VISRAMIANI
NACH DER EDITION VON I. LOLA¸VILI (IN ¨VENI SAUNżE 2)
BEARBEITET VON J. GIPPERT
FRANKFURT, 31.5.1996
VISR.
171 1. dasaÂçisi visisi da raminisi
2 iço didi da maĚali sulďani ďuĚlurbeg kveçanasa xorasnisa
3 da adrabadaganisasa, laękar-mravali, movlenili, morĹmuli
4 da aĚsrulebuli çovelsa sĺarsetsa zeda. aÖlda sameposa
5 missa kalaki asĺaanisa.
6 ęeiçarnes çovelni didebulni da ÂarÄinebulni misni, moaqsenes.
7 "vinaytgan maĚali da didad gantkmuli sulďani ďaxďsa
8 da sameposa tkvensa zeda movlenit da morĹmit daumÖvidrebixar
9 [Ěmertsa] da neba da gamorÄeva misi ese ars, romel çoveli
10 musulmanoba brýanebasa tkvensa morÄilobdes da mzesa tkvensa
11 picevdes,- a Även amas vhÖadrebt mepobasa tkvensa, romel
12 ęeiçarnet tkvenita laękrita da mihmartot asĺaanisa kalaksa.
13 vin-me iço aramorÄili mbrýaneblobisa tkvenisa, romelmca ara
14 ýebna męvidoba tavisa da aramca Âamisçopit daamonna tavni matni
15 mbrýaneblobasa tkvensa?! da uÖetu vinme iÖadros brýanebisa
16 tkvenisa urÄoba, ęeundobeli risxva mivides tkvengan mas
17 zeda da agreca ikmnas neba da Âadili tkveni".
18 mousmina [mepeman, uqmo] samsave sameposa. merme ganço laękari:
19 da gagzavnna ertni kirmans, ertni muslis, ertni ahvazs,
20 ertni somxits, ertni saberýnets. da çovelni çovlgnit ęemoikcnes
21 da movides ýleva-ęemoçrilni da gamarţvebulni
22 merme movida mocikuli arslan-xanisa mzaxaltatvis da moiĚo
23 uricxvi ýĚveni. da masve úamsa movida berýenta mepis mocikuli
24 da moarto ýĚveni ďurpa ęesamoseli. da mas ýĚvensa
25 ęigan iço tvali erti, Âiteli iagundi, Âona dramisa
18
1 ocdaekvsisa igi ęesamoseli, berýenta mepisa gamogzavnili, ďansa
2 ęeimosa asĺaans, da taçvanisca çovelman musulmanman, qelmÂipeta
3 ucxota da tvit mista ÂarÄinebulta; da keba ęeasxes çovelta
4 esre çovelta qelmÂipetagan ęeĺovnebisa, ýĚvnobina da
5 darbazobisatvis.
6 da tvit sulďnisa msaxurni da monani esetni içvnes, romel
7 çovelsa ĺirsa miÂisasa egetni ara içvnes. da matgani iço erti
8 saxeloani, uxvi, goneba-brýeni, Öacoba-sruli, guloani, prtxili,
9 mxiaruli, siďçva-miumcdari, mqne da siýqnisa moýebari, çovlita
10 siÖetita sruli, naďipi; akimobisa Öargad mcodneli iço,
11 çovlisa Öacisa moçvare, Ěmrtis Öaci da didisa kveçanisa ĺaďroni
12 iço. da ama zneta [tana] ganaĚamca mýebneli iço ucxota
13 ambavta da ęairta.
14 ra sulďanman kalaki asĺaani aiĚo, aiçara laękrita, Âarmovida
15 da ibdal-melik-vaziri asĺaans daagdo. mgzavrad mivida
16 da ţorţaneli naxa da moeÂona Öaci da ambavta naxulta
17 dauÂço tkuma. mas Ěamesa mis guerdit iço da sumasa ęigan
18 hÖitxa:
19 "ara icia ambavi visisi da raminisi? dia minda ambvisa matisa
20 ęeďçoba da adritgan veýeb; masmia siÖete mati."
21 paxpur ĺasuxi miugo:
22 "me çvela vici da masmia siÖete da sepisĺiroba mati,
23 romel Öargi hamo ambavia brýenta da mecniertagan tkumuli da
24 ęeÂqobilta palaurita enita; da palauri tu didad arvin
25 icis, veravin targmnis. a tu ęen mibrýano, me gamovacxado
26 ambavi mati da vtargmno sĺarsulad."
27 ese daimadla misgan ibdal-melik-abunasar da imedi Âçalobisa
28 utxra. merme paxpur egre tkua: "vinatgan esret ars
29 da ambavi mati bunebad uçuars da mondomia, movaqseno, siďçuaęeÂçobit
30 vtkua da vtargmno. tuca saxeli mati didia kueçanit
31 zeda, Äemica saxeli darÄes amista mizezita kueçanasa."
32 2. ambavi visisi da raminisi da uxucesisa
33 ýmisa misisa ęahi moabadisi
34 iço didi da maĚali qelmÂipe adrabadaganisa da çovelta
35 temta da kveçanata mĺçrobeli da didta saĹurĹleta ĺaďroni.
36 hkonda xorasani, turkisďani, eraçi, adrabadagani, koisďani,
37 xvarazmi; qmelta da zĚvata ĺaďroni iço da çovelsa sĺarsetsa
19
1 zeda morĹmuli. da mravalni qelmÂipeni hçvnes svianni da ęeuprobeli
2 da mas úamsa ęigan misi siďçvisa umorÄilo arvin
3 iço. da cecxlisa msaxuri iço tvit mepe da saqelmÂipo sruli.
4 ese qelmÂipe krisďes moslvasa Âinat iço da saxeli misi
5 ęahi moabad. esva ýma erti erkva saxelad zardi, da vaziri iço
6 ęahi moabadisi.
7 vita Âesia sĺarsta, ęekmnes vaziroba didi da egzom didi
8 navrozi gardaiqadian, romel Öacta gonebisagan ar miiÂtomvis.
9 Även zogi rame vaqsenet matisa bairam-navrozobisa zari. mas
10 dĚesa movides mepeni, romelni missa mbrýaneblobasa kveęe içvnes,
11 da didebulni deda-Âuliturt matita sixarulad da samsaxurad:
12 ęirazelni, asĺaanelni, eraçit, ţorţanit, gelanit,
13 ardavelit da bardavelita; ęapur gelaneli da tvit zardi,
14 Öma-vaziri ęahi moabadisi; çovlisa kveçanisa didebulni dedaobita
15 mivides ęahi moabadisasa xorasans, maravs kalaksa. gamovides
16 da ubrýanes tavis-tavita pareęta mista velsa dadgma
17 Öaravta da otaĚta: moÖazmet mindorio! amis çovlisa siÖetisa
18 goneba miumxvdomare ars gamovides mindorad, emoivlnes sara-pardani,
19 ęeÖazmnes gareęta da sxvata msaxurta ÂalÖoďni da
20 aavsnes sakonlita da saĹurĹlita. daaęvres ĺiloni da aklemni
21 saĹurĹleta zidvita. vita tvit missa qelmÂipobasa hxvdeboda,
22 egetni gaemartnes.
23 uqmna qelmÂipeni da didebulni misni. vinca kve-sxdomasa
24 Ěirs içvnes, kve dasxnes, da sxvani romelnime içvnes, ze adgnes
25 tavsa qelta [argnisa] mkonebelni dedopalni da xatunni aÂvianes,
26 saĺaďiod dasxnes. moasxnes mravalperni da Öargni muďribni,
27 calÖerý da calÖerý imĚerdian, vardisa miţnurni vardsa
28 zedan dasĹiÖĹiÖebdian da muďribta ęeuqmobdian. dasxdes mzisa
29 da mtvarisa msgavsni qelmÂipeta colni da xatunni. da hkonda
30 dedata ori, lalisa msgavsi, peri, ęvenieri: erti ĺirisa da
31 erti Ěvinisa daaÖmives alva, muęÖi da ambari da mat surnelta
32 egzom didi Övamli ęeikmna, vita Ěrubeli, da peri-vita mat
33 xatunta tma. davla da bedi, lari da saĹurĹle mati mtisagan
34 umýimesi iço da ęeĹirveba bzisagan usubuke. da çovlisa kveçanisa
35 dedani Ĺvreďad movides, matadĚa sýlisa Ĺvreďad. axal
36 sýlisaganca uÖeÖlucenica içvnes, matisa ęovnisatvisca mravali
37 sisxli daĚvril iço. iço ęahro mahduxď adrabadaganeli, manoę
38 [mahpaikar] gurganeli, naslakit dehisďaneli, dinirges da
39 zarniges mtis-ýirelni; ęirini da gurgesi asĺaanelni, orni20
1 mzisebrni ÖeÖlucni; abanozi da abanoed - orni ÖeÖlucni kalni
2 mÂignobarta asulni; ţulabi da iasaman - vazirisa asulni;
3 ęakarlab da abanoę eraçeli; monazi, adraguni da gulgunoi
4 ęirazelni, ęainam da saibla - ęahi moabadis colni. içvnes: Äinelni,
5 turkni, barbarelni, berýenni, aznaurisa asulni. ama
6 dedopalta [tana] xatun-xvarazmi iço. çvela ertmanertisagan
7 uÖeÖluce iço. mati keba aravisgan miiÂtomvis; ĺirad da ďanad
8 çovliturt srulni da uÖlebni içvnes da çvela sxda ęahi
9 moabadis Âinaęe.
10 iço qelmÂipe ęahi moabad dedata moçvaruli; uĹvreďda,
11 ixarebda da gascemda da muďribta amĚerebda; zogta asĺarezta
12 aceminebda, zogta ęubita amĚerebda da ÖeÖlucta kalta ęuęĺarta
13 aknevda.
14 Övirasa ertsa gaixarna didita sixarulita. raca mis smisa
15 da sixarulisa meţlięęi tvali,margaliďi da saĹurĹle iço,
16 çvela gasca. aavso didi da ĺaďara, aravin darÄa iki uęovari.
17 amazeda ĺiręvenvareman ęahro mocinaris ĺirita zma utxra ęahi
18 moabads. ra ese esma ęahrosagan ęahi moabads, egre arkva:
19 "he, vardo, mocinared moubaro! miÂçitmca mxiarulad gnaxe! radgan
20 siberisa úamsa aseti gulisa ÂamĚebeli xar, neďar
21 siçrmisa úamsa vitari çopil xar? radgan vardisaebr naxevar-
22 damĹnari eseti xar, Âinas mnaxvelta ęenta sicocxle anu goneba vit hkonebia!
23 a radgan guli damibnele da uimedo mçav,
24 bare ęenisa gvarisagan nu Öidegan-mikm; asuli ęeni ęemrte, romel naçopi
25 teslisaebr ikmnas, da asuli ęeni ęenebrve ars.
26 bedi Äemi da ÂaĚmarti maęin upro sanaďreli ikmnebis, ra ęenisa gvarisa,
27 ęenebrive mze, Äemsa srasa ęina natobdes da, tu
28 vĺoveb miÂisa mzesa, ar veýeb cisa mzesa!"
29 ĺasuxad egre arkva ęahro ęvenvareman:
30 "he, qelmÂipeta uqelmÂipeso! ęenisa siýobisagan uÖetesi
31 Även ara ÂagveÖidebis, tumca Ěmerti mÂçalobda da asuli mesva,
32 garna, ęenman mzeman, me asuli ara mivis da, tumca mesva,
33 mogaqsenebdi. akamdin me kali ara mięobia da, tu a momeces,
34 uĚoniod tkven mogaqseneb."
35 merme ęahi moabad apica:
36 "ęemompice, romel tu asuli mogeces, Äemgan Öide aravis
37 ęehrto!"
38 matita sapicita çaranis colman da viros dedaman mďÖiced
39 ese ęehpica:21
1 "tu kali-ęvili momeces, ęen ęegrto da ęeni coli ari!"
2 ęahros kmari çaran iço. magra ęahro upro gvariani iço
3 çaranisagan. ţimęed mepe romel adams akat mexute qelmÂipe
4 çopila, ęahro misi naďamali iço.
5 muęÖi vardisa Âçlita ęeziles da mit sapici Âigni daÂeres
6 da ĺaemani ęeukmnes ertmanertsa: "ęahros asuli mieces, -
7 ęahi moabadis coli iços".
8 naxeĚa, tura Ĺiri naxes ortave: man uęobeli ęeirto, da
9 dedaman uęobeli gaatxova!
10 hukumati - gangeba Ěmrtisa da ęegoneba:
11 saÂutroysa sakme da muxtloba dautvalavia; saÂutro asre
12 nasÖvita ęehÖravs, romel atasi cnoba da goneba iços, veĚar
13 gaqsnis. agre gamiţnurda ęahi moabad, romel uęobelsa ęeirtvida.
14 ęegoneba: cnobaman ese xvaęiadi misisa gulisagan [ar]
15 gamoacxada, romel dedisagan misi pateraÖi ięobeboda.
16 3. [dabadeba visisi da raminisi
17 da mati aĚzrda]
18 ra ortave daasÖvnes, sapici Âigni da simďÖice mzaxobisatvis
19 misces, saÂutroman daiÂço miseburad xlatva, saÖvirvelebasa
20 zeda saÖvirvelebisa momaďeba.
21 matsa ĺaemansa zeda gardaiara mravali ÂeliÂadi da çovelsa
22 Öacsa daaviÂçda mati ambavi, daývelda mati sakme, aĚaravis
23 moegoneboda amazeda moesma ęahi moabads daorsuleba meoctaatesa
24 Âelsa ęahrosi mis ývirpasita margaliďita. ra cxra
25 tve gardavida, misgan gamovida elvare mtvare. ar muceli iço,
26 garna aĚmosavleti iço, da misgan gamovida mnatobi mze. eseti
27 asuli ęoba ęahroman, romel misita ęobita bneli Ěame natlad
28 ęeikmna. gardaiqades ýeoba da daarkves mas mnatobsa saxeli
29 vis da maęinve miabares Öai gvarians gamdelsa gasazrdelad.
30 esva moabad qelmÂipesa ýma, saxelad ramin, visisave úamta
31 ęigan dabadebuli. uçvarda moabad mepesa ęvilad da ÂaĚmartad
32 mas hxedvida. da sazrdelad xuzisďansave gamogzavna haerisa
33 da kveçanisa siÖetisatvis. visi da igi ertsa kveçanasa ęigan
34 izrdebodes, vita ertsa baĚsa ęigan orni çvavilni-adraguni
35 da nasrani.
22
1 vin icoda, tu amati sakme sad miaÂees! ra ars ese, anu úami
2 Âina, anu ras miudebs?! vin moisminnes ese ambavni, cnes soplisa
3 amis augni, uxanoba da muxtloba, romel arca Ĺirsa, arca
4 lxinsa aravis gausrulebs. misi Ĺiri da lxini Âam-ert aris.
5 coďasa çmasa hgavs, sxvita gaicinebs da mogvcems rasme; aďirdebis
6 da, raca moeces qeltave, mogtxovs. vis-ramins çvedreba
7 ar unda, mit romel Ěmrtisa gangebisa gza sibrýnita ar ęeiÖrvis.
8 ese ramin izrdeboda da, ra moiÂipa, amas iďçodes: ara ars
9 ĺirsa kveçanisasa raminisebrio. keba gagagono, romel enagoneba
10 Öetil-mtkmeli uÖlebobata tana coďa rame gamovaÄino:
11 saxe umsgavsod ďurpa hkonda çovlisa tana saqamsod; ĺirad
12 mzesa hgvanda, tval-Âarb-ęavi, tmani mdidarni da gruzni,
13 ęavni Âverni - mercxlis bolo; ďanad sazomieri, erti misebri
14 arca mxaďvartagan daisaxoda; ýalad da gulad vita lomi,
15 sipicxed vepxisaganca upicxesi; cxenosani, monadire, monavarde,
16 moĹadraÖe, mxiaruli, saÂadisi, ýalisa qmisa çvelasi
17 uebrod mcodneli iço; męvildsa missa vervin mohzidvida, ęubita
18 da asĺarezita misebr veravin imĚerdis, esre romel Ĺvreďasa
19 missa ęeekcian; mis gverdit momĚeralni da msmelni arad
20 gamoÄndian; amas çvelasa zeda Âçal-ţavari, tu stkva, imasa
21 akvs çovlisa soplisao. arca vin mat úamta ęiga misi ęembmeli
22 Öaci iĺoveboda. misisa mnaxvelisa ţalabi eseti ęeikmnis, romel
23 igi midamo veli da polorcni veĚar iďevdian da çvela
24 qel-aĺçrobit missa mzegrýelobasa Ěmrtisagan itxovdian ra
25 raminis eseti moÂipeba esma ęahi moabads, vita martali iço,
26 egre gaexarnes, Ěmertsa madli misca da glaxata zeda dia
27 gasca. gamogzavna saĺaďioni didebulni xuzisďans da Âaiçvanes
28 ęahi moabadis ýma ramin da mas Âinaęe maravs mivides.
29 4. aka visis ýiýisa Âigni ęahros, visis
30 dedas tana, miÂerili
31 miuÂera, vita: "ese miÖvirs, muclitgan romel ra gięobia
32 da Äemda sazrdod mogicemia, arca ginaxavs, arca giÖitxav`,da
33 arca Äemad ra giboýebia. arca ýiýasa missa moigoneb, arca saçvarelsa
34 ęvilsa ekcevi da arca uebroysa ĺirisa misisagan ikadio?
35 vita egebis eseti gul-kvianoba, romel ese daiviÂço,
36
23
1 ra gięobia da Äemad mogicemia, missa ęesapersa aĚaras Ěirssa
2 kceul xar? a gazrdila mravlita nebierobita da ęavardnisa
3 martvesa amaĚleba dauÂçia. a amisa meęinian, esre amaĚldes,
4 romel ese bude aĚara moeÂonos, anu Âavides sadme da
5 tavisaebri ýebnos. uebroba da simarďoe ýnelia.
6 mravlita nazobita gamizrdia da a Äveni aĚarca ďanisamosi
7 moeÂonebis, arca sasmad-saĹamadi, tumca çvela tanaęeÂevnita
8 Ěmrtisayta Även gvakvs, garna amis nebiarobasa Äveni
9 ýali ver gasýlebs. razomca usÂoro ďanisamosi ęeuÖero, samocsa
10 persa augsa dasdebs: çviteli tu mivarto, amas iďçvis:
11 "ege sneulta samosia"; tu Âiteli moviĚo: - "ese sabozoao.`,
12 lurţi- "mgloviareta hperobso", tetrsa -berta samosad
13 iďçvis da orpersa - mÂignobartad. ra dilasa gaiĚviýos, monata
14 da mqevalta itxovs samsaxurad da haririsa ďanisamossa;
15 ra ęuadĚe ikmnas, okro-ksovilsa itxovs da saĚamod oksinosa,
16 Âamsa da Âamsa tvitopersa itxovs da atassa manavsa xarasa. ĺurisa
17 Ĺamisa úami iços, úamsa da uúamosa okroysa ţam-ďabaÖita
18 moitxovs mqevalta ÖeÖlucta da monata samsaxurad, ormocdaat-ormocdaatita
19 okroysa sarďçlita da aďlas-oksinoyta
20 mosilta; nadimad otxmoci kali gvariani ÖeÖluci moundebis:
21 amis umcrosni ar mindao.
22 me amis meďad veĚar gavýleb missa nebiarobasa da verca
23 sit movartom, rasaca mtxovs. me vin var, romel qelmÂipisa
24 asulsa vzrdide, vita mas undes? aÂe ra ese Âigni ÂaiÖitxo,
25 adre tatbiri kmen da kveçanisa damaęvenebeli ęeni asuli
26 Âaiçvane.
27 araÖi: atisa titisagan ertisa tavisa odeni saqmroba ara
28 gamova, arca atasisa varsÖvlavisagan ertisa mzisa sinatleo".
29 misca Âigni [paiksa] parandasa da gagzavna ęahros tana. ra
30 Âigni ýiýisa mivida visisa dedas tana da cna asulisa keba da
31 gazrda, mÂignobarsa okroysa taţi misca da sxva sakoneli
32 diadi da esre gaamdidra, romel sakoneli ęvili-ęviltamde
33 eçopoda. merme gaugzavna ęahro asulsa, vita qelmÂipeta Âesia,
34 egre zarianad [mahranit] Öubo okroyta, tvalita da margaliďita
35 ęeÖazmuli, mravalni xoţani, mqevalni, msaxurni. egzomi
36 sakoneli da okro gaugzavna ýiýasaca, romel aklemni da
37 ţorni saĹurĹlesa kveęe daęvres. da xuzisďanisa kveçanit saçvarlad
38 da nebierad egre moiçvanes hamianis kalaks.
39
24
1 5. aka xuzisďanit moiçvanes visi
2 hamianis kalaksa
3 ra moiçvanes da ęahroman naxa, ęvilobisaganca upro saçvareli
4 ĺiri da ďani misi asulisa gaicada, qel-ĺçrobit madli
5 misca Ěmertsa da misitave saxelita ęeuloca da ĺirsa ęehbera,
6 rome tvali ar eceso. merme glaxata zeda uricxvi okro
7 da sakoneli gasca da tavisa Âina ďaxďsa zeda dasva. ęahro
8 uĹvreďda, mzesa da mas ęua sacilobeli ęeekmna, tu romeli
9 romeliao, da vita moçvarulisa męoblisa Âesia, egre dauÂço
10 Öazma: scxo muęÖi-ambari da mravalperi surneli da ęemosna
11 okro-ksovilianni ęesamoselni, alva da muęÖi uÖmiva da esre
12 ęeÖazma, vita mani Äinelisa saxe; razomca uaugo, sruli da
13 ÖeÖluci iços da vinca naxos, çvelasa moeÂonos da, ra Öazma
14 dauÂçon okroyta da margaliďita, daęvendebiso, da visis peris
15 micemisagan okro gaÂitldebis.
16 ra dedaman esre ęveneba-moĹarbebuli naxa asuli, egre
17 arkva:
18 "he, çovlisa kveçanisa maęvenebelo! ęeni [mama]-qelmÂipe
19 xvasrovia da ęeni deda-qelmÂipe dedopali gvariani,-ęen
20 eseti uebro iço, da me ęeni ęesaperi kmari miÂasa zeda ara
21 vici; da radgan ęeni sÂori, ęesaperi kveçanasa zeda aravin
22 aris, Äemgan uperosa zedan ęeni gacema ar egebis. ara romelsa
23 kveçanasa aris ęeni ţupti da sÂori Äemisa ýisa virosagan
24 Öide. ęen ecole mas da naďamali gagvimravle da ama mzaxobisagan
25 me gamaxaren. viros coli içav -sakebari dai misi, sýali
26 Äemi içav -ęvenieri asuli Äemi. Äemsa saÂutrosa Äemtvis
27 sisrule da siame maęin akvs, ra Äemisa gulisa sando sandomsa
28 ęevhrto da ęevhvedro".
29 ra ese siďçva esma visisa, didisa sircxvilisagan gaÂitlda
30 da gulsa cecxli Äaegzna ýmisa siçvarulisatvis da ĺasuxi aĚara
31 gasca, minda tu arao. ugrýnes sxvata dedata da visis dedasa
32 arkves, ęahros, vita: "sulisa daĚeba kalisagan ndomisa
33 nięani ariso". dedamanca ęeuďço mit, romel beri monaxuli
34 diaci iço da siçrmesa missa igive sakme ÂahÖideboda kmrisa
35 ęertvisa úamsa.
36 ra daudasďurda kalisagan ndoma virosi, masve Âamsa uqmna,
37 raca missa brýanebasa da parmansa kveęe muneţimni da mecnierni
38 içvnes hamianit, gorabit da çovelgnit, matisa eďlisa
25
1 da saÂutroysatvis, tu: ra ÂaeÖidebis, anu vit gaixareben asuli
2 Äemi da ýe Äemi viro matisa korÂilisagano? gamoarÄives
3 muneţimta Öargi dĚe da çovelni ertgan dasxdes ýebnes da gamoarÄives,
4 naxes bedi da eďli misisa asulisa visisi da ýisa
5 misisa virosi da sviani dĚe uĺaemnes. da matsa eďlsa da ĺaemansa
6 zeda mivida ęahro da uqmo ýe tvisi viro da asuli visi.
7 darbazsa missa zeda ÖoęÖi iço agebuli da mas ÖoęÖsa ęigan
8 sxdes samnive: deda-sidedri, ýe-siýe, asuli-sýali. dedaman-dedamtilman
9 gamouĚo visis qeli da ýmasa missa viros qelsa
10 Äaudva da ęehvedra, vita mati Âesi iço, dalocna da colad
11 ęehrto da egre arkva:
12 "tkven arca ucxoni xart da arca umecarni ertmanertisani.
13 arca sýalsa ęeÖazma unda- tvit Ěmertsa ęeuÖazmavs; arca
14 mzitevi unda tkven orni ertni xart: arca vin moÂame ginda,
15 arca - ęuamdgomeli, Ěmerti Öma tkvenad moÂmad da angelozni
16 misni".
17 ęehvedrna man marďoman ertmanertsa, dalocna da egre
18 utxra:
19 "Ěmertman dambadebelman gangaxarnes ertmanertisagan da
20 mravali tkveni ęvili miÄvenos da gamazrdevinos, vita me mindao!"
21 6. aka korÂili visisi da ýmisa misisa virosi.
22 da moabadis ýmisa zardis mocikulad moslva
23 xe ra martlad ara danergul iços, simrude maęinve aÄnia.
24 bolosa úamsa sakme ra gairçvnebodes, tavsave zeda gamoÄndebis
25 araÖi: ra avi ÂeliÂadi gvalvisa movidodes, zamtarsa
26 ęeeďçvebis da daaÄndebis.
27 ęegoneba: isari ra armartlad mividodes, męvildisa
28 mozidvasa ęeeďçvebis. ra xesa zeda naçopi coďa gamovidodes,
29 gazapxul missa açvavebasa zeda gamoÄndebis.
30 agretve visis sakme masve dĚesa gamoÄnda, simÂare da arsvianoba
31 amad, romel, ra dedaman matman ęahroman qeli ertmanertsa
32 Äaudva da sakorÂilod Öazma dauÂço da ęeçril içvnes
33 çovlis kveçanisa didebulni da laękarni da ĺurisa
26
1 Ĺamasa hlamodes da smasa da sixarulsa, anazdad masve Âamsa zĚvisagan
2 ęavi Ěrubeli gamovida. nateli dĚe iço, mziani, amo da
3 maęinve, tu stkva, ęeĚamda, asre dabnelda kveçana da kari didi
4 adga da mďveri didi ęeikmna, romel ertmanertsa veĚar
5 hxedvides mekorÂileni aięalnes da aiçarnes.
6 masve úamsa gzasa zeda movidoda Öaci ęavita ęeÖazmuli,
7 ęavsa cxensa zeda mţdomi, unagiri da abţari misi ęavive iço
8 da saxeli zardi iço. da Öubo moeďana isprita ęeÖazmuli da
9 ęahi moabadis Âigni. tuca mocikuli iço, magra ýma da vaziri
10 iço moabadisi. Âamoudga viros zeda da ęahrosa cxenidaĚma
11 misca Âigni dabeĹduli okro-beĹdita. da mocikulman ęendoba
12 itxova cxenita modgomisatvis da egre moaqsena:
13 "me brýaneba ęahi moabadisagan asre makvs, dĚe da Ěame mivlia,
14 ar mýinebia, mravali cxeni damiçenebia mosÂrapebisatvis
15 da sxva Âignman mogaqsenos".
16 ra beĹedi aiĚes, gaqsnes Âigni tuca amoni siďçvani eÂernes,
17 ęahro egreca, vita moÖartuli viri ďalaxsa ęigan, agre
18 sircxvilisa da ęeĹirvebisagan tavisa . gza-gauĚebeli darÄa,
19 amit romel misgan daÂerili sapici moabadis Âignsa ęigan
20 icna, tavisa daÂerili, da egzomi pici, romel ĺirvel saxeli
21 Ěmrtisa, samartlisa mokmedisa, eÂera, romeli miÂçit
22 samartalsa ikms da samartalsa ubrýanebs Öacta. ca da kveçana
23 dabada simartled, ertisa tmisodenica simrude ara dagvaďana.
24 vita kveçana simartlita ęeamÖo, Öactagan egreve martlisa
25 kmna da tkma itxova. vinca simartlit maďebasa eýebs, gamarţveba
26 miÂçit ÂinamýĚvar ekmnebis. simartlisebri kveçanasa zeda
27 ara aris, mit romel simartlisa maďebasa daÖleba ara
28 akvs. "ęahro, me ęengan simartlesa veýeb, romel miÂçit simartlesa
29 ikmode da martalsa eýebde. Även ornive siçvarulisa
30 ĺirsa zeda da mzaxobasa zeda vipicenit Ěmerti da angelozni
31 misni ęuamdgomlad dagviçenebian, dagvipicavs, Âigni dagviÂeria
32 sapici, -a rad daiviÂçe Ěmerti da aĚtkma gamiďexe?
33 me ęeni asuli maęin ęemirtavs, romel meocdaatesa Âelsa gięobia.
34 asuli Ěmertman tvit Äemsa bedsa zeda mogca, tvara
35 ęen Övla asuli ara gięobia. a me dia mxiaruli var, romel
36 ęen kali ęobe. dia sakoneli gamicemia glaxaÖtatvis, amit romel
37 Ěmertman ęegiÂçala da Äemi imedi, romeli misita moÂçalebita
38 gkonda, gaasrula.
27
1 aÂe radgan Ěmertman ege mtvare me miboýa, tu Äemi aris,
2 me magisi manda çopa aĚar mÂadian, amad romel tkvensa kveçanasa
3 uprosni berni da çrmani çvelani dedata moçvarulnia;
4 tavsa da sulsa gasÂirven mat zeda; miÂçit tkveneburni
5 Öacni dedata maĚorebelnia da uÖana udgebian; lamazad qelad
6 uÄnsve amis kmna. Ěmertman nu romelsa diacsa uÄvenos magisi
7 ĺiri, romel mative avi zne ar asÂavlon. dedani gul-nazukni
8 da gul-Ävilni arian da, vitaca vin gazardos da daaÄvios,
9 agre daeÄvevis. gaizrdebian dedani gul-martlobita, mamata
10 saubarsa daiţereben da amoyta siďçvita tavsa mat miscemen.
11 diaci razomca prtxili da gonieri iços, egreca amoysa Öacisa
12 enita ýabuni ikmnebis. dedata pateraÖi amit aris, romel
13 egre `mvenvare da ÖeÖluci vięovoo: "miţnurobisa da siçvarulisagan
14 vÖvdebi, dĚe da Ěame vďiri daĚreţili, vita ęmagi
15 da mďeriani, vcurav ęenisa gonebisagan. tu ar ęegebralebi,
16 movÖvdebi da mas sauÖunesa Öaltasa mogeÖidebi. rad ar ęegebralebi?
17 ęenebrve çma Öaci da adamis ęvili var". amazeda diaci
18 razomca moĚmrte da ĺaďiosani iços, amit, ama siďçvita, moĚordebis
19 da ver gaigonebs, tu uvanis moviçivnoo. aÂe, razomca
20 Ěirsi, Âmida da ĺaďiosani iços, ama sakmisatvis moęięar
21 var, nu daiĹirav magas manda da maravs gamomigzavne dauçovneblad
22 da mxiarulad.
23 nu ęeiĹirveb mzitevsa, okrosa, tvalsa ĺaďiosansa da margaliďsa,
24 mit romel me ege minda ar mzitvita. magas ertsaxe neburad
25 gavzrdi da daviĹirav. da çvelasa Äemisa saĹurĹlisa
26 Öliďesa qelta ęevhvedreb da ęenca egzomsa tvalsa, okrosa
27 da margaliďsa gamogigzavni, romel, tu gÂaddes, erti kalaki
28 okroysa aago da zĚudeni tvalisani ęen tvit ganaĚamca saĺaďiod
29 dagiĹirav da tkvens kveçanasa mamulobit, morĹmit da
30 azaďad dagiÂer. viros ýmisaebr daviĹirav da Äemis gvarisa
31 colsa mivscem da mas egre vemzaxebi, romel sauÖunemdi tkvenisa
32 saxelisa saqsenebeli iços".
33 ęahrom ra ese ÂaiÖitxa da misi colisa ýebna cna, atrtolda
34 da tavs bru daesxa, tavi Äamoagdo da ze aĚara aixeda
35 sircxvilisagan da çelsa igrexda, vita daÖodili gveli.
36 ęeęinda Ěmrtisagan da moabadisaganca da gulsa ęigan egre
37 tkva: "me vita ra mikmnia? ĺirvel Ěmerti gamiÂiravs da pici
38 gamiďexia da merme asetisa didisa qelmÂipisatvis coli Âamirtmevia
39 da gamitxovebia! zenaarisa gamďexi Öaci çvela asre
28
1 gaÂbilebuli da enadabmuli ikmnebis, vita a me var daĚreţili
2 da uĹÖuo!"
3 ra visman ęemoxeda da tavisa deda naxa atrtolebuli da
4 gaçvitlebuli, gauÂçra dedasa da egre utxra:
5 "neďar ageti ra ÂageÖida, romel peri Âagslvia da guli
6 aĚar gic, anu Ěmertman egre cnoba vita ÂargiĚo, romel
7 Âaxved da uęobeli asuli gaatxove? cnobilsa Öacsa ęeni nakmari
8 ar moeÂonebis. qams, romel çoveli Öaci ęen zeda icinodes".
10 merme zardis, mocikulsa, ýmasa da vazirsa ęahi moabadisasa,
11 egre arkva, vita: "ęen sit moxval, saxeli da gvari ęeni
12 ra arso?"
13 zardman egre utxra:
14 "me naďamali var ęahi moabadisi, mas Âinaęe saĺaďio var
15 da, sadaca mividodes, ÂinamýĚvari me var mista laękarta; saxelad
16 zardi mkvian".
17 ra visman moismina misgan ĺasuxi, guli gaupicxda da egre
18 hrkva:
19 "çvitelmca aris, vis gamougzavnixar egzom saÖvirveli
20 da magaliti! ege tkveni Âesi aris saýageli da mosaçivnebeli,
21 romel gatxovilsa colsa ęeirtavt. brma xar, ver hxedav maemansa
22 da smasa korÂilisasa, romel muďribta mĚera da qma cad
23 gaiÂevis da çovlisa kveçanisa didebulni, aznaurni da laękarni
24 aka ęeçrilan? darbazi asre ęeÖazmulia da çoveli Öaci
25 amas gvilocavs. svianmca aris ese korÂili, romel sýali asuli
26 aris da siýe - ýe! a ra ese Äveni korÂili naxe da muďribta
27 qma gesma da siýisa da sýlisa keba muďribtagan moismine,-
28 rad ara ęeikec? a sit Âamosrul xar, munve Âaed da Äemita
29 imedita Övla nu moxval, mit romel ęenisa imedisa qeli Äemisa
30 Âaçvanebisatvis dia moÖle aris. nuca Âignita da kadilita gvaęinebt
31 tkveni kadili, Âigni da kari Även sÂorad gviÄns. aka
32 raĚasa dgaxar? asrea: Äemi ýma da kmari viro aÂve nadirobit
33 mova, gnaxavs da me damemdurvebis da ęen dagemďerebis. adre
34 Âadi romel arca mdurva iços da arca mďeroba. magra Äemmagier
35 egre moaqsene moabads, Öita: "ęenebr prtxili aravin egebis,
36 siberisagan ďvini Âagslvia da ęenisa darÄomisa dĚe gardasrula.
37 damĺalo bero! tuca çola cnoba gkonda, siberisa
38 úamsa ar ese gmartebs, romel ęen beri gardasruli çrmasa
39 colsa ecilebode. tuca Öaci içav, sauÖunosa sagzalsamca iurvodi
29
1 siberita,- ara çrmasa colsa. Äemi kmari viro aris
2 lomi axalmoÂipuli da ęahro -deda Äemi. me vire aka amas.
3 tana viço, maravi da moabadi gvianad momagondebis. viremdi
4 viro Äemi gverca mÂolia, Äemi tavi da ĺaďronia, moabads da
5 maravs gvianad davnaďrdebi.
6 hukumati: vire makvs naývi naçopiani, ar veýeb anÂlsa
7 mçralsa, damĺalsa da damĹnarsa.
8 is, visica sakme ęinat
9 gaumartav-morĹmuli iços. me, vita Äemi sicocxle, miçvars
10 Äemi viro da, vita tvali, ar gameęvebis Äemi ęahro. amat davemorÄilebi,
11 vita ęakari ęeveďÖbobi, ar momindebis Ěaribobasa
12 ęigan beri moabad".
13 ra ese siďçva moismina zardman visisagan, masve Âamsa ĺiri
14 maravisaÖen kmna da cxensa matraqi hÖra. asre picxlad Âavida,
15 romel mďversa missa niavi ver mieÂevoda. dĚe da Ěame iara.
16 moabad mieloda da agre tkvis: "neďar a Äemi zardi sad aris,
17 neďar a ra ukmniao?" hkonda tvali da çuri zardis gzisaÖen.
18 anazdad mďveri gamoÄnda, gamovida zardi mďverisagan aĚępotebuli
19 da maęvrali. gaxelebul iço, romel siÖuęďita avsa.
20 Öargisagan ver gamoarÄevda. masve Âamsa movida da moegeba moabad
21 zardsa. egre hrkva:
22 "zardo, lomi xar anu meli?"
23 zardi cxenidaĚma gardaqda, taçvanisca da mas Âinaęe miÂasa
24 aÖoca; egre moaqsena:
25 "Ěmertman bevr-Âel gços, Ěmrtisagan da bedisaganmca mxiarulni
26 xart da tkvenni mďerni tkvenita qrmlita moÖlulni
27 da damonebulnia! da miÂçivmca matsa kveçanasa ĺur-ýviroba
28 da seďçvaa, matimc kari Ĺirisa, da mtvare boroďisa, da mze
29 mati siÖvdilisa, da Ěrubeli uÂvimo da mati miÂa unaçopo!
30 mived da vnaxe mati kveçana ęemÖobili da ęeÖazmuli, vita
31 samotxe, da çovlisa kveçanisa didebulni lomni ĹabuÖni da mati
32 colebi, vita mze da mtvare; da siÖeÖlucita mati darbazi
33 esre ęeÖazmuli iço, vita ca varsÖvlavita, da visi mat ęua
34 ţda dedopali, vita varsÖvlavta ęua mtvare gavsili. hkonda
35 korÂili da sixaruli, romel ertica Öaci matsa kveçanasa
36 ęigan ara iço daĚreţili, çvela mxiaruli da mocinare. amĚerebdes
37 muďribta da mgosanta qma-maĚlad amoyta qmita. da me,
38 tkvenman Öetilman mzeman, mati korÂili zrunvad miÄnda da mati
39 simĚera motkmad da ďirilad misisa siýobisagan tkveni
30
1 saxeli da naďra oden dagrÄomia. da visis gverdit sxva vinme
2 zis da misgan sxva vinme gaixarebs. ru stxaret, Ĺiri tkven
3 naxet, magra Âçals sxvani vinme smen.
4 araÖi: didi da mcire sÂorad uÄns umecarsa, vita brmisa
5 tvalsa dĚe da Ěame sÂori aris.
6 amad ukmnia mat ese ęeuÂoneli sakme, romel tkvenganca
7 mat ara ęineboda. magra viremdin mat tkvengan avi ar ÂaeÖidebis
8 da ar gardaaqdevt, Även matgan augsa da moçivnebasa ęigan
9 vart, romeltaca uxucesi da uprosi viroa. siregvnita da
10 amĺarďavnobita egre hgonia, tu Âvrilni mtani me damibadebiano,
11 da mun tavisa saxeli ęahi uqmia, da ęahi qelmÂipesa
12 hkviano. zogni muneburni tvit tkven ar gicnoben da çovlisa
13 kveçnisa ĺaďroni viro hgoniat, da arca tvit sxva qelmÂipe
14 hgoniat. tkven zogni damĺlobit giçivian, zogni moabad-çopilobit".
15 ra ese ambavi moaqsena ęahi moabads zardman, gaçvitlda
16 ĺiri mepisa da gaÂçra. ĺirsa missa, ýoÂisa msgavssa, zapranis
17 peri daedva Âçromisa da simýimilisagan da mďerobisa da ţavrisagan
18 atrtolda, vita karisagan ýeÂni da vita Âçlisagan mzisa
19 ęuki. hÖitxa ýmasa:
20 "ese romel miambob, ęen ginaxavs ęenisa tvalita anu çurita
21 mogismenia sxvagan? igi mitxar, raca genaxos, da ar igi,
22 `raca gasmiodes.
23 hukumati: ambavi dasďurs ara hgavs da arca naxva -
24 saeĹvsa.
25 nasmensa nuras mitxrob da, raca cxadad ginaxavs, igi
26 viambe".
27 ýmaman egre moaqsena:
28 "maĚalo qelmÂipeo! me ara igi var, romel raca ar
29 menaxos, mogaqsenebde da meďsa vmoubarobde. Äemita tvalita
30 minaxavs, raca momiqsenebia, da çurita Äemita nasmeni tkvengan
31 dia damimalavs. akamdi ęahro Äemad dedad miÄnda da agretve
32 viro- Äemad ýmad da tvalni ar misxen matni ęesaxedavni, mit
33 romel tkvenita gzita vemďerebi. tavsa da ďansa Äemsa suli
34 ar moundebis, tu gulsa Äemsa tkveni siçvaruli da monoba
35 moaÖldes. tu mibrýaneb da gÂadian, ęemogpicav Ěmrtita da
36 mzita tkvenita, romel korÂili tavisa tvalita minaxavs, magra
37 mun arca miĹamia da arca misvams, mit romel mati aÂindeli
38 sma, sixaruli da simĚera me Äemad omad miÄnda da mati
31
1 samotxisaebri ęeÖazmuli darbazi me, tkvenman mzeman da Öetilman,
2 bnelad saÖnad miÄnda, muďribta qma Âçenisagan ginebad ęemesmoda
3 da me raca minaxavs, igi momiqsenebia da, tkven vitaĚa
4 brýanot da gamoarÄiot Även monani da miÂani vart, mbrýaneblobisa
5 tkvenisa momsmenelni da mimçolni".
6 ra meored modasďurebit ese ambavi esma ęahi moabads,
7 moemaďa zurgsa ęeĹirvebisa ďvirti ďvirtsa zeda. zogţer,
8 vita gveli tav-danaçili, iĚvlarĹneboda da zogţer ďÖbilisa
9 Ĺurisaebr guli auduĚdeboda.
10 didebulni, vinca mas Âinaęe içvnes, ęeĹirvebita çvelani
11 Öbilta iĚrĹendes da iďçodes. "ęahroman vit iÖadra ese,
12 romel egzom didisa qelmÂipisa coli sxvasa Öacsa ęehrto,
13 anu tvit viro ęehmarta ęertvao?!" - sÄurÄvnides ertmanertsa
14 didebulni.
15 ęeikmna laękarta ęigan saubrad, vita: "akatgan aoqrdebis
16 ęahros, çaranis da viros saxli, akatgan aĚar natobs matsa
17 kveçanasa mze da mtvare. a asre mosýuldes ęahros viro, romel
18 mesisxled uÄndes, aĚara ęvilado daeca tvali çaranisi
19 da ęahros saxlisa da saçopelisao". da hkonda-çe xvaęiadi
20 moabadisi didebulta da iďçodes. "ar mati oden aoqrdeboden
21 saxli da sacxovrebeli, magra mravali diaci sxvaca dakerivdebis.
22 ęahi moabadis Âçroma mat esre dasÂvavs, romel
23 mďveri da nacarica aĚara darÄes matio. ageti Ěrubeli dadges
24 matsa kveçanasa zeda, romel misisa Âvimisa Ěvari siÖvdili
25 iços. mun eďiÖman içivla Ěmrtisa gangebisagan mat zeda,vita:
26 "vaamanis sakoneli vaamanisa ariso". pateraÖisa Âvima miva
27 matsa kveçanasa. neďarýi vinca ar axlavs mat! mravali sisxli
28 duĚs matta asota ęigan da mravalsa upetks gulio".
29 esegvarsa rasme ubnobdes ertmanertsa tana moabadis didebulni
30 da laękarni da moabadis guli sagonebelisa cecxlita
31 iÂvoda da ver daidgmida adgilsa. da uqmna masve Âamsa
32 mÂignobarni da gulisagan navĚlisaebri siďçva amoçara. da
33 miuÂera çovlgan çovelta qelmÂipeta da didebulta Âigni da
34 ęesÄivla ęahrosagan vita. rţuli daagdo ęahroman da zenaari
35 gaďexao.
36 da gagzavnilni Âavides karisagan upicxesad çovelgan
37 [da iďçodes], vita: "ęeviçrebit, ęeveÖazmebit mat zeda misavlad
38 ďabarisďanit, ţorţanit, deisďanit, xvarazmit, xorasanit,
39 koisďanit, sindit, hindoetit, tobitit, Äinit-maÄinit,
32
1 suĚdit da turanitao". amazeda maravis mindori esre gaqda
2 laękrisagan, romel sauÖunoysa ganÖitxvisa dĚesa hgvanda Öacisa
3 simravlita da zarita
4 7. aka ęahi moabadisagan saomrad
5 gamartva virozeda
6 cna viroman ambavi ęahi moabadisi, vita masca emďerebis da
7 ęahrosaca da çovlisa kveçanisa didebulni da laękarni mivides
8 missa ęeçrilni virosasca mravalni saxeloanni aznaurni
9 sakorÂilod misrul içvnes: adrabadaganelni, raelni, gelanelni,
10 xuzisďanelni, asďabaxrelni, asĺaanelni. ese çovelni
11 didebulni ama kveçanata ĺaďronni virossa içvnes sďumrad
12 da amati colebi ęahrossa içenes. hkonda sixaruli da
13 sma. ra moabadisa ambavi miesma da ęeçra cnes, didebulta çvelaman
14 Âignebi gagzavnes da tavis-tavisi laękari uqmes. da egzomi
15 laękari ęeiçara viroman sxva, romel mindori da veli
16 ver iďevdes çovlisa kveçnisa ĹabuÖni mivides kveitni. delami
17 da arabi cxenosani egzomi ęeiçara missa, romel kvięisaganca umravle içvnes; da çovlit
18 kveçnit beri-Öacebi, monaxulni
19 da mecnierni omisani, moiçvanna ęeiÖazmna laękarni,
20 Âinamavalni laękarta mistani gaaÄinna viroman.
21 munit agreve ęahi moabad ęeÖazmna laękarni da gamoemarta
22 maravit. ra mista laękarta siaruli daiÂçes, miÂaman ýrva
23 daiÂço mat kveęe simýimita matita da simravlita. mati mďveri
24 asre amaĚlda, romel hgvanda, tu mtvare da mďveri xvaęiadsa
25 iďçvian ertgan. laękarni misni mďversa ęigan asre
26 Ändes, vita txelsa Ěrubelsa zedayt varsÖvlavni; eseti Ěvari
27 movidoda xorasnit, romel mze da mtvare misita ęięita casa
28 zedan damalul içvnes. egzom ţavrit modiodes moabadis laękarni,
29 romel mta mindvrad ęeekmna da mindori mtad asre
30 modiodes laękarni aĚępotebulni da qelmÂipe gul-mÂçrali.
31 ornive laękarni daeĺirisĺirnes ertmanertsa da ĹabuÖni guloanni
32 aĚępotebul içvnes, vita didisa da ýlierisa karisagan
33 zĚva.
33
1 8. aka omi ęahi moabadisi da virosi diadi
2 ra aĚmosavletit gamovida mze, romlisa vaziria mtvare.
3 da saţdomi ca, dilasa adre ortave laękarta razmi aÂçves da
4 orta qelmÂipeta Âinaęe ortave laękarta modena daiÂçes,
5 omad da gasaÄvenebelad. orgnitve daiÂçes cema kosta da çvirili
6 buÖta da çviro-sďvirta qma iço, tu stkva, eęmata qma
7 ariso, romel visca igi qma esma, çvela ertmanertsa daemďera
8 misita mosmenita. iço egeti zari, romel ývelni mÖvdarni
9 miÂa-kmnilnica atrtoldebodes miÂasa ęigan matita ęięita.
10 ęeuďeves ertmanertsa da mati ęeďeveba hgvanda ęemodgomata
11 karta, romel xetagan purcelta Äamohçris. ori egzomi
12 matisa ęeďevebisagan ęeÖazmuli Öaci ÄamoiĹra da orgnitve
13 kosi da buÖi amas çviroda: "isÂrapet, he, sulisa ÂamĚebelno!"
14 icoda ture buÖman mati siÖvdili, Âinasve mat zeda
15 mit ďiroda. da meomarta qelta ęigan maxvili qrmlebi
16 icinoda elvisaebr matsave sulsa zeda. guloanni mindorta
17 ęigan lomtaebr içvnes da mtata ęigan picxelisa vepxisaebr
18 içvnes da, romelica mat ęua cnobili Öacebi iço, omsa ęigan
19 iginica gaxelebul içvnes, ucilod ęmagni da mďerianni içvnes.
20 romel arca cecxlisagan eęinodat da arca Âçlisagan, arca
21 qrmlisa, ęubisa, laxďisa da isrisagan, arca lomta da ĺilotagan.
22 mas omsa ęigan egeti ĹabuÖebi içvnes, romel saxelisatvis ďÖbilni
23 sulni gaeÂirnes da siÖvdilisagan ar eęinodat
24 augsa da gakcevas eÖrýalvodes haeri ďçesa hgvanda ęubisa da
25 droęisa simravlita, kveçana naýuisa ďçesa hgvanda mravalperisa
26 droęisagan; zogsa zedan lomi zis, zogsa - paręamangi, zogsa -
27 arÂivi da zogsa - orbi. miÂa ertobit mďver-kmnil iço.
28 cad gasrul iço da laękarsave tavsa Äamosdioda. mravali çrma
29 Öaci daberebul içvis da ęavi cxeni gaĹarmagebul içvis. ţabani
30 da guloani amit gamoÄndeboda, romel ţabani daĚreţil
31 içvis da guloani mxiarul guloansa ĺiri broÂeulisa çvavilsa
32 ugvandis da ţabansa siçvitlita-ĚrianÖalsa.
33 ortave laękarta ertmanertsa ęeuďeves, tu stkva, orni
34 mtani basrisani ertmanertsa ęeeďaÖneso. mat ęua mocikulad
35 korapisa isrebi arÂivisa prtosani, ĺir-basrni, midiodes da
36 modiodes; egzom saçvarelni mocikulni içvnian, romel gulsa
37 ęigan daesobodian da tvalta zedan; sxva adgili ar moeÂoneboda
38 da romelsaca saxlsa ęigan mis tana mocikuli mividodis,
34
1 mis saxlisa ĺaďronsa da masĺinýelsa Öide Âaiçvandis.
2 asre gaýnelda omi, romel sauÖuno tvalad naxes cxadad.
3 ýma ýmisagan abezar ikmna da mas úamsa tavisa mÖlavisagan Öide
4 mÂe da meęueli aravin iço. visca mÖlavi ýlieri hkonda, moiqmara
5 qrmali tavisa Âadilisaebr. meomarni uenota hgvandes,
6 omisa kosisa da buÖisa qmisagan sxva ara ismoda. zogţer ţaĹvsa
7 ęigan qrmali ęevidis vita Âçali, zogsa tvalta ęigan isari
8 ęeeĺaris vita ýili, zogsa gulsa ęigan ęubi ęeeĺaris vita
9 siçvaruli, zogsa tavsa apti ęevidis vita ďvini. tu stkva,
10 qrmalman icoda, tu Ěmertman suli Öacisa ďansa ęigan sada
11 daamÖvidra. masve Övalsa maxvili ęevidis da mis Övalisaganve
12 suli gamovidis. Ěrubelsa hgvanda lurţsa basris qrmali
13 magra Âvimda da Ěvari misi Âiteli içvis. omsa ęigan isari mÖervalsa
14 hgvanda, mÖervalisaebr ęeaÖeris qorci unagirsa.
15 saĚamomdin gaugrýelda ortave laękarta omi. mas omisa
16 siqęiresa ęigan erti avazad ikmna da erti velur txad. saçvarelisa
17 visis mama çaran moÖles mďerta mista da çaranis
18 midamosa moÖles sxva didebuli ĹabuÖi asocdaati virosi. tu
19 stkva, Âvimda, Âvimisa cvari siÖvdili iço egzomi Öaci moÖles,
20 romel mÖvdrisa gori gorsa zeda idva da mas gareęemo diodes
21 sisxlisa Ěvarni.
22 - ra viroman naxa mama misi çaran moÖluli da egzomi didebuli
23 missa midamosa sul-ganÂiruli, arkva tavisa didebulta:
24 "ýmano! guloantagan omsa ęigan sizanďe, duxĹiroba dia
25 augi aris. tkven ara grcxvenian egzomta naďamalta tkventagan,
26 romel daqocilan da mďerta gaxarebia? çaranisagan ara grcxvenian,
27 romel tetri Âveri misi gaÂitlebula sisxlisagan da
28 aseti qelmÂipe beditad moÖluli ýes? egzomta laękarta mistagan
29 sisxlisa mýebneli arvin aris. Äaivso mze ĹabuÖobisa da
30 saxelisa ýebnisa, romel aĚarvin saxelsa da arcavin ĹabuÖobasa
31 eýebt! me ţeret misi sisxli ar miýebnia da mďerta ýista
32 zeda ara gamixarebia. aÂve zeda ęeĚamebula da dabneldebis.
33 laękarni uÖuiçrebian tkven dilandlitgan dia ĹabuÖoba da
34 omi gardagixdia da a me ęeuďeveb da tkveni goliatoba aÂ
35 moiqmaret da mięvelet mamisa Äemisa sisxlisa ýebnasa. da çvela
36 veęaĺta daemsgavsenit sisxlisa ýebnita da sigulovnita, amit
37 romel Äemsa gvarsa me ar movaçivneb. aÂve Äemisa qrmlisagan
38 siÖvdilisa dĚenia. tvalad uÄveneb saÂutrosa da kveçanasa
35
1 augisagan da moabadis damĺlisagan davqsni da Äemisa mamisa
2 sulsa gavaxareb misita siÖvdilita!"
3 ra ese tkva, ertobit misita didebulita, monita da xasagianita
4 ęeuďeva, vita cecxli moedva da .tav-uÂevar kmnna
5 moabadis laękarni. mtisagan mimavalsa Ěvarsa hgvanda ÄaĚmartsa
6 ęigan, romel arĚarayt Ěonita ar ęeiparvoda. mati alersi
7 ęubi, qrmali da isari iço. ertmanertisa moÖlvisatvis miuĺçar
8 mďersa uare iço, mama ýisagan abezar-ikmna da ýe mamisagan
9 da moçvare moçvrisagan vinca vis mihxvdis, saÖlavad ar ęeiÂçalis.
10 asre dabnelda, rome tvalta Âina aĚara Ända. ýmaman
11 ýma moÖla da mamaman ęvili. ęubebi ęampursa hgvanda, mÂvanisa
12 nacvlad Öaci egis da miÂa sisxlisa mdinareobita saÂnexelsa.
13 tu stkva, siÖvdili ýlieri kari iço, rome Öacisa tavsa, vita
14 xisa purcelsa, Äamohçrida; da meomarta tavi burtsa hgvandis
15 moedansa ęina da mati ďani ďevrta ęigan Âakceulta xeta.
16 ra mze ertob Äaivso, tu stkva, moabadis bedi Äaivso mzesave
17 tana da saÂutroman imedi gardasÂçviďa moabadis qelmÂipeobisagan.
18 gaikca moabad isĺaanisa da xorasnisaÖen. da ra mista laękarta
19 igi gakceuli naxes, çvela gaikca. uprosi mista laękarta
20 daiqoca da, tuca ara ęeĚamebul iço, verca moabad
21 daeqsneboda. magra viro da mista didebulta arĚara sdives.
22 egre egona, tu moabad gaikca da, vire cocxal iços,
23 mat zeda arĚara ilaękrebso
24 misi saeĹvi sxvaebri iço da Ěmrtisa gangeba sxvaebri.
25 ra viroman moabad gakceuli naxa, gaixarna. da ţeret cxenisagan
26 ar gardasrul iço, daesxnes viros delamni da gelanni
27 da kiamanni, utvalavni vita kvięani, da ĺiruďçvta tma da
28 Âvima da xeta purcelni. viros laękarni da, tu gareganni. vin
29 hçva ucxo, çvelani gaikcnes gelanta da delamta ęeubmelni,
30 mit romel igini saÖvirvelad mravalni içvnes da matni ĺaďronni
31 ĹabuÖobita gamoÄenilni. ra viroman cna mati moslva da
32 tavisa laękarta gakceva, gauÖvirda saÂutroysa sakme, romel
33 uxano aris, misi simýimili da sixaruli ţuptnia, vita dĚisa
34 sinatle da Ěamisa sibnele. saÂutrosa ęigan ęeĹirveba lxintagan
35 upro aris da brýen-gonierta guli mista qelta ęigan
36 ýabuni aris. ra moabads zeda gaaxarna saÂutroman, sxvita
37 mďvrita manve saÂutroman daĚriţna. ţeret ĺiri opliani da
38 mďveriani edga da qrmali misi sisxliani karkaęsa ara Äaego,
36
1 Äaugebelitave qrmlita delamta mepisa omad mihmarta coďayta
2 laękrita.
3 ra moabads ese ambavi esma, vita viro mihmarta delamta
4 da gelanta, masve Âamsa gareęemoikca da, romeli simaęvralita
5 ver iýrvoda, asden picxlad ęemoikca, romel kari missa
6 mďversa vera mieÂeoda. da gorabs movida laękrita, sada visis
7 saxli da sadgomi iço.
8 9. aka moabadisagan viros cixis garęemodgoma
9 da visis saubari
10 ra visman, çovelta ÖeÖlucta ĺaďronman, tavisi tavi naxa
11 badita dabmuli, mama moÖluli, ýma sxvagan omad Âasruli, darÄa
12 Ěviýl-damÂvari da gulÂçluli. prÄxilita ĺirsa igleţda
13 da ďirili da zaxili daiÂço da mďirali ýiýasa eubneboda:
14 "dĚes lurţsa casa kveęe da ęavsa kveçanasa zeda Äemgan
15 upro sabralo da gulÂçluli aravin aris da ar vici, tu
16 Äemi Ĺiri vis movaqseno, anu Äemi Ěone visgan výebno. asetsa
17 úamsa samartali vis vtxovo da usamartloys mokmedis saÂutroysagan
18 vis ęevÄivlo? tavi Äemi viros tana vit mivaÂio da
19 berisa damĺlisa moabadisagan vit viqsna? ras dĚesa da rayta
20 eďlita męoba dedaman, romel, ra dabadebul var, Ĺirsa ęigan
21 çopil var!.. rad ar movÖved mamisa Äemisagan Âinat, romel
22 igi mďerisa qelita moÖluli vnaxe? mama momiÖles, ýma momęorda
23 da davrÄi me eseti uĚono-kmnili, sneuli gul-mďÖivnvuli.
24 tu avďirde da viÖvnesne, Övnesasa da ďirilsa Äemsa aravin momismens,
25 arcavin meęveli-mÂe da margebeli miÄns. ra ęobil var,
26 Ĺiri da pateraÖi boroďi dia minaxavs da ÂaĚmartisa tvit
27 ara vici ra, tu ras vnaxav. amis uaresi ara ÂameÖidebis, romel
28 unebliv qelta mivhxvde Äemsa mďersa da mesisxlesa. tu
29 moabads mivhxvdebi da çovlisa gulis nebisagan Öidegan-vikmnebi,
30 mďerta mivhxvdebi da moçvareta movęordebi".
31 esegvarsa eubneboda visi, ÖeÖlucta dedopali, ýiýasa da
32 Âitelta ĚaÂvta margaliďisebrta cremlta Ěvarulebr
33 adenda.
34 mivida mas tana mocikuli ęahi moabadisi da ęetvliloba
35 ese hkonda: "dadev guli, he, mzeta mzeo da çovelta cisa
37
1 mnatobtagan unatleso! Ěmrtisa gangebasa versit ahqdebi da, raca
2 eďlsa giÂeria, mas ver daeqsnebi. nutu gulsa saeĹvi Äaigdo,
3 romel moverevi Ěmrtisa gangebasa? tu Ěmertman da bedman
4 Äemman ęeni tavi momces, ęen Ěmrtisa gangebasa brýola aras
5 mogeÖerýebis. Ěmrtisa gangeba ikmna ese da daiÂera ęensa tavsa
6 zeda. da a ęeni Ěone datmobisagan Öide ara ars. me ęenita
7 gzita mosrul var ak, amit romel ęenisa siçvarulisagan
8 tmoba ara makvs. tu memorÄilo da unebeli Äemi ar iço. me
9 mravali gulis-neba aĚgisrulo, asre aĚgavso tvalita ĺaďiosnita
10 da samÖaulita pas-daudebelita, romel mzesa da mtvaresa
11 hęurdes ęeni ęveneba. Äemisa sulisa da gulisa Âamali
12 ęen içav da Äemisa darbazisa da kveçanisa dedopali nebieri.
13 me ęengan neba amisruldes da Äemgan ęen saxeli da dideba
14 hĺoo. vire ďansa ęigan suli medgas, ęen da suli Äemi sÂorad
15 viÄndeto". ra gulisa-ÂamĚebelman visman ese gaigona moabadisagan ęetvliloba,-vitamca
16 çvela trevad da ginebad smenoda.-
17 tavsa miÂa da nacari isxa, orisave mţiĚvita ĺiri da mÖirdi
18 lilisperad gaiqada, saçeloni gardaixivna, mÖerdi brolisa
19 gamouÄnda da asre aępotda da gaxelda, romel arca mocikulisagan
20 ęercxvenda, da bagita ęakrisaebr ďÖbilita navĚlisaebr
21 mÂare ĺasuxi ęeutvala da siçvarulisa nacvlad mďerobisa
22 laxvari hÖra da egre utxra mocikulsa:
23 "aÂe ase avi ęetvliloba movismine, gemod gvelisa zarsa
24 hgavs. ęen Âaed da damĺals moabads, uďvinosa, egre utxar
25 Äemmagier, tu: "pateraÖisa moedansa ęigan nu Äaigdeb burtsa
26 Äemita imedita usargeblosa Ĺirsa nu naxav da ęensa saĹurĹlesa
27 cudsa sakmesa uÖana nu Âaageb. ęenisa sakmisagan ęeni Öacoba
28 micnia da ęeni nivtianoba ęemignia da nutu ęen ese gegonos,
29 tu visis ama cixisagan cocxalsa Äamoviçvano, anu moviqeleb?
30 anu dĚeta ęenta ęigan Äemgan ras gaixareb? tu çovelta
31 grýneulta osďaďi ęen xar, viro Äemi ĺaďroni da kmari
32 aris, naÖvtad naývi da ĺirad mtvare. ama saÂutrosa ęigan ęen
33 Äemgan veras gaixareb da verca ras misebrsa me vnaxav mis uÖetesi
34 sxva vin gamovirÄio? dĚeta ęenta ęigan ęen Äemgan veras
35 gaixareb, tu uÖunisamdisca aka dadgebi, mit romel, ra Äemisa
36 ýmisa virosda ęeçril var, çovlisa Öacisa siçvarulisagan abezar-kmnil
37 var. me vire mkondes naývi martali, ar veýeb ďiripsa
38 mrudsa. tumca viro Äemi kmari ar iço da gautxoveli
38
1 viçav, ęeni coloba da siçvaruli arca maęin egebis Äemgan,
2 amit romel mama Äemi çaran mohÖal uÂçalod da ar ęegebrala
3 saĺaďiobisa da siberisatvis. Äemi ĺaďroni, Äemi mama ęen mohÖal
4 da a Äemi colad ýebna ęengan xeluri aris. ęeni kmroba
5 vit mindes me, romel, vire sulni medgnen, ęenisa naxvisagan
6 ęeĹirvebuli var? virosebri me aravin mivis saÂutrosa ęina
7 da ęenta sakmetagan da Äemisa mgloviarobisagan arca tavi misda
8 mimicemia. a ęen vit mogce tavi Äemi, siberita damĺalsa. da
9 saĺçarsa? me ama Äemita siçmaÂvilita Ěmrtisagan sauÖunoysatvia '
10 meęinian ęen ęenita siberita Ěmertsa rad daiviÂçeb? me ďanisamosi,
11 tvali, margaliďi, kalaki da kveçana dia makvs; Ěmertsa
12 Äemtvis uamravi uboýebia çvelas tana. ęeni ara minda da
13 tvit, vire mamisa Äemisa çaranisa siÖvdili momagondebis, me
14 tvalsa, margaliďsa da samÖaulsa veĚaras qelsa vhçri da arca
15 rad moviqmareb. merme dedoploba tvit sidaĚma męvenis, tu
16 ęeni sďavra, tvali da margaliďi momaĚorebs? anu ese rad
17 miÄns, romel makvs, da miÖvirs: rad aramca Äemisa gvarisa ęvili
18 var? a nu xar Äemgan imediani, amit romel ęeni imedi Äemgan
19 naçopsa ar gamoiĚebs tu sxvisa sakonelisa imedita sýebni,
20 uimedobisagan didi uĺaďioba ÂageÖidebis. Äemisa naxvisatvis
21 nurad isÂrapi, ęen ertob gvianad momiqelteb. da tu
22 saÂutromanca mimuxtlos da unebliv Äemi tavi ęen mogces, naçopsa
23 verca egre aiĚeb da arca Âamsaca ertsa Äems gverdit
24 mxiaruli daţdebi. gamorÄeuli ýma da kmari Äemi romel aris,
25 ţer mas Äemgan gulis-neba ar uĺovnia, ęen nebasa vit eýeb?! tu
26 mzeca xar, ďani Äemi uzado ýmisad ar mimicemia, romel me da
27 igi ertsa dedasa uęobivart ęen bersa da modreÖilsa vit
28 mogcem, romlisa qelita Äemi saxli aoqrebula? ra ęensa saxelsa
29 movigoneb, avtrtoldebi. ama siçvarulita ęen Äemgan tavisa
30 nebasa vit eýeb? razomca qelmÂipe da nebasa zeda movlenili
31 var, mďerisagan moçvrisa ęekmna ara ęemiýliao
32 araÖi: mÂarisa xisagan mÂare naçopi gamova, tu Ävenca
33 ęakrisa Âçlita vrÂçevdet.
34 moçvroba [da mďeroba] ertmanertsa ar gaerevis, mit romel
35 erti Ĺika aris da erti rÖina. siçvarulita me maęin dagemorÄilebi,
36 ra korni da ÖaÖabni ertmanertsa daemorÄilnen. ama gulita
37 siçvarulisa ýebna navĚlisa Ĺamisa sÂoria.
38 ese ęegoneba ęen gemÂarebis da, tu moismino, misi
39 naçopi ęakrisebria. tu brýeni xar, gaigone da daisÂavle,
39
1 romel Äemi natkvami agre mogegonos; ra ęenman avcnobobaman avi
2 giços, uÖanis nanva aras gargebs".
3 ra ęahinęas Öacman ese moismina, visisgan siçvarulisa nięani
4 ara ĺova mas tana. mivida, misi ambavi da gul-griloba Âvrilad
5 moaqsena moabads, raca misgan asmioda da moabad Övla
6 upro gaxelda misisa siçvarulisagan da ęemotvliloba misi
7 çvela uÖvdavebad moismina da çovlisa sakmisagan ese upro iama,
8 romel visis egre etkva, tu: "ţeret Äemgan ýmasa gulis-neba
9 ver uĺovniao", da gaexarnes, romel Äemi coli kalÂuliao.
10 da mati sakme egre ikmna, romel: mas Ěamesa, romelsa mati
11 korÂili ikmna, viro iço mxiarulad ertgan daÂolisa úamsa
12 Ěmrtisa gangebisagan. ra visman saÂolsa mihmarta, masve Âamsa
13 diacobisa sakmesa zeda dadga. danaĚvlda viros axal-siýoba,
14 magra Ěone ara hkonda, mit romel Âesi aris cecxlis-msaxurta:
15 ra diaci ara-Âmida iços, kmari misgan abezar-ikmnebis úamamdi
16 da uriisebr tana ara daeÖarebis da, tu diacman daumalos,
17 col-kmrobisagan gaiçrebian. amis mizezita ertmanertisagan
18 Öidegan darÄnes. da merme moabadis laękarnica movides
19 gilanelni da delamni.
