა ვერ წასდგმიდეს.


Strophe: S77/K78 



Verse: a 
      იგი ველი გაირბინეს,   ჯოგი წინა შემოისხეს,

Verse: b 
      დახოცეს და ამოწყვიდეს,   ცათა ღმერთი შეარისხეს,

Verse: c 
      ველნი წითლად შეეღებნეს,   ნადირთაგან სისხლი ისხეს.

Verse: d 
   და   @ავთანდილის შემხედველთა:   "ჰგავსო ალვას, ედემის ხეს".


Strophe: S78/K79 



Verse: a 
      იგი მინდორი დალიეს,   მართ მათგან განარბენია,

Verse: b 
      მინდორსა იქით წყალი დის   და წყლისა პირსა კლდენია.

Verse: c 
      ნადირნი ტყესა შეესწრნეს,   სადა ვერა რბის ცხენია.

Verse: d 
   და   იგი მაშვრალნი ორნივე   მოსწყდეს, რაზომცა მხნენია.


Strophe: S79/K80 



Verse: a 
      ერთმანერთსა, თუ: "მე გჯობო",   სიცილით ეუბნებოდეს,

Verse: b 
      ამხანაგობდეს, ლაღობდეს,   იქით და აქათ დგებოდეს.

Verse: c 
      მერმე მოვიდეს მონანი,   რომელნი უკან ჰყვებოდეს,

Verse: d 
   და   უბრძანა: "თქვითო მართალი,   ჩვენ თქვენგან არ გვეთნებოდეს^".


Strophe: S80/K81 



Verse: a 
      მონათა ჰკადრეს: "მართალსა   გკადრებთ და ნუ გემცთარებით;

Verse: b 
      მეფეო, ყოლა ვერ ვიტყვით   შენსა მაგისა დარებით,

Verse: c 
      აწვეცა დაგვხოც, ვერა ჰგავ,   - ვერათ ვერ მოგეხმარებით, -

Verse: d 
   და   ვისგან ნაკრავნი გვინახვან   მხეცნი ვერ წაღმა წარებით.


Strophe: S81/K82 



Verse: a 
      ორთავე ერთგან მოკლული   ყველაი ასჯერ ოცია,

Verse: b 
      მაგრა @ავთანდილს ოცითა   უფროსი დაუხოცია:

Verse: c 
      არ დასცთომია ერთიცა,   რაც ოდენ შეუტყოცია,

Verse: d 
   და   თქვენი მრავალი მიწითა   დასვრილი დაგვიხოცია".


Strophe: S82/K83 



Verse: a 
      მეფესა ესე ამბავი უჩს,   ვითა მღერა ნარდისა,

Verse: b 
      უხარის ეგრე სიკეთე   მისისა განაზარდისა,

Verse: c 
      აქვს მიჯნურობა ამისი,   ვითა ბულბულსა ვარდისა,

Verse: d 
   და   სიცილით ლაღობს, მიეცა   გულით ამოსლვა დარდისა.


Strophe: S83/K84 



Verse: a 
      იგი ორნივე საგრილად   გარდახდეს ძირსა ხეთასა.

Verse: b 
      ლაშქართა შექმნეს მოდენა,   მოდგეს უფროსნი ბზეთასა.

Verse: c 
      ახლოს უთქს მონა თორმეტი,   უმხნესი სხვათა მხნეთასა.

Verse: d 
   და   თამაშობდეს და უჭვრეტდეს   წყალსა და პირსა ტყეთასა.




Chapter: 4 

   ნახვა არაბთა მეფისაგან მის ყმისა ვეფხისტყაოსნისა




Strophe: S84/K85 



Verse: a 
      ნახეს, უცხო მოყმე ვინმე   ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,

Verse: b 
      შავი ცხენი სადავითა   ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,

Verse: c 
      ხშირად ესხა მარგალიტი   ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა.

Verse: d 
   და   ცრემლსა ვარდი დაეთრთვილა,   გულსა მდუღრად ანატირსა.


Strophe: S85/K86 



Verse: a 
      მას ტანსა კაბა ემოსა,   გარე-თმა ვეფხის ტყავისა,

Verse: b 
      ვეფხის ტყავისა ქუდივე   იყო სარქმელი თავისა,

Verse: c 
      ხელთა ნაჭედი მათრახი   ჰქონდა უსხოსი მკლავისა;

Verse: d 
   და   ნახეს და ნახვა მოუნდა   უცხოსა სანახავისა.


Strophe: S86/K87 



Verse: a 
      წავიდა მონა საუბრად   მის ყმისა გულ-მდუღარისად,

Verse: b 
      თავ-ჩამოგდებით მტირლისა^,   არ ჭვრეტით მოლიზღარისად, -

Verse: c 
      მუნვე წვიმს წვიმა ბროლისა,   ჰგია გიშრისა ღარი სად, -

Verse: d 
   და   ახლოს მივიდა, მოსცალდა   სიტყვისა თქმად აღარისად.


Strophe: S87/K88 



Verse: a 
      ვერა ჰკადრა საუბარი,   მონა მეტად შეუზარდა,

Verse: b 
      დიდხანს უჭვრეტს გაკვირვებით,   თუცა გული უმაგარდა;

Verse: c 
      მოახსენა: "გიბრძანებსო",   ახლოს მიდგა, დაუწყნარდა.

Verse: d 
   და   იგი ტირს და არა ესმის   მისგან, გაუუმეცარდა.


Strophe: S88/K89 



Verse: a 
      მის მონისა არა ესმა   სიტყვა, არცა ნაუბარი,

Verse: b 
      მათ ლაშქართა ზახილისა   იყო ერთობ უგრძნობარი,

Verse: c 
      უცხოდ რამე ამოსკვნოდა^   გული ცეცხლთა ნადებარი,

Verse: d 
   და   ცრემლსა სისხლი ერეოდა,   გასდის, ვითა ნაგუბარი.


Strophe: S89/K90 



Verse: a 
      სხვაგან ქნის მისი გონება,   მისმან თავისა წონამან!

Verse: b 
      ესე მეფისა ბრძანება   ერთხელ კვლა ჰკადრა მონამან.

Verse: c 
      არცა დააგდო ტირილი,   არცა რა გაიგონა მან,

Verse: d 
   და   არცა გახლიჩა ბაგეთათ^   თავი ვარდისა კონამან.


Strophe: S90/K91 



Verse: a 
      რა პასუხი არა გასცა,   მონა გარე შემობრუნდა,

Verse: b 
      @როსტანს ჰკადრა: "შემიტყვია,   იმას თქვენი არა უნდა;

Verse: c 
      თვალნი მზეებრ გამირეტდეს,   გული მეტად შემიძრწუნდა,

Verse: d 
   და   ვერ ვასმინე საუბარი,    მით დავყოვნე ხანი მუნ, და-".


Strophe: S91/K92 



Verse: a 
      მეფე გაჰკვირდა, გა-ცა-წყრა,   გული უც მისთვის მწყრომარე;

Verse: b 
      გაგზავნა მონა თორმეტი   მისი წინაშე მდგომარე,

Verse: c 
      უბრძანა: "ხელთა აიღეთ   აბჯარი თქვენ საომარე,

Verse: d 
   და   მიდით და აქა მომგვარეთ,   ვინ არის იქი მჯდომარე".


Strophe: S92/K93 



Verse: a 
      მონანი მიდგეს, მივიდეს,   გახდა აბჯრისა ჩხარია;

Verse: b 
      მაშინღა შეკრთა იგი ყმა,   ტირს მეტად გულ-მდუღარია,

Verse: c 
      თვალნი მოარნა ყოველგან^,   ნახა ლაშქართა ჯარია,

Verse: d 
   და   ერთხელ ესე თქვა: "ვაჲ მეო",   სხვად არას მოუბარია^.


Strophe: S93/K94 



Verse: a 
      თვალთა ხელი უკუივლო,   ცრემლნი ცხელნი მოიწურნა,

Verse: b 
      ხრმალ-კაპარჭი მოიმაგრა,   მკლავნი გაიმამაცურნა,

Verse: c 
      ცხენსა შეჯდა, - მონათამცა   საუბარნი რად იყურნა!-

Verse: d 
   და   სხვასა მხარსა გაემართა,   მათი ჭირი არ განკურნა.


Strophe: S94/K95 



Verse: a 
      მონათა ხელი გამართეს   მის ყმისა შესაპყრობელად.

Verse: b 
      მან, გლახ, იგინი^ დახადნა   მტერთაცა საწყალობელად:

Verse: c 
      ჰკრა ერთმანერთსა, დახოცნა   თავსა ხელ-აუპყრობელად,

Verse: d 
   და   ზოგსა გადაჰკრის მათრახი   ქვე მკრდამდის გასაპობელად.


Strophe: S95/K96 



Verse: a 
      მეფე გაწყრა, გაგულისდა,   ლაშქარნიცა შეუზახნა;

Verse: b 
      მან მდევართა მიწევნამდის   არ უჭვრიტნა, არცა ნახნა,

Verse: c 
      რაზომნიცა მიეწივნეს,   ყოვლნი მკვდართა დაასახნა,

Verse: d 
   და   კაცი კაცსა შემოსტყორცა,   @როსტან ამად ივაგლახნა.


Strophe: S96/K97 



Verse: a 
      შესხდეს მეფე და @ავთანდილ   მის ყმისა მისაწეველად.

Verse: b 
      იგი ლაღი და უკადრი   მივა ტანისა მრხეველად,

Verse: c 
      ტაიჭი მიუქს მერანსა,   მიეფინების მზე ველად,

Verse: d 
   და   შეიგნა მისლვა მეფისა   მისად უკანა მდეველად.


Strophe: S97/K98 



Verse: a 
      რა ცნა, მეფე მოვიდაო,   ჰკრა მათრახი მისსა ცხენსა.

Verse: b 
      მასვე წამსა დაიკარგა,   არ უნახავს თვალსა ჩვენსა,

Verse: c 
      ჰგვანდა ქვესკნელს ჩაძრომილსა   ანუ ზეცად ანაფრენსა;

Verse: d 
   და   ეძებდეს და ვერ ჰპოვებდეს   კვალსა მისგან წანარბენსა.


Strophe: S98/K99 



Verse: a 
      კვალი ძებნეს და უკვირდა   ვერ-პოვნა ნაკვალევისა,

Verse: b 
      აგრე კვალ-წმიდად წარხდომა   კაცისა, ვითა დევისა;

Verse: c 
      ლაშქარნი მკვდართა სტიროდეს,   სწრაფა აქვს წყლულთა ხვევისა.

Verse: d 
   და   მეფემან ბრძანა: "ვნახეო   მიზეზი ლხინთა ლევისა".


Strophe: S99/K100 



Verse: a 
      ბრძანა: "ღმერთსა მოეწყინა   აქანამდის^ ჩემი შვება,

Verse: b 
      ამად მიყო სიმწარითა   სიამისა დანავღლება,

Verse: c 
      სიკვდილამდის დამაწყლულა,   ვერვის ძალ-უც განკურნება.

Verse: d 
   და   მასვე მადლი! ესე იყო   წადილი და მისი ნება".


Strophe: S100/K101 



Verse: a 
      ესე თქვა და შემობრუნდა,   დაღრეჯილი წამოვიდა,

Verse: b 
      არცა ჰკრაღა ასპარეზსა,   ვამი ვამსა მოურთვიდა;

Verse: c 
      ყველაკაი მოიშალა,   სადაცა ვინ მხეცთა სრვიდა;

Verse: d 
   და   ზოგთა თქვეს, თუ: "მართალია",   ზოგი: "ღმერთო!", უზრახვიდა.


Strophe: S101/K102 



Verse: a 
      მეფე საწოლს შემოვიდა   სევდიანი, დაღრეჯილი;

Verse: b 
      მისგან კიდე არვინ შეჰყვა,   @ავთანდილ უჩს ვითა შვილი.

Verse: c 
      ყველაკაი გაიყარა,   ჯალაბი ჩანს არ-დაჯრილი.

Verse: d 
   და   გაბედითდა სიხარული,   ჩაღანა და ჩანგი ტკბილი.


Strophe: S102/K103 



Verse: a 
      @თინათინს ესმა მამისა   ეგეთი დაღრეჯილობა,

Verse: b 
      ადგა და კარსა მივიდა,   -ჰქონდა მზისაცა ცილობა, -

Verse: c 
      მოლარე იხმო^, უბრძანა:   "ძილია თუ ღვიძილობა^?"

Verse: d 
   და   მან მოახსენა: "დაღრეჯით   ზის, სჭირსო ფერ-შეცვლილობა.


Strophe: S103/K104 



Verse: a 
      ერთაი ახლავს @ავთანდილ,   წინაშე უზის სკამითა;

Verse: b 
      უცხო ყმა ვინმე უნახავს,   ასრე დაღრეჯით ამით-ა,

Verse: c 
      @თინათინ ბრძანა: "აწ წავალ,   შესლვა არ ჩემგან ჟამითა

Verse: d 
   და   მიკითხოს, ჰკადრე: იყო-თქო   აქა ერთითა წამითა".


Strophe: S104/K105 



Verse: a 
      ხანი გამოხდა, იკითხა:   "ნეტარ, რასა იქმს ქალიო,

Verse: b 
      ჩემი ლხინი და ჯავარი,   ჩემი სოფლისა წყალიო?"

Verse: c 
      მოლარე ჰკადრებს: "მოვიდა   აწყაღა ფერ-ნამკრთალიო,

Verse: d 
   და   დაღრეჯით გცნა და მიბრუნდა   წინაშე მომავალიო'.


Strophe: S105/K106 



Verse: a 
      უბრძანა, თუ: "წადი, უხმე!   უმისობა ვით გავსძლეო?

Verse: b 
      მოახსენე: "რად დაჰბრუნდი   შენ, მამისა სიცოცხლეო?

Verse: c 
      მოდი, ჭმუნვა გამიქარვე,   გულსა წყლულსა მეწამლეო,

Verse: d 
   და   გითხრა ჩემი სამიზეზო,   მე თუ ლხინთა რად დავლეო".


Strophe: S106/K107 



Verse: a 
      @თინათინ ადგა, მივიდა,   მიჰყვა მამისა ნებასა,

Verse: b 
      უგავს პირისა სინათლე   მთვარისა მოვანებასა.

Verse: c 
      მამამან გვერდსა დაისვა,   აკოცა ნება-ნებასა,

Verse: d 
   და   უბრძანა: "მახლავ რად არა,   რად მელი მოყვანებასა?"


Strophe: S107/K108 



Verse: a 
      ქალმან ჰკადრა: "ხელმწიფეო,   დაღრეჯილსა ვინცა გცნობდეს,

Verse: b 
      ვინმცა გნახა კადნიერად,   რაზომ გინდა ამაყობდეს!

Verse: c 
      თქვენნი აგრე დაღრეჯანი   მნათობთაცა დაამხობდეს!

Verse: d 
   და   კაცმან საქმე მოიგვაროს,   ვეჭვ, ჭმუნვასა ესე სჯობდეს".


Strophe: S108/K109 



Verse: a 
      უბრძანა: "შვილო, რაზომცა   მჭირს საქმე სავაგლახია,

Verse: b 
      შენი ჭვრეტა და სიახლე   ლხინადვე დამისახია,

Verse: c 
      მომქარვებელი სევდისა,   მართ ვითა მუფარახია.

Verse: d 
   და   ვეჭვ, რა სცნა, შენცა მამართლო,   ჩემი სულთქვმა და ახია.


Strophe: S109/K110 



Verse: a 
      "უცხოსა და საკვირველსა   ყმასა რასმე გარდვეკიდე,

Verse: b 
      მისმან შუქმან გაანათლა   სამყარო და ხმელთა კიდე.

Verse: c 
      რა უმძიმდა, არ ვიცოდი,   ან ტიროდა ვისთვის კიდე;

Verse: d 
   და   ჩემად ნახვად არ მოვიდა,   გავგულისდი, წავეკიდე.


Strophe: S110/K111 



Verse: a 
      "მე რა მნახა, ცხენსა შეჯდა,   თვალთა ცრემლნი მოიხოცნა.

Verse: b 
      შესაპყრობლად შევუზახენ,   სპანი სრულად დამიხოცნა,

Verse: c 
      ვითა ეშმა დამეკარგა,   არ კაცურად გარდამკოცნა,

Verse: d 
   და   ჯერთცა ესე არა ვიცი,   ცხადი იყო, თუ მეოცნა.


Strophe: S111/K112 



Verse: a 
      "აწ ესე მიკვირს, რა იყო,   ანუ რა ვნახე და რული!

Verse: b 
      მან დამიხოცა ლაშქარი,   სისხლი ადინა^ ღვარული.

Verse: c 
      კაცთა^ ხორცისად ვით ითქმის   ისრე თვალთაგან ფარული?!

Verse: d 
   და   უცილოდ ღმერთსა მოვსძულდი   აქამდის მე მხიარული.


Strophe: S112/K113 



Verse: a 
      ტკბილნი მისნი წყალობანი   ბოლოდ ასრე გამემწარნეს,

Verse: b 
      დამავიწყდეს^, რაცა დღენი   მხიარულსა წამეარნეს.

Verse: c 
      ყოვლმან პირმან ვაგლახ მიყოს,   ვეღარავინ მინეტარნეს,

Verse: d 
   და   სადამდისცა დღენი მესხნენ,   ვეღარამან გამახარნეს!"


Strophe: S113/K114 



Verse: a 
      ქალმან ჰკადრა: "მოგახსენებ   მე სიტყვასა დანაყბედსა:

Verse: b 
      ჰე მეფეო! რად ემდურვი   ანუ ღმერთსა, ანუ ბედსა?

Verse: c 
      რად დასწამებ სიმწარესა   ყოველთათვის ტკბილად მხედსა?

Verse: d 
   და   ბოროტიმცა რად შეექმნა   კეთილისა შემოქმედსა!


Strophe: S114/K115 



Verse: a 
      მე ამას ვარჩევ: მეფე ხარ,   მეფეთა ზედა მფლობელი,

Verse: b 
      შორს არის თქვენი საზღვარი,   ბრძანება-მიუთხრობელი.

Verse: c 
      გაგზავნე კაცი ყოველგან^   მისთა ამბავთა მცნობელი,

Verse: d 
   და   ადრე სცნობ, არის იგი ყმა   შობილი თუ უშობელი".


Strophe: S115/K116 



Verse: a 
      მოასხნეს კაცნი, გაგზავნეს   ოთხთავე ცისა კიდეთა,

Verse: b 
      უბრძანეს: "წადით, პატიჟთა   თავიმცა რად დაჰრიდეთა?

Verse: c 
      მონახეთ, ძებნეთ იგი ყმა,   სხვად ნურად მოიცლიდეთა,

Verse: d 
   და   მისწერეთ წიგნი, სადაცა   ვერ მისწვდეთ, ვერ მიხვიდეთა".


Strophe: S116/K116 



Verse: a 
      კაცნი წავიდეს, იარეს   მართ ერთი წელიწადია,

Verse: b 
      მონახეს, ძებნეს იგი ყმა,   იკითხეს კვლა და კვლა დია,

Verse: c 
      ვერცა თუ ნახეს ნახული   ღმრთისაგან დანაბადია,

Verse: d 
   და   ცუდად მაშვრალნი მოვიდეს,   მათსავე გულსა ზადია.


Strophe: S117/K118 



Verse: a 
      მონათა ჰკადრეს: "მეფეო,   ჩვენ ხმელნი მოვიარენით,

Verse: b 
      მაგრა ვერ ვპოვეთ იგი ყმა,   მით ვერა გავიხარენით,

Verse: c 
      მისსა მნახავსა სულ-დგმულსა   კაცსა ვერ შევეყარენით,

Verse: d 
   და   ჩვენ ვერას გარგებთ, საქმენი   სხვანი რამ^ მოიგვარენით".


Strophe: S118/K119 



Verse: a 
      მეფე ბრძანებს: "მართალ იყო   ასული და ჩემი ძეო,

Verse: b 
      ვნახე რამე ეშმაკისა   სიცუდე და სიბილწეო,

Verse: c 
      ჩემად მტერად წამოსრული,   გარდმოჭრილი ზეცით ზეო.

Verse: d 
   და   გამიშვია შეჭირვება,   არა მგამა ყოლა მეო".


Strophe: S119/K120 



Verse: a 
      ესე თქვა და სიხარულით   თამაშობა ადიადა.

Verse: b 
      მგოსანი და მოშაითი   უხმეს, პოვეს რაცა სადა.

Verse: c 
      დია გასცა საბოძვარი,   ყველა დარბაზს შემოხადა.

Verse: d 
   და   მისი მსგავსი სიუხვითა   ღმერთმან სხვამცა რა დაჰბადა!




Chapter: 5 

   @თინათინისაგან @ავთანდილის გაგზავნა მის ყმის საძებრად




Strophe: S120/K121 



Verse: a 
      @ავთანდილ ჯდა მარტო საწოლს,   ეცვა ოდენ მართ პერანგი,

Verse: b 
      იმღერდა და იხარებდა,   წინა ედგა ერთი ჩანგი.

Verse: c 
      შემოვიდა მას წინაშე   @თინათინის მონა ზანგი,

Verse: d 
   და   მოახსენა: "გიბრძანებსო   ტანი ალვა, პირი მანგი".


Strophe: S121/K122 



Verse: a 
      @ავთანდილს მიჰხვდა მოსმენა   საქმისა სანატრელისა,

Verse: b 
      ადგა და კაბა ჩაიცვა,   მჯობი ყოვლისა ჭრელისა;

Verse: c 
      უხარის ნახვა ვარდისა,   არ ერთგან შეუყრელისა.

Verse: d 
   და   ამოა ჭვრეტა ტურფისა,   სიახლე საყვარელისა!


Strophe: S122/K123 



Verse: a 
      @ავთანდილ ლაღი, უკადრი   მივა, არვისგან ჰრცხვენოდა,

Verse: b 
      მას ნახავს, ვისთა ვამთაგან   ცრემლი მრავალჯერ სდენოდა;

Verse: c 
      იგი უებრო ქუშად ჯდა,   ელვისა მსგავსად შვენოდა,

Verse: d 
   და   მთვარესა მისთა შუქთაგან   უკუნი გარდაჰფენოდა.


Strophe: S123/K124 



Verse: a 
      გაძრცვილსა ტანსა ემოსნეს   ყარყუმნი უსაპირონი,

Verse: b 
      ებურნეს მოშლით რიდენი,   ფასისა თქმად საჭირონი,

Verse: c 
      ჰშვენოდეს შავნი წამწამნი,   გულისა გასაგმირონი,

Verse: d 
   და   მას თეთრსა ყელსა ეხვივნეს   გრძლად თმანი არ-უხშირონი.


Strophe: S124/K125 



Verse: a 
      დაღრეჯით იყო მჯდომარე   ძოწეულითა რიდითა,

Verse: b 
      @ავთანდილს უთხრა დაჯდომა   წყნარად, ცნობითა მშვიდითა.

Verse: c 
      მონამან სელნი დაუდგნა,   დაჯდა კრძალვით და რიდითა.

Verse: d 
   და   პირის-პირ პირსა უჭვრეტდა,   სავსე ლხინითა დიდითა.


Strophe: S125/K126 



Verse: a 
      ქალმან უბრძანა: "ზარი მლევს   მე ამისისა თხრობისა;

Verse: b 
      მწადდა არა-თქმა, რომლისა   ღონე არა მაქვს თმობისა,

Verse: c 
      მაგრა იცია მიზეზი   შენისა აქა ხმობისა,

Verse: d 
      და   რად ვზი ქუშად და დაღრეჯით   ასრე მიხდილი ცნობისა?"


Strophe: S126/K127 



Verse: a 
      ყმამან ჰკადრა: "საზაროსა   ჩემგან თქმაღა ვით იქმნების?

Verse: b 
      მზესა მთვარე შეეყაროს,   დაილევის, და-ცა-ჭნების;

Verse: c 
      აზრად არად აღარა მცალს,   თავი ჩემი მეგონების,

Verse: d 
   და   თქვენვე ბრძანეთ, რაცა გიმძიმს,   ანუ რაცა გეკურნების".


Strophe: S127/K128 



Verse: a 
      ქალმან უთხრა საუბარი   კეკლუც-სიტყვად, არ დუხჭირად,

Verse: b 
      იტყვის: "თუცა აქანამდის   ჩემგან შორს ხარ დანამჭირად,

Verse: c 
      მიკვირს, მოგხვდა წამის ყოფად   საქმე შენგან საეჭვი რად,

Verse: d 
   და   მაგრა გითხრა პირველ ხვალმე,   სენი მე მჭირს რაცა ჭირად.


Strophe: S128/K129 



Verse: a 
      გახსოვს, ოდეს შენ და @როსტანს   მინდორს მხეცი დაგეხოცა,

Verse: b 
      ყმა გენახა უცხო ვინმე,   რომე ცრემლი მოეხოცა?

Verse: c 
      მას უკანით გონებამან   მისმან ასრე დამამხო-ცა,

Verse: d 
   და   შენ გენუკევ მონახვასა,   კიდით კიდე მოჰლახო ცა.


Strophe: S129/K130 



Verse: a 
      აქანამდის ნაუბარსა   თუცა ვერას ვერ გეტყვია,

Verse: b 
      მაგრა შორით სიყვარული   შენგან ჩემი შემიტყვია,

Verse: c 
      ვიცი, რომე გაუწყვედლად   თვალთათ ცრემლი^ გისეტყვია,

Verse: d 
   და   შეუპყრიხარ სიყვარულსა,   გული შენი დაუტყვია.


Strophe: S130/K131 



Verse: a 
      ასრე გითხრა, სამსახური   ჩემი გმართებს ამად ორად:

Verse: b 
      პირველ, ყმა ხარ, ხორციელი   არავინ გვყავს შენად სწორად,

Verse: c 
      მერმე, ჩემი მიჯნური ხარ,   დასტურია, არ ნაჭორად;

Verse: d 
   და   წა და იგი მოყმე ძებნე,   ახლოს იყოს, თუნდა შორად.


Strophe: S131/K132 



Verse: a 
      "შენგან ჩემი სიყვარული   ამით უფრო გაამყარე,

Verse: b 
      რომე დამსხნა შეჭირვება,   ეშმა ბილწი ასაპყარე.

Verse: c 
      გულსა გარე საიმედო   ია მორგე, ვარდი ყარე,

Verse: d 
   და   მერმე მოდი, ლომო, მზესა   შეგეყრები, შემეყარე.


Strophe: S132/K133 



Verse: a 
      სამსა ძებნე წელიწადსა   იგი შენი საძებნარი;

Verse: b 
      ჰპოვო, მოდი გამარჯვებით,   მხიარულად მოუბნარი;

Verse: c 
      ვერა ჰპოვებ, დავიჯერებ,   იყო თურე უჩინარი;

Verse: d 
   და   კოკობი და უფურჭვნელი   ვარდი დაგხვდე დაუმჭნარი.


Strophe: S133/K134 



Verse: a 
      "ფიცით გითხრობ: შენგან კიდე   თუ შევირთო რაცა ქმარი,

Verse: b 
      მზეცა მომხვდეს ხორციელი,   ჩემთვის კაცად შენაქმარი,

Verse: c 
      სრულად მოვსწყდე სამოთხესა,   ქვესკნელს ვიყო დასანთქმარი,

Verse: d 
   და   შენი მკლვიდეს სიყვარული,   გულსა დანა ასაქმარი".


Strophe: S134/K135 



Verse: a 
      მოახსენა ყმამან: "მზეო,   ვინ გიშერი აწამწამე,

Verse: b 
      სხვა პასუხი რამცა გკადრე,   ანუ რამცა შევიწამე?

Verse: c 
      მე სიკვდილსა მოველოდი,   შენ სიცოცხლე გამიწამე,

Verse: d 
   და   ვითა მონა, სამსახურად   გაღანამცა წავე, წა-, მე!"


Strophe: S135/K136 



Verse: a 
      კვლაცა ჰკადრა: "აჰა, მზეო,   რათგან ღმერთმან მზედ დაგბადა,

Verse: b 
      მით გმორჩილობს, ზეციერი   მნათობია რაცა სადა;

Verse: c 
      მე რომ თქვენგან მოვისმინენ   წყალობანი, მედიადა.

Verse: d 
   და   ვარდი ჩემი არ დაჭნების,   შუქი შენი იეფად ა"


Strophe: S136/K137 



Verse: a 
      კვლა შეჰფიცეს ერთმანერთსა,   დააპირეს ესე პირი,

Verse: b 
      გასალდეს და გაამრავლეს   საუბარი სიტყვა-ხშირი.

Verse: c 
      გაადვილდა, აქანამდის   გარდეხადა რაცა ჭირი;

Verse: d 
   და   თეთრთა კბილთათ^ გამოჰკრთების   თეთრი ელვა ვითა ჭვირი.


Strophe: S137/K138 



Verse: a 
      ერთგან დასხდეს, ილაღობეს,   საუბარი ასად აგეს,

Verse: b 
      ბროლ-ბადახში შეხვეული და   გიშერი ასადაგეს;

Verse: c 
      ყმა ეტყვის, თუ: "შენთა მჭვრეტთა   თავი ხელი, ა, სად აგეს!

Verse: d 
   და   ცეცხლთა, შენგან მოდებულთა,   გული ჩემი ასადაგეს".


Strophe: S138/K139 



Verse: a 
      ყმა წავიდა, სიშორესა   თუცა მისსა ვერ გასძლებდა,

Verse: b 
      უკუღმავე იხედვიდა,   თვალთა რეტად აყოლებდა,

Verse: c 
      ბროლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს,   ტანსა მჭევრსა ათრთოლებდა,

Verse: d 
   და   გული ჰქონდა გულისათვის,   სიყვარულსა ავალებდა.


Strophe: S139/K140 



Verse: a 
      თქვა: "მზეო, ვარდსა სიშორე   შენი დამაჩნდეს ეს ადრე,

Verse: b 
      ბროლი და ლალი გასრულვარ   ქარვისა უყვითლესად-რე.

Verse: c 
      მაშინ რაღა ვქმნა ვერ-ჭვრეტა   რა მომხვდეს კვლა უგრძესად-რე!

Verse: d 
   და   ხამს მოყვრისათვის სიკვდილი,   ესე მე დამიც წესად-რე".


Strophe: S140/K141 



Verse: a 
      საწოლს დაწვა, ტირს, მტირალსა   ცრემლი ძნელად ეხოცების,

Verse: b 
      ვითა ვერხვი ქარისაგან,   ირხევის და იკეცების;

Verse: c 
      რა მიჰლულნის, სიახლევე   საყვარლისა ეოცების,

Verse: d 
   და   შეკრთის, დიდნი დაიზახნის,   მით პატიჟი ეოცების.


Strophe: S141/K142 



Verse: a 
      მოშორვება საყვარლისა   მას შეჰქმნოდა მისად ღაზოდ,

Verse: b 
      ცრემლსა ვითა მარალიტსა   სწვიმს ვარდისა დასანაზოდ.

Verse: c 
      რა გათენდა, შეეკაზმა   მისთა მჭვრეტთა სალამაზოდ,

Verse: d 
   და   ცხენსა შეჯდა, გაემართა,   დარბაზს მივა სადარბაზოდ.


Strophe: S142/K143 



Verse: a 
      დარბაზს ეჯიბი შეგზავნა,   მართ მისგან შენარონია,

Verse: b 
      შესთვალა: "გკადრებ, მეფეო,   მე ესე გამიგონია:

Verse: c 
      ყოველი პირი მიწისა   თქვენ ხრმლითა დაგიმონია,

Verse: d 
   და   აწ თუ სჯობს, ესე ამბავი   ცნან, რაცა გარემონია.


Strophe: S143/K144 



Verse: a 
      მე წავიდე, მოვიარო,   ვილაშქრო და ვინაპირო,

Verse: b 
      თინათინის ხელმწიფობა   მტერთა თქვენთა გულსა ვჰგმირო,

Verse: c 
      მორჩილ-ქმნილთა გავახარო,   ურჩი ყოვლი ავატირო,

Verse: d 
   და   ძღვენნი გკადრნე ზედას-ზედა,   არ სალამი დავაძვირო".


Strophe: S144/K145 



Verse: a 
      მეფესა ეთქვა ამისი   დიადი მადრიელობა,

Verse: b 
      ებრძანა: "ლომო, არა გჭირს   შენ ომთა გარდუხდელობა,

Verse: c 
      აწ მაგა შენსა თათბირსა   ჰგავსო შენივე ქველობა.

Verse: d 
   და   წა, მაგრა მომხვდეს, რაღა ვქმნა,   თუ სიშორისა გრძელობა!"


Strophe: S145/K146 



Verse: a 
      ყმა შევიდა, თაყვანის-სცა,   მადლი რამე მოახსენა:

Verse: b 
      "ხელმწიფეო, მიკვირს, ქება   რად იკადრეთ ჩემი თქვენა?!

Verse: c 
      აწ ნუთუ კვლა იშორისა   ღმერთმან ბნელი გამითენა,

Verse: d 
   და   პირი თქვენი მხიარული   მხიარულსა კვლა მიჩვენა!"


Strophe: S146/K147 



Verse: a 
      მეფე ყელსა^ მოეკიდა,   გარდაკოცნა ვითა შვილი.

Verse: b 
      სხვა მათებრი არ ყოფილა   არ გამზრდელი, არ გაზრდილი!

Verse: c 
      ყმა ადგა და წამოვიდა,   მას დღე მათი ჩანს გაყრილი;

Verse: d 
   და   @როსტან მისთვის აატირა   გონიერი გული, ლბილი.


Strophe: S147/K148 



Verse: a 
      გამოემართა @ავთანდილ,   მოყმე მხნე, ლაღად მავალი.

Verse: b 
      ოც დღე იარა, ღამეცა   დღეს ზედა წაჰრთო მრავალი.

Verse: c 
      იგია ლხინი სოფლისა,   იგია ნივთი და ვალი,

Verse: d 
   და   არ მისცილდების @თინათინ   მისი მას, ვისგან სწვავ ალი.


Strophe: S148/K149 



Verse: a 
      რა მოვიდა, სიხარული   შიგან გახდა სამეფოსა.

Verse: b 
      მოეგებნეს დიდებულნი,   ძღვენსა სძღვნიდეს იეფოსა.

Verse: c 
      იგი პირ-მზე არ მოსცთების   სიარულსა სასწრაფოსა.

Verse: d 
   და   მიჰხვდეს მყოფნი მას წინაშე   სიხარულსა სადაფოსა.


Strophe: S149/K150 



Verse: a 
      ქალაქი ჰქონდა მაგარი   საზაროდ სანაპიროსა,

Verse: b 
      გარე კლდე იყო, გიამბობ   ზღუდესა უქვიტკიროსა.

Verse: c 
      ყმამან მუნ დაყო სამი დღე   ამოსა სანადიროსა,

Verse: d 
   და   გამზრდელი მისი @შერმადინ   დაისვა სავაზიროსა.


Strophe: S150/K151 



Verse: a 
      ესეა მონა @შერმადინ,   ზემოთცა სახელ-დებული,

Verse: b 
      თანა-შეზრდილი, ერთგული   და მისთვის თავ-დადებული,

Verse: c 
      მან არ იცოდა აქამდის   მის ყმისა ცეცხლი დებული,

Verse: d 
   და   აწ გაუცხადა სიტყვები   მის მზისა იმედებული.


Strophe: S151/K152 



Verse: a 
      უბრძანა: "აჰა, @შერმადინ,   ამად მე შენგან მრცხვენიან,

Verse: b 
      ჩემნი საქმენი ყოველნი   გცოდნიან, გაგივლენიან,

Verse: c 
      მაგრა არ იცი აქამდის,   რანიცა ცრემლნი მდენიან!

Verse: d 
   და   მე ვისგან მქონდეს პატიჟნი,   აწ მასვე მოულხენიან.


Strophe: S152/K153 



Verse: a 
      მოუკლავარ @თინათინის   სურვილსა და სიყვარულსა,

Verse: b 
      ცრემლი ცხელი ასოვლებდის   ნარგისთაგან ვარდსა ზრულსა,

Verse: c 
      ვერ ვაჩენდი აქანამდის   ჭირსა ჩემგან დაფარულსა,

Verse: d 
   და   აწ მიბრძანა საიმედო,   ამად მხედავ მხიარულსა.


Strophe: S153/K154 



Verse: a 
      მიბრძანა: "მიცან ამბავი   მის ყმისა დაკარგულისა,

Verse: b 
      მოხვიდე, სრულ-ვქმნა მაშინღა   შენი წადილი გულისა,

Verse: c 
      ქმარი არ მინდა უშენო,   მომხვდეს ხისაცა რგულისა!"

Verse: d 
   და   მომცა წამალი გულისა,   აქამდის დადაგულისა.


Strophe: S154/K155 



Verse: a 
      "პირველ, ყმა ვარ, წასლვა მინდა   პატრონისა სამსახურად, -

Verse: b 
      ხამს მეფეთა ერთგულობა,   ყოფა გვმართებს ყმასა ყმურად, -

Verse: c 
      მერმე, ცეცსლი დაუვსია,   აღარა მწვავს გულსა მურად.

Verse: d 
   და   ხამს, თუ კაცი არ შეუდრკეს,   ჭირს მიუხდეს მამაცურად.


Strophe: S155/K156 



Verse: a 
      ვართ უმოყვრესნი მე და შენ   ყოველთა პატრონ-ყმათასა,

Verse: b 
      ამისთვის გნუკევ სმენასა   შენ ამა ჩემთა ხმათასა:

Verse: c 
      ჩემ წილ დაგაგდებ პატრონად,   თავადად ჩემთა სპათასა,

Verse: d 
   და   ამა საქმესა ვერა ვიქმ   მე განდობასა სხვათასა.


Strophe: S156/K157 



Verse: a 
      ლაშქართა და დიდებულთა   ალაშქრებდი, ჰპატრონობდი;

Verse: b 
      დარბაზს კაცსა გაჰგზავნიდი   და ამბავსა მათსა სცნობდი,

Verse: c 
      წიგნსა სწერდი ჩემ მაგიერ,   უფასოსა ძღვენსა სძღვნობდი,

Verse: d 
   და   აქა სადმე არ-ყოფასა   ჩემსა მათმცა რად აგრძნობდი!


Strophe: S157/K158 



Verse: a 
      ლაშქრობა და ნადირობა   შენი ჩემსა დაასასე,

Verse: b 
      აქათ სამ წელ მომიცადე,   ხვაშიადი შემინახე,

Verse: c 
      მე ნუთუმცა შემოვბრუნდი,   ალვა ჩემი არ დაჭნა ხე,

Verse: d 
   და   არ მოვბრუნდე, მომიგლოვე,   მიტირე და მივაგლახე.


Strophe: S158/K159 



Verse: a 
      მაშინღა ჰკადრე მეფესა   არ საქმე სასურვალია,

Verse: b 
      აცნობე ჩემი სიკვდილი, -   იყავ მართ ვითა მთრვალია, -

Verse: c 
      მიჰხვდა-თქო საქმე, რომელი   ყოვლთათვის გარდუვალია.

Verse: d 
   და   გლახაკთა მიეც საჭურჭლე,   ოქრო, ვერცხლი და თვალია^.


Strophe: S159/K160 



Verse: a 
      მაშინ უფრო მომეხმარე,   ამისგანცა უფრო მხნედ-რე,

Verse: b 
      ნუ, თუ ადრე დამივიწყო,   მახსენებდი ზედას-ზედ-რე!

Verse: c 
      მეტად კარგად დამიურვე,   სული ჩემი შეივედრე,

Verse: d 
   ზრდანი ჩემნი მოიგონენ,   გული შენი მოიმდედრე". და


Strophe: S160/K161 



Verse: a 
      რა @შერმადინ მოისმინა,   გაუკვირდა, შეეზარა,

Verse: b 
      თვალთათ^ ვითა მარგალიტი   ცხელი ცრემლი გარდმოღვარა,

Verse: c 
      მოახსენა: "უშენომან   გულმან რამცა გაიხარა!

Verse: d 
   და   ვიცი, რომე არ დასდგები,   მაგრა გიშლი ამად არა.


Strophe: S161/K162 



Verse: a 
      "ჩემად ნაცვლად დაგაგდებო",   - ესე სიტყვა ვით მიბრძანე?

Verse: b 
      რაგვარა ვქმნა პატრონობა?   რამც გიფერე, რამც გიგვანე?