20 ra cna moabad misi kalÂuloba, uĹÖuod ęeikmna da isÂrapda
21 dautmoblad misisa moqelebisatvis da eýebda çovelsa Ěonesa,
22 tu vit gamoiçvanos visi. tuca sýali meďismeďad ÖeÖluci
23 iço, korÂili moabadisi dia mÂare iço, da egretve virostvis
24 mÂare iço, romel gulis-neba ver eĺovna. da saÂutroman
25 omi omsa, brýola brýolasa da Ĺiri Ĺirsa moumaďa. ver gaisvena
26 Âami erti. missa axal-moÂipulobasa ęina egzomi daeĹira,
27 romel mepobaca daaviÂçda. viros da egretve mista laękarta
28 misĹirda. çvelaman tavisa sixaruli daiviÂça, tu stkva, viros
29 sixaruli antebuli santeli iço da anazdad karman daavso.
30 ra daudasďurda moabads visis kalÂuloba, tavisa gza veĚara
31 ęeigna miţnurobisagan.
32 ýmani usxen moabads. ertsa ramin erkva da ertsa zardi.
33 ornive uqmna, tavisa Âina daisxna da uambo mat visis sakme.
34 ramin siçmaÂvilitgan miţnuri iço visisi: odes ornive
35 xuzisďans izrdebodes ýiýisasa, maęin çmaÂvilsave ęehçvareboda
36 visi, magra ver gamoecxada da gulsa ęina hkonda. siçvaruli
37 misi da survili gvalvisagan gamqmarsa çanasa hgvanda, naçopisa
38 armoslvisatvis imed-gardaÂçveďilsa. ra meored ýmisa
39 gverdit gorabs movida ramin da visis saxeli esma, Övla
40
1 moirÂço misi miţnuroba da, vita gamqmari çana Âçlisagan, gamÂvanda
2 da ramin imedovnad ęeikmna naçopisa Ĺamisatvis. dia gauçrmda
3 guli da daberebuli siçvaruli visisatvis, gauaxlda
4 viţnuroba ramins. vercaĚa enaman dautmo utkmeloba da picxeli
5 siďçva moaqsena ýmasa missa ęahi moabads.
6 araÖi: vissca gulsa ęina siçvarulisa cecxli egzebodes,
7 veĚarca enasa daabams, Âasýlevs satkmelad. gamoucxada
8 enaman saĺaďimrobisagan xvaęiadi. ĺaďronisa unebliv Ěmertman
9 nuvin gaxados, amit romel didi augi hrtavs amas. enisa ęemnaxavi
10 gulia da saÂuneli siďçva ugulod ar itkmis
11 ra ramins guli auduĚda visis siçvarulisagan, Öuęďad egre
12 moaqsena ýmasa moabads:
13 "he, qelmÂipeo! rad iĹirvi egzomsa visis ýebnisatvis? nu
14 Âaageb saĹurĹlesa usakmod cudisa sakmisatvis, amit romel
15 didsa Ĺirsa naxav da ĺaęďasa saĹurĹlesa usakmod gaankrevo.
16 araÖi: raca mlaęesa adgilsa dasteso, teslisaganca unaÂilo
17 darÄe da naçopisaganca.
18 verca odes visis ęen ęeuçvarde da arca ęensa sakmesa ÂaĚmarti
19 hkondeso.
20 ęegoneba: tvalsa ĺaďiosansa eýebde, razomca didad
21 sýebno, ver hĺoeb, tu adgilsa missa ar mixvide.
22 a vita eýeb siçvarulsa da mzaxobasa misisa ęvilisagan,
23 romlisa mama ęen mogiÖlavs? arca ęeęindebis visi laękrisa
24 simravlisagan da arca moĚordebis tvalita da margaliďita
25 da samÖaulita. didita Ĺirita hĺoo visi ęen, magra, misgan
26 Ĺiri romel ęen naxo, ver gasýlo ra tavisa saxlsa ęigan mďeri
27 giţdes, vitamca saqelsa ęigan gveli gizis. Âçali tu garet
28 ęemogivides, misi rgeba egebis, magra, tu ęinat aĚmohqdes, misi
29 rgeba aĚar aris. uaresi sakme ęeni da visisi ese aris, romel
30 ęen beri xar da igi çrma. tu colsa ęeirtav, sxva vinme
31 ęeirte. çrmisatvis çrma tkmula da berisatvis beri. vita bersa
32 çrma moundebis, agreve çrmasa çrma moundebis.
33 araÖi: ęen stveli xar da visi gazapxuli, da tkveni ertgan
34 ęeçra ýneli sakmea. tu misad uneblad mis gverdit sţde,
35 gulsa Äaitxar, romel misgan sixarulsa vera naxav, miÂçiv tavisa
36 sakmisagan inande tu gaxlvides, Ĺirsa da boroďsa missa
37 ver gauýlebde da, tu gęorvides da Öidegnad iço, arca visi
38 Ěone da gaýleba gkondeso.
39 ęegoneba: siçvarulisa araÖi zĚvisa msgavsia. misi ýiri
41
1 da naĺiri ara Äans tu gÂaddes, zĚvasa advilad ęexval, magra
2 tu aĚara gÂaddes, ýnelad daeqsnebi.
3 hukumati-ęegoneba: a ęenisa tavisatvis ęen agetsa
4 siçvarulsa eýeb dĚes, romel xvale ęentvis pateraÖad mohxdebis.
5 da tu ici, romel me martalsa viďçvi, ama Äemisa natkvamisagan
6 ęensa sargebelsa veýeb, - moismine Äemgan ese ęegoneba da,
7 tu ara moismen, ęen ęentvis ikm ziansa".
8 moabadman ra raminisagan ese siďçva moismina da ęegoneba,
9 emÂara, sneulebisaebr iço xeli miţnurobisagan, romel ĺirsa
10 ęigan ęakari emÂareboda. tuca raminis mcneba siçvarulisa Âamali
11 iço, ęahinęas misisa ęegonebisagan siçvaruli moemaďa. miţnurobita
12 gaďenili guli ęegonebasa ara moismens, pateraÖi
13 lxinad uÄns nebisa ýebnasa ęina. ra Öacsa uçvardes vinme,
14 razomca vin aýulvebda, upro da upro ęeuçvardebis. vita
15 daberebita gveli veęĺad ęeikmnebis, agreve miţnuroba ra gaxanierdes,
16 gaýneldebis. Öacta çvedreba tu maxvilica qrmali
17 iços, Öaci-miţnuri parad Ěviýlsa miuĺçrobs; tu miţnurobasa
18 zeda ęavi Ěrubeli dges, tavsa missa çvedrebit kva Âvimdes,
19 arca maęin ęeęindebis miţnuri. çovelsa sakmesa ęigan Öacsa
20 ziani daumýimdebis, magra miţnurobisagan gaexarebis razomca
21 augi utxran miţnursa miţnurisa, miţnurobasa visisa gulisagan
22 verca egre aĚmoiĚeben. ar unda miţnursa Öacsa çvedreba.
23 vinca miţnuri araa, arca Öacia.
24 moabadis guli asre aĚvsil iço visis siçvarulita, romel
25 raminis ęegoneba ęaęrad uÄnda malvit meoresa ýmasa zardsa
26 hÖitxa:
27 "ýebne, tu Ěone Äemi ra aris visis moqelebisatvis. ra vkmna,
28 romel Äemi gulis-neba vĺoo da saxelica Äemi ar Âaqdes? tu
29 uvisod ama cixisagan gareęevikcevi, movçivndebi ama kveçanasa
30 ęigan da saaraÖod gavxdebio".
31 ýmaman zardman egre moaqsena:
32 "he qelmÂipeo, Ěone esea, romel diadi sakoneli - okro,
33 samÖauli da çvelastana ęahros gaugzavne da sakonlita moaĚore
34 da sxvaca uricxvi ukade da enita amoyta mit sauÖunoytaca
35 ęeaęine da egre utxar: "ęahro, icode, romel sauÖuno aris
36 samÖvidro Öacisa da mas sauÖunosa ganÖitxva ikmnebis, raca vis
37 aka avi ekmnas. ęen Ěmertsa ras ĺasuxs gascem, tu ęecodebuli
38 iço da zenaarisa gamďexeli? tu Ěmertman gÖitxos, tu: nemi
39 Ěmrteeba ęehpice moabads da gauďexe picio, - ras ĺasuxs
42
1 gascem? maęin ar gaÂbilebuli darÄebi Ěmrtisa Âinaęe? arcaĚa
2 ęvili mogeÖarebis da arcavin sxva-tkva". esegvari siďçva
3 ęeutvale! prtxilnica moĚordebian okroyta da ďÖbilisa
4 siďçvita".
5 iama saubari zardisi ęahinęasa da masve Âamsa uqmo mÂignobari
6 da miuÂera ęahros Âigni, mravalperi keba ęeasxa da saĚorebeli
7 siďçva miuÂera.
8 10. moabadis Âigni ęahros tana
9 "ama uxanoysa natxovisa saÂutroysatvis nu Äaigdeb ęensa
10 tavsa augsa, ama sakmisatvis ĚmrtisaÖe zurgsa nu ikm da ĺirsa
11 devisa saÂadlisaÖe nu xar zenaarisa gamďexelta tana, radgan
12 Ěmerti zenaarisa ęemnaxavta [tanaa]. tvit ęen ici, vita siçvarulisa
13 ĺirsa zeda vimzaxenit, vita vipicenit Ěmrtita da angelozita
14 ęen ęeni asuli ganaĚa maęin ęemrte, romel ocdaati
15 ÂeliÂadi gamovida da maęin ęobe. Ěmertman icis, ara saaugo
16 siýe var, sasaxelo var da esre Äemgan rad abezar-ikmnebi?
17 Äemta mďerta rad miertvi? tvit Äemsa bedsa zeda gięobia, rad
18 ęerte sxvasa visme? asre Äemisa bedisagan kmnila, romel siýeman
19 magisgan gulisa neba ver ĺova. Ěmrtisa mosamartleobisagan
20 ar saqamso ikmneboda, tuca sxvasa visme aego neba. tu Öargad
21 gaigoneb, ęeigeb, romel ese çopila gangeba Ěmrtisa, ęemrte
22 ęeni mzisa msgavsi asuli da daqsen mďerobisagan ęeni kveçana.
23 razomica sisxli kmnila, mas sauÖunosa çvela ęen geÖitxvis da,
24 tu, ra uÄns, eęma ęenda ar moreula da çola Ěmrtisagan ęięi
25 gakvsĚa, ese sţobs, romel mďeroba daagdo da erti didi samepo
26 ertita diacita içido. tu ara da mahisa kveçana Äemita
27 mďerobita aoqrdebis da Ěmrtisa ĺasuxisa gacema ęen ginda.
28 siregvnita Äemi mďeroba coďa nu ggonia! a mďerobisagan siçvarulad
29 moikec da ęens ęvils viros didsa qelmÂipobasa
30 mivscem, da koisďanisa srulisa dedopali ęen ikmnebi da xorasanisa
31 srulisa dedopali - ęeni asuli visi. da çola razomnica
32 dĚeni gisxen, ese saÂutro amoyta da siçvarulita gare
33 daviqadot. çovelni kveçanani Ävengan morĹmit iços da laękarni
34 da kveçanani daÂçnardes, radgan kveçana amoyta iĹmebis,
35 umecroba aris çovlisa Öacisagan mďerobao" .
43
1 ra ęahinęa amis Âignisagan moicala, saĹurĹle larisa da
2 okroysagan dacala. egzomi sakoneli gaugzavna ęahros, romel
3 tvit Öacisa enisagan ar itkmis: asi aklemi Öuboyta ęeÖazmuli,
4 samasi aklemi lar-Öidebuli, asi ďaiĹi cxeni da samasi tuxarigi,
5 çvela srulita aÖazmulobita ęeÖazmuli, xutasi ţori
6 Öidebuli, çvela tvalita da margaliďita da gvirgvinita ęeÖazmuli.
7 iço ýĚvensave tana tavsaburavi okro-ksovili, orasi
8 zanduÖi da didi erti zanduÖi okroysa pas-daudebelita samÖaulita
9 gaďenili, iço ţami brolisa ęvidasi, çvela egzom
10 ęvenvare, vita cata ęigan varsÖvlavi, iço berýulisa sďavrisa
11 tvitoperisa sxva saĺalne ormoci, amisgan Öide sxva mravali
12 peri rame iço saqelmÂipo, romel siucxoyta Öactagan ar
13 itkmoda. hgvanda, tu çovlisa kveçanisa tvali da margaliďi
14 çvela moabads ęahrosatvis gaugzavnia da sxvagan aĚarsad
15 ariso.
16 ra ęahro naxa egzomi tval-margaliďi, okro da çvelastana
17 saqelmÂipo ýĚveni da egzom mravlad Öidebulni aklemni da
18 ţorni larita, mtrvalisaebr cnoba Âauvida da daaviÂçda ýe.da
19 da asulica. ra ęeĚamda, cixisa Öari gaaĚo da elvare mtvare
20 moabads qelta misca, Ěmrtisaganca ęeeęinda da moabadisa Âignisaganca
21 buneba moekca. mas cixesa zeda daiÂço saÂutroulad
22 kceva haerman. ęahros esÂavla eďltagan Âamsa da Âamsa sxvaebrad
23 kceva. ra Öari gaaĚo cixisa, moabads kali qelta misca,
24 sibnelita Âeros perad ęavi iço. moçvarulta gaçra dia mÂarea
25 casa zeda mtvare da varsÖvlavni aĚara Ändes, kveçana lilis perad
26 kmniliço, ca ęavsa pardagsa hgvanda, mtvarisa saparad
27 amoÖrulsa haerman, tu stkva, sagloeli ęeimosa misisa sakmisatvis;
28 mzeman da mtvareman tavisa laękrita dasavletisaÖe
29 ilaękres da munve daimalnes da uÄino ikmnes; laękarni
30 tavis tavista adgilta ganiadagdes; eďlni rÖinisa
31 Öldeta hgvandes da varsÖvlavni - matgan abezar-kmnilta;
32 verýni da mozverni daĚreţit damalulni trtodes lomisa
33 ęięita da tvisi adgili daegdo; tu stkva, lomi usulo
34 dga da meďçvebari orta moçvaretaebr mÂolta daĹedit
35 uýrav-kmnil içvnes; ÖirÄxibi gamÂçrali, Öud-amobzeÖili,
36 lomisa Ĺangta kveęe iço; kalÂuli diacisaebr dga, qelta
37 ďevanni daeĹirnes; sasÂori daęlili da daxlartuli uqmar-kmnil
38 iço; ĚrianÖali ertgan modreÖil iço, vita gveli
39 gacivebuli; męvidosansa, vita Öerĺsa, męvildita
44
1 omi ar ęeeýlo; txa isrisagan uęięrad kve daÂolil iço;
2 Âçlis-sakaneli - rasa ęigan ÄaĹrili da misi mzidavi
3 bedit momcdari; tevzi, badisagan dabmuli da, vita qmelta zeda
4 gaĹrili, darÄomisagan uimedo-kmnil iço asetita avita eďlita
5 da ubedurita naxa ęahinęa tavisa coli. Ěmertman sxvasa
6 nuvis zeda moiĚos eseti eďli.
7 da cixesa ęigan ęevida moabad da ama eďlita naxa, Ěamisa
8 sibnelisagan tvalta Âina ara Ända ra, magra visis ĺirisa sinatleman
9 da surnelebaman aĺovnina uebrod mosaÂoneli coli
10 mivida da moeÖida qelta brolisa msgavsta da cixisagan trevita
11 Äamoiçvana, amit romel nebit ar mohçveboda da igi kve
12 aĚar daagdebda. Äamoiçvana da ęehvedra tavisa misandota
13 Öargta meabţreta da xoţata. masve Âamsa ęesva Öubosa da gamoemarta
14 esre picxla, romel verca kari eÂeoda Öuboysa midamo
15 eĹira xasagianta xoţata. scemdes buÖta da kosta da mihmartes
16 xorasans, maravs kalaksa, samçopsa ęahi moabadisasa.
17 esre mxiarulad iço moabad, vitar męierman lomman Öanţrisa
18 ţogi dainaxos, anu vitar glaxaman Öacman saĹurĹle ĺoos da sixarulisa martal iços. radgan misi nanadirebi kveçanasa zeda
19 cisa mzisagan uÖeÖluce iço, qamda mistvis dedis Ĺiris naxva,
20 amit romel anazdad ęvenebisa saĹurĹle ĺova da maęigan mocinare
21 iagundi.
22 11. cnoba virosagan colis Âagvrisa da ďirili
23 ra viroman cna moabadis sakme da colisa misisa misgan Âaivra,
24 saçeloni gardaigliţna, tavsa qelni iÖrna da ucnobo ikmna.
25 ra bunebad movida, masve Âamsa ęemoikca teramit ra ęin movida,
26 ęahinęa Âarsrul iço da Ěonita coli misi mas Âaeçvana; asi
27 atasi tvali ĺaďiosani daegdo da misad nacvlad pas-daudebeli
28 tvali Âaeçvana; ęahros zenaari gaeďexa da ara ęebraleboda
29 viroys sakme. da viros mgzebare cecxli moedva gulsa da tuca
30 veras hÖadrebda dedasa, uÂçreboda da emdurvoda dasca.
31 naçopisa imedi misisa xisagan gardasmul iço; saÂolisa misisagan
32 mze miÂisa Âarsrul iço. cixisa Öari daÖliďuli naxa da
33 cixisa maęvenebeli mgzavr-kmnili. tuca sadapi misi margaliďisagan
34 carieli iço, tavisa tvalisagan atasi grivi
45
1 margaliďi gardmoçarin; zogţer sisxli gardmosdiodis tvalta mistagan
2 da zogţer guli misi ęeĹirvebita daiÂvis. asre gaçvitlda
3 da peri Âauvida, romel usulosa hgvandis. dasÂçia saÂutro
4 da misi muxtloba, romel Âamsaca ver gaixarna tavisa siçrmisagan.
5 tuca mas daamýima saÂutroman, ęahi moabads dia gaaxarna:
6 erts ÂauĚo gulisa ÂamĚebi da meoresa misca da aĚarca mas
7 ęearÄina, sxvasa visme misca da gaaxarna; ertsa darbazi ęeumÖo
8 sixarulita da meoresa baĚi gauqmo uvardobita; ertman kva
9 aiĚo da mÖerdsa icemda da meoreman Ĺika aiĚo da nebisaebr
10 smida.
11 da gaunatldes moabads tvalni visis Âaçvanita da xorasans
12 mihçvanda mze da gza-gza mimavali moabad mxiarulobda da
13 çoveli Ĺiri, raca enaxa, daaviÂçda. mividodis da, ra niavi
14 ęeiýris, visis Öuboysagan kveçana gasurneldis. tu stkva, Öubo
15 visisi ÖoęÖi iço okroysa, muęÖita da ambrita gaďenili, da
16 ęigan mze ţda, okro-ksovili oksino Äamoebura. zogţer visis
17 ĺirisagan vardi Äacvivdis, zogţer muęÖi da ambari. Öubo misi
18 samotxesa hgvanda da çovlisa Öacisagan agreve sanaďreli iço
19 moeÂia ramins gangeba Ěmrtisa, romel daelios lxini da sixaruli
20 da moemaďos Ĺiri.
21 12. raminisagan visistvis gamiţnureba
22 mividodes moabad da misni ýmani da laękarni da visis Öubosa
23 xoţani mihçvebodes. anazdad Ěmrtisa gangebisagan adga
24 didi kari da mohgliţa Öuboysa saxuravi pardagi. tu stkva,
25 Ěrublisagan elva gamoÄnda, anu anazdad mze amovida: gamoÄnda
26 visis ĺiri. da misisa gamoÄenisagan daďçvevda raminis guli. tu
27 stkva, grýneulman moÂamla ramin, romel ertita naxvita suli
28 ÂauĚo.
29 ra ramin visis ĺiri naxa, vitamca gulsa uďevani isari scemoda,
30 cxenisagan purcelis odnad subukad ÄamoiĹra. moedva
31 miţnurobisa cecxli gulsa, dauÂva ďvini da goneba ÂauĚi;
32 Âamsa tvalisasa daumÖvidra miţnuroba; ÂauĚo siçvarulman
33 suli, guli. misisa miţnurobisagan xe eseti gamovida, romlisa
34 naçopi velad gaĹra da gaxeleba iço. da ra cxenisagan
46
1 ÄamoiĹra, dabnda da didxan uĹÖuod idva. ĺiri misi, vardisa
2 msgavsi, zapranad gardaekca da bage, Âitlisa iagundisa msgavsi,
3 cis-perad ęeekmna; sicocxlisagan uimedo ikmna vinca didebulni
4 da moçmeni iaxlnes, kveitni da cxenosanni, moexvivnes
5 ramins, zeda uĹvreďdes da veravin ęeaďçva, tu esre ugrýneulod
6 ra ÂaeÖidao. misisa asre gaslvisatvis çoveli Öaci ďiroda
7 da misisa Ĺirisatvis çvela misgan uýnele iço.
8 ra didxan agre usulo-kmnili idva, arca çivili ęeesmoda,
9 arca surnelta Ömeva da vardis-Âçlis sxma ergeboda. merme
10 ęeiÂçala Ěmertman da coďad cnobad movida; da enisa qmarebisa
11 ýali ara hkonda da cremlni sdiodes. merme qeli uÖu-ivlo
12 da Öacta sircxvilita Övnesa daiÂço. moaxle-mnaxavsa çvelasa
13 asre egona uĚoniod mďeriani iço ramin da a mďerman dascao.
14 ra Övla ramin cxensa ęeţda, meďisa gonebisagan ebneleboda
15 nateli dĚe. gza-gza mividoda xelivita, guli misi eęmaÖsa
16 exuta da tvalni misni visis ÖuboysaÖen darÄomil içvnes, vita
17 mĺaravi, romeli miÂçita uÖetessa larsa umzerdes. sultkmit
18 cremliani amas iďçoda:
19 "neďarýi Äemtvis, tumca ertxel Övla vnaxe misi ĺiri. da
20 anumca Ěone iço, meÖubooba misi amasa gzasa me momxvdeboda!
21 aha, ikmnebodamca da ertxel Äemi Övnesa esma da Âamsa ęemomýrna
22 tvalni da ęemomxednamca!
23 aha, ikmnebodamca da mÂe vin ęemekmneboda madlisa mýebneli,
24 da Âvrilad Äemi sakme vissa gaagona da salami Äemi mas moaqsena!
25 aha, ikmnebodamca da sizmrad veÄvene da Öalta Äemi Äemisa
26 sisxlisagan ęeĚebuli naxa, nutumca magari guli misi Äemtvis
27 mo-re-lba da Äemisa miţnurobisa cecxlsa zeda mo-re-ďpa!
28 aha, ikmnebodamca da igica Äemebr gamiţnurdeboda da me,
29 vita misisa siçvarulisagan var, igica naxevrad Äemtvis iços,
30 nutu, ra miţnurobisa Ĺaęnigi naxos, ar uÂçalod amĺarďavan
31 mekmnas!"
32 zogţer ramin esregvarsa igonebdis da zogţer suldaĚebuli
33 daĚreţit içvis, tav-Äamogdebit, da datmoba gamoarÄivis
34 da egre tkvis:
35 "vai, gulo Äemo, ra ÂageÖida, rasa moedebi da usargebloysa
36 naďrisagan ĺaďiúsa imaďeb? rasa moeli anu egzomsa ras iĹirvi
37 mis mtvarisa siçvarulisatvis, romelsa çola ęen ar
47
1 moegonebi? rad moeli visis ęeçrasa? munit akamdin qorcieli mzesa
2 tana vin ęeçrila? rad umecrulad imediani xar misgan, romlisagan
3 lxinis saeĹvi çola ara gakvs?
4 araÖi: ęen gÂçurian da Âçlisa mýebneli xar, magra ras
5 gergebis, radgan qmelsa mindorsa ęigan xar. ęe-mca-ebralebi
6 ęensa dambadebelsa,mit romel didad ýnelad aris ęeni sakmeo".
7 ra Öargad magrad daeba ramin miţnurobisa badesa da gaqda
8 uimedod gulgaďexili da gulÂçluli, arca tavisa nebisa
9 ýebna ęeeýlo da arca datmobisagan Öide sxva Ěone icoda undoda
10 tu ara, guli dadva da mgzavroba daiÂço matve tana unebliv.
11 da mun çopisagan amis meďi sargebeli ar mihxvdis, romel
12 xandaxan visis Öuboysagan surneli suli ecemodis, tuca suli
13 da guli misi visis ĺiri iço, da igi misisa Öuboysa Ĺvreďita
14 daţerebul iço.
15 miţnurobisagan uaresi ara ars sakme, miţnurisagan utro
16 sabralo aravin aris!
17 ęegoneba: tu Öacsa gaacxroebs, misad naxvad mivlen da
18 bacxroebisagan missa siÖvdilsa ięięvian, da miţnurisa guli
19 ÂeliÂadita ÂeliÂadamdis cecxlsa ęigan iÂvis da misad
20 Öitxvad arcavin [miva da arc aravin] gaiÖvirvis. he cnobilo!
21 vis upro usamartlo ra egebis, romel miţnursa Öacsa miţnurobisagan
22 ÂaeÖidebis? sţobs, tu çovelsa Öacsa miţnuri ebralebodes,
23 mit romel dauęreďeli cecxli egzebis gulsa
24 araÖi: miţnursa Ĺirad ese eçopis, romel miÂçit Ĺirsa
25 ęigan aris da moçvarisa naďrasa. niadag xvaęiadsa gulsa ęigan
26 ęenaxva unda, vervis glax miandobs tavis gulisa siďçvasa.
27 vita iço siçvarulisa mommaďebeli ramin, egre hgvanda koris
28 Ĺangta ęigan mçopsa zurg-daÖodilsa ÖaÖabsa: arca cocxal
29 iço da arca mÖvdari. saxe oden iço: usulod mimavali, mtisa
30 odenisa ďanisagan nięani odenĚa darÄomil iço da naývisa naÖvtianobisagan -
31 męvildi. ama ulxinobita da ęeĹirvebita,
32 romel mitkvams, moimgzavra da ertobit gza misi saÖnad uÄnda.
33 13. aka korÂili moabadisi da visisi
34 ra moabad maravs ęevida, iço mas tana dedopali, mze vita,
35 visi. maravi kalaki ęeeÖazma ertobit da cisa mnatobta msgavsni
36 mĹvreďelni banta zeda Âamodgomil içvnes. didebulta
48
1 matta okro, tvali da margaliďi tavsa gardaaçares da umcrosta - vecxli.
2 saÂutro sixarulita srul-kmnes da miÂisa
3 nacvlad çvela okrosa zeda iarebodes. samotxe mas dĚesa maravi
4 kalaki iço, romel ęiga tvalsa da margaliďsa Âvimda Âvima.
5 çovelta bantagan egzomta ÖeÖlucta ĺiri elvida, romel amas
6 ver ęeaďçobdes, tu ar cisagan varsÖvlavni elveno muďribta
7 mravalperta simravlita da ÖeÖlucta Ĺvreďita Öaci gamxiaruldis
8 da Ĺvreďita tvalta bru daesxis. ra laękarsa ęigan eseti
9 nięani iço, ęahinęas darbazisa, tvit ici, vit ikmnebis:
10 sididita mindorsa hgvanda darbazi, simaĚlita casa - ÖoęÖi
11 misi, romel mĹvreďelad varsÖvlavni sxdes missa bansa zeda;
12 Öari da Öedelni çvela okroyta moxaďuli iço - siamovnita,
13 vita bednierta bedi, da simęvenvarita - vita visis ĺiri.
14 ęahinęa ţda ďaxďsa zeda mxiaruli, gul-daĚreţilobisagan
15 gamoÂmedili, vita gamoÂurvili vecxli. misni didebulni
16 aznaurni da xasagianni nebisa Ěrublisagan okrosa da margaliďsa
17 aÂvimebdes. egzomi okro da margaliďi ęemoeçara, romel
18 margaliďisa aÖumi mtata odeni ęekmnil iço. ixarebda
19 moabad, smida da gascemda.
20 ęegoneba: gaixaren, svi da Ĺame! gaec, romel saxeli
21 dagrÄes!
22 ţda dedopali visi sadedoplosa ęina da igi darbazi
23 ÂalÖoď-kmnil iço misisa ĺirisagan. tuca ęahinęa mxiarulobda, visi
24 dedopali dia daĚreţili ţda zruxvad, dĚe da
25 Ěame Ěrublisaebr mďirali iço, romel vinca egetsa naxvidis.
26 misodnadve iďiris mis tana. igi zogţer dedisa sięorisatvis
27 ďirodis da zogţer viroys siçvarulisatvis, da Âilni
28 çarnis: zogţer sul-Ěebit tvaltagan sisxlisa cremlta idendis,
29 zogţer xeltaebr zaxili daiÂçis. arca siďçva tvit tkvis
30 da arca ĺasuxi gascis, vinca ras eubnebodis. tu stkva, Âamsa
31 gulsa missa ęigan ęeĹirvebisa karavani movidis simĹlita nemsisaebr gaÂvlilda
32 da ęeĹirvebita zapranisaebr gaçvitlda.
33 qelmÂipeta da didebulta colni çvelani misda naxvad modiodes da
34 mas gverdit sxdian, mozrunavtaebr ekenebodian
35 da amod eubnebodian vita: "zenaar, daÂçnardi, coďad gamoisvene
36 da nu sďiro!" man arat Ěonita suli ar daiĚis, arca
37 ĺasuxi gascis da, odes moabad ęorit dainaxis, saçeloys daxevisa
38 nacvlad ĺiri daixoĹis. arca misi saubari moisminis,
49
1 arca ĺiri misi mas uÄvenis, miÂçit ĺiri ÖedlisaÖen kmnis da sisxlianisa
2 cremlisagan ďba daaçenis. esre iço visi gza-gza da
3 maravsaca, romel ertsac dĚesa ęahinęa misgan ver gaixara. venaqsa
4 hgvanda visis ĺiri,magra venaqisa Öari magrad qęul iço.
5 14. ýiýisagan motkma daďirili visis
6 Âaçvanisatvis
7 ra ýiýaman cna visis ambavi, vita moabad movida da esre
8 unebliv Âaiçvana, kveçana daubnelda da' tu stkva, suli Övamlad
9 ęeekmna missa ďansa ęigan. ďirilisa da motkmisagan Öide
10 aĚara sakme hkonda. ďirilita mindori mďÖvrad ęekmna da motkmita
11 mta gaavaÖa.
12 egre tkvis:
13 "gavsebulo mtvareo, elvareo, ÖeÖlucta qelmÂipeta sanaďrelo, rad
14 dagemďera saÂutro, romel kveçanasa ęigan
15 saaraÖod gagqada? ţeret sýisa da ýuýuysa suli amova ĺirisa
16 ęenisagan, rad aivso çovlisa Öacisa ĺiri ęenis qsenebisagan?
17 ţeret broÂeulisaebr ÖoÖobi da ara damÂipebuli da ęeni
18 siçvaruli aĚmosavletit dasavletamdis rad damÂipda? ęen
19 coďa da ęeni saxeli didia; ęen veluri txa, ęeni miţnuri
20 avaza ars, misebrve unebeli. ęen çovlisa ęeucodebeli da
21 saÂutro gardamqdeveli. Ěmertman ęeni naxva Äemad sulad
22 dabada da me usulo vitaĚa cocxal viço? da Äemimca nięani
23 nu darÄeba kveçanasa zeda, tu me Âamsaca uęenod sicocxle
24 mindodes!"
25 maęinve ocdaati ţama ęeÖazma, picxla-mavali, da mravalperi
26 saqelmÂipo lari da ýĚveni ahÖida, raca saqamso iço,
27 da tan Âaiďana visistvis dĚisit da Ěamit iara da ert Öviramdin
28 maravs mivida da vitamca usulosa suli -eĺovna ra
29 guldaÂçlulebuli visi naxa ýiýaman, misisa naxvisa sixarulita
30 aivso. tuca visi eseti naxa: nacarsa zeda mţdomi, ĺirdaxoĹili,
31 tma-dagleţili, niadag mďirali, avsa çopasa ęina,
32 tavisa saxlisa da siçrmisa ver gamaxarebeli, zogţer tavsa
33 nacarsa isxmidis, zogţer sisxlisa cremlita Öaltani daisovlnis.
34 ĺiri, vita daúangebuli sarÖe, ęekmnodis, xoĹita daÂçlulebuli;
35 guli misisa ĺirisaebr daviÂreboda da ďani misisa
36 tmisaebr dasÂloboda.
50
1 ra ýiýaman esre gasruli naxa, guli ęeĹirvebisa cecxlita
2 daeÂva da egre arkva:
3 "he, sanaďrelo çovlisa Öacisao! rad moiÖlav tavsa, rad
4 egre uÂçalod-kmnil xar tavisa ulxinobita?
5 ęegoneba: rad daiclebi sulisagan? rad daĚvri mas,
6 romlisagan sulta evnebis? ęen xar Äemta tvalta Äena da ęen
7 xar Äemisa bednierebisa bedi da imedi! nu ikm magas, rasaca
8 ęina xar. nu ebrývi bedsa esre ýnelad, amit romel didisa
9 ęeĹirvebisagan sargebeli da lxini ara ikmnebis, damĹldebi
10 da ęeavdebi, daçvitldebi. ęen ęenman dedaman migca moabads.
11 a didisa qelmÂipisa coli xar da mas sulisaebr uçvar, mas
12 tana amod içav, nu ęescodeb da daamýimeb amas, amit romel
13 qelmÂipeta brýeni da gonieri arvin ęescodebs. razomca
14 qelmÂipe da qelmÂipis ęvili xar, viro morĹmulobita,
15 qelmÂipobita da simdidrita amisebri ver aris.
16 araÖi: tu erti drama dagiÖargavs, nacvlad Ěmertsa
17 tvali ĺaďiosani moucemia.
18 da tu virosagan moÂçveďil xar, esetisa didisa qelmÂipisad
19 ęeertebul xar ýiýaman tu ver gięvela, Ěmerti meęvlad
20 geçopis da bedi ýmad. tu saÂutroman erti vecxlisa
21 vaęli ÂagiĚo, nacvlad okroysa turinţi mogca. coďa Öari
22 dagiqęa Ěmertman, didi gagiĚo; da zetisa bazma tu ÂagiĚo,
23 cvilisa santeli mogca ra ukmnia ęentvis saÂutrosa eseti,
24 romlisatvis egzomi ďirili gindes? Ěmrtisagan umadloba
25 ara gqams, amit romel vinca Ěmertsa ar hmadlobs sinanulad
26 ęeekmnebis. dĚesa úami ęenisa sixarulisa ars, ara ďirilisa
27 da glovisa. aÂ, tu moismen, miÂisagan ze adeg da sadedoplo
28 ďanisamosi ęeimose da ęeni ęesaperi okroysa gvirgvini daidgi
29 tavsa da ęeÖazme mzisa msgavsi ĺiri ęeni da ęeamÖev darbazi
30 ęenita ĺirita da sadedo ÂalÖoďad ęekmen; ęakrisa msgavsita
31 enita saubari daiÂçe da vardisa perita bagita nadimi gardaiqade;
32 gięrisa perita tvalita guli ÂauĚe mxedavta da moabads
33 amoyta Öocnita guli gaumxiarule. elvarita ĺirita
34 ęenita Ěame dĚed ęekmen da grýneulni tavisa ęenisa tmita
35 ęeÖarn, mze moęurned gaqade, ęenisa sicilita ęakrisa siďÖbo
36 gaabedite da tmita ęenita ambari uĺaďiod gaqade; mamata guli
37 dedatatvis gaagrile da lomta ĺiri ęenisa miţnurobisatvis
38 gaaçvitle! tavisi ďanisamosi tu ďansa ęeimoso, asre ikmnebi,
39 vita momiqsenebia da uÖeteca. ęen çovelta ÖeÖlucta
51
1 gaaÂbileb, çovelta daĚreţilta gaamxiaruleb, ra ęeeÖazmo.
2 siçrme gakvs, siÖete, siÖeÖluce da gvarianoba. amis meďi, romel
3 Ěmertsa moucemia, rasaĚa eýeb?
4 ęegoneba: Ěmrtisa gangebasa nuvin emÖlavebis, amit
5 romel moÂevnadsa vervin ęeakcevs.
6 arca ęenisa zaxilisagan ęeęindebis gangeba da arca moÂevnadi agqdebis.
7 a egzomisa beditsa ras izaxi da tvaltagan
8 cudad ęeuęrobelsa cremlsa iden?"
9 ýiýaman ese mraval-gvarad rame ęeagona da ekmna visis, garna
10 mas ýiýisa ęegoneba da kari sÂorad esmoda. egre arkva
11 visman:
12 "he, ýiýao, ęeni saubari xesa hgavs unaçoposa. Äemi guli
13 gamaýĚara ama saÂutroysa sicocxlita. arad minda, ar Äavicvam
14 ďanisamossa, arca davţdebi ďaxďsa zeda. Äemi ďanisamosi plasia
15 da ďaxďi miÂaa da nadimi Äemi -motkma da mexvaęiade -
16 simarďoe! verc moabad gaixarnes Äemgan da arca me, odes vĺoo
17 misgan Öargi da saxeli. me odes viros veaxle, vardi viçav
18 ueÖlo da a eÖali var uvardo. çovelsa Öacsa tavisa neba
19 iamebis da me unebloba upro miamebis, radgan viro Äemgan
20 gulis-neba ver ĺova, sxvasa nuvis aĺovninos Äemgan misi neba".
21 ýiýa enad Öargi iço da Övla dauÂço saubari, Âvrta da ęegoneba.
22 da egre tkva:
23 "he. tvalta sinatleo dedisao! ar uqamsia, tu ýmisatvis
24 ęeĹirvebuli iço, amit romel ýmaca iço ęeni da saçvareli
25 kmarica da tkven ertmanertisa moaxleobasa ęigan tavisa nebisa
26 úami ver mogxvda. garna dia ikmnebis ese, romel moçvarulni
27 or Âlamdin ertgan içvnen, da ertmanertisagan neba ver ĺovon.
28 da egetni gaiçarnen, romelta ęeçra aĚar egonebodes. maęin
29 inandes uÖunisamde aĚara momlodeni.
30 araÖi: vita glaxa Öaci, romel anazdad maţansa saĹurĹlesa
31 ęehqdes, izanďos, munit ar aiĚos, çvela tavisi egonos da,
32 ra munit sxvagan mivides, mun ver ĺovos da uÖunisamdis inanos,
33 -esreve ęentan viros sakme çopila da dia ýnelia misi
34 sakme.
35 araÖi: Âavida igi úami da dĚe, odes ertman Öuman ori
36 ęaruxi dasces.
37 ęegoneba: Âarsruli moçvare gardasrulsa dĚesa hgavs.
38 tu prtxili xar, gardasrulsa nu inani. a umecrulad nu
39 Öuęďob da nu ibrývi. Äemi moismine. miÂasa zeda nuĚar hzi,
52
1 abanosa ęedi, vardis Âçlita muęÖis-peri tma daibane, saĹurĹlita
2 satkveno ďanisamosi gamoiĚe, ďansa Äaimose da ęvenebita
3 ęeneburad ďaxďsa zeda daţed da tavsa gvirgvini ęeni
4 daidgi, amit romel ak dia Öargni da gvarianni dedopalni,
5 zogni didebulta colni, movlen, zogni tvit mzisaebr ÖeÖlucni
6 da mtvarisaebr elvareni, da çovelni saqelmÂipoyta
7 ęeÖazmulnia me ara mÂadian matgan ęeni egre naxva, ęenita satnoyta
8 iginica ęensa gverdit nacarta zedan dasxdebian egzom
9 umecari da regveni ara xar. a ese ici, romel ucxota ęigan
10 xar da ara tavisa saxlsa. Öacsa tu ar hkondis, natxoita ęeeÖazmis
11 ucxota gasaÄveneblad.
12 ęegoneba: Öacisatvis uÖetesi sakme aris saxelisa ýebna
13 da ucxota Öacta enisa dabma.
14 da vinca ęen esre gnaxos, aras gzraxavs uÖanis avisagan
15 Öide. zogni amas iďçvian: "ara ĺaďivi dagvdva da ar moveÂonenito".
16 sxvani amas iďçvian: "tvit igi vin aris, romel gavaÖvirebdeto! da saqamso
17 ese aris tu çola cnoba gakvs, romel
18 mati ena satavisod ęeinaxo. vinca Öacta uĺaďiod naxavs, icode,
19 romel mas Öacni daemďerebian, da, romelica didi sagemoa,
20 razomca ÖeÖluci da Öargia, moaxleni mis gverdit amod ver
21 gaixareben amas ęegagoneb: daagde ese saýulveli da avi zne
22 ama Öacta gzita da aĚar moabadista, tu ara - ęahi moabads
23 ęeni duxĹireba siÖeÖlucedve uÄns, amit romel ęeni miţnuri
24 aris".
25 ra ese saubari ýiýisagan moismina, visis iama da moeÂona
26 gulsa ęigan da aĚarca ýiýasa daamýima mousmenlobita. maęinve
27 nacrisagan ze adga, abanosa ęevida. ýiýaman Öazma dauÂço, dabana
28 tavi da ďani; ĺirsa zeda ęeÖazma, satmeni ęeuçarna pas-
29 daudebelni, samÖaulita tvalita ĺaďiosnita ęeÖazmuli samiso
30 ęesamoseli ęehmosa ďansa, surnelni uÖmia, ęeulocna satvaleni
31 siďçvani da ęehbera. ýiýa vitarca. hÖazmida, visi amaęigan
32 ďirodis, mostkmidis, egre iďçodis:
33 "he, tavÄaĚmarto da uÖuĚmarto bedo Äemo! rad gamÂire
34 da abezar-ikmen Äemgan? cisa mprinvelni, haeri da kari Äemsa
35 ubedurobasa zeda moÂmoben!"
36 ra ama ďirilita daęvra da mo-re-Âçnarda, suli daiĚo,
37 esre daęvenda, romel razomca vin brýeni da gonieri iços,
38 naasalsaca kebasa missa ver mihxvdebis esre ÖeÖluci iço, romel,
39 tu mlaęita Âçlita ĺiri daibanis, masve Âamsa mas
53
1 midamosa miÂisagan saęakre lerÂami amovidis da, tu amarďa ĚaÂvta
2 da bageta mosdvis vin, maęinve Âitlad iagundad ęekmnis
3 da, tu mÖvdarsa miÂa-kmnilsa samaresa zeda dahçivlis, manca
4 ĺasuxi gascis razomca ÖeÖlucni da sakebarni misad naxvad movidian,
5 mtvaresa hgvandis igi da mosulni mas tana -varsÖvlavta.
6 hęvenoda çel-çuri samÖauliani da tvit ęvenoda ertobit
7 uebrod, vita Äinuri saxe oksinosa ęigan
8 moabad mas dĚesa egzomi gaugzavna, tvito-tvito vin aqsenos:
9 mravali zanduÖi okroysa tvalita da margaliďita savse,
10 mravali ęesamoseli did-pasisa, çvelastana uricxvi sďavra,
11 Öidis-Öide ęeÖruli, mravali brolisa ţami, ďabaÖni da okroysa
12 ĹurĹeli, çvela tvalita ęeÖazmuli, da mravalperi surneli
13 da çvelastana ďçavi da mravalni mona-mqevalni - berýenni,
14 Äinelni-[ĺir-mtvareni], çvelani ÖeÖlucni, vita velurni
15 txani siksuita da ţeret sikalita da simęvenierita
16 vita paręamangni lamazni.
17 ţda visi dedopali ďaxďsa zeda da misisa ęvenierebisa
18 mÖazmavi bednieroba. çoveli kveçana misgan mxiarul iço da
19 igi daĚreţili ţda, Öacta locva da keneba mas sevdad da
20 motkmad uÄnda. ertsa Övirasa amis sakmisa sixarulita moabad
21 zogţer smidis da gascemdis, zogţer asĺarezobdis merme
22 Övirasa ertsa nadirobad gavida, ertica isari ar daacdunva.
23 da arca smasa ęigan okro da lari darÄis, arca nadirobasa
24 ęigan sulieri nadiri Âauvidis; ra çvanĹi burtsa hÖris, mis
25 çvanĹisagan burti cad gavidis; ra didebulta mista tana
26 Ěvino svis, ertsa dĚesa çovlisa kveçanisa mosavali sadosďaknod
27 ara hÖvirdis. Ěrubeli misisa nebisa iço da misgan okro
28 Âvimda ra ýiýaman ęeÖazma visi, ďirilisagan ar gamoisvenebdis,
29 tu stkva, Âamsa da Âamsa Ĺiri moemaďeboda.
30 15. visisa da ýiýisagan moabadisa
31 mamacobisa ęeÖrva
32 merme visi saÂutro-moÂçenilman malvit Öactagan ýiýasa
33 utxra da ęeexveÂa:
34 "Äemi bedi mebrývis dĚe da Ěame. gaýĚa guli Äemi sicocxlisagan
35 da gamqmara ýiri Äemisa sixarulisa xisa. ara vici, tu
36 Äemi Ěone raĚaa tavisa moÖlvisagan Öide, romel nutumca
54
1 siÖvdilita daveqsen Äemsa çopasa! a tu ęen Äemsa Ěonesa ar
2 eýeb da ama Ĺirisagan ar miqsni, me, vita mitkvams, agre adre
3 tavsa moviÖlav, amit romel, ra moabads davinaxav, vitamca
4 cecxlsa ęevsdgebodi. siÖvdilisa danaxva da misi - sÂorad
5 miÄns. Ěmertman moabadis saÂutro asre mÂare kmnas, vita
6 Äemi. tuca ţeret datmobisa Âçlita guli daubania da gulis-neba
7 Äemgan ar uýebnia, amis meęinian, romel ver gaýlos
8 da xvaęiadi damaluli gamoacxados. aÂe vire igi Äemgan nebasa
9 eýebdes, ęen gzasa zeda maxe dauge. ese icode, romel me
10 ert Âlamdis tavsa ar mivscem da me tvit siÖvdilisatvis tavganÂiruli
11 var. mamisa Äemisa ďÖivili amisagan umcro ar egebis.
12 munamdi me esre vikmnebi, ert Âlamdis moabad ar damtmobs
13 da arca mimięvebs, amit romel mas Äemgan arca rcxvenian
14 da arca eęinian. a ęemiÂçale, ęeneburad daiurve, misi
15 mamacoba ęeÖar Äemzeda. ra ÂeliÂadi erti gardaqdes, maęin
16 nutumca goneba momekca, guli da-re-vdev da uÖanis, ra moabad
17 gahqsna, igi ęenad monad ikmnebis, ra mis sakmisagan daeqsnas.
18 da igi romel mitkvams, tu ar ikm, vercara ęen gaixarne
19 Äemisa bedisagan, amit romel me sicocxle unebeli ar minda,
20 arca sixaruli augita. moabadis nebisa gasrulebasa sulisa
21 Äemisa amoslva mirÄevnia, misgan unebliv amisa txrobasa,
22 tu: neba Äimi kmeno".
23 ra ese siďçva esma bersa ýiýasa, tu stkva, isari eca gulsa.
24 tvalni gamoaĹçirna ýiýaman, dauÂço Ĺvreďa Öuęďad da
25 egre utxra: .
26 "he, sinatleo da tvalo dedisao! cnobisa da simartlisa
27 naÂili aĚar aris ęenęigan. saýulveli eęma ęemogdgomia da
28 simartlisa da siçvarulisa gza ęeuÖravs. ęen meďisa ęeĹirvebisagan
29 gagulęavebul xar da satsa sięave ara ÂaeĚebis, magra,
30 ra dautmobelad misrul xar, ertobit tavsa cnoba dagiÖecia.
31 a radgan esre ars, aĚara Ěone vici ęenisa nebisa ýebnisa
32 ęenzeda ęeÖrvisagan Öide, amit romel ege devi, romeli
33 ęiga ęemogdgomia, çovlisa sixarulisa gza ęeuÖravs ęenisa
34 gulisatvis".
35 merme ýiýaman sĺilenýi da rvali moiĚo da grýnebita
36 raytme ďilismi ęekmna: ori moabadis saxe da erti visisi;
37 ęeuloca rame da rÖinita ertmanertsa zeda magrad ęeaĹedna.
38 ýiýa magalitad grýneuli iço da ese ori Äxibi asre vitame
39 ęekmnili iço, romel viremca igi ertgan daĹedili
55
1 içvnen, moabad vissa zedan ęeÖruli iços da tu vin gaqsnida,
2 masve Âamsa gaisqneboda.
3 ra ýiýaman ese sakme daiurva, Âavida dilasa adre cisÖrisa
4 úamsa da Âçlisa ĺirsa Äapla. ęemoikca da visis uÄvena igi
5 adgili da asÂavla, tu sad daepla, da egre utxra:
6 "tuca ęeni mbrýanebloba ar momÂonebia, raca mibrýane,
7 me egreca mikmnia ęenisa gulisa amovnebisatvis. ęenisa saÂadlisa asrulebisa Ěone miýebnia,
8 eseti usÂoro qel
9 mÂipe ęemiÖravs. da a ra ese tve gardaqdes, maęin ęen ese
10 zne daigdo da gamaqsnevino. maęin aĚar mitxra, tu esreve
11 içoso. ra guli dasdva da moabads tana amod iço da siçvarulit,
12 me mas ďilismsa munit gamoviĚeb, davleÂ, gavqsni da
13 cecxlita davÂvav da tkven ortave gaixarnet. viremdis igi
14 namsa ęigan aris, moabad ęeÖruli ikmnebis. Âçali sigrilisa
15 Öerýo aris da sigrilita ęeiÖrvis mamaci da Övla ra mas
16 cecxlita davÂvav, gaqurdebis moabad da gaiqsnebiso".
17 ese ra ýiýaman daaţera visis, vita ert tvemdis ikmnebis.
18 merme ęenca guli mogekcevis da gavqsnio, - dro aiĚes ertmanertisagan.
19 dasţerda visi.
20 a naxe, Ěmrtisa gangebaman ra kmna, ęakarsa zeda samsala
21 vita moaçara!
22 ama mata ĺaemanamdis ertsa dĚesa amovida zĚvisagan ęavi
23 Ěrubeli da eseti Âvima movida, romel çoveli mindori Ěvarita
24 aivso da maravisa Âçalsa ţeonisa Âçlisa odeni moemaďa.
25 da ar darÄa erti baĚi-venaxi, arca sxva naęenebi ÂauĚebeli;
26 da kalakisa naxevari ÂaiĚo, aaoqra. da igi adgili,
27 romeli ýiýasa daesÂavla, datxara da ÂaiĚo ďilismi moabadisa
28 da darÄa glax uÖunisamdis moabad ęeÖruli.
29 araÖi: darÄa moabadis tvalta ęigan visi, vita mdidrisa
30 drahÖani glaxasagan sanaxavad, vita męiersa lomsa ďoiloyta
31 dabmulsa Âina Öanţari Âçnarad mavali
32 ţeret moabad cocxal iço da mÖvdarta hnaďrida, sixarulisa
33 gzisagan moscda da simÂaresa mihxvda. mďerta gaexareboda
34 da moçvareta daemýimeboda misgan saeĹvi saÂoli saÖnisebr
35 saĹiro iço mistvis. Ěamit gverdit uÂvis, magra asre
36 aęorvida, vita tvisa savalsa orni kmarni ęeirtna visman,
37 ortaganve kalÂuli darÄa. verca viro mihxvda missa nebasa da
38 verca a moabad .
39 naxe, tu saÂutroman vissa zeda ra kmna: gazarda
56
1 nebierad, augsa aÖrýala saxeli misi. naÖvtad naývisa msgavsi [iço].
2 gavsebuli mtvare misi msaxuri iço, auçvavda ĺirsa zeda vardi,
3 moiÂipa srulad da uÖleblad; garna bolosa ra ÂaeÖida
4 ęahi moabads, ýiýasa da ramins tana, romel, ra miţnurman
5 misi ambavi cnas, tvaltagan sisxlisa cremlsa idens! aravis
6 asmia miţnurisa egzomi Ĺiri da sxvadasxva mizezi
7 16. ambavi raminis miţnurobisa
8 ra gul-Âarsrulsa ramins gauýnelda sakme da uĚono ikmna,
9 gaubeditda miţnurobisagan bedi, miÂçit uÖacursa adgilsa
10 eýebdis da marďod daţdis; ďirodis ęeusvenebelad da Ěamit
11 ýili ara hkondis. arca tavi sastaulsa zeda midvis. varsÖvlavta uĹvreďdis da pilakta samisod mokcevisatvis
12 Ěmertsa eaţebodis. ara hkondis mosveneba arc dĚisit da
13 arca Ěamit. vita xeli, curvidis; vita Öanţari da vita veluri
14 txa, Öacta uprtxodis. visis naÖvtisa mimsgavsebita
15 sadaca naývi naxis, tvalni ver mosÂçviďnis; sadaca ÂalÖoďsa
16 ęigan Âiteli vardi ĺovis, misisa ĺirisa mimsgavsebisatvis
17 mas Öocnidis; da çovelta dilata ia Öripis da misisa tmisa
18 nacvlad gulsa zedan daidvis. miÂçiv misi aripi, ra ďirilisagan
19 moicalis, orýali içvis da nadimi.
20 sadaca dasÂavlebuli miţnuri içvis, mravlita da ucxoperita
21 raytme qmita ÖeÖlucad simĚera tkvis, çvela moçvrisa
22 sięorisatvis. da ra sultkmis, zapxulsa zamtreuli
23 kari aakrolis. misita Övnesita Öacsa guli egre gauqdis,
24 romel iadonsaca ęďosagan Äamoagdebdis; egzomisa sisxlisa
25 cremlita ďirodis, romel muqltamdis ďalaxsa ęigan Äaeplis.
26 missa tvalsa dĚe nateli bnel içvis da mas kveęe
27 sďavrisa amo sagebeli, vita gveli, içvis. asre sabralo
28 iço da mousvenebeli miţnurobisagan. Ěvinosa çola ara
29 daiaxlebda amisita ęięita, romel, ra svis, srulad tmoba
30 ÂauĚis Ěvinoman. ese veravin hÖitxis, tu rays Ĺirisagan xar
31 egreo? santlisebr iÂveboda, dneboda da Âçluli guli
32 moçvrisatvis ęeeÂira. mistvis sicocxle gabeditebul iço
33 da sixaruli missa gulsa ertobit gaeÂira
34 ďirilisagan ďanisamosi misi sisxlita dasvrili içvis da
57
1 Övnesisagan ĺiri misi okroys peri. damiţnurobisagan da Ĺirisagan
2 sulni bagemdis moslvodes da miÂçit tavisa sicocxlisa
3 da moçvrisagan imed-gardaÂçveďili içvis moçvrisa misisa
4 saxe tvalta ęigan gamoesaxa da tvalta mistagan ýili Öide-kmnil
5 iço. sidide kveçanisa mďÖavlita gasazomlad uÄnda.
6 meďisa gonebisagan damtvralta da xeltaebr ucnobo içvis.
7 saÂutroysa sakmisa zogţer Ěoned moigonis da Âilni çarnis
8 moçerisa saxelsa, tu bolosa úamsa Äemi da misi sakme vit
9 ertgan ikmnebiso? zogţer ęahinęas baĚsa ęevidis, brunvidis
10 da çovelni xeni moÂamed daiçenis da egre utxris: "he,
11 çovelno xeno! moÂameni içvenit Äemni, romel asre mďirali
12 mnaxet ra mxiaruli visi ak iços mas moaqsenet nutu guli
13 misi usamartloysa kmnisagan gansÂmidot!" zogţer iadonta
14 eubnebodis da erÄodis mravlita saçvedurita da egre
15 utxris: "tkvenzeda ra mosrula kveçanasa zeda egzomi avi,
16 romlisatvis tkven egzomsa izaxit? ra ÂagÖidebia, tkventa
17 moçvareta gverdit ęďota zeda sxedt, ar Äemebr aęoravt
18 da gaęďerebul xart sabralod!
19 araÖi: tu atasperi ÂalÖoďi da simxiarule gakvs, me
20 gulsa zeda atasperi daĚi makvs. radgan tkven moçvareta
21 gverdit asre izaxit da Övnesit sabralod, me raĚa vkmna, romel
22 arca naxvisa molodna makvs! me męvenis úamsa da uúamosa
23 Övnesa da zaxili, amit romel Äemman sulisa ÂamĚebelman
24 Äemi Ĺiri ar iciso".
25 esegvarsa rasme eubnebodis da iarebodis mas venaxsa ęigan
26 tval-cremliani da gul-dadaĚuli.
27 dĚesa ertsa moarebad Äamosruli ýiýa emtxvia Âina da
28 naxa egre mbrunavi. da ra ramin dainaxa ýiýa, sulisaebr saqmari
29 da tvaltaebr sandomi, sixarulisagan sisxli auduĚda
30 da ĚaÂvman misman, tu stkva, çaçaÄoasa ĺerangi Äaicva. ýiýisa
31 sircxvilisagan opli sdioda. gazapxul ÂalÖoďi tuca ÖeÖlucia,
32 raminis ĺiri atasţer mas uďurpe iço. çurisa ýirni
33 Âmidasa vecxlsa ugvandes, sumbulit ţeret ęavi ar Äaecva
34 da muęa-vazni muęÖisa çvanţad ęehkmnoda niÖaĺsa ţeret coďa
35 kapurisa peroba hkonda, bageni lalsa ugvandes da Öbilni
36 margaliďsa; naÖvti da sigrýe moarulsa naývsa ugvanda;
37 magra ama naývisa naçopi Âiteli vardi içvis, saxed mtvare
38 gavsili, kveçanasa zeda mnaxavta mosaÂonebeli. Öaba da kudi
39 uebrod hęvenoda. tvit gvarad adamisitgan saxeloani
58
1 qelmÂipe iço, saxed miÂasa zeda sulieri mze çovlita perita
2 saĹabuÖoytaca sruli.
3 visca raminis Ĺvreďa gancdit moundis, masve Âamsa saÖutrad
4 guli ęemosÂiris. gvarianobita da ĹabuÖobita orgvarad
5 iço. kveçanasa zeda. mepe ýma iço da ęvili moabadisi
6 da mahisa kveçanisa ĺaďroni iço. ra tvali misi grýneulman
7 naxis, dasţerdis da ęeiÂamis, tu ese upro Öacis ÂamĚebia
8 Äemgano, da, ra kaţman misi ĺiri naxis, egre tkvis. "qelmÂipobita
9 ęen uÖeÖluce xar çovelta ÖeÖlucta zedao".
10 ramin asetita da ęvenierita ĺirita visis ĺirisagan usulo,
11 ugulo da gaęďerebuli brunvidis çovelta pilosoposta
12 Âaţobinebuli tavisa gzasa umecar-kmnil iço da, ra
13 marďod naxa ÂalÖoďsa ęigan ýiýa, vitamca çovlisa soplisa
14 sixarulsa mimxvdar iço, asre gaexarnes. taçvanisca da keba
15 ęeasxa. da ýiýaman ganaĚamca agreve kmna. moiÖitxes ertmanerti
16 da moexvivnes, vit ývelitganca moçvareni. merme ertmanertsa
17 qelni dauĹirnes da uÄinares adgilsa mivides. iubnes mravalperad
18 rame da ese saubari mati raminis Âçlulsa gulsa
19 emalmeboda. da ramin sircxvilisa pardagi daxia, amit romel
20 guli misi sircxvilsa daeďçveva, da ýiýasa egre utxra:
21 "he, Äemo sultaganca upro saqmaro! aha, tavi Äemi ęensa
22 Âinaęe monisagan umonesia, ęeni saubari da naxva Äemi macocxlebeli!
23 bednierobasa vitxov, amit romel ęen Äemi deda
24 xar da visi-ĺaďroni. miÂçit Äemi sapici misi mze aris misad
25 odnad, mzisa msgavsad ęvenieri da qelmÂipe gvariani dedopali
26 sxva ar dabadebula da arcaĚa daibadebis. visica ţupti
27 visi aris, misi ęesaĹirvebeli araraa. tu stkva, amad ęobila dedisagan,
28 romel çovelsa gulsa cecxlad moedvas da meďad
29 glax Äemsa, romel cecxlisa msaxurta salocavad gauqdia gznebita.
30 tuca me misisa usamartlobisagan ventebi, misimca guli
31 asetsa cecxlsa zeda nuodes entebis da, tuca bedman Äemman me
32 gamÂira, bednierobisa bedi masmca nu moeęorebis. me niadag
33 misisa siçvarulisa da miţnurobisagan vÖvdebi da viÂvi. da
34 egreca amas viďçvi: misi çopa-dĚe Äemebrsa nu-mca-odes miecemis.
35 razomsaca misisa siçvarulisatvis Ĺirsa vnaxav, egzomţerca
36 Ěmrtisagan missa uĹirvelobasa vitxov, tuca me misgan
37 daĚreţil var, igimca miÂçit mxiarulia!"
38 iama ese ýiýasa. ra misgan saubari da ĺasuxi moismina, manca
39 sircxvilita egre arkva:
59
1 "ramin, miÂçitmca mrteli mivi! Ěmertman ęeni ubeduroba
2 da Ĺiri nuodes masminos. ęenita bedita Öargta ęina vart meca
3 da Äemica gazrdili, romel sinatlita mtvaresa hgavs da
4 misita siÖetita çovelta axarebs. misisa ĺirisaebr ęvenvare
5 aris misi bedi da sakme. da mista tmataebrmca dagrexilia misisa
6 mďerisa zurgi. me saubari ęeni çvela mesma da gamigonia uaugo
7 ęenisa naxvisaebr sandomi. nu uzraxav mas usamartlobisa
8 kmnasa ar daviţereb, romel ęen arca misi mcodne xar da arcaĚa
9 mnaxavi".
10 Övlaca dauÂço ramin saubari da egre arkva:
11 "çovelta ubedurtagan miţnuri upro sabralo aris,
12 romel misi guli ęinauri mďeri aris da çovelta dĚeta missa
13 augsa eýebs. zogţer Övnesis moçvrisa sięorisatvis, zogţer
14 iÂvis gaçrisatvis sazomca misisa miţnurobisagan Ĺiri naxos.
15 lxinad uÄns da sulisagan abezar-ikmna moçvrisatvis, ara eĹirvebis.
16 araÖi: razomica miţnurobasa ęigan pateraÖi daemartos,
17 egreca çvelasa tavis nebita mas gamoirÄevs da Öacisa tvalsa
18 moçvarisa gonebisa cremli gaaqmobs da ýilsa gaaÖrtobs, miţnurobisa
19 ďvirtisa zidvasa daiÂçebs da Ĺirsa lxinad dastvalavs.
20 magra misi siamovne simÂarisa ţuptia da misi simxiarule
21 Ĺinosaebr beditia. miţnuri miţnurobisagan mtrvalsa hgavs,
22 amit romel duxĹiri moçvare ÖeÖlucadve uÄns; mtrvalsa
23 sebrve ępotita mĚviýare mýinaresa hgavs da amit gamoirÄevis
24 avi Öargisagan, romel, ra moçvrisa siçvaruli mova, cnoba Âava.
25 mýle eęma sýlevs miÂçit da tvalta daubrmobs. cnoba da siçvaruli
26 ertmanertsa ver hmorÄiloben, amit romel cnobas
27 siçvaruli moerevis, aĚara miuęvebs gamorÄevad sakmisad da
28 çoveli xvaęiadi misgan gamocxaddebis.
29 me miţnurobisagan ameqada saparveli, da gulisagan tmoba
30 da sulisagan cnoba Âamivida. maęin ertsa dĚesa adga anazdeulad kari
31 da miÄvena anazdeulad kaţisagan uďurpesi
32 ĺiri. oditgan Äemman tvalman samotxisebri sandomi naxa munitgan
33 mxiaruli guli Äemi ţoţoxetisa msgavsita Ĺirita avsila.
34 igi ara kari iço, pateraÖi iço Äemi da ugrýneulod Äamagdo
35 pateraÖsa. siçmaÂvilesa ęigan ęen gagizrdivar da mas
36 aketaca ginaxav, magra esre dasaÂçlebuli araodes ginaxav. aÂ
37 arca mÖvdari var da arca cocxali. lomisa msgavsi ýali Äemi
38 gamelebula da ęeĹirvebisagan mta Äemi gavaÖebula da ďani
60
1 Äemi tmisaebr daÂlobila da ĺiri okrosaebr gaçvitlebula;
2 ÂamÂamni tvalta zeda lursmad ęemkmnian da tmani ďansa zeda
3 gvelad ra ertsa dĚesa aripta tana smad vţde, vitamca
4 mďerta veomode, da tu tamaęad ÂalÖoďsa ęina viarebode,
5 mindorsa ęigan gza-daÖargulsa vhgav, Ěamit sagebelsa zeda
6 mÂoli-zĚvasa ęigan momrÄvalsa. ra Öacta Äemta moçvareta
7 veaxlo, utaosa burtsa vhgav, ucnobobita cxenosanta çvanĹsa
8 ęesÂrobilsa. sixarulisa úamsa asre dadreţili var, romel
9 mďertaganca ęesabralebelad. niadag esre vďir, vita cisÖrisa
10 úamsa vardsa zedan iadoni da vita dilasa mtata zeda gazapxulisa
11 Ěrubeli. me mista lamazta tvaltagan gulsa asi atasi
12 isari marĹvia da perqta dauqsneli emuda miçria. daÖodilsa
13 Öanţarsa mivhgav, mindorta ęigan ra sasisxlesa Âamliani
14 isari scemodes; coďasa çmasa vhgav obolsa, saÂçalsa, ýiýisa
15 da męobeltagan moÂçveďilsa. a ęengan zenaarsa vitxov da
16 ęensa moÂçalebasa Ěoned veýeb mgznebarisa cecxlisagan gamomiçvane,
17 Öacisa mĹamelisa lomisa Ĺangisagan miqsen. ţomardoba
18 da usÂoroba ęeni a gamoaÄine Äemzeda. ese ugulo da çrmaÖaci
19 ęemibrale. ucxota ęeiÂçalebs moÂçale guli ęeni da
20 ęmagni gebralebian, ertad mat tanad me damiĹire. agetive ęmagi
21 me var da çovlita sakmita sabralo, amit romel Âitlisa
22 gvelveęaĺisa, Öacisa sisxlisa msmelisatvis, daĺçrobil var.
23 vici, Öaci xar Öargi da ęegonebita ęenita momimaďe saÄemo
24 sibraluli da moaqsene Äemmagier naývsa lamaz-moarulsa, butsa
25 moubarsa, mtvaresa suliersa, kaţsa,-miÂisa mzesa, siďçva-ďÖbilsa
26 Öactagan ulevsa, uÖlebad ďurpasa, tma-muęÖsa, bage-iagundsa,
27 açvavebulsa sixarulisa ÂalÖoďsa, ese moaqsene:
28 "he, ÖeÖlucta dasabamo, romel ęensa Âinaęe çovelta ÖeÖlucta
29 da.mnatobta ęveneba uÄino kmnila, orisa Övirisa mtvare
30 ęengan meęurneobs da misi sielvare ęenda ęemouÂiravs.da
31 grýneulta laękari ęenisa uebrobisagan gakceula, Äinelni
32 ÖeÖlucni ęengan aępotebulan, barbaruli buti ęengan baÂbilebula
33 da misi mtleli misgan abezar-kmnila. ęenni bageni
34 qelmÂipeta monad gaqdian da ęeni ĺiri mÖvdarta gaacocxlebs.
35 dadna guli da ďani Äemi ęenita gonebita, vita mtisa tovli
36 mzisa sicxisagan, ÄaiĹra guli Äemi ęenisa siçvarulisagan unebliv,
37 vita nadiri badesa; cnoba da siÂçnare Âamslvia: guli
38 ďansa ęigan iavar-mkmnia;arca mýinaresa da arca mĚviýaresa Ĺiri
39 Ĺirad ara miÄns da lxini lxinad; arca qelmÂipoba rad Äemi
61
1 mixaris, arca saĹurĹle didebad; aĚara makvs sixaruli, arcaĚa
2 didebulta tana moedansa asĺarezita vimĚeri; arca mindorta
3 ęigan avazita vnadirob da arca mtavrita karita - ÖaÖabsa;
4 arca nadimta tana Ěvinisa smita gavixareb da arca ÖeÖlucta
5 tana davţdebi matsa siaxlesa; da vercavis kveçanata zeda ęengan
6 Öide saĹvreďelsa gamovirÄev da arca Ĺirisagan Âamsaca
7 azaďi var; verca ęenisa gonebisagan Öide sxvita rit gavixareb,
8 arcavin moçvare da gulis ĺasuxis ęemÂe mivis. tavisa saxlsa
9 ęigan mçopi ďçvesa vhgav, ęeĚamebit gatenebamdis vÖvnesi
10 da viĚlarĹvnebi, vita daÖodili gveli. ďanisa Äemisa Âamali
11 ęeni saubari arin da gulisa Äemisa macocxlebeli-ęeni naxva.