Verse: c 
      შენ მარტოსა გიგონებდე,   მემცა მიწა ვიაკვანე!

Verse: d 
   და   სჯობს ორნივე დავიკარგნეთ,   წამოგყვები, წამიტანე!"


Strophe: S162/K163 



Verse: a 
      ყმამან უთხრა: "მომისმინე,   მართლად გითხრობ, არა ჭრელად:

Verse: b 
      რა მიჯნური ველთა რბოდეს,   მარტო უნდა გასაჭრელად.

Verse: c 
      მარგალიტი არვის მიჰხვდეს   უსასყიდლოდ, უვაჭრელად.

Verse: d 
   და   კაცი ცრუ და მოღალატე   ხამს ლახვრითა^ დასაჭრელად.


Strophe: S163/K164 



Verse: a 
      ვისმცა ვუთხარ ხვაშიადი?   შენგან კიდე არვინ ვარგ-ა,

Verse: b 
      უშენოსა პატრონობა   ვის მივანდო, ვინ ქმნას კარგა?

Verse: c 
      სანაპირო გაამაგრე,   მტერმან ახლოს ვერ იბარგა!

Verse: d 
   და   კვლა ნუთუმცა შემოვიქეც,   ღმერთმან სრულად არ დამკარგა.


Strophe: S164/K165 



Verse: a 
      ფათერაკი^ სწორად მოჰკლავს,   ერთი იყოს, თუნდა ასი;

Verse: b 
      მარტოება ვერას მიზამს,   მცავს თუ ცისა ძალთა დასი;

Verse: c 
      აქათ სამ წელ არ მოვიდე,   მაშინ გმართებს გლოვა, ფლასი;

Verse: d 
   და   წიგნსა მოგცემ, გმორჩილობდეს,   ვინცა იყოს ჩემი ხასი".




Chapter: 6 

   წიგნი @ავთანდილისა თავის ყმათა თანა




Strophe: S165/K166 



Verse: a 
      დაწერა, თუ: "ჩემნო ყმანო,   გამზრდელნო და ზოგნო ზრდილნო,

Verse: b 
      ერთგულნო და მისანდონო,   ამას ზედა გამოცდილნო,

Verse: c 
      თქვენ ჩემისა საწადლისა   მიდგომილნო, ვითა ჩრდილნო,

Verse: d 
   და   წიგნი ჩემი მოისმინეთ,   ყოვლნო ერთგან შემოყრილნო^!


Strophe: S166/K167 



Verse: a 
      მიწაცა თქვენი @ავთანდილ,   ისმინეთ, გიწერ მე რასა:

Verse: b 
      თვით ვიქმ ხელითა ჩემითა   ამა წიგნისა წერასა,

Verse: c 
      ცოტასა ხანსა ვარჩივე   გაჭრა სმასა და მღერასა,

Verse: d 
   და   პურად და საჭმლად მივენდევ   ჩემსა მშვილდსა და ცერასა.


Strophe: S167/K168 



Verse: a 
      საქმე რამე მიც თავისა   ზე სადმე გარდსახვეწელი,

Verse: b 
      დავყო მარტოდ და ღარიბად   ესე წლეული მე წელი,

Verse: c 
      გემუდარები ამისთვის,   ვარ თქვენი შემომხვეწელი,

Verse: d 
   და   მე დამახვედროთ სამეფო   მტერთაგან დაულეწელი.


Strophe: S168/K169 



Verse: a 
      მე @შერმადინ დამიგდია,   ჩემად კერძად პატრონობდეს,

Verse: b 
      სიკვდილსა და სიცოცხლესა   სადამდისცა ჩემსა სცნობდეს,

Verse: c 
      ყოვლთა მზეებრ მოგეფინოს,   ვარდს არ ზრვიდეს, არ აჭნობდეს,

Verse: d 
   და   შემცოდესა ყველაკასა   ვითა ცვილსა დაადნობდეს.


Strophe: S169/K170 



Verse: a 
      თქვენცა იცით, გამიზრდია,   ვითა ძმა და ვითა შვილი.

Verse: b 
      ამას ასრე ჰმორჩილობდით,   არის ვითამც @ავთანდილი,

Verse: c 
      ბუკსა იკრას, აქმნევინეთ   ყოვლი საქმე, ჩემგან ქმნილი;

Verse: d 
   და   მე თუ დრომდის არ მოვიდე,   გლოვა გმართებს, არ სიცილი".


Strophe: S170/K171 



Verse: a 
      ესე წიგნი გაასრულა   წყლიანმან და სიტყვა-ნაზმა,

Verse: b 
      წელთა ოქრო შემოირტყა,   საღარიბოდ მოეკაზმა,

Verse: c 
      ბრძანა: "მინდორს შევჯდებიო",   ლაშქარიცა დაერაზმა;

Verse: d 
   და   მასვე წამსა წამოვიდა,   შინა ხანი არა დაზმა.


Strophe: S171/K172 



Verse: a 
      ბრძანა: "წადით ყველაკაი,   აქა მომხრედ არვინ მინა".

Verse: b 
      მონებიცა მოიშორვა,   თავი გაითავისწინა,

Verse: c 
      მარტო გარე შემობრუნდა   შამბი შიგან გაირბინა,

Verse: d 
   და   მიწყივ მისად საგონებლად   მისი მკლველი თინათინ- ა.


Strophe: S172/K173 



Verse: a 
      იგი ველი გაირბინა,   ლაშქართაგან გაეკიდა.

Verse: b 
      ვინმცა ნახა სულიერმან,   ანუ ვინმცა გაეკიდა?

Verse: c 
      ვის მახვილი ვერას ავნებს,   იმას ვინმცა წაეკიდა!

Verse: d 
   და   მისგან ტვირთი კაეშნისა   ტვირთად ვარგად აეკიდა.


Strophe: S173/K174 



Verse: a 
      რა ლაშქართა ინადირეს   და პატრონი მოითვალეს,

Verse: b 
      იგი პირ-მზე ვეღარ პოვეს,   პირი მათი იფერმკრთალეს,

Verse: c 
      მათსა დიდსა სიხარულსა   სამძიმარი^ ანაცვალეს,

Verse: d 
   და   ყოვლგან რბოდეს საძებარად,   ვინცა იყო უცხენმალეს.


Strophe: S174/K175 



Verse: a 
      დარბოდეს და სხვაგნით სხვათა   მოამბეთა მოასხმიდეს;

Verse: b 
      ვეღარა ცნეს მისი საქმე,   გაიარა აქათ კიდეს,

Verse: c 
      მისნი სპანი გულ-მოკლულნი   ცრემლსა ცხელსა გარდმოჰყრიდეს:

Verse: d 
   და   "ღმერთო, ლომო, შენად ნაცვლად   სხვასა ვისმცა დანერგვიდეს!"


Strophe: S175/K176 



Verse: a 
      @შერმადინ ერთგან შეყარნა   ხასნი და დიდებულები,

Verse: b 
      უჩვენა იგი უსტარი,   ამბავი მისი თქმულები.

Verse: c 
      რა მოისმინეს, ყველაი   დარჩა გულ-დანაწყლულები,

Verse: d 
   და   თავსა იცემდეს, არ იყო   გული უცრემლო, ულები.


Strophe: S176/K177 



Verse: a 
      ყოვლთა ჰკადრეს: "თუცა ყოფა   ჩვენ უმისოდ გვეარმისცა,

Verse: b 
      უშენოსა საჯდომი და   ტახტი მისი ვისმცა მისცა?

Verse: c 
      განაღამცა გმორჩილობდით,   თუ გვიბრძანო რაცა ვისცა!"

Verse: d 
   და   იგი მონა აპატრონეს,   ყველაკამან თაყვანის-სცა.




Chapter: 7 

   @ავთანდილისაგან მის ყმისა ძებნად წასლვა




Strophe: S177/K178 



Verse: a 
      ამ საქმესა მემოწმების   @დიონოსი ბრძენი, @ეზროს:

Verse: b 
      საბრალოა, ოდეს ვარდი   დაერთვილოს, და-ცა-ეზროს.

Verse: c 
      ვის ბადახში არა ჰგვანდეს   და ლერწამი ტანად ეზროს,

Verse: d 
   და   იგი სადმე გაღარიბდეს,   სამყოფთაგან იაბეზროს.


Strophe: S178/K179 



Verse: a 
      @ავთანდილ იგი მინდორი   ოთხ-ახმით გარდაიარა,

Verse: b 
      დააგდო ზღვარი არაბთა,   სხვათ ზღვართა არე იარა,

Verse: c 
      მაგრა მის მზისა გაყრამან   სიცოცხლე გაუზიარა;

Verse: d 
   და   თქვა: "თუ მე მასმცა ვეახელ,   აწ ცხელსა ცრემლსა ვღვრი არა".


Strophe: S179/K180 



Verse: a 
      ახალმან ფიფქმან დათოვა,   ვარდი დათრთვილა, დანასა;

Verse: b 
      მოუნდის გულსა დაცემა,   ზოგჯერ მიჰმართის დანასა;

Verse: c 
      თქვის: "ჭირი ჩემი სოფელმან   ოთხმოცდაათი ანასა,

Verse: d 
   და   მოვჰშორდი ლხინსა ყველასა:   ჩანგსა, ბარბითსა და ნასა!"


Strophe: S180/K181 



Verse: a 
      ვარდი მის მზისა გაყრილი   უფრო და უფრო ჭნებოდა,

Verse: b 
      გულსა უთხრის, თუ: "დათმეო",   ამად არ დია ბნდებოდა.

Verse: c 
      უცხო უცხოთა ადგილთა   საძებრად იარებოდა,

Verse: d 
   და   მგზავრთა ჰკითხვიდის ამბავთა,   მათ თანა-ემოყვრებოდა.


Strophe: S181/K182 



Verse: a 
      მუნ ეძებს, ცრემლი მტირალსა   სდის ზღვათა შესართავისად.

Verse: b 
      უჩნდის ქვეყანა ტახტად და   მკლავი სადებლად თავისად.

Verse: c 
      თქვის: "საყვარელო, მოგშორდი,   გული შენ დაგრჩა, ვთქვა, ვისად?

Verse: d 
   და   შენთვის სიკვდილი მეყოფის   ლხინად ჩემისა თავისად".


Strophe: S182/K183 



Verse: a 
      ყოვლი პირი ქვეყანისა   მოვლო, სრულად მოიარა,

Verse: b 
      ასრე რომე ცასა ქვეშე   არ დაურჩა, არ ეარა,

Verse: c 
      მაგრა იგი მის ამბვისა   მსმენელსაცა ვერ მიმხვდარა.

Verse: d 
   და   ამას შიგან წელიწადი   სამი სამ თვედ მიიყარა.


Strophe: S183/K184 



Verse: a 
      მიჰხვდა რასმე ქვეყანასა   უგემურსა, მეტად მქისსა,

Verse: b 
      თვე ერთ კაცსა ვერა ნახავს,   ვერას შვილსა ადამისსა,

Verse: c 
      იგი ჭირი არ უნახავს   არ რამინს და არცა ვისსა,

Verse: d 
   და   დღე და ღამე იგონებდა   საყვარელსა მასვე მისსა.


Strophe: S184/K185 



Verse: a 
      მას მიჰხვდა წვერი სადგურად   მაღლისა მთისა დიდისა,

Verse: b 
      გამოჩნდა მუნით მინდორი,   სავალი დღისა შვიდისა.

Verse: c 
      მის მთისა ძირსა წყალი დის,   არად სანდომი ხიდისა,

Verse: d 
   და   ორგნითვე ტყესა შეეკრა   ნაპირი წყლისა კიდისა.


Strophe: S185/K186 



Verse: a 
      ზედ წაადგა, შეექცევის,   დროთა, დღეთა ანგარიშობს;

Verse: b 
      თვენი ესხნეს ორანიღა,   ამად სულთქვამს, ამად იშობს;

Verse: c 
      "ვაჲ თუ საქმე გამიმჟღავნდეს!   - კვლა ამისთვის გულ-მოშიშობს, -

Verse: d 
   და   ავსა კარგად ვერვინ შესცვლიხ,   თავსა ახლად ვერვინ იშობს".


Strophe: S186/K187 



Verse: a 
      საგონებელი შეექმნა   დადგა საქმისა მრჩეველად,

Verse: b 
      თქვა: "თუ დავბრუნდე,   ეზომი ხანი რად დავყავ მე ველად?

Verse: c 
      ჩემსა რა ვჰკადრო მნათობსა,   ვიყავ რად დღეთა მლეველად,

Verse: d 
   და   მისი ვერა ვცნა ჭორადცა,   ვარ ვისთა გზათა მკვლეველად?


Strophe: S187/K188 



Verse: a 
      თუ არ დავბრუნდე, საძებრად   დავყვნე სხვანიცა ხანანი,

Verse: b 
      რომელსა ვეძებ, ვერა ვცნნე   ამბავნი მე მისთანანი,

Verse: c 
      დრო გარდაუწყდეს @შერმადინს,   მიჰხვდენ ღაწვისა ბანანი,

Verse: d 
   და   მივიდეს, ჰკადრნეს მეფესა   საქმენი დასაგვანანი!


Strophe: S188/K189 



Verse: a 
      უამბოს ჩემი სიკვდილი,   თვით ჩემგან დავედრებული,

Verse: b 
      მათ შექმნან გლოვა-ტირილი,   ქმნან საქმე გამწარებული,

Verse: c 
      მერმე მივიდე ცოცხალი   მე, სხვაგან სადმე რებული!"

Verse: d 
   და   ამას იგონებს ტირილით   გონება-შეიწრებული.


Strophe: S189/K190 



Verse: a 
      იტყვის: "ღმერთო, სამართალნი   შენნი ჩემთვის რად ამრუდენ?

Verse: b 
      მე ეზომნი სიარულნი   კიდე რად, გლახ, გამიცუდენ,

Verse: c 
      გულით ჩემით სიხარულნი   აღჰფხვრენ, ჭირნი დააბუდენ?

Verse: d 
   და   დღეთა ჩემთა ცრემლნი ჩემნი   ვერაოდეს^ დავიყუდენ".


Strophe: S190/K191 



Verse: a 
      კვლაცა იტყვის: "დათმობა სჯობს",   და თავსავე ეუბნების:

Verse: b 
      "დღეთა მეტად ნუ მოჰკვდები,   გული ჩემი ნუ დადნების,

Verse: c 
      უღმრთოდ ვერას ვერ მოვაწევ,   ცრემლი ცუდად მედინების,

Verse: d 
   და   განგებასა ვერვინ შესცვლის,   არ-საქმნელი არ იქმნების".


Strophe: S191/K192 



Verse: a 
      თავს უთხრა: "მოკვე, გიჯობსო   სიცოცხლეს აუგიანსა;

Verse: b 
      მიხვალ, დაგხვდების @თინათინ,   - ანათებს დღესა მზიანსა, -

Verse: c 
      გკითხოს მის ყმისა ამბავი,   რა გმართებს ვაგლახიანსა?"

Verse: d 
   და   იგონებს წამ-წამ, მიჰყვების   ტყის პირსა შამბნარ-წყლიანსა.


Strophe: S192/K193 



Verse: a 
      "ყოვლნი არსნი ცათ ქვეშეთნი   ერთობ სრულად მომივლიან,

Verse: b 
      მაგრა საქმე მის კაცისა   ვერასადა შემიგნიან;

Verse: c 
      უღონიოდ მართალ იყვნეს,   რომელთაცა ქაჯად თქვიან.

Verse: d 
   და   აწ ტირილი არას მარგებს,   ცუდად ცრემლნი რასა მდიან?"


Strophe: S193/K194 



Verse: a 
      მთით ჩამოვიდა @ავთანდილ,   გავლო^ წყალი და ტყენია,

Verse: b 
      მინდორს აცორვებს ტაიჭსა,   შეჟრენით მონაწყენია.

Verse: c 
      გასცუდებოდეს მკლავნი და   მისნი სიამაყენია,

Verse: d 
   და   ბროლისა ველსა სტურფობდეს   გიშრისა მუნ საყენია.


Strophe: S194/K195 



Verse: a 
      მობრუნება დააპირა,   სულთქვნა, მერმე ივაგლახა,

Verse: b 
      მას მინდორსა დაემართა,   გზა თვალითა გამოსახა;

Verse: c 
      თვესა ერთსა სულიერი   კაცი არსად არ ენახა,

Verse: d 
   და   მხეცნი იყვნეს საშინელნი,   მაგრა არა შეუზახა.


Strophe: S195/K196 



Verse: a 
      თუცა მხეც-ქმნილი @ავთანდილ   გულ-ამოსკვნით და კვნესით- ა,

Verse: b 
      ეგრეცა ჭამა მოუნდის   @ადამის ტომთა წესითა,

Verse: c 
      ისრითა მოკლის ნადირი,   @როსტომის მკლავ^-უგრძესითა,

Verse: d 
   და   შამბისა პირსა გარდახდა,   ცეცხლი დააგზო კვესითა.


Strophe: S196/K197 



Verse: a 
      ცხენსა მისცა საძოვარი,   ვირე წვადი შეიწოდეს;

Verse: b 
      ექვსნი რამე ცხენოსანნი,   ნახა, მისკენ მოვიდოდეს;

Verse: c 
      თქვა, თუ: "ჰგვანან მეკობრეთა,   თვარა კარგი რამც იცოდეს!

Verse: d 
   და   აქა კაცი ხორციელი   კვლა ყოფილა არაოდეს".


Strophe: S197/K198 



Verse: a 
      ხელთა ჰქონდა ისარ-მშვილდი,   მათკე მივა მხიარული.

Verse: b 
      ორთა კაცთა წვეროსანთა   ყმა მოჰყვანდა უწვერული,

Verse: c 
      თავსა იყო დაკოდილი,   შეებნიდა სისხლსა გული,

Verse: d 
   და   ტიროდეს და იჭირვოდეს,   ცოტა ედგა მას, გლახ, სული.


Strophe: S198/K199 



Verse: a 
      უყივლა, თუ: "ძმანო, ვინ ხართ?   მეკობრეთა დაგამსგავსენ!"

Verse: b 
      მათ მიუგეს: "დაგვიწყნარდი,   გვიშველე რა, ცეცხლნი ავსენ,

Verse: c 
      ვერა გვარგო, მოგვიმატენ,   ჭირნი ჭირთა მოგვისავსენ,

Verse: d 
   და   სატირელნი მოგვიტირენ,   ღაწვნი შენცა დაიმხავსენ".


Strophe: S199/K200 



Verse: a 
      @ავთანდილ მიდგა, ეუბნა   მათ კაცთა გულ-მდუღარეთა;

Verse: b 
      მათ უთხრეს მათი ამბავი,   ტირილით მოუბარეთა^:

Verse: c 
      "ჩვენ ვართო ძმანი სამნივე,   მით ვიდენთ ცრემლთა მწარეთა,

Verse: d 
   და   დია გვაქვს ციხე-ქალაქი   ხატაეთს არე-მარეთა.


Strophe: S200/K201 



Verse: a 
      კარგი გვესმა სანადირო,   ნადირობას^ წამოვედით,

Verse: b 
      გვყვეს ლაშქარნი უთვალავნი,   წყლისა პირსა გარდავხედით,

Verse: c 
      სანადირო მოგვეწონა,   თვესა ერთსა არ წავედით,

Verse: d 
   და   ვჰხოცდით მხეცსა უზომოსა^   მინდორით და მთით და ქედით.


Strophe: S201/K202 



Verse: a 
      ჩვენ სამთა ძმათა ჩვენთანა   მესროლნი დავაწბილენით,

Verse: b 
      მით ერთმანერთსა სამნივე   ჩვენ კიდე დავეცილენით:

Verse: c 
      "მე უკეთ მოვჰკლავ^, მე გჯობო",   სიტყვანი ვავაქილენით,

Verse: d 
   და   ვერ გავაჩინეთ მართალი,   ვისარჩლეთ, ვითაკილენით.


Strophe: S202/K202 



Verse: a 
      დღეს ავყარენით ლაშქარნი,   სავსენი ირმის ტყავითა,

Verse: b 
      ვთქვით: "გავაჩინოთ მართალი,   ვინ ვსჯობთ თავისა მკლავითა,

Verse: c 
      თავსა ვეახლნეთ მარტონი,   დავდგეთ თავისა თავითა,

Verse: d 
   და   თვით დანახულსა მოვჰკლვიდეთ,   ნუ ვისრით დამნახავითა".


Strophe: S203/K203 



Verse: a 
      ჩვენ ვიახლენით სამთავე   სამნი მეაბჯარენია^,

Verse: b 
      ლაშქართა წასლვა ვუბრძანეთ,   მით არას მოაზრენია,

Verse: c 
      მოვინადირეთ მინდორი,   ისი ტყენი და ღრენია,

Verse: d 
   და   დავხოცეთ მხეცი, მფრინველი,   რაცა ზე გარდაგვფრენია.


Strophe: S204/K204 



Verse: a 
      ანაზდად მოყმე გამოჩნდა   კუშტი, პირ-გამქუშავია,

Verse: b 
      ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა,   - მერანი რამე შავია, -

Verse: c 
      თავსა და ტანსა ემოსა   გარე-თმა ვეფხის ტყავია,

Verse: d 
   და   ჯერთ მისი მსგავსი შვენება   კაცთაგან უნახავია.


Strophe: S205/K205 



Verse: a 
      ვუჭვრიტეთ, მისთა ელვათა   შუქნი ძლივ გავიცადენით,

Verse: b 
      ვთქვით, თუ: "მზეაო ქვეყანად,   ნუ ვეუბნებით ცად ენით!"

Verse: c 
      მისი მოგვინდა შეპყრობა,   ვჰკადრეთ და შევეცადენით,

Verse: d 
   და   ასრე სულთქვმით და ვაებით   მით ვართ, ცრემლისაცა დენით.


Strophe: S206/K206 



Verse: a 
      მე უხუცესმან უმცროსთა   კაცი დავსთხოვე ქენებით;

Verse: b 
      ჩემმან შედეგმან ტაიჭი   მისი თვით აქო ხსენებით;

Verse: c 
      ამან მართ ოდენ მორევნა   გვთხოვა^, ვუალლეთ ჩვენ ნებით,

Verse: d 
   და   მივჰმართეთ, იგი აგრევე   წყნარად მივა და შვენებით.


Strophe: S207/K207 



Verse: a 
      ბროლმან, ლალსა გარეულმან,   ვარდნი თხელნი ანატიფნა,

Verse: b 
      იგი ტკბილნი გონებანი   ჩვენთვის მეტად გაამყიფნა:

Verse: c 
      არ აგვიხვნა, არცა დაგვსხნა,   ყოლა არად ამოგვკრიფნა^,

Verse: d 
   და   მისნი მკვახედ მოუბარნი   მათრახითა შეგვამწიფნა!


Strophe: S208/K208 



Verse: a 
      უმცროსსა ძმასა მივეცით,   უფროსნი დავეზიდენით;

Verse: b 
      ხელი მოჰკიდა, "დადეგო!",   ესეცა ჰკადრა კიდ ენით;

Verse: c 
      მან ხრმალსა ხელი არ მიჰყო,   ჩვენ ამად დავერიდენით,

Verse: d 
   და   თავსა გარდაჰკრა მათრახი,   ვნახეთ სისხლისა კი დენით.


Strophe: S209/K209 



Verse: a 
      მით ერთითა მათრახითა   თავი ასრე გარდაჰფრიწა,

Verse: b 
      ვითა მკვდარი უსულო ქმნა,   ვითა მიწა დაამიწა,

Verse: c 
      მისი რასმე მკადრებელი   მოამდაბლა, მოამიწა,

Verse: d 
   და   თვალთა წინა წაგვივიდა   ლაღი, კუშტი, ამაყი, წა-!


Strophe: S210/K210 



Verse: a 
      აღარ დაბრუნდა, წავიდა   წყნარად და აუჩქარებლად,

Verse: b 
      აგერა მივა, ნახეო,   იგი მზეებრ და მთვარებლად".

Verse: c 
      შორს უჩვენებდეს @ავთანდილს   მტირალნი გაუხარებლად,

Verse: d 
   და   ოდენ ჩნდა შავი ტაიჭი   მისი მის მზისა მარებლად.


Strophe: S211/K211 



Verse: a 
      აჰა მიჰხვდა @ავთანდილსა   ღაწვთა ცრემლით არ-დათოვნა,

Verse: b 
      რათგან ცუდად არ წაუხდა   მას ეგზომი გარეთ ყოვნა.

Verse: c 
      კაცსა მიჰხვდეს საწადელი,   რას ეძებდეს, უნდა^ პოვნა,

Verse: d 
   და   მაშინ მისგან აღარა ხამს   გარდასრულთა ჭირთა ხსოვნა.


Strophe: S212/K212 



Verse: a 
      უთხრა, თუ: "ძმანო, ვარ ვინმე   ღარიბი უადგილოსა,

Verse: b 
      მე იმა ყმისა საძებრად   მოვჰშორდი საგაზრდილოსა,

Verse: c 
      აწ თქვენგან მივჰხვდი საქმესა   ყოლა არ-საადვილოსა,

Verse: d 
   და   ღმერთიმცა ნურას ნუღარ იქმს   თქვენსა დასაღრეჯილოსა^!


Strophe: S213/K213 



Verse: a 
      ვითა მე მივჰხვდი წადილსა,   ჩემის გულისა ნებასა,

Verse: b 
      აგრემცა ღმერთი ნურას იქმს   ძმისა თქვენისა ვნებასა!"

Verse: c 
      უჩვენა მისი სადგომი:   "მიდითო ნება-ნებასა,

Verse: d 
   და   ჩრდილსა გარდასვით მაშვრალი,   მიეცით მოსვენებასა".


Strophe: S214/K214 



Verse: a 
      ესე უთხრა და წავიდა,   ცხენი გაქუსლა დეზითა,

Verse: b 
      ვითა გავაზი გაფრინდა,   არ-გაშვებული ხეზითა,

Verse: c 
      ან მთვარე, მზისა შემყრელი,   მზე სინათლითა ზეზითა.

Verse: d 
   და   დაივსო ცეცხლი შემწველი   მისითა მან მიზეზითა.


Strophe: S215/K215 



Verse: a 
      მიეწურა, იგონებდა,   ახლოს შეყრა ვითა აგოს:

Verse: b 
      "საუბარმან უმეცარმან   შმაგი უფრო გააშმაგოს!

Verse: c 
      ხამს, თუ კაცმან გონიერმან   ძნელი საქმე გამოაგოს,

Verse: d 
   და   არ სიწყნარე გონებისა   მოიძულოს, მოიძაგოს.


Strophe: S216/K216 



Verse: a 
      რათგან ისი არის რადმე^   უცნობოდ და ისრე რეტად,

Verse: b 
      რომე კაცსა არ მიუშვებს   საუბრად და მისად ჭვრეტად,

Verse: c 
      მივეწევი, შევიყრებით   ერთმანერთის ცემა-ჟლეტად,

Verse: d 
   და   ანუ მომკლავს, ანუ მოვჰკლავ^,   დაიმალვის მეტის-მეტად".


Strophe: S217/K217 



Verse: a 
      @ავთანდილ იტყვის: "ეზომნი   ჭირნიმცა რად ვაცუდენი?

Verse: b 
      რაცაღა არის, არ არის,   თუმცა არ ედგნეს ბუდენი;

Verse: c 
      სადაცა მივა, მივიდეს,   რამცა მოვლიდეს ზღუდენი,

Verse: d 
   და   მუნაღა ვძებნნე ღონენი   ჩემნი არ-დასამრუდენი".


Strophe: S218/K218 



Verse: a 
      წინა-უკანა იარნეს   ორნი დღენი და ღამენი,

Verse: b 
      დღისით და ღამით მაშვრალნი,   არ საჭამადთა მჭამენი,

Verse: c 
      არსადა ხანი არ დაყვეს,   ერთნი თვალისა წამენი.

Verse: d 
   და   მათ თვალთა ცრემლნი სდიოდეს,   მინდორთა მოსალამენი.


Strophe: S219/K219 



Verse: a 
      დღისით ვლეს და საღამო-ჟამ   გამოუჩნდეს დიდნი კლდენი,

Verse: b 
      კლდეთა შიგან ქვაბნი იყვნეს,   ძირსა წყალი ჩანადენი,

Verse: c 
      წყლისა პირსა, არ ითქმოდა,   შამბი იყო თუ რასდენი,

Verse: d 
   და   ხე დიდრონი, თვალ-უწდომი,   მაღლა კლდემდის ანაყრდენი.


Strophe: S220/K220 



Verse: a 
      მან ყმამან ქვაბსა მიჰმართა,   გავლნა წყალნი და კლდენია;

Verse: b 
      @ავთანდილ ცხენსა გარდახდა,   მონახნა დიდნი ხენია,

Verse: c 
      მას ზედა ჭვრეტად გავიდა,   ძირსა დააბა ცხენია,

Verse: d 
   და   მუნით უჭვრეტდა. იგი ყმა   მივა ცრემლ-მინადენია.


Strophe: S221/K221 



Verse: a 
      რა ტყენი გავლნა მან ყმამან,   მოსილმან ვეფხის ტყავითა,

Verse: b 
      ქვაბისა კარსა გამოდგა   ქალი ჯუბითა შავითა,

Verse: c 
      ატირდა მაღლად ცრემლითა,   ზღვათაცა შესართავითა,

Verse: d 
   და   იგი ყმა ცხენსა გარდახდა,   ყელსა მოეჭდო მკლავითა.


Strophe: S222/K222 



Verse: a 
      ყმამან უთხრა: "დაო @ასმათ,   ხიდნი ზღვასა ჩაგვიცვივდეს:

Verse: b 
      ვეღარ მივჰხვდით ჟამიერად,   ჩვენ ვისიცა^ ცეცხლი^ გვწვიდეს".

Verse: c 
      ესე თქვა და მკერდსა ხელნი   იკრნა, ცრემლნი გარდმოსცვივდეს.

Verse: d 
   და   ქალი შებნდა, მოეხვია,   ერთმანერთსა სისხლით სწვიმდეს.


Strophe: S223/K223 



Verse: a 
      იგი ტევრი გაეხშირა   დანაგლეჯსა მათსა თმასა,

Verse: b 
      ერთმანერთსა ეხვეოდეს:   ყმა ქალსა და ქალი ყმასა;

Verse: c 
      იზახდიან, მოსთქვმიდიან,   მოსცემდიან^ კლდენი ხმასა.

Verse: d 
   და   @ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით   მათსა ეგრე ქცევა-ზმასა.


Strophe: S224/K224 



Verse: a 
      სული დაიღო მან ქალმან,   დათმო გულისა წყლულობა,

Verse: b 
      ქვაბს შეიყვანა ტაიჭი,   მოჰხადა აკაზმულობა,

Verse: c 
      მას ყმასა შეჰხსნა,   შეიღო აბჯრისა წელ-მორტყმულობა;

Verse: d 
   და   შინა შევიდეს, მას დღესა   გარდახდა გამოსრულობა.


Strophe: S225/K225 



Verse: a 
      @ავთანდილს უკვირს: "ამბავი   ისი თუ ვცნაო მე რითა?!"

Verse: b 
      გათენდა, ქალი გამოდგა,   მოსილი მითვე ფერითა,

Verse: c 
      შავსა აუდვა ლაგამი,   სწმედდა რიდისა წვერითა,

Verse: d 
   და   შეკაზმა, მოაქვს აბჯარი   წყნარად, არ რამე ჩხერითა.


Strophe: S226/K226 



Verse: a 
      მის მოყმისა წესი იყო,   მეტსა თურე არას ეჯდა.

Verse: b 
      ქალი ტირს და მკერდსა იცემს,   თმისა ტევრსა გაიგლეჯდა;

Verse: c 
      ერთმანერთსა მოეხვივნეს,   აკოცა და ცხენსა შეჯდა;

Verse: d 
   და   @ასმათ, ისრე დაღრეჯილი,   კვლა უფრორე დაიღრეჯდა.


Strophe: S227/K227 



Verse: a 
      @ავთანდილ ახლოს კვლა ნახა   სახე მისივე კაცისა,

Verse: b 
      ულვაშ-აშლილი, წვერ-გამო,   "ნუთუ მზეაო, - თქვა, - ცისა?"

Verse: c 
      ეყნოსა სული ალვისა,   ქართაგან მონატაცისა;

Verse: d 
   და   ასრე უჩს მოკლვა ლომისა,   მართ ვითა ლომსა ვაცისა.


Strophe: S228/K228 



Verse: a 
      მასვე გზასა წამოვიდა,   რომე გუშინ შეეარა,

Verse: b 
      შამბი გავლო, გაეშორა,   თავი მინდორს გააგარა;

Verse: c 
      @ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით,   მალვით ხესა მოეფარა,

Verse: d 
   და   თქვა, თუ: "ღმერთმან ესე საქმე   მეტად კარგად მომიგვარა.


Strophe: S229/K229 



Verse: a 
      აწ ამას ჩემთვის ღმრთისაგან   სხვა საქმე რა ვამჯობინო?

Verse: b 
      ქალი შევიპყრა, მის ყმისა   ამბავი ვაამბობინო,

Verse: c 
      ჩემიცა ვუთხრა ყველაი,   მართალი გავაბრჭობინო, .

Verse: d 
   და   მას ყრმასა ხრმალი არა ვჰკრა,   არც მისი დავისობინო".




Chapter: 8 

   ამბავი @ავთანდილისა @ასმათს რომ ეუბნების ქვაბს შიგან




Strophe: S230/K230 



Verse: a 
      ჩამოვიდა, ცხენი ახსნა,   მისგან ხესა შემობმული,

Verse: b 
      ზედა შეჯდა, გაემართა,   ქვაბი დაჰხვდა კარ-განხმული.

Verse: c 
      მუნით ქალი გამოიჭრა   გულ-მდუღარე, ცრემლ-დასხმული,

Verse: d 
   და   ეგონა, თუ: დაბრუნდაო   პირი ვარდი, ბროლ-ბაკმული.


Strophe: S231/K231 



Verse: a 
      ვერ იცნა, - სახე არ ჰგვანდა   მისი მის ყმისა სახესა, -

Verse: b 
      ფიცხლა გაიქცა, მიჰმართა   ზახილით კლდესა და ხესა;

Verse: c 
      ყმა გარდაიჭრა, დააბა,   ვითა კაკაბი მახესა;

Verse: d 
   და   ხმას სცემდეს კლდენი ქალისა   ზახილსა მუნ ერთ-სახესა.


Strophe: S232/K232 



Verse: a 
      მას ყმასა თავი არ მისცა,   ჭვრეტადცა ებილწებოდა,

Verse: b 
      ვითა კაკაბი არწივსა   ქვეშე მი და მო ძრწებოდა,

Verse: c 
      @ტარიელს ვისმე უზახდა   მწედ, თუცა არ ემწებოდა,

Verse: d 
   და   @ავთანდილ მუხლთა უყრიდა,   თითითა ეხვეწებოდა.


Strophe: S233/K233 



Verse: a 
      ეტყოდა: "სულე! რამც გიყავ?   კაცი ვარ, ადამიანი,

Verse: b 
      უფერო-ქმნილნი მინახვან   ვარდნი და ისი იანი,

Verse: c 
      მისი რამ^ მითხარ, ვინ არის   ტან-სარო, პირ ბაკმიანი?

Verse: d 
   და   სხვად არას გიზამ, ნუ გეშის,   ნუ ჰყივი აგრე ხმიანი".


Strophe: S234/K234 



Verse: a 
      ქალი ეტყოდა ტირილით,   სარჩელი უგავს ბრჭობასა:

Verse: b 
      "თუ არ შმაგი ხარ, დამეხსენ;    შმაგი ხარ, მოდი ცნობასა!

Verse: c 
      აწ მეტად ძნელსა საქმესა   მნუკევ ადვილად თხრობასა;

Verse: d 
   და   ცუდად ნუ სცთები, ნუ ელი   მაგა ამბვისა ცნობასა!"


Strophe: S235/K235 



Verse: a 
      კვლა ეტყვის: " ყმაო, რა გინდა,   ანუ მენუკევ მე რასა?

Verse: b 
      მაგა საქმესა ვერა იქმს   ვერცა კალამი წერასა.

Verse: c 
      შენ ერთხელ მეტყვი, "მითხარო",   მე ასჯერ გეტყვი "ვერასა",

Verse: d 
   და   ვითა სიცილი ტირილსა,   ვაგლახი მიჯობს მღერასა".


Strophe: S236/K236 



Verse: a 
      "ქალო, არ იცი, სით მოვალ,   რა ჭირნი მომითმენიან,

Verse: b 
      ოდითგან ვეძებ ამბავთა,   ესე არვისგან მსმენიან;

Verse: c 
      შენ მიპოვნიხარ, სიტყვანი   ჩემნი რაზომცა გწყენიან,

Verse: d 
   და   ვერ დაგეხსნები, მიამბე,   ჩემგან ნუღარა გრცხვენიან!"


Strophe: S237/K237 



Verse: a 
      ქალმან უთხრა: "რას შეგესწარ,   მე ვინ ვარ^ და ანუ შენო?

Verse: b 
      მზე არ მახლავს, შეგეტყვების,   თრთვილო, ასრე მით მაწყენო!

Verse: c 
      გრძელი სიტყვა საწყინოა,   ასრე მოკლედ მოგახსენო:

Verse: d 
   და   ვერასათვის ვერ გიამბობ,   რაცა გინდა, იგი ქმენო!"


Strophe: S238/K238 



Verse: a 
      კვლაცა ჰკითხა ზენარობით   მიუყარნა მუხლნი წინა,

Verse: b 
      მაგრა ვერა ვერ დაჰყარა,   მუდარობა მოეწყინა,

Verse: c 
      პირსა ზედა გაგულისდა,   თვალთა სისხლი მოედინა,

Verse: d 
   და   ადგა, თმათა წამოზიდნა,   ყელსა დანა დააბრჯინა.


Strophe: S239/K239 



Verse: a 
      ეგრე უთხრა: "მე ეზომი   ჯავრი ვითა შეგარჩინო?!

Verse: b 
      რაგვარა თუ ამატირო,   ცრემლი ცუდად დამადინო?!

Verse: c 
      გიჯობს, მითხრა; ამის მეტი   მართ აღარა არ გაწყინო,

Verse: d 
   და   თვარა, ღმერთმან მტერი ჩემი   მოკლას, ვითა მოგაკვდინო!"


Strophe: S240/K240 



Verse: a 
      ქალმან უთხრა: "ეგე ღონე   მოიგონე მეტად ავი:

Verse: b 
      თუ არ მომკლავ, არ მოვკვდები,   მრთელი ვარ და მოუკლავი^.

Verse: c 
      რად რა გითხრა, სადამდისცა   ვიყო ჭირთა უნახავი?

Verse: d 
   და   კვლა თუ მომკლავ, სასაუბროდ   აღარ მედგას ზედან თავი".


Strophe: S241/K241 



Verse: a 
      კვლა ეტყვის: "ყმაო, რად მპოვე,   ვინ მეუბნები მე, ვინო?

Verse: b 
      ეგე ამბავი ცოცხალსა   ენითა ვერ მათქმევინო!

Verse: c 
      მე თავი ჩემი ნებითა   ჩემითა მოგაკლვევინო,

Verse: d 
   და   ვითა უსტარი ბედითი   ადვილად დაგახევინო.


Strophe: S242/K242 



Verse: a 
      ჩემი სიკვდილი შენ ჩემად   პატიჟად ნურად გგონია,

Verse: b 
      მით რომე დამხსნი ტირილსა,   შემშრების ცრემლთა ფონია;

Verse: c 
      ჩალად მიჩს ყოვლი სოფელი,   მისთვისვე შემიწონია.

Verse: d 
   და   ვერ გიცნობ, ვინ ხარ, ვის გითხრნე   სიტყვანი მისანდონია?"


Strophe: S243/K243 



Verse: a 
      ყმამან თქვა, თუ: "არ ეგების   აწ ამისი ასრე თქმევა,

Verse: b 
      სხვასა რასმე მოვიგონებ^,   სჯობს საქმისა გამორჩევა".

Verse: c 
      გაუშვა და ცალკე დაჯდა,   ტირს, დაიწყო ცრემლთა ფრქვევა,

Verse: d 
   და   ქალსა უთხრა: "გაგარისხე,   აწ, ესე თქვი, ვით დავრჩე, ვა!"


Strophe: S244/K244 



Verse: a 
      ქალი დაუჯდა კუშტ-გვარად,   ქუშობს, ჯერთ არ დამტკბარია;

Verse: b 
      @ავთანდილ ქვე ზის ტირილად,   აღარას მოუბარია;

Verse: c 
      ვარდისა ბაღსა მოგუბდა   ცრემლისა საგუბარია.

Verse: d 
   და   კვლა იქით ქალი ატირდა,   მისთვის გულ-ნალმობარია.


Strophe: S245/K245 



Verse: a 
      ყმა მტირალი შეებრალა,   ამად ცრემლნი ცხელნი ღვარნა,

Verse: b 
      მაგრა უჯდა უცხოს უცხო,   არ ბაგენი აუბარნა;

Verse: c 
      ყმამან ცნა, თუ: "გონებანი   ჩქარნი ჩემთვის დააწყნარნა".

Verse: d 
   და   ცრემლ-დენილი შეეხვეწა,   ადგა, მუხლნი მიუყარნა.


Strophe: S246/K246 



Verse: a 
      უთხრა: "ვიცი, აღარ ვარგ ხარ   შენ აწ ჩემად დასადობლად,

Verse: b 
      გაგარისხე, დარჩომილ ვარ   ღარიბად და ამად ობლად;

Verse: c 
      აწ ეგრეცა თავი ჩემი   დამიც შენთვის დასანდობლად,

Verse: d 
   და   ამად რომე შეცოდება   შვიდ-გზის თქმულა შესანდობლად.


Strophe: S247/K247 



Verse: a 
      თავი ჩემი სამსახურად   თუცა ავად მოგაწონე,

Verse: b 
      მიჯნურისა შებრალება   ხამს, ესეცა გაიგონე;

Verse: c 
      სხვაგნით ყოვლგნით უღონო ვარ,   არვინ არის ჩემი ღონე;

Verse: d 
   და   სულთა მოგცემ გულისათვის,   სხვა მეტიმცა რა გამონე!"


Strophe: S248/K248 



Verse: a 
      რა ქალსა მიჰხვდა ყმისაგან   მიჯნურობისა სმინება,

Verse: b 
      გულ-ამოხვინჩვით დაიწყო   ას-კეცთა ცრემლთა დინება,

Verse: c 
      კვლა გაამრავლა ზახილით   ტირილი, არ გაცინება.

Verse: d 
   და   @ავთანდილს ღმერთმან წადილი   მისცა, გულისა ლხინება.


Strophe: S249/K249 



Verse: a 
      იტყვის, თუ: "ამა სიტყვითა   მას ფერი შეეცვალების,

Verse: b 
      ვისთვისმე ხელი უცილოდ,   მას ცრემლი ემალმალების".

Verse: c 
      კვლა უთხრა: "დაო, მიჯნური   მტერთაცა შეებრალების;

Verse: d 
   და   ესეცა იცი, სიკვდილსა   თვით ეძებს, არ ეკრძალების.


Strophe: S250/K250 



Verse: a 
      ვარ მიჯნური, ხელი ვინმე,   გაუძლებლად სულთა დგმისად;

Verse: b 
      ჩემმან მზემან გამომგზავნა   საძებარად იმა ყმისად;

Verse: c 
      ღრუბელიცა ვერ მიჰხვდების,   მე მისრულვარ სადა, მი-, სად!

Verse: d 
   და   გული თქვენი მიპოვნია,   მისი შენდა, შენი მისად.


Strophe: S251/K251 



Verse: a 
      მისი სახე გულსა ჩემსა   ხატად ასრე გამოვხატე,

Verse: b 
      მისთვის ხელმან, გამოჭრილმან,   ლხინი ჩემი ვაალქატე.

Verse: c 
      ორისაგან ერთი მიყავ:   ტყვედ მქმენ, ანუ მააზატე,

Verse: d 
   და   ან მაცოცხლე, ანუ მომკალ,   ჭირი ჭირსა მომიმატე".


Strophe: S252/K252 



Verse: a 
      ქალმან უთხრა ყმასა სიტყვა   პირველისა უამესი:

Verse: b 
      "ეგე სიტყვა მოიგონე   დია რამე უკეთესი.

Verse: c 
      წეღან საქმე მტერობისა   გულსა ჩემსა შთამოსთესი,

Verse: d 
   და   აწ მოყვარე გიპოვნივარ,   დისაგანცა უფრო დესი.


Strophe: S253/K253 



Verse: a 
      მაშა რათგან მიჯნურობა   შენად ღონედ მოიგონე,

Verse: b 
      არ ეგების, ამას იქით   თუ-მცა თავი არ გამონე,

Verse: c 
      არ შენ მოგეც თავი ჩემი,   დაგაბნიე, დაგაღონე;

Verse: d 
   და   შენთვის მოვკვდე, ამისებრი   მემცა საქმე რა ვიღონე!


Strophe: S254/K254 



Verse: a 
      აწ რაცა გითხრა, თუ ამა   საქმესა დამმორჩილდები,

Verse: b 
      რასაცა ეძებ, მიჰხვდები,   უცილოდ არ ასცილდები;

Verse: c 
      თუ არ მომისმენ, ვერ ჰპოვებ,   რაზომმცა ცრემლსა ჰმილდები,

Verse: d 
   და   მოგხვდების მდურვა სოფლისა,   მოჰკვდები, გა-ცა-სწბილდები".


Strophe: S255/K255 



Verse: a 
      ყმამან უთხრა: "ეგე საქმე   ამას ჰგავსო, არა სხვასა:

Verse: b 
      ორნი კაცნი მოდიოდეს^   სადაურნი სადმე გზასა,

Verse: c 
      უკანამან წინა ნახა   ჩავარდნილი შიგან ჭასა,

Verse: d 
   და   ზედ მიადგა, ჩაყიოდა,   ტირს, იზახიხ ვაგლახ-ვასა.


Strophe: S256/K256 



Verse: a 
      ეგრე უთხრა: "ამხანაგო,   იყავ მანდა, მომიცდიდე,

Verse: b 
      წავალ თოკთა მოსახმელად,   მწადსო, თუ-მცა ამოგზიდე";

Verse: c 
      მას ქვეშეთსა გაეცინა^,   გაუკვირდა მეტად კიდე,

Verse: d 
   და   შემოჰყივლა: "არ გელოდე,   სად გაგექცე, სად წავიდე?"


Strophe: S257/K257 



Verse: a 
      აწ, დაო, შენთა ხელთაა   ჩემი საბელი ყელისა,

Verse: b 
      სხვად უღონოა უშენოდ   ჩემგან^ აპყრობა ხელისა;

Verse: c 
      რასაცა მიზამ, შენ იცი,   შენ ხარ წამალი ხელისა,

Verse: d 
   და   თვარა ვისმც ექმნა გვარლითა   შეკრვა თავისა მრთელისა!"


Strophe: S258/K258 



Verse: a 
      ქალმან უთხრა: "მომეწონა,   ყმაო, შენი ნაუბარი.

Verse: b 
      ხარ უცილოდ კარგი ვინმე,   მოყმე, ბრძენთა საქებარი;

Verse: c 
      ხარ ვინათგან აქანამდის   მაგა ჭირთა დამთმობარი,

Verse: d 
   და   რაცა გითხრა, მომისმინე,   გიპოვნია საძებარი.


Strophe: S259/K259 



Verse: a 
      იმა მოყმისა ამბავი   არსადა არ იპოვნების;

Verse: b 
      თვით თუ არ გითხრობს, არ ითქმის,   არვისგან დაიჯერების^;

Verse: c 
      მოილოდინე, მოვიდეს,   რაზომმცა დაგეყოვნების,

Verse: d 
   და   დადუმდი, ვარდსა ნუ აზრობ,   ცრემლითა ნუ ითოვნების.


Strophe: S260/K260 



Verse: a 
      გითხრა, თუ ცოდნა გწადიან   ჩვენისა^ შენ სახელისა:

Verse: b 
      @ტარიელ არის სახელი   იმა მოყმისა ხელისა;

Verse: c 
      მე @ასმათ მქვიან, რომელსა   წვა მაქვს ცეცხლისა ცხელისა,

Verse: d 
   და   სულთქვმა სულთქვმისა ბევრისა,   მაშა თუ არ ერთხელისა.


Strophe: S261/K261 



Verse: a 
      ამის მეტსა ვერას გითხრობ   მე სიტყვასა ამისთანსა.

Verse: b 
      ისი მინდორს არონინებს   ტანსა მტერთა მემაჯანსა,

Verse: c 
      ვჭამ, გლახ, მარტო ნადირისა   მისგან ხორცსა მონატანსა,

Verse: d 
   და   აწვე მოვა, არა ვიცი,   თუ დაჰყოვნის დიდსა ხანსა.


Strophe: S262/K262 



Verse: a 
      ამას გვედრებ, მოიცადო,   თავი სხვაგან არსად არო;

Verse: b 
      რა მოვიდეს, შევეხვეწო,   ნუთუ ვითა მოვაგვარო;

Verse: c 
      ერთმანერთსა შეგამეცნნე,   თავი შენი შევაყვარო,

Verse: d 
   და   თვით გიამბოს საქმე მისი,   საყვარელსა გაახარო".


Strophe: S263/K263 



Verse: a 
      ქალსა ყმამან მოუსმინა,   დაჰმორჩილდა, დაჰრთო ნება.

Verse: b 
      ამას ზედა მოიხედნეს,   ხევით ესმა ჩხაპუნება;

Verse: c 
      მთვარე წყალსა გამოსრული   ნახეს, შუქთა მოფინება,

Verse: d 
   და   უკურიდნეს, აღარა ქმნეს   მუნ ხანისა დაყოვნება.


Strophe: S264/K264 



Verse: a 
      ქალმან უთხრა: "ყმაო, ღმერთმან   მოგცა ჟამად, რაცა გინა,

Verse: b 
      მაგრა თავი უჩინო ქმენ,   დამალული იყავ შინა;

Verse: c 
      იმა ყმისა მეუნებლე   ხორციელი არავინ- ა;

Verse: d 
   და   ნუთუ ვით რა^ მოვაგვარო,   შენი ნახვა არ ეწყინა'


Strophe: S265/K265 



Verse: a 
      @ავთანდილ ქვაბსა დამალა   ქალმან დამალვით მალითა.

Verse: b 
      იგი ყმა ცხენსა გარდახდა,   შვენოდა კაპარჭ-ხრმალითა;

Verse: c 
      ატირდეს მაღლად ცრემლითა,   ზღვათაცა შესამალითა,

Verse: d 
   და   @ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა   ჭვრეტითა იდუმალითა.


Strophe: S266/K266 



Verse: a 
      ამარტის ფერად შეცვალა   ბროლი ცრემლისა ბანამან.

Verse: b 
      დიდხან იტირეს ყმამან და   მან ქალმან შაოსანამან;

Verse: c 
      შეხსნა, შეიღო აბჯარი,   ცხენიცა შეიყვანა მან;

Verse: d 
   და   დადუმდეს, ცრემლნი მოჰკვეთნა   შავმან გიშრისა დანამან.


Strophe: S267/K267 



Verse: a 
      @ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა,   ტყვე, საკნით ნააზატები.

Verse: b 
      მან ქალმან ქვეშე დაუგო   ვეფხის ტყავისა ნატები;

Verse: c 
      მას ზედა დაჯდა იგი ყმა,   სულთქვამს ჭირ-მონამატები,

Verse: d 
   და   სისხლისა ცრემლსა გაეწნა   შუა გიშრისა სატები.


Strophe: S268/K268 



Verse: a 
      მან ქალმან ხელ-ყო კვესითა   გზება ცეცხლისა ნელისა,

Verse: b 
      ეგონა ჭამა ხორცისა   შემწვრისა, შეუქმნელისა;

Verse: c 
      მიუპყრა, ერთი აჰხლიჩა,   ქმნაა საქმისა ძნელისა,

Verse: d 
   და   ძალი არ ჰქონდა, დაუწყო   გამოყრა უცოხნელისა.


Strophe: S269/K269 



Verse: a 
      ცოტად მიწვა, მიიძინა,   თუცა ყოლა ვერა მეტი;

Verse: b 
      შეკრთა, დიდნი დაიზახნა,   წამოვარდა ვითა რეტი,

Verse: c 
      იზახდის და წამ-წამ იკრის   გულსა ლოდი, თავსა კეტი.

Verse: d 
   და   ცალ-კერძ ზის და პირსა იხოკს   ქალი მისი შენამჭვრეტი.


Strophe: S270/K270 



Verse: a 
      "რად დაჰბრუნდი? - მოახსენა,   - მითხარ, რაცა წაგეკიდა!"

Verse: b 
      მან უბრძანა: "მონადირე   მეფე ვინმე გარდმეკიდა,

Verse: c 
      ჰყვეს ლაშქარნი უთვალავნი,   ბარგი მძიმედ აეკიდა,

Verse: d 
   და   იგი მინდორს ნადირობდა,   დაეფანჩა მარეკი, და-.


Strophe: S271/K271 



Verse: a 
      სევდად მეცა კაცთა ნახვა,   ცეცხლი უფრო გავიალე,

Verse: b 
      -არ მივეო ახლოს შეყრად -   თავი ჩემი შევიწყალე,

Verse: c 
      მათგან მკრთალი შემოვბრუნდი,   ტყესა შიგან დავიმალე".

Verse: d 
   და   თქვა: "ნუთუმცა უკუმრიდა,   რა გათენდეს, წავალ ხვალე".


Strophe: S272/K272 



Verse: a 
      ქალსა ცრემლნი გარდმოსცვივდეს   ას-ნაკეცნი, ბევრის-ბევრად;

Verse: b 
      მოახსენა: "მხეცთა თანა   იარები მარტო ტევრად,

Verse: c 
      არას კაცსა არ იახლებ   საუბრად და შემაქცევრად;

Verse: d 
   და   მას მაგითა ვერას არგებ,   დღეთა შენთა ცუდად ჰლევ რად?


Strophe: S273/K273 



Verse: a 
      ყოვლი პირი ქვეყანისა   ერთობ სრულად მოგივლია,

Verse: b 
      ერთი კაცი შემაქცევრად   შენად ვითა დაგელია?

Verse: c 
      გეახლოს და არ გაჰშმაგდე,   თუცა ჭირი არ გაკლია;

Verse: d 
   და   შენ მოჰკვდე და იგი წახდეს,   ესე შენთვის რა მადლია?"


Strophe: S274/K274 



Verse: a 
      უბრძანა: "დაო, ეგეა   მსგავსი შენისა გულისა,

Verse: b 
      მაგრა არ არის ქვეყანად   წამალი ამა წყლულისა!

Verse: c 
      ვის ძალ-უც პოვნა კაცისა,   თვით სოფლად არ-მოსრულისა?

Verse: d 
   და   ჩემი ლხინია სიკვდილი,   გაყრა ხორცთა და სულისა.


Strophe: S275/K275 



Verse: a 
      ღმერთმან სხვამცა ეტლსა ჩემსა   რადმცა^ კაცი რად დაჰბადა,

Verse: b 
      სიახლე და საუბარი   თუმცა მისი მე მეწადა!

Verse: c 
      ვინმცა გასძლნა ჭირნი ჩემნი,   ანუ ვინმცა შეეცადა?

Verse: d 
   და   შენგან კიდე ხორციელი,   დაო, მივის არასადა".


Strophe: S276/K276 



Verse: a 
      ქალმან ჰკადრა: "არ გამიწყრე,   ვიშიშვი და ვიაჯ დია;

Verse: b 
      რათგან ღმერთსა ვაზირობა   შენი ჩემზედ მოუგდია,

Verse: c 
      ვერ დავმალავ, უკეთესი   რაცა საქმე გამიცდია.

Verse: d 
   და   არა ვარგ-ა უსაზომო,   ზომსა თავი გარდგიხდია.


Verse: e 
      მისი მძებნელი იყომცა   ჭკუითა მეტის-მეტითა;

Verse: f 
      შენ კაცთა ნაცვლად ნადირთა   ახლავ გულითა რეტითა;sǯobs, erti ḳaci iaxlo,   ilxende misit č̣vreṭita.

Verse: h 
      და   ვით იადონი არ მოჰკვდე   ბულბულოს თესლთა კვნეტითა".


Strophe: S277/K277 



Verse: a 
      ყმამან უთხრა: "რას მენუკევ,   არა ვიცი, გამიცხადე.

Verse: b 
      კაცი ჩემად სამსახურად   უღმრთოდ მემცა ვით დავჰბადე!

Verse: c 
      ღმერთსა ჩემი უბედობა   უნდა, მემცა რას ვეცადე!

Verse: d 
   და   განაღამცა გავნადირდი,   თავი ასრე გავიხადე".


Strophe: S278/K278 



Verse: a 
      ქალმან კვლა ჰკადრა:   "გაგსაჯე მეტითა შეგონებითა,

Verse: b 
      მაგრა თუ კაცი მოგგვარო,   მოგყვეს თავისა ნებითა,

Verse: c 
      იგი გეახლოს, ილხენდე   მისითა შემეცნებითა,

Verse: d 
   და   ფიცე, არ მოჰკლა, არ იყო,   არ-სავნებლისა ვნებითა".


Strophe: S279/K279 



Verse: a 
      მან უბრძანა: "თუ მიჩვენებ,   ვნახავ, დიდად გავიხარებ,

Verse: b 
      სიყვარულმან მისმან, ვისთვის   ხელი მინდორს თავსა ვარებ,

Verse: c 
      არას ვუზამ უგემურსა,   არათ ოდეს გავამწარებ;

Verse: d 
   და   რაცა ჩემგან ეამების,   ვაამებ და შევიყვარებ".




Chapter: 9 

   შეყრა @ტარიელისა და @ავთანდილისა




Strophe: S280/K280 



Verse: a 
      ქალი ადგა და წავიდა   მის ყმისა მოსაყვანებლად;

Verse: b 
      "არ ეწყინაო", უამბობს,   არს მისად მაგულვანებლად,

Verse: c 
      ხელი მოჰკიდა, მოჰყვანდა,   ვით, მთვარე მოსავანებლად;

Verse: d 
   და   იგი რა ნახა @ტარიელ,   თქვა მზისა დასაგვანებლად.


Strophe: S283/K283 



Verse: a 
      გამოეგება @ტარიელ,   ჰმართებს ორთავე მზე დარად,

Verse: b 
      ანუ ცით მთვარე უღრუბლო   შუქთა მოჰფენდეს ქვე ბარად,

Verse: c 
      რომე მათ თანა ალვისა   ხეცა ვარგ იყო ხედ არად,

Verse: d 
   და   ჰგვანდეს შვიდთავე მნათობთა,   სხვადმცა რისად ვთქვი მე დარად!


Strophe: S284/K284 



Verse: a 
      მათ აკოცეს ერთმანერთსა,   უცხოებით არ დაჰრიდეს,

Verse: b 
      ვარდსა ხლეჩდეს, ბაგეთაგან   კბილნი თეთრნი გამოსჭვირდეს,

Verse: c 
      ყელი ყელსა გარდააჭვდეს,   ერთმანერთსა აუტირდეს,

Verse: d 
   და   ქარვად შექმნნეს იაგუნდნი   მათნი, თუცა ლალად ღირდეს.


Strophe: S285/K285 



Verse: a 
      მობრუნდეს. ყმამან @ავთანდილს   ხელი შეუპყრა ხელითა,

Verse: b 
      ერთგან დასხდეს და იტირეს   დიდხან ცრემლითა ცხელითა.

Verse: c 
      @ასმათი სულსა უღებდა   სიტყვითა საკვირველითა:

Verse: d 
   და   "თავთა ნუ დაჰხოცთ, ნუ ბნელ-იქმთ   მზესა თქვენითა ბნელითა".


Strophe: S286/K286 



Verse: a 
      @ტარიელის ვარდი იყო   დათრთვილული, არ დაზრული;

Verse: b 
      ყმასა უეთხრა: "მესწრაფების,   მითხარ შენი დაფარული,

Verse: c 
      ვინ ხარ, ანუ სით მოსრულხარ,   სადაური, სით მოსრული?

Verse: d 
   და   მე სიკვდილსა აღარ ვახსოვ,   ვარ მისგანცა გაწირული".


Strophe: S287/K287 



Verse: a 
      @ავთანდილ გასცა პასუხი,   სიტყვები ლამაზებია:

Verse: b 
      "ლომო და გმირო @ტარიელ,   ვის თავი გინაზებია,

Verse: c 
      მე ვარ არაბი, @არაბეთს   არს ჩემი დარბაზებია,

Verse: d 
   და   მიჯნურობითა დამწვარ ვარ,   ცეცხლი უშრეტი მგზებია.


Strophe: S288/K288 



Verse: a 
      მე პატრონისა ჩემისა   ასული შემყვარებია;

Verse: b 
      თვით მეფედ მათად მას ხედვენ   მონები მკლავ-მაგრებია.

Verse: c 
      თუცა არ მიცნობ, გინახავ,   თუ ვითა გიაზრებია,

Verse: d 
   და   გახსოვსც^ა, ოდეს დაჰხოცე   მონები არ-საპყრებია?


Strophe: S287/K287 



Verse: a 
      შენ მინდორს გნახეთ გაჭრილი,   ჩვენ ზედა გარდგეკიდენით,

Verse: b 
      პატრონი ჩემი გაგიწყრა,   ჩვენ ხაფად წაგეკიდენით,

Verse: c 
      გიხმეთ, არ მოხვე, ლაშქარნი   უკანა გამოგკიდენით,

Verse: d 
   და   შენ ველნი წითლად შეჰღებენ   სრულად სისხლისა კი დენით.


Strophe: S288/K288 



Verse: a 
      ყველაკასა მათრახითა   თავი უხრმლოდ გარდაჰკვეთეთ.

Verse: b 
      მეფე შეჯდა, დაგვეკარგე,   კვალი შენი ვერ მოვკვეთეთ,

Verse: c 
      ვითა ქაჯი დაგვემალე,   მონებიცა დავაფეთეთ,

Verse: d 
   და   ამან უფრო დაგვაშმაგნა,   თავი სრულად გავაშეთეთ.


Strophe: S289/K289 



Verse: a 
      ჭმუნვა შეექმნა, თქვენც იცით,   ხელმწიფე ნებიერია.

Verse: b 
      მოგნახეს, გძებნეს ყოველგან,   მათ რუკა დაუწერია,

Verse: c 
      ვერ ნახეს შენი მნახავი^   ვერცა ყმა, ვერცა ბერია;

Verse: d 
   და   აწ გამომგზავნა, რომელსა   ვერ მზე ჰგავს, ვერ ეთერია.


Strophe: S290/K290 



Verse: a 
      მიბრძანა: "მიცან ამბავი   მის ყმისა წარხდომილისა,

Verse: b 
      მაშინ ვარ მქმნელი საქმისა,   მის შენგან მონდომილისა".

Verse: c 
      სამ წლამდის მითხრა დადენა   უმისოდ ცრემლთა მილისა.

Verse: d 
   და   არ გიკვირს, გავძელ ვერ-ჭვრეტა   მისისა მე ღიმილისა?!


Strophe: S291/K291 



Verse: a 
      აქანამდის მნახავიცა   კაცი შენი არ მენახა;

Verse: b 
      ქურდნი^ ვნახენ, რომე თქვენთვის   სიტყვა რამე გაემკვახა;

Verse: c 
      მათრახითა ჩამოგეგდო   ერთი, მკვდართა დაგესახა;

Verse: d 
   და   მათ მასწავლეს, ძმა რომელთა   სულ-მობრძავი სამე, გლახ, ა".


Strophe: S292/K292 



Verse: a 
      @ტარიელსცა აეხსენა   ომი მათი მაშინდელი,

Verse: b 
      იტყვის: "მახსოვს ეგე საქმე,   თუცა არის ადრინდელი;

Verse: c 
      ერთგან გნახენ ნადირობას   შენ და შენი მე გამზრდელი;

Verse: d 
   და   მით ვტიროდი, მომეგონა   მე, გლახ, ჩემი წარმწყმედელი.


Strophe: S293/K293 



Verse: a 
      რას მაქმნევდით, რად გინდოდი,   ერთმანერთსა რითა^ ვჰგვანდით?

Verse: b 
      თქვენ მორჭმულნი სთამაშობდით,   ჩვენ მტირალნი ღაწვთა ვჰბანდით.

Verse: c 
      რა მონანი შესაპყრობლად   მომწიენით, გაჰგულვანდით,

Verse: d 
   და   აწ ვეჭვ, რომე ჩემად ნაცვლად   თანა მკვდართა მიიტანდით.


Strophe: S294/K294 



Verse: a 
      მოვიხედენ, მომეწია   რა პატრონი შენი, ვნახე,

Verse: b 
      ხელმწიფობით შემებრალნეს,   ამად ხელი არ შევახე,

Verse: c 
      თვალთა წინა გამოგექეც,   მეტი არა შევუზრახე.

Verse: d 
   და   ჩემი ცხენი უჩინოსა   ჰგავს და სხვასმცა რას ვასახე!


Strophe: S295/K295 



Verse: a 
      კაცმან ვერ ასწრას თვალისა   დაფახვა, დაწამწამება,

Verse: b 
      მას გავექცევი, ვისგანცა   ჩემი არა ვცნა ამება;

Verse: c 
      მათ თურქთა მიღმა გამეგო   მე არას არ შეწამება,

Verse: d 
   და   ავად ჰშვენოდა მორევნა   და ჩემი დათამამება.


Strophe: S296/K296 



Verse: a 
      აწ ვაშად მოხვე, მეამა   ნახვა შენისა პირისა!

Verse: b 
      ტანად სარო და პირად მზე,   მამაცად მსგავსი გმირისა,

Verse: c 
      გარჯილ ხარ, მაგრა^ არა ხარ   გარდაუხდელი ჭირისა:

Verse: d 
   და   ძნელია პოვნა კაცისა   ღმრთივ ზეცით განაწირისა!"


Strophe: S297/K297 



Verse: a 
      @ავთანდილ უთხრა: "ვით მაქებ   საქები ბრძენთა ენისა?

Verse: b 
      მაგისად ნაცვლად რამც ვიყავ^   ღირსი ქებისა თქვენისა!

Verse: c 
      სახე ხარ მზისა ერთისა,   ზეცით მნათისა ზენისა,

Verse: d 
   და   რათგან ვერ შეგცვლის პატიჟი   ეგზომთა ცრემლთა დენისა.


Strophe: S298/K298 



Verse: a 
      ამა დღემან დამავიწყა,   გული ჩემი ვინ დაბინდა;

Verse: b 
      დამიგდია სამსახური მისი,   იქმნას, რაცა გინდა;

Verse: c 
      იაგუნდი ეგრეცა სჯობს,   ათასჯერმცა მინა მინდა,

Verse: d 
   და   შენ გეახლო სიკვდილამდის,   ამის მეტი არა მინდა!"


Strophe: S299/K299 



Verse: a 
      @ტარიელ უთხრა: "მე შენი   გული აწ მემხურვალების;

Verse: b 
      მიკვირს, თუ ნაცვლად მაგისად   შენ ჩემი რა გევალების!

Verse: c 
      მაგრა წესია, მიჯნური   მიჯნურსა შეებრალების,

Verse: d 
   და   შე საყვარელსა გაგყარო,   ესე რათ გენაცვალების!


Strophe: S300/K300 



Verse: a 
      წამოსრულ ხარ ჩემად ძებნად,   პატრონისა სამსახურად;

Verse: b 
      ღმერთმან ქმნა და გიპოვნივარ,   შენცა ცდილ ხარ მამაცურად.

Verse: c 
      მაგრა ჩემსა რა გიამბობს,   გამოჭრილ ვარ ასრე თუ რად!

Verse: d 
   და   მე თუ ვიტყვი, დამწვავს ცეცხლი   ცხელი, შემიქმს ალად, მურად".


Strophe: S301/K301 



Verse: a 
      @ასმათ უთხრა: "ლომო, ცრემლით   მაგა ცეცხლსა რა ერგების!

Verse: b 
      მე ვითა ვთქვა წვევა თქმისა,   რათგან ეგრე^ არ ეგების!

Verse: c 
      ვხედავ, ესე ხელი ვინმე   მოყმე შენთვის წაეგების,

Verse: d 
   და   ცნას მიზეზი შენთა წყლულთა,   ქმნას რა, ღონეა ეგების.


Strophe: S302/K302 



Verse: a 
      მეხვეწებოდა, ლამოდა   ჩემგან რასამე სმენასა;

Verse: b 
      ნუ უყოს ღმერთმან, გაძლება   მემცა ვით მივეც ენასა!

Verse: c 
      თუ რას სცნობს, ვეჭობ ამისგან   თქვენსა რასამე ლხენასა.

Verse: d 
   და   არს უკეთესი, რაცაღა   სწადს განგებასა ზენასა".


Strophe: S303/K303 



Verse: a 
      ამას დაყმუნდა @ტარიელ   დამწვარი, დაალებული;

Verse: b 
      @ასმათს უბრძანა: "მას აქათ   შენ ხარ ჩემ თანა ხლებული;

Verse: c 
      რად არა იცი, უწამლო   არს ლები ესე ლებული!

Verse: d 
   და   კვლა ესე ყმა მწვავს მტირალი,   ცრემლითა დავალებული.


Strophe: S304/K304 



Verse: a 
      კაცმან ვით პოვოს, ღმრთისაგან   რაც არა^ დანაბადია!

Verse: b 
      მით გული ჩემი სევდამან   აწ ასრე დანაბა დია,

Verse: c 
      კვლა გზასა მიკრავს, მიჭირავს   მითქს ბადე დანაბადია;

Verse: d 
   და   აწ ხელთა, ნაცვლად ლხინისა,   ჩალა მაქვს და ნაბადია.


Strophe: S305/K305 



Verse: a 
      მაგრა ღმერთმან მოწყალემან   მით ცნობითა ერთით მზითა

Verse: b 
      ორი მისი მოწყალება   დღესცა მომცა ამა გზითა:

Verse: c 
      პირველ, შეჰყრის მოყვარულთა   ჩემით რათმე მიზეზითა,

Verse: d 
   და   კვლა, ნუთუმცა სრულად დამწვა   ცეცხლთა ცხელთა ანაგზითა".


Strophe: S306/K306 



Verse: a 
      ყმასა უთხრა: "ვინცა კაცმან   ძმა იძმოს, თუ დაცა იდოს,

Verse: b 
      ხამსო მისთვის სიკვდილსა და   ჭირსა თავი არ დაჰრიდოს;

Verse: c 
      ღმერთმან ერთი რად^ აცხოვნოს,   თუ მეორე არ წაწყმიდოს!

Verse: d 
   და   შენ ისმენდი, მე გიამბობ,   რაცღა გინდა წამეკიდოს".


Strophe: S307/K307 



Verse: a 
      @ასმათს უთხრა: "მოდი, მოჯე,   თანა წყალი მომიტანე,

Verse: b 
      დაბნედილსა მაპკურებდი,   გული მითა გარდამბანე;

Verse: c 
      მკვდარი მნახო, დამიტირე,   სულთქვმა გაათანისთანე,

Verse: d 
   და   მე სამარე გამითხარე,   აქა მიწა მიაკვანე".


Strophe: S308/K308 



Verse: a 
      ღილ-ჩახსნილი საამბობლად   დაჯდა, მხარნი ამოყარნა;

Verse: b 
      ვითა მზე ჯდა მოღრუბლებით,   დიდხან შუქნი არ ადარნა;

Verse: c 
      ვერ გაახვნა სასაუბროდ,   მან ბაგენი გაამყარნა,

Verse: d 
   და   მერმე სულთქვნა, დაიზახნა,   ცრემლნი ცხელნი გარდმოყარნა.


Strophe: S309/K309 



Verse: a 
      მოსთქვამს: "ჰაი, საყვარელო,   ჩემო, ჩემთვის დაკარგულო,

Verse: b 
      იმედო და სიცოცხლეო,   გონებაო, სულო, გულო,

Verse: c 
      ვინ მოგკვეთა, არა ვიცი,   ხეო, ედემს დანერგულო!

Verse: d 
   და   ცეცხლმან ცხელმან ვით ვერ დაგწვა,   გულო, ასჯერ დადაგულო?!"




Chapter: 10 

   @ტარიელისაგან თავის ამბვის მბობა @ავთანდილთანა




Strophe: S310/K310 



Verse: a 
      "ისმენდი, მიეც გონება   ჩემთა ამბავთა სმენასა;

Verse: b 
      საუბართა და საქმეთა   ვისთა ძლივ ვათქმევ ენასა,

Verse: c 
      იგი, ვინ ხელ-მქმნის, მოველი   მისგან აროდეს ლხენასა,

Verse: d 
   და   ვისგან შევუცავ სევდათა,   სისხლისა ღვართა დენასა.


Strophe: S311/K311 



Verse: a 
      "@ინდოეთს შვიდთა მეფეთა   ყოვლი კაცი ხართ მცნობელი:

Verse: b 
      ექვსი სამეფო @ფარსადანს   ჰქონდა, თვით იყო მპყრობელი,

Verse: c 
      უხვი, მდიდარი, უკადრი,   მეფეთა ზედა მფლობელი,

Verse: d 
   და   ტანად ლომი და პირად მზე,   ომად მძლე, რაზმთა მწყობელი.


Strophe: S312/K312 



Verse: a 
      მამა-ჩემი ჯდა მეშვიდე^,   მეფე მებრძოლთა მზარავი,

Verse: b 
      @სარიდან ერქვა სახელად,   მტერთა სრვად დაუფარავი;

Verse: c 
      ვერვინ ჰკადრებდის წყენასა,   ვერ ცხადი, ვერცა მპარავი;

Verse: d 
   და   ნადირობდის და იშვებდის   საწუთრო-გაუმწარავი.


Strophe: S313/K313 



Verse: a 
      ხალვა მოსძულდა, შეექმნა   გულს კაეშანთა ჯარები.

Verse: b 
      თქვა: "წამიღია მტერთაგან   ძლევით ნაპირთა არები,

Verse: c 
      ყოვლგნით გამისხმან, მორჭმით ვზი,   მაქვს ზეიმი და ზარები";

Verse: d 
   და   ბრძანა: "წავალ და მეფესა   @ფარსადანს შევეწყნარები";


Strophe: S314/K314 



Verse: a 
      @ფარსადანს წინა დაასკვნა   გაგზავნა მოციქულისა,

Verse: b 
      შესთვალა: "შენ გაქვს მეფობა   ინდოეთისა სრულისა;

Verse: c 
      აწ მე მწადს, თქვენსა წინაშე   მეცა ვცნა ძალი გულისა,

Verse: d 
   და   სახელი დარჩეს ჩემისა   ერთგულად ნამსახურისა".


Strophe: S315/K315 



Verse: a 
      @ფარსადან შექმნა ზეიმი   ამა ამბვისა მცნობელმან.

Verse: b 
      შესთვალა: "ღმერთსა მადლობა   შევსწირე ხმელთა მფლობელმან,

Verse: c 
      რათგან ეგე ჰქმენ მეფემან,   ჩემებრ ინდოეთს მპყრობელმან.

Verse: d 
   და   აწ მოდი, ასრე პატივ გცე,   ვითა მამამან მშობელმან".


Strophe: S316/K316 



Verse: a 
      ერთი სამეფო საკარგვად,   უბოძა ამირბარობა.

Verse: b 
      თვით ამირბარსა ინდოეთს   აქვს ამირ-სპასალარობა.

Verse: c 
      მეფე^ რა დაჯდა, არა სჭირს   ხელისა მიუმცთარობა^;

Verse: d 
   და   სხვად პატრონია, მართ ოდენ   არა აქვს კეისარობა.


Strophe: S317/K317 



Verse: a 
      თვით მეფემან მამა-ჩემი   დაიჭირა სწორად თავსა.

Verse: b 
      თქვა: "ჩემებრი ამირბარი,   ნაძლევი ვარ, ვისმცა ჰყავსა!"

Verse: c 
      ლაშქრობდის და ნადირობდის,   აძლევდიან მტერნი ზავსა.

Verse: d 
   და   მას არა ვჰგავ ასრე, ვითა   მე სხვა კაცი არა მგავსა.


Strophe: S318/K318 



Verse: a 
      ძე არ ესვა მეფესა და   დედოფალსა მზისა დარსა,

Verse: b 
      ჭმუნვა ჰქონდა, ჟამი იყო,   მით აეხვნეს სპანი ზარსა.

Verse: c 
      ვაჲ კრულია დღემცა იგი,   მე მივეცი ამირბარსა!

Verse: d 
   და   მეფემ ბრძანა: "შვილად გავზრდი,   თვით ჩემივე გვარი არსა".


Strophe: S319/K319 



Verse: a 
      მეფემან და დედოფალმან   მიმიყვანეს შვილად მათად,

Verse: b 
      საპატრონოდ მზრდიდეს სრულთა   ლაშქართა და ქვეყანათად,

Verse: c 
      ბრძენთა მიმცეს სასწავლელად   ხელმწიფეთა ქცევა-ქმნათად;

Verse: d 
   და   მოვიწიფე, დავემსგავსე   მზესა თვალად, ლომსა ნაკვთად.


Strophe: S320/K320 



Verse: a 
      @ასმათ, მითხრობდი, რაცა სცნა   ჩემგან ამბობა ცილისა.

Verse: b 
      ხუთისა წლისა შევიქმენ   მსგავსი ვარდისა შლილისა;

Verse: c 
      ჭირად არ მიჩნდის ლომისა   მოკლვა, მართ ვითა სილისა;

Verse: d 
   და   არ გაჰვიდოდის @ფარსადანს   მისი არა-სმა შვილისა.


Strophe: S321/K321 



Verse: a 
      @ასმათ, შენცა ხარ მოწამე   ჩემისა ფერ-მიხდილისა,

Verse: b 
      მზესა მე ვსჯობდი შვენებით,   ვით ბინდსა ჟამი დილისა;

Verse: c 
      იტყოდეს ჩემნი მნახავნი:   "მსგავსია ედემს ზრდილისა".

Verse: d 
   და   აწ მაშინდლისა ჩემისა   სახე ვარ ოდენ ჩრდილისა.


Strophe: S322/K322 



Verse: a 
      მე ხუთისა წლისა ვიყავ,   დაორსულდა დედოფალი".

Verse: b 
      ესე რა თქვა, ყმამან სულთქვნა,   ცრემლით ბრძანა: "შობა ქალი".

Verse: c 
      დაბნედასა მიეწურა,   @ასმათ ასხა გულსა წყალი;

Verse: d 
   და   თქვა: "მაშინვე მზესა ჰგვანდა,   აწ მედების ვისგან ალი!


Strophe: S323/K323 



Verse: a 
      წიგნი წიგნსა ეცემოდა,   დედოფალი ოდეს შობდა,

Verse: b 
      მოციქული - მოციქულსა,   @ინდოეთი სრულად სცნობდა;

Verse: c 
      მზე და მთვარე განსცხრებოდეს,   სიხარულით ცა ნათობდა;

Verse: d 
   და   ყოვლი არსად შემოსრული   მხიარული თამაშობდა.


Strophe: S324/K324 



Verse: a 
      ქება არ ითქმის ენითა,   აწ ჩემგან ნაუბარითა^.

Verse: b 
      @ფარსადან დაჯდა ხარებად   ზეიმითა და ზარითა;

Verse: c 
      ყოვლგნით მოვიდეს მეფენი   ნიჭითა მრავალ-გვარითა.

Verse: d 
   და   საჭურჭლე გასცეს, აივსნეს   ლაშქარნი საბოძვარითა.


Strophe: S325/K325 



Verse: a 
      საშობელი გაიყარა,   ზრდა დაგვიწყეს მე და ქალსა.

Verse: b 
      მართ მაშინვე ჰგვანდა იგი   მზისა შუქთა ნასამალსა.

Verse: c 
      ვუყვარდით და სწორად ვუჩნდით   მეფესა და დედოფალსა.

Verse: d 
   და   აწ ვახსენებ, ვისგან ჩემი   დაუდაგავს გული ალსა!"


Strophe: S326/K326 



Verse: a 
      ყმა დაბნდა, რა სახელისა   ხსენებასა მიეწურა;

Verse: b 
      @ავთანდილსცა აეტირა,   მისმან ცეცხლმან გულსა ჰმურა;

Verse: c 
      ქალმან სულად მოაქცია,   მკერდსა წყალი დააპკურა.