12 me maęinĚa vĺoeb Äemisa cnobisa ĹÖuasa, odesaca ęeni amo
13 qma mesmis. tuca ÂeliÂadia ęengan Ĺirsa ęigan var da sixarulad
14 gardakcevisagan cremli damÂitlebia, ĺiri gamçvitlebia,
15 da egreca ęeni miţnuroba sulta mirÄevia. da sulta mebrývis
16 ęenisa siçvarulisagan. ar veýeb uęenod sicocxlesa da arca
17 uęenod sixarulsa, odesca Äemi guli ęenisa siçvarulisagan
18 gaýĚes, tavsaca zedan tma qrmlad ęemekmnebis. dĚisa
19 sinatle ęenisa ĺirisagan makvs da Ěamisa sibnele ęenisa
20 tmisagan ese icode: vire cocxal var, ęenta monatagan
21 upro saÖutari vikmnebi da ęeni mona var, da ęeni tetrperovani
22 ĺiri Äemi sixarulisa momcemia da Ĺirisa makarvebeli. Äemi mze
23 ęenisa ĺirisagan natobs da Äemi muęÖi
24 ęenisa tmisagan surnelobs, ęenisa ďanisagan Äemi broli
25 uďalaoa da ęenisa saubrisagan Äemi samotxisa ęveneba,
26 da mun ęigan mÖvidr-kmna Äemi igia, odesca ęeni ĺiri, Äemi macocxlebeli,
27 vnaxo davla da ÂaĚmarti Äemi maęinĚa ikmnebis,
28 odesca ęenisa ĺirisa Ĺvreďa momxvdes. me Ěmrtisagan dĚe da
29 Ěame amas vitxov, romel ertxel ęensa ęemoxedvasa madirsos.
30 magas magarsa gulsa ęensa tu meveÂçalo da sibraluli Äemi
31 moiĚos, Âazidvad amĺarďavnoba ar daiÂços, da tu memďerebodes, sięoresa
32 eýebdes da, tu gamÂiros, ucilod daĚvaros sisxli
33 Äemi. magra ara qams, ęenman mzeman, ara qams, esetisa çrmisa
34 Öacisa sisxlta daĚvra da moÖlva, romelsa dĚeta mista
35 ęiga ęenda ara ęeucodebia asre uçvar mas gulita martlita,
36 romel sicocxlisagan atasţer ęen urÄevnixar, da tavisa
37 sulsa gasÂiravs ęentvis da ęenisa perqisa mďversa tvalita
38 içidis, amit romel ęen guli Äemi esre gixutavs, romel me
39 misgan naÂili ara damrÄomia moÂçale ikmen Äem zeda, ďanica
62
1 ęenve ęemogÂiro da gaisaÖutre, tvara sulsa tana ďanica gavÂiro".
2 ra ese saubari esma bersa ýiýasa, vitamca gulsa moÂamluli
3 isari scemoda, ęeebrala dia gulsa ęina ramin, magra mas
4 ara gamoucxada da egre arkva:
5 "ramin, amoo saxelo! visi, vita ęeni saxeli, ar daamdebis,
6 nutu ęen gulsa ęigan misgan imedi gakvndes? igi mze ęenzeda
7 verodes natobs. ara gava mas tana ege ęeni maĚorebloba
8 da biĹoba, amit romel ertsaxe ksu da aravisi damxedavia. da
9 nuca azri amisa gakvs, tu ýalita raytame da Ěonita ęeeçaro
10 ęahros asulsa. icode: ęen ese giţobs, romel gulisagan Öidegan-hkmna
11 ege sakme, amit romel cudi oden naďra dagrÄebis
12 Öacsa gonebisa sisrule, cnoba da sircxvilisa uploba
13 asetsa úamsa moeqmarebis, duxĹiri ÖeÖlucisagan da avi Öargisagan
14 gamoarÄios da gulsa ęigan eseti rame sakme gamoarÄios,
15 romel mihxvdebodes. tuca ęen ca ertgan ęehÖeco da zĚva ĹabuÖobita
16 ęenita amoaęro, mindorta ęigan mďÖvari adino, kvisagan
17 naçopi amoiçvano, erti kveçana axali daagdo da miÂa misi
18 tmasa zeda daaçeno grýneulobita esetita da qelmÂipobita,
19 -visis sakmesa verca egre ęehmarteb. ęen mas maęin ęeuçvarde
20 da misi guli maęinĚa hĺoo, odesca piĹvisa xisa ęďosa xurma
21 gamoesxas. vin ęehmartebs mas Âinaęe esegvarsa Öadrebasa, anu
22 vin ęeiÂamebs mas tana? ar icnob missa guneba-saÖvirvelobasa,
23 romlisagan tvit igive miÂçit iĹirvis. tu atasisa lomisa
24 gulovnobaca makvs, verca egre ęeviÂameb. rasaca úamsa amas scnobs
25 da movaqseneb, gamiÂçrebis da ĺiris Âçali ÂameĚebis. da tvit
26 ęen ar geÖadrebis da arca geqamsoebis, romel siberisa úamsa
27 me moçivnebuli davrÄe. Äemi gazrdili didis gemoobita tavsa
28 casa mousvams da adamis ďomsa amĺarďavnobita siďçvasa
29 aravis miugebs. arca didisa sakmisagan ęeęindebis da arca
30 didisa sakonlisagan modordebis. a tvit ýnelad daĚreţilia,
31 simarďoysa da Ěaribobisagan moÂçvedili da tavisa kveçanisagan
32 moęorvebuli, Öacta sixarulisa çvelasagan damtrtxali
33 da mÖrtalia. zogţer tvaltagan cremlsa idens da
34 ĚaÂvtagan sisxlsa, zogţer eďlsa da bedsa uÄivis. ra ýma da
35 męobelni moigonnis, vita alava, cecxlsa zeda daiÂvebis dasÂçevs
36 dabadebisa misisa dĚesa daęobisa misisa - tu egzom ubeduri
37 rad davibadeo. Ěmrtisagan kenebit etxova ęahros da
38 atasita nebierobita gaezarda. a ęeusveneblad Övnesis da
63
1 ďirs Ěaribobisa da misisa çvelaysa Öide-kmnisatvis. mas Âinaęe
2 vin iÖadrebs ęensa qsenebasa da ama ęensa beditad ęetvlilobasa?
3 tumca Âvimisagan umravlesi ena medga, ertsaca ama ęetvilobisatvis
4 ver gavsÂirav [tavsa Äemsa] da esetsa samsaxursa
5 nu mibrýaneb, mit romel tavman perqulad siaruli ar icis".
6 ra ugulo-kmnilsa ramins eseti saubari esma. cremlisagan
7 miÂa daaďalana, siçvarulisa cecxli perqtat ďvinamdin
8 gauqda, saçeloni gardaixivna, ýoÂeulisa msgavsi peri zapranad gardaekca,
9 atrtolda, vita tav-moÖvetili mprinveli,
10 enisa momorÄilebisa Ěone ara hkonda, arca saubari ęeeýlo.
11 asre daĚonebuli miţnuria sabralo. ra didxan esre iço sul-Ěebitad,
12 guli mo-re-uÂçnarda.
13 merme ýiýasa Övlaca dauÂço saubari, didisa ďÖivilisa
14 da utmoblobisagan ekeneboda da exveÂeboda. da ýiýa egreca
15 uÂçalod içvis samisod razomsaca tavsa abralebdis da exveÂebodis,
16 ýiýaman egreca uimedo çvis merme bolosa úamsa ramin
17 moexvia da dasvara ýiýa sisxlianita cremlita da eubneboda
18 sabralod. egre utxra:
19 "he, ýiýao! zenaar, zenaar. srulad sulisagan imedsa nu
20 gardmiÂçveď siçrmisa sicocxlisagan nu momÂçved, navĚlisagan
21 saÂutrosa nu gamiqdi ra gagva tu ęemibralo da ubedurobisa
22 Ĺangisagan damqsna, Âçalobisa Öari gamiĚo da visia ĺiri
23 miÄveno madlisatvis? me tu ęengan uimedod gavqdebi, usaeĹvoyta
24 siÖvdilita aka ęensa Âina movÖvdebi a ęenad monad ęekmnil
25 var, mimone da ama Ĺirisagan Äemisa qsnisa Ěone ýebne ęen
26 xar Äemi Âamali kveçanasa zeda aravin vici Äemi mlxeneli. Äemi
27 gulisa ĺasuxi mas tan gamoacxade. Äemi moqseneba hÖadre mas
28 ďurpad anagebsa. meďad nuras mizezob. Ěonita ra [ar] egebis,
29 romel karsa zeda Âiskvilsa ageben, haertagan mprinvelsa
30 Äamoiçvaneben, qvrelitgan gvelsa gamoiçvaneben, ęelocvita daamęvideben!
31 da ęen tvit ęelocva uÖete ici çovlisa Öacisagan,
32 Ěonisa ageba miÂçit ęeni qelia saubrisa úamsa enad ęenebri
33 aravin aris da arcavin sakmit kmnisa úamsa gasÂoravs. aÂ
34 saubari da Ěone ertgan ęeçaren da oritave visi moimorÄile.
35 me tuca bednieri ar viçav. esden uazrosa adgilsa ęen ver
36 gĺoebdi".
37 ese utxra, aďirda da moexvia, Öocna dauÂço. da masve Âamsa
38 tana-daiÂvina da gulisa-neba kmna. vitamca siçvarulisa raime
39 Âamali ekmna, asre ęeuçvarda ýiýasa. .
64
1 araÖi: ra ertxel diacisagan nebasa aiĚeb, ĺirs avęara
2 amodebulsa daamsgavseb.
3 ra ýiýisagan moicala da ramin ze adga, ýiýasa maęinve guli
4 raminisÖe moekca, da daxia sircxvilisa pardagi, da misi Öuęďi
5 saubari moalmobiera da egre utxra:
6 "he, maĚorebelo, romel çovelsa Öacsa ęenita ena-magalitobita
7 aţobeb! akamdinca miçvardi, magra dĚeysitgan ÂaĚma
8 gaÂçda Även ęua mizezi akaytgan, amit romel Äemi sakme gaaadvile.
9 aÂ, raca gÂaddes, mibrýanebdi da me ęenisa mbrýaneblobisa
10 siďevasa ar gardaval. aĚvasruleb ęensa nebasa visisgan
11 da movavlen, vita ęen ginda, egre".
12 ra ese esma gulÂçlulsa ramins, egre utxra:
13 "he, . tvalta Äemta sarÄeo! tvit naxe dĚeysitgan ÂaĚma
14 rogor gmsaxuro sulis Äemis amoslvamdin. tvit ęen ici, raęigan var: ęeĚamebit
15 gatenebaýdis ara mgonia sicocxle da gatenebit
16 ęeĚamebamdis ar veĹv darÄomasa. mas vhgav, zĚvasa ęigan
17 marďo Öaci didsa karsa da zvirtsa hxedvides da Âamsa da
18 Âamsa morÄobasa moelodes me visis ęeĹirvebisagan agre var
19 da dĚesa da Ěamesa Öidis-Öide ver ęevigeb. aÂe Äemi imedi da
20 Ěone ęen xar, ama Ĺirisagan mięvele da ęeni ţomardoba sakmitaca
21 gamoaÄine, tvara tkma da arakmna beditia. ese mibrýane,
22 Övla odes miÄveneb ęensa sviansa ĺirsa, Äemad naxvad odes moxval?
23 me a Âamsa viangarięeb da tvalni ęensa gzasa zeda makvs.
24 viremdisca mxiarulad meored ar gnaxav, munamdis cecxlsa zeda
25 viÂvebi".
26 ýiýaman grýneulman sicilit egre utxra:
27 "ęen ena-didad-magaliti xar. ama egzomita kenebita da
28 amoyta saubrita ęenta mďertaca ęenÖe gardaiçeneb. Äemi guli
29 dagiÂçlulebia egzomita mudarita, zenaarita da anderýobita;
30 ęenta perqtagan borÖili gamogiĚia da Äemda ęegigdia.
31 a nuĚaras ęeiĹirveb, movida úami Ĺirtagan ęenisa qsnisa. ęen
32 tvit naxo, ęeni !,aÂadeli vita aĚgisrulo da ęeni daĚreţiloba
33 sixarulad mogikcio da visis sadaveni vita qelta mogcne,
34 romel, vitaca gÂaddes, ęensa parmansa kveęe iços. ęen
35 çovelta dĚeta aka moxvidodi ama-úam, aka momeloddi me tvit
36 gacnobeb, rasacaĚa vikmode".
37 ra ortave ĺaemani ęekmnes, ertmanertsa ęehpicnes, qeli gamouĚes
38 aÖoces ertmanertsa da gaiçarnes
65
1 17. ýiýisagan raminis gaçra da visis
2 Âinaęe mislva
3 ra ýiýaman visi naxa, grýneulobita da orgulobita saĚorebelni
4 siďçvani ęeÖazmna da biĹobisa siamovnebita ęeamÖvna. da
5 ra gulÂçluli visi esre daĚreţili naxa, romel cremltagan
6 sastauli daesovla, dedisa da ýmisa sięorisatvis samÖauli
7 Öide ęeeqsna, egre utxra ýiýaman: "he, sulta Äemtagan sarÄeo!
8 ar sneuli xar, niadag kve rasa hÂev? ęeni ďani isrisaebri
9 męvildad ęegikmnia. ra egre xar, vitamca saÖansa ęigan hzi,
10 ara maravs kalaksa? mo-re-isubuke ęeĹirvebisa ďvirti! Öacta
11 dĚeta daulevs diadi ęeĹirveba da daĚreţiloba. ęeĹirvebisagan
12 uaresi Ĺiri ar aris da datmobisaebri samiso Ěone arave
13 ars. me tu momismino, mxiaruli dasţde; tavisa bedisagan
14 ikadode. Öacisatvis Ěmrtisa mindoba Öargi zurgia da
15 misi miundobeloba da ęeĹirveba mesisxlea Öacisa".
16 ra ese saubari moismina, visi coďad da-re-Âçnarda ęeĹirvebisagan,
17 tavi muqltagan aiĚo, ĺiri gamouÄnda, vita amomavali
18 mze. mista tmatagan kveçana asurnelda: haeri ambrad
19 ęeikmna da miÂa misisa ĺirisagan-samotxed, da darbazi daęvenda.
20 ĺiri misi gazapxulisa Ěrubelsa hgvanda, romel mistave
21 tvaltagan zeda sÂvimdis; tvalta uýilota da mďiraltagan
22 uÖeÖluce iço nargissa namiansa. ýiýasa ďirilit egre
23 utxra:
24 "ese rogori úami da dĚe aris, romel, tu stkva, cecxli
25 ars datmobisa damÂveli? çovelta dĚeta, vitaca axali dĚe
26 mova, Äemtvin eďltagan axalica Ĺiri mova, brali ama maravisa,
27 anu varsÖvlavta, anu tvit usamartloysa mokmedisa eďlisa. ese
28 kveçana ara maravia, ďanisa gamadnobelia; ese ara kalakia, magari,
29 Ěrma da bneli Ĺaa. ese darbazoani moÖazmuli da moxaďuli,
30 vita samotxe, amoa, magra me, vita ţoţoxeti, mebnelebis
31 da meýnelebis dĚisit Ĺiri momemaďebis da Ěamit- pateraÖi.
32 Âamsa da Âamsa uare da uare var. saÂutro asre momýulvebia,
33 romel tavi cocxlad ara miÄns, da tvit imedica gardamiÂçvedia
34 sicocxlisagan me, vita sizmriv, viros ĺiri minaxavs;
35 esre iço, romel: cxensa zeda ţda, nadirobit ęemosrul
36 iço, Âelta qrmali erďça, da qelta ęubi hkonda da dia
37 enadira. mxiarulad cxenita momidga, dia keba ęemasxa da
38 amod egre mitxra: "vita xar, ýmisa moçvareo da sulo,
66
1 ucxota kveçanata ęigan? rogorad xar uÄemobita mďerisa qelta
2 ęigan?". merme vnaxe vitamca Äemsa gverdit mÂolad, da momexvia,
3 maÖocebda ĺirsa da tvalta da guli Äemi Âçluli gamimrtela.
4 me, romel Âuxelis meubneboda, tu stkva, aÂca mesmis
5 misi qma, ţeret misi surneli suli mecemis da, radgan Äemi
6 eďli egzomsa Ĺirsa miÄvenebs, aĚarca Äemi sulta dgma minda.
7 me vire cocxal viço, ese Ĺirad meçopa, romel suli Äemi
8 mÖvdari da ulxinoa da asoni cocxalni. tvit ęen ginaxavs, ýiýao,
9 tu ama maravsa kalaksa sxva Ěmrtis dabadebuli virosebri
10 ÖeÖluci vita aravin ao".
11 esegvarsa eubneboda da tvalta sisxlis cremlsa adenda
12 ýiýisa qeli missa tavsa zeda daidva. da [ýiýa] egre eďçoda:
13 "he, dedisa tvalta sinatleo, ęens Âinatamca moÖvdebis
14 ęeni ýiýa da ęensamca Ĺirsa Ěmerti nu miÄvenebs. mesmis ege
15 ęeni brýaneba da, vita rÖina da rvali, memýima. nu ęeiĹirveb
16 egzomsa, cudad nu daimÂareb ama ďÖbilsa saÂutrosa. guli
17 mxiarulad daiĹire, razomca ęegeýlos, mit romel sixarulisagan
18 dĚeni moemaďebian Öacsa.
19 araÖi: saÂutro, vita mogzaurta sadgomi, punduÖia da
20 Även mokaravneni vart. mokaravneta punduÖsa ęigan coďa
21 xani miuxvdebis. misi simýimili sixarulsa gareuli aris da
22 Âamsa ver dazmen ertgan, vita Ěrublisa aÄrdili.
23 tu erti sixaruli da neba ÂagiĚo saÂutroman, atasi
24 uÖetesi gagisrula. ęen çrma-ÖeÖluci da qelmÂipe xar daqelmÂipobita
25 çovelsa kveçanasa zeda brýaneba gagiva. nu gasÂirav
26 ertobit sixarulsa da nu Äaigdeb cudsa Ĺirsa ęigan gonebasa.
27 raca kveçanasa ęigan çrma Öacia, çvela tavis-tavisa nebisa
28 da gamosvenebisa mýebnelia: zogisa sxva peria da zogsa sxva
29 sakme sĹirs, amit gaixarebden. zogsa visme laękari uçvars.
30 zogsa-coli da saxli da zogsa-monebi daÖazmulebi, zogsa-moÂipebuli
31 kali. agreve, ranica pardagsa ęigan mçopnia,
32 qelmÂipeta colni da asulni da agretve didebultani mravalperita
33 sakmita ixareben. razomca ÖeÖluci da qelmÂipe
34 kmrebi uvis, malvit egreca miţnuroben da sxvani
35 ęeuçvardebian. ęen oden dĚe da Ěame iĹirvi da tavsa moiÖ~av
36 cudad, virosgan Öide arcavin mogegonebis da arca mogindebis.
37 igi tuca qelmÂipe da qelmÂipisa ęvilia, angelozi araa, samotxesa
38 ęigan gazrdili. ÂeĚan egre mÖitxe, tu maravs kalaksa
39 ęigan sxva virosebri ÖeÖluci arsca da anu ginaxavsmcao?
67
1 Ěmertman icis, maravs ęigan ÖeÖluci moçme Öacebi, mzisa msgavsi,
2 didad minaxavs, romel Öacisa tvali matisa Ĺvreďisagan
3 ver gaýĚebis. naÖvtad çvela sarosa hgavs, da saxed-
4 uÖlebni da ÖeÖlucni, da gulovnobita çovlisa kveçanisagan
5 gamorÄeulni da kebulni. ra ęemďçve Öaci amat naxavs, virosagan
6 çvela upro moeÂonebis, da mat ęua tvit romeli erti
7 aris lomi ĹabuÖi, romel Öacisa goneba missa kebasa, vita martebs,
8 egre ver miagebs. vitamca igi sxvani varsÖvlavnia da igi
9 mtvare; da igi sxvani vitamca ÖenĹnia da igi iagundi. esre
10 Äans mat tana gvarad adamisitgan qelmÂipe moabadis saçvareli
11 ýma, sviani da bednieri, saxelad ramin hkvian, miÂasa zeda angelozi
12 da omsa ęigan devi. saxed viros dia hgavs. çoveli Öaci
13 da akaurni dedani misni miţnurni arian, çoveli guloani ĹabuÖi
14 mas akebs da moedansa ęigan mas veravin aţobebs. eransa
15 ęigan misebri cxenosani ar aris ęvenebita. ęubita tmasa gaaĺobs.
16 turkets da xorasans misebri męvildosani ar aris, misita
17 mbrýaneblobita mravali mprinveli usulo ikmnebis.
18 brýolita - vita lomi gamÂçrali, da gacemita -vita maisisa
19 Âvima; egzomita Öargita znita, romel mas sĹirs, gulsa zeda
20 igive daĚi azis, romel gulÄvilobit ęenve ggavs. he. sanaďrelo,
21 saçvarelo çovlisa Öacisao, tustkva, erti vaęli orad
22 gaçopilni xart. naxe, tu ęen vita xar, igica agrea ęeĹirvebisagan
23 tmasa hgavs, okroyta ęeĚebulsa. mas ęeni ĺiri unaxavs
24 da gamiţnurebula ęentvis da ęenisa siçvarulisa imedsa igonebs.
25 misni ęvenierni nargisisa msgavsni tvalni dĚe da Ěame
26 Ěrublisaebr Âviman; ĺiri misi, romel mtvarisaebr elvare
27 aris, ugulobisa da Ĺirisagan bzis-perad ęehkmnia. gulsa missa
28 miţnurobisa ĺiri didad unaxavs da samsalisaebr siçvarulisa
29 sasmeli didad usvams. ęen mebralebi miţnurobisagan da igi
30 mit, romel ÖeÖluci ĺiri Ĺirsa ęigan çovelsa Öacsa eÂçalvis
31 tkven ornive minaxavt miţnurni, nebisagan moęorvebulni, ornive
32 uguloni da ornive ulxinoni".
33 ra visman moismina ýiýisagan ese bediti saubari, didxan
34 ĺasuxi ar gamosca da saęinelita cremlita aďirda. ýiýisa
35 sircxvilisagan tavi moidriÖa bage ĺasuxisa da sircxvilisatvis
36 ęeÖra. merme tavi aiĚo, egre arkva:
37 "Öacisa uÖetesi satavno sircxvilia.
38 araÖi: ra Öargi arkva xvasroman molaękresa. radgan
39 sircxvili ara gakvs, raca gÂadian, iďçodio.
68
1 aÂ, tuca ęen cnoba da sircxvili ęegÂevda, ar esre saubari
2 gmartebs. Äemganca da virosaganca dia grcxvenodes, radgan
3 Även dagviviÂçen da ramin mogegona. tuca Äemsa prÄxilzeda
4 tma gamosrul iço, egreca masve vigoneb. amas ęengan ar
5 movlodnivar. tu ęen Äemi deda xar da me ęeni asuli da ęen
6 uxucesi xar da me umrÂemesi, me lamazobasa da usircxvilobasa
7 nu masÂavli, mit romel dedata uÂrpeloba moaçivnebs.
8 Äemi guli tvit vit ariĚa mxiaruli da Âçnari, romel ęen
9 Övla mosaĚorebelsa úamsa eýebde. magaęigan. augita sauÖunoyta
10 davisvrebi da ęendobisa da samotxisagan Öidegan-vikmnebi. tu
11 ramin sigrýita naývsa hgavs da ĹabuÖobita rosďoms uproa.
12 me arad momindebis, razomca ÖeÖlucia. ýma Äemi ar aris, tuca
13 viros hgavso. verca igi drahÖnita momaĚorebs da verca ęen
14 ęenita saubrita. ęen tvit rad moismine misi saubari da, tu
15 moismine, me rastvis mÖadre? igi rad ar avad gahqade? vita
16 martebda missa beditsa saubarsa, egre ĺasuxi rad ar gaec?
17 araÖi: Öargi arkva moabadman oęangs: "dedani nebisaÖen
18 upro izidven, vire saxelisaÖen. dedani usrulad dabadebulnia,
19 mit miÂçiv tavisa Âadilsa morevs saÂutro da sauÖunosa
20 gasÂirven ertisa Âadilisa gasrulebisatvis da amas aĚar
21 gaigoneben, tu bolosa úamsa movçivndebito".
22 me atasisa znisa da uxanobisa mcodnelman rad mivsce guli?
23 mamacisa nadiri miÂçit diacia. ertsaxe adre ęeiĺçrobs
24 da advilad atasita kenebita da siďçvita moaĚorvebs; ęehpicavs
25 diacsa da, ra gulisa nebasa aisrulebs misgan, moirĹvams,
26 aĚarad gaiÖvirvebs, sxva moundebis. raca Âinas ekmnas, uÖanis
27 nebierobs da qma-maĚal ikmnebis ęeuĺovrobisagan. diaci glax
28 uÖanis gaubedurdebis da mamaci misgan ertob abezar-ikmnebis.
29 glax maęin diaci badesa dabmuli ikmnebis, aiĚebs nebasa, gascems
30 ĺaďiosnebasa, arcaĚa merme ĺaďivscems mamaci da arca
31 misgan ęercxvendebis. aĚar emoçvrebis, eÖicxvis, ara akebs
32 da augsa moutvalavs. diaci glax imedis molodnita dnebis,
33 vita tovli mzisagan, siçvarulsa ęigan, vita nadiri, daÖodili
34 ikmnebis arca dadgebis da arca gakceva ęeuýlia; zogţer
35 sasumeltagan ęeęindebis, zogţer-kmrisagan, zogţer dnebis
36 matisa ęięisa da sircxvilisagan. ama saÂutrosa-ęięi da moçivneba
37 da sauÖunosa-risxva Ěmrtisa! da sadaca-me odes
38 vikm me egetsa sakmesa, romel Öactagan vircxvodi da Ěmrtisagan
39 vięięodi? tu eęmas Âadilita aka movscte, sauÖunesa
69
1 Ěmerti damÂvavs da, tu Äemi xvaęiadi Öacta cnan, çovelsa Öacsa
2 Âina gavbeditde. merme zogni Äemsa ýebnasa ecdebian, matisa
3 Âadilisa gasrulebisatvis tavsa gasÂirven, zogni Äemisa moçivnebisatvis
4 iĹirvian da avisa zraxvisagan Öide aras midgebian
5 da, ra çovelsa Öacsa neba Äemgan ausruldes, me ţoţoxetisagan
6 Öide aĚara romeli adgili memartebis. Äemimca miÂçit
7 Ěmerti aris, romel man martalsa gzasa zeda damiparos! Äemimca
8 imedi miÂçit Ěmrtisagan aĚsruldebis, mit romel misgan
9 Öide aravisgan qams Âçalobisa molodna!"
10 ra ese siďçva esma ýiýasa visisagan, raminisa imedisa qeli
11 moÖle naxa misgan, sxvisa Öarisa ĺasuxi gamosca, egre utxra:
12 "çoveli Öaci eďlisagan ikmnebis bednieri da ubeduri.
13 Ěmrtisa gangebisagan mova Öacisa tavsa zeda, raca mova, mit
14 romel Öacta saxelad mona hkvian.
15 ęegoneba: ęen egre ggonia, tu ýalita da ĹabuÖobita
16 lomsa lomisa bunebasa daagdebinebs vinme, anu didebita
17 da qelmÂipebita ÖaÖabsa korisa buneba miecemiso. Ěmrtisagan
18 çvela Ävensa tavsa zeda gangebaa daÂerili da sicocxlesaęiga
19 ver avhqdebit Ěmrtisa gangebasa da Ävengan ar ikcevis Âerili,
20 tu vďirt da tu vicinit. a ęenca igi ÂageÖidebis, reca Ěmertsa
21 gaugia, ar mogemaďebis da arca dagaÖldebis".
22 egre utxra visman:
23 "çoveli sakme bedisagan mova Öacsa zeda, magra vinca avi
24 kmna, avi ÂaeÖida! mravali aris, romel ertsa avsa ikms da assa
25 uaressa naxavs. ĺirvel avi sakme ęahroman kmna, romel moabadis
26 coli viros misca. avi man kmna, Även ara gvikmnia da naxe,
27 tu razomi Ĺiri Ävenca gvinaxavs: meca moçivnebuli var da kmarica
28 Äemi, meca uimedo var da moçvareca Äemi. tvit me raysatvis
29 vikm avsa da merme bedsa vabralob? da me ubedurisa bedisagan
30 ganaĚa bediti viço, ra avisa sakmisa mimdgomi viço?"
31 kvla ýiýaman egre arkva:
32 "he, natelo Äemo, ar Äemi ęvilia usÂoro ramin, romel
33 me Äemisa ęvilobisatvis uęvelde da Ĺirisagan viqsna. tu
34 Ěmerti da bedi mas uęvelis, eďlta da saÂutroysagan avi
35 aĚara ÂaeÖidebis.
36 ęegoneba: ganaĚa gasmia mecnierta siďçvatagan, tu:
37 Ěmrtisagan Âadili misi çovelive ęesaýlebel ars? sopeli da
38 saÂutro mbrýaneblobita daubadebia da çoveli maęigan moýravi
39 da mati saqmari qamsisaebr gaugia: velni da moedanni venaxad
70
1 da naęenebad ęeikmnebian da dia darbazoanni gaveldebis; mravali
2 didi damcirdebis da coďa gadiddebis. tu miţnurobisagan
3 Ĺiri da simÂare gakvs, ęen Äaukobita ęenita ver daeqsnebi.
4 tu Ěmrtisa gangebaa, gagimarţvebs. icode, ver ahqdebi missa
5 sakmesa: arca Öuęďoba gergebis, arca sidide, arca mÖlavi,
6 arca saĹurĹle, arca gonebianoba, arca qelmÂipeba, arca
7 Örýalva da ĺaďiosneba. ra siçvarulisa sakmeni movlen, unebliv
8 emorÄilebian Öacni avta da Öargtagan maęin saçvedurisa mosmenisagan
9 Öide Ěone aĚaraa. a gamoÄndes Äemi siďçva dia
10 adre, romel ama cecxlisagan Övamli amovides. ra uÄns, tu
11 razomca vin ęegiçvarda? Äemsa siďçvasa maęinĚa akeb! cxadad
12 ęenca naxav da meca, tu ęeni moçvare var anu mďeri".
13 18. ýiýisagan meored raminis tana mislva
14 meoresa dilasa, sada ĺaemani daedva, mivida. dasxdes igi da
15 ramin. naxa, romel ýiýa mxiarulobda da nięďianad iço. egre
16 utxra ramin:
17 "he, gasadidebelo ýiýao, guęinditgan vita brýandebi? ęen
18 martlad mxiaruli xar, romel visisa ĺiri ginaxavs da misgan
19 amo siďçea gasmia".
20 hÖitxa raminve: "vit aris igi mze, romel raminis dĚeni
21 mas Âinatamca dailevian? ganaĚa moaqsene mas Äemi mocikuloba-ęetvliloba
22 da sabraloba da gaagone miţnurobisagan Äemi
23 ubeduroba?"
24 ýiýaman sakmianman egre utxra ramins:
25 "mived mas ęvenvaresa da movaqsene ęeni ęetvliloba. me
26 avad gamqada, magina da ĺasuxi ese ęemoutvalavs da amas mogaqsenebs:
27 "ramin, martalsa mrudi nu girÄevia, romel ar gamruddes
28 ęeni sakme. ęen raysatvis ekenebi? męvidobit kve daţed! meďis
29 mouraoba aravisatvis aris sviani. nuodes moeli Äemgan ęeçrasa,
30 nurcaras amisita imedita iĹirvi. Âadi, ęeni sakme iurve
31 tu miţnuroba gÂadian, kveçanasa zeda dia diacsa hĺoeb. vitomca
32 tvit Äemi saxelica ar gasmia, nu xar eęmaysa mimdgomi
33 da nu ęescodeb ĺirvel Ěmertsa da merme ýmasa ęensa. ęen nutu
34 ertxel Äemgan ęeni neba hĺoo, vici, romel esre mogýuldebi,
35 romel Äemisa saxelisa mosmenaca geaugebodes, da dameqseno".
71
1 me tvit esre mibrýana:
2 "ze adeg, ýiýao, ęentamca dĚeta ęigan nu giÖadrebia magisi
3 ęeÂameba. da tu Övla ęengan mesmisĚa egeti siďçva, vire cocxal
4 iço, Äemsa ĺirsa vera naxavo".
5 me ra misgan ese mesma, me aĚara ęemiÂamebia, veĚarcaras
6 vhÖadreb. amisatvis ęevęindi: nutu Äemgan abezar-ikmnas da me
7 velevio?!"
8 ra ýiýisagan ramin ese moismina, miţnurobisagan esre atrtolda,
9 vita ďiripi karisagan; guli auýgerda da meďisa simýimilisagan
10 daçovnit-re utxra ĺasuxi. egre arkva ýiýasa:
11 "ęemiÂçale Övladac da meoredca moaqsene Äemmagier, vita:
12 "he, elvareo mtvareo da mzisaebr natelo! mamaci çvela ara
13 sÂoria. nu xar Äemtvis uÂçalo. zenaar, tu migrýano, me atasita
14 ĺaemnita ęemogpico, romel, vire cocxal viço, ęeni miÂa
15 viço, ęeni miÂisaganca upro. ęeni siçvaruli araodes daviviÂço,
16 sultagan upro miçvarde da Äemisa ďanisagan ęeni siçvaruli
17 da Äemi suli sÂorad gamoviden. araodes movicilvo
18 monoba ęeni-ara lxinsa da ara Ĺirsa ęigano".
19 ese tkva da sisxlisa cremlni Ěvarulad adinna. tvalni
20 misni maisisa Ěrubelsa hgvandes Âvimisa daulevnelobita.
21 ęeebrala ýiýasa ugulo ramin, mit romel daĚonebulobisagan
22 dia sabralod iço. egre arkva ramins:
23 "he, tvalta Äemta sinatleo, miţnurobasa ęigan tmobisa
24 ialmagi Äaicvi ďansa. miţnursa ďirili gamoacxadebs da
25 avad mouqdebis. cxadsa miţnursa dia pateraÖi sdevs. visis
26 nacvlad, tu gÂaddes, Äemi suli giýĚvna. Âavide, movavlino
27 da vissa Övlaca ęeveba, ďansa usircxvilobisa ţaĹvi Äavicva.
28 me, vidre sulni midgan, ęen ver gagÂirav. Äemi suli da sicocxle
29 ęenda ęemomiÂiravs. amisgan upro guli martali ar vici,
30 romel Ävenia. da neba asruldebis, ra guli martali uc
31 Öacsa".
32 mivida ýiýa vissa Âinaęe, atasperi siďçva zeĺir daesÂavla.
33 naxa, romel tav-Äamogdebulive ţda. ęeĹirvebisagan guli
34 mÂvadsa ugvanda, tornesa ęigan ęemÂvarsa. tvaltagan dauÂçvedelad
35 cremlisa dena noes rĚvnobisa Ěrubelsa ugvandis;
36 dĚe da Ěame mousvenebelsa Ĺirsa ęigan iço. ýiýa ertob enad
37 marţve iço da Övlaca dauÂço saubari. egre arkva:
38 "Ěmrtisaganmca miÂçit daĚreţit igi zis, vinca ęen agre
39 dagĚriţa! Ěmertman misi Ĺiri da boroďi kmnas, visganca ęen
72
1 agre ęeĹirvebuli da damýimebuli xar! tavis saxlisa naďamaltagan
2 mogięora da Öidegnad ďçveurad dagaba; ęvenierta
3 dedisa da ýmisagan mogaęora, romel erti sulsa gigvanda
4 da erti gulsa! magra a ama ucxota ęigan ęenca miÂçit ęmagsa
5 rasa hbaýav? rasaĚa gergebis eg cnoba, romel Ěmertsa moucemia?
6 radgan ęenita cnobita tavsa veras irgeb, me ęenita Ĺvreďita viÂvi
7 da daĚreţili var ęenisa daĚreţilobisagan.
8 bunebiani Öaci cnobilobita eýebs tavisa Âamalsa da amit gaakarvebs
9 ęeĹirvebasa.
10 araÖi: ęen Ěmertman goneba da cnoba mogca, magra cnobisa
11 da gonebisagan sixaruli ara ginaÂila. virsa hgav, romel
12 zurgsa qrmali eÖidos da, ra lomi emtxvios, verad moiqmaros.
13 a egzomsa viremdin ęeiĹirveb da asre beĹedsa okrosa
14 zeda Äamohçri?
15 ęegoneba: nu ikm, ęeibrale siçrme ęeni! Ĺirsa Ĺirsa zeda
16 nu moimaďeb. ucxota ęigan niadag nu izaxi bedsa da didebasa
17 nu sÂçev! moismine, angelozi ęeni miÂçit gaxlavs dĚe
18 da Ěame da esmis ęengan Ěmrtisa uaris-kmna da Âçeva dĚisa dabadebisa
19 ęenisa. ęen eraçisa da xorasnisa dedopali xar, çovelta
20 ÖeÖlucta mze da uxucesi. siçrmesa zĚvasa ęigan nu Äaagdeb
21 da maga ďansa Ĺirsa ęigan nu daadnob! ici, romel dĚeni
22 Ävenni natxovnia da gardasrulni, gare aĚara ęemoikcevis
23 suli dia saçvareli da azizia, ęensa Âina rad egzom uĺaďio
24 da saýulvelia? siçvarulsa ęenebr aravin daabams Ĺirsa ęina
25 da miÂçit aravin daĚreţs da daaÂçlulebs ęen tu miÂçit ese
26 zned gĹirs, romel saçvarelta amýimeb, ęensa sulsa ęen dia
27 uçvar. ęen igi raysatvis gýuls? ramin ęensa sulsa hgavs, mas
28 ęen uçvar da igi ęen gýuls. nu ikm! moçvareta tana uame içav!
29 venaqisaebr naçopieri xe içav, ęeibrale igi glax çrma-Öaci,
30 nuca mas daadnob da nuca ęensa ďansa uzam miÂçit gauxareblobasa!
31 nu uÂçalo ekmnebi amas usÂorosa ĹabuÖsa! gazarde
32 misi siçvaruli, vinca ęensa siçvarulsa zrdis. tu ęengan aravin
33 gaixarebs, ęeni ĺiri dia Öuĺrisa sÂoria".
34 ra ese siďçva esma vissa, aępotda, agina, Öuęďad avi siďçva
35 miugo ýiýasa da egre arkva:
36 "he, saýagelo da Ěmrtisagan daÂçeulo! numca ęen, nu
37 visi da nu ramin! a-mca-oqrdebis xuzisďani, sadaurc xar!
38 numca ęeni arţali ĺiri da ubeduri! ęenisa kveçnisagan
73
1 maĹaÖlis meďi ara gamova da ęenisa gvarisagan grýneulisagan Öide
2 ara ięobebis. tu ęenisa gvarisagan atasi ęvili gamova, çvela
3 bozi, grýneuli da maďçueblobasa uÖana-mdgomi ikmnebis. nuravis
4 arÂmunos Ěmertman, romel tavisa asuli sazrdelad
5 misces ýiýasa, romel avita da araÂmidita ýuýuyta gazardos.
6 mit romel mas Âmidasa gvarsa da ĺaďiosansa ęvilsa augit dasvris,
7 vita tavisa ęvilsa garçvnis. tuęeni ýuýu mzisaca ęvilman
8 Âoos, misisa sinatlisa molodna brali aris Ěmertman
9 Äemsa dedasa gardaaqdevinos, romel Äemi Âmida gvari dasvara
10 ęenita ýiýobita da ęenebrivisa grýneulisa da usircxviloysa
11 qelsa mimca, romel arca cnoba gakvs da arca sircxvili! ęen
12 mďeri xar Äemi,-ar ýiýa. a uĚoniod ÂagiĚia da Âa-ca-iĚeb
13 Äemsa ĺiris-Âçalsa. me Ěmertman misi saparveli damdvas da ęenebrivisa
14 uÂrpelobisagan miqsnas. ęen ara igi xar, romel
15 tavisa tavi geprtxilebis miÂçit da ĺaďiosnobasa akeb. a amas
16 ęmagurita saubrita da usircxvilobita ęenita çvela ęeni
17 saxeli gaakarve da ęenisa siçvarulisa Ĺiri Äemisa gulisagan
18 amogigdia. ęen akatgan aĚaravina gdebs ĺaďivsa, misganve Öide,
19 romel ęenebr bozi da grýneuli iços. ęeni saubari da siÖvdili
20 sÂorad miÄns.
21 araÖi: vita ęemodgomata xisa purceli ÄaviĹrebi da
22 egre masÂavli, moÖleta dĚeta rad ar gaixareb siývitao? neďar,
23 tu sicocxlesa Äemsa çvela madli vkmna, uarea siývasa?
24 samotxe da Ěmrtisa naxva maga agre kcevita ar mihxvdebis Öacsa.
25 saÂutro da laĚoba mecxierta sÂorad uÄns: laĚoba arsad
26 grýlad ar ixarebs.
27 ęen, ýiýao, sulita ęenita nu ibrývi mit, romel me ęensa
28 saubarsa ar movismen da arca oden ęensa badesa davebmi! ar
29 coďa çrma var, romel Ĺrelita raytme movĚorde, anu, prinveli
30 rame-kvita davgorde regvenisa raminis romel ęetvliloba
31 mogiĚia, Äemsa çursa zĚaĺaria cudi. tu Övla odesca
32 ęeiÂamo Äem tana, anu odesca eęmaÖta ÂadilisaÖe mimzido, ar
33 ture Äemisa gvarisa var da ęengan ege saubari miamebis. me
34 ama saÂutroysagan abezar-kmnil var da Äemsa sulsa zeda mcvelad
35 goneba damiçenebia. ese Öacman çvelaman icis, romel
36 Ěmerti da sţuli sţobs xuzisďanelsa eęmasa da raminsa".
37 ra ýiýaman Âçroma naxa visisi da saubari Ěmrtisa da
38 sţulisagan moismina, gulsa ęigan igonebda, tu a ra ďÖbilad
39 daeÂço laĺaraÖi da saubario. egre tkva:
74
1 "me ama kalsa verayt movaĚoreb da verca moverevi missa
2 gulmagrobasa. aÂe Äemi Ěone grýneuloba aris, romel ęelocvita
3 nutu rame vkmna".
4 dauÂço Övlaca saubari ýiýaman da moiqmara tavisa magalitoba
5 enita da egre moaqsena:
6 "he, Äemta sultagan upro saçvarelo da çovelta ęveniertagan
7 uęveniereso! miÂçitmca simartlisa mtkmeli da samartlisa
8 mokmedi xar da miÂçitmca moÖrýali da ĺaďiosani!
9 me ra dameĹirebis egeti, romel ęenebrsa gvariansa da Âmidasa
10 movactunvebde? raysatvis geubnebi ilatita sxvatatvis,
11 ar uĚono vinme daĹirvebul var! ramin arca Äemi ęvilia.
12 arca naďamali, arca mzaxali, arca ĺaďroni. amas ar mibrýaneb,
13 tu man Öargi ra miço, romel misad moçvrad ęemkmen
14 da ęenad mďerad? me saÂutrosa ęigan ęeni Âadili momindebis
15 da, raca ęen giamebis, me igi miamebis. a xvaęiadsa
16 buÖita ęentana gamovacxadeb, radgan Ěone ara matkmevs. razomca
17 sididesa gemoob, egreca adamis ęvili xar, arca angelozi,
18 arca kaţi da arca devi. asetsa kmarsa mosÂçdi, vita
19 viro aris magalitobita. eseti qelmÂipe ęegirtavs, vita moabad
20 aris. ęengan akamdis arvis gahxarebia, amit romel sagebelta
21 ęigan aravisda ęeçril xar, da arca visagan gagixarebia
22 da arca nivti ici.
23 araÖi: ori kmari ęegirtavs da ortaganve moÂçvedil
24 xar. ęen da didsa Âçalsa zeda qidi sÂorni xart.
25 tu çola gagigiaĚa Öacta gverdis Âola, ama saÂutrosa
26 ęigan raminisebrsa vera hĺoeb. ra sargebelia, tu ęen mzisaebr
27 ÖeÖluci iço da ęengan naçopi ar gamoiĹamos? ęen ese ar ici,
28 romel miţnurisa umoçvrod saÂutro ar amoa? Ěmerts prinvelica
29 dedali mamalisatvis daubadebia, ar ęen dedali mamalsa
30 hęveni? mamaÖaci colsa mit ęeirtavs, romel ertmanertisagan
31 gaixarnen. tu ertmanertisagan ar gaixareben, saÂutrosa
32 nivtta uÖana ras udgebian? a tu ese ici, romel me
33 martali mitkvams, maę ęengan Äemi Âçeva da gineba ara ĺiriania.
34 me ese mitkvams amit, romel miçvar. ęeni deda da ýiýa var. raminęeni
35 ęesaperia da ęen misi. mas ęen uçvar da igi ęen giçvardes.
36 ęen mze xar da igi usÂoro moçme. siçvarulsa ęigan ertmanertsa
37 nu gasÂiravt.ra me ortave esre ertad gnaxav, kveçanasa
38 ęigan .Äemi ęesaĹirvebeli aĚara aris".
39 ra ýiýaman ese çvela moiubna da moaqsena, visis
75
1 mosactunveblad eęmaca eęvela, misita laękrita atasi bade daugo
2 ýiýaman.vissa, atasi Ĺa utxara gzasa zeda egre utxra:
3 "ese qelmÂipeta da didebulta colebi naxe, çvela mxiarulobs
4 da çvelasa malvit moçvare uvis çvela cxadad da
5 malvit gaixarebs, da ęen miÂçit sďir da bedsa uÄivi. anazdeulad
6 sibere mogesÂrebis da siçrmisa sixarulisagan uÂilo
7 darÄebi. arca kva xar da arca rÖina, egzomsa Ĺirsa vit
8 gasýleb?"
9 ra ese saubari esma visis ýiýasagan, meďisa ýiýisa sakmobisagan
10 auduĚda siçvaruli, da mo-re-lba gulkvaoba misi, daeba
11 maxesa çoveli aso misi enisagan Öide da ena ęeunaxvida xvaęiadsa.
12 da merme amoyta siďçvita egre utxra ýiýasa:
13 "aha, martal xar, romel diaci mamacisatvis dabadebulia.
14 raca gitkvams, çvela martali gitkvams da ara gixlatavs siĹrelita.
15 dedani razomca ususurni da ţabanni arian, magra
16 lomta ĹabuÖta gulisa da ýalisa ÂamĚebnia. atasi avi zne
17 sĹirs dedata siçvarulta. ese sţobs, tvit aravin daebas
18 matsa siçvarulsa. me eseca raca vtkvi amad, romel dedata adre
19 gaÂçroma zned sdevs. ese ęeni siďçvani ýoĚan vita moÂamluli
20 isris ĺiri meca gulsa, amit gavÖuęďdi, romel dasamýimebeli
21 siďçva mesma, ena gamrçvnia avis tkmita da amit dia
22 minania. ara miqmda ęeni avad gaqdoma: tumca dametmo, Äemtvis
23 upro saxeli iço tu me siďçvasa aravissa movismende da ĺasuxsa
24 ar gavscemde, mas Ĺirad eçopis. a me kenebit Ěmrtisagan
25 męvidobit dacvasa Äemsa vitxov da avisa tkmisagan enisa
26 Äemisa ęenaxvasa da, vire cocxal viço, Äemsa siÂmidit dacvasa,
27 vita moçvareta gauxardebodes da mďerta daumýimdebodes.
28 da [ęagirds] nu misces Ěmertman ęenebri avis ęemndobeli da
29 egzom ubedurisa sakmisa maÂveveli.
30 19. ýiýisagan visis gaçra da mesamed
31 raminis naxva
32 ra meoresa dĚesa dilisa úamsa mze amovida, mivida munve
33 ýiýa, sada visis ĺasuxsa moeloda ramin. ýiýa daĚreţit iço
34 da egre utxra:
35 "ra cudad iĹirvi? cecxlsa ęigan Âçalsa viremdin eýeb?
36 ar egebis karisa ęeĺçroba, arca zĚvisa ertita qelita
76
1 amoęroba, arca visis kĺianisa gulisa molboba, vita mas gverdit
2 sagebelsa ęigan Âola. ďinisa Öldisagan siçvarulisa Âçali
3 gamoedinebis da misgan ara. siçvarulsa ęigan mtaca aţobebs.
4 tu Öldesa ęehçivlos, igi ĺasuxsa gamoscems Öacsa da ese avcnobita
5 ĺasuxsa ar gamoscems da ar iďçvis, ĚrianÖalsa hgavs.
6 ęeni mocikuloba movaqsene, ęentvis ĺasuxi ar masmia, magra
7 me dia magina. da ese upro miÖvirs misgan, romel arca grýneulobita,
8 arca ęelocvita, arca arayta qelovnebita ikmnebis
9 mas tana Äemi maĚorebloba asre gava mas gverdit vita
10 mtrvalsa tana akimoba. vita Âçali kvita ar daiÖodebis, agre
11 Äemi xvaięani da ęelocva mas ara daeÖarebis".
12 ra ese siďçva esma ugulosa ramins, vita ęavardnisa Ĺangta
13 ęigan mçopi daÖodili ÖaÖabi, tavsa uÂevar ikmna, saÂutro
14 daubnelda da imedi gardauÂçda; siÖvdili mieaxla da pateraÖisa
15 Ěrubelsa daemsgavsa, tvalta nami hkonda da gulsa
16 elva; uimedobisagan guli umcrdeboda, atasi isris ĺiri gulsa
17 umsĹvalvida, qmamaĚla izaxda da çioda:
18 "he, ýiýao, zenaar, zenaar! ertxel Övla meÂie, kveçanasa zeda
19 ęens meďi aravin mivis. ęensa Öaltasa da Öisersa moÖidebul
20 var; me da Äemi sixaruli ęeni zenaari vart, tu ęengan uimedo vikmnebi, aÂve sicocxle
21 damelevis. veĚara vtmob, srulad
22 gavxeldebi, da gulisa Äemisa xvaęiadsa gamovacxadeb da
23 saaraÖo da moçivnebuli davrÄebi kveçanasa ęigan. tu ertxel
24 Övla moiĹirvo, ęemiÂçalo da Äemi ubeduroba mas mzesa gaagono,
25 vire cocxal viço, sulni ęenad monacemad mkonden. arodes
26 daviviÂço ęeni monoba. ra uÄns. nutu molbes magari guli misi
27 Äemzeda da moiĚos moÂçaleba da aantos siçmarulisa santeli,
28 nutu inandes avcnobobasa da maęindelsa ęentvis gaÂçromasa,
29 da ara daĚvaros mistvis ęeucodebeli sisxli da ara ÂamiĚos
30 mista dedatatvis Äemgan uęurvelad ęesamaďebeli suli? Äemmagier
31 dia taçvaniscema hÖadre da egre moaqsene:
32 "he, imedo berta da çrmatao! guli Äemi, vita cvili, sazelad
33 gakvs da ęenve gmartebs misi koneba, mit romel gulisa
34 ęenaxva ici. Äemsa tavsa da ďansa zeda qelmÂipe xar da eseti
35 qelmÂipoba ęenve gęvenis da gperobs. da tu me ertxel gulsa
36 miÄveneb, dĚeta Äemta ęensa samsaxursa ęigan davlev. ęenca ici
37 ganaĚa, romel monobasa mivageb, tu maĚirseb da monad ęeiÂirav
38 tavsa Äemsa. da tu ertxel ęemiçvaro siçvarulita, maęin ęeigeb,
39 tu siçvaruli vit amoa. tu asi atasi moçvare gesvas,
77
1 erti Äemebr ęentvis sulganÂiruli ver hĺovo mat tana. ęen mze
2 xar da, tu Äemzeda natob, siçvarulsa iagundad ęemikm. nu ginda
3 Äemi ęentvis armonoba, nu giÄns augad Äemi moçvroba, damqsen
4 niadagisa Ĺirisa da ubedurobisagan! macocxle, romel
5 dĚeni Äemni ęensa samsaxursa da nebis-çoplobasa ęigan davlivne!
6 da tu Äemi sulta amoxma gÂadian, maęin asre advilad egebis
7 vita? da tu uÂçalobasa moiĚeb Äemzeda, me aÂve uĚono-kmnil var.
8 ver gavýleb ęenisa ţavrisagan: anu didsa Öldesa, anu
9 didsa Âçalsa tavsa Äavigdeb, romel daveqsna Äemsa çopnasa.
10 mas sauÖunosa Äemta bralta ęen gtxov da igi ęen gÖitxavs,
11 romel me mas Ěmertsa, çovelta dambadebelsa da mosamartlesa,
12 Âinaęe mitkvams da moÂmad igi damiçenebia". ama saubarsa zeda meďis ďirilisagan cnobasa mihqda, ýiýisa
13 ekeneboda da ýiýasa Övlaca ęeebrala. mivida visisa Âinaęe,
14 romel raminisagan guli Övla mas upro sďÖioda. mivida,
15 daţda gulita mduĚrita sul-daĚebit da gulsa ęigan ęeÖazma
16 siďçva raminis sakmisatvis. egre moaqsena:
17 "he, ÖeÖlucta çovelta qelmÂipeo. ęentvis Övdebian, vin
18 gaxlven da vin gaęorven, iginica. me erti xvaęiadi mic ęensa
19 Âinaęe da ęenisa sircxvilisagan dabmulia Äemi ena. da meęiniaca
20 ęahi moabadisagan, amit romel avtagan çvelasa eęinian.
21 çvedrebisa da augisagan viÖrýalvi, amit romel nutu ra avi
22 ÂameÖidos. ţoţoxetisaganca makvs ęięi, romel ęecodebuli
23 viÂvebode mas ęina, magra ra vkmna? ra raminis sakmesa movigoneb
24 da missa ĺirsa zogţer gaçvitlebulsa da zogţer gaÂitlebulsa,
25 niadag cremlita banilsa, mistvis niadag cnobisa
26 Äimisa tvali ęeiÖvris da guli Äemi aentebis egzomisa zenaarisa
27 txovna Äemtvis ęięsa mimacilvebs da saÂutro momýulvebia
28 misisa bralisagan. me igi asre mebralebis, romel arca
29 sulni męuran misad sargeblad. dia minaxavs saÂçali miţnuri
30 gul-cecxliani da tvaltagan sisxl-cremliani, magra amisad
31 araÖad sabralo miţnuri arvin minaxavs. atassa miţnursa misi
32 oden sultkma dasÂvavs. siďçva misi mÖvetia da tvalni miÂçit
33 cremlianni. Äemi tmoba misisa qrmlisagan moÖvetilia da
34 mista cremlta Ěvrisagan saxli Äemi dakceula. tvit dia meęinian,
35 nutu anazdad moÖvdes da Ěmertman me mÖitxnes misni
36 bralni! ara sargebelia mistvis uÂçalobasa ęina çopna. nu ikm,
37 natelo Äemo, ęeibrale misi uĚono-kmniloba! ęensa Öaltasa
38 nu daisvri misita sisxlita! ra dagaÖldebis, tu ima Ĺirita
78
1 ar daelivnen dĚeni? da ra gagva, tu misgan ar gaikce, radgan
2 saęenoa? Ěmerti sxvasa misebrsa ar dabadebs da arca daubadebia.
3 ese çovliturt uÖlebi ÖeÖluci mistvis dabada, romel
4 igi ęeni ęesaperi da uebroa. Ěmertman mit missa saparvelsa
5 kveęe dagicva kalÂulad, romel ęeni tavi ramins
6 misces, igi da ęen Äveni qelmÂipeni içvnet da man aiĚos ęeni
7 beĹedi. amisgan Öide ara ikmnebis, romel ęeni uxucesi igi
8 iços, da siçvaruli colobisa mistvis gamoscado da ertmanertisagan
9 ixarebdet".
10 amas vita ýiýa ubnobda da picvida, visi gulsa ęigan idasďurebda
11 da ęeuçvarda gulsa ęigan visis ramin. da dauÂço
12 Âçaloba da daugdo mďeroba. siçvaruli gamoaÄnda da moimaďa
13 misisa cecxlisa Övamlica. movida úami raminis sixarulisa da
14 daublagvda maxvili ena saĺasuxod. sulisa daĚeba nięani iço
15 ýiýisa siďçvisa daţerebisa da mizezsa eýebda dauÄenelobisasa.
16 midamo-ixedvida, sircxvilisagan ĺirisa haeri mraval-perad
17 ekceoda: zogţer gauçvitldis da zogţer gauÂitldis. vita
18 Âçarostvali cremli sdioda da opli, augisa ęięita iÂoda.
19 araÖi: moçvarulisa guli ďanisagan gulsa esre gamosďacebs,
20 vita maĚniďi-kva rÖinasa. calÖerýi siçvaruli asre ar
21 gaizrdebis, vita calsa ďvirtsa viri ar daiÖidebs.
22 icoda grýneulman ýiýaman, romel isari martlad ęesďçorca,
23 damprtxali Öanţari badesa ęeaba da grýnebita da ęelocvita
24 kari daeborÖila.
25 20 visisagan raminis naxva moabadis
26 darbazta ęigan da mistvis gamiţnureba
27 raminis bedisagan ęahi moabad darbazni ęeaÖazmina ramin
28 uqmo da srulad didebulni da aznaurni. çvelani ertobit
29 smad da sixarulad dasxdes. muďribta amĚerebdes, cisebr avxil
30 iço darbazi mzisa, mtvarisa da varsÖvlavtagan sixaruli
31 hkonda didi.
32 moabadis amir-sĺasalarta ęigan ramin esre Ända, vita varsÖvlavta
33 ęigan mtvare gazraxvit moĹarbebit ęeÖazmul içoca.
34 muęÖi da kapuri vardreuli aęvenebda. miÂçitisa gonebisa da
35 ęeĹirvebisagan guli misi Âeltave damsgavsebul iço siÂloyta
36 da saÂutro dahnaĚvleboda. smad, nadimad dasixarulad
79
1 mţdomi muďribta tana, Âçalsa ęigan mrÄvalsa hgvanda. miţnurobisa
2 da Ěvinisagan orperi simtrvale hkonda: Ěvinisagan
3 ĺiri çaçaÄosa dahmsgavseboda, miţnurobisagan guli-mýinaresa
4 visis goneba ďvinsa gasţdomoda da saxe misi tvaltagan ar
5 miepareboda.
6 visi tvit ýiýasa moeçvana, malvit sarÖmelita aĹvreďinebda
7 msmelta didebulta da ramins. tvit ýiýaman ganaĚamca egre
8 moaqsena visis:
9 "he, tvalta Äemta sinatleo! naxeca vin ramins uÖeÖlucesi
10 laękarta ęigan? mibrýane, ęensa mzesa, ar Âçliani da umizezoa?
11 ar dia hgavs raminis ĺiri viros ĺirsa? ar Ěmrtisa
12 Âçalobaa, romel ęahi moabadis darbazi misgan elavs? qams, tu
13 isi usÂoro giçvardes da ertmanertisagan gaixarnet".
14 visi vitac uĹvreďda ramins, egreve siçvaruli moemaďeboda
15 da, ra Öargad gaicada ramin, viros siçvaruli srulad
16 daaviÂçda. gulsa ęigan amasa iďçoda:
17 "aha, neďarýi mas, visca eseti kmrad mihxvda! neďar ras ubedurobasa
18 momaxvedrebs misi naxva, romel viro iman isre srulad
19 damaviÂça? a radgan ýmisa da dedisagan moÂçvedil var,
20 miÂçit rad viÂvi, raĚa sargebelia? rad vzi marďod egzomsa
21 xansa? viremdis Ĺiri gavýlo? ar rÖina var. amissa uÖetessa moçvaresa
22 vera vĺoveb. miţobs misi Âadili avasrulo".
23 esegvarsa rasme igonebda gulsa ęina da mat dĚeta cudad
24 Âarqdonasa inanda. mas siçvaruli ara gamoucxada, tuca
25 misisa miţnurobisagan gaxelebul iço da cecxli egzeboda.
26 ýiýasa egre utxra:
27 "egetia ramin, vitarsa iďçodi, dia ÖeÖluci da Âçliani
28 aris. gvarianobaca aÄnia da Äemsa ýmasa virosca hgavs, magra,
29 rasaca eýebs, eseca icodi, ver hĺoebs. tuca Äemi ĺiri mzeca
30 iços, mas zeda ar natobs. da arca tavsa Äemsa misebr gavhqdi
31 da vaĹirveb, arca augita avivsebi da arca Ĺirsa ęigan ÄaviĹrebi.
32 mas Ěmertman Äemad nacvlad sxva vinme misces da Äemi
33 saxeli da siçvaruli daaviÂços".
34 ra visi sarÖmeltagan kve Äamovida, tavisa darbazsa ęevida.
35 tvalta aĚara uÄnda raminis siçvarulita da gonebani
36 aĚara hkondes; peri hÖrteboda da guli ertsa alagsa veĚar
37 eĹira mýle eęma misad omad misrul iço, missa gulsa ęigan Ĺangi
38 Äaemagra da mitive Ĺangita ÂaeĚo ĺirisagan peri, ďanisagan
39 ýali da gulisagan tmoba. visi tvit ţabani iço da, ra sakme
80
1 sazomisa gardahqda guli Âauvida aĚarca peri daadga zogţer
2 cnoba moiqmaris, tmoba da ĺaďiosneba gamoarÄivis. ra
3 Öargad-re-igona, Ěmrtisa ęięi Äaigdo gulsa; ra gunebaman misman
4 ĺaďiosnoba gamourÄia, augisagan iÖrýaloda da siçvarulisatvis
5 nanva daiÂço miţnurobasa siÂmide da moĚmrteoba
6 gamoarÄia. dadva guli, romel arayt Ěonita ar iavkceos da
7 ar dadvas tavi misi sastaulsa, romeli ara qamdes; arca undes
8 ramin da arca tavisa Örýalva daagdos.
9 ese ýiýaman ar icoda, tu visis guli ekca da mosýalda
10 miţnuroba.
11 ýiýisagan raminis gverca mislva
12 mivida mxiarulad ýiýa da ramins egre moaqsena:
13 "ęenisa Ĺirisa bolo mohqda, mgonia. prtxili visi coďad
14 daÂçnarda, Öuęďoba daagdo da damęvidda. ęenisa ęeĹirvebisa
15 xeman naçopad sixaruli gamoiĚo".
16 ramin asre gamxiarulda, vita naxevar-mÖvdarman Öacman ra
17 sicocxle daisÖvnas, meďisa sixarulisagan cremlni gardmoscvivdes.
18 taçvani-sca ýiýasa da mas Âina miÂasa aÖoca da egre
19 arkva:
20 "he, çovelta gonierta ugoniereso! Äemgan magis madli
21 ar moigonebis, romel siÖvdilisagan Äemi umięobisa Ěone
22 giýebnia. tu sulica Äemi mogce ęenisa Ĺirisa nacvlad, arca
23 igia, magra Ěmertman samotxit gardaiqados. ęen Äemi macxonebeli
24 da ĺaďroni xar. tavsa Äemsa ęentvis ara vsÂçalob da
25 mbrýaneblobasa ęensa ar vakcev, ďani da tavi ęenisa samsaxurisatvis
26 ara męurs".
27 ra esegvari madli dia gardaiqada, ati atasi drahÖani Âina
28 daudva da sxva erti saqelmÂipo zanduÖi tvalita da margaliďita
29 savse, orasi okrosi beĹedi tvaladi da mravali
30 muęÖisa uĺe da kapuri. ýiýaman ese ertica raminisagan ar
31 aiĚo. egre moaqsena:
32 "he, Äemo sixarulo! me sakonlisagan ęen upro miçvar. me
33 sakoneli ulevneli makvs. Äemta tvalta sinatle ęen xar, Äemi
34 tvali da margaliďi ęeni naxvaa, ęen momindebi, ar okro".
35 erti beĹedi aiĚo raminisagan iadgrad da sxva ara daiĹira
36 vissa Âinaęe mivida ýiýa da igi daĚreţilad daxvda,
37 cremlisagan miÂa daesovla. sarÄeli dauÂço:
81
1 "viremdisi ege, anu a raĚa gĹirs?"
2 igi Övlaca gauÂçra ýiýasa da Ěmrtisa sauÖunoysa ęięisa daiÂço
3 saubari. egre utxra:
4 "me Ěmrtisa sakmeni movigonne, arca ramin momindebis da
5 arcaĚa tavi. rad vikm avsa sakmesa, romel ertxel misman kmnaman
6 momÖlas da momaçivnos? ama saÂutrosa Äemta naďamalta
7 raĚa ĺasuxi gavsce anu mas sauÖunesa ra Ěmerti gamiÖitxvides?
8 ra mizezi utxra? ese vhÖadroa, tu ertisa Âadilisatvis
9 atasi naďamali movaçivneo?! tu ramin amo da saçvarelia, misgan
10 uamesia samotxe da Ěmrtisa Âçaloba. tu ramin memdurodes,
11 ara mgama, Ěmerti moÂçale mekmnebis. tu aÂindlisa raminis
12 siçvarulisatvis maęin ţoţoxetsa visţebode, raminis
13 siçvaruli arĚaras momeÖerebis. araodes mikmnia avi sakme da
14 arca vikm, tu dĚeca nateli Äemtvis Ěamisaebr dabneldebis".
15 ra ese siďçva esma ýiýasa, misebrad daiÂço ena-meluroba
16 da egre moaqsena.
17 "he, dedisa Ěoneo da natelo! avcnobobisagan Öide satavno
18 ara gakvs.
19 araÖi: ertsa siďçvasa zeda veraodes dasdgebi, mbrunavi
20 xar, vita Âiskvilisa kva. kveçana ar ikcevis da saÂutro
21 da ęen brunav, vita nardta mĚerisa úamsa Öamatelni, vita
22 perozi tvali, persa adre ikcev da, vita rÖina, adre ţangdebi.
24 ęen Ěmrtisa brýanebisagan veraodes gardixveÂebi, eďlta
25 da saÂutrosa ver ęeebmi. tu ęen ama avcnobobasa ver
26 daagdeb, ęensa Âinaęe çopna veravin gasýlos. maravis kveçana
27 da ęahi moabad Ěmertman ęen gibednieros da mahisa kveçana
28 da ęahros Âinaęe çopna Ěmertman me momces. me aka maravsa ęengan
29 Öide aravin medga da ęenca ici, romel a ęens gverdit
30 verca devi gasýlebs. me mďertaebr uĺaďiod damxedav, miÂçit
31 magineb da avad gamqdi. Âaval ęensa dedasa Âinaęe, amod davrÄebi
32 da ęen, ęensa siÖuęďesa veĚar giĹvreď. ęen ici da ęenma
33 Ěmertman da vinca mogindes. me ęeni saubari da siaxle dia
34 meço".
35 egre utxra visman:
36 "ýiýao, raysatvin ęegiçvarda esre ramin? erti ucxo ęegimecnierebia
37 da misita gzita Äemgan abezar-ikmnebi. ęen guli
38 vit geďçvis Äemgan moÂçvedasa, Âaslvasa da sxvagan amod
82
1 çopnasa? me uęenod glax vit viço? me ęen aka dedisa nacvlad
2 mçav. vaglaxme. ra ęavada da ubedurad Äemi bedi! ra uÖuĚmartad
3 çoveli Äemi sakme! dedisa da saxlisatvis moÂçvedil var
4 da ýmisa da naďamalisagan Öidegan-kmnil var! ęen oden içav
5 çvelasagan upro Äemi imedi da ima simarďoesa ęigan Äemi Ĺirisa
6 makarvebeli da a ęenca abezar-kmnil xar Äemgan da Äemta
7 mosisxleta damoçvrebul xar. a asre ertob gamÂirav da
8 tavisa saxelsa Âçalsa ęigan Äaagdeb, romel ęenca ęegekmnas
9 sinanulad. ama Ĺirisa Âamalsa eýebde da vera hĺovo".
10 ýiýaman uĺasuxa da egre moaqsena:
11 "mze xar ÖeÖlucta da aramca mogacdunva siÖeÖluceman.
12 Ěmrtisa gangeba tavsave zeda kmnila ęentvis. ege egzomi usargeblo
13 siďçva rasaĚa gergebis? daagde siĹrele ęeni da lamazoba
14 da mibrýane. odes naxav ramins da anu odesĚa daemoçvrebi,
15 anu odesĚa dahqsni Ĺirtagan? ertsaxe gagigrýelebia
16 usargeblo saubari, úamia, romel bolo ęeukmnat da misi siďçva-amoba
17 da ęeni ţomardoba ertgan ęehçarnet. siçrmisa siamovne
18 ęeni mýinare aris, gaaĚviýe, gamoaÄine gvarianobisa Öacoba
19 da anaçopiane sixarulis ęďo, qelmÂipobisa da siçrmisagan
20 naÂili aiĚe da ęeni dĚeni sixarulit dalien da siçvaruli
21 umukpen. tvit Ěmrtisagan ęeięine. ar egebis egeti
22 uzenaroba. gvarad arca kaţi xar da arca angelozi erti
23 Ävengani xar, miÂisaganve dabadebuli, miÂçit nebisa da siamovnisa
24 monaďre da miÂçit siamovnisa badita dabmuli. Ěmertsa
25 Öacta dabadeba esre gauÄenia, romel diacsa da mamacsa ertmanertisagan
26 upro ar uçvars da, tuca amisi ýali icode.