Verse: d 
   და   თქვა: "ისმენდი, მაგრა ჩემი   სიკვდილისა დღე დასტურ- ა.


Strophe: S327/K327 



Verse: a 
      მას ქალსა @ნესტან-დარეჯან   იყო სახელად ხმობილი.

Verse: b 
      შვიდისა წლისა შეიქმნა   ქალი წყნარი და ცნობილი,

Verse: c 
      მთვარისა მსგავსი, შვენებით   მზისაგან ვერ-შეფრობილი^;

Verse: d 
   და   მისსა ვით გასძლებს გაყრასა   გული ალმასი, წრთობილი!


Strophe: S328/K328 



Verse: a 
      იგი ასრე მოიწიფა,   მე შემეძლო შესლვა ომსა;

Verse: b 
      მეფე ქალსა ვით ხედვიდა   მეფობისა ქმნისა მწთომსა,

Verse: c 
      მამასავე ხელთა მიმცეს,   რა შევიქმენ ამა ზომსა;

Verse: d 
   და   ვბურთობდი და ვნადირობდი,   ვით კატასა ვხოცდი ლომსა.


Strophe: S329/K329 



Verse: a 
      მეფემან სახლი ააგო,   შიგან საყოფი ქალისა:

Verse: b 
      ქვად ფაზარი სხდა,   კუბო დგა იაგუნდისა თვალისა,

Verse: c 
      პირსა ბაღჩა და საბანლად   სარაჯი ვარდის წყალისა;

Verse: d 
   და   იგი მუნ იყვის, მედების   ვისგან სახმილი ალისა!


Strophe: S330/K330 



Verse: a 
      დღე და ღამე მუჯამრითა   ეკმეოდის ალვა თლილი;

Verse: b 
      ზოგჯერ კოშკს ჯდის, ზოგჯერ ბაღჩას   ჩამოვიდის, რა დგის ჩრდილი.

Verse: c 
      @დავარ იყო და მეფისა,   ქვრივი, ქაჯეთს გათხოვილი,

Verse: d 
   და   მას სიბრძნისა სასწავლელად   თვით მეფემან მისცა შვილი.


Strophe: S331/K331 



Verse: a 
      სრა ედგა მოფარდაგული   ოქსინოთა და შარდითა;

Verse: b 
      ვერვინ ვხედევდით, შეიქმნა   პირითა მინა-ვარდითა;

Verse: c 
      @ასმათ და ორნი მონანი   ჰყვიან, იმღერდის ნარდითა;

Verse: d 
   და   მუნ იზრდებოდის ტანითა,   გაბაონს განაზარდითა.


Strophe: S332/K332 



Verse: a 
      თხუთმეტისა წლისა ვიყავ,   მეფე მზრდიდა^ ვითა შვილსა;

Verse: b 
      დღისით ვიყვი მას წინაშე,   გამიშვებდის არცა ძილსა;

Verse: c 
      ძალად ლომსა, თვალად მზესა,   ტანად ვჰგვანდი ედემს ზრდილსა,

Verse: d 
   და   სროლასა და ასპარეზსა   აქებდიან ჩემგან ქმნილსა.


Verse: e 
      რა მინდორს შევჯდი, ზარითა   ხმა იყვის ბუკთა ცემისა;

Verse: f 
      თანა მყვის სპისა სიმრავლე   მსგავსი ფუტკრისა რემისა;

Verse: g 
      ჭვრეტად ქალ-ყმები დაჯრილა,   დგას თემისა და თემისა;

Verse: h 
      ვინც მნახის, ეყვის ერთ წლამდის   კვეხა ნახვისა ჩემისა.


Strophe: S333/K333 



Verse: a 
      მოსრნის მხეცნი და ნადირნი   ისარმან ჩემგან სრეულმან;

Verse: b 
      მერმე ვიბურთი მოედანს,   მინდორით შემოქცეულმან;

Verse: c 
      შევიდი, შევქმნი ნადიმი,   ნიადაგ ლხინსა ჩვეულმან;

Verse: d 
   და   აწ საწუთროსა გამყარა   პირმან ბროლ-ბადახშეულმან!


Strophe: S334/K334 



Verse: a 
      მამა მომიკვდა, მოვიდა   დღე სიკვდილისა მისისა;

Verse: b 
      ქმნა გაუცუდდა @ფარსადანს   ნიშატისა და ნიშისა;

Verse: c 
      მათ გაეხარნეს, ვის ზარი   დაჰლევდის მისგან შიშისა;

Verse: d 
   და   ერთგულთა შექმნეს ვაება,   მტერთა - ხსენება იშისა.


Strophe: S335/K335 



Verse: a 
      მე წელიწდამდის^ ბნელსა ვჯე   საწუთრო-გაცუდებული,

Verse: b 
      დღისით და ღამით ვვაებდი,   ვერვისგან სულ-დაღებული;

Verse: c 
      გაყვანად ხასნი მოვიდეს,   მითხრეს მეფისა მცნებული,

Verse: d 
   და   ებრძანა: "შვილო @ტარიელ,   ნუ ხარ შავითა ღებული.


Strophe: S336/K336 



Verse: a 
      ჩვენ უფრო გვტკივის იგი, ვინ   დაგვაკლდა სწორად თავისა".

Verse: b 
      ასი ებოძა საჭურჭლე,   ებრძანა ახდა შავისა,

Verse: c 
      ბოძება მისეულისა   სრულისა საკარგავისა:

Verse: d 
   და   "შენ გქონდეს ამირბარობა,   ქმნა მისვე საურავისა".


Strophe: S337/K337 



Verse: a 
      ავენთი, დამწვეს მამისა   სახმილთა დაუშრობელთა^;

Verse: b 
      უკანის გამომიყვანეს   ხასთა მათ წინა- მდგომელთა;

Verse: c 
      გამოსლვისათვის ზეიმი   შექმნეს @ინდოეთს მფლობელთა,

Verse: d 
   და   შორს მომეგებნეს, მაკოცეს   პატივით ვითა მშობელთა.


Strophe: S338/K338 



Verse: a 
      მათ საჯდომთა ახლოს დამსვეს,   პატივს მცემდეს ძისა დარად,

Verse: b 
      მის ხელისა საურავი   მათ ორთავე მითხრეს წყნარად;

Verse: c 
      ურჩ ვექმენ და მისეულთა   წესთა ქცევა მიჩნდა ზარად;

Verse: d 
   და   არ მომეშვნეს, დავჰმორჩილდი,   თაყვანის-მცეს ამირბარად.


Strophe: S339/K339 



Verse: a 
      აღარა ვიცი, დამვიწყდეს,   თუცა დიადი წელია;

Verse: b 
      გიამბო ჩემი ამბავი,   განა რაზომცა ძნელია!

Verse: c 
      ცრუ და მუხთალი სოფელი   მიწყივ ავისა მქმნელია,

Verse: d 
   და   მისთა ნაკვესთა წინწალი   დამეცეს^ ხანგრძლად მწველია".




Chapter: 11 

   ამბავი @ტარიელის გამიჯნურებისა




Strophe: S340/K340 



Verse: a 
      კვლა დაიწყო თქმა ამბვისა   მან, რა ხანი მოიტირა:

Verse: b 
      დღესა ერთსა მე და მეფე   მოვიდოდით, გვენადირა;

Verse: c 
      მიბრძანა, თუ: "ქალი ვნახოთ",   ხელი ხელსა დამიჭირა.

Verse: d 
   და   მის ჟამიხა მხსენებელი   მე სულ-დგმული არ გიკვირა?


Strophe: S341/K341 



Verse: a 
      მეფემან ახმა დურაჯთა   მითხრა მიტანად ქალისა,

Verse: b 
      გამოვუხვენ და წავედით   ჩემად სადებლად ალისა;

Verse: c 
      მაშინ დავიწყე გარდახდა   მე საწუთროსა ვალისა.

Verse: d 
   და   ალმასისა ხამს ლახვარი   ლახვრად გულისა სალისა!


Strophe: S342/K342 



Verse: a 
      ბაღჩა ვნახე უტურფესი   ყოვლისავე სალხინოსა:

Verse: b 
      მფრინველთაგან ხმა ისმოდა   უამესი სირინოსა;

Verse: c 
      მრავლად იყო სარაჯები   ვარდის წყლისა აბანოსა.

Verse: d 
   და   კარსა ზედა მოჰფარვიდა   ფარდაგები ოქსინოსა.


Strophe: S343/K343 



Verse: a 
      ვიცოდი, სწადდა არვისგან   ნახვა მის მზისა დარისა,

Verse: b 
      მე გარე ვდეგ და მეფემან   შევლო ფარდაგი კარისა;

Verse: c 
      ვერას ვხედევდი, ოდენ ხმა   მესმოდა საუბარისა.

Verse: d 
   და   @ასმათს უბრძანა გამოხმა   დურაჯთა ამირბარისა.


Strophe: S344/K344 



Verse: a 
      @ასმათ ფარდაგსა აზიდნა,   გარე ვდეგ მოფარდაგულსა;

Verse: b 
      ქალსა შევხედენ, ლახვარი   მეცა ცნობასა და გულსა.

Verse: c 
      მოვიდა, მივსცენ დურაჯნი,   მთხოვნა ცეცხლითა დაგულსა.

Verse: d 
   და   ვაჲმე, მას აქათ სახმილსა   დავუწვავ ნიადაგულსა!


Strophe: S345/K345 



Verse: a 
      აწ წარხდეს იგი ნათელნი,   მზისაცა მოწუნარენი!"

Verse: b 
      მისი ვერ გასძლო ხსენება,   დაბნდა და სულთვქნა მწარენი;

Verse: c 
      ყმა და @ასმათი ტიროდეს   ხმას სცემდეს იგი არენი,

Verse: d 
   და   ჭმუნვით თქვეს: "მკლავნი ცუდ ქმნილნი,   ვაჲ, გმირთა მემუქარენი!"


Strophe: S346/K346 



Verse: a 
      @ასმათმან წყალი დაასხა,   ცნობად მოვიდა @ტარია,

Verse: b 
      დიდხან ვერა თქვა, სევდამან   გული შეუპყრა, დარია;

Verse: c 
      დაჯდა და მწარედ სულთ-ითქვნა,   ცრემლი მიწასა გარია,

Verse: d 
   და   თქვა: "ჩემგან მისი ხსენება,   ვაჲმე, რა დიდი ზარია!


Strophe: S347/K347 



Verse: a 
      მიმნდონი საწუთროსანი   მისთა ნივთთაგან რჩებიან,

Verse: b 
      იშვებენ, მაგრა უმუხთლოდ   ბოლოდ ვერ მოურჩებიან;

Verse: c 
      ვაქებ ჭკუასა ბრძენთასა,   რომელნი ეურჩებიან.

Verse: d 
   და   ისმენდი ჩემთა ამბავთა,   თუ სულნი შე-ღა-მრჩებიან.


Strophe: S348/K348 



Verse: a 
      დურაჯნი მივსცენ, გავიღე   სხვა ვერა გზაღა თავისა,

Verse: b 
      დავეცი, დავბნდი, წამიხდა   ძალი მხართა^ და მკლავისა,

Verse: c 
      რა სულად მოვე, შემესმა   ხმა ტირილისა და ვისა:

Verse: d 
   და   გარე მომრტყმოდა ჯალაბი,   ვითა ჩამსხდომი ნავისა.


Strophe: S349/K349 



Verse: a 
      შიგან ვწევ დიდთა დარბაზთა   ტურფითა საგებელითა,

Verse: b 
      ზედ დამტიროდეს მეფენი   ცრემლითა უშრობელითა,

Verse: c 
      პირსა იხოკდეს ხელითა,   ღაწვისა გამპობელითა,

Verse: d 
   და   მუყრნი მოასხნეს, სენითა   მთქვეს გამაბელზებელითა.


Strophe: S350/K350 



Verse: a 
      მე რა მნახა თვალ-ახმული,   მეფე ყელსა მომეხვია,

Verse: b 
      ცრემლით მითხრა: "შვილო, შვილო,   ცოცხალ ხარ-ღა? სიტყვა თქვია!"

Verse: c 
      მე პასუხი ვერა გავეც^,   ვითა შმაგი შევკრთი^ დია,

Verse: d 
   და   კვლა დავეცი დაბნედილი,   გულსა სისხლი გარდმეთხია.


Strophe: S351/K351 



Verse: a 
      სრულნი მუყრნი და მულიმნი   მე გარე შემომცვიდიან;

Verse: b 
      მათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი,   ყოველნი იკითხვიდიან;

Verse: c 
      მტერ-დაცემული ვეგონე,   არ ვიცი, რას სჩმახვიდიან.

Verse: d 
   და   სამ დღემდის ვიყავ უსულო^,   ცეცხლნი უშრეტნი მწვიდიან.


Strophe: S352/K352 



Verse: a 
      აქიმნიცა იკვირვებდეს:   "ესე სენი რაგვარია?

Verse: b 
      სამკურნალო არა სჭირს რა,   სევდა რამე შემოჰყრია".

Verse: c 
      ზოგჯერ შმაგად წამოვიჭრი,   სიტყვა მცთარი წამერია.

Verse: d 
   და   დედოფალი ზღვასა შეიქმს,   მას რომ^ ცრემლი დაუღვრია.


Strophe: S353/K353 



Verse: a 
      "სამსა დღესა დარბაზს ვიყავ   არ ცოცხალი, არცა მკვდარი;

Verse: b 
      მერმე ცნობა მომივიდა,   მივჰხვდი რასმე მიუმხვდარი;

Verse: c 
      ვთქვი, თუ: "ჰაჲ-ჰაჲ, რას შიგან ვარ   მე სიცოცხლე-გარდამხდარი!"

Verse: d 
   თმობა ვსთხოვე შემოქმედსა,   ვჰკადრე სიტყვა სამუდარი.


Strophe: S354/K354 



Verse: a 
      ვთქვი, თუ: "ღმერთო, ნუ გამწირავ,   აჯა ჩემი შეისმინე,

Verse: b 
      მომეც ძალი დათმობისა,   ცოტად ვითა აღმადგინე,

Verse: c 
      აქა ყოფა გამამჟღავნებს,   სახლსა ჩემსა მიმაწვინე!"

Verse: d 
   და   მანვე ქმნა და მო-რე-ვჯობდი,   გული წყლული გავარკინე.


Strophe: S355/K355 



Verse: a 
      ზე წამოვჯე. მეფისაგან   კაცი დია მოვიდოდა.

Verse: b 
      ახარებდეს: "წამოჯდაო",   დედოფალი გამორბოდა;

Verse: c 
      მეფე მორბის თავ-შიშველი,   არ იცოდა, რას იქმოდა,

Verse: d 
   და   იგი ღმერთსა ადიდებდა,   სხვა ყველაი უჩუმოდა.


Strophe: S356/K356 



Verse: a 
      იქით და აქათ მომისხდეს,   მახვრიტეს სახვრეტელია;

Verse: b 
      მე მოვახსენე: "პატრონო,   გული აწ უფრო მრთელია;

Verse: c 
      ცხენსა შეჯდომა მწადიან,   ვნახნე წყალნი და ველია".

Verse: d 
   და   ცხენი მომგვარეს, შე-ცა-ვჯე,   მეფე ჩემ თანა მვლელია.


Strophe: S357/K357 



Verse: a 
      გამოვედით, მოვიარეთ   მოედანს და წყლისა პირსა;

Verse: b 
      ჩემსა მივე, დავაბრუნვე,   მეფე მომყვა სახლთა ძირსა.

Verse: c 
      შინა მივე, უარ გავხე,   სხვა დამერთო ჭირი ჭირსა;

Verse: d 
   და   ვთქვი, თუ: "მოვკვდე, ბედი ჩემი   ამის მეტსა არას ღირსა".


Strophe: S358/K358 



Verse: a 
      ზაფრანის ფერად შეცვალა   ბროლი ცრემლისა ბანამან,

Verse: b 
      გული უფრორე დამიჭრა   ათიათასმან დანამან.

Verse: c 
      საწოლის მეკრე შემოდგა,   მოლარე გაიყვანა მან;

Verse: d 
   და   ვთქვი, თუ: "რა იცის ამბავი,   ნეტარ, ან იმან, ან ამან?"


Strophe: S359/K359 



Verse: a 
      "მონააო @ასმათისი".   -" რა იცისო?", ვარქვი, ვჰკითხე.

Verse: b 
      შემოვიდა, სააშიკო   წიგნი მომცა, წავიკითხე;

Verse: c 
      გამიკვირდა, სხვად ვითამცა   ვქმენ გულისა^ მწველთა სითხე?

Verse: d 
   და   მისგან ეჭვი არა მქონდა,   სევდად მაწვა გულსა მით ხე.


Strophe: S360/K360 



Verse: a 
      მე გამიკვირდა: "სით ვუყვარ,   ანუ ვით მკადრებს თხრობასა?

Verse: b 
      მიუყოლობა არ ვარგ-ა,   დამწამებს უზრახობასა,

Verse: c 
      ჩემგან იმედსა გარდასწყვედს,   მერმე დამიწყებს გმობასა".

Verse: d 
   და   დავწერე, რაცა პასუხად   ჰმართებდა აშიკობასა.


Strophe: S361/K361 



Verse: a 
      დღენი გამოხდეს, მე გული   უფრორე დამწვეს კვლავ ალთა,

Verse: b 
      ვეღარ ვუჭვრეტდი ლაშქართა,   მინდორს თამაშად მავალთა;

Verse: c 
      დარბაზს ვერ მივე; მკურნალთა   დაიწყეს მოსლვა მრავალთა,

Verse: d 
   და   მაშინ დავიწყე გარდახდა   სოფლისა ლხინთა და ვალთა.


Strophe: S362/K362 



Verse: a 
      "მათ ვერა მარგეს, მე გულსა   ბინდი დამეცა ბნელისა,

Verse: b 
      სხვამან ვერავინ შემატყვა   დება ცეცხლისა ცხელისა;

Verse: c 
      სისხლი დამწამეს; მეფემან   ბრძანა გახსნევა ხელისა.

Verse: d 
   და   გავიხსენ ფარვად პატიჟთა^,   არვისგან საეჭველისა.


Strophe: S363/K363 



Verse: a 
      ხელ-გახსნილი, სევდიანი,   საწოლს ვიყავ თავის წინა;

Verse: b 
      ჩემი მონა შემოვიდა,   შევხედე, თუ თქვას: რა მინა.

Verse: c 
      "მონააო @ასმათისი".   შემოყვანა ვუთხარ შინა.

Verse: d 
   და   გულსა შინა დავუზრახე:   "რა მპოვაო, ანუ ვინ-ა?!"


Strophe: S364/K364 



Verse: a 
      მონამან^ წიგნი მომართვა,   მე წავიკითხე ნებასა;

Verse: b 
      წიგნსა შევატყევ^, ლამოდა   შეყრისა მოსწრაფებასა;

Verse: c 
      პასუხად გავეც: "ჟამია,   მართალ ხარ გაკვირვებასა;

Verse: d 
   და   მოვალ, თუ მიხმობ, მე ნუ მეჭვ   მოსლვისა დაზარებასა".


Strophe: S365/K365 



Verse: a 
      გულსა ვარქვი, თუ: "ლახვარნი   ეგრე ვით დაგაღონებენ?

Verse: b 
      ამირბარი ვარ, ხელმწიფე,   სრულნი ინდონი მმონებენ;

Verse: c 
      აზრად შეიქმან, საქმესა   ათასჯერ შეაწონებენ,

Verse: d 
   და   თუ შეიგებენ, მე მათთა   არეთა არ მარონებენ".


Strophe: S366/K366 



Verse: a 
      კაცი მოვიდა მეფისა:   "სწადსო ამბისა სმინება".

Verse: b 
      მოყვანა ვუთხარ; ებრძანა:   "ქმნაცა^ სისხლისა დინება?"

Verse: c 
      მე ვჰკადრე: "ხელი გავიხსენ,   დამიწყო მოჯობინება,

Verse: d 
   და   წინაშე მოვალ, ამისთვის   კვლა უფრო მმართებს ლხინება".


Strophe: S367/K367 



Verse: a 
      დარბაზს მივე. მეფე ბრძანებს:   "ამის მეტსა ნუ იქმ აბა!"

Verse: b 
      ცხენსა შემსვა უკაპარჭო,   წელთა არა არ შემაბა,

Verse: c 
      შეჯდა, ქორნი მოუტივნა,   დურაჯები დაინაბა,

Verse: d 
   და   მშვილდოსანნი გასაგანნა,   იტყოდიან: "შაბაშ, შაბა!"


Strophe: S368/K368 



Verse: a 
      შინა დავსხედით ნადიმად   მას დღესა მინდორს რებულნი;

Verse: b 
      მომღერალნი და მუტრიბნი   არ იყვნეს სულ-დაღებულნი;

Verse: c 
      მეფემან გასცნა მრავალნი   თვალნი, ღარიბად ქებულნი.

Verse: d 
   და   აუვსებელნი არ დარჩეს   მას დღესა მათნი ხლებულნი.


Strophe: S369/K369 



Verse: a 
      ვეცდებოდი, არა მცალდა   სევდისაგან თავის კრძალვად;

Verse: b 
      ვიგონებდი, ცეცხლი უფრო   მედებოდა გულსა ალვად;

Verse: c 
      ჩემნი სწორნი წავიტანენ,   ჩემსა დავჯე, მთქვიან ალვად,

Verse: d 
   და   შევქმენ სმა და ნადიმობა   პატიჟთა და ჭირთა მალვად.


Strophe: S370/K370 



Verse: a 
      მოლარემან შინაურმან   ყურსა მითხრა ნაუბარი:

Verse: b 
      "ქალი ვინმე იკითხავსო:   "ინახვისა ამირბარი?"

Verse: c 
      ზეწარითა მოუხურავს პირი,   ბრძენთა საქებარი";

Verse: d 
   და   ვარქვი: "საწოლს წაიყვანე,   ჩემგან არის ნახმობარი".


Strophe: S371/K371 



Verse: a 
      ავდეგ, მსხდომნი ნადიმობად   აემზადნეს ასაყრელად;

Verse: b 
      შადი ვუთხარ: " ნუ ასდგებით,   მოვალ ხანთა დაუზმელად";

Verse: c 
      გამოვე და საწოლს შევე,   მონა მოდგა კარსა მცველად.

Verse: d 
   და   გული მივეც თმობა-ქმნათა   აუგისა საკრძალველად.


Strophe: S372/K372 



Verse: a 
      კარსა შევდეგ, ქალი წინა   მომეგება, თაყვანის-მცა;

Verse: b 
      მითხრა: "მოსლვა თქვენს წინაშე   კურთხეულ არს, ვინცა ღირსმც-ა!"

Verse: c 
      გამიკვირდა, მიჯნურისა   თაყვანება ექმნა ვისმცა?

Verse: d 
   და   ვთქვი: "არ იცის აშიკობა;    თუ-მც იცოდა, წყნარად ზისმცა".


Strophe: S373/K373 



Verse: a 
      შევე, დავჯე ტახტსა ზედა;    ქალი მოდგა ნოხთა პირსა,

Verse: b 
      ჩემსა ახლოს დასაჯდომლად   თავი მისი არ აღირსა;

Verse: c 
      ვარქვი: "მანდა რად ჰზი შენ, თუ   სიყვარული ჩემი გჭირსა?"

Verse: d 
   და   მან პასუხი არა მითხრა,   ჩემთვის ჰგვანდა სიტყვა-ძვირსა.


Strophe: S374/K374 



Verse: a 
      მითხრა: "დღე ეგე სირცხვილად   მედების გულსა ალობა:

Verse: b 
      გგონია ჩემგან წინაშე   მაგისთვის მომავალობა,

Verse: c 
      მაგრა აწ მიდებს იმედსა   შენგან ცდის არღა^ მალობა.

Verse: d 
   და   ამას თუ ღირს ვარ, ვერ ვიტყვი,   მაკლია ღმრთისა წყალობა".


Strophe: S375/K375 



Verse: a 
      ადგა, მითხრა: "თქვენსა მკრძალსა   ჩემგან ცნობა უბნევია;

Verse: b 
      ნუ მეჭვ, რაცა პატრონისა   ბრძანებასა უთქმევია;

Verse: c 
      ეზომ დიდსა შემართებად   გულსა მისსა უთნევია,

Verse: d 
   და   ამან წიგნმან გაგაგონოს,   ჩემთვის რაცა უქმნევია^".




Chapter: 12 

   წიგნი @ნესტან-დარეჯანისა საყვარელსა თანა მიწერილი პირველი




Strophe: S376/K376 



Verse: a 
      წიგნი ვნახე, მისი იყო,   ვისი მდაგავს ცეცხლი გულსა;

Verse: b 
      მოეწერა მზისა შუქთა:   "ნუ დაიჩნევ, ლომო, წყლულსა;

Verse: c 
      მე შენი ვარ, ნუ მოჰკვდები,   მაგრა ბნედა ცუდი მძულსა.

Verse: d 
   და   აწ @ასმათი მოგახსენებს   ყველაკასა ჩემგან თქმულსა.


Strophe: S377/K377 



Verse: a 
      ბედითი ბნედა, სიკვდილი   რა მიჯნურობა გგონია?

Verse: b 
      სჯობს, საყვარელსა უჩვენნე   საქმენი საგმირონია!

Verse: c 
      ხატაეთს მყოფნი ყოველნი   ჩვენნი სახარაჯონია,

Verse: d 
   და   აწ მათნი ჯავრნი ჩვენ ზედა   ჩვენგან არ დასათმონია!


Strophe: S378/K378 



Verse: a 
      შენგან ჩემისა ქმრობისა   წინასაც^ ვიყავ მნდომია,

Verse: b 
      მაგრა აქამდის საუბრად   კვლა ჟამი არ მომხდომია,

Verse: c 
      ძოღან ხელ-ქმნილსა გიჭვრეტდი   კუბოსა შიგან მჯდომია,

Verse: d 
   და   მანდა ყველაი მასმია,   რაცა შენ გარდაგხდომია.


Strophe: S379/K379 



Verse: a 
      მართლად გითხრობ, მომისმინე   ესე, რაცა მოგახსენე:

Verse: b 
      წა, შეები ხატაელთა,   თავი კარგად გამაჩვენე;

Verse: c 
      გიჯობს, ცუდად ნუღარა სტით,   ვარდი კვლამცა რად დასტენე?

Verse: d 
   და   მზემან მეტი რაღა გიყოს,   აჰა, ბნელი გაგითენე!"


Strophe: S380/K380 



Verse: a 
      @ასმათი მეუბნებოდა   უშიშრად^, არ მეკრძალვოდა;

Verse: b 
      ჩემი რა გითხრა, რა ვიყავ,   ლხინი რად^ დამეთვალვოდა!

Verse: c 
      გული მი და მო მიარდა,   კრთებოდა და მემალვოდა;

Verse: d 
   და   მით პირი ჩემი გაბროლდა   და ღაწვი გამელალვოდა^".




Chapter: 13 

   წიგნი ტარიელისა საყვარელთანა




Strophe: S381/K381 



Verse: a 
      თვალთა დავიდევ უსტარი   მე მისგან მონაწერია.

Verse: b 
      პასუხად ვსწერდი: "მთვარეო,   შენმცა მზე ვით მოგერია?

Verse: c 
      მე ღმერთმან იგი ნუ მომცეს,   რაც არა^ შენი ფერია!

Verse: d 
   და   სიზმრად მგონია, დარჩომა   ჩემი ვერ დამიჯერია".


Strophe: S382/K382 



Verse: a 
      @ასმათს ვუთხარ: "მე პასუხსა   ამის მეტსა ვერ მივჰხვდები;

Verse: b 
      ესე ჰკადრე: "რათგან, მზეო,   ჩემთვის ნათლად^ აღმოჰხდები,

Verse: c 
      აჰა, მკვდარი გამაცოცხლე,   ამას იქით აღარ ვბნდები,

Verse: d 
   და   რასაცაღა სამსახურსა,   ვტყუვი, თუღა ვერიდები".


Strophe: S383/K383 



Verse: a 
      @ასმათ მითხრა: "მე მიბრძანა,   ესე ვქმნათო, ესე სჯობდეს:

Verse: b 
      ვინცა გნახოს, ჩემგან მისსა   საუბნარსა ვერა სცნობდეს,

Verse: c 
      ჩემად ნახვად მოვიდოდეს,   შენ ვითამცა გაშიკობდეს";

Verse: d 
   და   და-ცა-მვედრა: " ამირბარსა   უთხარ, ასრე ნამუსობდეს".


Strophe: S384/K384 



Verse: a 
      მეკეთა ესე თათბირი,   სიბრძნე გულისა მისისა,

Verse: b 
      მისი, მზესაცა რიდება   ჰქონდის ნახვისა ვისისა;

Verse: c 
      მისგან მომეცა მოსმენა   არ საუბრისა მქისისა,

Verse: d 
   და   ვისთა შუქთაგან უკუნსა   ჰგვანდის სინათლე დღისისა.


Strophe: S385/K385 



Verse: a 
      @ასმათს მივართვი რჩეული   თვალი ოქროსა ჯამითა;

Verse: b 
      მან მითხრა: "არა, არ მინდა,   ვარ გამაძღარი ამითა".

Verse: c 
      ერთი აიღო ბეჭედი,   მართ აწონილი დრამითა:

Verse: d 
   და   "ესე კმა ნიშნად, სავსე ვარ   სხვად ხელის შესაბამითა".


Strophe: S386/K386 



Verse: a 
      ქალი ადგა, წამოვიდა;    მე ლახვართა გულსა მრიდეს,

Verse: b 
      ლხინმან ბნელი განმინათლა,   დაშრტეს, ცეცხლნი რომე მწვიდეს;

Verse: c 
      შევე, დავჯე ნადიმადვე,   ჩემნი სწორნი სადა სმიდეს.

Verse: d 
   და   მხიარულმან საბოძვარი   გავეც, ზამი გაადიდეს.




Chapter: 14 

   წიგნი @ტარიელისა ხატაელთანა




Strophe: S387/K387 



Verse: a 
      გავგზავნე კაცი ხატაეთს   და წიგნი ჩემ-მაგიერი;

Verse: b 
      მივსწერე: "მეფე ინდოთა   არისმცა ღმრთულებრ ძლიერი!

Verse: c 
      მათი ერთგული გაძღებიხ   ყოველი სული მშიერი,

Verse: d 
   და   ვინცა ურჩ ექმნას, იქმნების   თავისა არ-მადრიერი^.


Strophe: S388/K388 



Verse: a 
      ჩვენნო ძმანო და პატრონნო,   თქვენგან არ გავიმწარებით;

Verse: b 
      ესე რა ჰნახოთ ბრძანება,   აქამცა მოიარებით;

Verse: c 
      თქვენ თუ არ მოხვალთ, ჩვენ მოვალთ,   ზედა არ მოგეპარებით.

Verse: d 
   და   სჯობს, რომე გვნახნეთ,   თავისა სისხლთა ნუ ეზიარებით".


Strophe: S389/K389 



Verse: a 
      კაცნი გავგზავნენ, მე გულსა   მომეცა უფრო^ ლხინები,

Verse: b 
      დარბაზს ვიშვებდი, დამევსო   ცეცხლი წვად მოუთმინები;

Verse: c 
      მაშინ სოფელმან საწუთრომ   იუხვის, რაცა ვინები,

Verse: d 
   და   აწ ხელ-მქმნა, რომე საახლოდ   მხეცთაცა მოვეწყინები.


Strophe: S390/K390 



Verse: a 
      პირველ გაჭრისა პირება,   მერმე დაწყნარდეს ცნობანი;

Verse: b 
      ჩემთა სწორთაგან იყვნიან   ჩემს წინა ნადიმობანი,

Verse: c 
      მაგრა დამშლიდეს ლხინთაგან   სურვილთა დიადობანი;

Verse: d 
   და   ზოგჯერ შემცვიან სევდათა,   ვთქვნი საწუთროსა გმობანი".




Chapter: 15 

   @ნესტანისაგან @ტარიელის ხმობა




Strophe: S391/K391 



Verse: a 
      დღესა ერთსა საწოლს მოვე   მეფისა სრით წამოსრული,

Verse: b 
      ვჯე და მასვე ვიგონებდი,   არ მიეცა თვალთა რული;

Verse: c 
      წიგნი მქონდა საიმედო,   ამად ვიყავ მხიარული;

Verse: d 
   და   კარსა მცველმან მონა უხმო,   უთხრა საქმე დაფარული.


Strophe: S392/K392 



Verse: a 
      "მონააო @ასმათისი",   საწოლს ვუთხარ შემოყვანა.

Verse: b 
      მოეწერა: "გიბრძანებსო",   ვისი მესვა გულსა დანა.

Verse: c 
      ლხინმან ბნელი გამინათლა,   ამიფოლხვა ჯაჭვთა მანა,

Verse: d 
   და   წავე, მონა წავიტანე,   რამცა ვუთხარ ამისთანა!


Strophe: S393/K393 



Verse: a 
      ბაღჩა შევვლე, არა დამხვდა   კაცი ჩემი მოუბნარი;

Verse: b 
      ქალი წინა მომეგება   მხიარული, მოცინარი,

Verse: c 
      მითხრა: "ვაშად ამოგიღე,   არ გასვია გულსა ნარი,

Verse: d 
   და   მოდი, ნახე ვარდი შენი   უფრჭვნელი და დაუმჭნარი".


Strophe: S394/K394 



Verse: a 
      ამიგდო ქალმან ფარდაგი   მძიმე თავისა ძალითა,

Verse: b 
      სადა დგა კუბო შემკული   ბადახშითა და ლალითა;

Verse: c 
      შიგან ჯდა იგი პირითა   მზისაებრ ელვა-მკრთალითა,

Verse: d 
   და   მე შემომხედნის ლამაზად   მის მელნის ტბისა თვალითა.


Strophe: S395/K395 



Verse: a 
      დიდხან ვდეგ და არა მითხრა   სიტყვა მისსა მონასურსა,

Verse: b 
      ოდენ ტკბილად შემომხედნის   ვითამცა რა შინაურსა;

Verse: c 
      @ასმათ უხმო, მოიუბნეს;    ქალი მოდგა, მითხრა ყურსა:

Verse: d 
   და   "აწ წადიო, ვერას გითხრობს",   მე კვლა მიმცა ალმან მურსა.


Strophe: S396/K396 



Verse: a 
      @ასმათ გამომყვა, წამოვე,   ფარდაგი გამოვიარე,

Verse: b 
      ვთქვი: "საწუთროო, ვის წეღან   გული დარმანთა მიარე,

Verse: c 
      მაშინ მოგეცა იმედი,   ლხინი რად გამიზიარე?"

Verse: d 
   და   გულმან გაყრისა სიძნელე   კვლა უფრო დამიტია-რე!"


Strophe: S397/K397 



Verse: a 
      @ასმათ ლხინსა მიქადებდა,   ჩავიარეთ შიგან ბაღი;

Verse: b 
      მითხრა: "ეგრე წასლვისათვის   ნუ გაჩნია გულსა დაღი,

Verse: c 
      სიმძიმილთა ერდო დაჰხაშ,   სიხარულის კარი აღი;

Verse: d 
   და   სირცხვილი აქვს საუბრისა,   მერმე თავსა ჰკრძალავს ლაღი".


Strophe: S398/K398 



Verse: a 
      მე ვუთხარ: "დაო, შენგან ვეჭვ   ამა გულისა წამალსა;

Verse: b 
      ზენაარ, სულთა ნუ გამყრი,   ამბვითა შრეტდი ამ ალსა,

Verse: c 
      ჩემ თანა წიგნსა ნუ გასწყვედ   შენ ზედას-ზედა მავალსა;

Verse: d 
   და   თუ რას სცნობ ჩემთვის, არა ვეჭვ   მე შენგან, არ, დანამალსა".


Strophe: S399/K399 



Verse: a 
      შევჯე, წამოვე, მდიოდა   ნაკადი ცრემლთა მილისა;

Verse: b 
      საწოლს შემოვე, ხელ-ქმნილსა   ღონე არ მქონდა ძილისა,

Verse: c 
      ბროლი და ლალი შევიქმენ   მე ულურჯესი ლილისა;

Verse: d 
   და   ღამე მერჩია, მეწადა   არ-გათენება დილისა.




Chapter: 16 

   წიგნი ხატაელთა მეფისა @ტარიელის წინაშე მიწერილი პასუხად




Strophe: S400/K400 



Verse: a 
      ხატაეთს მყოფნი მოვიდეს,   -მათგან მოსლვისა დრონია, -

Verse: b 
      სიტყვანი შემოეთვალნეს   ლაღნი და უკადრონია:

Verse: c 
      "არცა თუ ჩვენ ვართ ჯაბანნი,   არც ციხე-უმაგრონია,

Verse: d 
   და   ვინ არის თქვენი ხელმწიფე?   ჩვენ ზედა რა პატრონია?"


Strophe: S401/K401 



Verse: a 
      მოეწერა: "რამაზ მეფე   წიგნსა გიწერ @ტარიერსა.

Verse: b 
      გამიკვირდა, რა ეწერა   წიგნსა შენგან მონაწერსა!

Verse: c 
      რაგვარა თუ მანდა გეხმე,   ვინ ვჰპატრონობ ბევრსა ერსა?

Verse: d 
   და   ამის მეტსა ნუმცა ვნახავ   კვლაღა წიგნსა შენ მიერსა".


Strophe: S402/K402 



Verse: a 
      ვუბრძანე წვევა ლაშქართა,   გავგზავნე მარზაპანია.

Verse: b 
      იგი ვარსკვლავთა ურიცხვი   მოკრბეს ინდოთა სპანია,

Verse: c 
      შორით და ახლოთ ყველაი   მართ ჩემკე მონასხრპანია,

Verse: d 
   და   ერთობ ლაშქრითა აივსო   მინდორი, კლდე, კაპანია.


Strophe: S403/K403 



Verse: a 
      ფიცხლა მოვიდეს, არ ექმნა   მათ შინა ხან-დაზმულობა;

Verse: b 
      აღლუმი ვნახე, მეკეთა   ლაშქართა მოკაზმულობა,

Verse: c 
      სიჩაუქე და სიკეთე,   კეკლუცად დარაზმულობა,

Verse: d 
   და   ტაიჭთა მათთა სიმალე,   აბჯართა ხვარაზმულობა.


Strophe: S404/K404 



Verse: a 
      ავმართე დროშა მეფისა,   ალმითა წითელ-შავითა,

Verse: b 
      დილასა ვბრძანე გამართვა   ლაშქრითა უთვალავითა,

Verse: c 
      თავსა ვსტიროდი, ვიტყოდი   ბედითა მეტად ავითა:

Verse: d 
   და   "მზე თუ არ ვნახო, არ ვიცი,   ვიარო ვითა და ვითა!"


Strophe: S405/K405 



Verse: a 
      შინა მოვე, დაღრეჯილსა   გულსა სევდა მიიეფდა,

Verse: b 
      თვალთათ, ვითა საგუბარი,   ცხელი ცრემლი^ გარდმომჩქეფდა.

Verse: c 
      "ბედი ჩემი უბედური, -   ვთქვი, თუ, - ჯერთცა ვერ გამეფდა!

Verse: d 
   და   ხელმან ვარდი რად იხელთა,   რათგან ასრე ვერ მოჰკრეფდა?"




Chapter: 17 

   @ტარიელისა და @ნესტანის პირის-პირ შეყრა




Strophe: S406/K406 



Verse: a 
      მონა შემოდგა, მივეცი   საქმესა გაკვირვებულსა;

Verse: b 
      @ასმათის წიგნი მომართვა   მე მეტად შეჭირვებულსა,

Verse: c 
      ეწერა: "გიხმობს შენი მზე   შენ, მისთვის მოსურვებულსა,

Verse: d 
   და   მოდი, სჯობს მანდა ტირილსა,   საქმესა ბედით ვებულსა".


Strophe: S407/K407 



Verse: a 
      ვითა მმართებდა, ეგზომი   რამცა ვით გავიხარეო!

Verse: b 
      შეღამდა, წავე, ბაღისა   მე კარი შევიარეო;

Verse: c 
      სად @ასმათ პირველ მენახა,   მუნვე ჩნდა მდგომიარეო,

Verse: d 
   და   სიცილით მითხრა: "წამოვლე,   მოგელის ლომსა მთვარეო".