27 memca egzomsa aĚar makenebdi da amas ęemogpicav, romel ese
28 Äemi satkmeli, odescaĚa bolo mohqdes ama sakmisa, maęin ar
29 gemďçuvnos".
30 visman egre uĺasuxa ýiýas:
31 "ęveneba samotxisa uamea magas, romel ęen maÂvev. tuca
32 ęen da ęens grýneulobasa daveqsnebode, me didad advilad velevi
33 mamacsa me ęenisa damýimebisa goneba meýnelebis, tvara
34 raminis datmoba dia meadvilebis. tuca ęensave damýimebasa ar
35 veridebode, dia Ĺirsa naxvida Äemisa miţnurobisagan ęeni ramin.
36 tuca ęavardeni çopil iço, verca egre momeÂeoda da
37 tuca kari çopil iço, mďversa Äemsa ver hĺoebda. a ęen
38 amistvis moaĹirve, raca egebis, romel ese Äveni xvaęiadi ar
39 gamocxaddes. tvit ęen ici, moabad vitari didi qelmÂipea.
83
1 gaÂçromisa úamsa vita ýnelad gamÂçromi, ęecodebisa unaxavi
2 qrmlisaebr mÖvetia da daumýimebeli lomisaebr, uzenaaro.
3 tu Ävensa sakmesa odesca ęeigebs, uĚoniod tanave dagvqocs
4 da gamocxadebamdin gvakvn sulni natxovnad".
5 22. raminisi da visis ertgan ęeçra
6 ra Öargi ÂeliÂadi da Öetili movidodes, gazapxulve ęeeďçvebis,
7 vita visis da raminis sakme tavsave zeda momarţvebit
8 ikmna. ra visman siçvarulit ęehxeda ramins da saÂutroysa
9 zeinÖalman misisa gulisagan mďerobisa ţangi aĚmohqoca,
10 tuca Ĺiri da gulis ďÖivili didad enaxa siçvarulsa
11 ęigan, ertgan diadica gaixarnes masve Övirasa ertgan ęeiçarnes,
12 romel unebeli arsad kari eca.
13 ęahi moabad aiçara xorasnit da nobatsa-Öaravsa ĺiri
14 [gurga]nisaÖen aknevina, gurganit koisďans mivida da koisďanit
15 res mivida da xansa dazmidis. tavisa kveçanata ęigan iurvodis
16 da inadirebdis. darÄa ramin xorasans, maravs ęigan, amit
17 mizezita, romel tavi moisneula. ýmaman tavisa adgili, ďaxďi
18 da kveçana mas ęeavedra da mosamartleoba da simdable daavedra.
19 ęahinęa Âavida maravit kalakit da darÄes maravęigan visi
20 da ramin da ýiýa
21 ĺirvelsa dĚesa daţda visi ĺir-mze nebierad, perovnad
22 da surnelianad sadedoplosa maĚlad agebulsa darbazsa ęigan,
23 zeit kveęemdisi okroyta moxaďulsa. amas darbazsa samni
24 Öarni ebnes: erti didsa darbazsa gasavalsa, erti ÂalÖoďisaÖe
25 da erti daĚma gzisaÖe ţda visi, vita mze, ďaxďsa zeda,
26 siÖeÖlucisa da simxiarulobisagan tavdaţerebuli didsa
27 gemoobda tavit perqamdin tvalita da margaliďita ęeÖazmuli
28 iço. da visisa ęvenebisagan çoveli ÖeÖluci daduxĹirebul
29 iço. asi atasi vardi ĺirsa zeda uçvaoda da ocdatormeďi
30 margaliďi dacmuli ĺirsa ęigan unatobda. visis suli
31 visac ecemoda, mÖvdarsa gaacocxlebda da Âçlulsa gaamtelebda.
32 ÂalÖoďsa ęigan vardi ýisisa ĺirisaebr açvavebul iço
33 da muęÖisa suli sdioda. visisa saubrisagan surnelobisa
34 Övamli, vita haersa zeda Ěrubeli, dadgomil iço. tu stkva,
35 ambarsa da alvasa aÖmevdes.
36 sxdes mat Âinaęe didebulta colni da asulni, vita
84
1 mzeni, tuca mas Âinaęe arad Ändes, da vardis Âçalsa zedayt
2 aÂvimevdes. samotxesa hgvanda mati darbazoba. ýiýa, vita samotxesa,
3 zogţer vissa hÖazmidis, zogţer darbazsa. ra darbazoba
4 gamoiçara da xalvatad dasxdes, ýiýaman zemoysa gzisaÖen ramin
5 ęemoiçvana moabadis saÂolsa ęigan vitamca ar igi saxli
6 inaxa da ar misi gulis ÂamĚebi visi gaecada da ar adritgani
7 misi saÂadeli gasruleboda, asre sixarulita uĹÖuo ikmna
8 da gulsa ese ver daeţera, tu ese ęenzeda egebiso. misita
9 ęeçrita uÖvdavebisa Âçali Âvimda mas zeda ra ramin kveçanisa
10 damaęvenebelsa mzesa gverdit daţda, maęinve misisa gulisagan
11 cecxli da Övamli daęrďa. sixarulita ornive ĚaÂvni uçvaodes
12 da egre arkva:
13 "he, çovlisa sixarulisa dasabamo! Ěmertsa çovliturt
14 uÖleboba ęenda uboýebia, gvarad çovelta dedopalta uprosi
15 xar da saçvarlobisa sakmita çovelta grýneulta osďaďi.
16 vardi xar, kapureuli, muęÖ-suli tma-ambari, mtvarisa
17 saxe da saro-naÖvti. ęen siÖeÖlucita mze xar da neďarýi mas,
18 visca anatob.
19 araÖi: ęen elvarebita mnatobi mtvare xar, magram miţnurisa
20 gulisa damabnelebeli bedsa ęenda eseti sinatle moucemia,
21 romel ubedursa bedisagan ţangsa amohqoc".
22 ra ese saubari vissa esma, sircxvilita nelad da lamazad
23 nazi ĺasuxi gamosca da agre arkva:
24 "he, bed-sviano ţomardo! me saÂutroysagan didad didni
25 Ĺirni minaxavn, magra es ture ara Ĺiri minaxavs, romel a Äemi
26 moçivneba momiadvilebia. Äemi Âmida gvari da ďani misvria,
27 cnoba da sircxvili gamiÂiravs, magra ese avi sakme orisagan
28 ÂamÖidebia. miÂçit ubedurisa bedisagan, merme Äemisa ýiýisagan.
29 man Äamagdo moçivnebasa misita grýnebita da picita. Äemzeda
30 moiqmara, raca ęeeýlo, misi magalitoba da biĹoba, keneba da
31 ęexveÂna, magra a amas gÖitxav: Äemzeda mďerta Äemta gaaxareba
32 da vardisaebr coďasa xanisa moçvrobasa ęina xara, anu daidgam
33 Öacobasa da iagundisaebr sagrýelo xar? tu razomsaca
34 ÂeliÂadsa cocxali viçvnet, ara inani ama sakmesa, rasa ęigan
35 ęesrul xar da ara coďasa xansa xar, egre tvit eseca vicode
36 da, tu ara, raca amas sakmesa moutks, mas Ĺirsa da moçivnebasa
37 nu ęesdgebi.
38 araÖi: ertisa Âamisa gulis-nebis ĺovnisatvis sauÖunosa
39 augsa da moçivnebasa nu ÄaiĹrebi. atas Âlamdin
85
1 gulis-nebisa ĺovna ert augad ara Ěirs, amit romel ţangi misi uÖunisamdi
2 daeÖvris Öacsa. igi neba, romel ertisa dĚisa iços, misi
3 qams, romel gonebadca ar ęemouęvas".
4 Övlaca dauÂço ramin keba:
5 "mere ese kveçana! mahisa kveçanisaebri ara vici, romelsa
6 ęenebri mze gazrdila, da arca ęahrosebri deda minaxavs,
7 romelsa ýe virosebri uęobia da asuli ęenebri. atasita
8 Öurtxevita Ěmrtisagan Öurtxeulmcaa uÖunisamdi gvari ęeni
9 da męobelni ęenni, romlisagan ęenebri gamova!
10 neďarýi ęensa dedasa da neďarýi ęensa mamasa da ýmasa!
11 neďarýi ęenta moaxleta da msaxurta!
12 neďarýi mas, vinca ęensa ĺirsa uĹvreďs anu saxelica asmia
13 ęeni!
14 neďarýi ęensa ýiýasa da masca neďarýi, vinca ęeni miţnuri,
15 da moçvaruli aris!
16 maravsa ese saxeli uÖunisamdi eçopis, romel ęenebrivisa
17 mzisa sadgomi aris! didebad moabads ese eçopis da saxelad,
18 romel sadedosa ęina ęenebri uvis! me ese sixaruli, vire
19 sulni midgan, Ěmrtisa Âçalobad meçopis. ęenebrisa mzisa ęeçrita
20 gasaxelovnebul var da, romlita tvalita ęeni ĺiri minaxavs
21 da romlita çurita ęeni siďçva momismenia, akatgan Öargisa
22 saxelisagan Öide aĚara mesmis; akatgan tavisa Âadilisa da
23 sixarulisagan Öide aĚaras vnaxav".
24 mere ęehpica ramin mďÖicita sapicrita çovlisa dambadebilisa
25 Ěmrtisa ýalita da saxelita, elvarita mzita da
26 mtvarita raca casa zeda aris çvelayta: cita da kveçanita, Ěmrtisa sţulita da çovlita sapicita, romel,
27 vire sulni edgnen, vire mtata zeda karni krodes da zĚvata
28 ęigan Âçali da tevzi iĺoebodes, bnelsa Ěamesa sięave hkondes,
29 cata ęigan varsÖvlavi iĺoebodes da Öacsa suli ďansa
30 ęigan, - uçvardes, visis siçvarulsa ar inandes ramin, arca
31 misi pici gaďexos, arca misisa ĺirisagan Öide sxva ĺiri moeÂonos,
32 arcavin sxva misgan Öide undes, da arcavis siçvarulisa
33 tvalita ęehxedos da arcara visis unebeli kmnas.
34 da ra ramin ese ęehpica da ęeaţera, mere visica ęehpica
35 agreve mďÖiced, romel sicocxlesa missa ęigan ramins ar ecruos
36 da arca missa siçvarulsa ar moaÖldes. da erti iisa
37 Öona misca qelta ramins da egre utxra:
38 "Äemgan nięnad ese daisÂavle: sadaca axalsa iasa naxevde,
86
1 ama dĚesa da picsa moigonebdi! asremca lurţi da tav-Äamogdebuli
2 xar, tu Äemi pici gasďexo meca vardsa nięnad davisÂavli.
3 sadaca ÂalÖoďsa ęigan vardsa vnaxav, ama dĚesa da
4 picsa movigoneb. vardisaebrmca dĚe-moÖle var, odesca ese
5 pici gavďexo, Ěmerti uar-vkmna".
6 ra ertmanertsa ese ęehpices, dambadebeli moÂmad daiçenes.
7 maęinĚa ertgan daÂvnes da gardasrulsa Ĺirsa da lxinsa
8 ertmanertsa uambobdes. da miţnurobata sixarulita vissa
9 vitamca çovelta qelmÂipetagan uprosi sÂoloda gverca,
10 da mas, vitamca mze da mtvare, çelsa moxveoda, - ramins. tumca
11 angelozta enaxa, nutu verca igini ęeigebdes mas, tu romeli
12 uÖeÖlucea da, tu erti Âevs, anu ornio. sagebeli mati
13 vardisa da tvalisagan avsil iço. siamovnisa moedansa ęigan
14 burti Äamoegdo da asre magrad ęemoeĹira ertmanertisatvis,
15 tuca didsa Âvimasa matzeda eÂvima, mÖerdi ar daunamiandeboda,
16 da ĺiri ĺirsa zeda daedva. raminis guli adritgan Âçluli
17 iço; miţnurobisagan dia ziani enaxa ramins, visis sixarulisagan
18 sargebelica dia mihxvda. razomica isari miţnurobisagan
19 ramins scemoda, tvitosatiis atasi meďad aÖocis. ra
20 sixarulisa moedansa ęevides da neba aisrula da gaqvriďa tvali
21 ĺaďiosani maţnad da daagdebia ĺaďiosansa ĺaďiosneba da
22 cna, romel vitari dedasa eęoba, mitve beĹdita mihxvda, maęin
23 Övla meďad ęeuçvarda araromlisa kmrisagan qelmiuçoplobisatvis.
24 ra ortave gulis-neba ausrulda, ertmanertisatvis
25 Övla maęin upro daxeldes da moemaďat siçvaruli esre
26 ori tve ertgan daçvnes. çovelta dĚeta ertgan içvnian da
27 Ěamit ganaĚamca ixarebdes ertgan.
28 mere ęahi moabads esma ese, romel ýma misi ramin gamrtelebul
29 iço. gaixarna da maęinve Âigni mosÂera ramins, vita:
30 "uęenod vera var mxiarulad, arca gul-amod, arca asĺarezoba
31 da sma miamebis. a adre moed, didxan ertad vinadirot
32 da gavixarnet kveçana gamÂvanebula, bevri atasi peri çvavili
33 miÂisagan amosula, mtaman berýulisa oksinoysa Öaba ęeiÖera
34 da çarçumi kudi tavisagan moiqada. da egzomi Âçaro gamocemula,
35 romel Âçlisagan avaza unavod txasa ver ęeiĺçrobs.
36 ra ese Âigni ÂaiÖitxo, sÂrapit Âamoed da gazapxulisa
37 çvavili vitarca tan moiçvane sÂrapit, mit romel dedisa
38 naxva dia sÂadian"
87
1 ra moabadis Âigni mivida ramins tana, maęinve Öazma daiÂço.
2 mihmarta, visica tan Âaiďana. tuca gza dia avi iço da
3 ýneli, magra ortave miţnurta samotxed uÄnda ertgan mgzavroba.
4 ra mivides mahisa kveçanasa, Âina moegeba moabad da laękarni
5 misni masve Âamsa visi dedisasa miiçvanes. dia rcxvenoda
6 vissa ýmisa ĺirisagan. vita martebda, visisa mislvisatvis
7 çvelama egzom didad gaixarna. magra mas sixaruli damýimebad
8 moekca, mit romel ramins moęorda da aĚar dia naxvida.
9 Öviras ęigan ertxel anu ęahi moabads Âinaęe naxis, anu gzasa
10 zeda, da egzom naxva mas çola amad uÄnda da arca eçopoda.
11 meďad naxvisa ýebnaman Ĺirsa Äaugdo tavi da miţnurobaman esre
12 moaĚora, romel Âamsaca ertsa veĚar eleoda ramins da
13 sultaca erÄia igi.
14 23. cnoba moabadisagan raminisi da
15 visis miţnurobisa
16 moabads Âinaęe daço ramin tve erti da ertgan gaixarnes
17 smita da nadirobita. mere muĚans hlamodes Âaslvasa, zĚvisa
18 ĺirsa, nadirobad. mas Ěamesa, romelsa ęahi moabad aiçreboda,
19 vissa gverdit uÂva. asre uçvarda moabads, romel kve ar daeýinis
20 mas gverdit mçopsa. amasa ęeiĹirvebda, romel igi mzisaebr
21 ÖeÖluci mas gverdit Âvis, da mas misgan ertxelca ver
22 gaexarnes, amit romel ęeÖruli iço
23 Âamovida malvit ýiýa, moabadis ýili egona da egre moaqsena
24 vissa:
25 "esetsa úamsa vit dageýinebis, romel ęenisa moçvrisa,
26 raminis Âaslvasa igonebde? igi xvale somxitisaÖen hlamis Âaslvasa
27 nadirobad; da mun mďerisa brýolaca daemartebis laękrobad,
28 da ęensa gulsa da sixarulsa tana Âaiďans. a misi
29 laękari çvela ęeçrila, nobati-Öaravi misi garet daudgams
30 da xvale adre aiçrebis. da aÂve asaçarsaca hÖrven da laękarnica
31 gadena;da daiÂçeben. tu misisa ĺirisa, mzisa uÖeÖlucesisa,
32 naxva gÂadian, adre ÖoęÖsa zeda gaed da naxe. ýili ar egebis
33 moęorvebisa misisa gonebasa ęigan. igi nadirobad Âava, magra
34 korita da avazita ęeni guli dauĹiravs saďçveod. adre radgan
35 gageęorebis da ęensa gulsa da Äemsa tmobasa tana Âaiďans
36 da uĹvriďe".
37 matisa pateraÖisagan moabads eĚviýa da ese mati
88
1 saubari çvela gaigona da ýiýisa siďçvani moisminna. moabad gaxelebuli
2 aiĹra, ĺiri, vita nacari, ęehkmnoda, meďisa ţavrisagan
3 veĚara gaigo, tu ramca kmna. ţda vita mtrvali mebrýoli ĺilo.
4 ýiýasa gineba dauÂço da Âçeva egre utxra:
5 "he, bilÂo, saýagelo, Ěmrtisa uaris-mkmnelo, çovlisa
6 bozobisa da eęmaÖobisa dasaÂçiso, ýaĚlisaganca upro moçivnebulo
7 da araÂmidao!"
8 ubrýana msaxurta:
9 "momgvaret isi saýulveli, ýaĚlisaebr ara-ęesaÂçalebeli,
10 romel movÖla da misisa diacobisa msgavsi mivago mukapa.
11 qams, tumca xuzisďans Âvimisa nacvlad kva Âvimda! sadaca
12 eseti bozi da maĹaÖali gamova, uxucesta moactunveben
13 da qelmÂipeta Ěalaďsa udgebian. xuzisďanit tvit Ârpeli
14 aravin gamova, çovelni magalitni da usţulonia. vaglax mas,
15 vinca miendo' munebursa, anu ęvili vin gaazrdevinos! romel
16 muneburi ýiýa moiçvana ęahro, mitca aavso tavisa darbazi augita.
17 xuzisďaneli ýiýa da brma guęagad sÂornia. visica ÂinamýĚvari
18 çorania, misi sadguri samarovania".
19 esre moiÂçroma ýiýisatvis da mermeĚa visis egre utxra:
20 "he, Ěmrtisa uaris-mkmnelo visi da eęmasa mimdgomo! arca
21 cnoba gakvs da arca sircxvili, arca simartle, arca
22 ĺaďivis ndoma. ęenisa augisagan moaçivnen naďamalni ęenni; sircxvili
23 gasÂire da abezar-ikmen, sţulisagan gabeditdi. vinca
24 givis, matta tvalta Âina da Äemtana asubukdi ar moeÂonebis
25 ęeni nakmari ęahros da arca viros da arca vis ęenta naďamalta.
26 çovelnive sircxvileul gikmnian. viremdinca ýiýa ęeni
27 moaxlea, ganaĚamca eęma iço ÂinamýĚvari. xucesi ra orýalta
28 uÖrevdes, diaÖonman ęuęĺarisa Öide ramca kmna?"
29 maęinve viros tana Öaci gagzavna, uqmo da uÄivla disa
30 misisagan, çvela Âvrilad uambo da utxra, vita:
31 "Âvarte ese ęeni dai! raca egebis da missa sakmesa hmartebs,
32 egeti saĺaďiúo miuĺçar! ýiýa sasiÖvdilod nu geÂçalvis. me tu
33 garda-ras-vaqdev, meďisa gulisa ďÖivilisagan gavhĺaďiúeb. vissa
34 tvalta davsÂvav da ýiýa ganaĚamca movÖla. da ramins ama kveçanit
35 gavaýeb da, vire cocxal var, aĚar vaqseneb. samisa ubedurisagan
36 davcli kveçanas!"
37 visi tuca morcxvi iço, miţnurobisa sakmeman ÂauĚo sircxvili.
38 a naxe, tu ýmasa Âina ęahi moabads ra ĺasuxi gasca
39 da siçvarulman tmoba, ęięi da Örýalva vit moaęorva,
89
1 miţnurobaman tavi siÖvdilad vit daadebina, saÂutro da siçrme
2 mistvis vit gaÂira! aępotebuli ďaxďisagan moabads Âina ze
3 aiĹra, vita asĺiďi gveli, qelni moiĹvdna da agre moaqsena:
4 "he, ýliero da maĚalo qelmÂipeo! Även ęenita Âçromita
5 da ĺaďiúisa kadebita veĚar dagvaęineb. raca stkvi, çvela
6 martali da Öargi stkvi da ese uÖetesi hkmen, romel augi ar
7 dagvimale. a tu gÂadian, ÄamomarÄev anu tvalni damÂven,
8 gÂadian-gamaýe, gÂadian-uÖunisamde daĹedili gçve. tu ginda
9 laękarta ęigan ęięveli maare. raca gÂadian, igica miçav, çvela
10 qelgeÂipebis. amas veĚar uÖuviďçvi: me ramin casa da
11 kveçanasa çvelasa mirÄevia da tavsa da sulsa Äemsa missa Ĺirsa
12 vanacvaleb. tvalta sinatle da gulisa Äemisa sixaruli
13 igia, moçvare da ĺaďiosani gulisa ÂamĚebia da tmobisa momcemi.
14 da ra mgama, tu erti suli mistvis gavÂiro? tumca ati
15 atasi suli medga, çvela mistvisve minda. me raminis siçvaruli
16 ar movsÂçdebi, vire sicocxle ar momÂçdes. me misi
17 mzisa msgavsi ĺiri, ďanisa saroysa naÖvtsa zeda mçopi, gonebisagan
18 ar mimcildebis, da igi mirÄevia atassa qelmÂipesa da
19 misi naxva atasisa qelmÂipisa da maravisa uprosad miÄns. mzesa
20 da mtvaresa mas zeda vxedav, Äemi imedi da neba igi aris. me
21 ramin ęahrosagan upro miçvars, me ramin virosagan upro momindebis.
22 ęen tu gÂadian, momÖal, gÂadian damarÄine! ar momýuldebis
23 da ver daviviÂçeb ramins. ęen da viro ornive Äemni
24 ĺaďronni xart, raca gÂadian Äemzeda, çvela ęegiýliat. tu viroman
25 momÖlas anu damĹedos, miamebis, movitmen da ţer var
26 da, tu ęenman qrmalman suli amomqados, amit ara mgama, romel
27 Äemi saxeli ukunisamde darÄebis, vita: suli visman raminisatvis
28 gaÂirao. tunda atasita sulita viçidi esetsa saxelsa.
29 magra, vire lomi cocxal iços, mista martveta daqocasa da
30 adgilisa aęlasa vin iÖadrebs? vire ramin cocxal iços da me
31 mesvas, mrudita tvalita ęemoxedvasa veravin mÖadrebs. ra didi
32 zĚva, vita mÂaddes, egre qelta mkondes, cecxlisagan
33 Örýalva beditia. ęen Äemi raminisagan moÂçveda maęin ęegiýlia,
34 da Öacisa dabadeba ęengan egebodes. me amisatvis Ĺirsa arad
35 gaviÖvirveb da amaęigan naxe, tu ęeni Ěone ra ikmnebis!"
36 ra viros ese saubari visisagan esma, atasţer tavisa siÖvdili
37 inaďra. Âavida da dai tana Âaiďana. marďosa eubna,
38 ęeagonebda. egre utxra:
39 "he, Ěmrtisa mďero, ęmago, regveno! ege saubari vit
90
1 egebis ęengan, anu ęen Äemsa Âina ra uçav ęahi moabads? Äemica
2 ĺiris-Âçali ÂaiĚe da tavisaca. ęen Äemgan da moabadisagan.
3 rad ara grcxvenian, romel egre iďçvi: ramin minda da moabad
4 ar mindao! amas rad ar mitxrob, tu ramins ęigan nivti
5 ra naxe eseti, romel çvelasa igi gamoirÄiea! saĹurĹlesa ęigan
6 ra uc Äangisagan da ýalisagan Öide? mis meďi ra icis, romel
7 Äangi mortos, ÄamohÖras da zeda ęeuqmos? niadag mtrvali
8 izaxis, vita mďeriani. miÂçit misi ďanisamosi xamarta tana
9 daÂindulia. uriani misni aripnia, xarabatni misni nadimnia.
10 ar vici, tu ęen sada ęeisÂavle igi da raystvis esre gamiţnurdi
11 mistvis? aÂe sircxvili da Ěmrtisa ęięi moigone da nu xar
12 magaęigan, romel augita agvavsne. ęahrosebri deda da Äemebri
13 ýma ęenita siavita augianni da sircxvileulni ar vegebit.
14 nu udgebi miÂçit eęmaÖisa Âadilsa da nu gascem saÂutrosa
15 da sauÖunesa raministvis. tu ramin uÖvdavebisaebr
16 giÄns, moigone, samotxe Ěmrtisa uamea. me mitkvams, raca ęentvis
17 sţobs. a ęen icode da ęenma Ěmertman da ęenman kmarman!
18 raca mitkvams, tu ar momismen, ęenis abezrobisagan Öide ara
19 Ěone makvs".
20 viro vitaca eubneboda, visi sabralod ďiroda da egre
21 utxra:
22 "raca gibrýanebia, çvela martalia. magra me Öarisa daqęva
23 rasaĚa mergebis? raca mkonia, mĺaravsa çvela ÂauĚia. Äemi
24 suli ar egre ÄaĹrila cecxlsa ęigan, romel visica ra ęegoneba
25 ergebodes. Äemi guli ar egre gaďexila miţnurobisagan,
26 romel qelovanman Öacman misi ęeÖrva icodes. me guli mistvis
27 asre mimicemia, romel me misgan naÂili aĚara damrÄomia.
28 Ěmrtisa gangeba aĚsrulda Äemzeda. racaĚa ikmna, ikmna! aÂ
29 tkma da nanva aĚaras gvergebis. me ramin esre ęemçvarebia.
30 romel uvunisamde veĚara movsÂçdebi; da tu egre mÖitxo: samotxe
31 girÄevnia anu raminio, - me, ęenman mzeman, ramins gamovirÄev,
32 amit romel misi ęexedva samotxeo miÄns".
33 ra viroman visisagan ese ęeuÂoneli siďçva moismina, margaliďi
34 Ěorsa Âina aĚara daçara, Öide Âavida da igi kve daagdo.
35 moabadisa da visis sakme Ěmertsa ęeavedra.
36 merme ęahinęa tamaęad gavida da moedansa asĺarezsa scemda.
37 darni-darni gaiçarnes: moabad da ocni Öacni darÄeulni
38 calÖe da viro da egrev ęerÄeulni Öacni calÖe içvnes. ramin
39 moabadisaÖen iço.
91
1 daiÂçes asĺarezoba, romel uÖete da uďurpe aĚara egeboda.
2 tu stkva, camdi aagdian burti. mas dĚeta çoveltagan upro
3 sakebarad gamoÄndes viro da ramin. zogţer man aţobis da
4 zogţer man visi ÖoęÖidaĚma uĹvreďda moburtalta egre
5 sakeburta. ramin da viro upro moeÂonnes da meďisa goneba-ęeĹirvebisagan
6 daiĚriţna da ĺirisagan peri Âauvida, ďiroda
7 da egre trtoda, vita cxroiani gverca dauţda ýiýa da amod
8 egre eubna:
9 "rad mogrevia asre eęma, romel tavsa sulisa dalevisatvis
10 esre ebrývi da cremltagan tvalni dagięvrian? rad
11 ikm? ar ęeni mama çaran iço da deda ęahro? ar ęeni ýma viroa
12 da kmari moabad? da ęen, visi dedopali, çovelta ÖeÖlucta
13 mze xar! ar aranisa da eraçis dedopali xar? ar turketisa
14 da xorasnis dedopali xar da xatuni? ar gvarianobita da
15 siÖetita gamoÄenili da çovelta qelmÂipeta saĺaďrono? da
16 tu atasica Ĺiri gĹirs, ar eseti moçvare givis, romel, ra
17 misi ĺiri naxo, çoveli Ĺiri gagikardebis? eďlica, zĚva da
18 qmeli ęenebrsa qelmÂipesa hnaďris. nu uÄivi Ěmertsa dambadebelsa,
19 misi samotxe akave ęentvis uboýebia. misgan uprossa
20 da uÖetessa ęen rasaĚa stxov? didi da saÖrýalavi qelmÂipe
21 xar, çrma da ÖeÖluci xar, ama saÂutrosa ęigan nebieri
22 da mosvenebuli xar da amissa meďsa rasaca eýeb? icode, romel
23 Ěmertsa gairisxeb. nu ikm, mtvareo! dasţerdi bedsa da
24 raca Ěmertsa uboýebia! Öma çav ęeni siÖuęďe, nu gaiÂçromeb
25 qelmÂipesa da nuca ýmasa ęensa moimdurveb, mit romel, ęenisa
26 ęecodebisa cvar-cvari ra ertgan ęeiçrebis, misgan didi
27 Ěvari adgebis".
28 egre uĺasuxa enovanman mtvareman:
29 "he, ýiýao! cudsa da beditsa viremdin ubnob? cecxlsa
30 ęigan Âçalsa sadamdin eýeb?
31 araÖi: nutu mecnierta Öactagan ara gasmia, romel
32 mĹvreďelta omi ar eýnelebis?
33 me kveiti var da ęen cxenosani. ęeni cxeni malia da veli -
34 vaÖe. Äemi Ĺiri da maęvraloba ar ici. me sneuli var
35 da ęen mrteli. ar ici Äemi, romeli adgili mďÖivis. qelmÂipe
36 Äemi uxucesi da kmari aris, magra meeĹvi, sarido da avcnoba
37 aris. tu viro ýma aris, a mas movsýulebivar, Äemsa tvalsa-vita
38 sxvisa okro aris da, tu mtvarecaa, me aĚaras mergebis,
39 radgan ar Äemia. da tu ramin aris, cudad mperebelia.
92
1 ęenca ici, romel missa enasa Ěorebisagan Öide ara akvs. enad
2 maĚorebelia Öacisa da sagrýelod siçvarulsa zeda daudgromeli
3 ena misi saubrisa úamsa ęakaria, magra uÖanis navĚeli
4 da biĹobita savsea. me, glax, var gaÂbilebuli, atasisa sakmisagan
5 usakmo da atasisa miţnurisa da moçvrisagan umoçvro.
6 ýmaca mivis, kmarica da moçvareca da ama samtaganve cecxlta
7 zeda viÂvi me saxeli oden damrÄa kmrosnobisagan, me saçveduri
8 oden damrÄa miţnurobisagan. me igi okroysa ďaęďi arad
9 didebad miÄns, romelsa ęigan mďeri Äemsa sisxlsa daĚvrides.
10 tumca bednieri çopil viçav Äemi kmari virosgan Öide
11 arvin ikmneboda. arca raminis ĺiri menaxa, arca moabadisa,
12 romel moçvaresa hgvanan da mďernia saýulvelni. erti vita
13 Ĺiria, miÂçit sulisa gamĺaďiúebeli, da erti saÄemod, vita
14 Ĺikasa tana, kvaa; ertisa guli kvisaebri, daudgmelia da meorisa
15 guli usamartloysa mýebnelia.
16 moabadisagan visis Âamoçvana da
17 maravs moslva da xorasansa
18 xorasani palaurita enita amosa da momcemsa kveçanasa
19 hkvian. eraçisa da srulisa sĺarsetisa saĹamadi sĺarsetit da
20 xorasanit mova. amo miÂa-Âçali da Âmida haeria, da tvit maravi
21 kalaki xorasansa ęigan egzom amoa, vita tveta ęigan maisi.
22 Öacisa gansasvenebelia da samotxesa hgavs.
23 ra ęahi moabad Öargita eďlita ęemokceuli koisďanit
24 maravs kalaks mivida, ÖoęÖta zeda ţda [vissa tana], vita solomon
25 da balav, da tamaęad munit uĹvreďda velta, baĚta
26 da venaqta amÂvanebulta da açvavebulta. da sicilita da
27 laĚobita visis egre utxra:
28 "naxen.melni da venaqni ęvenian ęenisa ĺirisaebr. Âçali
29 da miÂa, bosďani, satibni, velni da ÂalÖoďni, mta da bari
30 maravisa Ěmertsa, vita edemi, ęeumÖian. amas rad ar mitxrob,
31 he, mtvareo Äemo, maravi upro giamebis, tu mahisa kveçana? me
32 maravisa kveçana mirÄevnia, amit romel misi kveçana casa hgavs,
33 varsÖvlavita ęemÖobilsa. tu stkva, samotxe aris Ěmrtisa Âçalobita
34 savse. vita mahisa kveçanisagan maravi uamesia, egre me
35 virosagan upro var me mahisa kveçanisaebri kveçana dia makvs
36 da egreve zemdgomi çma virosebri dia mçavs".
93
1 naxe, visman ĺasuxi ragvari gasca, vit uĺaďiod eubna! miţnurobisagan,
2 vita lomi, gagulovnebul iço da virisaebr aĚara
3 ęesÂonda. egre moaqsena:
4 "qelmÂipeo, maravi da misi kveçana amoa tu ara, Ěmertman
5 ęen gibednieros. me aka dia unebliv daĺçrobil var; vita
6 nadiri, badesa ęigan bmul var. da tumca raminis naxvisa
7 mizezi ar iço, aÂ.mca ęen Äemi saxeli gardasrulta tana gesmis.
8 magra ra mas vnaxvide, mahi da maravi sÂorad miÄns. tumca guli
9 Äemi ar mistvis damedva, akamdinca tavi ar micocxlebia.
10 me igi meÂalÖoďe var, vardisa mnergavi, romel eÖalsa ve.mudarebi
11 vardisatvis. me ęen raminis gzita ęegeĺoebi, amit romel
12 Äemi guli naxutevad mas akvs".
13 ęahinęa ra ese ýneli ĺasuxi moismina, Âçromisagan ĺiri.
14 gauÂitlda, merme gauçvitlda, gulsa israd daeso da ţavrisa
15 misisagan atrtolda, da esre gaÂçra, romel moÖlvasa hlamoda.
16 da Övla siçvarulman da cnobaman moria. ra gaÂçris,
17 cnoba Âina daudgis da, ra gapicxdis, misisa siÖuęďisa cecxlsa
18 Ěmrtisa gangebaman Âçali daasxis radgan Ěmertsa misi
19 sicocxle gaego, Öaci mas mďerobita vit mohÖlvida? veravin
20 moerevis mďertagani, visca Ěmerti scvides. daeqsnebis lomisa
21 Ĺangta da ĺiloysa xorďumsa. vita mravalţer, męvidobit
22 darÄa pateraÖisagan. sakonelsa hgvanda damalulsa naoqarsa
23 ęigan visi, çovelta Öactatvis ęeÖruli da raminisatvis oden
24 gaqsnili.
25 ra didxan aępotebuli Âçreboda, cnobaman moria ęahi
26 moabads da vissa avi sakme aĚara uço, magra gineba dauÂço da
27 egre utxra: . -
28 "he, ýaĚlisa ęekmnilo, beblta da grýneulta gazrdilo,
29 Âelnimca mosÂçdebis ęahros, romelman gęoba! saxlimca auoqrdebis
30 viros, romel usţuloysa da magalitisagan Öide ara
31 gamova ęenisa gvarisa! gvelisa martve ganaĚamca gveli iço
32 da avisa xisa naçopi ganaĚamca mÂare iço adrabani, paraxzadi,
33 viro, roin da abanozi, visi da ęirini çvelani tvito mamisa
34 ęekmnilni xart da bozisa naęobni da grýneulta gazrdilni.
35 ęin oden ęavdebodi ţimęedis gvarisa da ęenca moaçivne ţimęedis
36 gvari, a sami gza Âin gic, sadaca gÂadian, mixvidode:
37 erti gurganisa, erti devmandisa da mesame hamianisa da niavandisa
38 a ika Âaęavdi, romelsaca gzasa gÂadian! ęennimca ÂinamýĚvarni
39 macdurni da devnia da sadgurnimca ęenni naoqarni
94
1 da uÂçlonia, gzatamca çovlgan ormo dagxvdebis, velnimca
2 gvelita savsea da mta tovlita, Âçalimca samsaliani da velta
3 naçopi uýovriani; dĚisitamca lomi mogegebais da Ěamit
4 macturi. Âçalimca didi dagxvdebis da xidi aoqrebuli. da
5 Ěmertimca grisxavs, romel, ra daibade, Ĺiri aravis daulie!"
6 ra ese brýaneba esma vissa, ęvenebit uaugosa. moabadis
7 siďçvisagan meďis-meďad gamxiarulda, vardisaebr açvavda,
8 taçvanisca da Öide Âamovida.
9 25. moabadisagan visis gaęveba
10 ýiýasa egre utxra:
11 "Âae, ýiýao, samaxaroblo stxoe ęahros da egreve viros,
12 gaaxare da saboývari aiĚe, egre moaqsene: movida dai ęeni
13 saçvareli, moçvare ęeni; amovida elvare mze ęeni, sit ar
14 moelodi, imedisa ęenisa nięani gamoÄnda, sit saeĹvi ar gkonda.
15 aÂĚa simarďove mogaęora bedman, ęentvis xorasnit ori
16 mze gamosula-tko. da dedasa Äemsa gaaxare da moaqsene: veęĺisagan
17 mze daeqsna, bedsa sviansa missa gaeĚviýa da momarta
18 tavisa gvarsa ĺaďiosanman tvalman. radgan Ěmertman moabadisgan
19 gviqsna, vitamca çovelta Ĺirtagan qsnil var-tko".
20 merme mivida, moabads egre moaqsena:
21 "maĚalo qelmÂipeo, miÂçitmca mxiaruli da cocxali
22 xar agre, vita ęenta moçvareta gaexarebis! da mďerni ęenni
23 mogaęornes Ěmertman! me vire cocxal var da sulni midgan.
24 ęeni gulita mlocavi vikmnebi. akatgan eseti coli ęeirte,
25 romel tkveni ęesaperi iços da Äemebri asi mqevali hçves asden
26 ÖeÖluci da ęvenieri ęeirte, romel, vinca mďerman naxos.
27 daumýimdes da dabrmdes ęurita: gvariani meďis meďad,
28 siÂmidita da ĺaďiosnobita kebuli, vita mze, çovelta tvalta
29 sanaďreli da, vita suli çoveltatvis saçvareli. uęenodmca
30 me cocxal var mxiaruli da uÄemod ęen Ěmertman dideba
31 mogces da mogimaďos; asre kmnas, romel ortave sinanulad ar
32 gagvixdes da neba-aĚsrulebit viçvnet, romel ertmanerti
33 arodes vaqsenot"
34 saĹurĹleta Öliďeni moabads qelta miatvalna da egre
35 moaqsena: "sxvasa meĹurĹlesa ęehvedren, romeli ęensa sadedosa
95
1 ęigan Äemsa uÖeÖluce iços da uertgulesi. Ěmertman uęenobita
2 me nura damaÖlos da uÄemobita ęen nura dagimýimos!"
3 ese tkva da taçvanisca da Âamovida. da raca mona da
4 mqevali hçva nasçidi vissa, çvela atavisupla da gaaazaďa.
5 ra Âamovida visi, moabadis darbazi umiso aięala da
6 dabnelda. çovelta Öutxetagan ďirilisa qma gamovidoda. ęahi
7 moabadis naďamalni dedani daĚreţit ęeikmnes da ďirodes
8 misisa Âaslvisatvis. aÖoces ertmanertsa da gaiçarnes.
9 mravlisa tvali ďiroda mistvis da mravlisa guli iÂoda misisa
10 moęorvebisatvis, magra çoveltagan ramin ganaĚamca
11 usabraloe iço. ra Âaslva visisi daisÖvna, ęeĹirvebita cnobata
12 mihqda, vita prinveli tav-moÖvetili partxalebda. ra
13 sulad moikca, ar gamoisvena Âamsaca ertsa ęeĹirvebisa da
14 gulis-ďÖivilisa da ęeuęromelad cremlta denisagan.
15 Övla avad gaqda, ĺirvel gamiţnurebisa a uýnele iço.
16 tuca ďirilita ar ergeboda, Ěoned egreca igive hkonda:
17 zogţer moçvrisatvis izaxdis, zogţer gulisatvis ďirodis.
18 dĚe da Ěame gulsa eubneboda da tvalni ver daixuĹnis. egre
19 tkvis:
20 "uĚono-kmnilo gulo! gagięavebia Äemi ďani da suli, miţnurobisa
21 daĚita nateli dĚe gagięavebia, sixaruli Ĺirad ęemcvalebia,
22 sicili - ďirilad, simrtele - sneulebad da iarisaebri
23 naÖvti męvildad ęemkmnia. a naxe simÂare miţnurobisa,tu
24 umoçvrod cocxal iço. ertsa Âamsa umisod çopna ver
25 gasýle, a rasaĚa glax ikm anu umisod çopna vit egebis? akatgan
26 dia Ĺirsa naxav, akatgan dia navĚelsa sĹam umisobita. moigone,
27 gulo, marďoobisa simÂare, daeÄvie aÂve Ĺirisa gaýlebasa,
28 radgan anazdeulad gageçara moçvare [saçvareli; ęentvis
29 xurmisa úami Âavida da eÖlisa movida. datme da moiĹirve, gulo!
30 a mogeÂipa, raca avi dagetesa. gulo, ęengan nakmrisatvis
31 nu gakvs gamosveneba! da tvalo, cvridi cremlta sisxlianta!
32 veĚara vnaxav sanaxavad saçvarelsa moçvaresa. martal xar, razomca
33 ęeiĹirvebde da ĚaÂvta cremlita dahbande. ĺirveli mesisxleoba
34 Äemi ęengan ikmna: ęen gaicade igi ĺirmze, ęen Äamagde
35 miţnurobisa Ĺirsa da a mit ara gakvs ęenve mosveneba. sisxlad
36 gmartebs gardakceva, tvalo, sinatlisa aĚar xedva, radgan cisa
37 mnatobtaganca unatlesisa Ĺvreďa dagaÖlda. qams, tuca kveçana
38 aĚar ganicado, radgan misebrsa veĚaras naxav. ar minda
39 uvisod sicocxle, ęengan Öide misgan aravis undi, ęeni tneba
96
1 misgan Öide arvis hkonda. me tu misisa naxvisa imedsa gardavsÂçved,
2 vaÄemeb tavsa, aĚar vnaxav mzesa da mtovaresa, tavisa
3 qelita amoviçri tvalta. ra mgama, tu aĚar miÄndes,] radgan
4 vissa ver uĹvreď! he, dabnelebulo bedo Äemo, ubeduro, rad
5 damagde uţupto da umoçvro! he, muxtalo saÂutroo, ęengan
6 var ama ţavrsa ęigan, ęen momec sixaruli da ęenve ęegęurdada
7 gageçare ugrýneulod! saÂutroo, tu ęeni qeli ar muxtlobaa,
8 coďasa çmisebri, raca mogeca, egreve usaeĹvod radĚa
9 ÂamiĚe?"
10 esegvarsa ramin sabralod gulsa eubneboda da ďiroda guli
11 sixarulisatvis moeęora da tavi gamosvenebisad. da dia
12 igonebda, tu raytaĚa sakmita daeqsnas marďoobisa ęeĹirvebasa,
13 anu ra bade da Ěone daudgas tavisa sakmesa.
14 merme ęahi moabads Öaci miugzavna, vita: "ese meekvse tve
15 aris, raytgan kve-Âolil var da avad çopil var, a coďad
16 ýalisa da simrtelisa nięani momcemia, adritgan cxensa ar
17 ţdomil var, abţari ara mcmia, cxenni damxamebian, avazani da
18 ýaĚlni kve-bmita darçvnilan, korni damęavebian, çopna da
19 kve-Âola momÂçenia. parmani miboýe-Âavide amuls, gurgans
20 da saravs, mivide, vinadiro da xani davço: sanadironi Övla
21 gavmartne da Âinaęeve movide".
22 ra ese ýmisa mocikuloba ęahi moabads moaqsenes, ęeaďeva,
23 romel biĹoba da magalitoba iço ama saubarsa ęigan da visis
24 sięore aĚara ęeeýlo da ar ęin çopna. gineba dauÂço ramins da
25 Âçevla da egre tkva:
26 "numcaa ęeni ÂaĚmarti da sicocxle! Ěmertman Âagiçvanos,
27 magra męvidobit nuĚara mogiçvanos, simrtele da gamarţvebamca
28 ęeni nua! sadaca gÂadian, Âaed! ęen ęeni suli visis grýneulobisada
29 ęegiÂiravs da, ra tvalad naxo, ęentamca tvalta
30 Âina moÖvdebis, da ęen ese avi zne missa sulsa tana amogqdebis
31 da amis avis teslisa naçopad ţoţoxetimca mogxvdebis!
32 ţeret Äemi siďçva çvela gemÂarebis, magra çvela xvanţia ęeni.
33 siçvarulita ęegagoneb, tu moismen da cnoba gakvs koisďansa
34 gvariani da Öargi coli ęeirte, vacisa ęvili, ÖeÖluci.
35 nuĚara daeÖarebi visis da ýiýasa, tvara ganaĚa odesme matita
36 qelita Âaegebi. ęensa colsa gverdit gaixaren. mas dasţerdi.
37 tu` ese ara kmna, tvit naxo ra ÂageÖidos! qrmalsa da laxvarsa
38 zeda cecxlsa davagzeb da maęigan ęen da visis ortave ęegçri.
39 me, romlisa ýmisagan augiani var, missa sicocxlesa
97
1 siÖvdili mirÄevnia. nutu Äemi siďçva laĚoba gegonos! gamÂçralna
2 lomsa aĚara eamxanagebis...
3 ra ramin ese brýaneba moismina, daÂçevla gulsa ęigan ýma
4 da matita sapicita ęehpica moabadis mzita, romel Äemsa sicocxleęigan
5 mahisa kveçanasa ar ęevide, arca ęenisa brýanebisagan biţi
6 gavdga da arca visi ĺirad vnaxo da arca mista naďamalta
7 tana davţde da gavixarneo. merme egre moaqsena:
8 "ęen ar eseti qelmÂipe xar, romel me ęeni orguloba
9 viÖadro da, tu ęenisa brýaneblobisa urÄi viço, tavmosaÖveteli
10 var. tkvengan, vita Ěmrtisagan, meęinian da, vita missa
11 brýanebasa movismen, egreve - tkvensa".
12 zeĺir esre ďÖbilad ęestvala ĺasuxi da guli sisxlita
13 avsoda da sxva-Öalibad iço da isÂrapda gamartvasa da visis
14 naxvasa.
15 26 raminisagan visis tana Âaslva
16 ra kalakisa Öarni gamoiarna ramin da gamoemarta, gamrtelda,
17 tuca Ĺirad arcara Âinat sĹirda. ra koisďanit kari
18 akroldis, esre uÄndis, vitamca samotxisa suli scemoda.
19 picxlad iarebodis, vita miţnurta Âesia. moçvrisa sanaxavad
20 arad eĹirveboda gzisa sigrýe da ar eýneleboda gzata siave.
21 igi mgzavroba tamaęad uÄndis, razomca didi Ĺiri naxis.
22 a aket visi odes dedisasa misrul iço, uraminobisagan
23 ęeavebul iço da daĚreţit içvis. misi sandomi mahisa kveçana
24 ormod uÄnda umisobita. samÖauli ertobit Öide ęeeqsna, vita
25 mgloviare ţdis, arca Ĺamdis da arca smidis; arca gaicinis
26 da arca raminis survilisagan Öide sxva sagonebeli hkondis. vitamca
27 ara tavisa saxlsa çopil iço da ara dedisatvis eĹvriďa,
28 vitamca gvelisatvis xedul iço. ra ýma naxis, vitamca
29 mesisxle misi çopil iço, esre uÄndis. ara[ra] iamebodis kveçanasa
30 zeda, sixarulta tana siďçva arcavis miugis, arca
31 gaicinis. dĚisit mzesa uĹvreďdis raminis sanacvlod da Ěamisa
32 sibnele raminis tmata sięavisa nacvlad iamebodis dĚe da Ěame
33 banta zeda ţdis da tvalni xorasnis gzisaÖen hkondis da
34 inaďridis: "karimca movida xorasnit da raminis surneli suli
35 meca!" Ěamit iďçodis: "aha, tumca dilasa movida ramin!"
36 da dilasa iďçodis: "aha, saĚamodmca movidao!" da egre tkvis:
37 "neďarýi, tumca cxensa zeda mţdomi maęvrali vnaxo, romel ĺiri98
1 ÄemÖen ekmnas da zurgi maravisaÖen! neďar ver vnaxav Äemtvis
2 mosrulsa ĹabuÖad rosďomis saĺaďronosa?" dĚe da Ěame
3 hkonda naďra da ęeĹirveba, miÂçit tvalni gzisaÖen hkondis.
4 ţda ertsa dĚesa banta zeda mzisa amoslvisa úamsa da
5 mistvis ori mze amovida: mzeman kveçana gaanatla da xorasnit
6 ramin - visis guli. asre movida misad mlxenelad, vita sneulisatvis
7 akimi sneulobisa amsubukeblad. da igi mista
8 tvalta da sulta, amoslvad miÂurvilta, ęemkciveli iço ra
9 dainaxa, sixarulit aÄkarebuli kve Äamovida da ertmanertsa
10 moexvivnes, vita usurvazni. sixarulita ornive ďirodes da
11 Ěmertsa madli misces. ertmanertisa sięorita ęeĹirvebulni,
12 ęeçrita, vita vardni, açvavdes. ertgan xalvatsa saxlsa ęeviden.
13 ramins visman egre utxra:
14 "ęenman gulman neba da tevzman Âçali ĺova. ars ese darbazi
15 saqelmÂipo, daţed, dia gaixarebdi, vita gina egre. nadirobad
16 moxve xorasnit da dia advilad mogxvda nadiri. me
17 ęeni qoqobica var da ÖaÖabica, veluri txaca da ęvelica.
18 amod daţed, Äemebrita nadirita ixarebdi, Ĺamdi da smidi.
19 tamaęobdi da imĚerdi, vita gmartebs. me da ęen gavixarebdet
20 dĚes dia, xvalisasa çola nuras movigonebt. nebisaebr viçvnet,
21 amit romel ertmanertisatvis Ĺirnaxulni vart, miţnurni
22 vart çrmani da neba-ĺovnilni vart!"
23 exvevodes da aÖocebdes ertmanertsa, merme kve daÂves
24 da dĚe da Ěame ixarebdes, vita sÂadda. ęvidi tve egre daçves.
25 da ęemovida zamtari, mtisa sicive. ornive miţnurni
26 çrmani qelmÂipeni muxaersa ęigan içvnian. hkonda ĺaďronoba.
27 siÖeÖluce, miţnuroba, sixaruli. asre uÖlebad gaixarnes,
28 romel, rasaca tana sixaruli egebis, arastana daiÖlis
29 27. cnoba moabadisagan raminis vissa
30 tana mislvisa
31 ra ese ambavi esma ęahi moabadsa romel ramin gamoaÄina avi
32 gvari, mivida vissa tana da Övlaca daţda da gaÂçvedili siçvaruli
33 Övla gamonasÖva, -
34 araÖi: raminis guli maęin elevis vissa, ra eęma avisa
35 kmnasa elios; odesca çurdgeli galomdes, raminis guli visisagan
36 maęinĚa gaýĚes, odesca Äiďi korad ęeikmnebis, maęin
37 ramin avsa znesa
99
1 daagdebs, - maęinĚa mivida moabad dedasa Âinaęe da ęe!,Äivla raminis
2 sakme. daĚreţit egre moaqsena:
3 "egebis eseti sakme gauxelebelisa Öacisagan, romel ramins
4 ukmnia? da vinca cnobasa zeda mçopia, vis moeÂonebis
5 raminis nakmari? misrula Äemsa colsa tana vissa da mouçivnebia
6 Äemi qelmÂipoba da saxeli. vit mividen orni ýmani ertsa
7 diacsa tana? kveçanasa zeda amis uaresi ra egebis? me ese
8 augi da xvaęiadi ęentvis adritgan mimalavs da, ra dameĹira,
9 gamovacxade, mit romel ęen scna nakmari da usamartlod ar
10 mÂçevlide. me asre movÖlav ramins, romel ęenni tvalni, gazapxulisa
11 Ěrubelni, ikmnen mďiralni. Äemi tavi amis augisagan
12 maęin iqsnebis, ra ĺiri Äemi raminis sisxlita davibano. ęen
13 Äemi samotxeca xar da ţoţoxetica. da ese saÄemo avi saxeli
14 arca ęen giamebis".
15 egre uĺasuxa dedaman:
16 "mecniersa Öacsa tavisa qel-perqni tvit arodes mouÖvetia.
17 nu mohÖlav mas, ęeni ýma aris da misebri ýma sxva ar dagrÄebis.
18 ra uramino iço, unaďamalo darÄebi. aĚar giamebis
19 umiso sicocxle da sixaruli, ra arca smasa ęigan gverdit
20 giţdes saçvareli ýma, arca omisa dĚesa zurgad gçves, arca
21 mďersa da moçvaresa gverdit sakadurad zurgit gidges?
22 Ěmertsa ęenda ęvili ar moucemia kveçanisa saÂaĚmartod ĺaďronad
23 da, ra Ěmrtisa gangeba - çovlisa adamianisa sicocxlisa
24 bolo-ęenzeda movides, ęeni saxli da saţdomi ęenta
25 mďerta mihxvdebis. daexsen, romel cocxali iços da ęeni adgili
26 ęenad ęedegad ęeinaxos.
27 ęegoneba: Öaci uÖunisamde cocxali ar egebis, garna
28 da odesme !,iÖvdili moesÂrebis.
29 sţobs, romel ramin cocxali gesvas, nutu ęenebri kveçanisa
30 mĺçrobeli da qelmÂipe iços ýmasa nu mohÖlav, coli
31 Öide gaaýe da siçvarulisa Öliďe sxvasa visme ęehvedre. ÖeÖlucni,
32 mzisa msgavsni, dia arian, romel mati mÖerdi Âmida
33 vecxlia da tma-ambari. erti matgani gamoirÄie, da guli
34 mas miec da saĹurĹlisa Öliďe mas ęehvedre, nutu misisa sadapisagan
35 tvali ĺaďiosani gamovides, romel sixaruli mogeces
36 da adgili ęeni ęeinaxos! rasaĚa gamoeli visisa sakmianobasa? amisgan
37 Öide Öargi ra sĹirs, romel ţimęedis gvarisa
38 aris. tuca gvarad qelmÂipe da Öargia, missa siÖeÖlucesa atasi
39 avi zne sdevs. nu ikm, qelmÂipeo, cnoba moiqmare da
100
1 sulsa ęensa raminis sisxlita nu daisvri. atassa diacsa visisebrsa
2 hĺoeb. mas bozisa siçvarulsa gulisagan rad ar gaagdeb?
3 me ese ambavi Övlaca masmia da mgonia - uaresica masmia mis
4 duxĹirisa tavisuplisa. ýma viro Övlaca ęeuçvarebia, dĚe
5 da Ěame mis gverdit smad zis da Ěvinisagan uprosţer
6 mtrvali aris visisa bedisagan. niadag ese undoda; a ra mihxvda,
7 aĚaras ęeiĹirvebs. ęen ubedursa ramins rasaĚa uÂçrebi?
8 ęeni ęemcode viro aris, ar ramin; hamians aris, mit aris,
9 romel ęenebrve visisi miţnuri aris da erti zne bozisa visisi
10 ese aris, romel tvitosa dĚesa tvito Öuro hçves egeti
11 siÖeÖluce da ęvineba da sargebeli aris, romel tvesa ertsa
12 moçvaresa tana ar dazams. vardsa hgavs. tuca surneli da amo
13 ars, didsa xansa ar dazams da adre Âava".
14 ra ese siďçva gaatava dedaman da moismina moabad dedisagan,
15 ýmisatvis maęinve gul-Öargad gaqda, magra asre gauÂçra
16 vissa da viros, romel Âçromisagan ĺiri gauçvitlda. maęinve
17 viros Âigni miuÂera da siÖuęďita Öalami qrmlisaebr gaimaxva
18 da egre miuÂera:
19 "vin gibrýana, amas ar mitxrob, romel Äemgan uprosobasa
20 hlami? vinaa zurgi anu meęveli ęeni, romel egre gadidebul
21 xar? rad ar mitxrob amas, tu esre vin gagulovnebs, romel
22 melsa lomisa buneba agiĚia? ęen lomta tana rad hlami lomobasa,
23 Öanţari sad moerevi, anu sad gaekcevi lomsa? tuca visi
24 ęeni dai ars, Äemi colia, da egre mekcevi, gverdit rad gizis?
25 sad ginaxavs, odes erti diaci orta kmarta coli, anu orni
26 mebrýolni ĺiloni ertita beÂvita dabmulni? me ar minaxavs!
27 nutu munitgan kveçanani ranime agixman anu asabiani didýaloanni
28 mogiÖidebian da mit gulovnob? me ęengan Öargni veraodes
29 ra minaxvan, arcodes vinqelmÂipe gagikcevia, arca mďeri ďçved
30 vinme Âamogiçvania, arcavisi ęenisa damamýimebelisa kveçana
31 agioqrebia. ra odes gikmnia Öargi, aravisgan masmia. ęeni gvari
32 amaĚlebisa úamsa tavsa ÄaĚma ikms, ţorsa hgavs gvarianobita:
33 ra mama hÖitxon, dedasa aqsenebs. ęeni uÖetesi męvildosnobaa,
34 magra sagnobasa ęigan, ar omsa cxenosnad Öargi xar, magra moedansa
35 ęigan, uÖet gaaĹeneb asĺarezobasa ęigan, vire laękrobisa
36 da ęebmisa úamsa vire dedata axlav, ĹabuÖobasa dia ecdebi,
37 tuca omis dĚesa da ęebmisa úamsa, vita diaci, gaikcevi. mahisa
38 kveçanasa miÂçit lomob da sxvagan melica dagizabunebs. nutu
39 Äemi ęięi dagviÂçebia, romel tavisagan suli amogiĚo, da Äemta
101
1 laękarta marĚuzelta naÖravica dagviÂçebia, romel mahisa
2 kveçanasa ęigan ţeretca çovelgan Övnesa da vaglaxi ismis maęinditgan
3 me igi mÖlavi da qrmali ţeret makvs, romel ĺirit
4 kveçanisayt Äemta mďerta damqocelia ra ese Âigni ÂaiÖitxo,
5 coďad damelode amat dĚeta nauzmebi qrmali Äemi gesďumrebis.
6 me igica masmia, raca amas Âinat dagikadebia da moaxletatvis
7 gaÄvenebul xar. egre gitkvams. "moabad ugrýneulod damesxa
8 da mit Âaiçvana gorabit visi. me Ěaplad viçav; tumca mun
9 damxvdar viçav, moabad çola ver Âaiçvanda vissao". a aĚara
10 mtrvalisaebr moĚaplebul xar; tavisa adgilsa morĹmuli
11 qelmÂipe hzi. Äemi sakme ęentvis micnobebia, ęenad omad gamomartul
12 var. saguęagosa zeda çovelgan guęagni daaçenen,
13 çoveli adgili gaimagre, laękarni ęeiçaren, asabiani moiÖiden
14 da, vitaca gÂadian, egre daemzade. tvit meca adre mogesÂrebi,
15 gavankrev ęenta saĹurĹleta, iavar-gikm ęen da ęenta laękarta.
16 aĚar egre ęegebmi, romel cocxali sadme darÄe da
17 ęeneburad gardaixveÂo. kveçanasa ęigan egzomsa sisxlsa vaden. romel
18 sisxlisa Ěvari mÖvdarsa iďandes. vissa gamoviďan
19 uĺaďiod da uzeÂarod laękarta ęigan kveitsa vacorveb. esre
20 gavhqdi da movaçivneb, romel akatgan ÂaĚmart uxucesisa
21 mďerobasa veĚaravin iÖadrebdes".
22 ese Âigni ęiÖriÖsa misca da gagzavna viros tana da maęinve
23 laękarta çvelasa acnoba ese sakme. ęeeÖazmnes didebulni
24 da laękarni. ęeiçara uamravi, zĚvisa kvięata odeni.
25 asaçarsa hÖres, tu stkva, ţeonisa Âçali koisďanisaÖe mivao.
26 laękarta sididisagan cisÖari daimalis. eseti ĹabuÖebi iço,
27 romel lomtaebr sisxlisa msmelni. midiodes picxlad moÂignarsa
28 ęiÖriÖsa uÖana, vita karni.
29 ra parandaman Âigni miartva, moabadis Âçromisa ęięita ďanisagan
30 ýali Âauvida da tvaltagan sinatle. egre tkva:
31 "miÖvirs egzomi Âçroma ra aris, anu esre danakadebit
32 saubari? Äemi dai misi coli aris da missa darbazsa ęigan
33 ţda, zamtris dĚesa saxlisagan gamoaýo. igi gvcems da igive
34 ďirs. ori usamartlo misgan gvĹirs: gamorÄeuli Äemi dai,
35 vit mesisxle, atasita uĺaďiobita gamoaýo, ertita Âignita
36 uÖanis arca moigona da arca uqmo. man ęegvcoda da igive
37 gviÂçrebis. ęahinęa arca kvisaa da arca rvalisa. rad unda
38 egzomi kadili da gaÄveneba? ertxel laękari ęeçara da mnaxa.
39 mgonia, moeÂona Äemi tavi. esre gakceuli da gaÂbilebuli
102
1 Âavida akait, romel uĺaďiobita kveçanata ęigan araÖad daidva.
2 Äveni omi ar damaluli iço, romel a visme gavagonebdet.
3 maęin ýliv gardaixveÂa. a Övla pereba radĚa unda? orta
4 Öacta ertisa gaďexilisa męvildisagan eęinodao".
5 merme Âignis ĺasuxi viriani miuÂera:
6 "dido qelmÂipeo, maĚalo da mebrýolo, nebiero! ęenisa
7 sacturisagan ra ÂageÖida daĚreţilobisa da avisagan Öide?
8 ęen, qelmÂipeta qelmÂipeo, mbrýanebloba gagiva. saqamso ese
9 aris, romel Âçnari iço da çovlisa sakmisa mecnieri. radgan
10 ĺaďroni xar, qams ese, romel siďçva univto araodes brýano. .
11 mecnierni samartlianad ubnobden da tavsa miÂçit mosamartleobita
12 gasaxelovnobden. Ävens ęua mďeroba uĺirulia, mit romel
13 moçvroba da mďeroba ertgan uperea. tkven beditsa ubnobt
14 da gvaginebt, Även verca egre gaginebt. tavisi coli gagiýia,
15 sxvasa nurvis abraleb. amistvis arca Âignis moÂera ginda
16 da arca omi. aha ęeni coli, sadaca gÂadian, Âaiçvane da, tu mibrýaneb,
17 aÂve vissa ęensa Âinaęe gamovgzavni. oditgan aka mosula,
18 Ěmertman icis, samţris meďad ar minaxavs da, tu vnaxoca,
19 ra saÖvirvelia? ýma disa naxvisatvis odes vis gauçenebia?
20 coli ęeni, ra gagva, tu me gverdit miţdes, da, tu avsa ras
21 meeĹv, tvit ici, romel me usamartleoba araodes gamomslvia.
22 visica amasve iďçvis da ęenca ici, romel uĚalaďo momiqsenebia.
23 a amisad ęedegad ęen tu ar ici Äemi sakme, me gagagono
24 ama Âignita, romel mogiÂeria. ęen marďo misrul xar
25 brĹisasa da cudad usamartlo dia gitkvams, maęindlita ęebmita
26 ęen tavi gikia: "gamarţvebuli me varo da gakceuli - ęen";
27 egre gitkvams: "igive mÖlavi da qrmali [ţeret ariso, romel
28 ĺirisa miÂisagan Äemi mďeri avqoceo". tu ęeni qrmali] basri
29 aris, arca Äemia bzisa. tu ęeni qrmali ţaĹv-muzaradsa sĹris,
30 Äemi Övla-kvasa da grdemlsa. egre gitkvams. "Äemi ęięi nutu
31 dagviÂçebiao?" ęen ture Äemi naÖravi sizmriv naxe, romel
32 mĚviýaresa aĚar geďÖivna.raca Äemgan satkmelad Äemi keba da ęeni
33 ýageba qams, Äemad nacvlad çvela ęen gitkvams da dagisÂria.
34 tu ese Âigni laękarta zeda ÂaiÖitxo, mravali damaluli augi
35 gamogaÄndebis. eseca dageçvedra Äemda, tu: "ęeni deda gvarad
36 ęensa mamasa sţobdao". Öacisa mamacisa gvari omisa dĚesa misi
37 mÖlavi da ĹabuÖobaa. maęin gvarsa ar eýeben, ęubisa, qrmlisa `da
38 laxďisagan eęinian tu. omsa ęigan gamovaÄino, ra ęeviçarnet,
39 Äemi gvari da sakmit vkmna, ar enita, oden vtkva. okro-goari
103
1 da ena-maxviloba ert dangad Ěiran maęin, ra ĹabuÖni ertmanertsa
2 ęeebnen. egre saubari kve daagde da a ĹabuÖoba iqmare.
3 dĚes Äveni meęveli mÖlavi, qrmali da guli aris da gamarţveba
4 Ěmrtisa qelta ęigan aris".
5 paranda gareęeakcia viroman, ęahi moabads Âina miegeba.
6 da moabad esodeni ýneli ĺasuxi ÂaiÖitxa, - munve Âçnarad
7 Öitxva daiÂço, sada saeĹvi hkonda, romel viro visis gzita
8 avsa ĺasuxsa gascemda, da, ra srulad Âigni ÂaiÖitxa, siÖuęďe
9 da sicrue maęinve sinanulad gauqda. sxva Öaci gagzavna viros
10 tana, vita: "ęen giqsnivar çovelta Ĺirtagan, dia avad ęeesmine
11 Äemtana da ara vicodi, romel usamartlod içvnen. aÂ
12 mďerobisa raqsisagan gardaqdomil var da siçvarulisa Ĺarmagsa
13 ęeţdomil var. ęeni sďumari var tvesa ertsa. vit moçvareta
14 da mzaxalta hxvdebis, agre iurvodi masĺinýlobisatvis.
15 ęensa darbazsa da ÂalÖoďsa saqelmÂiposa ęigana gmsďumrebi.
16 merme ÂeliÂadsa ertsa me ęeni masĺinýeli var. nutu
17 ras ama sakmisatvis memdurode, aÂve aka brýane da visi tana
18 moiďane. visi Äemi sulia da ęen ýma gamorÄeuli da ęahro Äemi
19 dedaa".
20 ra mivida moabadis Âigni viros tana, saçvarliani, da dia
21 salami da ýĚveni ęahros tana hkonda, Övlaca daimala mďerobisa
22 eęma da siçvarulisa vardi açvavda, sixarulisa tvalsa
23 gaeĚviýa da mďeroba gakarda. miiçvanes dedopali visi, vita
24 mze, da moabads ęehvedres. çovelsa Öacsa gaexarnes. tu
25 stkva, korÂili maęinĚa iço. tvesa ertsa mun gaixarnes, inadires,
26 iasĺarezes, smides, merme xorasans mohmartes da mahit
27 maravs kalaksa mivides.
28 28. moabadisagan sacecxlisa agzeba
29 visis sapicrad
30 ra maravs kalakęigan mivida ęahinęa, gulmxiarulobda da
31 visis siaxlisagan mze misi visis ĺiri içvis da muęÖi misi -
32 visis tma.
33 ertsa dĚesa amod ţda gul-mxiarulad vissa gverdit da
34 eubneboda raminis siçvarulisasa, vita: "egzomi xani mahisa
35 kveçanasa dahçav da amit gasýle, romel ramin ęensa gverdit
104
1 iço da, tuca igi ar gxleboda Ĺiris makarveblad, dilad Ěamemdi
2 mun çopnasa ver gasýlebdi".
3 visman Öuęďad ĺasuxi egre moaqsena:
4 "egzom avsa da beditsa nu meeĹv. zogţer agre meďçvi,
5 viros hçolixaro da missa naxvasa manavĚleb; zogţer egre
6 meďçvi, ramins hçolixaro. rad maçvedreb egzomsa?..
7 araÖi: nu eĹv ţoţoxetsa egzom cxelsa, vita iďçvian,
8 da nuca devsa egzom duxĹirsa, vita uzraxven. tuca mĺarvisa
9 qeli mĺaraobaa, ďevilsaca didad uzraxven.
10 ese ęen tvit ici, romel viro monadire aris da Âamsa
11 ertsa ęin ar dahçops. sxva qeli ar icis burtobisa, nadirobisa
12 da didebulta tana smisagan Öide. ramins igive zne
13 sĹirs, romeli viros, da misi tvit moçvaruli aris. ama ekvssa
14 tvesa, vita orni ýmani, tamaęita ęekceulan. çrmasa Öacsa
15 çrma Öaci berisagan upro uçvars, amit romel uprosi siamovne
16 siçrme aris Öacisa. siÖeÖluce da siçrme Ěmertsa, vita
17 samotxe, daubadebia. ra ramin mahisa kveçanasa movida, man da
18 Äemman ýmaman gaixarnes nadirobita, burtobita, smita gagebita.
19 ar egebis, romel vinca vis ęeuçvardes, çvela ęemcode da saÖlavi
20 iços, da arca ese, romel vinca miţnuri iços, çvela
21 Ěalaďsa da moĚorebasa moçvrisa udgebodes. ar çvelasa guli
22 ęenebr Ěalaďiani aris da ar çoveli Öaci ęenebr ęeuĺovari
23 aris".
24 ęahi moabads gauÖvirda da egre tkva: .
25 "tu ese esre, Öargia, ramin saÖurtxeveli aris, aĚar dasaÂçevari.
26 a ęen ęemompice, romel ęen mun ramins ara hçolixar.
27 rad geęinian? ęeucodebelman picita gamoaÄine ęeni
28 simartle ęeucodebelsa Ěmerti a gardaaqdevs. da maýĚrad
29 uĹmeli ĺiri ar açroldebis".
30 ra vissa ese moabadisagan esma, gulovnad egre moaqsena:
31 "he, qelmÂipeo saęięo! maga picita ver ęemaęineb, amit
32 romel martali advilad picavs. Öacisa guli ra martalia,
33 Âçlisa ęesma da pici sÂoria mistvisao".
34 ęahinęa egre brýana:
35 "amis uÖetesi araa, romel ęemompico, da saeĹvsa da saçvedursa
36 daeqsna da ęentvis çvelaysa mzraxisa ena daaba. aÂ
37 me didsa cecxlsa davagzeb, alvasa da muęÖsa davaÖvamleb
38 da ama çovelta didebulta da laękarta Âina ęemompice
39 cecxlita da mas ęua gamoiare, romel masve Âamsa, ra
105
1 ęemompico, ęecodebisagan sulita Âmida ikmne da amissa ęemdgomad
2 arca ra saçveourita gÖadro da arca unebeli siďçva. maęin
3 Äemi suli da saÂutro ikmnebi da sicocxlisaebr memiçvardebi,
4 da Äemsa qelmÂipobasa ertobit ęen mogcem da ęensa
5 siÂmidesa gamovaÄen".
6 visman egre moaqsena:
7 "egre kmen, ęenca ganÂmdi da meca ganmÂmide maga sakmita.
8 viremdinca ęen gulsa ęigan araÂmidasa meeĹv, ęens sulsa da
9 sţulsa çvelasa ivneb. ęecodebisa naxva da malva sţobs, vire
10 unaxaoba da Âameba".
11 merme ęahinęa uqmo çvela ertobita cecxlisa msaxurni, didebulni
12 da laękarni misni da sacecxlesa ęigan didi sakoneli
13 ęesÂires, romel tvitosa tkma ar egebis. okro, tvali,
14 margaliďi da soplebi, da munit coďa cecxli moaĚebina,
15 moedansa ęina didisa mtisa odeni cecxli daagzebina, romel
16 misi siďpo camdin misÂvdeboda da misi ali ÖeÖlucaa
17 diacsa hgvanda, romel ęarisa ĺerangita lamazad iarebodes.
18 anatobda kveçanasa srulad mis cecxlisa sidide da sicxita
19 damÂveli iço, vita moçvrisa gaçra, da Övamli misi abnelebda
20 haersa cisasa da ese aravin icoda, tu ęahinęas raystvis
21 augzia isi cecxlio, da esre amaĚlda, romel mtvaresa aďpobda
22 misi ali.
23 dadges ertobit didebulni xorasnelni cecxlisa Âina.
24 moabadis ÖoęÖisagan visman naxa igi saęineli cecxli da
25 ramins utxra:
26 "naxe ima Öacisa sakme, vitari didi cecxli daugzia Äventviso
27 da imaęigan hlamis Ävensa daÂvasa! aÂe vire igi dagvÂvides,
28 moe da ornive gaviĺarnet akayt. da Även davÂvat moabadis
29 guli misitave cecxlita. guęin meubneboda moabad vita-ęemompice,
30 romel ramins ara hçolixaro, da meca dauÂçe
31 saubari, vaĚorebdi. a aka mokalaketa da laękarta Âina
32 didi cecxli daugzia da me ima cecxlsa ęigan gamarebs,
33 ima Öacta Âina momaçivnebs da egre meďçvis. ama Öacta Âina
34 ęięveli ęedi, romel ramins aravin gizraxvideso".
35 merme ýiýasa egre utxra:
36 "ęen ras iďçvi, ama cecxlsa vita damqsni? aĚar gulovnobisa
37 úamia, a gakcevisa aris. ęen dia Ěonis amgebeli xar
38 da prtxili; gvitxar, tu ra aris Äveni Ěone, anu amisgan
39 vit viqsnebit? esetsa úamsa Ěone sţobs ĹabuÖobasa".
106
1 merme ýiýaman miseburad magalitad egre utxra:
2 "ege dia ýneli sakme ÂagvÖidebia. me magisisa Ěonisa ageba.
3 ar vici. magra nutu Ěmertman gvięvelos da gagvimarţvos! aÂ
4 radgan ese ÂageÖida, aka nuĚara sdgat; sada me mividode,
5 tkvenca Âamomçevit".
6 salarosa ęevides da munit dia sakoneli, okro, tvali
7 da margaliďi aiĚes da abanosa ęevides samnive. da erti gza
8 Âçlisa sadineli ÂalÖoďsa gavidoda eseti, romel aravin
9 icoda. da mas qvrelsa gavides samnive da ÂalÖoďsa ęevides.
10 moabadisagan gul-dadaĚulni mividodes. maĚali zĚude iço
11 ÂalÖoďisa. ramin, vita vepxi, zeda ęexlďa da zeÂari Äamouęva;
12 ornive zeÂrita ze gaiçvanna da iýierit Äaasxna. tvit
13 uĹirvelad Äaxlďa. da samnive zeÂrita, vita dedani, ĺirdaburvilni
14 Âavides.
15 icoda ramin erti venaqi, romelsa ęigan erti Öargi mezvre
16 iço moçvare misi. maęin missa mivida da mun moisvenes.
17 merme venaqit mezvre gagzavna tavisa çmasa Öargsa misandobelsa
18 tana da egre ubrýana, vita: "uÖetesni cxenni damiÖazmen
19 da Äemi abţari. da tu ra saĹamadi gakvs, sulita zeda aka moiďane,
20 romel vervin gigrýnas". mivida da masve Âamsa, raca undoda,
21 ęinayt moartves.
22 ra ęeĚamda, ęesxdes da esre Âavides samnive, romel kari
23 ver eÂeoda. adamianman veravin naxa. eseti mindori, romel
24 veęaĺta oden sadgomi iço, uÂçlo da usaýovro,-mat ertgan
25 çopnisatvis samotxed uÄnda: kvięa, kva, sicxe da Âçurvili
26 mat miţnurobisagan Ěmrtisa Âçalobad uÄnda. da ertmanertisa
27 siaxlisagan verca sicxesa igrýnebdes, verca sicivesa.
28 vitamca tamaęad iareboda, ar egzom saĹirosa adgilsa da
29 gzasa midiodes. Äinets kvazed Âeria, vita: "miţnurta ţoţoxeti
30 samotxed uÄns. ra moçvaresa axlavs, miţnursa, tu ĺilÂicaa,
31 mas eďrpialebis. mindori venaqad uÄns, tovli -
32 ÂalÖoďad miţnuri mtrvalsa hgavs, romel, ra Öacsa etros,
33 Ĺiri da lxini çvela sÂorad uÄn!,".
34 igi mindori at dĚes dalies da maravit res kalaks mivides.
35 ramins erti moçvare esva Öargi da misandobeli; resa
36 mas Öargi saxl-Öari hkonda da dia uxvi da Öargi Öaci iço. saxeli
37 behroz ęehros ýe erkva. da misi saxli samçopad amo iço
38 da çovlita Öetilita savse. ýilĺirisa úamsa, romel Ěamisa
39 sibnelisagan gza ara Ända, ramin mivida behrozis Öarsa gul-
107
1 mxiaruli da Ĺirtagan qsnili. ra behroz naxa ramin, sixarulita
2 ar daiţera, tu ara mezmanebiso. egre tkva:
3 "esetsa úamsa raminisebri sďumari vistvis egebis?"
4 ramin egre utxra:
5 "ýmao, ese Äveni xvaęiadi ęenisa siÖetisaebr damale da
6 nuravis utxrob, tu ramin mosrula anu sďumari mçavs".
7 egre moaqsena behroz:
8 "Ěmertman da Äemman bedman mogiçvana Äemad sďumrad. ęen
9 ĺaďroni xar, me ęeni çmisa çma var. tu mibrýaneb, saxlisagan
10 çvelata Öide gaval. darbazi Äemi da, raca maęigan aris, tkveni
11 aris da me Ěmertman tkveni samsaxuri gamimarţvos".
12 merme visi, ramin da behroz, vita mat sÂadda, egre ixarebdes
13 ertgan assa dĚesa, asre romel mati ambavi aravin icoda.
14 Öar-daqęulni da gul-gaqsnilni dĚisit tamaęobdes da
15 Ěamit gamoÄinebisa ęedegad ramin Äangi aiĚis da cema dauÂçis
16 da zeda simĚera tkvis da samiţnurota ęairta iďçodis amoyta
17 qmita, vita:
18 "Även orni Öargni moçvarulni vart, ertmanertisatvis
19 sulta gavÂiravt; sixarulisa ganýi vart, magra mďerisa tvalta
20 boýali isari; tuca Även sixaruli da gulis neba gvakvs,
21 Äveni mďeri amit dia uĺaďiod aris da saÂçlad; razomica
22 Ĺiri dagvemartos, Även ertmanertsa ar gaveçrebit, verca
23 odes siaxlita gavýĚebit, Även sixarulisagan Öide veras inaxavt;
24 bedsa Äventvis ese moucemia. amoo viso, ramins Âina
25 mţdomo! ramin ęengan mxiaruli, ęen raminisagan amoo viso,
26 ĺir-mxiarulad bage-mĚimareo! ar vinani Äemsa tatbirsa, aÂ
27 vinani ama esreobisa kmnasa; vixareb ama mgzavrobasa, romel
28 visisebri nadiri vinadire. ęabaę, ramin. romel ęeni saÂadeli
29 aisrule! aÂ, vita gÂadian, egre axarebdi gulsa,-moçvareta
30 neba ertgan gakvs, samotxesa ęina xar. ęeni vardi daumĹnaria,
31 ęeni moçvare mze aris, romlisa bedita rasaca eýeb, hĺoeb.
32 Ěmrtisaganca Öurtxeul ars mahisa kveçana, romelsa ęina
33 visi ĺirmze dabadebula! Öurtxeulmca aris visis sicili,
34 romel saÂutroca misisa sicilisa mona aris! miboýe, viso:
35 brolisa qelita saqelmÂipo Ĺika, romelsa ęigan Ěvino ęenis
36 ĚaÂvisaebr Âiteli dgas me odesca ęenisa qelisagan Ěvinosa
37 ęevxvam, uÖvdavebad miÄns. Ěvino ver damatrobs. ęeĹirveba
38 ar momiva ęenisa siçvarulisagan, me Ĺiri ar ęemÂons. ra amod
39 ęemomxedne, Ěmrtis Âçalobad miÄns. Äemi ĺaďivi ęengan
108
1 gaýlierdebis da ęeĹirveba Äemi ęengan gankardebis. guli Äemi
2 sadapi aris da ęen ęigan margaliďi; Äemi mÖerdi ca aris da
3 ęen mas zeda varsÖvlavi. Ěmertman ese sadapi umargaliďod
4 nu gaqados da ese ca - uvarsÖvlavod. miÂçitmca ęenad aris
5 ęengan mxiaruli! mova eseti úami, romel Ävensa saxelsa aqsenebden
6 da çovelsa Öacsa uÖvirdes Äveni siçvaruli, saxeli
7 da sixaruli. da eseti siÖeÖluce qams, tu uÖunisamde iqsenebodes.
8 gulo, tuca dia Ĺiri da sasţeli naxe, a moçvrisagan
9 lxinsa da gulis-nebasa xar. Äemi guli mit siçvarulita savsea,
10 romel moçvrisa ĺiri mze da mtvarea. ęen dĚe da Ěame
11 ixarebdi misita ĺirita da mďerta da meęurneta siÖvdilsa
12 igoneb. xurma da eÖali ertsa xesa. zeda ikmnebian, egretve
13 miţnurta sixaruli da ęeĹirveba misi ertgan ikmnebian. aÂ,
14 gulo, tu ęen suli ęesÂiro, misisa ertisa Öocnisa mukapa
15 araa. me suli asetisa moçvrisatvis minda da saÂutro esetisa
16 sakmisatvis dabadebulia a ęen smidi Ěvinosa, nu ęeiĹirveb!
17 xvale raca Ěmertsa gaugia, igi ÂageÖidebis. nutu xvale
18 tvit uÖetesi ÂagveÖidos misgan, romelsa dĚesa mieli!"
19 odesca ramin Ěvinosa smidis, esegvarsa iďçodis, imĚerdis
20 da ubnobdis. visi, ÖeÖlucta santeli, mxiarulad iço. ara
21 daaÖles ortave gulis monacemi akat visi da ramin esre ixarebdes
22 da ikit ęahinęa Ĺirsa da moçivnebasa da ţavrsa ęigan
23 iço, romel vissa apicebda da saeĹvisagan gamoiçvanda.
24 odes ýebna dauÂço vissa, veĚara ĺova. saÂutro tvalta
25 Âina daubnelda. ertsa dĚesa da Ěamesa eýebdes. moabads
26 Ěviýlsa cecxli edeboda da guli tvit misganve danagzebsa
27 saqmilsa ęigan egzeboda. ra ĺovnisa imedi gardaiÂçviďa. tavisa
28 siÖvdili sanaďrelad gauqda; merme ýmasa missa zardis
29 tavisa saţdomi ęehvedra da mas miando, amad romel ýmaca iço
30 da misandobeli vazirica.
31 29. moabadisagan gaĚaribeba visis
32 saýebrad
33 moabad tavit tvisit kveçanata ęigan visis saýebrad Âavida.
34 marďo mista egzom konebatagan erti qrmali da erti cxeni,
35 romelnica bunebad erÄivna, Âaiďana da Âavida. kveçanata ęigan
36 marďo iareboda. gulis ďÖivilisagan da
109
1 siçvarulisaganca miucilvebelad vissa aqsenebdis. moiara çoveli ĺiri
2 miÂisa: oqeri da ęeni, zĚva da qmeli, hindoeti, turketi, saberýneti,
3 Äini-maÄini, rani da eraçi; visis nięansa da ambavsa iÖitxvida.
4 verca tvit mixvda da vercara misi nięani sxvagan esma.
5 zogţer arnisaebr mtata da Öldeta zeda iarebodis, zogţer
6 lomisaebr lerÂamta da ďevrta ęigan iarebodis, zogţer garetxisaebr
7 mindorta ęigan içvis, zogţer gvelisaebr qvrelta
8 ęigan içvis. ar darÄa adgili, sadaca ar eýebna.
9 xutsa tvesa, vita xeli da mďeriani, curvida visis gzata
10 uÖana. zogţer sicxita misĹirdis, zogţer sicivita tavuÂevar
11 ikmnis, zogţer mgzavrtagan Ĺamis ĺuri, zogţer mecxoreebtan
12 Ĺamis ĺuri; raca mihxvdis, matita cocxal iço. kve
13 vera daiýinis; qelmÂipesa nanebierebsa ęartkumad miÂa hkonda
14 da sastaulad - misive mÖlavi ama xutsa tvesa kveçanata
15 ęigan iara. amxanagi misi ęeĹirveba iço da nadimi - mgzavroba.
16 dia kva iÖris gulsa da dia sisxli daĚvaris tvaltagan.
17 odes ugzosa gzasa iarebodis anu marďod sadme darÄis, egzomi
18 iďiris, romel ďanisamosi misi daiÂurvodis. egreve
19 tkvis:
20 "ra vkmna? aha, sadaa Äemi laękari da saĹurĹle da utvalavi
21 okro da sakoneli? gulisatvis çvela ganvakrve, davtme,
22 da a arca guli makvs da arca qelmÂipoba; moçvrisaganca
23 Öide darÄomil var da qelmÂipobisaganca. esetsa úamsa siÖvdilica
24 amo aris. missa ýebnasa ęigan ra erti biţi Âavdga, tu
25 stkva, erti aso maęinve damaÖldebis. me Ĺiri mit mimaďebia,
26 romel Äemi suli Äemgan abezar-kmnilia! me, tu stkva, kari
27 rÖinisa mecemis da miÂa perqta kveęe cecxli aris. tu ra ÖeÖluci
28 vnaxo, çvela gvelveęaĺad meÄvenebis. guli Äemi Ěrubelsa
29 hgavs da haeri-mÖlvelsa. navĚlisagan ýali gamomĚebia.
30 me siberisa úamsa tumca ar gamiţnurebul viçav, ese miţobda
31 da qamda. egzomi Ĺiri da miţnuroba ertgan ar dameďevis.
32 esetsa Ĺirsa ęigan axal-moÂipuli çrma daberdebis,
33 Äemi berisa Öacisa Ěone ra aris? eseti samotxe momxvda kveçanasa
34 zeda, romel misgan ţoţoxeti tvalit vnaxe. ese uaresi
35 mĹirs, romel misgan avsa nakmarsa ra movigoneb, maęin upro
36 gavxeldebi mistvis; ra nargisni movtvalne. miţnurobasa
37 upro memaďebis, vitamca misi augi miçvarda, vitamca misgan
38 avis kmna meameboda. misisa siçvarulisagan tvalni dambrmobian
39 da guli ugunebo mkmnia. saÂutroysa lxini aĚarad miÄns,
110
1 miţnurobasa Âinat ýlieri viçav da çovlisa sakmisa mecnieri
2 da a daususurebul var da esre gasrul var, romel vercaĚaras
3 avsa ęevigeb da verca Öargsa. cudad Âamiqda akamdisi saqeli,
4 Âamiqda siçvaruli, moçvrisa karman ÂamiĚo Äemi naĹirvebi,
5 gulsa cecxli momidva! a kveçanasa ęigan rasa vin mizraxavs?
6 çovelsa Öacsa a movýulvebivar da Öacsa Âina asubukebul
7 var, ęmagi da mďeriani vgonivar da martalan. tvit matca
8 uare var sixaruli da qelmÂipoba damigdia da marďo mindorta
9 ęigan nadirta tana gareul var. rad movismine maęin
10 Äemta mďerta da meęurneta siďçva, odes ęveneba-uÖlebi Äemi
11 visi qelta mçva, radgan umisobisa gaýleba ara mkonda? me tu
12 Ěmertman ęemiÂçalos da ertxel misi naxva mo-Ěa-mxvdes, missa
13 brýanebasa, vita mona, vmorÄilobde da Äemsa qelmÂipobasa
14 da gvirgvinsa çvelasa mas mivscem; vire cocxal viço, ĺaďroni
15 igi iços. a radgan miţnurobisa ýali ęemigia, raca mas
16 iamebis, me misi kmna minda".
17 ra moabad ekvsi tve iara kveçanata ęigan, ertsaxe dasaÂçlda
18 da dasneulda, da saÂutroysa muxtlobisagan ęeęinda Ěaribad
19 sadme uÖacurad siÖvdilisatvis, da nutu mďerman
20 Äemi adgili daiĹiros uÄemobitao ęeiĹirvebda tavisa sakmesa
21 da gamoarÄiva, romel gareęeikces da ęina mivides, a visis
22 ýebna daagdos da imedsa iços uÖanis ĺovnisa misisasa. ęemoikca
23 da maravs, tavisa kalaks, mivida. da çoveli Öaci misita mislvita
24 gamxiarulda, da samaxaroblo gasca çvelaman, da Ěmertsa
25 hmadlobdes ęeÖazmes kalaki da banta zeda mzisa msgavsni dedani
26 dasxdes. egzomi okro da tvali ęeaçares kalaksa ęemomavalsa,
27 romel mis kveçanisa glaxa çvela gamdidrda.
28 30. moabadisagan maravs moslva da visis
29 ambvisa cnoba
30 odes ęahi moabad tavisa sadgomi darbazi, kveçana da qelmÂipoba
31 kve daagdo da mindorta mihmarta, maęin ramin Âigni
32 miuÂera re kalakit dedasa da gaaxarna tavisa sicocxlita.
33 moabad da ramin ertisa dedisagan içvnes da deda zardisi
34 sxva iço da hindosa iďçodes zardsa dedulad.
35 raminis gamogzavnili maravs malvit movida, karisagan
36 upicxesad. magra odes moabad da ramin Âasrulni içvnes,
111
1 maęinditgan dedisa matisa cremlni ar ęemęral içvnes umatobisa
2 ęeĹirvebisatvis. romelsaca dedasa moabadisa da raminisebrni
3 orni ýeni usakmod uÄino ekmnebian da ertisa diacisatvis
4 dedasa da tavisa saqelmÂiposa da laękarta kve dahçrian
5 da velta gaĹrasa gamoirÄeven, mistvis ęeĹirvebasa martala.
6 Âigni moartves raminisi missa dedasa. egre moeÂera:
7 "saÂutroman mecnierobasa da ýmasa momÂçvida ama mizezita,
8 romel ýma Äemsa siÖvdilsa inaďris Äemtvis, mÖvetisa
9 .qrmlisaebr uÂçaloa, Äemsa da visis daqocasa hlamoda. radgan
10 esetia, me erti tma visisi misebrsa atassa ýmasa mirÄevia.
11 me visis siamovnisagan Öide sxvasa veras vxedav da magisgan
12 ginebisa da trevisagan Öide ara makvs ra. odesca magas vęorav,
13 Äemi sixaruli maęinĚaa. siÖvdili Äemi rad unda? ýma aris
14 Äemi, ertis mamisa ęekmnilni vart da ertis dedisa naęobni.
15 çovlisa sakmita me asţob. moedansa ęigan ormocdaati magisebri
16 ver gamisÂorebs. ra maravi damigdia, sicilisa da sixarulisagan
17 Öide ara mikmnia ra. ra magas viaxlo, vita veluri
18 txa avazisagan, Öbilita danaçili var. egzomi Ĺiri da pateraÖi
19 magisagan ar gveçopoda, romel gvĹirda, Övla cecxlita
20 radĚa gvÂvida? ar Ěmertia, romel ţoţoxetsa migvcemdes.
21 a ęen Äemsa nuras ęeiĹirveb. aka, res var mrtelad da Öargad.
22 visis siaxlita dia vmxiarulob. ese Âigni malvit momiqsenebia,
23 romel Äemi Öargad çopna gaixarne. nuras ęeiĹirveb, saÂutroysa
24 Ĺiri da lxini uxanoa: dĚes Äemi ambavi momiqsenebia da,
25 ÂaĚma vitacaĚa viço, masca gacnobeb. munamdis kveçanata
26 .ęigan viarebi Ěaribad vire moabadis adgili umoabadisod
27 darÄebodes, merme Ěmerti da bedi Äemi missa ďaxďsa damsvams.
28 ar uÖvdavebisa Âçali usvams, arca suli misi mtata zeda daubams
29 da, tu, ray uÄns da, ar moÖvdes, ęenman siçvarulman, laękarta
30 ęevhçri da ďaxďisagan Äamovitrev da me da visi davsxdebit.
31 didxan esre çopna ar ęegviýlia. ese Äemi siďçva daisÂavle,
32 romel ese sakme adre ikmnebis. visi dia salamsa da
33 taçvaniscemasa mogaqsenebs".
34 ra misman dedaman raminis Âigni ÂaiÖitxa, gaxarebulman
35 Ěmertsa madli misca. da amas sixarulsa zeda meoresa dĚesa
36 moabad moesÂra, ęina mivida da diadi gasca. saÂutroysa mindoba
37 asre aris, romel: igi beri-deda ęvilta mizezita zogţer
38 ďirodis da zogţer ixarebdis. nu ikadi misisa
112
1 lxinisagan, nutu kadili cudad Âagiqdes da nuca saÂutroysagan sÄivi.
2 vire masve ar mosÂaddebis, Äivilica usarbebloa.
3 ra ęahi moabad Övira erti ęina gamoisvena, darbazoba ęekmnis
4 da Öide male gaçaris, vita mgloiare daţdis, miÂçit
5 daĚreţili içvis. Ěamesa ertsa dedaman egre moaqsena:
6 "rad xar niadag daĚreţili, romel Âamsaca ara gakvs
7 sixaruli? ra gĹirs egeti? eranisa da turanisa ĺaďroni xar,
8 Äinit çirovnamdis çvela ęenia da ęensa parmansa kveęe aris.
9 nu xar miÂçit esre ęeĹirvebit. umxiarulobisatvis ęeni suli
10 rad ar gebralebis? anu-me beri-dedaęenisa egre nedvisatvis
11 rad ar geÂçalvi?
12 ęegoneba: çoveli Öaci siberisa úamsa gaÖetdebis, ra
13 siçrmisa siregvne daagdos, amit romel mas sibere masÂavleblad
14 eçopis, tma tetri - ęemagoneblad. avsa sakmesa beri
15 aĚar daebmis da siberesa ęigan siçrmesa veĚar eýebs.
16 ęen vitaca hberdebi, uare da uare xar. ęenita egegvarobita
17 guli Äemi dagiÂçlulebia. zenaar, romel Äemi ęeigoneo
18 da ęenisa tavisa".
19 ęahinęa egre moaqsena:
20 "dedao! Äemi sakme esre aris, vitamca Äemi guli Äemi mebrýoli
21 iço visis siçvarulisagan Âamsaca ver gamovisveneb.
22 razomsaca ęevagoneb, ar momismens da arca sixarulad uÄns.
23 ekvssa tvesa kveçanata ęigan tavisa gzisa umecari maro da
24 Ěmertman icis, tu ra Ĺiri vnaxe. a ępoti da ęemĹirne amad
25 aris, tu umoçvrod rad var cocxali. vire ese guli Äemsa
26 ďansa ęigan aris, sxvisa mďerisa brýolad ara mcals. me tumca
27 sit visis ambavi mesma, ęeĹirvebisa Ĺiri damimoÖldebis. esre
28 aĚmitkvams Ěmrtisada: tu visi vnaxo, ertobit qelmÂipobasa
29 Äemsa qelta ęevhvedreb, da mas mivscem da misisa mbrýaneblobisagan
30 Öide aĚar gamoval. raca Äemtvis ęeucodebia, çvelasa
31 ęeundob. vire cocxali viço, ar davaçvedreb. arcaras
32 ramins uzam avsa. ýma aris Äemi da iços aka Äemad imedad da
33 zurgad".
34 ra ese siďçva esma dedasa missa misgan, gulsa cecxli moedva
35 raminis sakmisatvis. esre aďirda, romel ubeni daisovlna,
36 qeli gamouĚo ęahinęas da egre moaxsena:
37 "mďÖiced ęemompice, romel avi ara uço ramins, arcara
38 vissa da arcara emďerebode da, raca a ęemompico, çvela
39 gaasrulo, ra aka moviden. dia ar gamaÂbilo Ěmertsa da
113
1 Öactana da me mogaqseno, sadaca arian da ra ese ęemaţero, maęinĚa
2 gamogicxadeb".
3 moabads ra ese esma dedisagan, sixaruli ęekmna da perqta
4 moexvia, meexveÂa da atasţer ĺiri da qelni mouÖocnna. egre
5 moaqsena, mita: "vici, romel Äemi sicocxle gina, da me, vita
6 mmartebs, agre ęeni moçvaruli da mbrýaneblobisa kveęe mçopi
7 çopil var. a gamomiçvane mgznebarisa cecxlisagan, meÂie
8 da ęenita siÖetita sulni Äamidgen. me ęensa mbrýaneblobasa
9 ar gardavhqdebi da, rasca zeda gÂadian, ęemogpicav".
10 mere ęehpica męobelsa dambadebelisa Ěmrtisa ýalita da
11 çovlitave sapicita, romel ramins avi ara uços, arcara
12 mistvis moigonos da samisoysa mďerobisagan guli gaiÂmidos,
13 arcara daamýimos da arcara daaÖlos, vita saçvarelsa ýmasa
14 hmartebdes, egre daiĹiros da sÂçalobdes. agreve visi saçvarlad
15 daiĹiros da dedopali iços didi; raca ęeucodebia,
16 çvela ęeundos da arcaĚa aqsovdes, arcaĚa daaçvedros
17 da misad saçvarlad igi uÄndeso.
18 ra ese ęehpica ęahinęa da ęeaţera, romel visisa da ramins
19 avi ara uços da ara uĚalaďos, merme masve Âamsa misman
20 dedaman Âigni daÂera ramins tana da çvela Âvrilad gaagona
21 moabadis sakme da samisod pici, da egre miuÂera:
22 "he męoblisa sulo, ęeni samotxe da ţoţoxeti Äemi siďçva
23 ars. tu Äemsa siďçvasa ar moismen. Ěmrtisagan Ĺirisa da
24 sasţelisagan Öide ara migxvdebis. ra ese Âigni ÂaiÖitxo,
25 sÂrapit Âamoe, nutu vita cocxalsa momesÂra. uęenobisa ďirilita
26 tvalni dambrmobian da sulni qorctagan mimÂurvian
27 gasaçrelad. Äemisa sixarulisa santeli davsila da sulisa
28 Äemisa vardi damĹnara. ęenda moslvamdis, vita mitkvams, esre
29 var da ęenisa naxvisatvis Ěmertsa vevedrebi. ęahinęaca ęentvis
30 Äemebr mďiralia. raca ęeeýlo, ęentvis kveçanata zeda
31 icorva da Ěmrtisagan Öide arvin icis, razomi Ĺiri naxa, ęimęili
32 da Âçurvili gasýlo, da axla mosrula ęina da ęentvis
33 dia surin, misisa Ĺirisa Âamali ęeni naxvaa. Äemtvis gulmartlad
34 ęemoupicavs: ęen avi ara giços, ęeundvia ęenda çvela
35 ęecodeba, akatgan. vita tavisa suli uçvar da ama misisa meorisa
36 ýmisagan ęen upro saĺaďiod dagiĹiravs, agre mista laękarta
37 zeda ĺaďroni da amirsĺasalari ęen iço, da ęina ĺaďroni
38 da dedopali visi iços da moabad ortave Öargisa mgonebeli
39 iços, siďçvit da sakmit lmobieri da tkventa Âadilta
114
1 mçoli. a ęeneburad nuras saÖvirvelob, nuras geęinian Âamoed,
2 me momendev. ucxotagan veras gaixareb, tu çovelica
3 kveçanisa okro gakvs. tu xorasnisa ĺaďronoba mogxvdebis,
4 sxvagan samizdari saxli rad girÄevia? razomca manda Ĺiri naxo,
5 esre ver gasdiddebi, romel uĹirod aka tvit xar. tu
6 Ěmertsa advilad ęenda tvali moucemia, ęen ýnelad ertsa
7 ÖenĹsa rad eýeb?"
8 ese Âigni gaasrula, maęinve gagzavna. ramin ra moÂignari
9 naxa, ęeeęinda da moabadisa [da] dedisa ambavi iÖitxa. merme ra
10 Âigni ÂaiÖitxa picisa da imedisa, gaixarna da maęinve re kalakit
11 Âamovides da maravs kalaks mohmartes. visi Äasva Öubosa,
12 vita gvirgvinsa ęigan tvali ĺaďiosani. tuca visi pardagsa
13 ęignit iço, garet esre elvida, vita gavsebuli mtvare. gulis
14 konebasa esre gaesuka da momaďebit ęvenoda, romel misi
15 keba aravisgan miigebvis. ekvssa tvesa ramin sixarulit vissa
16 gverdit çopil iço. visis asÖeci ęveneba momaďeboda
17 ra movides maravs da moabad naxa, çoveli Ĺiri misgan gardanaqadi
18 daaviÂçda. vita vissa ęveneba hmaďeboda, egretve
19 moabads siçvaruli moemaďa, aĚar aqsovda ĺirveli Âçroma;
20 ýmisa naxvitaca gaixarna. da dedaman matman raminis naxvisatvis
21 Ěmertsa madli misca da ertmanertisa naxvita daiÂçes
22 sixaruli da sma, muďribta mĚereba, saÂutroysa Ĺirta aĚar
23 aqsenebdes.
24 31. raminisagan visis moçvana maravs da
25 moabadisagan gamxiaruleba
26 da meţlięi
27 ra moabad, visi da ramin samnive Ĺirisagan daiqsnes, sxdes
28 mxiarulni, gardasrulisa ęecodebisa ęendobita gulisagan
29 ţangi moiqoces.
30 dĚesa ertsa ţda ęahinęa mxiaruli. visi gverc uţda, ęvenebit
31 vita mze, da brolisa Ĺika qelta hkonda da Âvrilad
32 smides. moabad raminca uqmo da samnive xalvatad sxdes. ramins
33 sasmenlad Äangisa qma iameboda da saĹvreďlad - visis
34 ĺiri. ramin tvit egzom Öargi meÄange iço, romel, ra man Äangi
35 aiĚis da cema dauÂçis, siamovnita prinveltaca sulni
115
1 daiĚian. samiţnurota ęairta tkma daiÂçis da visis viri vardisaebr
2 açvavdis, misgan misi tkma iamebodis. egre tkvis:
3 "nu ęeiĹirveb, Âçlulo gulo, ar kva xar da arca rÖina.
4 nu emdurvi moçvaresa da nuca gulsa a Âamsa ertsa gaixaren.
5 Ěvinita, aiĚe Ĺika, daagde Ĺiri, tu dĚemoÖle ara xar. saÂutro
6 mbrunavi aris da Ĺirsa lxinad mogikcevs. da eďlman
7 romelman dagamýima, moikcevis, romel ęindoba gtxovos. mova
8 eseti dĚe, romel gulmxiarul gços, çovlisa Ĺirisagan
9 azaďi. saÂutroman gamogicvala çopna. misnimca sakmeni ęeicvalebian!"
10 ra ęahinęa Ěvino ęesva da ďvinsa gauqda, cnobasa mohria
11 Ěvinoman; sxva uamesi simĚera mounda raminisagan. ramin simĚera
12 Övla daiÂço. egre tkva:
13 "saro vnaxe mavali, mtvare gavicade; aęenebuli da moubari
14 ÂalÖoďi vnaxe, romelsa ęigan siçvaruli iço datesuli.
15 vardi vnaxe ęigan ęvenieri, zapxulisa da zamtrisagan dauĹnobeli,
16 romel daĚreţilta gaamxiarulebda da mxiarulta
17 sixarulsa moumaďebda. me ęevhvedre guli saÖutrad missa
18 siçvarulsa, sauÖunod mivscem da uĹvreď mis ÂalÖoďisa naçopsa
19 vardsa. dĚe da Ěame amit vixareb. Öacsa moęurneta
20 tvali ver avnebs; rasaca vin Ěirsa, Ěmerti mas miscems".
21 ra ęahinęa ese simĚera da siďçvani moisminna, sixarulita
22 moemaďa miţnuroba visisatvis da visis mirtmuli Ěvino
23 mounda, romel man Ěvinoman gulisagan Ĺiri uÖuhçaros. visman
24 Ěvino miartva da egre moaqsena:
25 "qelmÂipeta qelmÂipeo! atas Âelsamc mivi, vita ęen ginda.
26 çoveltamca dĚeta ixareb, çovelimca ęeni sakme da saÂadeli
27 Ěmrtisagan srulia! amo ars dĚes Äveni sma ęens Âinaęe
28 da qams, tu gulita glocvide. tu mibrýaneb da iÖadrebis,
29 ýiýamanca gaixarnes, tkvens Âinaęe uqme, movides, amit romel
30 tkveni dia ertguli da mlocveli aris".
31 brýaneba uboýa da uqmes ýiýa da vissa Âinaęe dasves saĺaďiod.
32 da ęahinęa ramins egre ubrýana:
33 "ęen mÂdeobdi, amit romel Öacsa moçvrisa qelita Ěvino
34 upro iamebiso. gxvdebis, mxiarulad mÂdeobde da smideca".
35 ra Ěvino ęesva ramin, gulis-nadebsa veĚara hmalvida. visis
36 Ěvino miartva da malvita egre utxra:
37 "he, ulevelo, mxiarulad smidi Ěvinosa Äemita qelita da
38 ęenita sixarulita gamaxare!"
116
1 vissa moabadis malvita gaecinnes, ako da egre utxra
2 "Ěmertman sixaruli nu dagilios, vire ortave sulni
3 gvedgnen, nu moviÖlebt sixarulsa. ęen Äemsa [gareęe] nuvis
4 gamoirÄev, radgan me arca sulni mirÄevnian ęensa. nu damiviÂçeb
5 da arca me dagiviÂçeb ęenimca guli miÂçit mxiaruli
6 aris da moabadis guli Ěmrtisagan saÄemoysa sakmisatvis damÂvaria".
7 .
8 moabad ese çvela mati saubari srulad gaigona. garna,
9 vitamca ar masmiao, aĚara tkva, daÂçnarda, ýiýasa egre ubrýana:
10 "ýiýao, ęen mÂdeobdio". ramins egre utxra: "meďsa nu
11 ubnob, Äangi aiĚe da zeda imĚerdio".
12 ýiýaman mÂdeoba daiÂço. moabad da ramin egre ornive visisatvis
13 gaxelebul içvnes. ramin amo simĚera daiÂço:
14 "me miţnurobisagan gamiçvitlda ĺiri. a Ěvinita siçvitleta
15 Äamovircxi da gulisagan ţangsa vardisa peri Ěvino
16 amiçris. da ĺirsa Äemsa mxiarulad hxedavs mďeri Äemi, Äemsa
17 xvaęiadaa ver ęemigebs; raca ęemiýlia, moviĹirveb, romel
18 gulisa Äemisa nadebi ver ęeignes dĚe da Ěame amit mtrvali
19 var, igi uÖet damaviÂçebs Äemsa Ĺirsa. icis Äemman moçvarelman,
20 romel mistvis var guldaÂçvedili. tu me lomta sulisa
21 ÂamĚebi var, miţnurobasa Äemtvin Âauxman sulni. he, Ěmerto,
22 uĚonota Ěoneo! ęegiýlia ęenta dabadebulta rgeba. vita
23 bnelisa Ěamisagan dĚesa gamoiçvan natelsa, agreve amis Ĺirisagan
24 guli Äemi sixarulad gamoiçvane".
25 didxan ramin ese tkva simĚerad, romel misisa siamovnisagan
26 kvaca dalbeboda. tumca siçvarulsa hmalvida, mravlita
27 nięnita aÄnda miţnuroba. gulisa monacemta ver hmalvida:
28 cecxlsa ęigan mçopi qorcieli Âvasa ver hmalavs. igi, mas
29 agetsa Âvasa ęigan mçopi, miţnurobisagan tvit mtrvali da
30 çma ageti, tvit ęairta mtkmeli, saçvarlisa mĹvreďeli da
31 mas gverdit mţdomi, siçvarulsa veĚar hmalvida. ara saÖvirveli
32 iço. gubi-Âçali ra aivsos, ganaĚa saytme gzasa ęe
33 ikms gasadenelsa, agreve siçvaruli ra dasĹarbdes, ęegoneba
34 da mecnieroba cudia mas tana.
35 moabad ra daitro, mziturt saÂola ęevida ramin guldaÂçveďili
36 tavisa glax sadgomsa mivida, sagebeli gvelianmçvrianad
37 eÄveneboda da saburavi - eÖlian-birÖianad. moabad
38 simtrvalita vissa emdurvoda da çvedreba dauÂço.
39 egre utxra:
117
1 "cudia siÖeÖluce, ra simartle ar ertos.
2 araÖi: ęen mas xesa hgav, romel ęvenieri iços ęesaxedavad
3 da naçopi misi simÂarita ĺirsa ar Äaięvebodes.
4 naxva da saubari ęeni ęakarsa hgav!" ýagra Âesi da nakmari
5 navĚelsa mihgavs. miţnurobita dia gasircxviloebulni
6 Öacni minaxavn, magra tkvengan upro saÖvirvelni ar minaxavn
7 da arca masmian tkven egre ggoniat, ra Äemsa Âina sxdet, tu
8 marďo orni varto. miÂçit miţnurisa bedi brmaa, amit aĚarca
9 tvalta uÄns, çoveltagan naxvad aÄnia da egre hgonia-
10 aravin iciso, da atasita Öuroyta tavi ĺaďiosani hgonia
11 miţnurta ÖenĹi mtisa odnad uÄnst. tkven ornive miţnurobisa
12 siamovnita moçivnebasa aĚar hxedavt. me, mtvareo, nu mýabuneb
13 egre, amit romel meďisa ęemarteba mďerad gahqdis
14 moçvaresa. tu dĚesa ertsa qelmÂipe virad ęeikmnas. nu ęehmarteb
15 zeda ęeţdomasa qelmÂipe da cecxli dia ęeuĺovaria
16 tu ĺilosa ýali gkondes da ęemarteba lomisa, damÂvelisa
17 cecxlisatvis nuca egre hgulovnob. zĚvisa siÂçnaresa nu
18 miendobi, tvara maęinca naxe, ra Ěelvides, romel Öaci ver
19 daudgams. Äemsa esre gauÖvirvelobasa nu ęehmarteb, tvara
20 ra guli gamiÂçres, veĚar damidgam. nu aageb esetsa Öedelsa,
21 romel, ra amaĚldes, ęenve dageces. me ęenisa siçvarulisagan
22 dia Ĺirni minaxavn da ęenisa sięorisatvis saÂutroysa
23 simÂareni gardamiqdian. ara sţobs egzomi uĺaďioba. tvara
24 ziani ęenve ÂageÖidebis. viremdis asre ęeÖrulsa mrţi da
25 mďerobisa qrmlita daÖapulsa siÖvdilsa manaďreb?! ra gagva,
26 tu ertxel gamqsna da mďeroba daagdo, siçvaruli moiĚo da
27 ęemibralo, da me çoveli qelmÂipoba Äemi ęen ęemogvedro!
28 me ertis msaxurisa ĺuri meçopis".
29 ra ese siďçva esma, vissa samisoysa sibralulisatvis guli
30 daeÂva da martal iço: didi qelmÂipe esre gasrul iço
31 mistvis, magra sibraluli oden darÄa; sxva aĚara egeboda da
32 egre moaqsena:
33 "he, maĚalo qelmÂipeo da saĺaďivo ĺaďrono Äemo! Ěmertman
34 utkvenod sicocxle nu momces da Âamsaca tkvengan nu
35 gamaÖideganos. ęeni siaxle tvalta Äenisaebr miamebis, sxvis
36 visica ęeçra Äemzeda aramia. Äemta sulta ęenta perqta kveęe
37 movageb, amit romel ęenta perqta mďveri sţobs ramins.
38 amisa saeĹvi nuĚara gakvs, romel ramin cocxali momaĚorosĚa.
39 vita ęenebri mze Ěmertsa Äemad moucemia, sinatlisa
118
1 sinatlesa radĚa veýeb? ęen zĚva xar da isi sxvani qelmÂipeni runia;
2 ęen mnatobi mze xar da igi mtvarenia; ęeni siçvaruli Äemisa
3 sulisa sÂorad miÄns; erti tmata ęenta beÂvi mirÄevnia
4 tvalta Äemta. maęin racaĚa vkmen, vkmen da eęmaman miço. aÂ
5 ęeminanebia da akatgan esre ęegaguo. romel madriel iço Äemgan".
6 gaukvirda ęahinęas visisagan ese siďçva, Övla araodes
7 asmioda, tuca sultaganca iama. dia imedi daudva gul-debita,
8 amod daiýina tvit uproca.
9 vissa ţeret eĚviýa, moabadisasa da raminisas ęeiĹirvebda.
10 zogţer mas igonebdis, zogţer mas. magra raminis odnad
11 arcavin esre egoneboda. zedadaĚma perqis qma esma: ramin mat
12 banta ture zeda gamosrul iço, sada igi içvnes. miţnurobisgan
13 ar daeýineboda da Ěamisa sibnele ara hÖvirda. Ěrubliani
14 Ěame iço. Âvimda. haeri raminisebrve ďiroda, amit romel
15 mtvare misgan damalul iço da raminisagan visi. ramin
16 glax ţda banta zeda visis naxvisatvis imediani amit tovli
17 kapurad uÄnda, bneli Ěame - dĚed natlad, bani - samotxed
18 da pocxvris uĺed - lamiani gzani. tuca aęorvida, naxvisa
19 momlodno gulsa egreca alxenda. araa esetisa miţnurobisa
20 uamesi, romel mďerisagan gamúĚavnebisa eęinodes, gamocxadebasa
21 eridebodes da guli egreca ertmanertisa ulevad
22 iços! ramins ar satavisod eęinoda, magra nutu ra visis evnoso,
23 tvara tavsa aĚarad sÂçalobda. ra didxan banta zeda
24 daço, sicive aýit ar gauÖvirda, romel gulsa cecxli eseti
25 egzeboda, tumca cisa tvito cvari as-asad mďÖvrisa odnad
26 ęekmnil iço, misisa cecxlisa naberÂÖalsa ver daęreďda. noes
27 rĚvnobasa hgvanda mista tvaltagan gardmomavali cremli.
28 tovlisa da Âvimisa Ěvarni diodes. ţda ramin gul-dautmobeli da ĚviýldamÂvari, neba-nebasa Övnesoda da mostkmida:
29 "he, moçvareo! geqamsebisa Äemtvis eseti sakme, romel ęen
30 ęina iço da me tovlsa kveęe? ęen zeda çarçumi geburos
31 nebierad da me aka ęięveli marďo muqlamdi lamsa ęigan veplao?
32 ęen sxva moçvare gçavs da atasita nebierobita kve gýinavs,
33 da Äemi Ĺiri, ęenisa miţnurisa, ar ici, vit sabralo
34 vďir? aha, Ěrubelo! cit cecxli damÂvime. ugulosa Ĺiri
35 çvela iamebis. tu sultvitkven, ęen, Ěrubelsa da haersa,
36 dagÂvav. he, karo, gaýlierdi da daakcie maravisa kveçana,
119
1 ęeýar misi saÂoli, nutu gaiĚviýos da ęeveÂçalo! moasmine Äemi
2 sabralo Övnesa, gaagone, rasa çopnasa ęigan var! marďo vzi,
3 tovlta ęigan vzrebi, mesisxletaganca ęesabralebeli var.
4 vici, ra Äemsa esre avsa çopnasa scnobs, eÂçinebis, asreve Äventvis
5 igi aďirdebis".
6 visis Övlaca esma perqisa qma, ugrýna ramins çopna da
7 Ěonesa eýebda. ramin veĚara datmo, ýiýa gamougzavna da ýiýisa
8 Äamoslvamdis asre mosÂrapeboda, romel tavisa gza ara
9 icoda. bantagan ýiýa maęinve Äamovida, uguloysa raminis ęetvliloba
10 ese hkonda vissa tana:
11 "adre damviÂçebelo mtvareo, Äemta sisxlta Ěvrita gauýĚomelo,
12 rad gamÂire srulad? da sĹame Äemgan eseti, romel
13 adre gasýeĚ? me ar igive ęeni uleveli miţnuri var, romel
14 genaxe? maę ęen Äemtvis goneba rad daakcie? me oditgan
15 tovlta ęigan viĹirvi, ęenita gonebita Ĺirveuli, da ęen
16 sďavrata mraval-perta da ďçavta ęenta ęesaperta ęigan gamosvenebuli
17 xar. me ęentvis dautmobeli da ęen Äemi egre
18 damtmobi, ęen mxiaruli da me ęeĹirvebuli var da viço! nutu
19 Ěmertman esre ineba, romel ęen gaisveno da me egreve
20 viĹirvide? nutu Ěmertman çovli lxini ęenad ęesaperad
21 mogca? me ţeretca ulxinod mineba da martalica ęenmca
22 oden uĹirveli içav, me mmartebs ęeni samsaxuri, Äemtvis qams
23 ęeĹirveba: ęen nazi xar, Ĺirsa ver gasýleb. da ese ici, me
24 vitari sabralo var çovelta dĚeta da Ěameta ęeni mgonebeli
25 da naxvisa úamisatvis uÖana mdgomi asetsa Ěamesa, esre dautmobeli, uýilo, gul-daÂçlulebuli, gul-uÂçnaro.
26 esetisa çopnisa da sicivisagan damqsen, ęenta ubeta ęigan
27 gamatbe, miÄvene ĺiri ęeni, sulta mdgmeli Äemi, momisvene ęenita
28 lmobierobita! surneli tma ęeni Äemsa okrosaebr daçvitlebulsa
29 çelsa momaxvie. Äemi guli ęenisa ýebnisatvis
30 daÖargula da ęeni sięore Âina ormo mkmnia da Äaagdebs simarďoyta
31 misita. nu uar ikm Äemsa .esre çopnasa. me tu ęenisa
32 naxvisagan esre uimedo vikmnebi, icode, tmobisa Ěonisagan
33 gamoval. nu mÖrav gulsa sięorisa ĚrianÖalsa, nu gardamiÂçved
34 naxvisa imedsa. vire cocxal viço, ęenisa qelita
35 ęeÖruli ďçve var".
36 ese ęetvliloba ýiýaman utxra vissa da visis uÖvamlod
37 cecxli moedva. ýiýasa egre utxra:
38 "rasa Ěonesa amigeb, moabadisagan vit miqsni? a sýinavs
120
1 tu gaeĚviýebis, igrýnobs Äemsa sakmesa da avi ÂameÖidebis
2 da, tu marďo davagdot, uĚoniod gaeĚviýebis a Ěone esea,
3 romel ęen gverdit dauÂev. amas sýinavs da ara icis; zurgi
4 ęeakcie, ęeni ďani da Äemi ertmanertsa hgavs, haririsaebr
5 rbilia da, tu qeli mogços, esden mtrvali da ucnobo aris,
6 romel verad ęeigebs"
7 ese tkva, santeli daavso da ýiýa moabadis gverdit daaÂvina.
8 tvit Âavida ramins gverdit mxiaruli, Öocnisa siamovnita
9 ramins Âçlulsa malama dasdva. nebisaebr kveęe daiges
10 da mravali ďçavi zeda daibures. ertgan ęeçrita lamiani
11 ĺerangi aiqada, gulisagan ęeĹirveba gaagdo. nargisi da vardi
12 zamtrisa ertgan ęeiçarnes, ęvenodes ertgan, vita mtvare
13 da muętari, vita Övla gvarianoba da simdable. miÂa çvavilita
14 aivso matisa ĺirisagan, haeri - muęÖita matisa surnelebisagan.
15 Âavida Ěrubeli da gamoÄnda varsÖvlavi. orni miţnurni
16 ertgan ęeçril içvnes; vita mat sÂadda, egre amod ixarebdes.
17 zogţer sastauli raminis qeli içvis da zogţer visisi.
18 mat ęua beÂvi ar daeďeoda. zogţer sagulisosa ubnobdian
19 da zogţer salaĚobelsa. igini mun egre içvnes.
20 ra ęahi moabads gamoeĚviýa, qeli moavlo. gverdit mtvare
21 aĚar uÂva, misad nacvlad qmeli lerÂami ĺova raytamca
22 hgvanda moÂipebulsa çrmasa visis beri ýiýa?! anu rayta hgavs
23 isarsa męvildi? qelita eÖali da ęari Öidis-Öide gamoicnobis.
24 moabad ganaĚamca ęeaďçva, vita vepxi sagebeltagan aiĹra,
25 Âçromit izaxda, vita Ěrubeli kuxiliani. ama ýiýasa grýneulsa
26 qeli esre magra dauĹira, romel gamoýrobisa Ěone ar
27 iço. ęahinęa egre eďçoda:
28 "Äemsa sagebelsa ęigan devsa ra sakme uc? me devi odes
29 ęemirtavs colad? Äemsa gverdit ęen eęma vin dagaÂvina?"
30 mravalţer hÖitxa: vin xar, anu ra xaro?
31 ýiýaman ĺasuxi ara gasca msaxurtagan santeli itxova, dia
32 uzaxa da uqmna, magra arcavis gaeĚviýa, da verca santeli moiĚes
33 da arcavin Öide raminisagan mĚviýare iço. mas gatenebisgan
34 eęinoda, da visis gaçrisatvisca nebasa mostkmida da cremlisa
35 margaliďsa vardisa persa ĺirsa açrida. visi mas dĚesa
36 msmelta tana ţdomil iço da mas Ěamesca uýilo iço maęin
37 kve dasýineboda. ramin ęeĹirvebit simĚerasa iďçoda, egre
38 tkva:
39 "ra amo Ěame içav, çoveltatvis Ěame da Äemtvis oden
121
1 dĚe nateli! ęen ra çoveltatvis gastende, maęin Äemtvis
2 dabneldebi. daemzade, gulo, a gatenebis úamia, a isari
3 gecemis sięorisa! ra amoa ęeçra, tumca bolod gaçra ar
4 iço! saÂutro, avisa kmnisagan Öide Äemtvis ara ici! momcem
5 sixarulsa da, Âamsve tu uÖvdavebasaca ęemasvam, maęinve ertsa
6 Ĺikasa navĚelsa uĚoniod momcem. avi dĚe iço ĺirvel Äemisa
7 gamiţnurebisa, guli uĺovarad maęinve dameÖarga. ra
8 vnaxav, sięorisa ęięi makvs. da sięore tvit moutmenelia. Äemebr
9 sabralo ďçve aravin vici da arca dambadebelisebri
10 margebeli, romel misgan qsnasa moveli".
11 ramin esre malvita ubnobda, igonebda gulsa ęigan da
12 Övnesoda. tavisa sakmesa ęeiĹirvebda, gatenebisa eęinoda, visis
13 gaçrisatvis guli umcrdeboda. visis kve eýina da msaxursa
14 missa ramins anazdad ęahi moabadis qma esma, romel izaxda
15 maĚlad da santelsa itxovda ramins ęeeęina da visi gaaĚviýa,
16 egre utxra:
17 "male adeg, igi ÂagveÖida, risa gveęinoda. da ęen uęięad
18 kve gýinavs, me ęenisa moęorvebisa ęeĹirvebita da gatenebisa
19 ęięita mĚviýavs. ertsa avsa vhridobdit da meore uýnelesi
20 ÂagveÖida. qma da zaxili moabadisi mesma, romel cnobani
21 Âamivides misisa zaxilisagan da eseti guli ęemekmna, ama ďalaxisagan
22 kve Äavide, tavi movÖveto da kveçana davqsna ima saýulvelisagan.
23 eseti ýmisa sisxli ertisa Öaďisa sisxlisagan
24 upro meadvilebis".
25 egre uĺasuxa visman:
26 "daÂçnardi da cnobisagan ucnobobasa nu iqmareb. odesca
27 ęeni bedi gięvelis, usisxlodca agisruldebis ęeni saÂadeli".
28 maęinve picxlad Äairbina bani. ęahinęas ţeret Ěvino ar
29 mohkarveboda. ýiýasave dauţda visi da egre moaqsena: "ese Äeni
30 qeli dagiÂçlulebia meďad ęemoĹirebita, ertsa Âamsa ese
31 sxva qeli daiĹire, romel ama qelman coďad gamoisvenos da,
32 sadaca gÂadian, Âamiçvane, ar gaçeneb.`.
33 ęahinęas ra visis qma esma, gaexarnes. misi sibiĹe da ilati
34 ar icoda. ortave qeltagan ýiýisa qeli gauęva da badisagan
35 daeqsna saýulveli ýiýa. merme ęahinęa egre utxra:
36 "sulisa ÂamĚebelo viso! akamdin rad suldaĚebit içav?
37 odes giqme, ĺasuxi rad ar gamomec, romel amaępote da guli
38 esre damÂvi?"
122
1 ýiýa srulad maxesa daeqsna. visi gagulovnda, daizaxna da
2 egre tkva:
3 "vaglaxme, romel esetisa mďerisa da mesisxlisatvis miÂçit
4 daĺçrobil var, romel mrudad mavalsa gvelsa vhgav! razomca
5 mival, Äemi Övali mrudad Äans. kveçanasa zeda nuvis
6 misces Ěmertman egeti kmari, mit romel meeĹvi kmari pateraÖisa
7 badea da mýebneli. kmarsa Äemsa ęeuţerebelsa me gverdit
8 vuÂev da gaďexasa da moçivnebasa hlamis Äemsa"!
9 moabad, ęendobisa mtxovelman, egre utxra:
10 "nu meĹv, mtvareo, ęensa uçvarelsa. ęen sulisa Äemisagan
11 usaçvarlesi xar, sixaruli Äemi ęen xar! simtrvalita vkmen
12 ese avi sakme. neďamca samsala ęemesva da Ěvino ara! ęen miçav,
13 Ěvino dia masvi, ęensa gverdit miameboda sma da mit esre gavqe,
14 romel tavsaca davamýime da ęenca ęegcode. Ěmertman Äemi
15 ÂaĚmarti nu kmnas, tu ęeni saeĹvi ramca makvs tu ęegcode,
16 ęendobasaca vitxov da, radgan vinani, Äemebrsa ęe-ca-endobis.
17 [araÖi: ęecodeba dia gamoaÄndebis mtrvalsa, magra, ra.
18 ęendoba itxoos, aĚar gardeqdevis, cnobasa Ěvino dauqęavs
19 da tvalsa ýili; ęecodebasa ęendobis txova garcxis da samoselsa
20 Âçali".
21 ra ęahinęa esre dia ęendoba stxoa, maęinĚa ęeundo ęecodebulman
22 ęeucodebelsa miţnuri Öaci miÂçit uĺaďio
23 aris, veluri txa dia minaxavs galomebuli da monadire lomi
24 misgan ęeprobili. lomica misita bunebita gamiţnurdebis,
25 maęin buneba egreca melisa Äaedebis; vita gul-damÂvari uprosi gvinaxavs
26 umcrosisatvis, ra gamiţnurdebis mistvis
27 gaxelebuli da tavis gzisa umecari. vinca ýali icodes miţnurobisa,
28 nu vin uzraxavs miţnurobita ďçvesa sięmagesa, nurca
29 vin dastesavs miţnurobisa teslsa, tvara missa naçopsa amod
30 atasisagan erti ver gamosĹams; saÂutroysa Âesi da sakme ese
31 aris, romel mista moçvareta emďerebis.
32 ęegoneba: visca aamaĚlebs, daamdablebs, rasaca vis
33 aniĹebs qelta, stxovs, missa siďÖbosa simÂare hrtavs, missa
34 Öurtxevasa - Âçeva, dĚesa - Ěame, lxinsa - Ĺiri, sixarulsa
35 - daĚreţa, simdidresa - siglaxaÖe, moçvrobasa - mďeroba.
36 misi lxini uĹiro araa, arca ęekceva da gamarţveba gaukceveli,
37 tvara ÂaiÖitxe vis-ram[in]is ambavi da misgan moismen
38 saÂutroysa mravalperad kcevasa].
123
1 32. moabadisagan saberýnets galaękrva,
2 visi da ýiýa ýmasa zardsa ęehvedrna
3 odes ęahinęa ęeundo vissa da ramins, mxiarulad da amod
4 içvnes. Övla ÄamoeĹra ęua meęurne eęma da dauvso sixarulisa
5 santeli da ýirisagan amoagdo siçvarulisa xe.
6 dĚesa ertsa movides moÄivarni berýenta mepisa, Öeisrisagan,
7 egre tkves: "moçvrisagan vÄivit, moçvroba ęeni daugdia
8 da gemďerebis. gaýlierebula, ęeni pici gauďexia, mravali
9 ęeni çma dauĹedia da dauďçvevebia. a saberýnetit didi
10 laękari gamosrula da ranis kveçana naxevramdis auoqrebia". da
11 sxvani movides ďçvisa upalni xorasans, ęesÄivles da tavsa
12 nacarsa içrides, berýenta mepisa laękartagan Äiodes da izaxdes,
13 saÂutroysa usamartlobisagan samartalsa itxovdes. ęahinęas
14 daumýimda. maęinve Âaslvad Öazma daiÂço. uqmna laękarni
15 misni da acnoba qelmÂipeta da didebulta da Âigni miuÂera
16 çovelgan. egzom didi laękari ęeiçara, romel mindorni
17 veĚar iďevdes. ęahinęas laękrad ęeçra karsa hgvanda stvleulsa:
18 vita igi purcelsa ar gauęvebs xeta zeda, agretve man
19 Âauďanlad Öaci ar gauęva.
20 Âaslvisa úamsa visis sakme moegona, tu ramin vit uçvars
21 da ertmanertisatvis vit ulevniao. ertxel gardamexveÂa,
22 Âavida da daimala da me misita gonebita momÖla, gamaxela
23 da velta gamagdo. a Övla tu mas mizamsĚa da Âamiva, sisxlta
24 Äemta miisxams. ese sţobs, romel aÂve Öargad ęevinaxo. missa
25 ýebnasa ęigan didni Ĺirni gardamiqdian, Öideganobasa missa ver
26 gavsýleb maęindelica Ĺirad meçopis, odes momeęora odesca
27 Öaci prtxilad ars, ertisa qvrelisagan gveli orţer ver
28 ucemso. igonebda visis sakmesa, tu vita vkmnao. merme ýma misi
29 zardi uqmo da egre ubrýana:
30 "ýmao da sulo Äemo! dĚeta ęenta ęigan egzom saÖvirveli
31 sakme ginaxavs, anu gasmiaca, raca me mravalţer ramin miço? sicocxle
32 momaÂçina raminisa, visisa da ýiýisa sakmeman da ţavrman.
33 daĺçrobil var ima samta grýneultad da Äemisa Ĺirisa
34 Âamali aĚaraa. arca rcxvenian Öactagan da arca eęinian Ěmrtisagan,
35 arca visi ęegoneba esmis da arca daĹedisagan eęinian.
36 usircxvilosa raca moundebis, veĚara daacilebs da ęięi ara
37 akvs me tuca egzomi didi qelmÂipe var, Äemgan upro beÄara
38 da uĚono kmnili aravinaa kveçanasa zeda. çovelsa
124
1 adamis-ďomsa me samartals uzam da Äemi bedi atassa usamartlosa mizams.
2 ĹabuÖni goliatni Äemgan gaikcevian da me ertsa diacsa esre
3 dauýabunebivar! garna me çvela Äemisa gulisagan mĹirs, romel
4 miţnurobisagan mďerni damimoçvrebian da çoveli kveçana ima
5 moçivnebulisatvis minda. romelsa Äemni siaxlni ęesasmelad
6 enaďrebian. augisagan ĺiri esre gamęavebia, romel xutasisa
7 zĚvisaÂçali ver dambans.calÖe Äemi coli dammďerebia da misgan
8 mze dambnelebia, calÖe ýma malulsa mizis qrmal-amoÂvdili
9 da drosa eýebs Äemzeda, romel, ra dro ĺoos, mďerisaebr momÖlas.
10 ar vici, tu rit ikmnebis Äemisa sakmisa bolo, anu ras
11 mizams saÂutro. dĚe da Ěame amisisa gonebisagan usulosa
12 vhgav. rad veýeb mďersa ęors? tvit ęina mizis mďeri. Öarisa
13 daqęva ras mergebis, tu Âçali Äemi ęignidaĚma amova? siberisa
14 úamsa asetsa pateraÖsa ęigan ÄaĹril var, romel misgan saÂutro
15 damviÂçebia a amad Âaslva minda da visis aka dagdeba.
16 vit ęevinaxo? rvalisa cixesa da rÖinisa borÖilta gasďexs raminis
17 naxvisatvis. amisgan Öide Ěone ara vici, romel ramin
18 tana Âaviďano da visi mďirali aka davagdo cixesa ęigan aękaputidevansa.
19 ra visica cixesa ęigan iços da ramini laękarsa.
20 mati ęeçra ar egebisĚa. magra cixesa ęen ęemogvedreb da ęen
21 ginda moĹirveba da gaprtxileba. ęengan Öide guli Äemi aravis
22 miendobis, mit romel çovlita perita gamorÄeuli xar da
23 prtxili. tvit ar dagvedreb, tu vita kmen vitaca ęen ici da
24 qams, egreca ęeinaxe isi orni grýneulni mas cixesa ęigan raminca
25 arsit ęemoiĺaros. esera orasisa dĚisa savalsa Âaval saxelisa
26 ýebnad da, tu ramin raytaca Ěonit a vissa ęeeçrebis,
27 çoveli Äemi saxeli gankardebis da augita aivsebis tu
28 orasi Öaci saxlisa maęenebeli iços, erti amaoqrebeli cud
29 ikms matsa naęenebsa. me samni grýneulni ęina midgan, romel
30 tvito matgani eęmata laękars moerevis grýneulobita. tu
31 atasi devi mat samta daesxas, sakmianobita iginica arad Öviran.
32 vita ici, me asre ęemÖres da sixaruli gulisagan ÂamiĚes,
33 tmobisa saparveli damixies, çovelsa kveçanasa ęigan momaçivnes.
34 aĚelvebulsa zĚvasa ęigan mrÄvalsa Öacsa egzomi ęięi ar
35 gardahqdia, romel amatgan me mĹirs da gardamqdia".
36 zards ra ese ęahi moabadisagan esma, egre moaqsena:
37 "he, mzisagan umaĚleso qelmÂipeo! egzomsa nu ęeiĹirveb!
38 ęeĹirveba Öacsa daasneulebs. vin iços kveçanasa zeda Öaci eseti,
39 romlisagan ęen egzomsa sÄiode da sďirode, rogori
125
1 brýanebaa, ertisa diacisagan? aÂ, tu grýnebita ęavi devica aris,
2 misgan uýabunesi Äemsa qelsa aravin iços. esre ęevinaxav, romel
3 karica arsit eces, mzeman da mtvareman ver naxos; visman
4 Öacisa saxe ver naxos da arcavisi qma moisminos. mas cixe`da
5 ęigan tkvenad moslvamdis esre daviĹiro. tu mibrýano, me igi
6 ęeni lamazi egre ęevinaxo, vita ýviri Öaci vecxlsa ęeinaxavs;
7 da esre saçvarlad daviĹiro, vita suli, da vidre esre
8 ar gauęva, vita ĺurad Öargman Öacman sďumari".
9 maęinve ęahinęa ęvidasita darÄeulita Öacita aękaputidevnisa
10 cixesa Âaiçvana visi dedopali, egzom maĚalsa mtasa
11 zeda, romel tavi camdi iço, Ěamit santlisa nacvlad varsÖvlavni
12 unatobdes da mecixovneni mtvarisa nadimni içvnes, da
13 cecxlisa nacvlad mze aďpobda. ra moabad cixesa gaiçvana
14 visi, casa erti mze sxva moemaďa, cixe misisa ĺirisagan daęvenda
15 vita açvavebuli ÂalÖoďi. dasves visi da ýiýa cixesa ęigan
16 da xuti Öarni daÖliďnes da dabeĹdnes, da cixe zardsa ęehvedra,
17 beĹedi da Öliďeni tana Âaiďanna. saĹurĹle razomi undoda,
18 egzomi daugdo da sasvamad-saĹamadi, tu unda, asisa
19 Âlisa saçopneli. visis gasvenebata tana ara aÖlda raminis sięorisagan
20 Öide.
21 ra ęahinęa cixisa gamagrebisagan moicala, maravsave mivida.
22 laękarsa Âamavalad ęeeÖazma. auracxeli laękari Âaiďana
23 da çvela esre darÄeuli, romel uÖetesi veúans ar iço. raminisagan
24 Öide çvela mxiarulobda, igi miţnurobisa ęeĹirvebisagan
25 maęinve gaacxroa: visis ęeçrisagan imedi gardasÂçvedoda,
26 sicocxle mosýuleboda, arca dĚisit. hkonda tmobisa Ěone
27 da arca Ěamit eýineboda ugulisnebod gasrulsa Ěviali sisxlita
28 avseboda da guli cecxlebr eÂoda,-esre gasrul iço,
29 romel mista mďerta uxaroda. misi Ěone misisave gulisa saubari
30 içvis. egre tkvis:
31 "eseti siçvaruli vis zeda misrula, romel Âamsaca mirideba
32 ara hkondes da arca moeęorvebodes gonebisagan? vire
33 ama miţnurobisa Ĺirsa ęina var, Äemi sixaruli arsit egebis.