Strophe: S408/K408 



Verse: a 
      შემავლო სახლი, ნაგები   კეკლუცად ბანის-ბანითა;

Verse: b 
      გამოჩნდა მთვარე ნათლითა   გარე შუქ-მონავანითა,

Verse: c 
      ფარდაგსა შიგან^ მჯდომარე   შესამოსლითა მწვანითა,

Verse: d 
   და   საკრძალავი^ და ღარიბი,   უცხო პირით^ და ტანითა.


Strophe: S409/K409 



Verse: a 
      შევე, წავდეგ ნოხთა პირსა,   მე დამიწყო ცეცხლმან შრეტად,

Verse: b 
      გულსა ბნელი განმინათლა^,   ზედა ლხინი ადგა სვეტად.

Verse: c 
      მას ბალიში შემოეგდო,   მზისა შუქსა სჯობდა მეტად,

Verse: d 
   და   ჩემგან პირსა იფარვიდა,   აიხედნის წამსა ჭვრეტად.


Strophe: ს410 



Verse: a 
      უბრძანა, თუ: "'მოახსენე,   @ასმათ, დაჯდეს, ამირბარსა!"

Verse: b 
      მან ბალიში დამართებით   დადვა მას მზედ საქებარსა.

Verse: c 
      დავჯე, მივეც^ გულსა ლხინი^,   საწუთროსა დამგმობარსა;

Verse: d 
   და   მიკვირს, სულნი რადღა მიდგან,   ვიტყვი მისგან ნაუბარსა!


Strophe: S411/K411 



Verse: a 
      მიბრძანა: "ძოღან გეწყინა   გაშვება უუბარისა,

Verse: b 
      მზემან გაყრითა დაგაჭნე,   ვითა ყვავილი ბარისა:

Verse: c 
      დაგსჯიდა დენა ცრემლისა,   ნარგისთათ^ ნაგუბარისა,

Verse: d 
   და   მაგრა ხამს ჩემგან სირცხვილი   და რიდი ამირბარისა.


Strophe: S412/K412 



Verse: a 
      თუცა ჰმართებს დედაკაცსა   მამაცისა დიდი კრძალვა,

Verse: b 
      მაგრა მეტი^ უარეა   არა-თქმა და ჭირთა მალვა:

Verse: c 
      მე თუ ზე-პირ მიცინია,   ქვე-ქვე მითქვამს იდუმალ ვა;

Verse: d 
   და   ძოღან ქალი გამოვგზავნე,   ვქმენ მართლისა შემოთვალვა.


Strophe: S413/K413 



Verse: a 
      ერთმანერთისა, მას აქათ,   რაცა ორთავე ვიცითა,

Verse: b 
      აწცა მიცოდი საშენოდ   მითვე პირითა მტკიცითა;

Verse: c 
      ამას შესჯერდი დიდითა   ზენარითა^ და ფიცითა.

Verse: d 
   და   გეცრუო, ღმერთმან მიწა მქმნას,   ნუმცა ცხრითავე ვზი ცითა!


Strophe: S414/K414 



Verse: a 
      წა, შეები ხატაელთა,   ილაშქრე და ინაპირე;

Verse: b 
      ღმერთმან ქმნას და გაგემარჯვოს,   მორჭმულიმცა ჩემ კერძ ირე!

Verse: c 
      მაგრა რა ვქმნა, კვლაცა ნახვა   მომხვდებოდეს შენი ვირე?

Verse: d 
   და   გული მომეც გაუყრელად,   ჩემი შენთვის დაიჭირე!"


Strophe: S415/K415 



Verse: a 
      მოვახსენე: "არ მეწყალვის   თავი შენთვის დასაწველად,

Verse: b 
      მაგრა რათგან დამარჩინე,   არ გამოსჩნდი ჩემად მკლველად,

Verse: c 
      შენ სინათლედ თვალთა^ ჩემთა^   მიჩნდე მზეებრ სანახველად,

Verse: d 
   და   აწ შევება ხატაელთა,   მუნ გამოვჩნდე ლომი ქველად.


Strophe: S416/K416 



Verse: a 
      აწ რასაცა მე მაღირსებ,   ხორციელი არვინ ღირს-ა;

Verse: b 
      მოწყალება იჩქითია,   ღმრთისა ამად არა მკვირსა^;

Verse: c 
      შენთა შუქთა შემომადგამ,   გულსა ბნელსა ზედა ჭვირსა,

Verse: d 
   და   შენი ვიყო, სადამდისცა   დამიყოფდეს მიწა პირსა".


Strophe: S417/K417 



Verse: a 
      ზედა წიგნსა საფიცარსა   შევჰფიცე და შემომფიცა,

Verse: b 
      მისგან ჩემი სიყვარული   ამით უფრო დაამტკიცა:

Verse: c 
      "უშენოსა მოწონება   ვისიცაო^ გულსა მიცა,

Verse: d 
   და   ღმერთი მომკლავს! ამას იქით   თავსა ვეტყვი, ამას ვსწვრთი-ცა".


Strophe: S418/K418 



Verse: a 
      დავყავ ხანი მას წინაშე,   სიტყვანიცა ტკბილნი^ ვთქვენით^,

Verse: b 
      ვჭამეთ ამო ხილი რამე,   ერთმანერთსა ვეუბენით^,

Verse: c 
      მერმე ავდეგ წამოსავლად   ტირილით და ცრემლთა დენით.

Verse: d 
   და   მისთა შუქთა შვენებანი   ნათლად მადგეს გულსა ფენით.


Strophe: S419/K419 



Verse: a 
      მეძნელებოდა სიშორე   მისი, ბროლ-ბადახშ-მინისა.

Verse: b 
      მე გამიახლდა სოფელი,   მქონდა სიმრავლე ლხინისა;

Verse: c 
      ჩემად ჩნდა იგი სინათლე   ეთერით მზედ ნაჩინისა,

Verse: d 
   და   აწ მიკვირს, მისი გამყრელი   გული მიც კლდისა ტინისა!"




Chapter: 18 

   @ტარიელისაგან @ხატაეთს წასლვა და დიდი ომი




Strophe: S420/K420 



Verse: a 
      დილასა შევჯე, ვუბრძანე:   "ჰკარით ბუკსა და ნობასა!"

Verse: b 
      სრულთა სპათასა ვერ გითხრობ   არ შესხდომისა^ მზობასა.

Verse: c 
      ლომმან მივჰმართე @ხატაეთს,   ვერვინ მიზრახავს ხრდლობასა,

Verse: d 
   და   უგზოსა ვლიდეს ლაშქარნი,   არ გაივლიდეს გზობასა.


Strophe: S421/K421 



Verse: a 
      დავაგდე ზღვარი ინდოთა,   მევლო პაშტაი ხანია;

Verse: b 
      @რამაზის კაცი მემთხვია,   @ხატაეთს ზედა ხანია,

Verse: c 
      მან მითსრა მოციქულობა   გულისა მოსაფხანია:

Verse: d 
   და   "ჩვენთა მგელთაცა დასჭამენ   თქვენნი, ინდოთა, თხანია".


Strophe: S422/K422 



Verse: a 
      მე შემომძღვნეს @რამაზისგან   ძღვნად საჭურჭლე საშინელი,

Verse: b 
      მითხრეს^ : "გკადრებს: "ნუ ამოგვწყვედ,   არის შენგან არ-საქმნელი,

Verse: c 
      ზენაარი გამოგვიღე,   მით გვაბია ყელსა წნელი,

Verse: d 
   და   მოურბევლად მოგახსენნეთ   თავნი, შვილნი, საქონელი.


Strophe: S423/K423 



Verse: a 
      რაცა შეგცოდეთ, შეგვინდევ,   თვით ჩვენვე შეგვინანია;

Verse: b 
      თუ ღმრთულებრ შეგვიწყალებდეთ,   აქა ნუ მოვლენ სპანია;

Verse: c 
      ქვეყანა ჩვენი არ აწყდეს,   რიხხვით არ დაგვტყდენ ცანია;

Verse: d 
   და   შენ მოგცეთ ციხე-ქალაქი,   მოგყვნენ ცოტანი ყმანია".


Strophe: S424/K424 



Verse: a 
      გვერდსა დავისხენ ვაზირნი,   ვიუბნეთ^, გავიზრახენით;

Verse: b 
      მითხრეს, თუ: "ხარო ყმაწვილი,   ბრძენნი^ მით გკადრებთ, გლახ, ენით:

Verse: c 
      არიან ერთობ მუხთალნი,   -ჩვენ ერთხელ კვლაცა ვნახენით, -

Verse: d 
   და   არამცა მოგკლეს ღალატად,   არამცა ვივაგლახენით!"


Strophe: S425/K425 



Verse: a 
      ჩვენ ამას ვარჩევთ, წახვიდე   კარგითა მართ მამაცითა,

Verse: b 
      ლაშქარნი ახლოს გეკიდნენ,   სცნობდენ ამბავსა კაცითა;

Verse: c 
      გულ-მართლად იყვნენ, მიენდე,   აფიცე ღმრთითა და ცითა,

Verse: d 
   და   არ დაგმორჩილდენ, შეჰრისხდი   რისხვითა კვლა და კვლაცითა".


Strophe: S426/K426 



Verse: a 
      მეკეთა ესე თათბირი,   ვაზირთა ნავაზირები;

Verse: b 
      შევსთვალე: "@რამაზ მეფეო,   ვცან შენი დანაპირები;

Verse: c 
      სიკვდილსა გიჯობს სიცოცხლე,   დაგვიდგამს ვერ ქვიტკირები;

Verse: d 
   და   ლაშქართა დავჰყრი, ცოტათა   წამოვალ, შენ კერძ ვირები".


Strophe: S427/K427 



Verse: a 
      მათ ლაშქართაგან სამასნი   კარგნი მოყმენი, ქველანი,

Verse: b 
      თანა წამომყვეს, წა-ცა-ვე,   დავყარენ სპანი ყველანი,

Verse: c 
      დავჰვედრე: "სადა მე მევლოს,   ვლენით იგივე ველანი,

Verse: d 
   და   ახლოს მომდევდით, მიშველეთ,   გიხმობ, თუ მინდეს^ შველანი".


Strophe: S428/K428 



Verse: a 
      სამ დღე ვიარე, მემთხვია   სხვა კაცი მისვე ხანისა.

Verse: b 
      კვლა ეძღვნა უცხო მრავალი   შესამოსელი ტანისა,

Verse: c 
      ებრძანა: "მწადსო სიახლე   შენ ლაღისა და ჯანისა,

Verse: d 
   და   რა შეგეყარო, მაშინ სცნა   შენ ძღვნობა ამისთანისა".


Strophe: S429/K429 



Verse: a 
      კვლაცა ეთქვა: "მართალია   ეზომ ჩემი მონახსენი,

Verse: b 
      მე თვით წინა მოგეგებვი,   მესწრაფების ნახვა შენი".

Verse: c 
      მოვახსენე: "დია, ღმერთო,   ბრძანება ვქმენ მეცა თქვენი,

Verse: d 
   და   ტკბილად ვნახოთ ერთმანერთი,   ვიყვნეთ ვითა მამა-ძენი".


Strophe: S430/K430 



Verse: a 
      მუნით წასრული ჩამოვხე   ტევრისა რასმე კიდესა;

Verse: b 
      კვლა მოციქულნი მოვიდეს,   სალამად არ დამრიდესა;

Verse: c 
      წინა ტურფათა ტაიჭთა   ძღვნად ჩემთვის მოზიდვიდესა:

Verse: d 
   და   "შენსა ნახვასა მეფენი,   - თქვეს, - მართლად ინატრიდესა".


Strophe: S431/K431 



Verse: a 
      მითხრეს: "მეფე მოგახსენებს,   მეცა შენ კერძ ვიარები,

Verse: b 
      სახლით ჩემით წამოსრული   ხვალე ადრე შეგეყრები".

Verse: c 
      მოციქულნი დავაყენენ,   ხარგა დავდგი, არ მაზრები,

Verse: d 
   და   მეტად ამოდ ვუალერსე,   ერთგან დაწვეს ვით მაყრები.


Strophe: S432/K432 



Verse: a 
      კარგი საქმე კაცსა ზედა   აზომ თურე არ წახდების:

Verse: b 
      ერთი კაცი უკმო-რე-სწყდა,   მოდგა, მალვით მეუბნების:

Verse: c 
      "დიდი მაცო თქვენი ვალი,   ჩემგან ძნელად გარდიხდების,

Verse: d 
   და   გაწირვა და დავიწყება   ჩემგან შენი არ იქმნების.


Strophe: S433/K433 



Verse: a 
      მე მამისა თქვენისაგან   ვარ ცოტაი განაზარდი.

Verse: b 
      თქვენი მესმა საღალატო,   საცნობელად გამოვვარდი;

Verse: c 
      მკვდარი მიმძიმ სანახავად   ტანი მჭევრი, პირი ვარდი,

Verse: d 
   და   ყველასავე მოგახსენებ,   გამიგონე, დამიწყნარდი.


Strophe: S434/K434 



Verse: a 
      რომე ცუდად არ მოჰღორდე,   ისი კაცნი გღალატობენ,

Verse: b 
      ერთგან შენთვის დამალულნი   სპანი ასჯერ ათასობენ;

Verse: c 
      კვლა სხვაგან გითქს სამი ბევრი,   ასრე ფიცხლად^ მით გიხმობენ,

Verse: d 
   და   აწვე თავსა არ ეწევი,   ფათერაკსა შეგასწრობენ.


Strophe: S435/K435 



Verse: a 
      მეფე ცოტათ მოგეგებვის,   ვის მჭვრეტნი ვერ გელევიან;

Verse: b 
      მალვით ჩაიცმენ აბჯარსა,   მიენდო, მით გეთნევიან;

Verse: c 
      კვამლსა შეიქმენ, ლაშქარნი   ყოველგნით მოგეხვევიან.

Verse: d 
   და   რა ერთსა გცემდენ ათასნი,   ეგრეცა მოგერევიან".


Strophe: S436/K436 



Verse: a 
      მას კაცსა ამოდ ვეუბენ   და მადლსა გარდვიხდიდია:

Verse: b 
      "რომე არ მოვკვდე, შემოგზღო,   შენ ამას ინატრიდია;

Verse: c 
      აწ ამხანაგთა არ გიგრძნან,   წადი, მათ თანა ვლიდია,

Verse: d 
   და   თუ დაგივიწყო, უთუოდ   მემცა ვარ განაკიდია!"


Strophe: S437/K437 



Verse: a 
      არვის გავანდევ სულ-დგმულსა,   დავმალე ვითა ჭორია.

Verse: b 
      რაცა იქმნების, იქმნების,   ყოვლი თათბირი სწორია!

Verse: c 
      მაგრა სპათაკენ გავგზავნე   კაცი^, გზა თუცა შორია,

Verse: d 
   და   შევსთვალე: "ფიცხლად წამოდით,   მოგრაგნეთ მთა და გორია".


Strophe: S438/K438 



Verse: a 
      მე დილასა მოციქულთა   სიტყვა ტკბილი შევუთვალე:

Verse: b 
      "@რამაზს ჰკადრეთ: მოგეგებვი,   მოდი, მოვალ მეცა მალე".

Verse: c 
      ნახევარ დღე სხვა ვიარე,   ჭირსა თავი არ ვაკრძალე.

Verse: d 
   და   განგებაა, დღესცა მომკლავს,   ქვემცა სადა დავიმალე?!


Strophe: S439/K439 



Verse: a 
      ქედსა რასმე გარდავადეგ,   მინდორს მტვერი დავინახე;

Verse: b 
      ვთქვი, თუ: "მოვა რამაზ მეფე;    ჩემთვის უდგამს თუცა მახე,

Verse: c 
      ჩემი^ გაჰკვეთს ხორცსა მათსა   ხრმალი ბასრი, შუბი ვახე".

Verse: d 
   და   მაშინ ვუთხარ სპათა ჩემთა,   სახე დიდი დავუსახე.


Strophe: S440/K440 



Verse: a 
      ვთქვი, თუ: "ძმანო, ისი კაცნი   ჩვენ ღალატსა გვიდგებიან,

Verse: b 
      მკლავთა თქვენთა სიმაგრენი   ამისთვისმცა რად დალბიან?

Verse: c 
      ვინცა მოკვდეს მეფეთათვის,   სულნი მათნი ზეცას რბიან.

Verse: d 
   და   აწ შევებნეთ ხატაელთა,   ხრმალნი ცუდად რას გვაბიან?"


Strophe: S441/K441 



Verse: a 
      ვუბრძანე ჩაცმა აბჯრისა   ლაღმან სიტყვითა ხაფითა;

Verse: b 
      დავეკაზმენით საომრად   ჯაჭვ-ჯავშანითა, ქაფითა;

Verse: c 
      რაზმი დავაწყევ, მივჰმართე,   წავე დიდითა სწრაფითა,

Verse: d 
   და   მას დღესა ჩემი მებრძოლი   ჩემმანვე ხრმალმან დაფითა.


Strophe: S442/K442 



Verse: a 
      მივეახლენით, შეგვატყვეს   მათ ტანსა აბჯარ-ცმულობა;

Verse: b 
      კაცი მოვიდა, მომართვა   მეფისა მოციქულობა;

Verse: c 
      ეთქვა, თუ: "ჟამად გვაჩნია   ჩვენ თქვენი არ-ორგულობა,

Verse: d 
   და   აბჯრითა გხედავთ, შეგვქმნია   აწ ამად გულ-ნაკლულობა".


Strophe: S443/K443 



Verse: a 
      შევსთვალე, თუ: "მეცა ვიცი,   რაცა ჩემთვის გაგიგია;

Verse: b 
      თქვენ რასაცა სთათბირობდით,   არ იქმნების, არ, იგია!

Verse: c 
      ბრძანეთ, მოდით, შემებენით,   ვითა წესი და რიგია,

Verse: d 
   და   მეცა თქვენად დასახოცლად   ხელი ხრმალსა დამიგია".


Strophe: S444/K444 



Verse: a 
      რა მივიდა მოციქული,   კვლამცა რადღა გამოგზავნეს!

Verse: b 
      კვამლი შექმნეს ლაშქართათვის,   დამალული გაამჟღავნეს;

Verse: c 
      სამალავით გამოვიდეს,   თავნი ორგნით აქარავნეს,

Verse: d 
   და   შექმნეს რაზმი მრავალკეცი,   თუცა, ღმერთო, ვერა მავნეს.


Strophe: S445/K445 



Verse: a 
      შუბი ვსთხოვე, ხელი ჩავყავ   მუზარადის დასარქმელად;

Verse: b 
      საომარად ატეხილი   ვიყავ მათად გამტეხელად;

Verse: c 
      ერთსა წავსწყდი უტევანსა,   წავგრძელდი და წავე გრძელად.

Verse: d 
   და   მათ ურიცხვი რაზმი ეწყო,   წყნარად დგეს და აუშლელად.


Strophe: S446/K446 



Verse: a 
      ახლოს მივე, შემომხედნეს,    "შმაგიაო", ესე თქვესა.

Verse: b 
      მუნ მივჰმართე მკლავ-მაგარმან,   სად უფროსი ჯარი დგესა;

Verse: c 
      კაცს შუბი ვჰკარ, ცხენი დავეც,   მართ ორნივე მიჰხდეს მზესა,

Verse: d 
   და   შუბი გატყდა, ხელი ჩავყავ,   ვაქებ, ხრმალო, ვინცა გლესა!


Strophe: S447/K447 



Verse: a 
      შიგან ასრე გავერივე,   გნოლის^ ჯოგსა^ ვითა ქორი,

Verse: b 
      კაცი კაცსა შემოვსტყორცე^,   ცხენ-კაცისა დავდგი გორი;

Verse: c 
      კაცი, ჩემგან განატყორცი^,   ბრუნავს ვითა ტანაჯორი,

Verse: d 
   და   ერთობ სრულად ამოვწყვიდე   წინა კერძი რაზმი ორი.


Strophe: S448/K448 



Verse: a 
      ერთობილნი მომეხვივნეს,   მგრგვლივ შეიქმნა ომი დიდი;

Verse: b 
      ვჰკრი რასაცა, ვერ დამიდგნის,   სისხლსა მჩქეფრსა აღმოვჰღვრიდი;

Verse: c 
      ცხენსა კაცი გაკვეთილი   მანდიკურად გარდავჰკიდი.

Verse: d 
   და   სითცა ვიყვი, გამექციან,   მათ შექმნიან^ ჩემი რიდი.


Strophe: S449/K449 



Verse: a 
      საღამო-ჟამ დაიზახნა   ქედით მათმან დარაჯამან:

Verse: b 
      "ნუღარა სდგათ, წაედითო,   კვლა მოგვხედნა რისხვით ცამან:

Verse: c 
      მოვა მტვერი საშინელი,   შეგვაშინა^ ამად ამან,

Verse: d 
   და   ნუთუ სრულად ამოგვწყვიდნეს   უთვალავმან, ბევრმან სპამან".


Strophe: S450/K450 



Verse: a 
      ჩემნი ლაშქარნი, რომელნი   წამომეტანნეს მე არა,

Verse: b 
      რა ეცნა, წამოსრულიყვნეს,   ღამე-წამორთვით ეარა;

Verse: c 
      ვერ დაიტევდა მინდორი   და არე მთათა ეარა,

Verse: d 
   და   გამოჩნდეს, სცემდეს ტაბლაკსა,   ბუკმან ხმა გააზეარა.


Strophe: S451/K451 



Verse: a 
      იგი ნახეს, გასაქცევლად   გაემართნეს, შევჰკივლენით;

Verse: b 
      ველნი, ჩვენგან ნაომარნი,   ომითავე გარდავვლენით.

Verse: c 
      @რამაზ მეფე ჩამოვაგდე,   ერთმანერთსა გავეხრმლენით,

Verse: d 
   და   მისნი სპანი ყველაკანი   დავიპყრენით, არ მოვკლენით.


Strophe: S452/K452 



Verse: a 
      უკანანიცა ლაშქარნი   მოესწრნეს მათ გაქცეულთა,

Verse: b 
      დაუწყეს პყრობა, ჩამოყრა   შეშინებულთა, ძლეულთა;

Verse: c 
      ძილისა მიჰხვდა ნაცვალი   ძილ-მკრთალთა, ღამე-თეულთა,

Verse: d 
   და   ტყვეთა მრთელთაცა არ აკლდა   კვნესა, მართ ვითა სნეულთა.


Strophe: S453/K453 



Verse: a 
      მას ადგილსა ნაომარსა   გარდავხედით მოსვენებად.

Verse: b 
      ხელსა ხრმლითა დავეკოდე,   წყლულად მაჩნდა, არ-ნაღებად;

Verse: c 
      ჩემნი სპანი მოვიდიან   საჭვრეტლად და ჩემად ქებად,

Verse: d 
   და   ვერ იტყვიან ვერ მიმხვდარნი   ქებასაცა მოხსენებად.


Strophe: S454/K454 



Verse: a 
      ერთსა კაცსა ეყოფოდეს,   დიდებანი რომე მჭირდეს;

Verse: b 
      ზოგთა შორით დამლოციან,   ზოგნი კოცნად გამიპირდეს;

Verse: c 
      რომელთაცა გავეზარდე,   დიდებულნი ამიტირდეს,

Verse: d 
   და   ჩემგან ხრმლითა განაკვეთი^   ნახეს^, მეტად გაუკვირდეს.


Strophe: S455/K455 



Verse: a 
      გავგზავნენ ყოვლგან ლაშქარნი,   ალაფი ავაღებინე,

Verse: b 
      ერთობ სავსენი მოვიდეს,   თავიცა ვალაღებინე^,

Verse: c 
      სისხლთა მებრძოლთა ჩემთასა   მინდორი შევაღებინე,

Verse: d 
   და   არ ვჰბრძოლე, კარი ქალაქთა   უომრად გავაღებინე.


Strophe: S456/K456 



Verse: a 
      @რამაზს ვარქვი: "შემიგნია   საქმე შენი სამუხთალე,

Verse: b 
      აწ ეგრეცა შეპყრობილმან   თავი გამოიმართალე,

Verse: c 
      სიმაგრეთა ნუ ამაგრებ,   ყველა ხელთა მომათვალე,

Verse: d 
   და   თვარა შენი შეცოდება   მემცა ზედა რად წავსთვალე?"


Strophe: S457/K457 



Verse: a 
      @რამაზ მითხრა: "აღარაა^   ამის მეტი ჩემი ღონე,

Verse: b 
      ერთი ჩემი დიდებული   მომეც, ზედა მაპატრონე,

Verse: c 
      ციხოვანთა გავუგზავნო,   საუბარი გამიგონე,

Verse: d 
   და   ხელთა მოგცემ ყველაკასა,   განაღამცა შენ გაქონე!"


Strophe: S458/K458 



Verse: a 
      მივეც ერთი დიდებული,   თანა სპანი წავატანენ,

Verse: b 
      ციხოვანნი ერთობილნი   ჩემს წინაშე მოვიყვანენ,

Verse: c 
      ხელთა მომცეს^ სიმაგრენი,   ომნი ასრე შევანანენ,

Verse: d 
   და   საჭურჭლენი სიმრავლითა   რასმცა ვითა დავაგვანენ!


Strophe: S459/K459 



Verse: a 
      მაშინღა შევე @ხატაეთს   მოვლად და მოსათვალავად;

Verse: b 
      კლიტენი საჭურჭლეთანი   მომართვნეს დაუმალავად;

Verse: c 
      ქვეყანა ჩავსხი, ვუბრძანე:   "იყვენით თქვენ უკრძალავად,

Verse: d 
   და   მზემან არ დაგწვენ, იცოდით,   დაგყარენ გაუგვალავად".


Strophe: S460/K460 



Verse: a 
      საჭურჭლენი გარდავნახენ   თავის-თავის, კიდის-კიდე.

Verse: b 
      უცხო ფერთა საჭურჭლეთა,   დავშვრები, თუ მოვსთვალვიდე;

Verse: c 
      ერთგან ვნახე^ საკვირველი   ყაბაჩა და ერთი რიდე,

Verse: d 
   და   თუ-მცა ჰნახე^, სახელისა   ცოდნასაცა ინატრიდე!


Strophe: S461/K461 



Verse: a 
      ვერა შევიგენ, რა იყო,   ანუ ნაქმარი რაულად!

Verse: b 
      ვისცა ვუჩვენი, უკვირდის,   ღმრთისაგან თქვის სასწაულად;

Verse: c 
      არცა ლარულად ჰგდებოდა   მას ქსელი, არც ორხაულად;

Verse: d 
   და   სიმტკიცე ჰგვანდა ნაჭედსა,   ვთქვი ცეცხლთა შენართაულად.


Strophe: S462/K462 



Verse: a 
      იგი საძღვნოდ მისად დავსხენ,   ვისი შუქი მანათობდა;

Verse: b 
      მეფისათვის დავარჩიე,   საარმაღნოდ რაცა სჯობდა:

Verse: c 
      ჯორ-აქლემი ათჯერ ასი,   ყველაკაი წვივ-მაგრობდა, -

Verse: d 
   და   ატვირთული გავუგზავნე,   ამბავსაცა^ კარგსა სცნობდა.




Chapter: 19 

   წიგნი @ტარიელისა ინდოთ მეფის წინაშე და გამარჯვებით შემოქცევა




Strophe: S463/K463 



Verse: a 
      წიგნი დავწერე: "მეფეო,   სვემცაა თქვენი სვიანად!

Verse: b 
      მე ხატაელთა მიმუხთლეს,   - თუცა მათ ეცა ზიანად, -

Verse: c 
      ჩემი ამბავი დასტური   ამად გაცნობე გვიანად;

Verse: d 
   და   მეფე შევიპყარ, მოგივალ   მე ალაფიან-ტყვიანად".


Strophe: S464/K464 



Verse: a 
      რა ყველაი დავიურვე,   @ხატაეთით გავემგზავრე,

Verse: b 
      წამოვიხვენ საჭურჭლენი,   სახელმწიფო დავიავრე,

Verse: c 
      ვერ მოვეყავ აქლემითა,   აზავრები ვააზავრე,

Verse: d 
   და   მოვირჭვენ და მოვივლინე,   რაცა მწადდა, აგრე ვყავ-რე.


Strophe: S465/K465 



Verse: a 
      @ხატაეთისა ხელმწიფე   მომყვანდა შეპყრობილია.

Verse: b 
      @ინდოეთს მივე, მეგება   ჩემი გამზრდელი ტკბილია;

Verse: c 
      რა ქება მითხრა, არ ითქმის,   ჩემგან სათქმელად წბილია!

Verse: d 
   და   ხელი გამიხსნა, შემომკრა   მან სახვეველი ლბილია.


Strophe: S466/K466 



Verse: a 
      ედგნეს ტურფანი კარავნი   მოედანს ჩამოდგომილსა,

Verse: b 
      საუბრისა და ჭვრეტისა   ჩემისა მას მონდომილსა.

Verse: c 
      მას დღესა ედვა ნადიმი   მას შიგან გარდახდომილსა;

Verse: d 
   და   მიალერსებდა, მაჭმევდა   წინაშე ახლოს ჯდომილსა.


Strophe: S467/K467 



Verse: a 
      მას ღამით ვსხედით ნადიმად,   მუნ ამოდ გავიხარენით,

Verse: b 
      დილასა ქალაქს შევედით,   მოედნით ავიყარენით;

Verse: c 
      მეფემან ბრძანა: "ლაშქარნი   უხმენით, შემომყარენით,

Verse: d 
   და   დღეს ხატაელი მიჩვენეთ,   ტყვენიცა შემომგვარენით!"


Strophe: S468/K468 



Verse: a 
      @რამაზ მეფე მას წინაშე   შეპყრობილი მოვიყვანე;

Verse: b 
      ტკბილად ნახა ხელმწიფემან,   ვითა შვილი სააკვანე.

Verse: c 
      ორგული და მოღალატე   ნამსახურსა დავაგვანე,

Verse: d 
   და   ესე არის მამაცისა   მეტის-მეტი სიგულვანე!


Strophe: S469/K469 



Verse: a 
      მას მეფესა ხატაელსა   უმასპინძლა, უალერსა,

Verse: b 
      ჟამიერად უბრძანებდის   საუბარსა მათსა ფერსა.

Verse: c 
      ცისკრად მიხმეს, მიბრძანებდეს   მე სიტყვასა ლმობიერსა:

Verse: d 
   და   "შეუნდობო ხატაელსა,   მას აქამდის შენამტერსა?"


Strophe: S470/K470 



Verse: a 
      მე ვჰკადრე: "ღმერთი ვინათგან   შეუნდობს შეცოდებულსა,

Verse: b 
      უყავით თქვენცა წყალობა   მას ღონე-გაცუდებულსა".

Verse: c 
      @რამაზს უბრძანებს^: "იცოდი,   გაგგზავნით შეწყალებულსა,

Verse: d 
   და   მაგრა ნუ გნახავთ კვლამცაღა   ჩვენს წინა გაწბილებულსა!"


Strophe: S471/K471 



Verse: a 
      ხარაჯა დასდვეს, შეჰკვეთეს   დრაჰკანი ასჯერ ასია,

Verse: b 
      კვლა ხატაური მრავალი,   სხვა სტავრა, სხვა ატლასია.

Verse: c 
      მერმე ყველაი დამოსა,   იგი და მისი ხასია,

Verse: d 
   და   შეწყალებული გაგზავნა,   უყო რისხვისა ფასია.


Strophe: S472/K472 



Verse: a 
      ხატაელმან დაუმადლა,   დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა,

Verse: b 
      მოახსენა: "ორგულობა   თქვენი ღმერთმან შემანანა.

Verse: c 
      თუღა^ ოდეს შე-ღა-გცოდო,   მაშინ მომკალ მემცა განა!"

Verse: d 
   და   წავიდა და ყველაკაი   მისი თანა წაიტანა.


Strophe: S473/K473 



Verse: a 
      მოვიდა კაცი მეფისა,    ცისკრობს, არ დანაღამია;

Verse: b 
      ებრძანა: "რა შენ გაგყრივარ,   მას აქათ თვეო სამია,

Verse: c 
      მინდორს მოკლული ისრითა   ნადირი არ მიჭამია,

Verse: d 
   და   არ დამაშვრალ ხარ, წავიდეთ,   თუცა დაშვრომის ჟამია".


Strophe: S474/K474 



Verse: a 
      შევეკაზმე, დარბაზს მივე,   დამხვდა ჯარი ავაზისა,

Verse: b 
      შავარდნითა სავსე იყო   სრულად არე დარბაზისა,

Verse: c 
      მეფე ქვე ჯდა შეკაზმული,   შვენებითა მსგავსი მზისა;

Verse: d 
   და   გაეხარნეს მისლვა ჩემი,   ტურფისა და ლამაზისა!


Strophe: S475/K475 



Verse: a 
      იდუმალ ცოლსა ეუბნა,   მართ ჩემგან უცოდნელია:

Verse: b 
      "ომით მოსრული @ტარიელ   საჭვრეტლად სასურველია,

Verse: c 
      მან გაანათლოს მჭვრეტელთა   გული, რაზომცა ბნელია;

Verse: d 
   და   რაცა დაგვედრო საქმნელად,   ქმენ, არა საზოზნელია.


Strophe: S476/K476 



Verse: a 
      აწ მითქვამს საქმე უშენოდ,   შენცა ცან ესე მცნებული:

Verse: b 
      რათგან ქალია სამეფოდ   ჩვენგანვე სახელ-დებული,

Verse: c 
      ვინცაღა ნახავს, აწ ნახოს,   აჰა დღე^, ედემს ხლებული^,

Verse: d 
   და   გვერდსა დაისვი, ორნივე   სრას დამხვდით, მოვალ შვებული".


Strophe: S477/K477 



Verse: a 
      მოვინადირეთ მინდორი,   ძირი მთისა და გორისა;

Verse: b 
      იყო სიმრავლე ძაღლისა,   შავარდნისა და ქორისა.

Verse: c 
      ადრე დავბრუნდით, ვიარეთ   არ ეჯი გზისა შორისა.

Verse: d 
   და   აღარ იბურთეს, დაშლა ქმნეს   თამაშობისა ორისა.


Strophe: S478/K478 



Verse: a 
      ჩემთა მჭვრეტელთა მოეცვა   ქალაქი, შუკა და ბანი.

Verse: b 
      ომ-გარდახდილსა მშვენოდეს   მაენიანნი კაბანი;

Verse: c 
      ფერმიხდილ-გვარი ვშვენოდი   ვარდი, ცრემლითა ნაბანი,

Verse: d 
   და   ვინცა მიჭვრეტდის, ბნდებოდის,   - მართლად არს, არ კატაბანი.


Strophe: S479/K479 



Verse: a 
      რიდენი რომე მეშოვნეს   ქალაქსა ხატაელთასა,

Verse: b 
      იგი მეხვივნეს, მშვენოდეს,   ვახელებ^ გულსა ხელთასა.

Verse: c 
      მეფე გარდახდა, დარბაზსა   შევედით ჩემთა მზრდელთასა,

Verse: d 
   და   შევხედენ, დავჰკრთი ელვასა   ღაწვთა მზეებრ^ ნათელთასა.


Strophe: S480/K480 



Verse: a 
      მას მზესა ტანსა ემოსნეს   ნარინჯის-ფერნი ჯუბანი,

Verse: b 
      ზურგით უთქს ჯარი ხადუმთა,   დას-დასად, უბან-უბანი;

Verse: c 
      სრულად ნათლითა აევსო   სახლი, შუკა და უბანი,

Verse: d 
   და   მუნ ვარდსა შუა შვენოდეს   ძოწ-მარგალიტნი ტყუბანი.


Strophe: S481/K481 



Verse: a 
      ნაომარსა, დაკოდილსა   ხელი ყელსა ჩამომება.

Verse: b 
      დედოფალი საჯდომთაგან   ადგა, წინა მომეგება,

Verse: c 
      ვითა შვილი გარდამკოცნა,   ღაწვი ვარდი დამილება,

Verse: d 
   და   მითხრა: "ნუ ეჭვ ამას იქით,   თუღა^ მტერი შე-ღა-გება".


Strophe: S482/K482 



Verse: a 
      ახლოს დამისვეს ადგილსა,   მუნ, სადა მეამებოდა.

Verse: b 
      პირის-პირ მიჯდა იგი მზე,   გული ვისთვისცა კვდებოდა.

Verse: c 
      მალვით ვუჭვრეტდი, მიჭვრეტდის,   სხვად არად მეუბნებოდა;

Verse: d 
   და   თვალნი მოვსწყვიდნი,   სიცოცხლე ამითა მეარმებოდა.


Strophe: S483/K483 



Verse: a 
      შეიქმნა სმა და პურობა,   მსგავსი მათისა ძალისა;

Verse: b 
      სხვა გახარება ასეთი   არს უნახავი თვალისა!

Verse: c 
      ჯამი და ჭიქა - ყველაი   ფეროზისა და ლალისა.

Verse: d 
   და   არვისი ბრძანა მეფემან   არცა გაშვება მთრვალისა.


Strophe: S484/K484 



Verse: a 
      მე მუნა მყოფი მივეცი   შვებასა მეტის-მეტასა.

Verse: b 
      რა შემომხედნის, შევხედნი,   ცეცხლმან დამიწყის შრეტასა;

Verse: c 
      კაცთა კრძალვასა ვაწვევდი   გულსა შმაგსა და რეტასა.

Verse: d 
   და   რა უამეა პირის-პირ   საყვარელისა ჭვრეტასა!


Strophe: S485/K485 



Verse: a 
      დააგდეს მღერა მუტრიბთა,   "სულეთო!", თავი ხარიან;

Verse: b 
      მიბრძანეს: "შვილო @ტარიელ,   ვით გითხრათ, ვით გვიხარიან?!

Verse: c 
      ნეტარძი გვაქვსო, მებრძოლნი   მით ჩვენნი ვაგლახ არიან;

Verse: d 
   და   მართალან შენნი მჭვრეტელნი,   არ ცუდად იმკვეხარიან.


Strophe: S486/K486 



Verse: a 
      აწ თუცა გვმართებს შემოსა,   ვის მორჭმით მოგივლენიან,

Verse: b 
      არ შეგმოსთ, მაგა კაბათა   არ აგხდით: ტურფად გშვენიან;

Verse: c 
      აწ გქონდეს ასი საჭურჭლე,   ვის შუქნი მოგიფენიან,

Verse: d 
   და   თვით შეიკერე, რაცა გწადს,   ჩვენგან ნუღარა გრცხვენიან".


Strophe: S487/K487 



Verse: a 
      მომართვნეს ასნი კლიტენი   ასთავე საჭურჭლეთანი;

Verse: b 
      თაყვანის-ვეც და დავლოცენ   დავლანი მათთა სვეთანი;

Verse: c 
      მაკოცეს, ადგეს ორნივე,   თვით იგი მზენი მზეთანი,

Verse: d 
   და   რა გასცეს, ზომნი ვით გითხრნე   ლაშქართა სისავსეთანი!


Strophe: S488/K488 



Verse: a 
      კვლაცა დაჯდა მხიარული,   მოიმატა სმა და მღერა;

Verse: b 
      კვლა გაგრძელდა ნადიმობა,   ბარბითი და ჩანგთა ჟღერა^.

Verse: c 
      დედოფალი^ წამოვიდა^,   შეეყარა მწუხრსა დღე რა,

Verse: d 
   და   ძილ-პირამდის სიხარულსა   სიხარული ჰგვანდა ვერა.


Strophe: S489/K489 



Verse: a 
      ავიყარენით, მიგვჭირდა   სმა დოსტაქნისა მეტისა.

Verse: b 
      საწოლს შემოვე, შემექმნა   ცნობა მართ ვითა რეტისა.

Verse: c 
      ძალი არ მქონდა ტყვე-ქმნილსა   მე ამა ცეცხლთა შრეტისა.

Verse: d 
   და   მეგონებოდის, მალხენდის   გონება მისგან ჭვრეტისა".




Chapter: 20 

   წიგნი @ნესტან-დარეჯანისა საყვარელსა თანა




Strophe: S490/K490 



Verse: a 
      მონა მოვიდა, მიამბო   ამბავი მან მართალია:

Verse: b 
      "თქვენსა ამბავსა იკითხავს   აჯიღოსანი ქალია".