34 tu miţnurobisagan eÖali odes mcemia, a esre uýnele var,
35 romel moÂamluli isari masvia, romlisa sięoresa verca Âamsa
36 gavsýleb. a radgan mas movęordi, rad ara amissave dasÖvnasa
37 tana movÖved? eseti ęeuÂoneli var, romel rasaĚa vĹvreď
38 kveçanasa zeda! radgan umisod darÄomil var, Äemtvis ese usanaďrelesia,
39 tumca usuloca davrÄi. me sicocxle misisa siaxlisatvis
126
1 minda, me tvalta Äena misisa Ĺvreďisatvis mixaris, me
2 ena misisa saubrisatvis miamebis, me qelni misisa samsaxurisatvis
3 minda! a ubedurobita Äemita radgan movęordi, abezari
4 var çovlisa lxinisagan".
5 esre Övnesita daĚonebulman kve-kve simĚeraca tkvis:
6 "gulo, tu miţnuri xar, Övnesodi! ici, romel miţnursa
7 samartalsa arvin uzams, aravin eÂçalvis miţnuri, arvis ebralebis
8 daĹirvebulobisatvis. tu vÖvnesi, martal var: momaęore
9 sixarulisagan, momÂçvide mzisa sinatlisagan, Âçlulsa marili
10 damaçares da ęarbatad navĚeli masves. tvalno Äemno! Âvimdit
11 sisxlsa, nuĚara romlis dĚisatvis sÂçalob sulta! ęeÄemebaca
12 mcrobs, ara oden ďirili, radgan Âvimisagan kveçana
13 aęendebis. me Äemta tvalta Âvimisagan ĺiri damĹnobia, ęeĹirvebisa
14 cecxlman damilia guli da ĚaÂvta zeda gamdnari okro
15 damasxa. tuca iďçvian mamacisagan ďirilsa augad, Äemgan amit
16 saqamsoa, romel esetisa moçvrisa sięoresa vigoneb".
17 ra ęahi moabad movida, ramin meďadre daidasďura visis
18 ambavi, ďÖivili ďÖivils moemaďa da Ĺiri Ĺirsa. ra tvaltagan
19 cremlni gardmoçarnis, çvitlisa ĺirisagan ţangni Äamohrcxis,
20 iďçodis miÂçit sabralota ęairta:
21 "me igi gul-Âçluli var, romeli çovlisa rgebisa da imedisagan
22 uĚonoa. ra Äemi moçvare gacixovnebula, munitgan me
23 atasita borÖilita da ţaĹvita ęeÖruli var. aÂ, karo, miartvi
24 ambavi Äemi da moaqsene vissa Äemmagier, tu uęenod ęantta
25 mravalpertagan guli damdaĚvia, tvalta Äemta ęeni saxe dahrÄomia
26 da enasa-ęeni saxeli. ęensa saxesa ýili ÂauĚia Äemtvis
27 da ęensa qsenebasa çoveli lxini miucilebia. me ama Ĺirtagan,
28 tu almasica var, vit davrÄebi? unaxaobisa ęenisa Ĺirni Äemni
29 tu çovlisa kveçanisa Öacsa zeda vin gançvnes, iginica ver moitmenen
30 da me marďo esre gauqdivar, romel tu mnaxoĚa, egre
31 iďçvi, ar igi ariso! me ama Ĺirisagan ęenad naxvamdi verĚarayt
32 viqsenebi".
33 ra ese sakme ikmna, munitgan ramin ďirilisa da Övnesisagan
34 esre damĹlda da gaqda, romel tmisaebr daÂvlilda da Övirasa
35 ęigan isrisaebr ďani męvildad ęeekmna. ęahi moabad arca
36 egre daagdo, ęięisagan Öubosa Äasves da gurganamdis Âaiďana
37 ęahinęam. da ramin esre gaqda, romel misisa sicocxlisagan
38 imedi gardasÂçvides, vitamca atasi moÂamluli isari gulsa
127
1 soboda. moabads Âinaęe didebulni mivides, raminis dasaÂçleba
2 da egre çopna moaqsenes. kenebit ese hÖadres:
3 "he qelmÂipeo, ramin ęeni ýma aris da ęvili, çovlita perita
4 misebriv aravin aris da qelmÂipesa esdeni uÖlebi çmaca
5 moundebis, ar ýmaca, mit romel mravalperad saqmari aris.
6 ęegoneba: tu lmobierad xar da ar uÂçrebi, eseti ýma
7 ertisa temisa laękartagan mosaÖrebelia ęentvis. amisita mizezita
8 mďerobasa vera gÖadreben da moçvareta ertgulobasa
9 moemaďebis. ese ęentvis cixea magari, ĺilo ýlieri da mÂçromi
10 lomi. tu ęe-raodes-ucodebia ęentvis, ęegindviaca. a bare
11 nu gauaxleb ývelsa mďerobasa da nu mohÖvet axal-moÂipulsa
12 ęďosa. esre gasrula, romel siÖvdili ara hęoravs. a ęeiÂçale,
13 moulmobierdi da ama begrisagan daqsen, aka daagde, nutumca
14 darÄa. mgzavroba mrteltatvisaca ara amoa da sneulsa da
15 ususursa meďadre ar mouqdebis; gamoisvenos, dia saÂçlad
16 aris da, ra gamrteldes, ęenitave mbrýanebita xorasans Âavides,
17 igi Âçali da haeri upro aęvnia. ese kveçana xoręa da
18 umaęvnoa".
19 ra didebulta esre ęexveÂit moaqsenes, daagdo gurgans
20 da ęahinęa Öide Âavida. igi mun darÄa da maęinve gamrtelda,
21 amit romel ara tvit rame sĹirda Ĺirad. zapranis-peri ĺiri
22 gauvardda, visis naxvisa Ěoneta ýebna ęeekmna, gulsa uÖvamlo
23 cecxli moedva da tmoba aĚara hkonda. ęeţda cxensa marďo
24 da sÂrapit Âavida. gzasa iadonebrita qmita mravalperta simĚerata
25 moiďçoda, isÂrapda moslvad. egre tkvis:
26 "viso, uęenod sicocxle ar miamebis, arca mosveneba da arca
27 gulisa neba makvs. ęensa ýebnasa ęigan me vera ęemaęinebs.
28 tu saÂutroca Äemi mďeria, tu gzani gvelita savsenia da velta
29 tiva qrmalia, kvięa lomi da vepxi, Ěrubelni mexianni içvnes,
30 romlisagan daďexasac movelode, da çoveli kveçana
31 qrmlosani da isriani Äemi mebrýoli iços, me, ęenman mzeman,
32 ęensa mýebnelsa, vervin ęemakcevs da, tu ęevikce, ar mamaci
33 viço. tu cecxlsa ęigan mimxvdebis ęeni naxva, misisa Âvisa
34 uęięi var da, tu lomnia ęenni mcvelni, Äemi qrmali mati saĺasuxoa.
35 orisa tvisa savali ert biţad miÄns ęenisa naxvisa
36 molodebasa ęina. ar miÖvirs, tu ęeni sanaxavi gza saęięi iços,
37 radgan elva mexiani mtvarisa siaxlesa mohqdebiso".
38 esegvarsa rasme moubnobda da gzata sigrýesa amit amoÖlebda.
128
1 ra visi cixesa moiçvanes da ęahi moabad Öide Âamovida,
2 visman srulad daasÖvnevina gulsa raminis moęoreba da misi
3 laękars Âaslva, da misgan misisa naxvisa imedi gardasÂçvida,
4 dĚe daubnelda da sixaruli gauarmda. misi vardis-peroba
5 gaazaprana da tvalta mista margaliďi xovrielad amarďasa
6 zeda daasxes.
7 33. visisagan ďirili raminis moęorebisatvis
8 oritave qelita ĺirsa esre uÂçalod icemdis, romel gauiisprda.
9 ďanisamosi mgloviaretaebr lurţi ęeimosa moçvrisa
10 gaçrisatvis. ĺirisa xoĹaman siaxlita Öalta gauÂitla. ĺiri
11 misi ďanisamosisaebr galurţeboda, ďanisamosi misi ĺirisaebr
12 gasÂitleboda. izaxda da ďiroda. ýiýasa egre eďçoda:
13 "a ra vkmna, ýiýao? Äemi siçrme da sixaruli, saÂutroysa gamosveneba
14 da lxini çvela miţnurobisagan gamÖideganebia, romel
15 sicocxle Äemi aĚar egebis. me guli da tvalta Äena raminis
16 siçvarulisatvis esre ęemiÂiravs, romel a çovelni Äemzeda
17 gardasrulni Ĺirni damnaďrebian. me ese gulsa veraodes
18 mivec, tu Äveni gaçra odesĚac egebis, anu,-vita Även gvinda,
19 - ar miÂçit agre vixarebt. garna Ěmrtisa gangebaman, vitamaęin
20 siçvarulisagan sircxvilisa pardagi dagvixia, a egre gaugebeli
21 gaçra dagvemartao. - aha, saçvarelo da miucilvebelo
22 ramin, me vire ęen geaxle, Äemi sixaruli tvit ici. ęensa sięoresa
23 ęigan Äemi sulta-dgma sicocxled ara miÄns. amodçopna
24 tvit ras hkvian, anu gamosveneba? amit upro ar mimcildebi
25 úamsa da uúamosa, romel mďersa brýolisagan miĹirvebuli
26 megonebi. ţaĹvi Öabisa nacvlad ďansa gamýimobs da muzaradi - ÄaÄisa
27 nacvlad, da qrmali Ĺikisa nacvlad qelta gaÂçens,
28 da sicxe mzisa gÂvavs, da aÂçens ęensa nazukobasa ese
29 miĹirveba. mďerta sisxli esre dagiĚvria, vita moçvrisa. ęenisa
30 sięorisagan me tavsa rad davemďere, romel Âadilni da
31 mbrýaneba ar movisminne da ar Âamogçev: nutumca ęenisa cxenisa
32 perqisa mďveri mcemoda! magra tuca Äemi ďani akaa, guli'
33 Äemi saęenod ar moÂçvedila, ęensa gverdit mgzavrobita iĹirvis ęeĹirvebita
34 sisxlta ęigan mrÄvali meďad nuĚar miiĹirveb,
35 tvit romel dagimýimebia. uęenobita arcaĚa misi gaýleba
129
1 akvs. ar amoa moçvrisagan moçvrisa usaÖutroba. ęen mas nu ikm
2 Äemzeda, romel ar ęenisa ĺirisa msgavsi iços. momigonebdi da
3 Äemsa çopnasa iqsovnebdi, magra odes moigonebs mdidari glaxaÖsa?
4 ęen Äemisa miţnurobisa cecxli oden genaxa, a Övamlica
5 gamoÄnda. aÂindelman grýlad sięorisa ďÖivilman akamdin Äenni
6 Ĺirni damaviÂçna. noes rĚvnobisa Ěrubelsa hgavs Äemi tavi.
7 amit ţeonisebr mdidrad mdis tvalta cremli, guli Ĺirita
8 amvsia, ęignit daďevisa Ěone ara makvs da garet maÄnia da
9 sisxlisa zĚvasa ęigan viĚelvebi."
10 mostkmida visi da gulisa ďÖivilisagan ertsa adgilsa
11 ver iço. ýiýa samisod misodnadve iÂoda da çvelasa tmobasave
12 asÂavlida.
13 egre eďçodis:
14 "ęegoneba: datme, ar egebis mtmobisa Öacisagan, tumca
15 gulisa neba araodes miaxvedra Ěmertman. çvela Ĺiri dailevis
16 Öacisagan da tmobisa xe sixarulisa naçopsa miÂçit
17 gamoiĚebs, tuca ugulota datmobisagan sabrisaca Ĺama upro
18 eadvilebis.
19 a moismine Äemi moqseneba da stmobdi, nutu anazdeulad
20 gulisa Âadilsa mieÂio. Ěmrtisagan Öide ęeni rgeba aravis
21 ęeuýlia, vercavin ama ĺaďimrobisagan giqsnis. guli dadev
22 da tmoba moiĚe, Ěmertsa evedrebode da moalxende ęenta moaxleta,
23 nutu Ěmertman moiÂçinos egzomi Ĺiri ęeni da gulisa
24 tkvenisa cecxli daavsos! anderýadca amis meďsa veras
25 mogaqseneb, romel miÂçit tmobasa givazireb"
26 ĺasuxad visman egre utxra:
27 "gulman, uÖvamloysa cecxlisagan damÂvarman, tmoba vit
28 miiĚos? igi siďçva gasmia, romel Öaci vinme ęeagonebda visme
29 da man egre utxra: "he moçuareo, ęen meďad nu miiĹirveb, me
30 gulsa esre ar dameÖrvis, vita gunbadsa nigozia? ramin Äemgan
31 unaxavi Âavida da misi micilveba Äemgan vit egebis? ęeni ęegoneba
32 da didsa Âçalsa ikit qidi Äemtvis sÂoria. ęeni guli
33 da Äemi ar erti aris. ęen Öalta geÂvis da me guli. ęen ra
34 gagva, tu me viĹirvode? ęen egre meďçvi: datmobisa Öide Ěone
35 ara gakvso. advilia mxedveltagan meomarta Ĺvreďa. ęen
36 aras gabraleb: cxenosani xar da mgzavrobisa Ĺiri ar ici; ęen
37 mdidari xar da uĚonobisa Ĺiri ar ici; maýĚarsa męieri emtrvalebis.
38 ęen, ýiýao, Äemtvis datmobasa gamoarÄev da mivazireb.
39 gĹirsamca Äemebr ęenca esre tavuÂevarkmnit xeloba?
130
1 ramin upro utminod iço! ugulosagan tmoba ar egebis. tu
2 mebrýolsa lomsa gulsa ýala ara akvs, masca moerevis meli
3 misita siţabnita. nu ggonia, tumca ese Ĺiri da zaxili saÄemod
4 meadvileboda, anu miameboda da tvaltagan sisxlisa
5 cremlisa dena ar saÂçinod miÄnda. aravis unda gonebiansa
6 tavisa Ĺiri da ubedureba. ama ubedurebisa Ĺa ęen mitxare
7 ęenita sakmianobita, ęigan Äamagde da aÂĚa amod da ęeuĹirveblad
8 zeda moţdomil xar da egre meďçvi: datme, Ěmertsa ekenebode,
9 misganve Öide ęeni Ěone da ama adgilisagan mqsneli
10 aravinaao. advilia nabdis Âçalsa ęigan Äagdeba, magra gamoĚeba
11 saýneloa".
12 34. raminisagan maravidaĚma aękaputidevans
13 visis ęesaçrelad Âaslva
14 ra ramin gurganit maravs mivida, visi mun veĚara ĺova.
15 misisa sixarulisa venaqi gamqmari naxa da ÂalÖoďi uçvavilo.
16 darbazsa ęigan kveçnisa mze aĚar daxvda, arca saţdomi mista
17 tmata surnelobisagan savse gaicada, arca kalaki ĺirvelisaebr
18 moxaruli daxvda. tu stkva, darbazi damidamo raminis gulisaebr
19 uvisobisatvis ďiroda igi amo darbazi, misgan
20 gasaxarebeli, saÖnad auÄnda da ęeĹirvebita, vita broÂeuli
21 kerksa ęigan, gaskda, ďiroda sul-ęeuĚeblad; gazapranebulsa
22 ĺirsa zeda margaliďsa aÂvimebda. missa saţdomsa zeda
23 ĺiri dasdvis da, vita iadoni vardsa zeda, eubneboda da Övnesoda
24 da sabralod mostkmida. egre tkvis:
25 "darbazo, ęen igi xar, romel cisaebr mzisa siaxlesa daeęvene,
26 romlisa gonebita me cnobani Âamslvian! miÂa misisa ĺirisagan
27 daęvenebul iço da haeri misita surnelobita avsil
28 iço, vit a guli navĚlita miÂçit avsila".
29 ucxoperita qmita momĚeralni muďribni msmelta sixarulad
30 imĚerodian:
31 "darbazo, ęen aĚara igi darbazi xar, romel çovlita
32 perita uÖlebi içav! ęensa Öarsa zeda velisa nadirnica tamaęad
33 movidian da Öacta monaďreta Öari içvis. me veĚar vnaxav
34 ęenęigan varsÖvlavsa, mtvaresa da mzesa, romlisa sięorita
35 dambnelebian saxedavni! saÂutroman uxanoba ęenzeda Äemebr
36 muxtlad kmna, ÂagiĚo sixarulisa dĚe, vita me gulisa neba da
37 tmoba. sadĚaa igi úami Äemtvis? raodeni aka gamixarebia anu
131
1 odesĚamca egeboda Äemtvis, tumca me egre mxiaruli ęemo-Ěa-ved?
2 aka esre çopnasa ęigan atassa ÂeliÂadsa erti igive dĚe
3 Ěmrtisagan upro sanaďrelad miÄns".
4 mostkmida da ďiroda. uimedoman egreca gamoiarna kalakisa
5 Öarni da miaĺçra ĺiri mas cixesa, sada visi ţda. esre
6 sÂrapit Âamovida, romel dĚe da Ěame iara. dia bneli iço
7 Ěame, odes cixisa ýirsa mivida, tuca mas da vissa dĚisagan
8 igi Ěame upro gautenda. verca guęagta naxes sibnelita. icoda
9 ramin darbazi, romelsa ęigan iço. munit ýirsa mivida,
10 moiqmara mecniereba, romel çovelsa kveçanasa ar iço misebr
11 męvildosani. ęesďçorca cer-martali isari mas adgilsa da
12 egre utxra: "svianimca xar, Äventvis usulo mocikulo, çovelgan
13 sulisa ÂaĚebasa mocikulob da a Äemsa sulsa sulisa
14 ęeçra axare!" isari martlad Âavida da bantad visis saÂolsa
15 ÄaiĹra. masve Âamsa ýiýaman aiĚo, icna da sixarulita aivso.
16 visis miartva. egre moaqsena:
17 "naxe sviani isari, mocikuli, raminisagan maxaroblad gamogzavnili,
18 romel nięani akvs. akatgan nuĚara xar ęeĹirvebit,
19 Ěmertsa hmadlobdi da moçvrisagan ixarebdi".
20 visman naxa isari da raminis saxeli zeda ÂaiÖitxa. meďisa sinarulisagan,
21 vita guli moscemda, egzomca sixarulsa ver miagebda,
22 aÖocebda, uçvavebda da eďçoda: "he, sviano raminis isaro
23 Äemo da sultaca sarÄeo! çoveli Öaci ęengan daiÖodebis
24 da me daÖodilobisagan Âçlulsa malamisaebr mergebi mocikuli
25 xar ęen mista mÖlavta, romelta miÂçitmca iqmarebs...
26 iagundisa ĺirsa dagageb da okroysa xalasisa Öilosa gulisa
27 Äemisa karkaęsa ęegikm, amit romel ęeni ĺaďroni gamxiaruldebis.
28 tuca misita sięorita atasita ęenebrita isrita Âçluli
29 mdgmia, aÂ, ra ęen mosrul xar, munitgan ĺir-almasoba mati
30 lxinad ęemcvalebia isari mÖurnali ęengan Öide ar minaxavs,
31 arca ęetvliloba ęensa uamesi masmia".
32 ra ramin isari gasďçorca, merme sagonebelsa ÄaiĹra: "neďar
33 ra ikmna Äemi isari? sad mÂadda, mun mivida vita, anu
34 nu unebliv raime daemarta da sxvaman vinme aiĚo? tumca icoda
35 visman Äemi sakme, atassa Ěonesa eýebs Äemisa.ze-gaçvanisatvisao".
36 maęin gulsa ęigan egre tkva: "gulo, gaÂire suli, nuvisgan
37 geęinian! Ěmrtisa çovlisa dambadeblisa ýalman, akat
38 ar ęevikcevi, viremdinca anu ar movÖvde, anu gulisa Äemisa
39 Âadilsa ar mivhxvde. tuca ama cixisa zĚude rÖinisa iços,
132
1 Äemisa gulisaebr gaqurvebuli, midamo çvela moÂamluli,
2 Öldisa tavni-asĺiďisa gvelisani, mecixovneni matni devtaebrni,
3 verca egre ęemakceven. ęeÂevnita Ěmrtisayta da mÖlavisa
4 Äemisa mindobita egreca vecdebi visis gamoçvanasa da Äemisa
5 gulisa ÂamĚebisa Övla ęeçrasa. me vire cocxal var, visisa
6 ýebnisagan Öide ara sakme mic. me razomca didni mďerni mebrýoden
7 da mati guli saÄemod moabadisa da zardisaebri iços,
8 arca egre daveridebi. magra igini cecxlnia, ertisa gvarisani
9 vart da ęeaďçveben Öacsa siÖete-siavesa".
10 akat ramin Ěoneta ýebnita sagonebelta ÄaĹril iço da
11 ikit visi badesa dabmul iço siçvarulita. misi ena ramins
12 izaxda da agreve utmobad misi guli eýebda ramins mun siciveta
13 ęigan çopna da misgan misi mun ver-siaxle gulsa laxvrad
14 da ęantad esoboda da misisa ęeçrisa ilatsa eýebda.
15 ýiýaman egre moaqsena:
16 "he, dedisa sulo! eďli da bedi, çvela ęen gięvelis, da
17 eseca ęenisa bedisagan iseti sicivea, romel çinvisagan Öacisa
18 velta çopna ar egebis. guęagta da cixisa mcvelta çvelata
19 ęigan ęeuridebia sicivisagan. orţer oden gardgomilan guęagni
20 da ęinave ęesulan çinvisagan. radgan esrea da guęagni banta
21 zeda ara sxenan, Ävengan çvela advilad egebis. ramin aka
22 Ävensa siaxlesa aris, tuca sibnelita ara Äans. man icis, romel
23 Även ama darbazsa ęina vart. dia çopila ama cixesa ęigan
24 umoabadod da atasi gza icis gamosavali. ege satamaęo sarÖmeli
25 erti gavaĚot da santeli avantot. igi garedaĚman gvnaxavs
26 da Ävensa siaxloesa mova. da maęin misi gamoçvana egebis".
27 ra ese tkva, santeli aanto ýiýaman, misita grýnebita devnica
28 daaborÖilna. ra ramin santeli dainaxa, gamxiarulda da
29 mihmarta. ęeigna, raysatvisac aento santeli da, vita ęevardeni,
30 Öldesa zeda gavida.
31 [brýensa] utkvams. "asre ikmnebis miţnurisa guli: arca
32 Ĺiri eĹirveboda da arca ziani zianad. moçvrisa ýebnisatvis
33 sţulsaca daagdebs, miikcevis. gzisa sigrýe moÖled da Öuęďi
34 lomi melad uÄns. miţnurobisa sixarbe ase gahqdis, romel
35 unaçopo mindori venaqad, mta tmad uÄns da zĚva rud. aęiÖobisad
36 gulisaebr misçiduli aravinaa, mit romel gulsa sabĹosa
37 aravin Âaiçvans. miţnurobaman siÖeÖluce da siduxĹire
38 ar icis, mit romel cnoba miţnurobasa brmobit uçvavis".
39 ramin ra axlos mivida Öedelsa zeda, visman dainaxa
133
1 zeidaĚman. da berýuli sďavra ormoci da sxva, raca ĺoes, dagrixes
2 orÖecad da magrad ertmanertsa gamoanasÖves. Äauęves. moeÖida
3 ramin da ze gavida vepxisaganca uÖisÖased. ra cixesa ze
4 gavida, mze da mtvare ertgan ęeiçarnes da ertmanertsa asre
5 moexvivnes, vita ertita Ĺikita sýe da Ěvino; okro da margaliďi
6 ertgan gaeria, muęÖi da ambari ertad ęeezila, Ěame
7 bneli ganatlda, vita dĚe, da zamtari gazapxulda mattvis.
8 trtave miţnurta gulman gaisvena ęeĹirvebisagan. gulisa da
9 monacemtaebr moexvivnes ertmanertsa, mohÖocnes ertmanerti
10 da merme saÂols ęevides; saĹamadi da Ěvino moiĚes. zogţer
11 tavisa gardanaqadsa ubnobdes,zogţer ertmanertsa exveodian.
12 Ěame bneli da civi iço, garna mattvis samgvari santeli enteboda:
13 ęeçrisa sixarulisa, matisa ĺirisa sinatlisa da Ěvinisa
14 siÂitlisa. samni moçvarulni ertgan ęeçriliçvnes, smiden
15 da ixarebdes matisa nebisaebr gareti Öari daqęuli iço, morĹmit
16 da guldadebit içvnes. arcaĚa amisi saeĹvi hkondat, tu
17 gvigrýnobs vinmeo; arca amisi ęięi, tu: Äveni gaçra odesme
18 ikmnebis da sixaruli ęeĹirvebad mogvekceviso. mat erti Ěame
19 egre çopnasa ęigan erÄia ęors çopnasa ęigan atasisa Âlisa
20 sicocxlesa. ramins ra gulisa saÂadeli ausrulda, -vitari
21 sÂadda, egeti çopna ĺova,- daiÂço simĚerisa tkma miseburita
22 amoyta qmita da iďçoda:
23 "ra gagva, gulo, tu miţnurobita Ĺiri naxe da unebelni
24 sakmeni dagemartnes! uĹirod lxini ar egebis da arca umisod
25 esre amod ţdoma egeboda da sixaruli. Ĺir-unaxavad Öargi
26 saxeli ar iĺoebis tuca miţnurisa ýebnisatvis zĚva gaiare,
27 ęeçrita tvali ĺaďiosani hĺoe; sięorita tuca navĚeli ar
28 gaÖlda, a naçopi lxiniani gakvs. gulo, givazirebdi: datme,
29 çovlisa Ĺirisa bolo lxini ikmnebiso. ra Öacman Ĺirsa ęigan
30 diadi xani daços, mere lxinisatvis Ěmertsa upro hmadlobs.
31 a me var ţoţoxetisagan qsnili da samotxesa mxiarulad
32 mţdomi. siçvaruli davtese da sixaruli movimÖe, elvare
33 mtvare siçvarulita momekca. ara gamÂirav-vekmen da ar mivacilve
34 Âamsaca mogoneba. çovlita sakmita gausaÖutre tavi da
35 mitca saÂutroman me ar gamÂira".
36 ama siďçvasa zeda adga visi da moçvrisa saxelsa zeda
37 aivso Ĺika, qelta daiĹira da egre tkva:
38 "Äemisa raminis saxelzeda vsvam amas, siçvarulisa mýebrisa,
39 moçvrisa ar gamÂiravisa, Äemisa imedisa, tvalta
134
1 Äenisagan upro natelisa! me misgan esre imediani da mxiaruli var.
2 romel adamisitgan aravin çopila esre moçvrisagan imediani. siÖvdilisa dĚemdin vikmnebi mouÂçvedlobisa
misisa
3 mqevali, missa saxelsa zeda gvelisa zari uÖvdavebad mergebis".
4 maęinve ęesva igi Ĺika da ramins aÖoca iameboda ramina
5 visis saubari, xalvatad sma da muęÖisaebr, surnelisa moçvrisa
6 tmata moÖideba. iasĺsa, muęÖsa, brolsa da broÂeulisa
7 çvavilsa sĹvreďdis. mÂare aÖaÖi daaviÂçda ďÖbilisa iagundisa
8 sixarulita. çovelta Ěameta cisÖramdis sagebeli vardiani da
9 sastauli mziani hkonda. dilasa ra gaiĚviýian, smita, sixarulita
10 da simĚerita dasxdian. ra visis Ĺika qelta hkondis.
11 ramin simĚerad egre tkvis:
12 "peroani Ěvino gulisagan ţangsa amohqocs, moçvrisa siaxlesa
13 ęigan misgan mocikuli Ěvinoa! peroani Ěvino siçvitlesa
14 perovnebad ęemicvlis, miţnurobisa Ĺirisa Âamali aris.
15 miţnuroba mďveri aris da Ěvino-Âvima, Ĺirisa ganmakarvebeli,
16 sixarulisa mommaďebeli. dĚes bednieroba Äemsa hkvian.
17 me mięvelis Ěmerti da sve Äemi, romel gulisa Äemisa ÂamĚebi
18 Âina mizis. zogţer davÂvebi iasa da vardsa zeda, zogţer sosansa,
19 ambarsa da muęÖsa ęua, bage Äemi perovnisa muęÖisagan
20 ęakrisa uďÖbosa lalsa inadirebs. ÂalÖoďsa Äemsa ęigan Âiteli
21 vardi çvavis, nebisa gzasa moslvita me dia vmxiarulob.
22 me igi ęavardeni var, romel maĚlad prinvita cisa mzisagan
23 Öide aras vinadireb. Äemi nięaďi lomi aris Ĺang-okro, romel.
24 Äemsa sulsa ęeiĺçrobs. çovelta dĚeta moçvris ĺirsa da
25 tmatagan saĺalnita vardsa, sumbulsa, muęÖsa da ęakarsa
26 vhÖrep. ar momindebis ÂalÖoďi misisa elvarisa ĺirisagan, ar
27 momindebis tamaęi, mit romel ese adgili Äemtvis samotxesaca
28 uamea raca Ěmertsa siamovne daubadebia, çvela Äemtvis aka
29 aris. mze aris nadimi Äemi da mÂde Äemi mtvare da mit var mxiaruli".
30 merme vissa amoyta siďçvita eďçvis:
31 "masvi Ěvino, Ěoneo, ęenita qelita vardisa-peri, ęenisa
32 ĚaÂvisa msgavsi, ęenisa ĺirisaebr sviani! amis uamesi úami
33 aĚar egebis, aĚarca ęenisa ĺirisaebri gazapxuli! ra vicit.
34 xvalisa Âinamdebare? moved, romel tavisa Öerýi sixarulisa
35 naÂili aviĚot dĚes, xvale dĚesissa ver miveÂevit. arca ęen
36 gÂadian Äemi moÂçveda da arca me ęensa miţnurobasa
135
1 gaveçrebiqams sixaruli da gulisa neba! ra vicit, Ěmertsa Ävensa tavsa
2 zeda ra gaugia,-asre romel moabads ęen aka cixesa ęigan
3 dauĹedixar da me sneuli gurgans daugdivar, amisa ar mcodnelsa,
4 romel Ěmertsa Äveni ęeçra catave ęigan gaugia. vis
5 ęeuýlia dambadeblisa Ěmrtisagan Öide amisi kmna?!"
6 igini cxrasa tvesa amaęigan içvnes, úamsa da uúamosa mxiarulni
7 da nięďianni; ar daęvres sixarulita da smita. hkonda
8 ęignit tunda asisa Âlisa gansasvenebeli sasmad-saĹamadi,
9 garet ara moundeboda Öarisa gasaĚeblad. naxet, razomsaca xansa
10 gulisa neba da sixaruli gamoiÂvades gulisagan da aiçares
11 ţangi! arca mosýulda ramins egzomi sixaruli da arca
12 vissa raminis sixarulita nięďianoba moeÂçina. erti suli orta
13 ďanta ęigan damÖvidrebul iço, romel ara iço mati ęesakcevari
14 ertmanertisa saubrisa, miţnurobisa da siçvarulisagan
15 Öide. ixarebdes ertmanertita; eţobna moburtaltad da
16 Ěvinita moerÂço sixarulisa nergi
17 cixisa Öari, vita Ĺirsa, daeqęa, mati xvaęiadi kveçanasa
18 ęigan aravin icoda, romel maravs ęigan zarnages xaçanis asulman
19 icoda. gvariani iço da siÖeÖlucita Öarg iço, ďurpata
20 saĺaďrono ĺiri misi mzesa hgvanda da grýneulta uxucesi iço.
21 misita qelovnebita da grýneulobita egzom magaliti iço, romel
22 basrisa grdemlisagan vardsa aaçvavebda.
23 odes ramin maravs kalaks movida, moabadis darbazi moiara
24 da çovelsa Öacsa visis ambavsa hÖitxvida. ra misi cixesa
25 mçopoba cna, vita zemo mitkvams, egre ucnobo ikmna, tvaltagan
26 diţla idina, ĺiri cremlita daibana. ra arca tvalita
27 visis ęvenvare ĺiri gaicada da arca amo saubari moismina,
28 visis ýebnita gaxelebuli ęmagurad curvida kalaksa ęigan da
29 sÂrapit, sada visi iço, mas cixesa mihmarta. vepxsa hgvanda
30 sipicxita da miĹirveba arad uÄnda, Öldesa ęigan koęisaebr
31 aĚma-ÄaĚma rboda, zogţer esre mtasa gavidis, romel tavi.
32 Ěrubelsa miuÂvdis da zogţer kve Äavidis, vita iosebis
33 ormosa.
34 ese grýneulman zarnagesman icoda, romel ramin mun
35 Âavida da misisa Ĺirisa Âamali visis naxvisagan Öide ara egeboda;
36 da gulsa ęigan moabadis saamboblad daisÂavla xaçanis
37 asulman.
136
1 35. moabadisagan cnoba visisi da raminis
2 ertgan ęeçrisa
3 ra qelmÂipe ęahi moabad gamarţvebuli da mxiaruli laękrobisagan
4 ęemoikca,- mas vita sÂadda, egre kmnil iço misi
5 sakme,-movida tavisa saxlsa xorasans da maravs kalaks ęemovida.
6 ertobit ranis kveçana da somxitisa ÂaeĚo da mýevalni
7 da xaraţa berýenta mepisa, Öeisrisagan, aeĚo, çovelta xelmÂipetad
8 moreul iço, mďerta zedat mokceul iço. sixarulita
9 ertob cata gasÂvdeboda misi zari da zeimi, miÂa mista laękarta
10 simravlesa ver iďevda. ra lari misi ertgan ęeçara, mtatagan
11 umaĚlesi gori ęeikmna larisa, tu stkva, catad midgmulao
12 misita simaĚlita, da tavisa silaĚita bedisata qelmÂipetad
13 burti ÂaeĚo, hela misi iço da ţobna çovelta qelmÂipetad.
14 çovlisa kveçanisa laękarnica içvnes missa Öarsa
15 zeda da mýevalnica. çovelta qelmÂipeta qelmÂiped kmnil
16 iço da misisa tavisa sÂori sxva aravin icoda kveçanasa
17 zeda.
18 ra esden mxiaruli da gamarţvebuli mivida marav kalaksa,
19 sixaruli zrunvad moekca: zarnagesgan raminis ambavi esma,
20 guli sisxlita aevso da ďvini misi gulţarbobisa Övamlisagan
21 duĚda. didxan egre gaďexili ţda. merme ţavrisagan gaçvitlebuli
22 ze aiĹra, laękarta acnoba, Âaslvad Övlaca aÂvivna,
23 Öazma daiÂço. asaçarsa hÖres. didebulta da laękarta ęeignes
24 gzasa Âaslva. buÖman moabadis darbazsa ďirili daiÂço, tu -
25 "qelmÂipeo, egzomi mgzavroba aravis ęeuýliao". agreve dumbulman
26 zaxili da Övnesa daiÂço visisa da raminis gaçrisatvis:
27 "vai, tu moçvarulni gaiçrebiano". cixesa ęigan, tu
28 stkva, ramins gulman ugrýna, romel egden amo çopna daumÂardeboda.
29 ęahinęa mividoda sÂrapit raminis siÖvdilisatvis mosÂrape
30 da laękarni çvela mistvis misi momduravni içvnes, romel
31 ţeret naxevarni ar mosrul içvnes ęina; ertisa Âlisa
32 begarkmnilta ţeret sarďçeli ar ęeeqsna da muzaradi ar moeqada,
33 romel Övla cixisa saýnelosa gzasa aÂvivnes. zogni asre
34 uzraxevdes: "aÂindeli begara rad ar gveçopoda, romel aÂ
35 sxvagan gvaÂvivneso?" zogni amas iďçodes, tu: "munamdis
36 mgzavrni vart, viremdis vissa raminisagan davscvidet, dia cxenosnoba
37 gvindao". zogni egre iďçodes, vita: "dia uţobs,
137
1 tumca raminis nacvlad atasi berýenta mepetaebri uÄndao".
2 atassa rasme iďçodes.
3 movidoda ęahinęa picxlad laękriturt, vita kari. mista
4 laękarta mďveri Ěrubeltamdis gaiÂeoda. cixesa saguęagod
5 guęagman mďveri dainaxa, mivida da zardis moaqsena:
6 "mďveri Äans, romel cad gaiÂevis, da uĚoniod ęahinęa mova,
7 tvara egzom didi mďveri sxvaebr ar egebiso". cixesa ęigan
8 qma da ępoti ęeikmna da bruali ęekmnes, vita ďiripisa xeta
9 ęigan karman. zardi ţeret Âina ar migebebul iço moabadistvis.
10 moabad ra cixisa Öarsa movida, guli mďerobita da
11 navĚlita savse edga, ęeuzaxna Âçromit zardsa da egre ubrýana:
12 "he, Äemta Ĺirtaganca uproso Ĺiro! Ěmertman dambadebelman
13 miqsnas tkven orta ýmatagan! Öacobisa úamsa ýaĚlica
14 gţobst: ýaĚli ĺursa moigonebs Öacisagan da tkven arca mas.
15 odes Ěmertman tkven dagbadna, ar vici, tu maęin ra eďli
16 çopila! erti grýnebita eęmasa sÂori da erti siregvnita
17 zroxisa msgavsi da virisa. ęen naxirsa ęua hqam, zroxata ęigan,
18 vissa raminisagan vit dascevdi? me Ěirs var, raca augi
19 ÂameÖidos, çvelasa, radgan cixistavad zroxa dameçene. ęen
20 Ěaplad hzi, gare Öari dagiqęavs, egre ggonia, tu Öargi gikmnia
21 anu Äemisa samsaxurisatvis mogiĹirvebia. ęen manda hzi da
22 zroxisaebr hçviri siregvnita. ese ver gigrýnia, romel malvit
23 ęignidaĚman ęenzeda icinian, vita sÂadian, ramin egre ixarebs;
24 da garet çovelman kveçanaman icis ese ambavi. saęurvelia
25 ęentvis ęeni saţdomi!".
26 zardman egre moaqsena:
27 "he, sviano qelmÂipeo! vaęad brýaneb, mravali Âelica
28 gzisagan mxiaruli moxval, nu daiĚreţ cudisa sakmisatvis,
29 nu ęeuęveb eęmaurs sakmesa gulad. ęen qelmÂipe xar morĹmuli
30 da avisa da Öargisa tkma ęegiýlia. tu martali icode,
31 verasa vin gvadrebs da, tu atasţerca mrudi brýano, vercarasa
32 vin egre ęegecilebis, tu ar egre arso. ęen egetsa rasme
33 mabraleb, romel sagonebelad ar momslvia. tkven ramin akat
34 Âaiçvanet, me ra glax vici, anu ra ikmna? ar ęavardeni iço,
35 romel saberýnetit aimaĚlos da aka Äamoprindes, arca-isari.
36 tumca amas cixesa mit gamosrul iço, vit gamovida ramin?
37 naxe tkvenita beĹdita dabeĹduli Öari, daÖliďuli; ertisa
38 ÂeliÂadisa mďveri zeda ýes. asetsa cixesa romel Öari da
138
1 zĚude çvela rvalisa aris, ramin vit gagiďexda? çovelta ęemosavalta
2 da gzata guęagni dĚe da Ěame damiçenebian, egre micavs,
3 rome, tu ramin grýneulica aris da atasi Ěone icis, aka
4 ęemoslva arca egre ęeuýlia da, tu ese Öarebi gaaĚo da daleÂa,
5 tkvenita beĹdita Övla vinĚa dabeĹda? nu daiţereb qelmÂipeo,
6 esetsa cudsa satkmelsa. nuca tkven daiĚreţt da
7 nuca Även dagvqoct. egetsa nuras brýanebt, romel cnobilta
8 ar moeÂonos da cnobaman ert krtilad ar içidos igi
9 goneba".
10 ęahinęa egre ubrýana:
11 "zardo, beditsa ras ubnob? Öarisa da beĹdisa mizezsa
12 viremdis iďçvi, me rasaĚa merbebis amisi simagre? ęen ar gaprtxilebul
13 xar. cixisa da Öarisa mcvelni prtxilni dia sţoban
14 Öliďesa da beĹedsa. tu Ěmertman ca maĚlad dabada, zeda
15 varsÖvlavni egreca mcvelad daaçenna. me ese beĹedi ras mergebis,
16 romel nipxavsa xonţari ar migdia? xonţarsa ras irďkam,
17 tu nipxavi ar gacvia? radgan ese ęenebrsa ugunursa ęevhvedre,
18 raca ertsa ÂeliÂadsa saxeli vkmen qrmlita, çvela ęenita
19 nakmarita Äemad augad damaÄnda. dia nateli iço Äemi darbazi
20 Äemis saxelovnobisagan, magra a Öari da Öedeli misi çvela
21 daaęave da abnele".
22 ra moiÂçroma, coďa xani gamoqda; mogvisagan Öliďe amoiĚo,
23 zardsa miugdo, egre ubrýana:
24 "gaaĚe Öari, tumca amisi koneba Äemi Âçalsa ikit xidisaebr
25 usargeblo aris".
26 Öarisa rexveba esma ęignit ýiýasa, çuri miuĺçra, moabadisa
27 da zardisa qma da saubari esma, ęięita atrtolda, mivida,
28 vissa da ramins egre moaqsena:
29 "aĚmosavletit Äventvis ubedurobisa mze aĚmohqda: ęahinęa
30 movida ęavta Ěrubeltaebr! Äventvis elva-kuxili gamoÄnda
31 da Ĺirisa matisagan Ěvari daiÂçebs denasa! a vnaxavt
32 cecxlsa kveçanisasa damÂvelsa, romel misman Övamlman
33 dĚe nateli dagvibnelos da Äveni sakme mas tana arad gavidodes".
34 ęięita gaďçdes adgilsa zeda samnive da aĚara icodes,
35 ramca kmnen. amisgan Öide Ěone verĚara moigones, romel ramin
36 munitve kve Äauęves, sit amoeçvanat, tuca mas visis moęorvebasa
37 munve siÖvdili erÄiva. gulita ęeęinebulita da saxelita
38 augianita mividoda Öldeta ęigan, ďiroda moçvrisa
139
1 gaçrisatvis da tmobisa Öide Ěonisa arĚarays konebisatvis. calÖe visisatvis
2 eęinoda moabadisagan da calÖe tavisa; gza ar icoda,
3 ramcaĚa ekmna. gulsa eubneboda:
4 "ras mizam, gulo, ras mizam? raca ar sagrýeloa Äemi, çvelasa
5 mas maknev, nu ebrývi Äemsa bedsa, qrmlita zogţer sisxlsa
6 Äemsa hĚvri, zogţer sulta momaęoreb da zogţer çopnasa
7 damamÂareb!
8 araÖi: ęvildosansa hgavs saÂutro. miÂçit gaçraa misi
9 isari da suli Äemi sasagno. dai,moba Äemi gaďexilsa karavansa
10 hgavs da suli Äemi daonavarebulsa kalaksa.
11 a qelmÂipe nebieri viçav da a arni var, Öldesa ęigan
12 mavali. Ěrubelsa hgvanan, mtasa zedan mavalsa, tvalni
13 Äemni da gulsa Äemsa zeda atassa Ĺirsa sÂvimn. vďirode, romel
14 ęemomiqmos Öldeman da cremlta vidende, romel Âitlad
15 vĚebvide kvata. Äemsa oxrvasa ara hgavs kuxili, mit romel
16 igi karisagan ikmnebis da ese-cecxlisagan. Äemta tvalta ara
17 hgavs Ěrubeli, mit romel misgan cvarad Âvets da amatgan
18 Ěvarad dis. magra ra vkmna eseti, romel mmartebs? aha, aÂĚa
19 gulica qelta mkonda da gulis-nebaca; a aĚarca guli makvs
20 da arca gulis ÂamĚebeli mçavs Äemi çopna amas hgavs, vitamca
21 ca çopil viçav da a miÂad kmnil viçav. gazapxuliaa
22 çvavilisa uxanobasa hgvanda Äemi lxini"
23 ra didi xani iara ramin Öldeta ęigan, goneba, ďirili,
24 visis gaçrisa ęeĹirveba, samisa amisi goneba, tu raęigan varo,
25 çvela ertgan ęeeçara da perqni, vita borÖilianni, veĚar
26 Âadgna. tavisa gulsa da moçvaresa zeda ďirodis ra ďirilit
27 guli iquis, ţangi gulisa misisagan aĚiqocis, vita moÂvimuli
28 kveçana gamxiaruldis. sadaca ramin daţdis, tvaltagan
29 ru adinis mas adgilsa. esre sabralod mostkmidis, romel
30 mďertaganca ęesabraleblad egre iďçodis:
31 "ar ici, gulisa ÂamĚebo, ras çopasa ęigan var, anu uęenod
32 sicocxle vit gamarmebia! me maxesa dabmulsa ÖaÖabsaca
33 vebralebi, ęenisa sięorisatvis ęeĹirvebuli. tu ra Ĺiri
34 ginaxavs, [nu içopin!] ęen lxini gmartebs da sixaruli me
35 var Ěirsi Ĺirisa, romel tavisa sicocxlisa Ěone výebno
36 magra, ęenman mzeman, ęenisave sakmisatvis vkmen. me Ěmertman
37 uęenod Âami sicocxlisa nu momces. me ęeni saxe gulsa Äemsa
38 zeda gamomisaxavs. tu ęeni siďurpe tvito davtvalo, dĚeni
39 ar gamiýleben satkmelad da miqdoma ara makvs tu ďiroden
140
1 tvalni Äemni, martalan, radgan ęenebr ďurpasa veĚar vnaxven.
2 atasita kenebita vitxov Ěmrtisagan, romel munamdis ar movÖvde,
3 vire ęeni ĺiri Övla ar vnaxo, magra, radgan uęeno var, ar
4 veĹv, romel xvalemdis cocxali davrÄe".
5 ra gulisa ÂamĚebeli visi ramins gaeçara, vitamca veęĺisa
6 ĺirsa darÄomil iço, esre gaqda da sataviso ęięi da Ĺirisa
7 goneba daaviÂçda. raminis sakmisa ęeĹirvebisagan, vita
8 ęmagi, brunevda saxlsa ęigan da, ras iďçoda anu ramcaĚa ekmna,
9 ara icoda. brolisa qelita uebrosa ĺirsa sabralod
10 icemda, zogţer ĺirsa ixoĹda, zogţer tmata igleţda, kveçana
11 muęÖita aivso mista tmatagan, haeri cecxlita aivso misisa
12 sultkmisagan. ra sultknis, tmata igleţdis, cixesa ęigan
13 vitamca muęÖsa da alvasa aÖvamlebdis. ĺiri da mÖerdi daelurţa
14 cemita da tvaltagan mxurvaled evpraďi sdioda; guli
15 gaqurvebulsa ęantsa ugvanda, romel, ra mÖerdsa icemdis, naberÂÖali
16 scviodis. samÖauli ęeeqsna da daeÂçvida. miÂa misisa
17 samÖaulisagan casa hgvanda, zeda varsÖvlavtaebr tvali da
18 margaliďi elvida. okro-ksovili ęesamoseli aeqada, mgloviaretaebr
19 ęavi ęeemosa, guli ęeĹirvebita aĚvsoda da ĺiri
20 mďverita. arca moabadis ęięi moegona da arcaĚa zardisi, çvelasa
21 ęeiĹirvebda raminisatvis da amasve igonebda, romel
22 uazrod misgan gaçra daemarta unebeli.
23 ra ęahi moabad visis darbazs ęevida, visis ĺiri daxoĹili
24 naxa da ormoci sďavra da aďlasi ertmanertzeda gamonasÖuli
25 naxa, visis da ýiýasa Âina edva ţeret nasÖvi naxevramdis
26 ver gaeqsna da moabad zeda ęemoesÂra. ýiýa moabadis ęięisagan
27 picxla daimala, mit romel çovlisa pateraÖisa da unasisa
28 mokmedi igi iço. visis dedopalsa tavisa ďanisamosi gaexia da
29 mÖlavni tavisita Öbilita moeĹamnes, muęÖis perni tmani daegliţnes
30 ertob da tvalta sisxlisa Ěvari Äamosdioda. ęahinęa
31 egre utxra:
32 "viso, devisa ęobilo da çovlita Âçevita daÂçeulo!
33 sulsa ęensa cnoba aęoravs da tvalta ęenta sircxvili, ęensa
34 znesa simartle moęorvebia da kcevisa ĺaďivi. gahqed uzenarod
35 da moaçivne tavisi tavi da Äemi qelmÂipoba amas ar mitxrob.
36 tu Äemgan ra qams saęenod magisad samukpod? anu siÖvdilisagan
37 Öide sxva ra gmartebs? azom magaliti da grýneuli
38 xar, romel egzom magari cixe da vaÖe adgili sÂorad
39 gÄan. ęenisa grýneulobisagan arca ese saÖvirvelia, tu
141
1 catagan varsÖvlavni Äamoasxne arca cemisa gagva, arca ęeboneba
2 gesmis, arca zenaari da pici aris ęeni. amas Âinatca gamomicdixar
3 amoyta da mÂarita da ęensa umecrobasa tana çvela
4 urgebi çopila. arca Äemita siamovnita gamxiaruldebi odes
5 da arca Äemis Âçromisagan geęinian.
6 araÖi: nutu mgeli xar, çovlisa mavne? nutu devi xar,
7 Öargisagan abezar-kmnili? saxed da ęvenebit tvalsa hgav ĺaďiosansa,
8 nivtad da sakmed beditsa Öecisa naleÂsa. siďurpita
9 da ęvenebita dia sandomi sasurveli da saçvareli xar da
10 gamÂiraobita da uxanobita saÂutrosa hgav. vai, eseti ęvenieri
11 da ÖeÖluci saxe ęeni da mravlita avita znita da augita
12 dasvrili!
13 dia mimudarebia ęenda amit ęegonebita, dia damivedrebia
14 ęenda idumlad, vita: nu ikm, viso, nu maÂçen egzomsa, romel
15 ęecodebisa Äemisa naçopi siÖvdili aris ęeni, da ęenita
16 siregvnita dastese Äemisa ęecodebisa tesli. a ęengan datesulisa
17 momÖisa úami movida. veĚar veýeb ęensa siçvarulsa da
18 veĚar gavýleb, ar rÖina var da arca kva!
19 araÖi: Äemgan ęenisa Öacobisa molodna da Âçalsa zeda
20 Ĺrelisa Âera sÂoria.
21 ęeni ęegoneba igi aris, romel mlaęesa adgilsa tesli
22 davteso. vit ęengan sixaruli araodes minaxavs da simÂarisagan
23 Öide ęengan arat gamomisvenebia, egreve me uzenaro gekmna;
24 asre gagaýĚo simÂarita, romel raminis saxeli verĚa odes
25 moigono, arcaĚara-odes ramin ęengan gaixarnes, arca ęensa
26 gulsa raminis saxeli aqsovdes, arca man ęensa Âina orýalsa
27 da Äangsa sces da [arca] mas ęen gverdit dauţde mtrvali siçvarulita!
28 egzomi migaĹirvo ortave, romel verca ďini Öldeni
29 gasýlebden. vire tkven ertmanertisa moçvrad xart, me mďerisa
30 ýebna garet ar minda. odesca tkven ertao ęeiçrebit Äemisa
31 siÖvdilisagan Öide aras igonebt. a me igi giço, rasaca
32 tkven Äemtvis igonebt da movicalo Äemta mesisxletagan.
33 araÖi: tu Äemtana guli da goneba mecnierta ars, rad
34 orni mďerni ubeta ęigan misxen? mďerisa ęina çolasa lomisa
35 gzasa zeda Âola sţobs; mďerisa guęagad dgoma gvelisa pardagsa
36 ţdoma sÂoria Öacisatvis".
37 merme moeÖida muęÖisa perta tmata moabad da nebiersa
38 vissa miÂasa zeda itrevda; vita mĺaravsa, qelni uÖuĚma ęeuÖrna;
39 uÂçalod matraxita tavsa da ďansa egzomi çovelgan sca,
142
1 romel, sadaca scemodis, qorcni daqetkodes da sisxlita
2 ęesvril iço. brolisa ďani misi sisxlsa egre ęobda, vita
3 mta lalsa. sadaca matraqi ver mimxvdar iço, lilasa damsgavseboda;
4 ďani da qorcni misni tetr-Âiteli zapransa, lilasa
5 da çaçaÄosa damsgavsebodes. Övla ýiýasa asi egzomi sca,
6 çvela tavsa da ĺirsa. ar ęeebrala sasiÖvdilod, nutu anu
7 moÖvdes, anu grýneuloba da mÄxibaoba atkmevinos, adgilsa
8 zeda dabnida. visi da ýiýa Âitlita mosilta hgvandes sisxlisa
9 denisagan. aĚaravin eĹvda, tu mati sicocxle anu darÄoma
10 egebiso. merme igini egre gasrulni ertsa saÖansa ęigan
11 Äaçarna da guli dadva samatoysa sicocxlisatvis da zeda Öari
12 magrad dabeĹda. da samatoysa sakmesa çoveli adamiani da ama
13 ambvisa msmenelni ęemĹirneobdes. da ęahinęa ýma misi zardica
14 gardaagdo cixistaobisagan da sxvasa Öacsa ęehvedra cixe. tvit
15 Övirasa ertsa picxla iara da maravs kalaksa mivida.ęeiĹirvebda
16 matsa sakmesa da tavsa dia ananda visis cemisatvis. tavisa
17 gulsa eubneboda:
18 "raa ese buneba Äemi, raa eseti Övamli, romel sulisa Äemisagan
19 amovida, saÂutro da simrtele momaýulva? ra iço Äemi
20 azomi Âçroma da dautmobloba agetisa moçvrisatvis, romel
21 sultaca merÄivna? tuca çovelta qelmÂipeta qelmÂipe var,
22 miţnurobisagan esre ýabuni var, romel mďertagan saęurod
23 gasrul var. rad daveÖuęďvi esetsa saçvarelsa, romlisa miţnurobita
24 xeli var? meďita ucnobobita tavisa sultaca vebrývi.
25 dĚes hnaxav saxvaleosa, sakmesa aĚar gaigoneb regvnobita:
26 dĚes ertsa sakmesa ikm, romlita xvale guli geďÖivnebis numcavin
27 miţnuri gulis urÄia, romel misi urÄoba masve gulsa
28 cecxlad moedebodes. rad ekuęvi, miţnuro, mas, romlisa leva
29 Âamsaca ar ęegeýlos?"
30 36. ęahrosagan visistvis motkma da ďirili
31 ra ęahi moabad cixit movida, tana ĺirmze aĚara hçva. ęahro,
32 visis dedaman, igrýna da mďirali Âina miegeba, ĺirsa xoĹa
33 daiÂço da tavsa cema, izaxda:
34 "he, dedisa sulo da çovelta Ĺirta lxinad ęemcvalebelo,
35 rad ar mogiďana moabad? ra ÂageÖida ama uzenaroysa
143
1 devisagan, anu ra giço? bedisa ęenisa konebita raĚa Ĺiri mogxvda
2 amisgan?"
3 merme moabads egre arkva:
4 "ras mizezsa mitxrob Äemisa visisa ara moçvanisasa? ra
5 uçav Äemi mze? rad gahqade umtvarod ca? ęensa darbazsa aÂve
6 naoqarsa gaÄveneb, ęensa samotxesa ţoţoxetad gasrulsa, tu
7 Äemsa asulsa dauçovneblad aÂve qelta ar momcem; davizaxeb
8 asetsa, romel Öldetaca ęevebralo da Äemtanave ęeĹirvebulni
9 izaxden, çoveli qorcieli gavaÖeirvo. daviden sisxlisa
10 Ěvarsa tvaltagan, tu Äemsa vissa ar miÄveneb. aÂve daganavĚleb
11 ęensa qelmÂipobasa, tvit ar gagimarţvebs Ěmerti ubraloysa
12 visisa sisxlta, asre romel tvit ęenve tvalni mďer
13 gekmnebian".
14 ra moabads Âina ese saubari da sarÄeli ďirilit daiÂço,
15 ęahi moabadca sabralod aďirda da egre utxra:
16 "tu sďir da tu icini, tu mÂçev da, tu mlocav, vkmen,
17 raca vkmen, raĚas mergebis da neďamca ar mekmna da Ěmerti
18 ar ęemrisxeboda! Äemi sixaruli da Äemi ĺaďivi gavakarve! ęen
19 visis ĺirsa umiÂosa veĚar hnaxav, tuca miÂa ar misgan daęvenebuli
20 naxo Öviĺarozsa Âakceulsa gaicdi da siçmaÂvilesa
21 missa mas zeda momtkmelsa, ęvenebasa missa mas zeda mďiralsa,
22 elvaresa ĺirsa missa daubnelebelsa sisxlisa ţangisagan ęecvlilsa
23 da tmata dacvivnulta".
24 ra ese siďçva moabadisagan ęahro moismina, miÂasa zeda
25 davarda, tavsa da ĺirsa cema daiÂço. darbazi misisa ďanisagan
26 gasurnelda da cremlta mistagan sisxlisa ďba daaçena;
27 gulsa ęeĹirvebisa isari scemoda da mostkmida:
28 "he, saÂutroo muxtalo, momĺarea Äemi tvali ĺaďiosani?
29 ęenca nutu Äemebr giçvarda igi tvali da mistvis moiĺare,
30 saÂutroo, romel, angarta okro vita, dahpal da dahmale
31 miÂasa? nutu ęegęurda, Öviĺarozisebri ÂamiĚe da sauÖunesa
32 venaqsa darge! rad gazarde, saÂutroo, egzom ęvenieri da, tu
33 gazarde, egzom ugrýneulod rad Âaakcie? a odesĚa izrdebis
34 miÂasa kveęe ambari surneli! he, miÂao, akamdin ęen Öacta
35 oden sĹamdi da a mzisa da mtvarisa Ĺama dagiÂçia. rad ar
36 geçopoda, akamdin rad ar gasýeĚ? radĚa ÂamiĚe Äemis gulisa
37 gamamxiarulebeli mze? radgan Âmidasa vecxlsa miÂa scvets,
38 a meęinian, romel ďansaca ęensa avnos miÂaman; mit damibnelda
39 dĚe Äemi, nateli daabnela. nuĚaramca [ars] naçopta
144
1 mista zrda, romelmanca miÂaman mas daparva hÖadra. akatgan
2 mtvaresa elvarebisa nateli aĚara akvs, radgan Äemi mtvare
3 dilegsa ęigan daimala. me mizrune, cao da kveçanao! mit ęeçril
4 xart, varsÖvlavno, romel me mďirodet! he, dedisa natelo,
5 naÖvt-saroo, ĺir-mzeo, ĚaÂv-iagundo, tma-ambaro, ęen
6 içav Äemi Ĺirisa makarvebeli, ęen içav Äemi sikaduli da sixaruli,
7 a ęen aĚara mçav! visita vięvebde, visita vlxinianobde!
8 me esden usamartlo Äemi daĹirvebuloba vis tana viÄivlo,
9 anu vis tana výebno? vinca ęen mogÖla, çovlisa Öacisa sisxli
10 man moisxna, magra me upro momÖla çvelasagan. brýenta
11 movasxam saberýnetit da hindoetit, nutu ra vin icodes Ěone
12 da sargebeli Äemi. Äemo ęveniero, ęen marďo içav amas
13 kveçanasa da mit mogeÂçina uţuptoba. nutu samotxesa hĺoo
14 ęeni msgavsi, tvara aka aravin ars. sulo Äemo, me oditgan
15 ęeni siÖvdili msmenia, munitgan Äemi sicocxle ęentana momÖvdara.
16 a vis ergebis ęeneuli samÖauli? vinĚa iqmarnes ęeneulni
17 ęesamoselni? vin vĺovo ęenisa saxisa ęvenebita? aÂ
18 viĚa iÖadros ęenisa ýmisa viros cnobeba? vin ęehmartos amisi
19 txroba, tu ęahro visis siÖvdilisatvis ďirso? Âavida ÖeÖlucta
20 mze, davrÄi - visis mýebneli da misi mqsenebeli. ama
21 uzenarosa nucamca Ěorisa cixe dahrÄebis da numca mta, romel
22 Äemisa bedisa tvali mun dabrmobila; mun daęrďa Äemi mtvare
23 da moÖluli me aĚar miÄvenes. a ixareben eęmani da kaţni,
24 ician, tu razomi pateraÖi ikmnebis ama sisxlisa sanacvlod,
25 tu razomi qelmÂipe da didebuli moÖvdebis. me visis sisxlisa
26 nacvlad ţeonsa vaden misisa mďerisa sisxltagan da Äemta
27 tvaltagan da tu atasis ţeonisa odeni sisxli davĚvaro
28 da moabadisnica, ertsa Âvetsa sisxlsa visisasa ar enacvlebian
29 ra vkmna? miugebeli da miumxvdari aris visis sisxlta
30 ýebna. he, maravo kalako, xorasnisa tavado, nu iadvileb egzomsa
31 usamartlosa! Âelsa Âçaroysa nacvlad pateraÖi mova
32 ęensa miÂasa zeda, xisa purceltagan umravlessa ęubsa da
33 qrmalsa hnaxav meomartasa. veĚar gaisvenos ęenzeda ęahinęa,
34 sisxlisa Ěvari vadino ęenzeda. Äaicmiden abţarsa visis sisxlisa
35 mýebnelni. xoravit baxotaramdin cxenosanni mebrýolni
36 egzomni movides ęenzeda, romel cxenta perqta iavargçon.
37 kveçana mouoqrda moabads Äemisa saçvarlisa asulisa
38 mizezita. a aĚara akvs siďÖbo ęakarsa, radgan tvalta sanaxavad
39 miipara ýoÂeulni, iagundi; a aĚara izrdebis naývi,
145
1 radgan Äemi xe valsamoysa Âaikca a aĚar surnelobs muęÖi da
3 ambari, radgan uÄino ikmnes matperni tmani vardsa siÂitle
4 aÂĚa arĚara akvs, vinaytgan ĚaÂvta mista peri Âaqda. egeti
5 cixe, romel devta sadgomi iço da kaţta, mze rad gaiçvanes
6 mas zeda?
7 vai, Äemo viso, ranisa dedopalo!
8 vai, Äemo viso, turketisa xatuno!
9 vai, Äemo viso, xorasnisa mzeo!
10 vai, Äemo viso, koisďanisa mtvareo!
11 vai, Äemo viso, qelmÂipeta imedo!
12 vai, Äemo viso, ÖeÖlucta ęvenebisa ÂamĚebo!
13 vai, Äemo viso, laękarta mnatobo!
14 vai, Äemo viso, dedisa imedo! rad gęobe mze úamsa siberisasa?!
15 esden udavlo rad vemzaxe uĚmrtosa devsa? rad gagzarde,
16 radgan bolod uÂçalosa kaţsa migcemdi?!
17 a Âaval, siÖvdilamdis vďir gulita damÂvrita, ęeval aękaputidevans
18 da munit Äamovikcev tavsa! lxinad miÄns mun siÖvdili.
19 gulis nebasa ver vhĺoeb, viremdis umisod var, ugulisnebod
20 cocxali vit viço? magra razomca siÖvdili sanaďrelad
21 miÄns, munamdis ar moviÖlav tavsa, viremdis ęahinęas zeda gulis
22 Âadili avisrulo da Äemgan uÂin ęahinęa ar moÖvdes. ver
23 movitmen amas, tumca Äemi visi miÂata ęigan megonebodes da ęahinęa
24 ÂalÖoďsa ęigan smad ţdes ar egebis Äemi visi miÂa-kmnili
25 da ęahinęa colisa gverdit mxiaruli! Âaval, pateraÖsa gavaĚviýeb,
26 kveçanisagan damalulsa xvaęiadsa gavamúĚavneb.
27 Âaval, karsa movaqseneb: "ęen igi kari ara xar, romel malvit
28 visisagan surnelobasa iĺaravdi da kveçanasa zeda mohpendi?
29 a missa siçvarulsa gapiceb, missa mďersa zeda mięvele!"
30 mival, mtvaresa movaqseneb: "ęen igi mtvare xar, romel siÖeÖluce
31 gęurda Äemisa visisatvis! missa ęesÂavlasa gapiceb,
32 romel ęengan Öide misi msgavsi arvin iço! mięvele missa mesisxleobasa
33 zeda!
34 Âaval, Ěrubelta veubnebi: "ęen igi xar, romel Äemis
35 visisa tmata hsaxobdi, a me mięvelet da aÂvimet misisa mesisxleobisatvis
36 pateraÖi, mexi, elva, seďçva da kuxili da misisa
37 moçvrisa kveçana aaęenet nelita Âvimita!
38 mival, mzesa movaqseneb: "ganaĚa misgan Öide ęeni msgavsi aravin
39 iço, masve ęenebrsa daamadle, misisa mďerisa kveçanasa nu
40 aĚmoxval da mista moçvareta kveçanasa natoba hmaďe!"
146
1 Âaval, Ěmertsa dambadebelsa ęevexveÂebi, mas Âinaęe ĺirsa
2 miÂasa davsdeb: "upalo moÂçaleo, ýliero! moabadis tavsa zeda
3 cecxli Âvime risxvisa ęenisa! rad miec morĹma amas usamartloysa
4 mokmedsa, romel çovelta dĚeta upro da upro uÂçalo
5 aris ęenta dabadebultatvis, ar ęeibralebs ęenta monata
6 da ęengan ęekmnilsa kveçanas: sisxlita aavsebs? qrmlisaebr sakme
7 misi gaÖvetaa da mglisaebr qeli misi ďacebaa upalo
8 Ěmerto, miýebnne sisxlni Äemni da umisobita aaoqre darbazi
9 da ďaxďi misi! vita aman usamartloysa mokmedman Äemisa
10 gulisagan Övamli amoadina, agre risxvisa ęenisa altagan suli
11 da guli misi daaÖle!".
12 ra ęahi moabad sabralo ďirili naxa da esre motkma moismina
13 ęahrosi, misgan ęercxvenda da virosaganca ęeeęina. egre
14 utxra:
15 "he, Äemta tvaltagan upro saçvarelo da Äemgan kmniltagan
16 didad Ĺir-naxulo! ęen Äemi da xar, saçvareli, da viro
17 Äemi ýma da visi, Äemi dedopali da gulisa ÂamĚebi, Äemta
18 tvalta sinatle aris da Äemta sulta da qelmÂipobisagan
19 upro sandomi. visi, Äemi mďeri, asre miçvars, romel sicocxles
20 Äemsa igi mirÄevia da, tumca tavisisa nebisa mimçoli
21 ar iço da Äemisa siÖvdilisaganca (!) uprossa saaugosa da usamartlosa
22 ar mizmida, qelmÂipobisa Äemisagan didsa naçopsa
23 hĺoebs. a misi sakme ęentvis damemala da xvaęiadi Äemi ęentvis
24 martlad ar gamomecxada; me egetisa Öacisa moÖlva vitamca
25 ęevmarte, romlisa suli merÄios Äemsa sulsa? tuca me ďçve
26 var misi, mas ar veÂçalvi, egreca ese mirÄevia, romel mas Âinatca
27 movÖvde. aÂve gavgzavni cixesa Öacsa da vissa movaçvanineb.
28 me Âamsaca ver gavsýleb uimisobasa da movscet Öarga
29 vici, ra ÂameÖidebis misgan. sxvasaca mravalsa simÂaresa vhĺoeb
30 da didsa uneblobasa da siýnelesa mivecemi misgan. viremdinca
31 Äemsa sadedosa ęigan visi aris dedoplad, misisa xlatvisa
32 da orgulobisagan Öide sxvasa gamosvenebasa ar movelio.
33 radgan ertsaca dĚesa Äemita gulita mxiaruli ar var, tu
34 visisganca ar mixarodes, ara saÖvirveli aris".
35 merme ýmasa missa zardis egre ubrýana:
36 "Âaved cixesa da kacisaganca umale midi orasis Öacita
37 da ori cxeni tana Âaiďane da visi sÂrapit ak momgvare!"
38 mivida zardi cixesa orasita Öacita da Âamsa mohgvara visi
39 moabads da ęahros. merme movida ramin zardisasa da missa
147
1 saxlsa ęigan tve erti daço malvit. merme ęeexveÂa zardi
2 moabads raminis sakmisatvis da ęeundo Övlaca moabad. raminis
3 gaxeuli bedi ęeiÖera, mďerobisa devi Övla kve daimala
4 da sixarulisa ÂalÖoďi açvavda. axlad Övla aelvda darbazi
5 qelmÂipeta qelmÂipisa mtvareta umtvaresisa visis ĺirisagan.
6 amo iço moabadis çopna sixarulita da smita da ĺirmzis:
7 visis Ĺvreďita. brolis qeli visisi ęeĚebuli iço perovanita
8 Ěvinita. mxiarulman moabad sma daiÂço da guluxvad gacema
9 laękarta zeda. didsa xansa esre sixarulit içvnes.
10 gavida ambvad çovelsa kveçanasa ęigan mati ambavi da moabadis
11 mosamartleobisa saxeli. daiviÂçes ĺirveli Ĺirnaxuloba.