Verse: c 
      მაშინვე ვიცან, ავიჭერ,   ჩქარ-ჩქარად გულ-გამკრთალია;

Verse: d 
   და   მოვიდა, ვნახე @ასმათი   ჩემ თანა მომავალია.


Strophe: S491/K491 



Verse: a 
      მე ვისთვის ვკვდები, მეამა   @ასმათის ნახვა მე მისად.

Verse: b 
      აღარ მივუშვი, ვაკოცე,   ქმნადღა თაყვანის-ცემისად;

Verse: c 
      ხელი მოვჰკიდე, დავისვი   ახლოს ტახტისა^ ჩემისად,

Verse: d 
   და   ვჰკითხე, თუ: "ნეტარ, მისრულა   მორჩი ალვისა ხე მისად?


Strophe: S492/K492 



Verse: a 
      მიამბე მისი ამბავი,   სხვად ნურას მეუბნებია!"

Verse: b 
      მითხრა, თუ: "'გკადრებ მართალსა,   აწ ჩემგან არ-სათნებია,

Verse: c 
      დღეს ერთმანერთი გინახავს   და ტურფად მოგწონებია,

Verse: d 
   და   აწ კვლაცა ცნობა ამბვისა   მას ჩემგან უბრძანებია".


Strophe: S493/K493 



Verse: a 
      წიგნი მომართვა, ჩავხედენ,   პირისა თემთა მთენისა.

Verse: b 
      ეწერა: "ვნახე სიტურფე   წყალ-ჯავარისა შენისა.

Verse: c 
      ომ-გარდახდილი ჰშვენოდი,   შენატევები ცხენისა,

Verse: d 
   და   არ-ავი მიმიჩს მიზეზი   ჩემისა ცრემლთა დენისა.


Strophe: S494/K494 



Verse: a 
      ღმერთმან თუ მცა ენა ჩემი   ქებად შენდა უშენოსა,

Verse: b 
      შენთვის მკვდარი აღარ ვიტყვი,   მაშა მომკლავ უშენოსა;

Verse: c 
      მზემან ლომსა ვარდ-გიშერი   ბაღჩას ბაღად უშენოსა;

Verse: d 
   და   შენმან მზემან, თავი ჩემი   არვის ჰმართებს უშენოსა!


Strophe: S495/K495 



Verse: a 
      თუცა მიგდის ღვარი ცრემლთა,   მაგრა ცუდად არ იდენო,

Verse: b 
      ამას იქით ნუღარ იდენ,   ჭირსა თავი არიდენო;

Verse: c 
      შენნი მჭვრეტნი ჩემთა მჭვრეტთა   აგინებენ, არ იდენო;

Verse: d 
   და   რომე წეღან მოგეხვივნეს,   იგი ჩემთვის არიდენო.


Strophe: S496/K496 



Verse: a 
      იგი მე მომცენ რიდენი,   რომელნი წეღან გშვენოდეს,

Verse: b 
      რა მნახო, შენცა გეამოს,   შენეულითა მშვენოდეს;

Verse: c 
      ესე სამკლავე შეიბი,   თუ ჩემი გა-ღა-გვლენოდეს,

Verse: d 
   და   ერთი ასეთი ცოცხალსა   სხვა ღამე არ გაგთენოდეს".




Chapter: 21 

   @ტარიელის ტირილი და დაბნედა




Strophe: S497/K497 



Verse: a 
      აქა მხეც-ქმნილი @ტარიელ   ტირს, ჭირი ეათასების;

Verse: b 
      თქვა: "მე მაქვს სამხრე, რომელი   კვლა წინას მკლავსა მას ების!"

Verse: c 
      იგი შეიხსნა, მოიღო,   თვალვით არ დაიფასების,

Verse: d 
   და   პირსა დაიდვა, და-ცა-ბნდა,   ქვე მკვდართა დაედასების.


Strophe: S498/K498 



Verse: a 
      ასრე წვა, რომე არ ჰგვანდა   მკვდარი სამარის კარისა,

Verse: b 
      ორგნით ჩანს ლები მჯიღისა,   მართ გულსა გარდნაკარისა;

Verse: c 
      @ასმათს სდის ღვარი სისხლისა,   ღაწვთაგან ნახოკარისა,

Verse: d 
   და   კვლა წყალსა ასხამს, უშველის,   ხმა ისმის მუნ წკანწკარისა^.


Strophe: S499/K499 



Verse: a 
      @ავთანდილცა სულთქვნა მწარედ,   დაბნედილსა შემოსჭვრიტნა;

Verse: b 
      @ასმათ ვანი გაამრავლნა,   ცრემლმან მისმან ქვანი ხვრიტნა;

Verse: c 
      მერმე სულად მოაქცია,   ცეცხლნი წყლითა დაუშრიტნა;

Verse: d 
   და   თქვა: "ცოცხალ ვარ? საწუთრომან   აწცა^ ჩემნი სისხლნი ხვრიტნა!"


Strophe: S500/K500 



Verse: a 
      ზე წამოჯდა ფერ-მიხდილი,   აყოლებდა თვალთა რეტად.

Verse: b 
      ვარდი სრულად შექმნილიყო   ზაფრანად და ვითა სპეტად.

Verse: c 
      დიდხან მათად არა სცალდა   საუბრად და არცა ჭვრეტად,

Verse: d 
   და   დარჩომა და არ-სიკვდილი   მას უმძიმდა მეტის-მეტად.


Strophe: S501/K501 



Verse: a 
      @ავთანდილს უთხრა: "ისმენდი,   ცნობა მიც თუცა ხელისა,

Verse: b 
      გითხრა ამბავი ჩემი და   ჩემისა დამმარხველისა:

Verse: c 
      ლხინად მიჩს შეყრა მოყვრისა   მის, შენგან შეუყრელისა,

Verse: d 
   და   მე მიკვირს ჩემი სიცოცხლე,   ასრე დარჩომა მრთელისა!


Strophe: S502/K502 



Verse: a 
      @ასმათის ნახვა მეამა,   ჩემგან დად საესავისა.

Verse: b 
      წიგნი რა ვნახე, მომართვა   ესე საბამი მკლავისა.

Verse: c 
      მკლავსა შევიბი მაშინვე,   მოვიხსენ რიდე თავისა,

Verse: d 
   და   იგი უცხო და ღარიბი,   მტკიცისა რასმე შავისა" .




Chapter: 22 

   წიგნი @ტარიელისა საყვარელსა თანა პასუხად




Strophe: S503/K503 



Verse: a 
      მივუწერე: "მზეო, შუქი   შენი, შენგან მონაფენი,

Verse: b 
      გულსა მეცა, გამიცუდდეს   სიჩაუქე-სიალფენი;

Verse: c 
      ხელმან შენნი გავიცადენ   სინატიფე-სიტურფენი,

Verse: d 
   და   სულთა ნაცვლად სამსახურნი   რამცა ვითა გიმუქფენი?!


Strophe: S504/K504 



Verse: a 
      მაშინ, ოდეს დამარჩინე,   სულთა სრულად არ გამყარე,

Verse: b 
      აწ ჩემთვისცა^ ესე ჟამი   მასვე ჟამსა დავადარე;

Verse: c 
      სამხრე შენი მომივიდა,   შემოვიბი მკლავსა გარე,

Verse: d 
   და   რომე მმართებს სიხარული,   ეგზომიმცა რა ვიხარე?!


Strophe: S505/K505 



Verse: a 
      განაღამცა ვიწინაშე:   აჰა რიდე, რომე მთხოვე;

Verse: b 
      ყაბაჩაცა ასეთივე,   ამისებრი ვერა ვჰპოვე;

Verse: c 
      დაბნედილსა ნუ დამაგდებ,   მიშველე რა, მარგე, მოვე;

Verse: d 
   და   სოფელს მყოფსა უშენოსა   კაცსა ვისმცა შევეპოვე!"


Strophe: S506/K506 



Verse: a 
      ქალი ადგა, გამეყარა.   დავწევ, ამოდ დამეძინა,

Verse: b 
      მაგრა შევკრთი, საყვარელი   ჩემი ვნახე ძილსა შინა;

Verse: c 
      გამეღვიძა, აღარა მყვა,   სულ-დგმულობა მომეწყინა,

Verse: d 
   და   ღამე ასრე გავათენე,   მისი ხმაცა არ მესმინა".




Chapter: 23 

   რჩევა @ნესტან-დარეჯანის გათხოვებისა




Strophe: S507/K507 



Verse: a 
      დილასა ადრე სრას მიხმეს,   დღე რა ქმნა მწუხრმან ჟამითა;

Verse: b 
      ავდეგ, ვცან მათი ამბავი,   წასლვა ვქმენ მითვე წამითა;

Verse: c 
      ვნახე, ორნივე ერთგან სხდეს   ხასითა ოდენ სამითა,

Verse: d 
   და   რა მივე, მითხრეს დაჯდომა,   წინაშე დავჯე სკამითა.


Strophe: S508/K508 



Verse: a 
      გვიბრძანეს, თუ: "ღმერთმან ასრე   დაგვაბერნა, და-ცა-გვლია;

Verse: b 
      ჟამი გვახლავს სიბერისა,   სიყმაწვილე გარდგვივლია;

Verse: c 
      ყმა არ მოგვცა, ქალი გვივის,   ვისგან შუქი არ გვაკლია,

Verse: d 
   და   ყმისა არ-სმა არა გვაგვა^,   ამად ზედა წაგვითვლია


Strophe: S509/K509 



Verse: a 
      აწ ქალისა ჩვენისათვის   ქმარი გვინდა, სად მოვნახოთ,

Verse: b 
      რომე მივსცეთ ტახტი ჩვენი,   სახედ ჩვენად გამოვსახოთ,

Verse: c 
      სამეფოსა ვაპატრონოთ,   სახელმწიფო შევანახოთ,

Verse: d 
   და   არ ამოვწყდეთ, მტერთა ჩვენთა   ხრმალი ჩვენთვის არ ვამახოთ".


Strophe: S510/K510 



Verse: a 
      ვთქვით: "თქვენის^ ძისა არა-სმა   გულსა ვით მიეფარების,

Verse: b 
      მაგრა კმა ჩვენად იმედად,   ვინ მზესა დაედარების;

Verse: c 
      ვისცა სთხოვთ შვილსა სასიძოდ,   მას დიდად გაეხარების,

Verse: d 
   სხვამცა რა გკადრეთ! თვით იცით,   მაგას რა მოეგვარების".

Verse: e 
      და   


Strophe: S511/K511 



Verse: a 
      დავიწყეთ რჩევა საქმისა,   გული მიც, თუცა მელია;

Verse: b 
      ვთქვი: "ჩემგან დაშლა ამისი   არ ითქმის, არ-საქმნელია!"

Verse: c 
      მეფემან ბრძანა: "ხვარაზმშა,   ხელმწიფე ხვარაზმელია,

Verse: d 
   და   თუ მოგვცემს შვილსა საჩვენოდ,   მისებრი არ-რომელია".


Strophe: S512/K512 



Verse: a 
      რომე პირველვე დაესკვნა,   მათ ესე შეეტყვებოდა;

Verse: b 
      ერთმანერთსაცა უჭვრეტდეს,   სიტყვაცა აგრე სწბებოდა.

Verse: c 
      ჩემგან დაშლისა კადრება   მართ ამბვად არ ეგებოდა,

Verse: d 
   და   ოდენ დავმიწდი, დავნაცრდი,   გული მი და მო კრთებოდა.


Strophe: S513/K513 



Verse: a 
      დედოფალმან თქვა: "ხვარაზმშა   მეფეა მორჭმით მჯდომელი,

Verse: b 
      მათსამცა შვილსა სასიძოდ   ჩვენთვის სხვა სჯობდა რომელი!"

Verse: c 
      შეცილებამცა ვინ ჰკადრა,   რათგან თვით იყო მნდომელი!

Verse: d 
   და   მოწმობა დავჰრთე, დაესკვნა   დღე ჩემი სულთა მხდომელი.


Strophe: S514/K514 



Verse: a 
      გაგზავნეს კაცი ხვარაზმშას   წინა შვილისა მთხოელი;

Verse: b 
      შესთვალეს: "გახდა უმკვიდროდ   სამეფო ჩვენი ყოელი;

Verse: c 
      არს ერთი ქალი საძეო,   არ კიდე-გასათხოელი,

Verse: d 
   და   თუ მოგვცემ შვილსა სამისოდ,   სხვასა ნუღარას მოელი".


Strophe: S515/K515 



Verse: a 
      კაცი მოვიდა, აევსო   ჯუბაჩითა და რიდითა,

Verse: b 
      გაჰხარებოდა ხვარაზმშას   სიხარულითა დიდითა;

Verse: c 
      ებრძანა: "მოგვხვდა ღმრთისაგან,   ჩვენ რომე ვინატრიდითა!

Verse: d 
   და   თვით მაგისებრსა შვილსამცა   ჩვენ ხელსა რასა ვჰხდიდითა!"


Strophe: S516/K516 



Verse: a 
      კვლა გაგზავნეს^ სხვანი კაცნი   სასიძოსა მოყვანებად,

Verse: b 
      დაავედრეს: "ნუ აყოვნებთ,   მოდით ჩვენად ნაბრძანებად".

Verse: c 
      მე მაშვრალი, ნაბურთალი   საწოლს შევე მოსვენებად,

Verse: d 
   და   გულსა სევდა შემეყარა,   ვიწყე ჭირთა მოპოვნებად".




Chapter: 24 

   @ტარიელისა და ნესტან-დარეჯანის თათბირი და გამორჩევა




Strophe: S517/K517 



Verse: a 
      მეტმან სევდამან მიმწურა   გულსა დაცემად დანისად.

Verse: b 
      @ასმათის მონა შემოდგა,   მე ვჯე ლაღი და ჯანი სად,

Verse: c 
      წიგნი მომართვა, ეწერა:   "ვინ სჩან ალვისა ტანისად,

Verse: d 
   და   ადრე მოდიო, გიბრძანებს,   დაუყოვნებლად ხანისად".


Strophe: S518/K518 



Verse: a 
      შევჯე, წავე, ბაღჩას მივე.   ვითა სცნობდე ლხინთა ზომით!

Verse: b 
      ბაღჩა შევვლე, კოშკი დამხვდა,   @ასმათ ვნახე ძირსა დგომით;

Verse: c 
      ვნახე : "ვსჭვრეტდი ნატირებად,   ცრემლი აჩნდა ღაწვთა წთომით,

Verse: d 
   და   დამიმძიმდა, არა ვჰკითხე;    ჩემი სჭირდა მისლვა ნდომით.


Strophe: S519/K519 



Verse: a 
      იგი ვნახე დაღრეჯილი,   ესე მეტად დამიმძიმდა.

Verse: b 
      ვითა წინას შემომცინის,   არღა ეგრე გამიღიმდა.

Verse: c 
      ყოლა სიტყვა არ მომიგო,   ოდენ ცრემლთა გარდმოსწვიმდა,

Verse: d 
   და   ამით უფრო დამაწყლულა,   არა წყლულთა მიაქიმდა.


Strophe: S520/K520 



Verse: a 
      ჩემნი ერთნი გონებანი   მეტად შორად გამიკიდნა,

Verse: b 
      შინა კოშკად შემიყვანა,   ფარდაგსაცა ამიზიდნა.

Verse: c 
      შევე, ვნახე იგი მთვარე;    ჭირმან ყოვლმან უკუმრიდნა,

Verse: d 
   და   გულსა შუქნი შემომადგნა,   მაგრა გული არ დამიდნა.


Strophe: S521/K521 



Verse: a 
      იყო არ-ნათლად ნათელი,   ფარდაგსა შემომდგომელი;

Verse: b 
      ებურა მოშლით პირ-ოქრო   რიდე^, მე მივეც რომელი,

Verse: c 
      მითვე მწვანითა უებრო   მიწოლით ტახტსა მჯდომელი,

Verse: d 
   და   ცრემლისა ღვარსა მოეცვა   პირი, ელვათა მკრთომელი.


Strophe: S522/K522 



Verse: a 
      ქვე წვა, ვით კლდისა ნაპრალსა   ვეფხი პირ-გამეხებული,

Verse: b 
      არცა მზე ჰგვანდა, არც მთვარე,   ხე ალვა, ედემს ხებული;

Verse: c 
      @ასმათმან დამსვა შორს-გვარად   გულსა მე ლახვარ-ხებული;

Verse: d 
   და   მერმე წამოჯდა წარბ-შერჭმით,   გამწყრალი, გარისხებული.


Strophe: S523/K523 



Verse: a 
      მიბრძანა: "მიკვირს, რად მოხვე   მშლელი პირისა მტკიცისა,

Verse: b 
      გამწირავი და მუხთალი,   შენ, გამტეხელი ფიცისა?!

Verse: c 
      მაგრა ნაცვალსა პატიჟსა   მიგცემსო ზენა, მი, ცისა!"

Verse: d 
   და   ვჰკადრე: "რა გკადრო პასუხი   მის ჩემგან მე უვიცისა?"


Strophe: S524/K524 



Verse: a 
      ვთქვი: "პასუხსა ვერას გკადრებ,   თუ არა ვსცნობ მე მართალსა:

Verse: b 
      რა შეგცოდე, რა მიქმნია   უცნობოსა, ფერ-ნამკრთალსა?"

Verse: c 
      კვლაცა მითხრა: "რას გეუბნა   მტყუანსა და შენ მუხთალსა?

Verse: d 
   და   დიაცურად რად მოვღორდი?   მე დავუწვავ ამით ალსა.


Strophe: S525/K525 



Verse: a 
      შენ არ იცი ხვარაზმშასი   საქმროდ ჩემად მოყვანება?!

Verse: b 
      შენ ჯდომილხარ სავაზიროდ,   შენი რთულა ამას ნება,

Verse: c 
      შენ გასტეხე ფიცი ჩემი,   სიმტკიცე და იგი მცნება,

Verse: d 
   და   ღმერთმან ქმნა და დაგირჩინა   ცუდად შენი ხელოვნება!


Strophe: S526/K526 



Verse: a 
      გახსოვს, ოდეს "ჰაჲ-ჰაჲ-ს" ზმიდი,   ცრემლნი შენნი ველთა ჰბანდეს,

Verse: b 
      მკურნალნი და დასტაქარნი   წამალსა-ყე მოგიტანდეს?

Verse: c 
      მამაცისა სიცრუვეთა,   ნეტარ, სხვანი რამცა ჰგვანდეს!

Verse: d 
   და   რათგან დამთმე, მეცა დაგთმობ,   ვინძი უფრო დაზიანდეს!


Strophe: S527/K527 



Verse: a 
      ამას ვბრძანებ: ვინცა გინდა   ეპატრონოს @ინდოეთსა,

Verse: b 
      ეგრეც მე მაქვს პატრონობა,   უგზოს ვლიდენ, თუნდა გზეთსა!

Verse: c 
      ეგე აგრე არ იქმნების,   წა, მომცთარ ხარ მოსაცეთსა,

Verse: d 
   და   აზრნი შენნი შენვე გგვანან,   მტყუანსა და შენ აგეთსა!


Strophe: S528/K528 



Verse: a 
      ცოცხალ ვიყო, შენ @ინდოეთს,   ღმერთო, ხანი ვერა დაჰყო!

Verse: b 
      თუ ეცადო დაყოფასა,   ხორცთა შენთა სული გაჰყო!

Verse: c 
      სხვა ჩემებრი ვერა ჰპოვო,   ცათამდისცა ხელი აჰყო!"

Verse: d 
   და   ესე სიტყვა დაასრულა,   ყმა ატირდა, სულთქვნა, აჰ-ყო.


Strophe: S529/K529 



Verse: a 
      თქვა: "რა მესმა ესე მისგან,   მეიმედა მეტის-მეტად,

Verse: b 
      კვლა მიეცა თვალთა ძალი   მის ნათლისა ეგრე^ ჭვრეტად.

Verse: c 
      აწ დავკარგე; რად არ გიკვირს,   რად ცოცხალ ვარ, რად ვარ რეტად?

Verse: d 
   და   ვაჲ, სოფელი უხანოო,   რად ჰზი სისხლთა ჩემთა ხვრეტად?


Strophe: S530/K530 



Verse: a 
      შევჰხედენ, ვნახე სასთუნალ   მუსაფი გაშლით მდებარე,

Verse: b 
      ავიღე, ავდეგ მე ღმრთისა   და მერმე მათი მქებარე,

Verse: c 
      ვჰკადრე, თუ: "მზეო, დაგიწვავ^,   ჩემიცა დაწვი მზე ბარე,

Verse: d 
   და   რათგან არ მომკლავ, პასუხი   ერთაი გკადრო მე ბარე.


Strophe: S531/K531 



Verse: a 
      რომე გკადრებ, ესე სიტყვა   აწ თუ ცუდად ნალიქნია,

Verse: b 
      ცამცა მრისხავს, მზისა შუქნი   ყოლა ჩემთვის ნუ შუქნია!

Verse: c 
      თუ მაღირსებ გაკითხვასა,   ავი არა არ მიქმნია".

Verse: d 
   და   მან მიბრძანა: "რაცა იცი,   თქვიო!", თავი დამიქნია.


Strophe: S532/K532 



Verse: a 
      კვლაცა ვჰკადრე: "მე თუ, მზეო,   შენთვის^ ფიცი გამეტეხოს,

Verse: b 
      ღმერთმან აწვე რისხვა მისი   ზეცით ჩემთვის გაამეხოს!

Verse: c 
      ვისი გინდა უშენოსა   პირი მემზოს, ტანი მეხოს,

Verse: d 
   და   მაშა მაშინ რაგვარ დავრჩე,   რა ლახვარი გულსა მეხოს!


Strophe: S533/K533 



Verse: a 
      მე მეფეთა დარბაზს მიხმეს,   შექმნეს დიდი ვაზირობა.

Verse: b 
      მათ წინასვე დაეპირა   იმა ყმისა შენი ქმრობა.

Verse: c 
      დამეშალა, ვერ დავშლიდი,   დამრჩებოდა უმეცრობა;

Verse: d 
   და   თავსა ვუთხარ: "მიემოწმე,   ჟამად გიჯობს გულმაგრობა".


Strophe: S534/K534 



Verse: a 
      მემცა დაშლა ვითა ვჰკადრე,   რათგან იგი ვერ მიმხვდარა!

Verse: b 
      არ იტყვის, თუ: "@ინდოეთი   უპატრონოდ არ მომხდარა?

Verse: c 
      @ტარიელ არს მემამულე,   სხვასა ჰმართებს არვის^ არა!

Verse: d 
   და   ვის მოიყვანს, არა ვიცი,   ანუ იგი ვინ მომცდარა?


Strophe: S535/K535 



Verse: a 
      ვთქვი: "ამითა ვეღარას ვიქმ,   ღონე სხვა რა მოვიგვარო";

Verse: b 
      თავსა ვუთხარ: "ნუ მოგიცავ,   გონებაო მრავალ-გვარო!"

Verse: c 
      მედვა გული მხეცისაებრ,   ათასჯერცა მინდორს ვარო,

Verse: d 
   და   ვისმცა მივეც თავი შენი,   შენვე რადმე არ წამგვარო?!"


Strophe: S536/K536 



Verse: a 
      სულთა ვჰყიდდი გულისათვის,   კოშკი ამად გამებაზრა;

Verse: b 
      იგი წვიმა და-რე-ნელდა,   რომე პირველ ვარდი აზრა;

Verse: c 
      ვნახე, ძოწსა მარგალიტი   გარე ტურფად მოემაზრა.

Verse: d 
   და   მიბრძანა, თუ: "ეგე საქმე   მემცა მართლად რად მეაზრა?!


Strophe: S537/K537 



Verse: a 
      არ დავიჯერებ მე შენსა   ღალატსა, ორგულობასა,

Verse: b 
      უარის ქმნასა ღმრთისასა,   ამისთვის არ მადლობასა;

Verse: c 
      იაჯდი თავსა ჩემსა და   მორჭმით @ინდოეთს ფლობასა!

Verse: d 
   და   მე და შენ დავსხდეთ^ ხელმწიფედ,   სჯობს ყოვლსა სიძე-სძლობასა".


Strophe: S538/K538 



Verse: a 
      მე ღმრთისაებრად მომიტკბა   გამწყრალი, გამქისებული,

Verse: b 
      ანუ მზე იყო ქვეყანად,   ან მთვარე პირ-გავსებული;

Verse: c 
      ახლოს დამისვა, მაღირსა   აქამდის არ-ღირსებული;

Verse: d 
   და   მეუბნებოდა, დამივსო   ცეცხლი ამითა გზებული.


Strophe: S539/K539 



Verse: a 
      მიბრძანა, თუ: "გონიერი   ხამს აროდეს არ აჩქარდეს,

Verse: b 
      რაცა სჯობდეს, მოაგვაროს,   საწუთროსა დაუწყნარდეს;

Verse: c 
      თუ სასიძო არ მოუშვა,   ვა თუ მეფე გაგიმწარდეს,

Verse: d 
   და   შენ და ისი წაიკიდნეთ,   @ინდოეთი გარდაქარდეს!


Strophe: S540/K540 



Verse: a 
      კვლა თუ სიძე შემოუშვა,   მე შემირთოს, იყოს ასდენ,

Verse: b 
      ერთმანერთსა გავეყარნეთ,   ძოწეულნი გაგვიფლასდენ,

Verse: c 
      მათ მორჭმულთა მოივლინონ,   ჩვენ პატიჟნი გაგვიასდენ,

Verse: d 
   და   ესე ამბად არ ეგების,   რომე სპარსნი გაგვიხასდენ".


Strophe: S541/K541 



Verse: a 
      მე ვჰკადრე: "ღმერთმან აშოროს   მას ყმასა შენი ქმარობა!

Verse: b 
      რა შემოვიდენ @ინდოეთს,   შევიგნა მათი გვარობა,

Verse: c 
      ვუჩვენო ჩემი ძალ-გული   და ჩემი მეომარობა:

Verse: d 
   და   ასრე დავხოცნე, შეეძლოს   აღარა^, არ, სახმარობა!"


Strophe: S542/K542 



Verse: a 
      მიბრძანა, თუ: "ხამს დიაცი   დიაცურად, საქმე-დედლად,

Verse: b 
      დიდსა სისხლსა ვერ შეგაქმნევ,   ვერ ვიქმნები შუა კედლად:

Verse: c 
      რა მოვიდეს სიძე, მოკალ   მისთა სპათა აუწყვედლად.

Verse: d 
   და   ქმნა მართლისა სამართლისა   ხესა შეიქმს ხმელსა ნედლად.


Strophe: S543/K543 



Verse: a 
      ასრე ქმენ, ჩემო ლომო და   მჯობო ყოველთა გმირთაო,

Verse: b 
      მოპარვით მოკალ სასიძო,   ლაშქართა ნუ მოირთაო,

Verse: c 
      მისთა სპათაცა ნუ დაჰხოც,   ზროხათა ვითა, ვირთაო, -

Verse: d 
   და   დიადი სისხლი უბრალო   კაცმანმცა ვით იტვირთაო?


Strophe: S544/K544 



Verse: a 
      იგი რა მოჰკლა, ეუბენ   პატრონსა, ჩემსა მამასა,

Verse: b 
      ჰკადრე, თუ: "სპარსთა ვერა ვიქმ   @ინდოეთისა ჭამასა,

Verse: c 
      ჩემია მკვიდრი მამული,   არ მივსცემ არცა დრამასა,

Verse: d 
   და   არ დამეხსნები, გაგიხდი   ქალაქსა ვითა ტრამასა!"


Strophe: S545/K545 



Verse: a 
      ჩემი ყოლა ნურა გინდა -   სიყვარული, ნუცა ნდომა,

Verse: b 
      ამით უფრო მოგეცემის   სამართლისა შენ მოხდომა;

Verse: c 
      ქმნას მეფემან ყელ-მოტეხით   შემოხვეწა, შემოკვდომა,

Verse: d 
   და   ხელთა მოგცემს თავსა ჩემსა,   შეგვფერობდეს ერთგან სხდომა".


Strophe: S546/K546 



Verse: a 
      ესე მეტად მომეწონა   თათბირი და გამორჩევა,

Verse: b 
      ჩემთა მტერთა დავაქადე^   დასახოცლად ხრმლისა ქნევა;

Verse: c 
      მერმე ავდეგ წამოსავლად,   მან დამიწყო ქვევე წვევა,

Verse: d 
   და   მწადდა, მაგრა ვერ შევჰმართე   შეჭიდება, შემოხვევა.


Strophe: S547/K547 



Verse: a 
      ხანი დავყავ, გავეყარე,   მაგრა გავხე ვითა ხელი.

Verse: b 
      @ასმათ წინა ჩამომიძღვა,   ჩამდიოდა ცრემლი ცხელი.

Verse: c 
      ჭირი ბევრჯელ ვაათასი,   ლხინი ჩემი ვაერთხელი,

Verse: d 
   და   მერმე წასლვა არა მწადდა,   ამად მივალ არ-ფიცხელი".




Chapter: 25 

   ხვარაზმშას შვილის @ინდოეთს მოსლვა საქორწილოდ და @ტარიელისაგან მისი მოკლვა




Strophe: S548/K548 



Verse: a 
      მოვიდა კაცი: "სასიძო   მოვაო", მოსლვა გვახარა,

Verse: b 
      მაგრა თუ ღმერთი რას უზამს,   არა იცოდა, გლახ, არა;

Verse: c 
      მეფესა მიჰხვდა სიამე,   არ სიტყვა ივაგლახა რა,

Verse: d 
   და   მიბრძანა, ახლოს მიმისვა,   "მოდიო", თავი დახარა.


Strophe: S549/K549 



Verse: a 
      მიბრძანა: "ჩემთვის ესე დღე   ლხინი და სიხარულია.

Verse: b 
      გარდავიხადოთ ქორწილი,   ხამს ვითა დასა, სრულია;

Verse: c 
      კაცნი გავგზავნნეთ, მოვიღოთ   ყოვლგნით საჭურჭლე სრულია,

Verse: d 
   და   უხვად გავსცემდეთ, ვავსებდეთ,   სიძუნწე უმეცრულია".


Strophe: S550/K550 



Verse: a 
      მე გავგზავნენ ყოვლგნით^ კაცნი   საჭურჭლეთა წამომხმელნი;

Verse: b 
      სასიძოცა მოგვივიდა,   იყვნეს ხანსა არ-დამზმელნი;

Verse: c 
      შიგნით ჩვენნი გაეგებნეს,   გარეთ მოდგეს ხვარაზმელნი;

Verse: d 
   და   მათ ლაშქართა ერთგან მყოფთა   ვერ იტევდეს ვერცა ხმელნი.


Strophe: S551/K551 



Verse: a 
      მეფემან ბრძანა: "მოკაზმეთ   კარვითა მოედანია,

Verse: b 
      გამოისვენოს სიძემან,   დაყოს ცოტაი ხანია;

Verse: c 
      მუნ მისად ნახვად გავიდენ   უშენოდ სპანი სხვანია,

Verse: d 
   და   შენ აქა ნახენ^, კმარიან   იქა ნახვისად ყმანია".


Strophe: S552/K552 



Verse: a 
      მოედანს დავდგით კარვები   წითლისა ატლასებისა.

Verse: b 
      მოვიდა სიძე, გარდახდა,   დღე, ჰგვანდა, არს აღვსებისა,

Verse: c 
      შეიქმნა გასლვა შიგანთა,   ჯარია მუნ ხასებისა,

Verse: d 
   და   დაიწყეს დგომა ლაშქართა   თემ-თემად, დას-დასებისა.


Strophe: S553/K553 



Verse: a 
      მე დავშვერ, ვითა წესია   საურავ-გარდახდილისა;

Verse: b 
      შინა წამოვე, მაშვრალსა   ქმნა მომნდომოდა ძილისა;

Verse: c 
      მონა მოვიდა, მომართვა   წიგნი @ასმათის ტკბილისა:

Verse: d 
   და   "ადრე მოდიო, გიბრძანებს   მსგავსი ალვისა ზრდილისა".


Strophe: S554/K554 



Verse: a 
      ცხენისაგან არ გარდავხე,   წავე ფიცხლა, დავჰმორჩილდი;

Verse: b 
      ქალი დამხვდა ნატირები,   ვჰკითხე: "ცრემლსა რასა ჰმილდი?"

Verse: c 
      მითხრა: "შენი შესწრობილი   ტირილსამცა ვით ავსცილდი?

Verse: d 
   და   გაუწყვედლად ვით გამართლო?   რაგვარადმცა გავვაქილდი?!"


Strophe: S555/K555 



Verse: a 
      შევედით, ვნახეთ ბალიშსა   ზედა წარბ-შერჭმით^ მჯდომარე;

Verse: b 
      მზე ვეღარას იქმს მის მეტსა,   მას გაენათლა რომ არე,

Verse: c 
      წავდეგ, მიბრძანა: "რასა სდგა?   დღე მიგიჩს წინ საომარე!

Verse: d 
   და   ანუ გამწირე, მიტყუე   და კვლაცა მოიმცდომარე?!"


Strophe: S556/K556 



Verse: a 
      მე მეწყინა, აღარა ვთქვი,   ფიცხლა გარე შემოვბრუნდი.

Verse: b 
      უკუვჰყივლე: "აწ გამოჩნდეს,   არ მინდოდეს, ვისცა ვუნდი!

Verse: c 
      ქალი ომსა რაგვარ მაწვევ,   აგრე ვითა დავძაბუნდი?"

Verse: d 
   და   შინა მოვე, მოკლვა მისი   დავაპირე, არ დავყმუნდი.


Strophe: S557/K557 



Verse: a 
      ასსა ვუბრძანე მონასა:   "საომრად დაემზადენით!"

Verse: b 
      შევსხედით, გავვლეთ ქალაქი,   არავის გავეცხადენით.

Verse: c 
      კარავსა შევე, იგი ყმა   ვითა წვა, ზარ-მაც თქმად ენით,

Verse: d 
   და   უსისხლოდ მოვკალ იგი გლახ,   თუცა ხმდა სისხლთა დადენ.ით


Strophe: S558/K558 



Verse: a 
      კარვის კალთა ჩახლათული   ჩავჭერ, ჩავაკარაბაკე,

Verse: b 
      ყმასა ფერხთა მოვეკიდე,   თავი სვეტსა შევუტაკე,

Verse: c 
      წინა მწოლთა დაიზახნეს,   გლოვა მიჰხვდა საარაკე;

Verse: d 
   და   ცხენსა შევჯე, წამო-ცა-ვე;    ჯაჭვი მეცვა საკურტაკე.


Strophe: S559/K559 



Verse: a 
      ხმა დამივარდა, შეიქმნა   ზახილი მოსაწევარი;

Verse: b 
      წამოვე, წევნა დამიწყეს,   დავხოცე ჩემი მდევარი.

Verse: c 
      ქალაქი მქონდა მაგარი,   მტერთაგან მოურევარი,

Verse: d 
   და   მუნ შიგან შევე მშვიდობით,   ამოდ იგივე მე ვარი!


Strophe: S560/K560 



Verse: a 
      კაცნი გავგზავნენ, ვაცნობე   ყოვლგან ლაშქარსა ყველასა:

Verse: b 
      "აქა მომმართეთ, ვინცაღა   ჩემსა იქმოდეთ შველასა".

Verse: c 
      არ გაწყდა მოსლვა მდევართა   ღამესა დია ბნელასა,

Verse: d 
   და   ჩემი რა ცნიან, სცვიდიან   თავებსა მათსა მრთელასა.


Strophe: S561/K561 



Verse: a 
      ცისკრად ავდეგ, შევეკაზმე,   რა გათენდა ღამე დილად,

Verse: b 
      ვნახენ სამნი დიდებულნი   მეფისაგან მოგზავნილად;

Verse: c 
      ებრძანა, თუ: "ღმერთმან იცის,   გამეზარდე ვითა შვილად,

Verse: d 
   და   ჩემი ასრე რად შესცვალე   სიხარული სიმძიმილად?


Strophe: S562/K562 



Verse: a 
      ხვარაზმშას სისხლი უბრალო   სახლად რად დამადებინე?

Verse: b 
      თუ ჩემი ქალი გინდოდა,   რად არა შემაგებინე?

Verse: c 
      მე, ბერსა შენსა გამზრდელსა,   სიცოცხლე მაარმებინე,

Verse: d 
   და   დღედ სიკვდილამდის შენიცა   თავი არ მაახლებინე!"


Strophe: S563/K563 



Verse: a 
      მე შევუთვალე: "მეფეო,   ვარ უმაგრესი რვალისა,

Verse: b 
      თვარა რად მიშლის სიკვდილსა   ცეცხლი სირცხვილთა ალისა?

Verse: c 
      მაგრა, თვით იცით, ხელმწიფე   ხამს მქმნელი სამართალისა,

Verse: d 
   და   მე, თქვენმან მზემან, მაშოროს   ნდომა თქვჳენისა ქალისა!


Strophe: S564/K564 



Verse: a 
      იცით, ინდოთა სამეფო   რაზომი სრა-საჯდომია! -

Verse: b 
      ერთიღა მე ვარ მემკვიდრე, -   ყველაი თქვენ მოგხდომია:

Verse: c 
      ამოწყდა მათი ყველაი,   მამული თქვენ დაგრჩომია;

Verse: d 
   და   დღესამდის ტახტი უჩემოდ   არავის არ მოჰნდომია!


Strophe: S565/K565 



Verse: a 
      ვერ გათნევ, თქვენმან კეთილმან,   აწ ეგე არ-მართალია:

Verse: b 
      ღმერთმან არ მოგცა ყმა შვილი,   გიზის ერთაი ქალია,

Verse: c 
      ხვარაზმშა დაჰსვა ხელმწიფედ,   დამრჩების რა ნაცვალია?

Verse: d 
   და   სხვა მეფე დაჯდეს @ინდოეთს,   მე მერტყას ჩემი ხრმალია?


Strophe: S566/K566 



Verse: a 
      შენი ქალი არად მინდა,   გაათხოვე, გამარიდე!

Verse: b 
      @ინდოეთი ჩემი არის,   არვის მივსცმე ჩემგან კიდე.

Verse: c 
      ვინცა ჩემსა დამეცილოს,   მისით მასცა ამოვფხვრიდე,

Verse: d 
   და   სხვად მეშველსა გარეგანსა,   მომკალ, ვისცა ვინატრიდე!"




Chapter: 26 

   ამბვის ცნობა @ტარიელისაგან @ნესტან-დარეჯანის დაკარგვისა




Strophe: S567/K567 



Verse: a 
      ესე კაცნი გამეგზავნნეს,   გონებასა გავეშმაგე.

Verse: b 
      რომე მისი ვერა მეცნა,   ამას უფრო დავედაგე.

Verse: c 
      მას ზღუდესა გარდავადეგ,   მინდორთაკე რომე ვაგე,

Verse: d 
   და   მესმა საქმე საშინელი,   თუცა თავი ვერ წავაგე.


Strophe: S568/K568 



Verse: a 
      გამოჩნდეს ორნი ქვეითნი,   მე მივეგებე წინა-რე.

Verse: b 
      ქალი ჰყვა ერთსა მონასა,   ვცანცა, თუ მოღმა ვინ არე:

Verse: c 
      თავ-გაგლეჯილი @ასმათი,   პირსა სისხლ-ჩამომდინარე,

Verse: d 
   და   აღარ მიყივლა ღიმილით,   არცაღა გამიცინა-რე.


Strophe: S569/K569 



Verse: a 
      იგი ვნახე, დავებნივე,   გონებანი გამიშმაგნა; .

Verse: b 
      შორით ვუხმე: "რას შიგან ვართ,   ანუ ცეცხლმან რად დაგვდაგნა?"

Verse: c 
      მან საბრალოდ შემომტირნა,   ძლივ სიტყვანი გამოაგნა,

Verse: d 
   და   მითხრა: "ღმერთმან სიმგრგვლე ცისა   ჩვენთვის რისხვით წამოგრაგნა".


Strophe: S570/K570 



Verse: a 
      ახლოს მივე, კვლაცა ვჰკითსე:   "რას შიგან ვართ? თქვი მართალი!"

Verse: b 
      კვლა საბრალოდ ამიტირდა,   კვლა მოედვა ამით ალი,

Verse: c 
      დიდხან სიტყვა ვერა მითხრა,   მისთა ჭირთა ნაათალი,

Verse: d 
   და   მკერდსა წითლად უღებვიდა   სისხლი ღაწვთა ნაწვეთალი.


Strophe: S571/K571 



Verse: a 
      მერმე მითხრა: "მოგახსენებ,   ესე რადმცა დაგიმალე?

Verse: b 
      მაგრა ვითა გაგახარნე,   შენცა აგრე შემიწყალე:

Verse: c 
      ნუ მაცოცხლებ, ნუ დამარჩენ,   შემიხვეწე, შემიბრალე,

Verse: d 
   და   დამხსენ ჩემსა საწუთროსა,   ღმერთსა შენსა მიავალე!"


Strophe: S572/K572 



Verse: a 
      მიამბო: "ოდეს სასიძო   მოჰკალ და ხმა დაგივარდა,

Verse: b 
      მეფესა ესმა, აიჭრა,   მართ მისგან გასატკივარდა,

Verse: c 
      შენ დაგიზახნა: "მიხმეთო",   ხმა-მაღლად გახმამყივარდა;

Verse: d 
   და   მოგნახეს, შინა ვერ გპოვეს,   მით მეფე გამომჩივარდა.


Strophe: S573/K573 



Verse: a 
      ჰკადრეს: "აქა აღარ არის,   კარნი სადმე გაუვლიან".

Verse: b 
      მეფე ბრძანებს: "ვიცი, ვიცი,   მეტად კარგად შემიგნიან:

Verse: c 
      მას უყვარდა ქალი ჩემი,   სისხლნი ველთა მოუღვრიან,

Verse: d 
   და   რა ნახიან ერთმანერთი,   არ-შეხედვა ვერ დათმიან.


Strophe: S574/K574 



Verse: a 
      აწ, თავმან ჩემმან, მას მოვჰკლავ,   ჩემად დად ვინცა მადესა!

Verse: b 
      მე ღმრთისა ვუთხარ, დაუბამს   მას ეშმაკისა ბადესა!

Verse: c 
      მათ ბოზ-კუროთა ასეთი   რა მისცეს, რა უქადესა?

Verse: d 
   და   თუ დავარჩინო, ღმერთი ვგმო!   მისად პატიჟად მზად ეს-ა".


Strophe: S575/K575 



Verse: a 
      მის მეფისა წესი იყო:   თავი მისი ძვირად ფიცის,

Verse: b 
      და, თუ ფიცის, არ გატეხის,   მასვე წამსა დაამტკიცის.

Verse: c 
      ესე წყრომა მეფისაგან   ვისცა ესმა, ვინცა იცის,

Verse: d 
   და   მან უამბო @დავარ ქაჯსა,   ვინ გრძნებითა ცაცა იცის.


Strophe: S576/K576 



Verse: a 
      @დავარს, დასა მეფისასა,   უთხრა ვინმე ღმრთისა მტერმან:

Verse: b 
      "თავი ფიცა ძმამან შენმან,   არ დაგარჩენს, იცის ერმან".

Verse: c 
      მან ეგრე თქვა: "უბრალო ვარ,   იცის ღმერთმან სახიერმან!

Verse: d 
   და   ვისგან მოვკვდე, ვისთვის მოვკვდე,   მიიხვედროს იგი ვერ მან".


Strophe: S577/K577 



Verse: a 
      პატრონი ჩემი აგრევე   იყო, წამოხვე შენ ოდეს;

Verse: b 
      შენეულნივე რიდენი ებურნეს,   ტურფად ჰშვენოდეს.

Verse: c 
      @დავარ მოსთქმიდა სიტყვათა,   რომელნი არა მსმენოდეს:

Verse: d 
   და   "ბოზო, შენ ბოზო, რად მომკალ?   ვეჭვ, შენცა არა გლხენოდეს!


Strophe: S578/K578 



Verse: a 
      როსკიპო, ბოზო დიაცო,   საქმრო რად მოაკლვევინე?

Verse: b 
      ანუ სისხლითა მისითა   ჩემი რად მოაზღვევინე?

Verse: c 
      არ ცუდად მომკლავს ძმა ჩემი.   რა გიყავ, რა გაქმნევინე?

Verse: d 
   და   აწ, ღმერთსა უნდეს, ვერ მიჰხვდე,   ვის ესე დააშლევინე!"


Strophe: S579/K579 



Verse: a 
      ხელი მიჰყო, წამოზიდნა,   თმანი გრძელნი დაუფუშნა,

Verse: b 
      დაალება, დაალურჯა,   მედგრად პირნი მოიქუშნა.

Verse: c 
      მან პასუხი ვერა გასცა,   ოდენ სულთქვნა, ოდენ უშნა,

Verse: d 
   და   ქალმან შავმან ვერა არგო,   ვერცა წყლულნი დაუშუშნა.


Strophe: S580/K580 



Verse: a 
      რა დავარ გაძღა ცემითა,   მისითა დალურჯებითა,

Verse: b 
      წამოდგეს ორნი მონანი,   პირითა მით ქაჯებითა, .

Verse: c 
      მათ კიდობანი მოჰქონდა,   ეუბნეს არ აჯებითა,

Verse: d 
   და   მას შიგან ჩასვეს იგი მზე,   ჰგავს, იქმნა დარაჯებითა.


Strophe: S581/K581 



Verse: a 
      მან უთხრა: "წადით, დაკარგეთ   მუნ, სადა ზღვისა ჭიპია;

Verse: b 
      წმიდისა წყლისა ვერ ნახოს   მყინვარე, ვერცა ლიპია";

Verse: c 
      მათ გაეხარნეს, ხმა-მაღლად   იყივლეს: "იპი, იპია".

Verse: d 
   და   ესე ვნახე და არ მოვკვე,   არა მგავს არცა სიპია.


Strophe: S582/K582 



Verse: a 
      ზღვითკე გაარნეს სარკმელნი,   მაშინვე გაუჩინარდა.

Verse: b 
      @დავარ თქვა: "მქმნელი ამისი   ვინ არ დამქოლოს, ვინ არ, და-!

Verse: c 
      ვირე მომკლვიდეს, მოვკვდები,   სიცოცხლე გასაწყინარდა".

Verse: d 
   და   დანა დაიცა, მო-ცა-კვდა,   დაეცა, გასისხლმდინარდა.


Strophe: S583/K583 



Verse: a 
      რად არ მიკვირვებ ცოცხალსა,   მე ლახვარ-დაუსობელსა!

Verse: b 
      აწ იგი მიყავ, რა მმართებს   ამისსა მახარობელსა!

Verse: c 
      ზენაარ, დამხსენ სიცოცხლე   სულთადგმა-დაუთმობელსა!"

Verse: d 
   და   საბრალოდ ცრემლსა ადენდა   უკლებსა, დაუშრობელსა.


Strophe: S584/K584 



Verse: a 
      მე ვუთხარ: "დაო, რად მოგკლა,   ანუ რა შენი ბრალია?

Verse: b 
      რამცა ვქმენ ნაცვლად, თვით რომე   მისი ჩემზედა ვალია!

Verse: c 
      აწ თავსა მისად საძებრად   მივსცემ, სად კლდე და წყალია".

Verse: d 
   და   სრულად გავქვავდი, შემექმნა   გული მართ ვითა სალია.


Strophe: S585/K585 



Verse: a 
      მეტმან ზარმან გამაშმაგა,   მომიკიდა ცხრო და თრთოლა;

Verse: b 
      გულსა ვუთხარ: "ნუ მოჰკვდები,   არას გარგებს ცუდი წოლა,

Verse: c 
      გიჯობს გაჭრა ძებნად მისად,   გავარდნა და ველთა რბოლა.

Verse: d 
   და    - აჰა ჟამი, ვისცა გინდა   ჩემი თანა წამოყოლა!"


Strophe: S586/K586 



Verse: a 
      შევე, ფიცხლად^ შევეკაზმე,   ცხენსა შევჯე შეკაზმული;

Verse: b 
      ას სამოცი კარგი მოყმე,   ჩემსა თანა ხან-დაზმული,

Verse: c 
      წამომყვა და წამოვედით   კართა გარე დარაზმული,

Verse: d 
   და   ზღვის პირს მივე, ნავი დამხვდა,   მენავემან მნახა ზმული.


Strophe: S587/K587 



Verse: a 
      ნავსა შევჯე, ზღვასა შევე,   ზღვასა შიგან გავალაგდი,

Verse: b 
      არსით ნავი მომავალი   უნახავად არ დავაგდი;

Verse: c 
      მოველოდი, არა მესმა,   შმაგი უფრო გა-ვე-ვშეაგდი,

Verse: d 
   და   რომე სრულად მომიძულვა,   ღმერთსა თურე ასრე ვსძაგდი.


Strophe: S588/K588 



Verse: a 
      რომე დავყავ წელიწადი,   თვე თორმეტი გამეოცა,

Verse: b 
      მაგრა მისი მნახავიცა   სიზმრივ კაცი არ მეოცა;

Verse: c 
      თანა-მყოლი ყველაკაი   ამომიწყდა, დამეხოცა,

Verse: d 
   და   ვთქვი, თუ: "ღმერთსა ვერას ვჰკადრებ,   რაცა სწადდეს, აგრე ვყო-ცა".


Strophe: S589/K589 



Verse: a 
      ზღვა-ზღვა ცურვა მომეწყინა,   მით გამოვე ზღვისა პირსა,

Verse: b 
      გული სრულად გამიმხეცდა,   არ ვუსმენდი არც ვაზირსა;

Verse: c 
      ყველაკაი დამეფანტა,   დაჰრჩომოდა რაცა ჭირსა.

Verse: d 
   და   კაცსა ღმერთი არ გასწირავს   ასრე, მისგან განაწირსა!


Strophe: S590/K590 



Verse: a 
      ერთაი ესე @ასმათი   და დამრჩეს ორნი მონანი,

Verse: b 
      ჩემნი გულისა მდებელნი   და ჩემნი შემაგონანი.

Verse: c 
      მისნი ვერა ვცნენ ამბავნი   ვერცა დრამისა წონანი,

Verse: d 
   და   ტირილი მიჩნდის ლხინად და   მდინდიან ცრემლთა ფონანი.




Chapter: 27 

   ამბავი @ნურადინ-ფრიდონისა, ოდეს @ტარიელს შეეყარა




Strophe: S591/K591 



Verse: a 
      ღამით მევლო, მოვიდოდი,   ზღვისა პირსა აჩნდეს ბაღნი;

Verse: b 
      ჰგვანდეს ქალაქს, ვეახლენით,   ცალ-კერძ იყვნეს კლდეთა ნაღნი;

Verse: c 
      არ მეამის კაცთა ნახვა,   მიდაღვიდეს გულსა დაღნი;

Verse: d 
   და   მუნ გარდავხე მოსვენებად,   დამხვდეს რამე ხენი ლაღნი.


Strophe: S592/K592 



Verse: a 
      ხეთა ძირსა მივიძინე,   მათ მონათა ჭამეს პური;

Verse: b 
      მერმე ავდეგ სევდიანი,   მიღამებდა გულსა მური:

Verse: c 
      ვერა მეცნა ეგზომ გრძელად   ვერ ჭორი და ვერ დასტური,

Verse: d 
   და   ველთა ცრემლი ასოვლებდა,   თვალთა ჩემთა მონაწური.


Strophe: S593/K593 



Verse: a 
      ზახილი მესმა. შევხედენ,   მოყმე ამაყად ყიოდა,

Verse: b 
      შემოირბევდა^ ზღვის პირ-პირ,   მას თურე წყლული სტკიოდა;

Verse: c 
      ხრმლისა ნატეხი დასვრილი   აქვს, სისხლი ჩამოსდიოდა,

Verse: d 
   და   მტერთა ექადდა, წყრებოდა,   იგინებოდა, ჩიოდა.


Strophe: S594/K594 



Verse: a 
      ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა,   აწ ესე მე მითქს რომელი,

Verse: b 
      მართ ვითა ქარი მოქროდა   გაფიცხებული, მწყრომელი;

Verse: c 
      მონა მივსწიე, მისისა   შეყრისა ვიყავ მნდომელი;

Verse: d 
   და   შევსთვალე: "დადეგ, მიჩვენე,   ლომსა ვინ გაწყენს, რომელი?"


Strophe: S595/K595 



Verse: a 
      მას მონასა არა უთხრა,   არცა სიტყვა მოუსმინა;

Verse: b 
      ფიცხლა შევჯე, ჩავეგებე,   მე ჩავუსწარ, ჩავე წინა,

Verse: c 
      ვუთხარ: "დადეგ, გამაგონე,   შენი საქმე მეცა მინა!"

Verse: d 
   და   შემომხედნა, მოვეწონე,   სიარული დაითმინა.


Strophe: S596/K596 



Verse: a 
      გამიცადა, ღმერთსა ჰკადრა:   "შენ ასეთი^ ხენი ვით ჰხენ!"

Verse: b 
      მერმე მითხრა: "მოგახსენებ,   აწ სიტყვანი რომე მკითხენ:

Verse: c 
      იგი მტერნი გამილომდეს,   აქანამდის რომე ვითხენ,

Verse: d 
   და   უკაზმავსა მიღალატეს,   საჭურველნი ასრე ვითხენ".


Strophe: S597/K597 



Verse: a 
      მე ვუთხარ: "დადეგ, დაწყნარდი,   გარდავხდეთ ძირსა ხეთასა;

Verse: b 
      არ შეუდრკების ჭაბუკი   კარგი მახვილთა კვეთასა.

Verse: c 
      თანა წამომყვა, წავედით   უტკბოსნი მამა-ძეთასა.

Verse: d 
   და   მე გავეკვირვე ჭვრეტასა   მის ყმისა სინაზეთასა.


Strophe: S598/K598 



Verse: a 
      ერთი მონა დასტაქარი   მყვა და წყლულნი შეუხვივნა,

Verse: b 
      ისრის პირნი ამოუხვნა,   დაკოდილნი არ ატკივნა.

Verse: c 
      მერმე ვჰკითხე: "ვინ ხარ, ანუ   მკლავმან შენმან ვისგან ივნა?"

Verse: d 
   და   საამბობლად დამირიგდა,   თავი მისი გაამჩივნა.


Strophe: S599/K599 



Verse: a 
      პირველ მითხრა: "არა ვიცი,   რა ხარ, ანუ რას გამსგავხო?

Verse: b 
      ანუ ეგრე რამ დაგლია,   ანუ პირველ რამ გაგავსო?

Verse: c 
      რამან შეგქმნა მოყვითანოდ^,   ვარდ-გიშერი რომე ჰრგავსო?

Verse: d 
   და   ღმერთმან მისგან ანთებული   სანთელიცა რად დაგავსო?


Strophe: S600/K600 



Verse: a 
      @მულღაზანზარის ქალაქი,   ახლოს მე მაქვსო რომელი,

Verse: b 
      @ნურადინ-ფრიდონ სახელ მძეს,   მეფე ვარ მუნა მჯდომელი;

Verse: c 
      ესე საზღვარი ჩემია,   სადა ხარ გარდამხდომელი,

Verse: d 
   და   ცოტა მაქვს, მაგრა ყოველგნით   სიკეთე-მიუწდომელი.


Strophe: S601/K601 



Verse: a 
      მამის ძმა და მამა-ჩემი   პაპამ^ ჩემმან გაყვნა ოდეს,

Verse: b 
      ზღვასა შიგან კუნძულია, -   ჩემად წილად მას იტყოდეს, -

Verse: c 
      თვით ბიძასა ჩემსა მიჰხვდა,   ვისთა შვილთა აწ დამკოდეს;

Verse: d 
   და   მათკენ^ დარჩა სანადირო,   არ მივსცემდი, მომერჩოდეს.


Strophe: S602/K602 



Verse: a 
      დღეს გამოვე ნადირობას^,   ზღვისა პირსა ვინადირე,

Verse: b 
      მუნა გასვლა^ მომნდომოდა,   მით მრეკალი არ ვახშირე;

Verse: c 
      სპათა ვუთხარ: "მომიცადეთ,   მოვიდოდე მეცა ვირე!"

Verse: d 
   და   ხუთთა ოდენ ბაზიერთა   მეტი არა დავიჭირე.


Strophe: S603/K603 



Verse: a 
      ნავითა გავე, ზღვისაგან   შტო რამე გამოვიდოდა.

Verse: b 
      არა^ მოვჰკრეფდი გამყოფთა,   ვთქვი, ჩემთა რად დავჰრიდო, და-?

Verse: c 
      დამეძაბუნნეს, სიმრავლე   მე მათი არ გამვიდოდა,

Verse: d 
   და   ვნადირობდი და ვიზახდი,   ხმა ჩემი არ უდიდოდ-ა.


Strophe: S604/K604 



Verse: a 
      მართლად იჯავრეს, წუნობა   მათი თუ ესრე ხმდა ვითა!

Verse: b 
      გამომეპარნეს^ ლაშქარნი,   გზანი შემიკრეს^ ნავითა,

Verse: c 
      თვით ბიძასძენი ჩემნიცა   შესხდეს მათითა თავითა,

Verse: d 
   და   ჩემთა გაუხდეს ლაშქართა   ომად თავისა მკლავითა.


Strophe: S605/K605 



Verse: a 
      მათი მესმა, დავინახე   ზახილი და ხრმალთა ელვა,

Verse: b 
      ნავი ვსთხოვე მენავეთა,   მით ვიყივლე მე ერთხელ ვა,

Verse: c 
      ზღვასა შევე, მომეგება   მეომარი ვითა ღელვა,

Verse: d 
   და   სწადდა, მაგრა ვეღარა ქმნეს   ჩემი ზედა წამოქელვა.


Strophe: S606/K606 



Verse: a 
      კვლა სხვანი დიდნი ლაშქარნი   უკანა მომეწეოდეს,

Verse: b 
      იქით და აქათ მომიხდეს,   ერთგნით ვერ მომერეოდეს,

Verse: c 
      არ მომწურვოდეს წინანი,   ზურგით მესროდეს მე ოდეს,

Verse: d 
   და   ხრმალსა მივენდევ, გამიტყდა,   ისარნი დამელეოდეს.


Strophe: S607/K607 



Verse: a 
      მომეჯარნეს, ვეღარა ვქმენ,   ნავით ცხენი გარდვიხლტუნვე,

Verse: b 
      ზღვა-ზღვა ცურვით წამოვუვე,   ჩემნი მჭვრეტნი^ გავაცბუნვე;

Verse: c 
      თანა-მყოლნი ყველაკანი   დამიხოცნეს, დამრჩეს მუნვე,

Verse: d 
   და   ვინცა მდევდის, ვერ შემომხვდის,   მივუბრუნდი, მივაბრუნვე.


Strophe: S608/K608 



Verse: a 
      აწ იგი იქმნას, რაცაღა   ენებოს ღმრთისა წადილსა!

Verse: b 
      ვეჭვ, ჩემი სისხლი^ არ შეჰრჩეს^,   ძალი შემწევდეს^ ქადილსა!

Verse: c 
      ოხრად გავუხდი ყოფასა   მათ საღამოსა და დილსა,

Verse: d 
   და   ვუხმობ ყვავთა და ყორანთა,   მათ ზედა ვაქმნევ ხადილსა!"


Strophe: S609/K609 



Verse: a 
      ამა ყმამან შემიკვეთა,   გული მისკე მიმიბრუნდა.

Verse: b 
      მოვახსენე: "აჩქარება   შენი ყოლა არა უნდა,

Verse: c 
      მეცა თანა წამოგყვები,   დაიხოცნენ იგი მუნ, და-!

Verse: d 
   და   ჩვენ ორთავე მეომარი   განაღამცა შეგვიძრწუნდა!.


Strophe: S610/K610 



Verse: a 
      ესეცა ვუთხარ: "ამბავი   ჩემი არ გაგეგონების,

Verse: b 
      უფრორე წყნარად გიამბობ,   თუ ჟამი ჩვენ გვექონების".

Verse: c 
      მან მითხრა: "ლხინი საჩემო   მაგას არ შეეწონების!

Verse: d 
   და   დღედ სიკვდილამდის სიცოცხლე   შენ ჩემი დაგემონების".


Strophe: S611/K611 



Verse: a 
      მივედით მისსა ქალაქსა   ტურფასა, მაგრა ცოტასა;

Verse: b 
      გამოეგებნეს ლაშქარნი,   ისხემდეს^ მისთვის ოტასა,

Verse: c 
      პირსა იხოკდეს, გაჰყრიდეს   ნახოკსა ვით ნაფოტასა,

Verse: d 
   და   ეხვეოდიან, ჰკოცნიდეს   ხრმალსა და სალტე-კოტასა.


Strophe: S612/K612 



Verse: a 
      კვლა მოვეწონე, ვეტურფე   მე მისი გარდნაკიდარი;

Verse: b 
      შემასხმიდიან ქებასა:   "მზეო, შენ ჩვენთვის იდარი!"

Verse: c 
      მივედით, ვნახეთ ქალაქი   მისი ტურფა და მდიდარი,

Verse: d 
   და   ყველასა ტანსა ემოსა   ზარქაში განაზიდარი.




Chapter: 28 

   შველა @ტარიელისაგან @ფრიდონისა




Strophe: S613/K613 



Verse: a 
      მოჯობდა, ომი შეეძლო,   ხმარება ცხენ-აბჯარისა;

Verse: b 
      დავკაზმეთ ნავი, კატარღა   და რიცხვი სპათა ჯარისა;

Verse: c 
      კაცი ხმდა, მისთა მჭვრეტთათვის   ღონემცა ეაჯა რისა!

Verse: d 
   და   აწ გითხრა ომი მოყმისა,   მებრძოლთა დამსაჯარისა.


Strophe: S614/K614 



Verse: a 
      მათი მესმა დაპირება,   ჩაბალახთა ჩამობურვა;

Verse: b 
      ნავი წინა მომეგება,   არა ვიცი, იყო^ თუ რვა.

Verse: c 
      ფიცხლა ზედა შევეჯახე,   მათ დაიწყეს ამოდ ცურვა;

Verse: d 
   და   ქუსლი ვჰკარ და დავუქცივე,   დაიზახეს დიაცურ ვა!


Strophe: S615/K615 



Verse: a 
      კვლა სხვასა მივე, მოვჰკიდე   ხელი ნავისა ბაგესა,

Verse: b 
      ზღვასა დავანთქენ, დავხოცენ,   ომიმცა რაღა აგესა!

Verse: c 
      სხვანი გამექცეს, მიჰმართეს   მათ მათსა საქულბაგესა;

Verse: d 
   და   ვინცა მიჭვრეტდეს, უკვირდა,   მაქებდეს, არ მაძაგესა.


Strophe: S616/K616 



Verse: a 
      ზღვა გავიარეთ, გავედით,   შემოგვიტივეს ცხენია,

Verse: b 
      კვლა შევიბენით, შეიქმნა^   ომისა სიმარცხენია^.

Verse: c 
      მუნ მომეწონა^ @ფრიდონის   სიქველე-სიფიცხენია^:

Verse: d 
   და   იბრძვის ლომი და პირად მზე,   იგი ალვისაც ხენია.


Strophe: S617/K617 



Verse: a 
      თვით ორნივე ბიძასძენი   მისნი ხრმლითა ჩამოყარნა,

Verse: b 
      ხელნი წმიდად გარდეკვეთნეს,   იგი ასრე ასაპყარნა,

Verse: c 
      მოიყვანნა მხარ-დაკრულნი,   ერთმან ორნი, არ დაყარნა,

Verse: d 
   და   მათნი ყმანი გაამტირლნა,   მისნი სპანი^ ამაყარნა.


Strophe: S618/K618 



Verse: a 
      მათნი ლაშქარნი გაგვექცეს;    ვეცენით, გა-ცა-ვფანტენით.

Verse: b 
      ფიცხლად^ წავუღეთ ქალაქი,   არ თავნი გავაზატენით^;

Verse: c 
      ქვითა დავჰლეწეთ წვივები,   ჩვენ იგი გავანატენით.

Verse: d 
   და   მომკალ, თუ^ ლარი დაჰლიოთ   ან აკიდებით, ან ტენით.


Strophe: S619/K619 



Verse: a 
      @ფვრიდონ ნახნა საჭურჭლენი   და ბეჭედნი მისნი დაჰსხნა.

Verse: b 
      თვით ორნივე ბიძასძენი   დაპყრობილნი წამოასხნა.

Verse: c 
      მისად^ ნაცვლად სისხლნი მათნი   მოღვარნა და ველთა ასხნა;

Verse: d 
   და   ჩემი თქვეს, თუ: "ღმერთსა მადლი,   ვინ ალვისა ხენი ასხნა!"


Strophe: S620/K620 



Verse: a 
      მივედით, მოქალაქეთა   ზარი ჩნდა, რომე ზმიდიან,

Verse: b 
      აჯათა^ მქმნელნი მჭვრეტელთა   გულსა მუნ დააბმიდიან;

Verse: c 
      მე და @ნურადინს ყველანი   ქებასა შეგვასხმიდიან,

Verse: d 
   და   გვითხრობდეს: "მკლავთა თქვენთაგან   ჯერთ მათნი სისხლნი მიდიან!"


Strophe: S621/K621 



Verse: a 
      ლაშქარნი @ფრიდონს მეფედ და   მიხმობდეს მეფეთ-მეფობით,

Verse: b 
      თვით თავსა მათსა - მონად და   ჩემსა - ყველასა სეფობით;

Verse: c 
      დაღრეჯით ვიყავ, ვერ მპოვეს   ვეროდეს ვარდის^ მკრეფობით,

Verse: d 
   და   ჩემი ვერ ცნიან ამბავი,   მუნ იყო არ იეფობით.




Chapter: 29 

   @ფრიდონისაგან @ნესტან-დარეჯანის ამბვის მბობა




Strophe: S622/K622 



Verse: a 
      დღესა ერთსა მე და @ფრიდონ   ნადირობას გამოვედით,

Verse: b 
      ზღვასა ზედა წაწურვილსა   ქედსა რასმე გარდავედით;

Verse: c 
      @ფრიდონ მითხრა: "გითხრობ რასმე,   ვთამაშობდით, ცხენსა ვსხედით;

Verse: d 
   და   ერთი რამე საკვირველი   მე ვნახეო ამა ქედით".


Strophe: S623/K623 



Verse: a 
      მე ვჰკითხევდი, @ფრიდონ მეტყვის   მართ ამბავსა ესოდენსა:

Verse: b 
      "დღე ერთ მწადდა ნადირობა,   შევჯე ამა ჩემსა ცხენსა, -

Verse: c 
      ზღვათა შიგან იხვსა ჰგავს და   ხმელთა ზედა შავარდენსა, -

Verse: d 
   და   აქა ვდეგ და თვალს ვუგებდი   ქორსა, იქით განაფრენსა.


Strophe: S624/K624 



Verse: a 
      ზოგჯერ ზღვისკენ^ მივიხედნი,   წავსდგომოდი ამა გორსა;

Verse: b 
      ზღვასა შიგან ცოტა რამე   დავინახე, თუცა შორსა.

Verse: c 
      ეგრე ფიცხლა სიარული   არას ძალ-უც მისსა სწორსა,

Verse: d 
   და   ვერად ვიცან, გონებასა   გავეკვირვე ამად^ ორსა:


Strophe: S625/K625 



Verse: a 
      ვთქვი: "რა არის, რას ვამსგავსო,   მფრინველია, ანუ მხეცი?"

Verse: b 
      ნავი იყო, გარ ეფარა^   სამოსელი მრავალ-კეცი;

Verse: c 
      წინა კაცნი მოზიდვიდეს;    თვალი ამად დავაცეცი,

Verse: d 
   და   მთვარე უჯდა კიდობანსა,   ცა მეშვიდე მასმცა ვეცი.


Strophe: S626/K626 



Verse: a 
      ამოძვრეს ორნი მონანი,   შავნი მართ ვითა ფისანი.

Verse: b 
      ქალი გარდმოსვეს, სისხონი   ვნახენ მისისა თმისანი.

Verse: c 
      მას რომე ელვა ჰკრთებოდა,   ფერნიმცა ჰგვანდეს რისანი!

Verse: d 
   და   მან განანათლა სამყარო,   გაცუდდეს შუქნი მზისანი!


Strophe: S627/K627 



Verse: a 
      სიხარულმან ამაჩქარა,   ამათრთოლა, და-ცა-მლეწა,

Verse: b 
      იგი ვარდი შემიყვარდა,   რომე თოვლსა არ ეხეწა;

Verse: c 
      დავაპირე შეტევება,   ვთქვი: "წავიდე მათკე მე, წა-,

Verse: d 
   და   ჩემსა შავსა სულიერი   რამცა ვითა გარდეხვეწა!"


Strophe: S628/K628 



Verse: a 
      ცხენი გავქუსლე, იქმოდა^   შამბი^ ხმასა და ხრიალსა,

Verse: b 
      ვეღარ მივუსწარ^, გამესწრნეს,   რაზომცა ვსცემდი წრტიალსა.

Verse: c 
      ზღვის პირსა მივე, შევხედენ,   ჩნდა ოდენ მზისა ტიალსა,

Verse: d 
   და   გამშორვებოდეს, წამსლვოდეს,   ამისთვის დავეწვი ალსა".


Strophe: S629/K629 



Verse: a 
      ესე მესმა @ფრიდონისგან,   მომემატა ცეცხლთა სიცხე,

Verse: b 
      ცხენისაგან გარდავიჭერ,   თავი სრულად გავიკიცხე,

Verse: c 
      ჩემთა ღაწვთა დანადენი   მე ჩემივე სისხლი ვიცხე.

Verse: d 
   და   ვუთხარ: "მომკალ, უჩემოსა   ენახამცა ვისცა ის ხე!"


Strophe: S630/K630 



Verse: a 
      ესე ჩემგან გაუკვირდა   @ფრიდონს, მეტად^ ეუცხოვა,

Verse: b 
      მაგრა მეტად შევებრალე,   ტირილითა მესათნოვა;

Verse: c 
      ვითა შვილი დამადუმა,   მემუდარა, შემეპოვა,

Verse: d 
   და   თვალთათ^ ვითა მარგალიტი   ცრემლი ცხელი გარდმოთოვა.


Strophe: S631/K631 



Verse: a 
      ვაგლახ მეო, რა გიამბე   ფათერაკად, მცთარმან, შმაგად!"

Verse: b 
      მოვახსენე: "ნურა გაგვა,   ნუ ინავღლი მაგას მაგად!

Verse: c 
      იგი მთვარე ჩემი იყო,   მით მედების ცეცხლი მდაგად;

Verse: d 
   და   აწ გიამბობ, რათგან თავი   გინდა ჩემად ამხანაგად".


Strophe: S632/K632 



Verse: a 
      @ფრიდონს ვუთხარ ყველაკაი   ჩემი, თავსა გარდასრული;

Verse: b 
      მან მითსრა, თუ: "რას ვიტყოდი   მოცთომილი გაბასრული!"

Verse: c 
      შენ, მაღალი ინდოთ მეფე,   ჩემსა რადმე ხარ მოსრული,

Verse: d 
   და   სახელმწიფო საჯდომი და   ტახტი გმართებს, სრაცა სრული".


Strophe: S633/K633 



Verse: a 
      კვლაცა მითხრა: "ვისცა ღმერთი   საროს მორჩსა ტანად უხებს,

Verse: b 
      მას ლახვარსა მოაშორვებს,   თუცა პირველ გულსა უხებს,

Verse: c 
      იგი მოგვცემს წყალობასა   მისსა, ზეცით მოგვიქუხებს,

Verse: d 
   და   ჭირსა ლხინად შეგვიცვალებს,   არაოდეს შეგვაწუხებს".


Strophe: S634/K634 



Verse: a 
      წამოვედით ნატირებნი,   სრას დავსხედით თავის წინა;

Verse: b 
      @ფრიდონს ვუთხარ: "ჩემი შემწე   შენგან კიდე არავინ ა-,

Verse: c 
      ვითა ღმერთმან შენი მსგავსი   სოფლად არა მოავლინა,

Verse: d 
   და   მაშა, რათგან შეგემეცენ,   ამის მეტი რად რა მინა?


Strophe: S635/K635 



Verse: a 
      არ ავი გესვა მოყვარე,   ჟამი თუ მომხვდეს ჟამისად,

Verse: b 
      ენა, გონება მახმარე   გამოსარჩევლად ამისად:

Verse: c 
      რა მოვაგვარო, რა მიჯობს   სალხენლად ჩემად და მისად?

Verse: d 
   და   თუ ვერას ვარგებ, ვიქმნები   ვერ-დამყოვნელი^ წამისად".


Strophe: S636/K636 



Verse: a 
      მან მითხრა: "ბედი ღმრთისაგან   მიჯობსღა ამას რომელი?

Verse: b 
      მოსრულ ხარ ჩემად წყალობად   მეფე @ინდოეთს მჯდომელი;

Verse: c 
      მემცა რად ვიყავ ამისთვის   მადლისა რასმე მნდომელი?

Verse: d 
   და   ერთი ვარ მონა მონებად   წინაშე თქვენსა მდგომელი.


Strophe: S637/K637 



Verse: a 
      ესე ქალაქი გზა არის   ნავთა, ყოველგნით მავალთა,

Verse: b 
      შემომკრეფელი ამბავთა   უცხოთა რათმე მრავალთა;

Verse: c 
      აქა მოგვესმის ამბავი^,   შენ რომე დაუწვავ ალთა.

Verse: d 
   და   ნუთუ ქმნას ღმერთმან გარდახდა   მაგ შენთა ჭირთა მრავალთა^!


Strophe: S638/K638 



Verse: a 
      ჩვენ გავგზავნნეთ მენავენი,   რომელთაცა კვლა უვლია,

Verse: b 
      მოგვინახონ იგი მთვარე,   ვისთვის ჭირი არ გვაკლია;

Verse: c 
      მუნამდისცა მოიჭირვე,   გონებამან არ დაგლია.

Verse: d 
   და   ყოლა ჭირი არ ეგების,   თუ-მცა ლხინმან არ დასძლია".


Strophe: S639/K639 



Verse: a 
      კაცნი იხმნა^ მასვე წამსა,   ესე საქმე დავიურვეთ,

Verse: b 
      უბრძანა, თუ: "ნავებითა წადით,   ზღვა-ზღვა მოიცურვეთ,

Verse: c 
      მოგვინახეთ, საყვარელსა მისსა   მისთვის მოასურვეთ;

Verse: d 
   და   თავთა ჭირი უათასეთ,   რადმც უშვიდეთ, რადმცა ურვეთ?"


Strophe: S640/K640 



Verse: a 
      აჩინნა კაცნი, სადაცა   სადგურნი ნავთა სჩენოდეს;

Verse: b 
      უბრძანა: "ძებნეთ ყოველგან,   რაცა ვის მისი გსმენოდეს".

Verse: c 
      მოლოდნა მიჩნდა სალხინოდ,   პატიჟნი მო-რე-მლხენოდეს,

Verse: d 
   და   უმისოდ ლხინი მინახავს,   ამა დღისათვის მრცხვენოდეს!


Strophe: S641/K641 



Verse: a 
      @ფრიდონ საჯდომნი დამიდგნა   ადგილსა საპატრონოსა,

Verse: b 
      მითხრა, თუ: "მცთარ ვარ, აქამდის   ვერ მივჰხვდი გასაგონოსა:

Verse: c 
      ხარ დიდი მეფე ინდოთა,   რა ვით ვინ მოგაწონოსა!

Verse: d 
   და   ვინ არის კაცი, რომელმან   თავი არ დაგამონოსა?!"


Strophe: S642/K642 



Verse: a 
      რას ვაგრძელებდე! მოვიდეს   ყოვლგნით ამბვისა მბობელნი,

Verse: b 
      ცუდნი და ცუდთა ადგილთა   თავისა დამაშრობელნი;

Verse: c 
      ვერა, ვერ ეცნა, ვერ იყვნეს   ვერას ამბვისა მცნობელნი,

Verse: d 
   და   მე უფრო მდინდეს თვალთაგან   კვლა ცრემლნი შეუშრობელნი.


Strophe: S643/K643 



Verse: a 
      მე @ფრიდონს ვუთხარ: "ესე დღე   ვითა მესაზაროების,

Verse: b 
      ამისად მოწმად ღმერთი მყავს,   სათქმელად მეუცხოების;

Verse: c 
      უშენოდ მყოფსა ღამე და   დღეცა მესაღამოების,

Verse: d 
   და   დახსნილ ვარ ლხინსა ყოველსა,   მით გული ჭირსა მოების.


Strophe: S644/K644 



Verse: a 
      მაშა მე მისსა ამბავსა   რათგან აღარას მოველი,

Verse: b 
      ვეღარ ვიქმნები, გამიშვი,   ვარ ფარმანისა მთხოველი!"

Verse: c 
      @ფრიდონს რა ესმა, ატირდა,   სისხლითა მუნ მორწყო ველი,

Verse: d 
   და   მითხრა, თუ: "ძმაო, დღესითგან   ცუდ ჩემი ლხინი ყოველი!"


Strophe: S645/K645 



Verse: a 
      თუცა დია მოიჭირვეს,   ვერცა ეგრე დამიჭირეს;

Verse: b 
      მისთა სპათა მუხლ-მოყრილთა   თავი მათი ჩემ-კერძ ირეს,

Verse: c 
      მეხვეოდეს, მაკოცებდეს,   ატირდეს და ამატირეს:

Verse: d 
   და   "ნუ წახვალო, დაგაწამოთ,   სიცოცხლეა ჩვენი ვირეს!"


Strophe: S646/K646 



Verse: a 
      ეგრე ვუთხარ: "თქვენი გაყრა   მეცა დია მეძნელების,

Verse: b 
      მაგრა ლხინი უმისოსა   ჩემგან ძნელად გაიძლების;

Verse: c 
      ჩემსა ტყვესა ვერ გავსწირავ,   თქვენცა დია გებრალების,

Verse: d 
   და   ნუვინ მიშლით, არ დავდგები,   არცა ვისგან დამეშლების".


Strophe: S647/K647 



Verse: a 
      მერმე @ფრიდონ მოიყვანა,   მიძღვნა ესე ჩემი ცხენი,

Verse: b 
      მითხრა: "ჰხედავ, პირი მზისა,   თქვენ საროსა ეგეც ხენი,

Verse: c 
      ვიცი, მეტი არა გინდა,   ძღვენნი რადმცა გავკიცხენი?

Verse: d 
   და   თვით ამანვე მოგაწონოს^   სახედრობა-სიფიცხენი".


Strophe: S648/K648 



Verse: a 
      @ფრიდონ გამომყვა, წავედით,   ორთავე ცრემლნი ვღვარენით;

Verse: b 
      მუნ ერთმანერთსა ვაკოცეთ,   ზახილით გავიყარენით.

Verse: c 
      სრულად ლაშქარნი მტიროდეს   გულითა მართლად, არ ენით.

Verse: d 
   და   გაზრდილ-გამზრდელთა გაყრასა   ჩვენ თავნი დავადარენით.


Strophe: S649/K649 



Verse: a 
      @ფრიდონისით წამოსრულმან   წავე ძებნად, კვლა ვიარე,

Verse: b 
      რომე არა არ დამირჩა   ხმელთა ზედა, ზღვათა გარე,

Verse: c 
      მაგრა მისსა მნახავსაცა   კაცსა ვერას შევეყარე;

Verse: d 
   და   გული სრულად გამიშმაგდა,   თავი მხეცთა დავადარე.


Strophe: S650/K650 



Verse: a 
      ვთქვი, თუ: "ჩემგან^ აღარა ხამს^   სიარული, ცუდი ცურვა,

Verse: b 
      ნუთუ მხეცთა სიახლემან   უკუმყაროს გულსა ურვა!"

Verse: c 
      მონათა და ამა @ასმათს   სიტყვა ვუთხარ შვიდი, თუ რვა:

Verse: d 
   და   "ვიცი, რომე დამირჯიხართ,   დია გმართებს ჩემი მდურვა.


Strophe: S651/K651 



Verse: a 
      აწ წადით და მე დამაგდეთ,   ეტერენით თავთა თქვენთა,

Verse: b 
      ნუღარ უჭვრეტთ ცრემლთა ცხელთა,   თვალთა ჩემთათ^ მონადენთა!"

Verse: c 
      რა ესენი მოისმენდეს   საუბართა ესოდენთა,

Verse: d 
   და   მითხრეს: "ჰაჲ-ჰაჲ, რასა ჰბრძანებ,   ნუ მოასმენ ყურთა ჩვენთა!