12 arca sixaruli darÄebis saÂutroysagan, arca simýimili,
13 bolosa gaasÂorebs Ĺirsa da lxinsa. Öacman guli mxiarulad
14 daiĹiros, romel dĚeni ar ęeumoÖlden, radgan Öacsa bolomdin
15 ar ęerÄebis; usargebloa cudi daĚreţa.
16 moabad coďata dĚeta dasazmelad gurgans Âavida da
17 munit saravit mxiaruli ęemovida maravs visis sixarulita
18 gaixarna, merme tavisi darbazi esre gaimagra: sadaca sarÖmeli
19 anu gza ęemosavali iço, çvela daaĹedina hindo.urita basrita
20 rÖinita, romel niavi versit ęemovidoda; berýulita Öliďita
21 daÖliďna da tavisa beĹdita dabeĹda, Öliďe çvelasi
22 ýiýasa ęehvedra da egre utxra:
23 "he, grýneulobita qelovano devo! me ęengan uzenaroba
24 dia minaxavs magra a zenarobita ęemogvedreb amas; ęeinaxe
25 Öari da ęesavali çvelai, romel ramin arsit ęemovides. me
26 zauls Âaval nadirobad da sauravad, erti tve mun dameçovnebis.
27 ęeinaxe darbazi Äemi da ese Öarni, romel[ni] damibeĹdian,
28 romel meve gavqsnne. Övlaca gitxrob, zenarobit gvedreb:
29 tvit ici, romel mindobilobisa miundobloba uqamsia.
30 gamogicdia, Äemi ertguloba sţobs tu ara? tu Äemsa uĚalaďobasa
31 zeda gĺoeb, agavseb gulis nebita. vici ese, romel
32 tavisa Ĺirsa vumaďeb, odesca gamocdilsa gamovscdi Övla,
33 magra a mit gamomirÄevixar ama qelsa zeda, romel mecniertagan
34 esre masmia: "Öacman tavisa sakoneli mĺaravsa ęehvedros,
35 uÖet ęeinaxavso".
36 dia ęeagona ýiýasa, miando da Öliďeni miscna. tvit igi
37 Öargsa dĚesa gamovida mxiaruli kalakisa Öarsa siaxlesa dadga
38 da erti dĚe mun idgoma da visis sakmesa igonebda, moęorvebasa
39 ęeiĹirvebda da navĚlobda tavisa qelmÂipobasa. da
148
1 raminca satanaod nadirobad eÂvia da mas Âinaęe iço. saĚamod
2 ramin kalaks Âamovida da masve saĚamosa moabad smisatvis
3 ýebna ramin. egre moaqsenes. "maravs Âavidao". ugrýna, tu misisa
4 Âaslvisa mizezi da aris. ramin ra darbazisa Öari egre
5 ęeÖruli naxa, moabadis ÂalÖoďsa Äavida, romel darbazisa
6 siaxlesa iço da visis unaxaobisatvis, gaxelebuli vita,
7 iareboda, guli uduĚda, izaxda da eýebda visis da egre
8 tkvis:
9 "moçvareo, oditgan momaęore ęensa ĺirsa, munitgan Äemni
10 mďerni ixareben. ertxel banta zeda gamoved, romel gnaxo.
11 ęeĹirvebisa qeli erti tavsa zeda mic da erti gulsa. ama
12 bnelsa Ěamesa esre var, vita upsÖrulsa zĚvasa ęigan virÄobi.
13 tuca a venaqsa ęigan viarebi, magra Äemta cremltagan,
14 vitamca zĚvata ęigan, vcurav. momirÂçavs bosďani cremlita
15 da sisxlisagan miÂa damiďalaxebia, magra radgan ęen Äemi aka
16 çopna ar ici, ras mergebis me ese ďirili da zaxili! tu
17 vsultkne ama mduĚarisa gulisagan, davÂvav maga darbazsa da
18 Öliďeta, magra me igi adgili vit davÂva, sada gulisa Äemisa
19 ÂamĚebia? ęen cecxli Öaltasa mogeÖidos, me tvit damÂvarsa
20 gulsa srulad damiavlebs; me ęeni tvalni miÂçit uÂçalod
21 sulisa ÂamĚebelad msurian, Âarbisa męvildad mqmarebelni
22 ÂamÂamisa mimsĹvalven. tuca bedsa Äemsa ęengan
23 mouęorebivar, ęeni saxe egreca tvaltagan ar mimeparvis,
24 zogţer ýilsa miÖrtobs da zogţer sisxlisa cremlsa madens.
25 ýili vit miamos ęengan ęorsa mçopsa, anu sulni vit medgen
26 ęensa uĹvreďelsa?"
27 didxan moiďira da cremlta denisagan maęvralsa vardsa
28 da çvavilsa ęua kve mieýina, tuca verca egre srulad eýina
29 gulsa Ĺirita savsesa da tvalta - cremlita. igi ÂalÖoďi
30 ţoţoxetad uÄnda. visis egre iaxla da arca siaxlisa Ěone
31 hkonda. Övla visman raminis mun mçopoba icoda da armoaxleobisa
32 misisatvis, vita gaxelebuli, darbazsa ęigan brunvida,
33 ĺirsa ixoĹda, sisxlisa cremlni sdiodes. misi venaqsa
34 [ęina] goneba umisod, ęanti vita, sdaĚvida gulsa. atasita
35 ęexveÂita eaţeboda ýiýasa, titta uknevda:
36 "aha, ęenda Ěmerti, moigone ęengan Äemi gazrda da Äemgan
37 ęeni siçvaruli ertxel Övla amige Ěone, meÂie da Äemisa gulisagan
38 da Öarisagan beĹedi aiĚe da ama bnelsa Ěamesa ęigan,
39 vita mtvare, raminis ĺiri maÄvene. ęorsa gzasa Âamavalia, romel
149
1 sicocxlisa Äemisa imedsa, mas tanave Äemgan moęorvebulsa,
2 vigoneb. ese Ěame bedisa Äemisa msgavsad bnelia da me Äemisa
3 gulisa ÂamĚebsa Äemita gzita bnelita vigoneb. asre moaxled
4 mçopi, esre magrad dabeĹdulta Öartagan naxvisa uĚono,
5 romel neďarýi Äemtvis, tuca asisa dĚisa savlita maęorvida,
6 tu esre uĚono viçav misisa naxvisagan! moe, ýiýao, ęemibrale
7 me, tu vit Ěmertsa tavitgan ubeduri da ugulisnebo
8 daubadebivar da atasita Öliďita dauÖliďavs gulisa Äemisad
9 sixarulisa Öari. me misgan esre daĚreţiloba da miţnurobisa
10 Ĺiri meçopis, egzomi daÖliďuli Öari radĚa unda
11 Äemsa sixarulsa da çopnasa? me ra Öari damiqęes, daÖodili
12 ďani da suli Äemi Övla damiÂçlules. maęinve uimedo vikmen
13 sicocxlisagan. ra moçvareman Äemman tmani damigruzna, munitgan
14 mit surnelita ďoiloyta guli Äemi daubams magrad.
15 magra oditgan ęvenieri saxe misi momeęora, munitgan masvia
16 tvalta ęigan ĺir-almasi isari da ara makvsĚa Ěone sicocxlisa
17 gaýlebisa. ęeibrale Äemi siçrme, romel gauxarebeli davrÄe,
18 da gamiĚe Âamsa ertsa Öari, romel ramin vnaxo".
19 ýiýaman egre uĺasuxa:
20 "aĚar egebis, romel niadag avÖacoba da uzenaroba viqmaroda.
21 ęahinęasebri qelmÂipe Âuxelis akat Âasrula da Äemtvis
22 egzomţer zenaarobit ęemoxveÂila, anderýi vita moucemia,
23 amas Ěame me misi zenaari vit gavďexo, misgan dabeĹduli
24 Öari vit gavaĚo anu Âçromasa missa Âina vit daudge? tu
25 asi atasi Öaci daÖazmuli mçves, me mas vit gaumagrde? tvit
26 eseĚa uýebnia Äemgan samiso ertguloba da aÂve samsaxuri misi
27 vit davagdo, anu uzenaroba vit vkmna? nuĚara eĹv Äemgan
28 ęahinęas gaÂirvasa. ţeret tvit kalakisa Öarta zeda dgas, arca
29 tu dĚisa ertisa savlita mogvęorvebia. amas veĹv, Ěmertman
30 icis, romel amas Ěamesve mun ar dadgnes da aka movides. ar
31 iÖadrebis da arca qamsa Äemgan misi egzom didi ęecodeba. meęinian,
32 romel avis kmnisagan avi ÂagveÖidos. brýenisa visme
33 natkvamia tu: "avisa mokmedsa ugrýneulod avi ÂaeÖidebiso".
34 ra ýiýaman esregvari siďçva utxra da uimedo ço, egre
35 moaqsena:
37 - "ĺirmtvareo sulo a ęenca Öide Âaed tavisa sagebelta
38 zeda. ęahinęas nu ęescodeb, amasĚame datme, moiĹirve
39 da merme tmobisagan didxan gaixaren. dia meęinian, ęenman mzeman,
40 amasĚame ugrýneulod moabadisagan moslvasa da misgan
150
1 saęenod avisa raysme damartebasa. momismine a da eęmasa tvali
2 daabrme amas Ěame!" .
3 ýiýa Öide Âavida. visi uimedo gaqda. sabralod brunvida
4 darbazsa ęigan da gulsa mţiĚvsa icemda da eýebda Ěonesa
5 da gzasa raminis sanaxavad garna arca-sad sarÖmeli ĺova Ěia
6 da arca-sit gza bantagan gasavali. miaĹirva miţnurobaman,
7 datmobisa gauýlebelobaman da auduĚda guli siçvarulit.
8 igonebda da ese ĺova Ěonebad, romel sada pardagi iço darbazsa
9 ęigan gabmuli, cali Âveri Öldesa zeda iço dabmuli
10 magrita toÖita, mas toÖsa zeda uqamurita perqita gavida,
11 vita moęaiti, romel darÄomisa Ěone usaeĹo iço. "ra Öacsa
12 miţnuroba tasĹarbdes, sakme sazomsa gardaqdes. tavi asre
13 ar eÂçalvis siÖvdilisatvis, vita gulmagarsa Öacsa ęebmisa
14 úamsa". ra toÖsa zeda ęevida, vita prinveli, banta zeda gavida.
15 karman tavisa saburavi mohqada, çelisagan saçelo mo. sÂçvida,
16 ialkani tvit darbazsave darÄomoda. raca çurta ęigan
17 saçuri egdo zogi daleÂoda da zogi gamoscvivda darÄa banta
18 zeda ęięveli da uqamuri da eýebda munit ÂalÖoďsa Äasavalsa
19 gzasa. amisgan Öide vera Ěone aigo, romel ÖaÄasa misi
20 zeÂara gamounasÖva same xesa zeda da mas moeÖida da munit tavi
21 Äamoikcia. raca ďanisamosi ecva, çvela lusmarsa zeda ÄamoeÖida,
22 daxia. munit venaqęigan Äaqda. tuca adgili lbili
23 iço, perqni ornive iďÖivnna, mukasari daxia. sada dacemul
24 iço, mis adgilisagan ze adga srulad ęięveli da danaçili.
25 ęuaĚame brunvida ÂalÖoďsa ęigan, moçvaresa eýebda da tvalta
26 cremli sdioda da perqta sisxli.
27 Övnesit tavisa bedsa emdurvoda da egre iďçoda: "sada
28 výebno ęvenieri, Äemi gulisa sixaruli, anu sada vĺoo Äemi
29 saçvareli çvavili?"
30 merme egre tkva:
31 "he, sveo, tu ugulo vinca geÂçalvis, erti ęesabralebeli
32 me var ęen ar daęvrebi da Äemebr perqni ar geďÖivnebian.
33 moiaren ese ÂalÖoďni ęigan da ýebnen orperni nargisni:
34 erti usulo da erti sulisa Äemisa tmobisagan gamomçvanebeli,
35 da Äemgan damaluli naxe, tu sad hĺoo eseti Öaci,
36 romel Äemebr mravali cnobatagan ęeucvalebia, atasi saparveliani
37 usaparvelo ukmnia da mouçivnebia, atasi guli iavar-ukmnia
38 da cecxlita dauÂvavs? Äemsaca çopasac xedav, misisa
39 siçvarulisa da ýebnisatvis vit gasrul var;
151
1 gulďÖivneuli, daĚreţili, tmoba-ukonebeli da atasta pateraÖta dasÂrobili,
2 gamďverianebuli vcurav misisa miţnurobisatvia.
3 acnobe, niavo, mas, romlisa ĺirsa zeda ęeiçrebis çoveli
4 ęveniereba, nu imalvis, gaaĚviýe! misgan momartvi muęÖi, romel
5 visuno da Äemgan mas miartvi ambari da saxe sumbulsa
6 zeda. moaqsene Äemmagier: "he, açvavebulo ÂalÖoďo, tavit
7 perqamde sixarulo da ęvenebao, mzeo gulisa ÂamĚebelo,
8 siďurpita çovelta ďomta ĺaďrono! rad momidev gaxelebulsa
9 cecxli da macurveb esetsa bnelsa Ěamesa? me tvit
10 guli ęengan veraodes minaxavs. vita mÂadebia egre morĹmit
11 veraodes momisvenebia ęentan. ubedursa bedsa Äemsa gauÂirav.
12 çovelsa adamiansa sýinavs da me oden mĚviýavs. me tu Öacta
13 ďomi var, rad uÂçalo mkmnia esre Ěmerti da bedi, romel
14 aĚaravis vgav Öacta ďomsa da vixareb ugulobisagan? nutu
15 tvit dedaman ugulo da ubedo męoba da nutu dedaman damÂçia,
16 tu rasaca eýebde, ęengan ęors ariso? a Äemi sanaďreli
17 Äemgan ęorsaa da, tu uimedo vikmnebi ęenisa naxvisagan,
18 damrÄebis Âamliani isris ĺiri gulsa, ęenisa ĺirisa nacvlad.
19 da tu tumbuturi muęÖi visuno, ubnisa miÂad miÄns. Äemi
20 suli ęen xar, arc muęÖi da arca ambari. Äemi Âamali ęen xar
21 da uÖvdaveba. ęenisa sięorisa gvelsa uÖbenia Äemtvis gulsa
22 da Ěviýlsa. daÖodili suli Äemi ĺiramdi momslvia da Äemi
23 Âamlisa Âamali da teriaçi ęeni bage aris da Äemisa bedisa
24 mze - ęeni ĺiri. sada xar? rad ar gamomiÄndebi? vai, ubeduro
25 bedo Äemo, amas Ěame radĚa meďad abezar-mekmen? me
26 Äemta sţa-mousveneblobatatvis mďertaganca sabralo var
27 ęenesre, vit tmoba, mekmen!"
28 Övla mtvaresa dauÂço amoslvisatvis mudara. egre tkva:
29 he, mtvareo! mas Ěmertsa gapiceb, romelsa saçvelaod gasamxiarulebeli
30 gasanateblad daubadebixar. amodi, úamia ęenisa
31 amoslvisa! me sulni amoslvad mimÂurvian. amoçven ęukni mtisagan,
32 naxe gulsa Äemsa zeda mtata-odeni ęeĹirvebisa ďvirti.
33 saÂutro da Ěame ţangiansa rÖinasa hgvanan da sibnele saÂutroysaganca
34 upro uzenaro mkmnia. guli aĚara makvs da gulisa
35 ÂamĚebi verave miĺovnia. zenaar mtvareo! ęeibralen orni
36 ertmanertisagan xel-kmnilni uertmanertobisatvis! çolauz
37 gvekmen, ęegvixveÂen, ęegvibralen! tkven orta mtvareta Öideganobasa
38 ęigan Äemtvin ganaĚamca bnel iço haeri da ara
39 mkonda tvalta nateli da xedva, romel ertisa saţdomi maĚali
40 ca aris da meorisa ďaxďi da unagiria".
152
1 ama saubarsa ęigan ęuaĚame ikmna da mtvare natlad amovida,
2 cisagan sibnele da visis gulisagan ęeĹirveba gaakarva.
3 raminis ęeĹirvebisa da midamo-siarulisagan maęvralsa cremliansa
4 vardsa da sosansa ęigan kve mieýina da moçvareman mun
5 ĺova mýinare. ramins gulman ugrýna, aixedna. ra dainaxa, ze
6 aiĹra; moexvivnes ertmanertsa. mze da mtvare ertgan ęeiçarnes,
7 muęÖi da ambari ertgan ęeizilnes; vardi, sumbuli da nargisi
8 ertad ęeiria ortave ĺirtagan dĚisaebr ganatlda Ěame,
9 Ĺirta aĚaras aqsenebdes saÂadel-asrulebisatvis, prinvelni
10 ęďota da iadonni vardisa daubnebita siçvarul-ulevarobasa
11 matsa akebdes; matisa sixarulisatvis ÂalÖoďsa ęigan çvavilni
12 mocinarobdes, vardi matgan itxovda surnelobasa da
13 nargisi sandomobasa.
14 amazeda saÂutroman da matman bedman Övla gamoucxada
15 xvaęiadi.
16 37. cnoba moabadisagan visisi da raminis
17 ertgan ęeçrisa
18 saÂutroman Ĺirisa namglita sixarulisa çana momÖo. nu
19 odes moeli sakmisa misgan sisrulesa, mit romel çoveli
20 adamiani da soplad mosruli misgan uĺaďioa.
21 ra moabad raminis ambavi cna da mun mas Âinaęe aĚara çopna, igrýna mizezi Âamoslvisa misisa. gauaxlda mďeroba
22 samato, igonebda tu: "viremdin gavýlo matgan Äemi egzomi
23 dauxedaoba, viremdin viço ama ţavrsa ęigan? vireca kveçanasa
24 ęigan Öaci iĺoebis, munamdinca daidebis ese sircxvilad
25 Äemi ambavi; saaugod da saaraÖod kmnil var. tu visi mzecaa
26 cisa da samotxisaebr mlocavta saimedod sagonebeli, Äemtvis
27 egzomad - Ĺirad da augad. arca igi Ěirs, tuca bageni
28 misni uÖvdavebisani içvnes, Äemtvis egreca ęxamia da, tu ďani
29 misi Öactagan Âçlisaebr sandomia, Äemtvis siÖvdilisaebr
30 moutmenelia. ra sargebelia Äemtvis visi, sulisa Äemisa mavneblobisagan
31 Öide?
32 araÖi: Äemgan visis ęegoneba da alizisa rcxa sÂorad
33 sargebelnia. mati mindoba da gamocdisatvis navĚlisa Ĺama
34 hgavs ertmanertsa.
35 macturisagan çolauzoba da brmisagan guęagoba výebne
153
1 da Ĺiri Ĺirsa movimaďe. gamocdili vvla gamovcade. rad veĹvdi
2 visisgan Äemsa siçvarulsa, anu rad výebne gamzrdelisa
3 misisagan Äemi ertguloba da misi ęenaxva? Öarni davbeĹden,
4 beĹedi missa ýiýasa ęevhvedren! ra ugunuri var, romel ver
5 ęevţerdi matsa sakmesa!"
6 ęahinęa ama sagonebelsa ęigan iço. zogţer datmoba gamoarÄivis
7 ese, tu: "egzomi moçivneba Ömaa, nuĚar gaamúĚavneb!"
8 - da zogţer gonebasa avcnoboba moeriis adga, cxensa
9 ęeţda da maęinve maravs ęemovida da darbazisa Öarsa mohmarta.
10 ýiýaman beĹedi da Öliďe çvela Âina miartva. arcara ýiýaman
11 icoda visis sakme. ęahinęa Öari çvela tavisa beĹdita naxa
12 qel-miuçopeli. ra ęina ęevida, visi veĚara ĺova. ýebna sacxadosa
13 da samalavsa ęigan çovelgan. ýiýasa egre ubrýana:
14 "ra uçav visi? ese Öari da sarÖmeli çvela esre ęenaxulia,
15 romel prinvelica versit gava; igi ra-kmnila? da tu
16 arďavazsa tana sÂavlad Âasrula, tvit ese ar undoda mas;
17 atasisa arďavazisebri moÂape beditad uÄns".
18 ra veĚar ęeigna, ýiýasa egzomi sca, romel usulo ikmna
19 da siÖvdilsa da mas ęuazogaĚara idva. zogan ialkani ĺoes, zogan
20 saçeloysa naÂçveďi, ĺerangta naxevi vinamcavin iazra,
21 tu muęaitureb toÖsa zeda gasrula da munit banta da
22 merme ÂalÖoďsa Äaxlďomila? ęahinęa mravlita santlita da
23 maęxalita darbazit mas ÂalÖoďsa Äavida. visman ęorit maęxalisa
24 sinatle dainaxa, ęięita suli qorctagan gaeçara, raminisatvisve
25 ęeeęina. egre utxra:
26 "adeg, ęahinęa movida uĚoniod da ęen Öide Âaed sÂrapit,
27 mďerisagan moÖrýalva ar uqamsia. a Äemad moÖlvad moabad
28 mova. garna me raĚa ginda ÂameÖidos, Äemtvis igi męiersa
29 lomsa hgavs, irmisatvis gamoĹrilsa, ęen Ěmertman męvidoba
30 mogces da saęeno Ĺiri da saýnelo sakme raca gagebulia, meve
31 manacvalos. Âae, ęen gardaixveÂe. me viço aka pateraÖisa Ěvarisagan
32 ÂaĚebis momlode me tvit ubedurobisatvis saaraÖod
33 dabadebuli var kveçanasa zeda. ertisa ęenisa Öocnisagan eseti
34 sixaruli araodes momxdomia tuca imis nacvali asi matraqi
35 imisgan ara mcemoda. ertsa xurmasa ueÖlod veraodes
36 vĹam da verca uĹirod gavixareb".
37 ramin esre gaqda, rome Ěone arĚaraysa hkonda, saÖlavao
38 ęeÖrulsa vita Âauvida ýali gulisa da qmareba qelta da
154
1 perqta; mart saxeli oden darÄa visis moęorvebisa dasÖvnita
2 da srulad siÖvdilisa mnaďreli iço. merme sxva ara egeboda,
3 adga da esre picxlad Âavida, romel tvali ar eÂeoda.
4 badisagan Âasruli ormosa ÄaiĹra. uvisobisa Ĺirtagan sagonebliani
5 tavisa daqsna visis mun dagdebisatvis aĚarad uxaroda.
6 ęehqda miuĹirveblad Öargad maĚlisa zĚudisagan da Âavida
7 pateraÖtagan daqsnili.
8 visi masve adgilsa miÂva da tavi moimýinara. qeli tavsa
9 ęemoigdo da guli sisxlsa tvalta umÂdeobdis. ęahinęa zeda
10 Âamoadga kvemÂolsa, uçivla da perqita ýrvida. ĺasuxi, vita.
11 usuloman, ar gamosca. raminis saýebnelad çovelgan Öacni gagzavnna
12 cxenosanni da kveitnica da vera sada ĺoes. arcara mas
13 ÂalÖoďsa ęigan sulieri iço prinveltagan Öide. ęahinęa visis
14 tmata moeÖida, qrmali amoiĚo da egre ubrýana:
15 "mitxar martali, tu rayta ilatita gamoxvel aka? esre
16 ęenaxvit damegdo Öari da sarÖmeli! anu ramin ra uçav, ertsa
17 Ěamesa ver ęeinaxe Äemi mcneba da Âvrta? prinveli ara xar
18 da, tu devi xar anu grýneuli, rÖinita rad ar ęeinaxvi? ara
19 Ěonea daĹirvisa ęenisa. cnoba asre gaęoravs, vita ca. Âadilta
20 asruleba asre gaxlavs, vita sulni. ubedurisa gonebisa
21 upali xar, orta tvalta xedveba da orta çurta smena ęentvis
22 uqmaria.
23 araÖi: ęeni ęegoneba asre usargebloa, vita uĚonoysatvis
24 kotani da mgzavrisatvis ialkani.
25 me odes gÂvrti da ęegagoneb, cnobisaganca abezar-ikmnebi.
26 rgebisa nacvlad me ęengan egzomi augi da uĺaďioba momitmenia,
27 romel tvito egzom as-asad miÄns. ęen eęma xar, romel
28 Öargsa saxelsa miÂçit hprtxebi da, tu ęoris simartle
29 dainaxo, suli esre ver gagiýlebs, romel zaxilsa daiÂçebs
30 misisa Ĺvreďisagan; Âmidasa gulsa danasa ęescem da Öargta
31 ęearcxven. tu devad gtkva, meďurpebi, tu - eęmad, igi ęavi
32 masmia. çvela ĺaďiosani augiani gikmnia da çovlisa Öacisa saxeli
33 gagiďexia. ęenebrita usircxvilobita aravin minaxavs da
34 arcavin Äemebr ęeuţerebeli. ęenisa agetisa siçvarulita
35 sircxvili Âamslvia. ęenni sisxlni dasaĚvrelad alalnia, mit
36 romel ęeni suli mravalta ęesaĹirvebelia. ęenisa moÂvrtnisa
37 Âamali ama qrmlita ęenisa moÖlvisagan Öide ara vici".
38 tavisa moÖvetasa lamobda da mas mis qrmlisagan egzomi
155
1 ęięi ara hkonda, vita uraminobisa ęeĹirveba. merme zardi,
2 misi ýma, mivida da egre moaqsena:
3 "maĚalo qelmÂipeo! Ěmertman gaamravlnes simxiarulisa
4 dĚeni tkvenni! tvit ęeni sakme gaigone, tu a magisita moÖlvita
5 uÖanis ras Ĺirsa miecemi! gamogicdia ertxel magisi sięore
6 da ra ÂageÖida da kveçanisa çopisa da laękartagan vit
7 abezar-ikmen magisatvis. tvit ici, tu razomni cremli daĚvaren.
8 amisisa saxe-tvaladobisa msgavsi sxva ara iĺovebis
9 kveçanasa zeda, arca Ěmertsa daubadebia. tu moÖlav, icode
10 romel sinanulsa ÄaiĹrebi da uÖanis aĚara gergebis. igi maęindeli
11 peri tu geÖeta, a meoreqel egetitave ęeiĚebe.
12 odes mogeęorva, ginaxavs maęinca, romel zogţer velurta
13 txataebr mindorsa iarebodi ucnobo da zogţer tevztaebr
14 zĚvata ęigan curvidi. ar dagrÄa adgili eseti, sadaca misisa
15 ýebnisatvis misrulman Ĺiri ar naxe. a adre dagviÂçebian
16 igi Ĺirni, romel misisa miţnurobisatvis gardagiqdian, da
17 Även, ęenta monata, satkvenoysa gonebisagan sicocxle Äveni
18 arad gvxarebia. a moigone ęahros ĺaďivi da viros siçvaruli
19 da samsaxuri da tvit ęeni pici, romel ęegipicavs Ěmrtisa
20 da çovelta mista Âmidata, da nu gaďex picsa, romel
21 picisa gaďexa ara romelsa çopnasa Öacisatvis uvnebia. tu
22 Övlaca raodens ęeucodebia, a uĚoniod ęeucodebelia.
23 hxedav, romel marďo Âevs ama baĚsa ęigan da ese ar saÖvirvelia
24 da, tuca vin hxleboda, akat gardaxveÂa aravisgan ikmneboda
25 esre maĚalta zĚudetagan. nu gahqdi ubralosa ęecodebulisad.
26 da Öarni rÖinisani ęenaxvit gviĺovnia. tumca vin
27 amasĚame aka çopil iço ara dagveparvoda. Öacisagan akat
28 gardaxveÂa ar egebis. hÖitxe, nutu-ra vit-ra atkmevino, romel
29 martali scna da egre ęeanano, tvara ubraloysa magisisa
30 siÖvdilita tavsa upro avneb!"
31 ama zardisa moqsenebaman aţita moabads guli mo-re-ulbo.
32 qelsa moeÖida da ęina Âamoiçvana. visis egre ubrýana:
33 "vici, arca devi xar da arca eęma. tu grýneulobita raime
34 ar gardaxved, rait sakmita ęexved ama baĚsa ęigan?"
35 apicebda dambadebelisa Ěmrtisa ýalita da cecxlita martlisa
36 tkmisatvis. mermeĚa visman ĺasuxi gamosca da egre moaqsena:
37 "Äemzeda Ěmerti miÂçit moÂçalea. igi araodes gamÂiravs
38 da mouravia Äemisa sakmisa arĚara mgama ęenisa Âçromisa, mit
156
1 romel mas Äemad ęemÂed vigoneb. ęen miÂçit Äemzed uĚmrtobasa
2 moiĚeb, ubralosa maĹirveb, miÂçit Ĺirsa ęina gçav da maĺaďimreb,
3 damĹed, damĚreţ, mcem, uĺaďiod damiĹirav da siÖvdilsa
4 momlode var ęengan niadag. me Äemi dambadebeli miqsnis çovelta
5 Ĺirtagan; igi gamomiqsnis, malxens, gamomiçvans,
6 gamÖurnebs, gamamxiarulebs, ęeminaxavs, damicavs da maďebul
7 mçops. ęen rasca Äemtvis ikm, mas Ěmertsa zeda ikm, mas emďerebi,
8 ara me. Ěmertia çovelta daĚonebulta Ěone da qelisamĺçrobeli.
9 me igi nugeęinis-mcemelad meçopis da mqsnelad.
10 me Âuxelis ęenisa ĺaďimrobisagan miĹirvebuli, mďirali gulita
11 Âçlulita, ęevexveÂe Ěmertsa, raca ęengan usamartlobani
12 mĹirdes; ďirilit viÖadren da egetsa masve adgilsa zeda
13 mimeýina. movida ęvenieri angelozi mÂvanosani, gamomiçvana
14 ęenisa saÖnisagan da esre momiçvana, romel tmisaodenica ara
15 mďÖivnebia. amod meýina. aka lbilad vÂev. Äemi saÂçeneli samýimari
16 gulsa ęigan aĚarara ÄamaÂevda da aĚarcara Äemi unebeli
17 mĹirda. çovelni Ĺirni lxinad ęemcvalebodes, çovelni
18 saÂadelni amsrulebodes. ra qma da sinatle vigrýen, Övla
19 Ĺirad momekca Äemi sakme ęen ęemogxeden daginaxe Äemzeda
20 Âamodgomili, qrmal-moÂvdili. amis meďi ara vici. ęen gÂadian,
21 daiţere ese da, tu ara, nu. Äemi sakme esre iço. ęen vita
22 gÂadian, egre daiţere. ęeni nakmari Äemzeda tu ar çvela
23 usamartloa, Ěmerti asre ar miqsnida, arca egre-rad
24 mýinare ęemcode egebis!"
25 ęahinęa ese visis satkmeli daiţera, martalsa miapera,
26 ęeiĹirva, dia Ěmrtisagan ęeeęina. missa nakmarsa inanda, ęendoba
27 stxova da visis da ýiýasa diadi uboýa tvali da margaliďi,
28 okro da lari. da daamdes ertgan, daiviÂçes saertmanerto
29 avi nakmari da mxiarulobdes.
30 asetia guli adamis ďomta, romel gardasrulisa Ĺirisa
31 lxinsa ęigan damviÂçebelia: arca ęeĹirveba guęindeli darÄebis
32 da arca molodini xvalisa. tu atassaca ÂeliÂadsa mxiaruli
33 iço, vita erti dĚe, egre gardava da, tu ęeiĹirvebde ertsa
34 Âamsa, as ÂeliÂadad gagiqdebis. tu ixarebde, tu ęeiĹirvebde,
35 ęen igi dagrÄebis. mxiarulad içav, romel tavisa dĚisa naÂili
36 sixarulita aiĚo.
157
1 38. moabadisagan ęahrosi da viros
2 Âveva da nadimis kmna
3 zapxulisa úami iço, dĚe - amo. mindorni, velni da ÂalÖoďni
4 samotxesa hgvandes. xeni - naçopianni, Âçalni - mdinareni.
5 da prinvelni zeda damĚerodes. nargisni mÂdeta hgvandis
6 da iani tav-Äamogdebulobita - mtrvalta, ęďoni naçopisagan
7 - noęrevanisa gvirgvinsa siďurpita, velni simÂvanita
8 - zurmuxďsa da mtani - beúmedsa. çoveli kveçana çvavilita,
9 siďurpita da surnelobita avsil iço. saÂutro axal
10 sýlisaebr nazobda.
11 ţda ÂalÖoďsa ęigan ęahinęa da uţda gverdit ĺirmze visi.
12 marţvnit uţda viro da marcxenasa mqarsa ęahro, ĺirisĺir
13 ţda ramin da Âina sxdes xasni muďribni imĚerdes, smides da
14 gaixarebdes. iço didebulta ţalaboba. mgosanma simĚera tkva
15 visisa da raminis miţnurobasa zeda. vinca Öargad gaigonebda,
16 ęeeďçveboda ýali satkmelsa. iama ęahinęasa, egre ubrýana:
17 "amod tkvi ege simĚera. a visis da raminis miţnurobasa
18 zeda sxva simĚera tkvi da gamoacxade mati sakme".
19 visi, ra ese moismina, muďribsa saboývari uboýa da egre
20 ubrýana:
21 "radgan ęahinęas Äemisa sakmisa gamocxadeba sÂadian, visĚa
22 umalav, tkvio!"
23 muďribman igive simĚera tkva, vita: "vnaxe xe didi da tavi
24 misi catamdis da Ärdilsa kveęe daeĺçra kveçana da mzisaebr
25 natobda. kveęe Âçaro ÖeÖluci dioda da midamo ia da vardi
26 çvaoda, sumbuli da sosani missa siaxlesa mozveri iço msukani,
27 zogţer satibsa mosýovs. miÂçitmca Âçaro igi mdinarea
28 daulevneli da satibi mÂvaned da mozveri msuknad da mýovnelad,
29 xe naçopianad!"
30 xed ęahinęa etkva, Âçarod - visi da laĚi. mozveri ramin
31 iço. ra ese simĚera gamocxadebita Öargad gaigona, moabad ze
32 aiĹra saţdomtagan da ramins tmani ęesďacna, moiÂvada dana
33 da egre utxra:
34 "ęemompice aÂve, romel visis siçvaruli aĚar gkondes da
35 arcaĚa odes daeÖaro, tvara aÂve aviĚeb tavsa ęensa ďanisa ęenisagan,
36 radgan ďani Äemi ęenisa augisagan utavo iarebis".
37 ramin egre ęehpica matita sapicita mďÖiced:
158
1 ĺirvel Ěmrtita, merme-cecxlita, mzita da mtvarita, romel: "vire
2 sulni medgan, arca davagdeb da arca misisa ýebnisagan movisveneb.
3 da Äemta dĚeta mas ęevaÂev, asre ar gavÂirav. tkven salocavad
4 mze giÄns cisa da me - visis ĺiri. igi suli aris Äemi
5 da tavisa nebita Öacisagan sulta leva ar egebis. ęen tu gÂadian,
6 momÖal, da gÂadian, damarÄine. me missa siçvarulsa ver
7 velevi!"
8 ęahinęas ra ese esma, meďad gauÂçra da gineba dauÂço;
9 kve dadva, tavis moÖvetasa amobda da, sadaca egzom ýneli
10 siçvaruli sĹirs, mis adgilisa danita gamoÖvetasa. ra ramin
11 moÖlva daisÖvna, ornive qelni dauĹirna moabads, qelta dana
12 gamouĚo da Âamovida.
13 moabads tvit etro da amas zeda sma gamoiçara, daeýina.
14 dilasa aĚar aqsovda moabads, tu ra ÂahÖideboda. miţnurobisa
15 da simtrvalobisagan Öide cnoba gakceoda. simtrvalesa
16 ęigan ęeeďçvebis Öacsa, tu ras znisa mkonebelia. moabads tu
17 ese ori zne ara sĹirveboda, arcara avi ÂaeÖideboda imasa.
18 39 begosagan raminis ęegoneba Öargi
19 meoresa dĚesa vinca vin moçvareni içvnes, mivides raminis
20 naxvad da darbazobad. naxes igi egeti daĚreţili, hÖitxes -
21 ra gĹirso? da man mizezi utxra. iço maęinve xorasans mecnieri
22 Öaci, çovelta mecnierta saĺaďrono, enad da gonebad Öargi,
23 saxelad bego erkva. da sibrtxilita mun misebr aravin iço,
24 úamsa da uúamosa raminisasa mividoda da ęegonebisa Âçlita
25 rcxida raminis gulsa, egre eďçoda: "ese qelmÂipoba ęen
26 mogxvdebis srulisa xorasanisa, eraçisa da, raca ęensa sulsa
27 unda, çvela ęeni saÂadeli asruldebis da çovlisa kveçanisa
28 qelmÂipe ikmnebi".
29 mas dĚesa, romelsa moabad gamÂçral iço, dilasa egre
30 utxra: "srulisa eranisa da turketisa ĺaďroni xar da çrma
31 Öaci, gvarad tvit qelmÂipe, da amis orisa uÖetesi ra ginda,
32 romel gĹirs? ęeni ďani Ěmrtisa Âinaęe iÄivlebs, romel egzomsa
33 aĹirveb. ama uxanosa saÂutrosa ęigan sxvasa rad ras uÖan
34 udgebi sixarulisagan Öide? tu Ěmrtisa gangeba gare ar ęeikcevis,
35 Även ęeĹirvebita ver ęevinaxavt tavsa. amit ar gvinda
36 usargeblo daĚreţa da ęeĹirveba".
159
1 ramin egre utxra:
2 "vita ęensa mecnierobasa hxvdebis, egre iďçvi. magra ra
3 eďli egzomsa unebelsa uzams, Öacisa gulman vit gasýlos?
4 radgan arca rÖinaa da arca siĺi kva, ertman ďanman razomi moitminos
5 da ertman gulman viremdis moiĹirvos?
6 araÖi: Ěmrtisa gangebaman saçvelaod sÂvima, magra me
7 oden ÂamiĚo Ěvarman. ar mova erti dĚe iseti Äemtvis, tumca
8 Ěviýli ar damiÂçlulda. tu ertsa Âamsa saÂadeli amisruldes,
9 masve gverdit baded maxe damegebis. saÂutro ra tavsa
10 vardsa maçrides, tvitoysa purclisatvis tvalsa tvitosa
11 eÖalsa Äamasobs. tavisi nebita erti Ĺika Ěvino esre araodes
12 ęemisvams, tumca uÖanis misi sÂori navĚeli ar ęemesva.
13 ęen esetsa çopnasa daĺçrobil xar, mxiarulsa vis naxav?
14 me guęin oden moabadisagan romel ÂameÖida da vissa Âina vit
15 uĺaďiod gasrul var, raĚa visgan ęevigono? mart davsďirode
16 tavisa bedsa, romel movÖvde da daveqsna Äemsa çopnasa".
17 da uambo Âvrilad, vita raca çopil iço mas úamsa ęigan,
18 da egre utxra:
19 "me ese çvela ÂamÖidebodes, Äemgan sixarulsa vita eĹv?
20 Äemi eseti uĺaďioba vissa Âina da razomţer treva, gineba da
21 niadag tvaltagan sisxlisa cremlta dena, çopnisa damÂareba
22 siÖvdilsa damanaďrebs. çvelasa Ĺirsa moviĹirveb, magra uĺaďiobas
23 vera".
24 begom egre moaqsena:
25 "he tavisa bedisagan mÄivano, ęen lomi xar, ďuratagan ras
26 Äivi? ęen ęeni bedi gięvelis bolosa úamsa. magra maęinda ra,
27 ege guneba moiÂçino? viremdica miţnuroba ęen giamebis, munamdinca
28 ęeni ďani miÂçit Ĺirisa mimzidavia. moçvaresa gulsa
29 rad miscem, tu Ĺirsa da uĺaďiobasa ver gasýleb? ar icodi,
30 .romel, ra miţnurobasa dastesav, misgan uĺaďiobasaca moimÖi?
31 vinca vardsa dastesavs da mohÖrebs, qelsa eÖalic daesobis.
32 ęen miţnurobita vaĹarsa hgav, zogţer ziani gecemis da zogţer
33 sargebeli nu ggonia, tumca sargebeli uzianod mogxvda,
34 anu cecxli mogxvda uÖvamlod vinca teslsa tesavs, galeÂvamdin
35 misisa sakmisa Ĺirsa ęinaa. ęen miţnurobisa tesli gulsa
36 .ęigan dagitesavs da munit visisebrsa momÖasa hlami munamdin
37 dia Ĺirisa naxva gina. me atasţer momiqsenebia ęentvis tu: nu
38 daiĹirveb tavisa ďansa da sulsa cudita sakmita. gulis-neba
39 aĚelvebulsa zĚvasa hgavs, romel maęigan ęeslva ara
160
1 mecnierisa sakmea. miţnuroba, gulsa ęigan ęesruli, da cecxli
2 tvalta zeda sÂoria mosatmenlad. ęen ginda tu ara, datmobisagan
3 Öide araa Ěone, da tu ara, dia Ĺirsa naxav, ginda - ďani
4 ęeni Âçenisa adgili ikmnebis. ęen mÂçralisa ĺiloysatvis ęebmul
5 xar da gaţavrebulsa lomsa eomvi. ĹabuÖoba geqmarebis
6 da, ara vici, vit ikmnebis ęeni sakme. zĚvasa ęigan hzi unavo
7 da ęigan tvalsa ĺaďiosansa eýeb da aĚaraoden moeli męvidobit
8 gamoslvasa. mis veęĺisa daĺçrobili xar, romelsa verca
9 moçvare da verca mďeri ver daeqsnebis. da tu ertsa dĚesa
10 esre gagiÂçres, romel mogÖlas, meęinian ęentvis da ar vici,
11 ęeni saÂutro ras gizams. ęen saxli agigia Ěvarisa gzasa ęigan,
12 dagiýinebian mtrvalsa, nutu ęeikmnas ugrýneulad rĚvnoba da
13 ęen saxliturt ÂagiĚos Ěvarman! badesa asţer upro ęebmul
14 xar, magra ęensave bedsa uęvelia da dauqsnixar, da nutu esre
15 daeba ertxel, romel verĚarayt Ěonita daeqsna, moçivnebuli
16 cudad Âahqde. igi uĺaďioba ama uĺaďiobasa dia uarea, romel
17 ęenni sisxlni tvit ęenve miisxne, ama saÂutrosa ęigan çoveli
18 Öaci ggmobdes da mas sauÖunosa ţoţoxetsa ęina isţebode uÖunisamde.
19 amisgan upro rad dasţi ęensa sulsa? tu Äemi moismino
20 da datmoba gamoarÄio, mravlisa Ĺirisa nacvlad sargebelo
21 hĺoo. ara romeli ĹabuÖoba da mamacoba datmobisaebri ara
22 aris da meďad, ra gulis nebasa aęorvides, maęin, tu mamacoba
23 iqmaro da datmoba, gulisagan amoiqoco úangi miţnurobisa
24 margebeli sxvisa ęeçvarebisagan Öide ara aris, arcarayt amisgan
25 Öide guli gardaeĚebis Öacsa. tu ertsa ÂeliÂadsa dastmo,
26 umisoba esre dagaviÂçdes, romel vitamca çola araodes
27 genaxa. ra miţnuroba moerios Öacsa, tu sxva Ěone ar iços,
28 moęorvebisaebri araa, mit romel siçvaruli tvalta akvs:
29 vinca tvalita aęoravs, gulitaca aęoravs. Öacsa mravalperi
30 rame ýneli sakme daemartebis, magra tavisa gonebita siprtxilita, tatbirita da
31 omitaca hĺoebs Ěonesa. ęen erti
32 gĹirs Ĺiri da arca misi Ěone ici da arca tatbiri. gabeditebul
33 xar da saaraÖod gasrul xar. ýma dagimďerebia, didi, da
34 coďa ęensa augsa iďçvis; ra ĺirvel smad dasxdebian, ęensa
35 zraxvasa daiÂçeben da saxelad naţomardsa giqmoben; tu visi
36 mzecaa, raminisagan misisa ýmisa uĺaďioba vit egebis?
37 araÖi: ra Öacman gvari daisvaros, asisa zĚvisa Âçalica
38 ver garcxis. vita avisa mokmedisa saxeli uÖunisamdis darÄebis,
39 egeti Öacsa sargebeli ara darÄebis. erti moçvare Öargi
161
1 msÂavleli Öacisatvis ertsa kveçanasa sţobs da erti martali
2 guli ertsa tvalsa ĺaďiosansa.
3 ęen ęeni saÂadeli egzomsa xansa visisagan agisrulebia da
4 siçvarulisa ęďoysagan naçopi giĹamia. tu atas Âelsaca axlav.
5 meďsa rasa ikm? arca mzea sinatlisa da arca buti ęvenebiti,
6 tvalad visisebri kveçanasa ęigan didad iĺoebis, da esetisa
7 diacisatvis ęeni siçrme uÖan rad dagilevia? tu sxvisatvisca vis
8 dasdva guli, visi çola aĚar mogegonebis. ęen
9 varsÖvlavi mit mogÂonebia, romel mtvare araodes ginaxavs.
10 gaagde momcdarisa gulisagan miţnuroba, gamoicade tavi. indoetitgan
11 daiÂçe: Äini, barbari, saberýneti, erani xorasnamdis
12 ęen da ęensa ýmasa morĹmit gakvst, sxvamca visisebri dedopali
13 vera hĺoea? ýebne manamdis kveçanasa ęigan, vire misgan
14 uÖeÖlucesica ara hĺoo. tavisa dĚeni uęięobasa ęina sixarulit
15 gardavlen. viremdin, viremdin aĹirveb tavsa? aha, a mosrula
16 úami ęeircxvino ýmisagan ĺaďivi sýebno da laękartagan
17 uaugoba. aha, Öargi úami, romel siçrmisagan gaixarne, oçvareta
18 gaaxarne, mďerta daamýime, ĹabuÖobita saxeli sýebno. úamia,
19 romel ęegÂondes avni da Öargni. sxvani qelmÂipeni, ęenni
20 sÂorni, qelmÂipobasa da didebasa eýeben da ęen miÂçit vissa
21 da ýiýasa eýeb; ÂagiĚia tavisatvis ĺiris-Âçali. viremdisia ęeni
22 avkceoba? Âavida ęengan mĚerisa da laĚobisa úami. viremdina
23 laĚobisa moedansa ęigan cxenisa rbeva ęeni? ra aris eseti
24 eęma, romel esre dauýabunebixar, saÖicxad gauqdixar, da misisa
25 samsaxurisagan saĚmrto dagigdia? meęinian ęentvis sabolood,
26 romel mďerta gaaxarne ęenzeda. tu Äemi, ęenisa monisa,
27 ęeismino, egzomsa zraxvasa da beditobasa daeqsna, ęeni ęeĹirveba
28 sixarulad mogekces da pateraÖi - Ěmrtisa Âçalobad.
29 da tu ar gamaýĚar xar egetisa çopnisagan vitamca arcara
30 me mitkvams da arcaĚara ęen mogismenia. munamdin romel
31 mitkvams, daiţere, vire avad mogiqdes, tvarem ęen ici: ęen
32 zĚvasa ęua daeĺçrobi da Även naĺirsa davrÄebit. mĹvreďelta
33 zeda Ĺvreďisagan Öide ara miva Ĺiri. amisisa Öadrebisatvis mudaras
34 vitxov; me, romel mcodnia, mitkvams da ęen, vita gÂadian,
35 egre kmen."
36 ramin ra ese begosagan saubari da ęegoneba moismina, misisa
37 ugulobisaebr lamsa ęigan daplulsa, moÖartulsa virsa
38 daemsgavsa da uĚono ikmna. zogţer zapranisaebr gaçvitldis,
39 zogţer daiĚreţdis. egre utxra begos:
162
1 "vici, romel Äemisa sargeblisatvis iďçvi magas. Äemi umecari
2 guli Âçlulia da mit mebrývis. a movismino amo pandi
3 ęeni da ęevigono Öargi Âvrta ęeni. amis saÂçlisa gulisagan
4 moviÂçvido da akatgan guli Äemi aĚar iços nebisa mýebneli,
5 arcaĚa ĚaÂvni Äemni cremlta Äemta ruisa gzani. xvale eraçina
6 da mahisa kveçanit ĺirsa vikm da, sada miţnurni içvnen, arcaĚa
7 gonebit daveaxlebi, siçvarulsa gulad aĚaravissa Äauęveb
8 da arcaĚa esetsa sakmesa uÖana-udgebi, romel uÖunisamdis
9 augiani davrÄe".
10 40. ęahi moabadisagan visis Âvrtna da
11 ęegoneba da mcneba
12 romelsa úamsa bego ramins ęeagonebda, maęinve moabadsaca
13 mosÂadda visis Âvrta. amoyta da lbilita siďçvita ęeagonebda.
14 egre utxra:
15 "he, ÖeÖluco ĺaďrono, Äemo sulta momcemo! tvit ici, me
16 razomi Ĺiri ęentvis minaxavs, ęenita miţnurobita ra dammartebia
17 da ęen razomţer guli giďÖivnebia ęenisa avad kcevisagan
18 gamigrýelda Ĺiri da gamqade saaraÖod. araa siÖeÖluce,
19 romeli ęen ara gakvs, da araa dideba. romeli me ara makvs Äems
20 uprosi qelmÂipe miÂasa zeda araa. me mepeta mepe viço da
21 ęen ÖeÖlucta dedopali! moe, viçvnet ertad: nu gic guli
22 Öidis-Öide! vire viçvnet, ertmanertisa moçvareni viçvnet,
23 aviĚot siçvarulisa naÂili. ęen içav kveçanata, kalakta laękarta,
24 saĹurĹleta da darbazta ĺaďroni; me garet mart saxeli
25 oden meçopis mepobisa, sxvad çvelaysa sakmisa mokmedi ęen
26 içav; raca gÂaddes, ikmodi! sadaca ÖeÖluci adgili iços, tamaęobdi,
27 ixarebdi, gascemdi da iurvodi. raca me makvs, çvela
28 ęenia, tvit romel asi atasisaca egzomisa Ěirsi xar Äemni vezirni
29 ęenni içvnen, mÂignobarni ęennive içvnen. raca gÂadian,
30 ęen ubrýanevdi da aknevdi. ęen gęvenis qelmÂipoba, dideba da
31 me - ara esre ęeni miţnuri viço da moçvaruli nebis-mçopeli
32 da Âadilta ęenta mçoli. sxva kveçanata zeda eseti vinĚa
33 egebis, romel ara ęeni mona iços da brýanebisa morÄili?
34 moismine Äemi ęegoneba da nuĚara xar esre dauÖaravi, vita
35 gumbatsa zeda nigozi. me ęentvis Öargi minda da Öargsa gasÂavli
36 çvelasa. ar ęenebr gulmanÖiani var, romel gulsa sxva
163
1 gic da enasa sxvasa atkmev. Äemi suli simartlisa moÂadinea da
2 ena martlisa mtkmeli. miÂçit guli Äemi siçvarulisa mýebnelia
3 da ena męvidobisa mtkmeli. asreve martlad ęen ikceodi. nu
4 xar Äemtvis or-ena da gul-Ěalaďiani. da tu moismino ese satkmeli
5 Äemi da daagdo saýulveli ege kceva da buneba ęeni da
6 daýmorÄilde, - esre gahqde sanaďrelad, romel didni qelmÂipeni
7 darbazisa ęenisa saýirÖvelsa emtxveoden ęenisa zarisagan.
8 da tu egreve ikceode, tvit me egre dagemďero, romel
9 sxvani upro mďerni aravin egeboden. nu ikm, mtvareo, damdev
10 ĺaďivi da eÖrýale Äemsa mďerobasa, radgan ĺiruďçvtaganca
11 saęięi var. ęen Äemi siçvaruli gerÄios siýulvilsa ęeircxvine
12 saĺaďioysa ęahrosagan, moigone usÂoro gvari ęeni, dahxede
13 ęenisa ýmisa siÖetesa, romel miÂçit ęengan rcxvenilni da
14 ĺiręavni arian. ęen tumca Ěmrtisagan da anu ęahros da virosagan
15 grcxvenoda, agremca ikceodi, vita qams, da memca ĺaďivsa
16 mdebdi magra radgan egetisa męoblisagan ridi ara gakvs, vita
17 ęahroa, da egetisa ýmisagan Örýali, vita viroa, memca rad
18 gamaxaren? anu Äemsa ęeguilsa rad mogeli, tu camdisca gavides
19 Äemi zari da dideba? magra a mitxar martali uďÖuvrad,
20 Ěmrtita gapiceb, saÄemod ra gic gulsa: moçvroba anu mďeroba?
21 aĚar ęemiýlia ama çopasa ęigan sicocxle,moiÂçine ęenca
22 ege ęeni buneba, Äemgan bolod icode ęegoneba da, tu magasave
23 ęigan xar, ęegonebitaca gamaýĚar var. ęenta sakmetagan
24 gamúĚavnebula xvaęiadi Äemi da veĚara vtmob amasa da veĚarc
25 gemudarebi".
26 visis guli Ěmrtisa gangebita, vita kva cvilurad molba.
27 ama saubarsa ęigan ze adga da ĺasuxi egre moaqsena:
28 "he, maĚalo qelmÂipeo, simaĚlita camdi xar da simdablita
29 miÂamdi; guli gic uxvi da qeli ęeni - tvalisa ĺaďiosnisa
30 gamcemad da goneba - siprtxilita sxvatagan miuÂdomeli.
31 Ěmertsa ęenda eseti sakme moucemia, romel sxvata qelmÂipeta
32 arca gonebad mouva. ęeni nakmari çovelta zeda mzisaebr
33 gamcdaria, Ěmertman tkventa Âadiltaebr gços da tkieni
34 brýaneba srul-kmnas. icit tkvenca, romel Öacsa zeda eďli
35 Âamsa da Âamsa sxvaÖbilad ikcevis da ęobasave tana daebadebis
36 Âinamdebare, Även Öacni Ěmrtisa gangebasa da eďlsa versada
37 gardavexveÂebit, verca sada davemalvit Ěmrtisave Âadilisagan
38 Öide. çovelive misgan ganagebia, raca daemartebis vis siÖvdilisa
39 dĚemdi. racaĚa var, mas zeda Ěmrtisagan anagebi var;
164
1 buneba-Âmida var, tvara ęen Ěmertsa bednieri daubadebixar
2 da me ture eseti. me amit ubralo var, romel araodes mdomia
3 Äemisa tavisatvis avi, raca úamsa ara moucemia; ara mÂadebian
4 satavisod egzomni pateraÖni, ar mÖetebia saÄemod egzomi Ĺiri,
5 arca minaďrian, tu miţnurisagan egzomni Ĺirni momxvden
6 da amisi xvaęiadi Äemta mďerta scnan, da arca saÄemod ese
7 miçvars,
8 romel odesca lxinsa moveli, Ĺirad momekcevis. ęobitgan
9 Ĺirsa ęigan zrdil var! Ěone Äemi raa, radgan guli Äemi
10 esetta sakmetad ęeusÂria Äemsa svesa? vitamca eďli Äemi
11 sulsa Äemsa ebrývis, esre var da tvit esre momÂçenia çopna,
12 romel lomisaganca ęeĹma sanaďrelad makvs. bedi Äemi abaęsa
13 muęasa hgavs mzisagan ęemÂvarsa da tmoba Äemi kaţtagan ÂaĚebulsa. prÄxilita
14 gulisa sircxvilisa pardagsa vxev da
15 Öbilita sulisa mÖedsa vĹri. akatgan icode ęahi moabad, ęeni
16 tamamýimebeli arcaĚa suli minda da arcaĚa guli. akamdis çopil
17 var ęengan Ĺirsa. arca odes guli gamimxiaruldeboda da
18 arca ďansa ęigan suli Äemi odes gaisvenebda. Äemi sakme ertsaxe
19 ępotad çopila. akamdis bedsa Äemsa ture sýinebia. aÂ
20 aĚara var esetisa siçvarulisa visisaca mýebneli romlita
21 sauÖuno sircxvili momxvdes, anu ęenebri moÂçale da mýle
22 ĺaďroni uÂçalo mekmnas da damemďeros. radĚa minda egzomi
23 ýneli siçvaruli, romlita egzom didi augi momxvdebis? rad
24 minda eseti miţnuroba, romlita egzomi saçveduri da uĺaďioba
25 damemartos da saaraÖod davidva kveçanasa ęigan? a Äemisa
26 bnelisa gulisa Öari gamĚebia, martali gza miĺovnia, tvalta
27 amÄenia da gonebisa da cnobisada ęemecnebul var. a damigdia
28 miţnuroba. akatgan ęemignian, romel Äemisa bunebisagan ziani
29 mcemia da çmaÂvilobisagan samunaod da saakaod avi sakme mikmnia.
30 miţnuroba Ěrmisa zĚvisa msgavsia da maęigan ęeslva ara
31 mecnierta qelia. tu dĚeta Äemta vţde, aĚara veĹv, romel misi
32 ĺiri davinaxo, da, tu atasisa matusalas odeni dĚeni mkonden,
33 aĚara mgonia, romel munit ertica suli męvidobit gamoviçvano.
34 rad glax vebrývi, sabralosa sulsa Äemsa, rad davĚvri
35 ubralosa sisxlsa Äemsa, rad ar momismenia brýaneba tkveni.
36 raysatvis sataviso męvidoba ar miýebnia? magra akatgan racaĚa
37 tkveni ęecodeba da avkceoba naxo. raca gÂadian, mis risxvisatvis
38 siďçva ar makvs. ramin tu lomica aris, akatgan veĚar
39 momerevis, ramin tu karadca ęeikmnas, suli Äemi aĚar
40 eces da Äemsa siaxloesa veĚar ikrolos da aÂ, romel tkventvis
165
1 aĚmitkvams, ese ĺaemani da ĺiri aĚaraodes gavďexo. tu
2 mqevlad da msaxurad ginde, dĚeisitgan ÂaĚmart ęeni morÄili
3 var ęen ertxel Äemtvis Övla gamarte guli da me esret gmsaxuro,
4 vita tvit ęen ginda. a damďÖicebulia Äemtana simartlisa
5 suli!"
6 ęahinęa ĺiri da tvalni mouÖocnna esre daamdes saertmanertod.
7 saeĹvisa da siýulvilisa ţangi ertmanertisagan amoiĚes.
8 41. visisi da raminis ertmanertis
9 Âçromit gaçra
10 ra moiĚrublos, haeri dabneldebis, kveçana picxlisa karisagan
11 aępotdebis. agreve moçvareta ra saÂutro gahçrides,
12 Âinasve dauÂçebs muxtlobasa, eýebs mizezsa da gamoaÄensca.
13 rasaca gaacxroebdes, ĺirvel ĺiri gaucxeldebis. ra ramins
14 moeÂçina niadag Ĺiris naxva da gaýĚa dĚe da Ěame visisa uÖana
15 dgomisagan, Âamsa da Âamsa badesa ęebmisagan da çovlisa Öacisa
16 çvedrebisagan, begos saubarica gulsa Äauqda, ęahinęas Öaci
17 miugzavna egre moaqsena:
18 "ese akauri haeri arad maęvndebis, uprosţer tvit avad
19 var. tu brýanos mepobaman ęenman da didebasa maĚirsebde,
20 eraçs Âavide da gmsaxuro, munaurta laękarta tavadobita
21 ęemiÂçalet. racaĚa samsaxuri iços, vikmode; odesca mibrýanot,
22 ganaĚamca sirbilita movidode tkvens Âinaęe. nutumca ama
23 sneulobasa da sevdianobasa daveqsen, tkvenita Âçalobita mtasa
24 da barsa niadag nadirobita vixarebde. zogţer avazita.
25 zogţer korita da ýaĚlita gamovscado sanadiro çvelai!
26 cxenni damxamebian da abţarni Äemni ama ekvssa tvessa ęigan
27 arad miqmarebian, ęinaçopita damţangebian. da a Âavide da
28 odesca mibrýanon, monurad Âinaęe viço".
29 ra moaqsenes ęahinęas, gaexarnes da gaasrula raminis
30 moqsenebuli: re, gurgani, koisďani, hamiani da sruli eraçi
31 mas uboýa. ďansa ęehmosa, manaęuri brýaneba gaqsnit uboýa. moetaçvana,
32 Öaravni garet daadgmevina. ęinamçopi ugrýneulod
33 gaemgzavra. vissa, amissa msmenelsa, tavi cocxlad aĚar uÄnda,
34 guli umcrdeboda da gulisa Övnesa ęehkmnoda
35 ramin mivida Âamavali visis gamosataçvaneblad. ęeţdomisgan
36 Öide ara aÖlda-ra, ęeÖazmul iço. visi ďaxďsa zeda ţda.
166
1 ęevida, mas gverdit ďaxďsa zeda daţda visman qeli gauknia da
2 egre utxra:
3 "adeg, sepesa ďaxďsa zeda nu daţdebi! ra çma iço, ĺaďronisa
4 adgilsa eÖrýalvode! ţeret meadrebis ęengan maga ďaxďisa
5 ýebna. rasacaĚa mouctunvebixar, regvenobaa ege!"
6 daumýimda ramins, didad daĚreţili adga da Âavida. dasÂçia
7 tavisa dabadeba da inanda, raca visisatvis Ĺirni enaxnes.
8 egre tkva gulsa ęigan:
9 "aha, a vnaxe tavisa Äemisa sakme, tu rayta gulita aris
10 saÄemod visi, bolosa úamsa ra mitxra gamçrelsa! numca vin
11 eýebs diacisagan moÂçaleobasa! numca vin stesavs mlaęesa velsa
12 zeda vardsa! virisa Öudsa hgavs mati siçvaruli, zomita ver
13 gagrýeldebis. me vzomdi didxan virisa Öudsa, me vtesevdi
14 didxan mlaęesa velsa zeda vardsa da miudgebodi devisa Övalsa.
15 a madli Ěmertsa, romel tvalxiluli da gulmrteli
16 var, ęemignian saxeli da augi. rad davÖarge akamdis Äemi siçrme?
17 cudad rad ganvinkrien saÂutro da dĚeni Äemni? vai, igi
18 gardasulni dĚeni da úamni! vai, igi guli Äemi, siçvarulisa
19 momlode! rais mizezisatvis daviÖle akamdisi siçrmisa sixaruli,
20 radgan bolod imisgan gamÂiraoba damrÄeboda?! Öacsa
21 tavisave qelita tavisa siÖvdili uţobs esetisa siďçvisa mosmenasa.
22 bare Öargsa úamsa movismine egzom grili siďçva, romel
23 guli gamimagrdes. vaęad gamidrÖa guli samisod, magra, radgan
24 misi Öideganoba damedva gulsa, ra mgama, tu razomica avi
25 movismino? saxli, romeli ubeduri iços, razomca adre aoqrdes,
26 ese sţobs. me Öideganobisa mizezi momca Ěmertman. bolod
27 nacvali gamoÄnda Äemisa Ĺirisa. me tumca cnobani mkondes,
28 atas tvalĺaďiosnad sçidva mindoda esetisa siďçvisa. a Ěmertman
29 maţnad momasmina. aha gulo, ęesţerdi da gaikec amis
30 siýnelisagan! aha, gulo, gaikec saÂutroys pateraÖisagan! aha,
31 gulo, gaikec augisa daviÂçebulisagan! aha, gulo, gaikec da
32 nuĚaravis aýlev sisxlta, ęesţerdi da garide! da tu a ar garideb,
33 maę odesĚa garideb?"
34 ramin ama sagonebelsa ęigan iço da guli ĺilĺilita gaďenilsa
35 ugvanda.
36 visman ra esre daĚreţili naxa ramin, tavsa braleba dauÂço,
37 rad davamýime Äemita utÖenelobita? guli maxvilita
38 eĹreboda misisa damýimebisatvis. merme as ocdaati arďaxi
39 moaďanina, romelsa zedan ocdaat-ocdaati tavi sďavra eÖida.
40 çvela okro-ksovili, Äinuri, baĚdaduri oksino da çvelastana
167
1 çvela ertmanertisa mţobi. raminis meĹurĹlesa ęehvedres.
2 tvit ramin mravlita ďurpita ęemosilita ęemosa Öaba-lapanÄebita
3 da kudebita da ridebita. merme ama siďçvisatvis
4 ęendoba itxova da egre utxra:
5 "ar egre ęemompicea, tu suldgmuli ar gagÂirav da arca
6 dagagdebo? a rad hkmen egre?"
7 man mizezi utxra, radca ekmna anu raysatvisca Âavidoda.
8 merme qeli qelta dauĹires ertmanertsa da ÂalÖoďsa ęevides
9 marďod. moexvivnes ertmanertsa. matisa ĺirisagan ÂalÖoďi açvavda
10 da matisa tmisagan niavi gasurnelda. zogţer ertgan
11 çopisatvis mxiarulobdian da zogţer gaçrisatvis ďirodian.
12 visi ĺir-ęvenebiani tvaltagan sisxlsa idenda ĚaÂvni okros-perni
13 hkondes tvaltagan atasisa Ěrublisa Ěvarni gardmosdiodes
14 da ertisa sulisagan atasi peri ęeĹirveba gamovidoda;
15 ĺirsa da mÖerdsa ixoĹda da egre utxra:
16 "he, açvarelo moçvareo, Äemsa natelsa rad damibneleb
17 ęenita Âaslvita? ar ęemompicea mas ĺirvelsa dĚesa? a munitgan
18 ra xani gardasrula, romel esre gasýeĚ Äemita siaxlita?
19 vitaria gulisa egetoba? ege tkveni, mamata, Âesia, romel
20 gulsa uÄvenebt Öacsa da gulisa Ävenebita masca gulsa
21 dauÂçlulebt, merme gulsa gaimagrebt gulisa simagre omsa
22 ęigan qams, ara moçvrisa cruebisatvis. Ěmertsa tana bralad
23 rad ar giÄns? me igive visi var mzisa msgavsi, ĺir-tetri, tma.
24 muęÖi, ďan-Öviĺarozi. ęenisa moçvarulobisagan Öide Äemgan ara
25 ginaxavs romel gulisagan gaagdo Äemi siçvaruli tu axlavin
26 moçvare gięoebia, Äemsa ývelsa siçvarulsa zĚvasa nu Äaagdeb
27 da nu gamÂirav. ramin, nu gaaxareb Äemta mďerta, nu ikm
28 magasa. vici, adre ęemoikcevi da inani. nu gasÂçved siçvarulsa siçvaruli
29 ar Äangisa ýalia, tumca Övla gamoinasÖva. ese
30 dĚe mogegonebis, ra Övnesa daiÂço, da Äemsa Âina ęeneburad.
31 ĺirsa miÂasa dasdebde da egre mexveÂebode! ver gasýleb uÄemobasa
32 da merme sinanuli aĚaras gargebs, ra Äemsa naxvasa eýebde
33 da vera hĺoo. a amaçobisa da siregvnobisagan gamaýĚar xar
34 da, ra daglaxaÖdebi, naxo maęin, raca ęenzeda vkmna. avisa da
35 Öargisa umukpobasa nu meeĹv. maęin nazsa ęemikm da ganmanebiereb".
36 ramin ĺasuxad egre gasca:
37 "Äemisa gulisa Ěmertman icis da ęenca, romel Âamsaca ver
38 davtmob uęenobasa. magra me ęenta mďertagan meęinian da
168
1 veridebi. çoveli adamiani dagvmďerebia, asre romel Äemni
2 ĺerangnica mďerad ęemkmnian, tagvnica vepxtaebr mmýlavroben
3 da tevzni veęaĺtaebr mekuęvian, da mze uĺaďiod elavs Äemzeda,
4 Ěrubeli sabralod mÂvims egzomi saçveduri mesmis çovlisa
5 Öacisagan, romel tavisa tvalita ţoţoxetsa maxedven.
6 mistvis mimimartebia moaxleta da moçvaretagan esre meęinian.
7 vita mďerta da mesisxletagan. visisaca qelisagan Âçalsa ęevsvam,
8 moÂamlvisa meęinis. ęahinęas tana esre ęesmenil var,
9 romel nutu muxtlobit momaÖlvevinos da, ra momÖlan, maęin
10 arcaĚa ęeni var, arcaĚa Äemi. esre gamomirÄevia, guli romel
11 egreca ęeni moęorvebulia da, sadaca Âavide, cocxali viço
12 sicocxle tvit amit upro minda, tu sulni ar medgen, ęenebrivi
13 moçvare sauÖunod gameçrebis amas ra uamea, romel sulni
14 medgen da ęenebri sulica meaxlos? a davstmot. ama ÂeliÂadsa
15 ertsa viçvnet Öidis-Öide da merme dĚeta Äventa
16 uęięrad ertgan viçvnet. masmia: Ěame maÖea da aravin icis tu
17 dila rasa ęobs. saÂutro xriÖiania, vin icis, ras gamoaÄens!