Strophe: S652/K652 



Verse: a 
      უშენოსა ნუმცა ვნახავთ   ნუ პატრონსა, ნუ უფალსა!

Verse: b 
      ნუთუ ღმერთმან არ გაგვყარნეს   ცხენთა თქვენთა ნატერფალსა!

Verse: c 
      თქვენ გიჭვრეტდეთ საჭვრეტელსა   შვენიერსა, სატურფალსა!"

Verse: d 
   და   თურე ბედი მოაღაფლებს   კაცსა ეგზომ არ-ღაფალსა.


Strophe: S653/K653 



Verse: a 
      ვეღარ გავგზავნენ, სიტყვანი   მესმნეს მონათა ჩემთანი,

Verse: b 
      მაგრა დავყარენ არენი   მე კაცრიელთა თემთანი;

Verse: c 
      სახლად სამყოფნი^ მიმაჩნდეს   თხათა და მათ^ ირემთანი.

Verse: d 
   და   გავიჭერ, სრულად დავტკეპნენ   ქვე მინდორნი და ზე მთანი.


Strophe: S654/K654 



Verse: a 
      ესე ქვაბნი უკაცურნი   ვპოვენ, დევთა შეეკაფნეს,

Verse: b 
      შემოვები, ამოვწყვიდენ,   ყოლა ვერას ვერ მეხაფნეს,

Verse: c 
      მათ მონანი დამიხოცნეს,   ჯაჭვნი ავად მოექაფნეს.

Verse: d 
   და   საწუთრომან დამაღრიჯა,   ცქაფნი მისნი კვლა მეცქაფნეს.


Strophe: S655/K655 



Verse: a 
      დევთა ყვირილი, ზახილი   ზეცამდის აიწეოდა;

Verse: b 
      მათისა ლახტის ცემითა   ქვეყანა შეირყეოდა;

Verse: c 
      მზე დააბნელეს მტვერითა,   ალვის შტო შეირხეოდა,

Verse: d 
   და   ასი ერთ კერძოთ მომიხდეს,   დავფრიწე, დაიხეოდა.


Strophe: S656/K656 



Verse: a 
      აჰა, ძმაო, მაშინდითგან   აქა ვარ და აქა ვკვდები;

Verse: b 
      ხელი მინდორს გავიჭრები,   ზოგჯერ ვტირ და ზოგჯერ ვბნდები,

Verse: c 
      ესე ქალი არ დამაგდებს,   - არს მისთვისვე ცეცხლ-ნადები, -

Verse: d 
   და   ჩემად ღონედ სიკვდილისა   მეტსა არას არ ვეცდები!


Strophe: S657/K657 



Verse: a 
      რომე ვეფხი შვენიერი   სახედ მისად დამისახავს,

Verse: b 
      ამად მიყვარს ტყავი მისი,   კაბად ჩემად მომინახავს;

Verse: c 
      ესე ქალი შემიკერავს,   ზოგჯერ სულთქვამს, ზოგჯერ ახავს;

Verse: d 
   და   რათგან თავი არ მომიკლავს,   ხრმალი ცუდად მომიმახავს.


Strophe: S658/K658 



Verse: a 
      მისსა ვერ იტყვის ქებასა   ყოველი ბრძენთა ენები;

Verse: b 
      მას დაკარგულსა ვიგონებ   მე, სიცოცხლისა მთმენები;

Verse: c 
      მას აქათ ვახლავ ნადირთა,   თავსა მათებრვე მხსენები;

Verse: d 
   და   სხვად არას ვიაჯ ღმრთისაგან,   ვარ სიკვდილისა მქენები".


Strophe: S659/K659 



Verse: a 
      პირსა იცა, გაიხეთქა   ღაწვი, ვარდი აახეწა^,

Verse: b 
      ლალი ქარვად გარდაიქცა,   ბროლი სრულად დაილეწა;

Verse: c 
      @ავთანდილსცა ცრემლი წასდის   წამწამთაგან ერთ-სახე, წა-;

Verse: d 
   და   მერმე ქალმან დაადუმა,   მუხლ-მოყრილი შეეხვეწა.


Strophe: S660/K660 



Verse: a 
      @ტარიელ უთხრა @ავთანდილს,   @ასმათის დად სამებულმან^:

Verse: b 
      "შენ ყველაკაი გაამე   მე ვერას ვერ ამებულმან;

Verse: c 
      გიამბე ჩემი ამბავი   სიცოცხლე-გაარმებულმან,

Verse: d 
   და   აწ წადი, ნახე შენი მზე   ნახვისა მოჟამებულმან".


Strophe: S661/K661 



Verse: a 
      @ავთანდილ უთხრა: "მე შენი   გაყრა არ მომეთმინების; .

Verse: b 
      თუ გაგეყრები, თვალთაგან   ცრემლიცა დამედინების.

Verse: c 
      მართალსა გითხრობ, ამისი   კადრება ნუ გეწყინების,

Verse: d 
   და   შენ ვისთვის ჰკვდები, მაგითა   მას არა არ ელხინების.


Strophe: S662/K662 



Verse: a 
      რა აქიმი დასნეულდეს,   რაზომ გინდა საქებარი,

Verse: b 
      მან სხვა უხმოს მკურნალი და   მაჯაშისა შემტყობარი^,

Verse: c 
      მას უამბოს, რაცა სჭირდეს   სენი, ცეცხლთა მომდებარი:

Verse: d 
   და   სხვისა სხვამან უკეთ იცის   სასარგებლო საუბარი.


Strophe: S663/K663 



Verse: a 
      რაცა გითხრა, მომისმინე,   ბრძენი გეტყვი, არა ხელი:

Verse: b 
      ასი გმართებს გაგონება,   არ გეყოფის, არ, ერთხელი;

Verse: c 
      კარგად ვერას ვერ მოივლენს^   კაცი აგრე გულ-ფიცხელი.

Verse: d 
   და   აწ მე მინდა ნახვა მისი,   ვისგან დამწვავს ცეცხლი ცხელი.


Strophe: S664/K664 



Verse: a 
      იგი ვნახო, სიყვარული   მისი ჩემთვის დავამტკიცო;

Verse: b 
      მოვახსენო, რაცა მეცნას,   მეტი საქმე არა მიცო;

Verse: c 
      შენ გენუკევ, შემაჯერო,   ღმერთი იღმრთო, ცაცა იცო,

Verse: d 
   და   ერთმანერთი არ გავწიროთ,   მაფიცო და შემომფიცო.


Strophe: S665/K665 



Verse: a 
      რომე აქათ არ წახვიდე,   შენ თუ ამას შემეპირო,

Verse: b 
      მეცა ფიცით შეგაჯერო,   არასათვის არ გაგწირო,

Verse: c 
      კვლა მოვიდე შენად ნახვად,   შენთვის მოვკვდე, შენთვის ვირო,

Verse: d 
   და   ღმერთსა უნდეს, ვისთვის ჰკვდები,   მისთვის ეგრე არ გატირო".


Strophe: S666/K666 



Verse: a 
      მან მიუგო: "უცხოს უცხო   ეგრე ვითა შეგიყვარდი?

Verse: b 
      გასაყრელად გეძნელები,   იადონსა ვითა ვარდი;

Verse: c 
      რაგვარამცა დაგივიწყე,   რაგვარამცა უკუმქარდი!

Verse: d 
   და   ღმერთმან ქმნას და კვლაცა გნახო   ალვა მორჩი, განაზარდი.


Strophe: S667/K667 



Verse: a 
      პირი შენი ნახვად ჩემად   თუ მობრუნდეს, ტანი იხოს,

Verse: b 
      გული მინდორს არ გაიჭრეს,   არ ირმოს და^ არცა ითხოს;

Verse: c 
      თუ გიტყუო, მოგაღორო,   ღმერთმან რისხვით გამიკითხოს!

Verse: d 
   და   შენმან ჭვრეტა-სიახლემან   მომაქარვოს სევდა, მითხოს!"


Strophe: S668/K668 



Verse: a 
      ამას ზედა შეიფიცნეს   მოყვარენი, გულ-სადაგნი,

Verse: b 
      იაგუნდნი ქარვის-ფერნი,   სიტყვა-ბრძენნი, ცნობა-შმაგნი;

Verse: c 
      შეუყვარდა ერთმანერთი,   სწვიდეს მიწყივ გულსა დაგნი,

Verse: d 
   და   მას ღამესა ერთგან იყვნეს   შვენიერნი ამხანაგნი.


Strophe: S669/K669 



Verse: a 
      @ავთანდილცა მასვე თანა   ტიროდა და ცრემლი ღვარა;

Verse: b 
      რა გათენდა, წამოვიდა,   აკოცა და გაეყარა;

Verse: c 
      @ტარიელს თუ ვით ეწყინა,   რა ქმნას, ამას ვერ მიმხვდარა;

Verse: d 
   და   @ავთანდილცა ჩატიროდა,   შამბი შიგან ჩაიარა.


Strophe: S670/K670 



Verse: a 
      @ავთანდილს @ასმათ ჩამოჰყვა,   ზენარით ეუბნებოდა,

Verse: b 
      მუხლთა უყრიდა, ტიროდა,   თითითა ეხვეწებოდა,

Verse: c 
      ადრე მოსლვასა ჰვედრებდა,   მართ ვითა ია ჭნებოდა;

Verse: d 
   და   მან უთხრა: "დაო, უთქვენოდ   სხვა რამცა მეგონებოდა!


Strophe: S671/K671 



Verse: a 
      ადრე მოვალ, არ გაგწირავ,   არას დავზამ შინა ხანსა,

Verse: b 
      ოდენ სხვაგან არ წავიდეს,   ნუსად არებს იმა ტანსა;

Verse: c 
      აქათ ორ თვე არ მოვიდე,   ვიქმ საქმესა დაუგვანსა,

Verse: d 
   და   შეიგენით, მიცემულ ვარ   ჭირსა რასმე თანისთანსა"




Chapter: 30 

   ამბავი @ავთანდილისა @არაბეთს შექცევისა




Strophe: S672/K672 



Verse: a 
      იგი მუნით წარმოსრული   სევდამანცა განა მოკლა!

Verse: b 
      პირსა იხოკს, ვარდსა აზრობს,   ხელი მისი გაამხოკლა;

Verse: c 
      სისხლსა, მისგან დადენილსა,   მხეცი ყოვლი გაამლოკლა;

Verse: d 
   და   მისმან ფიცხლა სიარულმან   შარა გრძელი შეამოკლა.


Strophe: S673/K673 



Verse: a 
      მუნ მივიდა, სადა-იგი   მისნი სპანი დაეყარნეს.

Verse: b 
      ნახეს, იცნეს; რაგვარაცა   ჰმართებს, აგრე გაეხარნეს.

Verse: c 
      @შერმადინსცა ახარებდეს,   ფიცხლა კაცთა თავნი არნეს:

Verse: d 
   და   "მოვიდაო, აქანამდის   ვისთვის ლხინი^ გაგვემწარნეს!"


Strophe: S674/K674 



Verse: a 
      გაეგება, მოეხვია,   ზედა დასდვა პირი ხელსა,

Verse: b 
      აკოცებდა, სიხარულით   ცრემლთა^ ღვრიდა ველთა მრწყველსა;

Verse: c 
      ესე თქვა, თუ: "ნეტარ, ღმერთო,   ცხადსა ვხედავ, ანუ ბნელსა?

Verse: d 
   და   მე ვით ღირს ვარ ამას, რომე   თვალნი ჩემნი გჭვრეტდენ მრთელსა!'


Strophe: S675/K675 



Verse: a 
      ყმამან მდაბლად მოიკითხა,   ზედა დასდვა პირი პირსა;

Verse: b 
      უბრძანა, თუ: "ღმერთსა ვჰმადლობ,   შენ თუ ჭირად არა გჭირსა!"

Verse: c 
      დიდებულთა თაყვანის-სცეს,   აკოცებდეს, ვინცა ღირს -ა,

Verse: d 
   და   ზარსა სცემდეს, უხაროდა   უფროსსა და თუნდა მცირსა.


Strophe: S676/K676 



Verse: a 
      მოვიდეს, სადა საყოფად   სახლი დგა მუნ აგებული.

Verse: b 
      მოვიდა ნახვად ყოველი   მის ქალაქისა კრებული.

Verse: c 
      მაშინვე დაჯდა ნადიმად   მორჭმით ლაღი და შვებული.

Verse: d 
   და   ენა მის დღისა შვებასა   ყოლა ვერ იტყვის კლებული.


Strophe: S677/K677 



Verse: a 
      @შერმადინს უთხრა, უამბო   ყოველი მისგან ნახული,

Verse: b 
      ანუ ვით პოვა იგი ყმა,   მისგანვე მზედ დასახული.

Verse: c 
      ავთანდილს ცრემლი უყოფდა,   უბნობდა თვალ-დაფახული:

Verse: d 
   და   "უმისოდ მყოფსა სწორად მიჩს   ჩემთვის დარბაზი და ხული".


Strophe: S678/K678 



Verse: a 
      მუნ^ ამბავი შინაური   ყველაკაი მოახსენა:

Verse: b 
      "შენი წასლვა არვინ იცის,   რაცა მითხარ, აგრე ვქმენა!"

Verse: c 
      მას დღე მუნით არ წავიდა,   ინადიმა, გაისვენა,

Verse: d 
   და   ცისკრად შეჯდა, გაემართა,   დღე რა მზემან გაათენა.


Strophe: S679/K679 



Verse: a 
      არცაღა დაჯდა ნადიმად,   არცაღა ქმნად ხალვათისა;

Verse: b 
      @შერმადინ მახარობელი   წავა მისლვისა მათისა,

Verse: c 
      ფიცხლა წავიდა, სავალი   სამ დღე ვლო დღისა ათისა.

Verse: d 
   და   მას ლომსა ნახვა უხარის   მის მზისა მოკამათისა^.


Strophe: S680/K680 



Verse: a 
      შესთვალა: "მეფე უკადრი   ხარმცა მორჭმით და დიდებით^!

Verse: b 
      ამა საქმესა ვიკადრებ   შიშით, კრძალვით და რიდებით^:

Verse: c 
      მის ყმისა ვერას ვერ მცნობი   ვუხმობდი თავსა ფლიდებით^,

Verse: d 
   და   აწ ვცან და გაცნევ ყოველსა,   მოვალ შვებით და მშვიდებით^".


Strophe: S681/K681 



Verse: a 
      @როსტევან - მეფე უკადრი,   მორჭმული, შეუპოველი!

Verse: b 
      @შერმადინ მოციქულობა   თვით მოახსენა ყოველი:

Verse: c 
      "@ავთანდილ მოვა წინაშე,   მის ყმისა ვისმე მპოველი".

Verse: d 
   და   ბრძანა: "ვცან ჩემი ღმრთისაგან   სააჯო და სათხოველი".


Strophe: S682/K682 



Verse: a 
      @თინათინს ჰკადრა @შერმადინ,   ნათელსა მას უღამოსა:

Verse: b 
      @ავთანდილ მოვა წინაშე,   გკადრებს ამბავსა ამოსა".

Verse: c 
      იგი მით აკრთობს ელვასა,   მზისაცა უთამამოსა,

Verse: d 
   და   მას საბოძვარი უბოძა,   მისი ყველაი დამოსა.


Strophe: S683/K683 



Verse: a 
      მეფე შეჯდა, გაეგება   ყმასა, მუნით მომავალსა;

Verse: b 
      ამას პირ-მზე მეფისაგან   ივალებდა ვითა ვალსა.

Verse: c 
      მიეგება, მოეგება   მხიარული გულ-მხურვალსა,

Verse: d 
   და   დიდებულთა ჯარისაგან   ზოგი ჰგვანდა ვითა მთრვალსა.


Strophe: S684/K684 



Verse: a 
      რა მიეახლა, გარდახდა,   ყმამ^ თაყვანის-სცა მეფესა;

Verse: b 
      აკოცა @როსტან, მიმხვდარმან   ნიშატთა სიიეფესა;

Verse: c 
      გულ-მხიარულნი, შვებულნი   მივლენ დარბაზსა სეფესა;

Verse: d 
   და   მის ყმისა მოსლვა უხარის   ყოველსა მუნ მეკრეფესა.


Strophe: S685/K685 



Verse: a 
      მას @ავთანდილ თაყვანის-სცა -   ლომთა ლომმან მზეთა მზესა.

Verse: b 
      მუნ ბროლი და ვარდ-გიშერი   გაეტურფა სინაზესა.

Verse: c 
      პირი მისი უნათლეა   სინათლესა ზესთა-ზესა,

Verse: d 
   და   სახლ-საყოფი არა ჰმართებს,   ცამცა გაიდარბაზესა!


Strophe: S686/K686 



Verse: a 
      მას დღე დასხდეს ნადიმობად,   გაამრავლეს სმა და ჭამა;

Verse: b 
      ყმასა მეფე ასრე უჭვრეტს,   ვითა შვილსა ტკბილი მამა.

Verse: c 
      მათ ორთავე აშვენებდა:   ფიფქსა - თოვნა, ვარდსა - ნამა.

Verse: d 
   და   უხვად გასცეს საბოძვარი,   მარგალიტი ვითა დრამა.


Strophe: S687/K687 



Verse: a 
      სმა გარდახდა, თავის-თავის   გაიყარნეს მსმელნი შინა;

Verse: b 
      დიდებულნი არ გაუშვნეს,   ყმა დაისვეს ახლოს წინა;

Verse: c 
      მეფე ჰკითხავს, იგი ჰკადრებს,   რაცა ჭირი დაეთმინა,

Verse: d 
   და   მერმე მისი, უცნობოსა,   რა ენახა, რა ესმინა:


Strophe: S688/K688 



Verse: a 
      "მას ვახსენებდე, ნუ გიკვირს,   თქმა მჭირდეს მიწყივ ახისა!

Verse: b 
      მზე თუ ვთქვა მსგავსი მისი და   ანუ მისისა სახისა,

Verse: c 
      ვინ უნახავ ქმნის გონება   ყოველთა კაცთა მნახისა;

Verse: d 
   და   ვარდი დამჭნარი ეკალთა   შუა, შორს მყოფი, ახ, ის ა!"


Strophe: S689/K689 



Verse: a 
      რა ჭირი კაცსა სოფელმან   მოუთმოს მოუთმინამან,

Verse: b 
      ქაცვი ლერწამმან, ზაფრანა   იმსგავსოს ფერად მინამან,

Verse: c 
      @ავთანდილ, მისმან მხსენებმან,   ღაწვი ცრემლითა მინამან,

Verse: d 
   და   წვრილად უამბო ამბავი   მან, მისმან მონასმინამან:


Strophe: S690/K690 



Verse: a 
      "ქვაბნი ომითა წაუხმან,   სახლად აქვს დევთა სახლები,

Verse: b 
      საყვარელისა მისისა   ქალი ჰყავს თვით ნაახლები,

Verse: c 
      ვეფხისა ტყავი აცვია,   ცუდად უჩს სტავრა-ნახლები,

Verse: d 
   და   არღარა ნახავს სოფელსა,   ცეცხლი სწვავს ახალ-ახლები".


Strophe: S691/K691 



Verse: a 
      რა დაასრულა ამბავი,   საქმე მისისა ჭირისა,

Verse: b 
      ნახვა მის მზისა ნათლისა,   მის თვალად არ დუხჭირისა,

Verse: c 
      ეამა, უქეს ვარდისა   ხელი, მძლედ დანამჭირისა:

Verse: d 
   და   "ეგე კმა სიმხნე სიმხნისად,   რადღა ხარ მომხვეჭი რისა!'


Strophe: S692/K692 



Verse: a 
      გამხიარულდა @თინათინ   ამა ამბისა სმენითა;

Verse: b 
      მას დღე იხარებს სმისა და   ჭამისა არ-მოწყენითა,

Verse: c 
      კვლა საწოლს დაჰხვდა მის მზისა   მონა სიტყვითა ბრძენითა:

Verse: d 
   და   მისლვა ებრძანა, - ეამა,   თქმა არ ეგების ენითა.


Strophe: S693/K693 



Verse: a 
      ყმა წავიდა მხიარული,   ლმობიერი, არ გამწყრალი,

Verse: b 
      ლომი მინდორთ ლომთა თანა   მინდორს რული, ფერ-ნამკრთალი,

Verse: c 
      ყმა სოფლისა ხასიათი,   ჯავარი და სრული ლალი,

Verse: d 
   და   მაგრა ჰქონდა გულისათვის   გული გულსა განაცვალი.


Strophe: S694/K694 



Verse: a 
      მზე უკადრი ტახტსა ზედა   ზის მორჭმული, არ ნადევრი,

Verse: b 
      წყლად ევფრატსა უხვად ერწყო   ედემს რგული ალვა მჭევრი;

Verse: c 
      ბროლ-ბადახშსა აშვენებდა   თმა გიშერი, წარბი ტევრი,

Verse: d 
   და   მე ვინ ვაქებ? ათენს ბრძენთა,   ხამს, აქებდეს ენა ბევრი!


Strophe: S695/K695 



Verse: a 
      ყმა მხიარული წინაშე   დასვა სკამითა მისითა;

Verse: b 
      სხენან სავსენი ლხინითა,   ორთავე შესატყვისითა;

Verse: c 
      უბნობენ ლაღნი, წყლიანნი   არა სიტყვითა მქისითა;

Verse: d 
   და   უთსრა: "ჰპოვეა, პატიჟნი   ჰნახენ ძებნითა ვისითა?"


Strophe: S696/K696 



Verse: a 
      ჰკადრა: "რა კაცსა სოფელმან   მისცეს წადილი გულისა,

Verse: b 
      ხსოვნა არა ხამს ჭირისა,   ვით დღისა გარდასრულისა.

Verse: c 
      ვპოვე ხე, ტანი ალვისა,   სოფლისა წყალთა რწყულისა,

Verse: d 
   და   მუნ პირი, მსგავსი ვარდისა,   მაგრა აწ ფერ-ნაკლულისა.


Strophe: S697/K697 



Verse: a 
      მუნ სარო, მსგავსი ვარდისა,   ვნახე, მისჭირდა, მი, ნები;

Verse: b 
      იტყვის: "დავკარგე ბროლი და   სადა ჰრთავს ბროლსა მინები".

Verse: c 
      მით ვიწვი, რათგან ჩემებრვე   ცეცხლი სწვავს მოუთმინები"

Verse: d 
   და   მერმე კვლა ჰკადრა ამბავი   მან, მისგან მონასმინები.


Strophe: S698/K698 



Verse: a 
      სიარულსა მისგან ძებნად,   სრულ პატიჟთა მოსთვლის, ჭირსა,

Verse: b 
      მერმე ჰკადრა, საწადლისა   ღმერთმან პოვნა ვით აღირსა:

Verse: c 
      "საწუთრო და სოფელს ყოფა,   კაცი უჩსო, ვით ნადირსა,

Verse: d 
   და   ოდენ ხელი მხეცთა თანა   იარების მინდორს, ტირსა.


Strophe: S699/K699 



Verse: a 
      ნუ მკითხავ, ქება რა გკადრო,   ჩემგან რა გაგეგონების?

Verse: b 
      მისსა მნახავსა ნახული   აღარა მოეწონების;

Verse: c 
      თვალნი მჭვრეტელთა^, ვით მზისა   ციაგსა, დაეღონების;

Verse: d 
   და   ვარდი შექმნილა ზაფრანად,   აწ ია შეიკონების!"


Strophe: S700/K700 



Verse: a 
      წვრილად ჰკადრა, რა იცოდა,   რა ნახულად, რა ნასმენად:

Verse: b 
      "ვითა ვეფხსა წავარნა და   ქვაბი აქვსო სახლად, მენად;

Verse: c 
      ქალი ახლავს სასურველად,   სულთა დგმად და ჭირთა თმენად".

Verse: d 
   და   ვაჲ, სოფელმან სოფელს მყოფი   ყოვლი დასვა ცრემლთა დენად!


Strophe: S701/K701 



Verse: a 
      ქალსა რა ესმა ამბავი,   მიჰხვდა წადილი ნებისა,

Verse: b 
      განათლდა პირი მთვარისა,   ვით ნათლად ნავანებისა;

Verse: c 
      იტყვის: "რა ვუთხრა პასუხი   მას სათნებლისა თნებისა,

Verse: d 
   და   რაა წამალი მისისა   წყლულისა განკურნებისა?"


Strophe: S702/K702 



Verse: a 
      ყმა ეტყვის: "ვის აქვს მინდობა   კაცისა მომცქაფავისა?

Verse: b 
      მან ჩემთვის დაწვა თავისა   დადვა, არ-დასაწვავისა;

Verse: c 
      დრო დამიც ჩემგან მისლვისა,   მითქვამს დადება თავისა,

Verse: d 
   და   მზე შემიფიცავს თავისა,   ჩემგან მზედ სახედავისა.


Strophe: S703/K703 



Verse: a 
      ხამს მოყვარე მოყვრისათვის   თავი ჭირსა არ დამრიდად,

Verse: b 
      გული მისცეს გულისათვის,   სიყვარული გზად და ხიდად;

Verse: c 
      კვლა მიჯნურსა მიჯნურისა   ჭირი უჩნდეს ჭირად დიდად,

Verse: d 
   და   აჰა, მაქვსმცა უმისოსა   ლხინი არმად, თავი ფლიდად!"


Strophe: S704/K704 



Verse: a 
      მზე ეტყვის: "მომხვდა ყოველი   ჩემი წადილი გულისა:

Verse: b 
      პირველ, შენ მოხვე მშვიდობით,   მპოვნელი დაკარგულისა,

Verse: c 
      მერმე, ზრდა სიყვარულისა   გაქვს, ჩემგან დანერგულისა,

Verse: d 
   და   ვპოვე წამალი გულისა,   აქამდის დადაგულისა!


Strophe: S705/K705 



Verse: a 
      საწუთრო კაცსა ყოველსა   ვითა ტაროსი უხვდების:

Verse: b 
      ზოგჯერ მზეა და ოდესმე   ცა რისხვით მოუქუხდების.

Verse: c 
      აქამდის ჭირი ჩემზედა   აწ ესე ლხინი უხვდების,

Verse: d 
   და   რათგან შვება აქვს სოფელსა,   თვით რად ვინ შეუწუხდების?


Strophe: S706/K706 



Verse: a 
      შენ არ-გატეხა კარგი გჭირს   ზენაარისა, ფიცისა.

Verse: b 
      ხამს გასრულება მოყვრისა   სიყვარულისა მტკიცისა,

Verse: c 
      ძებნა წამლისა მისისა   და ცოდნა ხამს უვიცისა^,

Verse: d 
   და   ჩემი თქვი, რა ვქმნა ბნელ-ქმნილმან,   მზე მიმეფაროს, მი-, ცისა?"


Strophe: S707/K707 



Verse: a 
      ყმამან ჰკადრა: "სიახლითა   შევჰრთე ჭირი შვიდსა მე რვა,

Verse: b 
      ცუდი არის დამზრალისა   გასათბობლად წყლისა ბერვა,

Verse: c 
      ცუდი არის სიყვარული,   ქვეით კოცნა, მზისა წვერვა,

Verse: d 
   და   თუ გეახლო, ერთხელ ვა და,   რა მოგშორდე, ათასჯერ ვა!


Strophe: S708/K708 



Verse: a 
      ვაჲ თუ გავიჭრა, გაჭრილსა   სადა, გლახ, დამწვავს სამ ალი!

Verse: b 
      გული ძეს საგნად ისრისა,   მესრის საკრავად^ სამალი;

Verse: c 
      დრო სიცოცხლისა ჩემისა   დღესითგან ჩანს ნასამალი;

Verse: d 
   და   მალვა მწადს, მაგრა გარდახდა   ჟამი პატიჟთა სამალი!


Strophe: S709/K709 



Verse: a 
      მესმა თქვენი ნაუბარი,   გავიგონე, რაცა ჰბრძანე!

Verse: b 
      ვარდსა ქაცვი მოაპოვნებს,   ეკალთამცა რად ვეფხანე!

Verse: c 
      მაგრა, მზეო, თავი მზესა   ჩემთვის სრულად დააგვანე,

Verse: d 
   და   სიცოცხლისა საიმედო   ნიშანი რა წამატანე!"


Strophe: S710/K710 



Verse: a 
      ყმა ტკბილი და ტკბილ-ქართული,   სიკეთისა ხელის მხდელი,

Verse: b 
      ამას ზედა ეუბნების,   ვით გაზრდილსა ამო მზრდელი;

Verse: c 
      ქალმან მისცნა მარგალიტნი,   სრულ-ქმნა მისი საწადელი,

Verse: d 
   და   ღმერთმან ქმნას და გაუსრულდეს   ლხინი ესე აწინდელი!


Strophe: S711/K711 



Verse: a 
      რა სჯობს, რა კაცმან გიშერი   ბროლ-ლალსა თანა ახიოს,

Verse: b 
      ანუ ბაღს ალვა საროსა   ახლოს რგოს, მორწყოს, ახიოს,

Verse: c 
      მისსა მჭვრეტელსა ალხინოს,   ვერ- მჭვრეტსა ავაგლახიოს!

Verse: d 
   და   ვაჲ მოყვარისა გაყრილსა,   ახი ოს ეყოს, ახი ოს!


Strophe: S712/K712 



Verse: a 
      მათ მიჰხვდა ლხინი ყოველი   ერთმანერთისა ჭვრეტითა.

Verse: b 
      ყმა წამოვიდა გაყრილი,   მივა გულითა რეტითა.

Verse: c 
      მზე ტირს სისხლისა ცრემლითა,   ზღვისაცა მეტის-მეტითა.

Verse: d 
   და   იტყვის: "ვერ გაძღა სოფელი,   ვაჲ, სისხლთა ჩემთა ხვრეტითა!"


Strophe: S713/K713 



Verse: a 
      ყმა წავიდა სევდიანი,   მკერდსა იცემს, ამად ილებს,

Verse: b 
      რომე კაცსა მიჯნურობა   ატირებს და გააფრდილებს;

Verse: c 
      რა ღრუბელი მიეფარვის,   მზე ხმელეთსა დააჩრდილებს, .

Verse: d 
   და   მის მოყვრისა მოშორვება   კვლა აბინდებს, არ ადილებს.


Strophe: S714/K714 



Verse: a 
      სისხლმან და ცრემლმან გარევით   ღაწვი ქმნის ღარად და ღარად;

Verse: b 
      იტყვის: "მზე ჩემგან თავისად   კმა დასადებლად აღარად;

Verse: c 
      მიკვირს, თუ გული ალმასი   შავმან წამწამმან დაღა რად!

Verse: d 
   და   ვირე ვნახვიდე, სოფელო,   მინდი სალხინოდ აღარად!


Strophe: S715/K715 



Verse: a 
      ვინ გუშინ ედემს ნაზარდი   ალვა მრგო, მომრწყო, მახია,

Verse: b 
      დღეს საწუთრომან ლახვარსა   მიმცა, დანასა მახია,

Verse: c 
      დღეს გული ცეცხლსა უშრეტსა   დაბმით დამიბა მახია.

Verse: d 
   და   აწყა ვცან, საქმე სოფლისა   ზღაპარია და ჩმახია!"


Strophe: S716/K716 



Verse: a 
      ამას მოსთქვამს, ცრემლსა აფრქვევს^,   ათრთოლებს და აწანწარებს,

Verse: b 
      გულ-ამოსკვნით, ოხრვა-სულთქვმით   მიხრის ტანსა, მიაწარებს.

Verse: c 
      საყვარლისა სიახლესა   მოშორვება გაამწარებს,

Verse: d 
   და   ვაჲ, საწუთრო ბოლოდ თავსა   ასუდარებს-აზეწარებს!


Strophe: S717/K717 



Verse: a 
      ყმა მივიდა, საწოლს დაჯდა,   ზოგჯერ ტირს და ზოგჯერ ბნდების,

Verse: b 
      მაგრა ახლავს გონებითა   საყვარელსა, არ მოსწყდების;

Verse: c 
      ვით მწვანვილსა თრთვილისაგან,   პირსა ფერი მოაკლდების.

Verse: d 
   და   ჰხედავთ, ვარდსა უმზეობა   რაგვარ ადრე დააჩნდების!


Strophe: S718/K718 



Verse: a 
      გული კრულია კაცისა,   ხარბი და გაუძღომელი,

Verse: b 
      გული^ ჟამ-ჟამად^ ყოველთა   ჭირთა მთმო, ლხინთა მნდომელი,

Verse: c 
      გული - ბრმა, ურჩი ხედვისა,   თვით ვერას ვერ გამზომელი,

Verse: d 
   და   ვერცა ჰპატრონობს სიკვდილი,   ვერცა პატრონი რომელი!"


Strophe: S719/K719 



Verse: a 
      რა გულსა უთხრნა გულისა   სიტყვანი საგულისონი,

Verse: b 
      თვით მარგალიტნი მოიხვნა   მის მზისა სამეყვისონი,

Verse: c 
      მის მზისა მკლავსა ნაბამი^,   მათ კბილთა შესატყვისონი,

Verse: d 
   და   პირი დასდვა და აკოცა,   ცრემლი სდის, ვითა ბისონი.


Strophe: S720/K720 



Verse: a 
      რა გათენდა, კაცი მოვა^   მომკითხავი, დარბაზს მხმობი.

Verse: b 
      ყმა წავიდა ლაღი, ნაზი,   ნაღვიძები, ძილ-ნაკრთობი.

Verse: c 
      ერთმანერთსა ეჯარვიან,   დგას მჭვრეტელთა ჯარი მსწრობი;

Verse: d 
   და   მეფე მინდორს ეკაზმოდა,   მოემზადა დაბდაბ-ნობი.


Strophe: S721/K721 



Verse: a 
      მეფე შეჯდა, მაშინდელი   ზარი აწმცა ვით ითქმოდა!

Verse: b 
      ქოს-დაბდაბთა ცემისაგან   ყურთა სიტყვა არ ისმოდა,

Verse: c 
      მზესა ქორნი აბნელებდეს,   ძაღლთა რბოლა მიდამოდა;

Verse: d 
   და   მას დღე მათგან დანაღვარი   სისხლი ველთა მოესხმოდა!


Strophe: S722/K722 



Verse: a 
      ინადირეს, შემოიქცეს   მხიარულნი მინდორს რულნი,

Verse: b 
      შეიტანნეს დიდებულნი,   თავადნი და სპანი სრულნი;

Verse: c 
      დაჯდა, დახვდეს მოკაზმულნი   საჯდომნი და სრანი სრულნი,

Verse: d 
   და   ხმას სცემს ჩანგი ჩაღანასა,   მომღერალნი იყვნეს სრულნი^!


Strophe: S723/K723 



Verse: a 
      ყმა ახლოს უჯდა მეფესა,   ჰკითხვიდა, ეუბნებოდა;

Verse: b 
      ბაგეთათ^ გასჭვირს ბროლ-ლალი,   მათ^ კბილთათ^ ელვა ჰკრთებოდა.

Verse: c 
      ღირსნი ახლოს სხდეს^, ისმენდეს,   შორს ჯარი დაიჯრებოდა,

Verse: d 
   და   უტარიელოდ ხსენება   არვისგან იკადრებოდა.


Strophe: S724/K724 



Verse: a 
      ყმა მივიდა გულ-მოკლული,   ცრემლი ველთა მოედინა.

Verse: b 
      მართ მისივე სიყვარული   უარებდის თვალთა წინა.

Verse: c 
      ზოგჯერ ადგის, ზოგჯერ დაწვის,   ხელსა რადმცა დაეძინა!

Verse: d 
   და   რაცა აჯა დათმობისა   გულმან ვისმცა მოუსმინა!


Strophe: S725/K725 



Verse: a 
      წევს, იტყვის: "გულსა სალხინო   რამცაღა დავუსახეო?

Verse: b 
      მოგშორდი, ედემს ნაზარდო   ტანო ლერწამო და ხეო,

Verse: c 
      შენთა მჭვრეტელთა ნიშატო,   ვერ-მჭვრეტთა სავაგლახეო,

Verse: d 
   და   ცხადად ნახვასა არ ღირს ვარ,   ნეტამცა^ სიზმრად გნახეო!"


Strophe: S726/K726 



Verse: a 
      ამას მოთქმიდის ტირილით   ცრემლისა დასაღვაროთა;

Verse: b 
      კვლა გულსა ეტყვის: "დათმობა   ჰგვანდეს სიბრძნისა წყაროთა.

Verse: c 
      არ დავთმოთ, რა ვქმნათ, სევდასა,   მითხარ, რა მოვუგვაროთა?

Verse: d 
   და   თუ ლხინი გვინდა ღმრთისაგან,   ჭირიცა შევიწყნაროთა".


Strophe: S727/K727 



Verse: a 
      კვლა იტყვის: "გულო, რაზომცა^   გაქვს სიკვდილისა წადება,

Verse: b 
      სჯობს სიცოცხლისა გაძლება,   მისთვის თავისა დადება,

Verse: c 
      მაგრა დამალე, არ გაჩნდეს^   შენი ცეცხლისა კვლა დება,

Verse: d 
   და   ავად შეჰფერობს მიჯნურსა   მიჯნურობისა ცხადება!"




Chapter: 31 

   დათხოვა @ავთანდილისა @როსტევან მეფესთანა. ვაზირის საუბარი.




Strophe: S728/K728 



Verse: a 
      რა გათენდა, შეეკაზმა,   ყმა გავიდა ადრე გარე;

Verse: b 
      იტყვის: "ნეტარ, მიჯნურობა   არ დამაჩნდეს, და-მცა-ვფარე!"

Verse: c 
      დათმობასა ეაჯების გულსა:   "შენ რა მოუგვარე!"

Verse: d 
   და   ცხენსა შეჯდა, წამოვიდა   ვაზირისა სახლსა მთვარე.


Strophe: S729/K729 



Verse: a 
      ვაზირმან ცნა, გაეგება:   "ჩემსა მზეა ამოსრული,

Verse: b 
      ამას თურე მახარებდა   დღეს ნიშანი სახარული!"

Verse: c 
      მიეგება, თაყვანის-სცა,   ჰკადრა სრულსა ქება სრული:

Verse: d 
   და   ხამს სტუმარი სასურველი,   მასპინძელი მხიარული.


Strophe: S730/K730 



Verse: a 
      ყმა გარდასვა მასპინძელმან,   არ ღაფალმან, ავმან, უქმან;

Verse: b 
      ფერხთა ქვეშე ხატაურსა   უფენენ და მიწად უქმან.

Verse: c 
      ყმამან სახლი გაანათლა^,   ვით სამყარო მზისა შუქმან;

Verse: d 
   და   თქვეს: "სურნელი^ სული ვარდთა   დღეს მოგვბერა ქვენამ^ ბუქმან".


Strophe: S731/K731 



Verse: a 
      დაჯდა, მისთა შემხედველთა   გული მათი მართლად ხელეს^,

Verse: b 
      მისთა მჭვრეტთა მისთვის   ბნედა თავისათვის ისახელეს,

Verse: c 
      სულთქვმა ბევრი აათასეს,   აღარა თუ აერთხელეს.

Verse: d 
   და   გაყრა ბრძანეს, გაიყარნეს,   ჯალაბობა გაათხელეს.


Strophe: S732/K732 



Verse: a 
      რა ჯალაბი გაიყარა,   ყმა ვაზირსა ეუბნების,

Verse: b 
      ეტყვის: "შენი დამალული   დარბაზს არა არ იქმნების;

Verse: c 
      რაცა გწადდეს საურავი,   მეფე იქმს და შენ გეთნების,

Verse: d 
   და   გაიგონენ ჭირნი ჩემნი^,   მკურნე, რაცა მეკურნების.


Strophe: S733/K733 



Verse: a 
      მის ყმისა ცეცხლი მედების,   წვა მისისა მჭირს მწველისა;

Verse: b 
      მკლავს სურვილი და ვერ-ნახვა   ჩემისა სასურველისა;

Verse: c 
      მას ჩემთვის სულნი არ ჰშურდეს   შეზღვა ხამს შეუზღველისა;

Verse: d 
   და   ხამს სიყვარული მოყვრისა   უხვისა, უშურველისა.


Strophe: S734/K734 



Verse: a 
      მისი ნახვა გულსა ჩემსა   ვითა ბადე დაებადა,

Verse: b 
      მუნვე დარჩა, დათმობაცა   მას თანავე დაება, და -;

Verse: c 
      რათგან დასწვავს მოახლეთა,   ღმერთსა მზედცა დაებ