18 ara vici, tu bnelsa amasa Öideganobasa razomi sinatle moudgs
19 ęeçrisa! nuca saÂutroysagan sneuli var, misisave mÖurnalobisagan
20 makvs imedi. me razomca nisli momxvevia, darisa
21 Öargisa da mtvarisa natlisagan imedsa ar gardaviÂçved. aÂindeli
22 Äveni gaçra ese aris, romel gulita Övla upro ęeçril
23 vart; nutumca dailia Ĺirisa dĚe da mogvesÂra sixarulisa
24 da lxinisa úami? me vire sulni midgan, ęensa da Äemsa saÖutrobasa
25 ar gardavsÂçved. ęen Äemi mze xar da, tu ęuki ęeni
26 ar maxlavs, saÂutro Äemta tvalta Âina ęenisa tmisa perad
27 miÄns. hai, hai razomi unebloba ÂamÖidebia saÂutroysagan da
28 çvelasa mizezi ęeni siçvaruli çopila! a amas veĹv, romel
29 bolo mohqdes Ävenisa mďerobisa, akatgan sixarulisa naÂili
30 mogvxvdes didisa ęeĹirvebisagan. çovlisa. ęeĹirvebisa bolo
31 sixarulia. Öari ar daqęula, romeli ar gaiĚebodes, ęeĚmarti
32 araa, romelsa ÄaĚmartica ar dahxvdes gazapxuli maęin mova,
33 ra zamtarman meÖras".
34 visman egre utxra:
35 "ege egre aris, magra Äemisa bedisagan imedi ara makvs.
36 Äemi bedi ar egre memďerebis, tumca, ra moçvare Âamgvara,
37 misi ĺiri miÄvinaĚa meęinian ęenisa bunebisagan, romel gorabs
38 ÖeÖluci kali hĺoo da ęegiçvardes. muneburni naÖvtad Öargni
39 ÖeÖlucni da lamazni mohqdebian da, ęen ra mat naxav, me
169
1 ĚamiviÂçeb, gulsa mat miscem da gamÂirav. satamaęoda mixval
2 gorabs da guli brunvasa dolabivita dagiÂçebs. egzomsa ÖeÖlucsa
3 naxav, romel veĚar ęeigeb, tu romeli gamoirÄio ra
4 muneburni dedani mamacsa ĺirsa uÄveneben, maęinve gulsa ÂauĚeben
5 matita tmita, ĺirita ęvenierita da lamazobita. vita
6 ęemodgomata kari xisagan purcelsa iďacebs, agreve muneburni
7 kalni moçmeta gulsa ęeiĺçroben tvalita grýneulita tu
8 atasica guli grdemlisebr magari gic, matita naxvita egreca
9 ugulo darÄebi. tu eęmaysaca ęeÖrva ęegiýlia, tavsa matgan
10 verca egre iqsni".
11 ramin egre utxra:
12 "tu mtvare tvesa ertsa Äemsa midamosa iarebodes, samÖaulni
13 misni varsÖvlavni içvnen da gvirgvinad mze eburos da
14 çoveli ęveneba mas hkondes, çoveli grýneuloba man icodes
15 Öacta gulisa mimzidaobisatvis, Öocna misi uÖvdaveba iços da
16 ęexedva misi samotxisaebr saçvareli, naxva misi berta gamaçrmobeli
17 da bageni mÖvdarta gamacocxlebelni, - me, ęenman
18 mzeman, ęeni siçvaruli ver gamagdebinos, igi arad momindes.
19 arad movigono misi egetisa uebroysa siçvaruli ęenisa
20 gulisatvis. ęeni ýiýaca misgan upro saçvarlad da ĺaďiosnad
21 miÄndes".
22 merme moexvivnes da aÖoces ertmanertsa da gaiçarnes. ĚaÂvtatvis
23 zaprani evala da margaliďsa xvavrielad aÂvimebdis.
24 mati sultkmisa Övamli cad gavidis, haeri ţoţoxetsa
25 daamsgavses da miÂa matta cremltagan omainisa zĚvasa. ornive
26 ubraloni miskinni içvnes da darÄes vita ęluni. ra ramin
27 cxensa ęeţda, vissa tmobisa saparveli ahxada gangebaman
28 Ěmrtisaman, visis naÖvti męvildad ęekmna da isrisaebr ramin
29 misgan ęors gaďçorcna. egre mostkmida visi da ďiroda:
30 "he, Äemgan Âasrulo, ra ęen Âaxved, tmobaca Äemi Âavida
31 ęenda moslvamdin. Ěmrtisa gangebisagan ęen gamgzavrebul xar
32 da me gulisa nebisa ormosa ÄaĹril var, viremdin ęen mgzavri
33 xar, ęeni moçvare ďirilisagan mousvenebelia. raa eseti bedi
34 Äemi?! da-mca-iÖargvis romel zogţer ďaxďsa zeda damsvams da
35 zogţer nacarta. egzomita Ĺirita gaďenilia ese viÂro guli
36 Äemi, romel didsa mindorsa samocisa dĚisa eţsa ęigan ar
37 daeďevis. tvali Äemi zĚvaa namisa simravlita da guli ţoţoxeti
38 Ĺirta daulevrobita. ar mebralebis utminoba da uýiloba.
39 niadag zĚvasa ęigan vin daçops, anu ţoţoxetsa ęigan
170
1 vin gaýlebs! amis uaresi ra ÂameÖidebis, romel. amis uaressa
2 Âçevasa mďerisatvis ver movigoneb".
3 ramin gaemarta. mista buÖta cema cad gaiÂeoda, misisa
4 laękrisa mďveri Ěrubelsa hgvanda, magra mati Âvima raminis
5 cremli iço. tuca ege siďçva gulsa ęigan daesÂavla da umýimda
6 visis gaçra, egreca ęesĹirdeboda, guli enasÖvoda da
7 ĺirsa zeda aÄnda daĚreţiloba. veravin naxavs, tu çvela miţnuria,
8 tuca meďad sięoresa ęigan ar daaÄnda miţnurobisa
9 ęeĹirveba. tu Öideganobasa ęigan tmoba akvs, man Öacman miţnuroba
10 ar icis da arca ęvenis
11 tuca ramin kveçnis ĺaďronad gaqda da ýmisa laękarta
12 zeda uxucesad, guli qelmÂipobasa ęina uvisobisatvis egreca
13 aseti edva, vita uÂçalod tevzsa. moiara tavisa kveçana,
14 çovelgan moirĹvna da amaĚlda. sadaca brýaneba misi mivida,
15 çovelgan avis-mokmedoba amoagdo. esre uęięrao gaqda gurgani,
16 romel cxvarni da mgelni ertad içvnian da cxvarta
17 mgelni uÄobnobdian. egzomsa smidian da ixarebdian, romel, tu
18 stkva, mis kveçanisa mdinare çvela Ěvinisa iço. misisa
19 mosamartleobisagan çoveli Öaci muďribita ţdis, misisa ęięisagan
20 çoveli mďeri damondeboda. ĺiruďçvtaca tmoba miscemoda
21 avis-mokmedtagan. da isĺaani saxlad daiĹira. ţorţani, re,
22 havali da baĚdadi misi iço. misgan uÖetesni da uprosni
23 laękarni aravis çvnes. misita siÖetita da mosamartleobita
24 gamousvena çovelsa suliersa aęendes kveçanani. da gamoiĚes
25 xeta naçopi da çoveli Öaci mis kveçnisa hmadlobda Ěmertsa
26 misisa egetobisatvis.
27 42. raminisagan gulisatvis gamiţnureba
28 ramin daiÂço çovelgan tavisa kveçanasa siaruli sauravad,
29 nadirobad da tamaęad. hamians mivida da gorabs muneburni
30 didebulni da qelmÂipeta sÂorni, ęahpur da raped,
31 Âina moegebnes. mis kveçanisa didebulni da gvarianobita saqsenebelni
32 igini içvnes. umasĺinýldebodes egre, vita martebda:
33 dilasa nadirobad gavidian .da saĚamos smad da sixarulad
34 dasxdian. vita nadirobasa ęigan lomisa da vepxisatvis miÂçit
35 qrmali qelta hkondis `da nadirtatvis isar-męvildi, egre
36 ęinamçopta - qelta Ĺika. esre amod ixarebdian, magra
171
1 visis goneba gulisagan arca egre mirideboda - ara velsa ęina
2 mçopsa da ara ęina.
3 dĚesa ertsa nadirobit movidoda da, vita mze, kali naxa.
4 saxelad gul erkva. saxed da ęvenebit uÖlebi iço, gazapxulisa
5 çvavili iço, gulisa gamamxiarulebeli, Ĺirisa makarvebeli,
6 samartlisa mokmedi da gulisa Âamisa-çopit ÂamĚebi,
7 ÖeÖlucta qelmÂipe, moçmeta qelovnad momzidavi, sneulta
8 gamamrtelebeli, Ĺirveulta malxeneli. ĺiri vardiansa ÂalÖoďsa
9 ugvanda da tmani ęavni da gruzni siqęirita - ęakrisa
10 lerÂamsa. ÖoĹtamdis tmisa misisa çolbi miţnurta ďoilo
11 iço da pateraÖsa mistvis ar esuna. bageta mista simcrosa zeda
12 gemo çandisa hkonda da ama iagundsa ęigan margaliďi Ända
13 dacmuli ÂamÂamta mista męvildosnoba apxaztagan esÂavla, ambari
14 persa da sulsa misgan isaxebda. Âarbi misi mtvaresa zeda
15 męvildosnobda, da misi arçi muęÖi iço da ÂamÂmisa isarsa
16 moçmeta gulsa daasobda. erti bage vardsa zeda muęÖ-mocrilsa
17 hgvanda da meore uÖvdavebasa. misisa gulisa çma iço kva
18 da misisa lamazobisa mona basri rÖina. broÂeulisa çvavili
19 mista ĚaÂvta saxe iço da ďani misi - giisa, qorcisa da sisxlisa
20 misebri ara inaxoda, ďanisa sitetre brolsa ugvanda
21 çasab-gardapenilsa. igi aseti miţnurta mamĹlobeli didis
22 gemovnebita tavaĚebulobda. samÖaulisa meďad ęeÖazmulobita
23 saĹurĹlesa hgvanda, tval-margaliďisa xvavrielobita -
24 gauĺobelsa sadapsa. misisa gvirgvinisagan mze natobda, ĺirisagan
25 mtvare. Öbiltagan varsÖvlavni da çelisagan mtiebni.
26 siamaçita çmaÂvilsa qelmÂipesa hgvanda da saÂadlobita sicocxlesa,
27 ęvenebita gazapxulisa ÂalÖoďsa da didis gemoobita
28 marďorkasa. mqevalni hçvnes misebrve ęvenvareni: Äinelni,
29 turkni, berýenni, da dges otxmeocni gulisa midamosa, vita
30 mtvarisa midamosa varsÖvlavni.
31 ra dainaxa ramin naývi mavali da mtvare sulieri romeli,
32 vita mze, cimcimebita ar gaicadeboda, guli ęeususďda da
33 vita reďi egre uĹvreďda, qeltagan isari davarda, ar ţer
34 iço missa adamis-ďomobasa: "ese misni laękarni vita varsÖvlavnia
35 da mati ĺaďroni nutu mtvarea? da tu eseni mtvarenia,
36 mati ĺaďroni nutu mzeao?" ama sagonebelsa ęigan iço ramin
37 da uĹvreďda. merme gul, moçmeta tmobisa ÂamĚebeli, ramins
38 Âina Âamodga esre salamad, vita adrindeli moçvare.
39 usalama da qelsa emtxvia, egre moaqsena:
172
1 "saxelovano qelmÂipeo! Äveni kveçana ęengan elavs, vita
2 mzisagan ca. a ęeĚamebula, brýane, Ävensa gardahqed, gamoisvene;
3 amas Ěame Äveni sďumari içav. gimasĺinýleb, sanuÖvarsa
4 amosa mogartvam, prinvelta da nadirta simravlita gagisveneb,
5 Ěvinosa muravaçiansa mogartvam, Âina iasa da vardsa
6 dagiçri, meţlissa ęegiÖazmav ęensa msgavssa, sulisaebr saçvarlad
7 gimasĺinýleb. tvit Äveni Âesi sďumart-moçvroba
8 aris".
9 raminsesre ęeuçvarda [gul], romel visis guli da siçvaruli
10 daviÂçeboda, tvalta xedvaman saÂutrosaebr umuxtla.
11 visis glax-ęięi da zari ar gaumďçunda. vai mas gulsa, romeli
12 esetsa uxanosa moçvaresa miendos, da vai mas mamacsa, romel
13 esden uxano da uzenaro iços, siçvarul-umďÖico da
14 pic-gausrulebeli. ramin gulsa ĺasuxad egre ubrýana:
15 "he, mtvareo! esre xolo mitxar, tu saxeli ra gkvian anu
16 romlisa gvarisa xar? ţeret ęeni ęvenieri tavi gagicemia, anu
17 ara? me krmad gindi tu ara? vin colad ęegirtvides, ęeni
18 męobelni misgan meharsa ras itxoven? ęensa Öocnasa razom
19 gascem? tu atas suladca gascem, Äemgan egreca uęurvelia".
20 ĺasuxad egre gamosca mzeman enovanman da butman qorcielman:
21 "vita mze ar daimalvis, egreve me da Äemi saxeli damaluli
22 ar vegebit. arca amisi tkma minda, tu vaamani vinme varo.
23 dedaÄemi gohar aris da mama raped ama sameposa tavadi aris,
24 da agreve ýma Äemi ĺaďroni aris adrabadaganisa. mravalni
25 ýmanni misxen, çvelani goliatni ĹabuÖni. gvarianobita da siÖetita
26 ertsaxe cxadni vart da kebulni. dedulad da mamulad
27 uzado var: erti gorabelia da erti hamianeli. me tvit
28 saxelad gul mkvian saxelisaebr vardisperi vardisebr
29 saçvareli var da vardisa masunebeli. dedisagan ÖeÖlucad
30 ęobil var da ýiýisagan Âmidad gazrdili var. naÖvtad mamisaebr
31 Öargi var da saxed dedisaebr ďurpa. mÖerdi Äemi vecxlisa
32 aris da çeli brolisa; çarçumisaebr rbili var da
33 muęÖisaebr surneli. ras mÖitxav Äemsa gvarsa da saxelsa, romel
34 çovelman kveçanaman sakeburad icis? da ęen tu Äemi saxeli
35 ar ici, me Övla ęeni didad Öargad vici. ęen ramin xar,
36 .ęahinęas ýma da visis miţnuri romel missa gamzrdelsa mouÄxibav,
37 da igi sulsa da gulsa girÄevnia.
173
1 araÖi: tu baĚdadisagan egebis, romel diţlasa elios,
3 maęa ęenganca ture egebis uvisoba.
4 magra ras viďçvi? ęen visis miţnuroba asre ar gamogercxebis,
5 vita zangsa sięave. ęeni guli savisoysa siçvarulisatvis
6 ęeuÖravs bersa ýiýasa romlisa ďoilo da lusmari
7 misi grýneba da ęelocvaa. ęen ar ęegiýlia misi Öideganoba da
8 Äemebrta ÖeÖlucta tana-çopna. da radgan umisobasa ver dantmob,
9 içav misi oden. mas ęen mouçivnebixar da igi - ęen, da
10 ortave ęahinęa augita agivsiat. araa kveçanata zeda egeti
11 adgili, sada tkveni ambavi ar iços da ar geÖicxoden".
12 ramin egre utxra:
13 "mtvareo zeandano! nuoden açvedreb miţnursa, pateraÖsa
14 ęesÂrobilsa. ra Öaci naxo, Ěmrtisagan ęendoba itxove. a me
15 vÂçev maęindelsa Äemsa gonebasa da tavsa, magra çoveli Ěmrtisa
16 sakme Öactagan daparulia. Ěmrtisa gangebisa sakme Ävenzeda
17 grýelia. nu maçvedreb! tu Äemi sakme esre saaugo iço, eďlman
18 Äemman kmna Äemzeda. gardasrulsa veĚaravin mieÂevis, guęindelsa
19 qseneba ar unda. aÂindeli can, romel ęenisa ęegebisatvis
20 egzomi moviĹirvo, romel Äemsa naxulsa çvelasa merÄio
21 Ěmertsa undes, sinanulad ar gagiqdes Äemi coloba. ęen içav
22 Äemi mze da Äemisa gulisa mosasveno - ęeni ĺiri. me viço ęeni
23 saÖutari da me veýebde çovlisa ęenisa saÂadlisa aĚsrulebasa.
24 tu sulnica Äemni ginden, uęurvelia. ęengan Öide darbazisa
25 Äemisa maęveneblad sxva aravin výebno da sulisa Äemisa
26 Âamali ęengan Öide aravin iços. mas gardasrulsa gare veĚar
27 ęevakcev, romeli ęengan me da Äemgan ęen gÂçenodes. garna aÂ
28 tu ęen Äemi coli xar, ęemogpicav, romel ęengan Öide abezari
29 var çovlisa siçvarulisagan da arcara visisa saxelsa vaqseneb".
30 gul egre uĺasuxa:
31 "nu damipen, ramin, grýneulobisa .badesa! me ar igi var,
32 romel ęensa maxesa esre advilad daveba. me ęengan arc qelmÂipoba
33 minda da arca dideba, arca mindori laękrita savse,
34 arca saĹurĹle sakonlita savse. erti Âadilia Äemi da, tu
35 mas ęentana vĺoeb, ęenisa brýanebisagan ar-Öidegan-vikmnebi, tu
36 ra uÄns, da Äemsa siçvarulsa bolomdin gaiďan da ar gamÂirav,
37 verca ęen hĺoeb Äemebr saÖutarsa ęensa da tu ar uxano
38 moçvare xar, arcaodes xorasansa Âaslva mogindes, arca visis
39 siaxle da arcaodesĚa aqsenebde visis saxelsa, amad romel
40 sxvisa sakoneli sxvisa aris. ęen moabadis coli dedoplad
174
1 sad mogeÖerebis? arcaodes Âigni miuÂero, arca Öaci gaugzavno
2 da arca ęensa gulsa misi siçvaruli iços. da tu amas ĺirsa
3 zeda ęemompicav, maęin Äemsa ďansa zeda ori tavi iços da
4 suli erti".
5 ramins gaexarnes ese, aĚara ĺasuxi gamosca, qeli gaýouĚo
6 da ęina Âavides rapedis saxlsa. gulis qeli qeltan hkonda
7 ramins. asi ţami tval-margaliďita savse raminis perqta tana
8 daçares, okroysa ďaxďsa zeda dasves, raca matni natesavni
9 içvnes, anu didebulni da aznaurni, çvelani uqmnnes, mxiarulobdes.
10 sakmisa simďÖicisatvis ramin mateburita sapicita
11 mďÖiced pica Ěmrtita da cecxlita, romel: "vire kveçana
12 egos, diţlad ţeoni diodes, zĚvata ęigan tevzi iĺoebodes,
13 mzesa da mtvaresa elva hkondes, Ěame dabneldebodes, mtata
14 zeda kari krodes da mindorta zeda nadirni ýovden, - sxva
15 cocxalman gulisagan Öide aravin výebno, arcavin snva colad
16 mindes, arca moçvrad, arcaĚa grýneulisa visisa saqsenebeli
17 vaqseno, ara tuca miçvardes. vire sulni medgnen, gul iços
18 Äemi guli. sxvata siçvarulisagan Öidegani da abezari var.
19 vardi, vard-saxelad, Äemi aris, Äemi coli, da gorabi samçopi
20 Äemi. vire vardi makvs, iasa ar usuneb; vire mtvarea, varsÖvlavta
21 sinatlesa ar ęeveĺoebi".
22 ama picisa simďÖicesa zeda vinca vin gulisa naďamalni
23 misrul içvnes, çovelgnit: gurganit, reit, çumit, isĺaanit,
24 koisďanit, xuzisďanit da ranit, qelmÂipeni da didebulni
25 içvnes. avsil iço darbazi sinatlita. kmnes korÂili, misces
26 gul raminsa.
27 43 aka korÂili raminisi da gul-vardisi
28 ormocsa eţsa adgili ęeÖazmuli iço da mĹvreďelni dges
29 banta zeda. qelta perovnisa Ěvinisa koneba amas ugvanda, vitarca
30 qelni çaçaÄota saxeni çopil içvnes. Ěamit santlisa
31 simravlita kveçana casa varsÖvlavebiansa damsgavsebuli iço,
32 mÂvanisa nacvlad çovelgan sďavra moepina. sixarulisa da
33 muďribta qmisgan sxva çurta-qma aĚar ismoda. prinvelni
34 muďribobdes, surnelta Ömevisagan haersa zeda almuri gasrul
35 iço. diaci da mamaci tvesa ertsa sixarulisa da smisagan
36 daęvres. ara sixaruli darÄa, rasaca ęigan ar içvnes;
175
1 sakveitoyta da sacxenosnoyta sixarulita uÖleblad ixarebdes,
2 gulsa matsa ar iço ęeĹirveba. kveçana uĹiro ar ikmnebis, magra
3 mas kveçanasa Ĺiri aĚar iĺoeboda.
4 col-kmarni moçvarulni da moçmeni ęeçril içvnes, dĚiv
5 da Ěame sixarulisagan ar moisvenebdes. daiÂçes gacema qelmÂipeta
6 da didebulta da çovelsa ersa zeda iço mgosanta
7 da muďribta raminis saxelsa zeda ývirad sçida da moęairetagan
8 sakebarta da salocavta ęairta tkma. raminis sakme saxelovan
9 kmnil iço da amaĚlebul iço saxeli misi. nadirobad
10 mosrul iço xorasnit da gardaeÖida ĺir-mze uebro nadiri.
11 egre eďçodis: "a siÖeÖlucisa vardi da çvavili çvavis ęenta
12 sagebelta ęigan, miÂçit usunebdi samotxisa vardsa, romlisa
13 meÂalÖoďe orisa Övirisa gavsili mtvarea. ęeni guli zamtarsamca
14 çvavis da miÂçit ueÖlo vardi gakvs. gixarodes, ęeni
15 vardi zamtrisa da zapxulisa miÂçit dauĹnobelia! ęensa
16 vardsa orni guęagni nargisni udgan, ęenisa vardisa perisagan
17 beri Öaci gaçrmdebis da misisa sulisagan mÖvdarni gacocxldebian;
18 ęenisa vardisa gulita qams ýebna da ęensa vardsa sulta
19 unda suneba; ęeni vardi angelozisagan dargulia da
20 Ěmrtisagan daculi. missa midamosa ambrisa maxe hgia, romel
21 miÂçitmca ornive cocxalni xart; asremca ars, vita gvitkvams,
22 da tkventamca Âadiltaebr ikcevis saÂutro!"
23 ra tve erti gardaqda, korÂilobisa ţalabi gaiçara. dadva
24 ramin guli úamad gulisa ęesagvarad: ixarebda inadirebda,
25 iasĺarezebda, smida da tamaęobda.
26 gavides gorabisa cixesa. ra gul ęeeÖazma da ze gardmodga,
27 esre gaanatla kveçana, romel mzesa da mas ęua sacilobo
28 hkonda mxedvelta. samÖauli iço saqelmÂipo da mas kveęe elvida
29 ďurpad. grýlad raĚa vtkva, ricxvi ar iço misisa ęvenianoba-saxe
30 da Âçobilobisa. ra ramin uęięad tavisa saÖutarsa
31 esetsa sĹvreďda da uÖlebsa, romel tmani Ěrublad
32 auÄndes, romlisagan Âvima muęÖisa gamovidoda da saçurni
33 varsÖvlavtaebr uÄndes brolisa çuris ýirtayt, ramin moxaruli
34 Ěmertsa da tavis bedsa hmadlobda da uzenarosa visisa
35 zenari daviÂçeboda.
36 dĚesa ertsa saÂolsa xalvatad sxdes. ramin gulsa uĹvreďda
37 da egre utxra:
38 "kveçanasa zeda araa ĺiri ęenebri, arca tvit visi, magra
39 igreca vitme hgavt ertmanertsa? tuca ęen mtvare
176
1 gagibeditebia da ęen xar gulisa Äemisa Âamali, mas Äemsa gulisa ÂamĚebsa
2 hgav, razomca me ęentana aĚara maqsovso".
3 gulsa daumýimda ese siďçea raminisagan, gaÂçra da egre
4 utxra:
5 "he, uĺirulo, Ěmrtisa uaris-mkmnelo! qelmÂipisagan egre
6 qams siďçva-martloba? Ěmertman mďeri Äemi ços misebri,
7 memca mas rad vgvandi? igi ţadoa, avisa mkmneli, avisa mtkmeli,
8 usircxvilo, tavisa upali! numca vin Ěmertman misisa
9 ýiýisaebr ço mxiblavi, grýneulta ÂinamýĚvari, bozi da maĹaÖali!
10 ęen mit gauqdixar agre tavisa gzisa uvicad. romel
11 verca odes tvit gaixareb da verca ęenta moaxleta gaaxareb. ar
12 egre ęemompicea, tu vire cocxal var, visis saxelsa aĚara
13 vaqseneb? a tumca misi miţnurobave ara gĹirda, ama picsa
14 ar daiviÂçebdi!"
15 44. raminisagan gamÂiraobis Âigni
16 visis tana
17 ra ramin ese naxa, romel gulsa misgan visis qseneba esre
18 didad daumýimda, misisa tmenisatvis ęendobisa satxovlad masve
19 Âamsa mas Âina mţdomman saÂereli da kaĚaldi moaĚebina.
20 tuca melani muęÖita ęeezila, mďerobisa maxvili qrmali ęeirďça
21 romlita sixarulisa xisa ęďo moÖveta. vinca ese ambavi
22 cnas, guli ęeinaxos moçvrisa miucemlobisa da ara-gamiţnurebisatvis,
23 tvara visisebr darÄes uimedod gul-daÂçvedili
24 miuÂera Âigni uzenaroman ramin saÖutarsa xaniersa
25 moçvaresa, ar-gamÂiravsa visis. egre miuÂera:
26 "viso, tvit ęen ici, tu ęenita siçvarulita razomi augi,
27 uĺaďioba da ziani ÂamÖidebia, romel akamdin tkvenita sakmianobita
28 arad ęemÂonda. Ěmerti movimdurve da Öactagan esetsa
29 saçvedursa ęigan ÄaviĹer, romeli kveçanasa ęigan saqsenebelad
30 davidev, da eseti Öaci ar vnaxe, romelsamca Äemi sakme eko.
31 mravalta ęemagones, mravalta damaçvedres da mravalni meÖicxvidesca
32 ęenita mizezita. vitamca Äemgan ęeni siçvaruli mati
33 mďeroba çopil iço, egre sÂçevda diaci da mamaci çvela
34 Äemsa sakmesa tu arcavin micnobda, masca Äemi saxeli esmoda.
35 çvela mgmobda. laękarta tana asubukebul viçav. gamosveneba
36 ese mkonda: zogţer tavsa Äemsa zedaqrmali vnaxi Äemad
177
1 saÖlavad, zogţer gzasa zeda męieri lomi. ra minaxav, munitgan
2 ara gamomisvenebia Âamsaca ertsa da arca gulsa ęigan nięaďi
3 ÄamĹria. ra giaxli, uare viçvi. niadag sisxlisa cremlita
4 vďirodi da ęięi siÖvdilisa mkondis. da araodes gaçril var
5 esre, tuca tvaltagan ţeoni ara mdenoda, da araodes minaxavs
6 ĺiri ęeni esre, romel atasi saďÖivari, saçveduriani
7 siďçva ara masmioda, da ama çvelasa zeda Ěmrtisa ęięi da misisa
8 garisxebisa molodna mkonebia. micnobdi miţnurobata Âinatca,
9 vita mxiaruli da saxelovani viçav: mďerni ęemeęinnes,
10 moçvareni gamomeÄinnes da mqecni amomeÂçvidnes; ra gavÂçri,
11 lomnica ięięvodian Äemgan da, ra gavpicxdi, qrmlisagan umÖvete
12 viçav; ra siçrmisa Äemisa ęavardeni gavaprinvi, cisa mtvare
13 eÖrýalvodis da Äemisa nebisa cxeni munamdis gaikcis, romel
14 goneba ver mieÂivis. sixarulita da nięaďita savse iço
15 suli Äemi sadapi Äemi tvalita ĺaďiosnita gaďenili, sixarulisa
16 ÂalÖoďsa ęigan saro viçav da omisa velsa-basri mta;
17 Äemisa mtisa .kva okro iço da Äemisa mďÖvrisa margaliďi. ra
18 inaxe da ęegisÂavle, munitgan, tvit ici, vit gavqe igi bedi,
19 romel me ýabunad mçva, man me damiýabuna. Äemi naÖvti graÖisa
20 xesa daemsgavsa da orisa Övirisa mtvareoba Äemi gaavarsÖvlava
21 miţnurobaman. saÂutroman cisa sinatle damibnela da ţoţoxetisaebr
22 gamamÂara. ra miţnurobisa cecxlman qel-mço, nięaďi
23 asisa dĚisa eţita gamekca, cnoba gulisagan Âamivida da
24 davrÄi uĚono-kmnili. çoveli Öaci gamęvildosnebul iço Äemtvis
25 da saçvedurisa isrita mesrodes. tvit daÖodil-viçav
26 miţnurobisagan da zeda saçvedurisa marilsa masxmides. me
27 tvit mtrvali viçav ugulobita da mtrvalsa Âakceva damemarta.
28 a egreca salamsa mogaqseneb, tuca ęenisa siçvarulisagan
29 abezar-kmnil var, da Äemica sakme gagagono. Äemi çopna Ěmrtisa
30 ýalita dia amo da uÖlebi aris, aĚar aÖlia Äemsa lxinsa.
31 icode, viso, romel Ěmertman ęemiÂçala, ra ęen dageqsen. uęenobita
32 çoveli gulis neba miĺovnia, tmobisa Âçlita guli
33 gavirecxe. vitari mindoda, . egeti uebro coli ęevirte. vard-peri
34 siçvaruli davtese gulsa ęigan da ęeĹirvebisa ţangi
35 amoviqoce. samotxisaebrsa çopasa var, miÂçit vaxlav Äemsa
36 gulsa, miÂçit daumĹnari vardi makvs. sagebeli,da sastauli
37 Äemi vardita savsea, romel tvalta da sulta mirÄevnia. vire
38 mkondes vardi, sosansa ar veýeb, vire manatlobs mtvare,
39 varsÖvlavsa ar veýeb da ar ęeveĺoebi, romel ęengan Ĺirni da
178
1 navĚelni gardamiqdian, atas egzomi amisgan ęeguili da nebisçoploba
2 minaxavs. me tuca ertsa Âamsa ęengan eseti ęeguili menaxa,
3 sixarulita camdis avprindebodi. me ra gardasrulni
4 dĚeni momegonnes, Äemive tavi ęemebralebis. vit gavsýlne ęenita
5 gzita egzomni Ĺirni da navĚelni? me tavisa gza ara vicodi.
6 vita momcdarman ýaĚlman. akamdis mýinare viçav da aÂĚa
7 gaviĚviýen, mtrvali viçav da a gavpxizldi. pateraÖisa
8 borÖili aÂĚa davleÂe, ubedurobisa saÖnisagan axla gamove.
9 a martlita gonebita ęemipicava gulisatvis dambadeblita
10 Ěmrtita, mzita, mtvarita, sţulita, cecxlita, mecnierebita
11 da imedita, romel, vire cocxal viço, vardisa gauçreli viço
12 da Âamsaca mouÂçvedeli misi. akatgan esre icode: dadev
13 guli,romel maravi - ęen da mahi - me, ęahi moabad ęen da gul
14 me. mas ęeague. me Âamsa ertsa aka çopa da mxiarulad gulisa siaxle
15 atassa ÂeliÂadsa ęensa siaxlesa mirÄevnia, romel saÖansa
16 hgvanda Äemi siçrme. ęen akatgan tveta da dĚeta nu stvalav
17 Äemisa moslvisatvis, nuĚar meli da nuca gzata Äemta uĹereď,
18 mit romel dageçovnebis Äemad naxvamdis. ra Öacsa eseti. sakme
19 daemartos, saĺalnita okroysaca tmoba uţobs".
20 ra ramin ese Âigni gaasrula, okroysa beĹdita dabeĹda,
21 paiksa misca da egre ubrýana:
22 "esret sÂrapit Âaed, rome Âamsaca nursad daiçovni, da
23 visis miartvi ese Âigni".
24 ęiÖriÖman gamouĚo Âigni da karisagan umale Âavida; iara
25 esre, romel sam Öviras maravs ęevida; masve Âamsa ęahinęas moaqsenes
26 misi moslva. mas Âinaęe miiçvanes. Âigni gamouĚo.
27 ÂaiÖitxa. egetni siďçeani visistvis mosaÂerlad dia gauÖvirda
28 da dia gaexarnesca. ra srulad ÂaiÖitxa, visis miuďçorca
29 Âigni da Öicxevit samaxaroblo stxova. egre utxra:
30 "aÂe Ěmertman tvalni agixilnes, romel ramin da gul
31 col-kmrad arian ertmanertisa moçvarulad gorabs da ęen daÖodili
32 daugdixar".
33 45. raminis Âigni mouvida visis
34 ra raminis ęiÖriÖi da Âigni naxa visman, maęinve gulman
35 trtola dauÂço da zaxili, igrýna, romel argamÂiravi moçvare
36 uzenarosa ramins gaeÂira. ra moabad vissa Âigni misca,
37 ęeĹirvebisa cecxli tavit perqamdis moedva, sisxli ďansa
179
1 ęigan auduĚda da gulman tavisa moÖlva aÂvia, magra mas Âams moabadis
2 ęięita da Öacta sircxvilita da raminis ţavritaca daiďia
3 gamoucxadebloba. çaçaÄosa amit hgvanda, romel garet
4 miseburad mxiarulobda da ęignit egreve guli gaęaveboda,
5 da garet samotxesa hgvanda da ęignit gulisa daĚreţilobita
6 - ţoţoxetsa, sicilita hmalvida ęeĹirvebasa da tuxarigad
7 Âa-Ěa-rebda. ęeĹirvebasa tuca hmalvida, ĺiri egreca gauçvitlda
8 Âignisa Öitxvasa ęigan. moabads egre moaqsena:
9 "me tvit Ěmrtisagan amas vitxovdi, romel Äemta mďerta
10 ena daamoÖlon, ratamca sakmita ęen aĚar maçvedreb da Âamsa
11 da Âamsa mizezsa aĚar eýeb Äemzeda. amisita sixarulita dia
12 glaxaÖta mivcem sakonelsa da sopelta ęevÂirav sacecxleta,
13 romel daveqsna Ĺirsa da ęenisa saeĹvisagan gamovide, mďertaca
14 moisvenon Äemisa zraxvisagan. me ertsaca Ěamesa ęenisa ęięisagan
15 amod ar mýinebia; a bare movisveno! aĚaraa Äemi ęesaĹirvebeli.
16 tu mtvare Âamivida, mze damrÄomia. çoveli Öaci
17 mzisagan aris imediani. Äemni tvalni ęenis Ĺvreďisagan ganatldebian.
18 radmca gamividoda raminis aĚar siaxloe!"
19 visi esre ubnobda, magra guli da ena ertmanertsa asre ar
20 emoÂmebodes, vita avisa muďribisa qma da Äangi. moabad ra gare
21 gavida, visi gaacxroa raminis Öideganobisatvis, sulni
22 ĺirtamdis mouvidnes. guli esre upetkda, vita ÖaÖabi ęavardnisa
23 Ĺangta kveęe. civni oplni sdiodes, vita Ěamisa nami
24 vardsa zeda; nargistayt iagundsa zeda cremlta adenda; muęÖisa-
25 perita tmita darbazisa mďverta hgvida tavsa nacarsa
26 isxmida da mţiĚvita mÖerdsa ilebebda, mostkmida da iďçoda:
27 "ra vkmna? raa ese isari, romel ęxamiani damesva tvalta?
28 raa maxvilisa eseti mÖvetoba, romel ĺir-almasi mĹris gulsa?
29 rogori bedia ese Äemi, romel nateli dĚe damibnela? rogoria
30 ese miţnuroba calÖerýi, romel suli damisneula? mięvele,
31 ýiýao! moe, can Äemi Ĺiri, naxe, romel ugrýneulod
32 noes rĚvnobisa Ěvarman ÂamiĚo, okroysa ďaxďisagan nacarta
33 zedan damsva da birÖi da eÖali gamomivida tmobisa gzasa zeda.
34 tu ara gasmia, giambob, raminisagan ra ÂamÖidebia. ramin
35 mivida gorabs, coli ęeirto da amas aĚar damaţera da merme
36 samaxaroblo Âigni momÂera, vita: me vardi davtese da misgan
37 naçopi momivida; a beditsa mçralsa ÂaliÖasa aĚar veýebo
38 a me ra vkmna? maravs ęigan ra vin tkvas Äemtvis? qams, tuca
39 diaci-mamaci çvela Äemzeda ďirodes. Ěone amisi miýebne,
180
1 ýiýao, tu ama Ĺirisagan tavi vit viqsna! radgan ese ambavi mesmoda,
2 neďamca Äemtvis, tumca Âinave momÖvdar viçav. me a arcaĚa
3 saÂutro minda, arca sicocxle, arca deda, arca ýma, arca
4 okro da samÖauli, arcaĚara sxva lxini, radgan ramin Âamivida.
5 Äemi suli igi iço da usulod Öaci veras gaixarebs saÂutrosa
6 ęigan. Âaval, çovlisa codvisagan vibanebi, Ěmertsa
7 ęevexveÂebi, glaxaÖta zeda sakonelsa gavscem, nutu Ěmertman
8 ęemiÂçalos da ama kenebita ramins coli mosýuldes, ama sakmisa
9 nanva daiÂços, ęuaĚame gorabit maravs movides, Âvimisagan
10 dasovlebuli da sicivisagan gaçinuli, visisa da ýiýisagan
11 zenarsa itxovdes, asetive siýulvili man Äemgan naxos,
12 romel a me misgan vxedav".
13 Ěmertsa ęesďiroda da egre iďçoda: "he, dambadebelo
14 Ěmerto! Äemebr ęen gaqade utminod da ęemĹirned da ęen miýebne
15 nacvali ramins zeda".
16 ýiýaman egre moaqsena:
17 "nu ęeiĹirveb egzomsa, ara qams. aÂe sul-daĚebulobita
18 da datmobita gulisagan ţangi amoiqoce, qelmÂipesa bedniersa
19 da naďipsa ďansa egzomsa nu aÂçen, gamosvenebulsa gulsa
20 cudad ďirilsa ęigan nu iďÖivneb, usamartlosa nu uzam
21 sulsa da siçrmesa. maga sicocxlesa siÖvdilica uamea".
22 vardis-persa ĚaÂvsa zeda romeli qeli hkonda, qeli
23 dahÖra da egre tkva:
24 "ęen, romeli muęÖis perta tmata igleţ da ĺirsa Ěmrtisa
25 Âçalobisagan uÖeÖlucessa ixoĹ, bersa devsa damsgavsebul
26 xar siduxĹirita. çoveli kveçana hkondes Öacsa, uprosi da
27 uprosi moundebis, magra çvela tavistvis unda odesca sulni
28 aĚar gidgan, numca moabad aris da numca ramin da numca
29 ýiýa. ra me Âçurvilman momÖlas, Äemad ęedegad numca sada
30 iĺoebian cvarni Âçalni. ra kveçana uÄemod darÄes, Äemad ęedegad
31 mďeri da moçvare sÂorad miÄns. çoveli Öaci colisa
32 ęertvisatvis gulovania, magra raminisebr adre gaýĚebis da
33 qrmlisagan umaxvilesi ena misi gacvildebis. tu ĺoos ramin
34 atasi varsÖvlavi da mtvareca, mas çvelasa ertisa mzisa sięvenvare
35 ara akvs. gorabeli vardi, tuca ĺirmze aris, ęeni qeli
36 erti uÖeÖluce aris misgan radgan ramin mogęorda da ęengan
37 Öidegnad darÄa, colisa ęertvasa aras vabralob. visca muravaçiani
38 Ěvino ar mihxvdebodes, txlis sma ar ebralebis".
39 vecxl-mÖerdman visman egre arkva:
181
1 "ýiýao, ici ęen, romel davÖarge siçrme Äemi datmobasa da
2 ęeĹirvebasa ęigan. dedata kmarica uvis da Öuroca. Äemi tu
3 kmari aris, beri da meeĹvi aris da, tu moçvare aris, uxano
4 da gamÂiravi aris. tavisa ĺaďivi meve Âavaqdunve, romel davÖarge
5 sargeblisa bedita satavno, davagde vecxli okroysa
6 gzita da a darÄomil var uararao ęemĹirne. nu ęemagoneb,
7 ýiýao, da tmobasa nu masÂavli! vera romeli damtmo daiýinebs
8 cecxlsa zeda. Äemi sagebeli da sastauli cecxli aris da
9 miţnurobisa Äemisa eęma cecxlsa zeda mţdomi aris. cecxlsa
10 zeda ţdoma vit davtmo, tu suli Äemi basrica iços anu rvali?
11 amis meďsa datmobasa nu menuÖev; cudad ÖabiÂita karsa
12 nu sÂçav. Äemi Âamali ara romelman gonierman da ara romelman
13 akimman ar icis. ima ęiÖriÖman atasi moÂamluli isari
14 prtamdis gulsa damaso misgan moĚebulita Âignita. ras iďçvi,
15 ýiýao! ama sulisa ÂamĚebelman parandaman Äalxisa isari
16 mÖra gulsa, muęÖita dasvrili raminis Âigni moiĚo da visisgan
17 sisxlita dasvrilsa ĺasuxsa ÂaiĚebs; avďirde sabralod
18 da Âçlulsa gulsa Äemsa zeda sisxlisa cremli Ěvarulad vaĚino.
19 he, miţnurno, siçvarulisa mýebnelno! dĚes me var miţnurta
20 tavadi; me gasÂavli çvelata da ęegagoneb. maţnad vubnob
21 daĹirebisagan, moisminet martali Äemi siďçva: "me mnaxet
22 da nuvisatvis gamiţnurdebit, me mnaxet da nuvis miscemt
23 gulsa da nu dargavt gulsa ęigan miţnurobisa nergsa da, tu
24 dargavt, sulsa ÂaiÂçmedt da naçopsa vera sĹamt. tu Äemi
25 sakme tkven ar gasmiat, sisxlita ĺirsa zeda damiÂeria da igi
26 ÂaiÖitxet". hai, hai, tu miţnurobisagan razomni Ĺirni gardamslvian;
27 me miţnurobaman eseti cecxli momidva gulsa, romel
28 raodenca vavsebde, upro da upro aentebis me miÂaca cremlita
29 davatiqe da mas ęreďa ver ęeukmen. ese rogor qorcisa
30 tvalia, romel ar daeýinebis, ra cecxlia ese, romel Âçali
31 ar daavsebs? me qelad miÄnda korisa zrda da dageba, gavzarde
32 erti martve atasita nebierobita. ra iÖaĺoeďa, axali nakrďeni
33 moiÂço, alaĚda da aprinda, ÖaÖabta devna daiÂço. me
34 Äemtvis monadire megona, anazdad esre Âamivida, romel haerta
35 ęigan uÄino mekmna. a damaęvral var devnita da daÖargulisa
36 saÂutrosagan uimedoba Äemi! vai, egzomi gulÂçluloba Äemi,
37 romlisagan ulxino da unaçopo davrÄi! gaviĹrebi da viarebi
38 kveçanata ęigan, vita mokaravne, nutu Övali vita vĺoo,
182
1 daÖarguli nięani. me moçvaresa tana gulica Âamivida, aka ugulo
2 da umoçvro ver davdgebi. mis gulkvisa ţavrisagan tavsa kvita
3 cemasa daviÂçeb da egre daviÂçeb mtata zeda siarulsa.
4 visganca guli ÂameĚo, tu missa sada nięansa vĺoeb, sulta
5 samaxaroblod mivcem. viremdinca esre cecxl-modebuli viço,
6 Äemisa bedisa umduravi vit viço? me var moçvrisa da bedisagan,
7 orisaganve gaÂiruli. me tvit mÖvdari, ýiýao, ęengan
8 var, romel siçvarulsa ęemamecniere da miţnurobisa cecxli
9 datese gulsa Äemsa ęigan. ęen içav ama gzisa Äemi brma çolauzi,
10 ęen Äamagde ormosa ęigan da a ęenve amomiçvane. tuca
11 Ĺiri ęengan didi minaxavs, mit davtmob, romel rgeba ęenganve
12 ikmnebis. adeg, nuĚara zi, gzasa iÖazmevdi, miartvi ramins Äemi
13 ęetvliloba, egre moaqsene:
14 "he, gamÂirao, uÂrpelo! ęabaę, avÖacobisa męvildi Öargad
15 gardagicvams, simartlisa tvali ęen dagibrmia da ÖargÖacobisa
16 bedi ęen gagibeditebia. gvarad ĚrianÖalsa hgav: tu kvaca
18 dagxvdes, ucem da gvarsa ar gairçvni. ęen gveli xar,
19 cemisagan Öide ara ici; ęen mgeli xar, romel vnebisagan kide
20 aras ikm. ęenisa gonebisagan agreve nakmari qamda, raca gikmnia.
21 romel ęenisa mindobilisa zenari gagiďexia. tuca me ęengan
22 gulďÖivneuli var, me ese augi ęentvisve mimýims. avsa nu ikm
23 da nuca igoneb, mit romel tu avsa ikm, avi ÂageÖidebis. tu
24 srulad Äemi siçvaruli dagviÂçebia, çovelta miţnurta tana
25 gaÂbilebuli darÄebi; maęin Âamavalman imedi ar esre damidev,
26 tumca a daiviÂçe? çaçaÄosa purcelsa gigvanda saubari:
27 zedayt Âitlad Ända da kveęet ęavi gveli Âva. ęen tu axali.
28 coli ęegirtavs, svian ços Ěmertman, magra me egre uimedo nu
29 ęemikm. vinca okro ĺova, vecxli ar gaagdo. ęen tu axali.
30 ru gitxria gorabs, ývelsa rusa maravs nu gardaagdeb. tu
31 koisďans axali saxli agigia, maravs ývelsa darbazsa nu aaoqreb.
32 tu ÂalÖoďsa ęigan vardi gitesavs, svianmca [ars]. magra
33 missa midamosagan iasa nu dagleţ. axali coli da ýveli moçvare
34 ornive ęeinaxen, ýit romel tvitoysa xisagan tvito-peri
35 naçopi mova".
36 esegvarsa sabralod stvlida visi da tvaltagan sisxlisa
37 cremlta idenda. ebraleboda ýiýasa didad, igica ďiroda da
38 egre moaqsena:
39 "ÖeÖlucta dedopalo, me cecxlta zeda nu damsvam da
40 vardis Âçalsa broÂeulis çvavilsa zeda nu daasxam. me
183
1 ęentvis ar meĹirvebis, aÂve gorabs Âaval da uďevnisa isrisaebr
2 male mival. rasa Ěone vici, moviĹirveb ramins tana, nutumca
3 misi guli saęenod movakcie da ęen maga Ĺirisagan giqsen".
4 ese tkva da ýiýa picxlad Âavida.
5 da gorabisa kveçanasa mivida. ramin nadirobit momavali
6 Âina emtxvia. egzomi nadiri daeqoca, romel mta da bari veĚar
7 iďevda avazisa da ýaĚlisagan miÂasa zeda nemsi aĚar davardeboda;
8 korisa, gavazisa da ęavardnisagan haeri avsil iço.
9 ra ramin ýiýa dainaxa esre daumýimda da gaÂçra, romel vitamca
10 igi nadirtagan dasvrili isari mas gulsa scemoda. arca
11 tvit diaci moiÖitxa da arca visis ambavi hÖitxa, arca moabadis,
12 arca tvit mahisa kveçanisa; Öuęďad egre utxra:
13 "he, eęmao uÂrpelo, avisa mkmnelo da avisa mtkmelo,
14 ęenisa grýneulobita atasţer upro mogiĚorebivar da cnobani
15 Âagiqmian Äemtvis. a Övla mosrul xar da Äemsa moctunvebasa
16 hlami? veĚar naxos karman ęenman mďveri Äemi da ver
17 moeÖidos qeli ęeni sadavesa Äemsa. akatve ęekceva ginda da
18 picxlad Âaslva. usargebloa tkventvis aÂindeli aka siaruli.
19 Âae da vissa utxar: "ra ginda Äemgan anu ras mnuÖev Öide?
20 rad ar dameqsnebi, anu rad ar gasýeĚ esdenisa codvisa kmnita?
21 gulisa nebisa uÖanadgomita brali dia gikmnia da avisa
22 saxelisagan uĺaďiobisa pateraÖica dia gardagiqdia. aÂe úamia,
23 romel aĚutkva Ěmertsa, moinano da Öargisa kmna daiÂço
24 da ĺaďiosnobasa ęeudge. siçrme ortave cudad Âavaqdunvet
25 da Öargi saxeli gulis- nebasa uÖana gavakarvet. ama saÂutrosa
26 ornive movÂçdit da mas sauÖunesa dasasţelni vart aÂe ęen
27 tu ar aĚutkvam Ěmertsa da tmobasa ara ikm, me uĚoniod saęenod
28 ama gzisa mdevari ara var. tu atassaca ÂeliÂadsa ama
29 sakmes ęigan vart, codvisa da karisagan Öide qelta ara dagvrÄebis.
30 me aĚmitkvams da gonebiertagan ęegoneba masmia, mipicavs,
31 romel aĚara ęevscodo Ěmertsa da aĚarca egre vissa
32 ęeveçaro amisgan Öide. odesca Ěmertman úami mogvces, maęin
33 xvedrianad ęeveçrebi, ra mahis kveçanasa qelmÂipoba momxvdes,
34 da vin icis tu madamdis razomi ÂeliÂadi gamova? munamdis
35 kvięata zeda ĺaęďa Âçali daedinebis. da ese sakme mas
36 araÖsa hgavs, tu: viro, nu mohÖvdebi, alaverďni amovleno me
37 amas maęin ęeveçrebi, odes dĚe da Ěame gaertdes. misita imedita
38 viremdin vtmobde, adgan me sxvisa colad vxedav? tu
39 ertsa ÂeliÂadsa mzeca tmobdes, ĺiri masca gauęavdebis, me
184
1 misita molodinita Âamivida siçrme da amas vsďir. vai, cudad
2 Âasrulno dĚeno Äemno! vai, romel Äemi siçrme Âaqda da aÂ
3 qelta nanvisagan Öide aĚara makvs. siÖeÖlucita paręamangsa
4 hgvanda siçrme Äemi, simagrita Öldesa da siçmaÂvile Äemi gazapxulisa
5 çvavilsa, silaĚita çvaoda miţnuroba Äemi da aÂ
6 stvelta purcelsa hgavs Äamocvivnita, Ĺirisa qelsa mieca
7 miţnuroba Äemi da lxini Äemi. çovelta gazapxulta açvavdebis
8 kveçana, magra Äemi siçrme aĚar açvavdebis! tu ęemodgomisa
9 buneba gazapxulisa bunebasa hgavs, meca ture igive buneba
10 mic, romel ginaxav. nu ÄaiĹrebi saeĹvsa bersa çrmisa buneba
11 aĚar Äaedebis". Âadi aÂve, vissa utxar Äemmagier, tu: "colsa
12 kmrisagan uÖetesi aravin uvis, ęentvis Ěmertsa Öargi kmari
13 moucemia. ęen tu bednieri da Öargi xar, mas ęeegue, misganmca
14 Öide sxva çvela Öaci uĺaďiod giÄns, da, tu ęen esre
15 hkmna, romel me misÂavlebia, çovelta dedopaltagan uprosi
16 da upro saxelovani ikmnebi. moabad ęeni kmaria da me ýma
17 vikmnebi, kveçana ęeni mona da msaxuri ikmnebis, ama saÂutrosa
18 ęigan saxelovani ikmnebi da mas sauÖunesa Ěmrtisagan Âçalobiani".
19 ese rame kuęad ęestvala, Âçromit cxensa matraxi hÖra
20 da Âavida ýiýa darÄa adgilsa zeda dadreţili da gaÂbilebuli.
21 raminis saubrisagan siamovne ara moismina da arca misita
22 naxvita sixaruli ra mixvda. gareęemoikca brma-sinanuliani,
23 Âçluli suli misi malamisagan uimedo naxa da, radgan ýiýa
24 esre gaqda raminis saubrisa da uĺaďiobisagan, visi vitaĚa
25 gaqdeboda, romelsa eseti moçvare ugrýneulod daemďera?
26 siçvaruli daetesa da mďeroba moimÖo, Öargsa moeloda da avi
27 naxa. mivida visis mocikuli ýiýa mďirali, bage-mďveriani da
28 gul-Övamliani. ęetvliloba hkoneboda ęakrisaebr ďÖbili da
29 ĺasuxi moiĚo navĚlisaebr mÂare da qrmlisaebr mÖveti. ęavman
30 Ěrubelman visis gulsa zeda moÂamluli isris ĺiri sÂvima
31 raminisagan abezar-kmnilobisatvis da uĺaďiobisa Âvimaman visis
32 ďalaxi daasxa, mďerobisa maxvilita daÖoda ďani misi da
33 pateraÖisa ďoiloyta daeba suli misi ęeĹirvebisagan dasneulda
34 da sagebelad mivarda.
185
1 46. ęeĹirvebisagan visis dasneuleba
2 ze adgomisa ýali aĚara hkonda, ęeĹirvebita sagebeli misi
3 gaďenil iço, sastauli ĺirisa misisagan çvitlita vardita
4 aĚvsili iço. qelmÂipeni da matni colni, didebulni da matni
5 colni ęviltayta movidian Öitxvad da midamousxdian. zogman
6 zapra da sevda tkvis da zogman grýneultagan moÄxibuloba
7 sadaca raca kveçanasa ęigan Öargi akimi da muneţibi da mÖurnali
8 iço, xorasnit da eraçit çovelgnit moasxnes. ęeiĹirvebdes
9 da veravin ęeaďçva zogman zogi tkva da zogman zogi.
10 zogman mtvarisa sasÂorsa ęinaçopa tkvis, eďlsa avsa zeda;
11 zogman - kveçanisa unaxavsa mas ęehçvarebia da mit sĹirso.
12 raca vis ýihxvdeboda, iďçoda da, mas romel sĹirda, igi sĹirda
13 da mirideboda goneba. veravin ęeaďçva mizezi egre ýal-miĚebuloba-sisusďisa,
14 guli misi ramins sadaĚvelita daedaĚa
15 da tmoba-ukonlobita ępotobda, tavisa sakmeta da gulsa zeda
16 ďirodis. zapransa zedan xvavrielad margaliďsa asxmidis.
17 ra moabad gare gavidis, Övla moiĹarbis, romel sastaulisagan
18 Ěvarad gavidis cremli da saxlsa ęigan ďba dadgis.
19 esre sabralod mostkmidis, romel msmenelni misebrve ar dadumdebodes.
20 egre iďçodis:
21 "miţnurno, mnaxet sabralo ţavrisa Ěvarisagan ÂaĚebuli
22 da ęeęindit. miţnurno, zenaar, moisminet Äemi ęegoneba! nuvin
23 miscemt gulsa moçvrisagan gauÂiraobasa, nuvin daisÖvnit,
24 nuvin miendobit. me ęorit mĹvreďdit, miţnurno, romel ar
25 dameaxlnet, tvara daiÂvebit. me gulsa cecxli mit medebis,
26 romel raminis guli Övesia da Äemi abedi -nuvin gamiÖvirvebt
27 zaxilsa. moçvrad sagoneblisa gulisa ÂamĚebelisagan didad
28 usamartlo ÂamÖidebia. gulÂçluloba Äemi mas vuÄvene, Ĺiri
29 Äemi gavagone; misgan malamosa movelodi da nacvlad ýmari
30 da marili damasxa sabralo diacisa guli nu miendobis mamata
31 da nu moĚordebis matita enita! hai, hai, vin icis, tu razomni
32 Ĺirni momimaďna: erti Ĺiri asad gamiqada. me man moçvareman
33 gamqada usulod, romeli a damemesisxla. ra Öargi uçopia
34 Äemtvis, romel me nacvali ver ęemeguvnos. vai, cudad
35 vgzomni Ĺirni Äemni! gulisa daparuli man gamacxadebia. lxini
36 davtesi, Ĺiri rad movimÖe? keba ęevasxi, Âçeva rad movismine?
37 didad Ĺiri vnaxe bedisa ubedurebisa ęeguebisatvis,
38 magra Ĺika da kva ertagan ver ęevaerten. a bedisagan
186
1 abezarkmnil var da çovlisa lxinisagan Äaki abezarobisa mimicemia.
2 ama ubedursa sagebelsa zeda daÂolil var miĹirvebuli da
3 miÂçit siÖvdilisa monaďre. sxva Ěone aĚaraa Äemisa siÖvdilisagan
4 Öide. radgan ramin Öide sxva moçvare gamoirÄia, sicocxlesa
5 rasaĚa vaknev!"
6 47. visisagan miękinis saubari
7 merme iqmo miękin, misi mÂignobari, romelman mati xvaęiadi
8 adritgan icoda da gulisasa aras daumalevda. Övla gamoucxada
9 da ęesÄivla ese sakme. egre utxra:
10 "vin ginaxavs, anu odes vin gasmia raminisagan upro uxano
11 moçvare? nu tunda prÄxilsa zeda tmisa amoslvasa daviţerebdi,
12 magra misgan amas araodes movelodi. ar veĹvdi, tu
13 cecxlisagan Âçali amoedinebis, anu uÖvdavebisagan gvelisa
14 navĚeli ikmnebis. ęen me ĺirveladca micnobdi, rogori moĚmrte,
15 ĺaďiosani, kceva-Âçobili da qelmÂipuri viçav. a çvelaysa
16 saqamsoysagan Öidegan-kmnil var, mďerta da moçvareta
17 sÂorad movýulvebivar. a aĚara ra var. me qelmÂipurad, ĺaďiosnad
18 da Âçobit kceva mmartebs da amis çvelaysa damgdebsa
19 dĚe da Ěame raminis gonebisagan ar momeclebis da mista sakmeta
20 uÖana-mdgomi var. amisatvis suli, tavi, sakoneli, saxli da
21 laękarni çvela gamiÂiravs, zogţer misisa naxvisatvis mosÂrape
22 var da zogţer gaçrisatvis mďirali. tu atasica suli
23 mitks, ertica misisa gonebisagan ver moiclis. ramin umecrebita
24 mravalţer damamýima da me çvela davtme misisa gulisatvis.
25 a srulad zurgi gardamÂçvida. Âinas odesme Äemisa
26 xisagan rďo moÖapis, magra a ýiriturt ze amomÂçvida, damÂva
27 da tmoba sięorita ÂamiĚo me a ramin ra eseti sakme miço,
28 romelmca tmoba misi ęemeýloĚa? misisa sięorisa qrmalman
29 tavi momÖveta, uxanobisa laxvarman guli gamiĺo. da tav-moÖvetilisa
30 da gul-gaĺobilobisagan tmoba uĚonoa. amisganmca
31 uaresi raĚa miço? ĺirvel Âavida, gamÂira da coli ęeirto
32 da am sakmisa samaxaroblod, vita saęuro, Âigni momiÂera. merme
33 ra ýiýa gavgzavne, kuęad daxvda, agina da munve nadirobit.
34 gareęemoakcia isrita gul-Ěviýl-daÂçlulebuli, vitamca
35 dĚeta mista ęigan ýiýa araodes naxa da arcaodes aman mistvis.
36 Ĺiri gardaiqada. aÂama sakmita gulsa sasiÖvdilo laxvari
187
1 mcemia da asre dasneulebul var, vita mxedav. aÂ, miękin, ęen prtxili
2 da siďçva-mimxvdari xar, gonebiani da saubar-amo, Âignis
3 daÂçobit damÂereli; miuÂere ramins Äemmagier Âigni, anaxen
4 Ĺirni Äemni da gaagonen sţani Äemni. ęen tvit siďçvata ertgan
5 ęeçra Öargad ici, cnoba da mecnieroba çvela ertgan ęemiÖribe,
6 ragvarnica siďçvani qamden, egetni dauÂeren. tu ęen
7 ęenita ena-siÖetita ramin aka moiçvano, siÖvdilamdi ęeni msaxuri
8 da mqevali viço. ęen mecnieri xar da mecnierisa Öacisa
9 enita çrma-Öacisa guli male molbebis".
10 ra miękins ese saubari visisagan esma, miękin mecnierman
11 da prtxilman misita enovnobita ęeamÖo raminis Âigni.
12 48. ĺirveli Âigni visisi ramins tana
13 miuÂera Âigni visis daĚreţilisa magier ramins mxiarulsa
14 da nebiersa. kaĚaldisa nacvlad Äinuri heďraďiÖoni moiĚo.
15 melnad tumbuturi muęÖi, Öalami egviĺďuri, vardis Âçali
16 nisiburi da saÂerelni samindorulisa alvisani, tvit mÂignobari,
17 kaţisaebr siďçva-moĺovebuli, - siďçvani ęakarsa da
18 margaliďsa tana gaerivnes. heďraďiÖoni visis ĺirisaebr tetri
19 da elvare iço, melani mista tmataebr ęavi da surneli, Öalami
20 misisa naÖvtisaebr martali da a meďadre simĹlita msgavsi,
21 mÂignobari - grýneulivita, romel siďçvasa ĺirsa ęigan ęakrisaebr
22 aďÖbobda. keba ęeasxa ramins da agre miuÂera visis
23 magier:
24 "ese Âigni gamqmarisa naývisagan - amÂvanebulsa, mxiarulad
25 mozrdilsa Öviĺarozsa Âinaęe! mtvarisa dabnelebulisa,
26 mileulisa - cata damaęvenebelsa elvaresa mtvaresa! aoqrebulisa
27 da gamqmarisa venaqisa - axalęensa samotxisaebrsa ÂalÖoďsa!
28 carielisa da beditisa sadapisa - gauĺobelsa tvalmargaliďiansa
29 sadapsa! mzisa Äasulisa, daĚreţilisa - aĚmo.
30 savletit axlad aĚmosrulsa mzesa! damĹnarisa da Âaqdomilisa
31 purclisa - axal aĚmosrulsa Âitelsa vardsa! damęralisa
32 zĚvisa- tval-margaliďiansa omainisa zĚvasa! gaubedurebulisa
33 da dasaÂçlebulisa çoveltagan saÄaďrelsa bedniersa!
34 siçvarulisa siÖvdilisa dĚemdi mimďanebelisa - gamÂiravsa
35 uxanosa! ĺirisa ÖeÖluc-çopilisa da a daduxĹirebulisa - ÂamisÂam mommaďebelsa
36 ĺirsa Âinaęe! gulisa
188
1 cecxlita damÂvrisa - Äinuris sďavrisa msgavssa! tvalta dĚe
2 da Ěame uýilta cremlianta - tvalta nebierad mxedavta! Öargisa
3 moçvarisa saÖutrisa gul-mqurvalisa - avis mkmnelsa da
4 dammďerebelsa! dasaÂçlebulisa da gabeÄavebulisa - çovlisa
5 kveçanisa morĹmulsa qelmÂipesa Âinaęe damiÂeria eseti Âigni,
6 esetsa çopasa ęina mçopsa, romel ďani sulisagan da suli
7 ďanisagan abezar-mkmnia.
8 me Öideganobisa cecxlita viÂvi da ęen smasa da sixarulsa
9 ęina nięďianob. me siçvarulisa saĹurĹlisa meĹurĹle
10 var da ęen - mďerobisa qelisupali. a amas gapiceb, Äemsa
11 siçvarulsa da ęeçrasa, da tvit dambadebelsa cisa da kveçanisa Ěmertsa
12 gapiceb, romel ese Âigni srulad ÂaiÖitxo,
13 Äemni Ĺirni scnne da, raca momiqsenebia, gaigono.
14 icica, ramin, romel saÂutro mbrunavia? Öaci zogţer sneulia,
15 zogţer mrtelia; Öaci zogţer Ĺirveulia da zogţer
16 lxiniani. zogisatvis sicocxlea avad tu Öargad, magra bolod
17 egreca siÖvdilia; zogisatvis siÖvdilis ęemdgomad ganÖitxvaa
18 da nacvlisa mizĚveva. amas sopelsa ambavi oden darÄebis.
19 Äveni ambavi avta da Öargta çvelatagan icnobvis, tu rais
20 mokmedni vart. ęen tvit ici, tu Även orta ęua romeli upro
21 augiani vart, romelsa upro uÂrpelobita tavisa neba gviýebnia.
22 me igi Âmida viçav, romel ginaxavs çovelsa kveçanasa
23 zeda, romel siÂmidita cisa cvarsa vgvandi da siďurpita -
24 vardisa purcelsa; vera romelsa mamacsa eĺovna Äemtana gulisneba da
25 saÂutrosa ar daedva Äemzeda augi Öanţarsa vgvandi,
26 mindorad mavalsa, çvelasagan gaudevnelsa; ara romlisa
27 monadirisa ĺiri menaxa. ęen içav Äemi mÖlveli da momaçivnebeli,
28 ęen damidgi gzasa uÂrpelobisa bade da damabi. a marďo
29 ormosa ęigan Äagigdivar da Âamslvixar! momaĚorve, momactunve
30 da a gamÂire. uzenaroo! ęeni pici karsa hgavs uxanosa,
31 ęeni zenaari Âçlisaebr mdinare da Âarmavali aris. egre
32 gitkvams: "mipicavs da visis aĚar ęeveçrebio!" maę, ar Äemdaca
33 ęemogepica, romel virem sulni medgen, ar gamÂiro? aÂ
34 romeli daviţero? - ęeni pici, romeli upro mďÖiced
35 miÄndes? ęeni pici buksa hgavs da ęeni ęeçra saĹurĹlesa. kveçanasa
36 zeda ama ortave saxeli didad itkmis. ęen harirsa hgav,
37 mravalperad ikcevi; okro xar, avta da Öargta mixvdebi. ar
38 Äemebr xanieri moçvare, tu ęen Äemsa gverdit ara xar, sxvasa
39 didxan vis gverdit xar?
189
1 naxen, tu razomni avni nakmarni gikmnian: uĺaďiod gamqade
2 meca da ęenica tavica, didisa qelmÂipisa coli momactunve,
3 tavsa gvari da naďamalni augian hkmen, cru picad gahqe. gauÂiravi
4 da zenariani moçvare gaÂire, Âaxve Äemgan ęeucodeblad
5 da daumýimeblad, da esetisa moçvrisa augni mostvalen,
6 romel mas ęengan Öide aravin uvis. me igi visi var, romel
7 mzea Äemi viri da tma muęÖi! me igi var romel ĺirisa sisavse
8 txutmeďisa dĚisa mtvaresa migavs da bage uÖvdavebasa! me igi
9 Âçliani var, romel siçvaruli Äemi xangrýelia! me ďurpata
10 dedopali var da grýneulta qelmÂipe! me ęengan uÖetessa
11 qelmÂipesa dia vĺoeb, magra ęen Äemebrsa veĚaravis. me odesca
12 gamÂiro da Âamixvide, ęemokceuli gvianadĚa mĺoeb.
13 nu ikm ramin,-ra inande, visisgan Öide Âamalsa veras
14 hĺoeb! nu ikm ramin, ra gulisagan gaýĚe, ĹabuÖobita visis
15 veĚar moiqeleb! nu ikm ramin, - a ęen mtrvali xar da simtrvalita
16 gagiďexia zenaari! nu ikm ramin, romel ra [ga]mopxizlde,
17 ucoli, da umoçvro darÄe. gnaxav esetsa, romel Äemsa
18 Âina ďirode da ĺirsa Äemisa darbazisa Öarsa dasdebde, mďeroba
19 siçvarulad moakcio, me meýebde da veĚar momxvde. radgan
20 Äemgan da Äemta bagetagan gaýeĚ, gulisagan uĚoniod umal
21 gaýĚebi. ra ęen me ar mmorÄilebde, Äem gverdit ar gaixarne,
22 sxvasa vis hmorÄilob? miţnurni qma-maĚlad çivian: visca visi
23 ar aęvnia, masa siÖvdili ęeeýinebis.
24 ubedurobis nięnad geçopis, romel Ěmertman vardi mogca,
25 maęinĚa moęenebuli ÂalÖoďi ÂagiĚo; giÄvena dabnelebuli
26 mtvare da ÂagiĚo elvare mze. ikadi ertisa xisa ĺovnasa da
27 ar ici, romel venaqi aĚara gakvs. nutu dagviÂçebia, Äemita
28 siçearulita tu ra Ĺirsa da utminobasa ęina içav? ra sizmriv
29 mnaxi, gaqelmÂipeba gegonis, ra suli Äemi gecis, mÖvdari gacocxldi!
30 Öacisa siregvne ageti aris, romel Ĺirsa da lxinsa adre
31 daiviÂçebs. egre gitkvams: "mas uÖana siçrme Äemi damiÖargavs;
32 vinani da amo saÂutro damamÂara. maęa, me egre megona,
33 ęakrisa lerÂami davrge da uÖana naçopisatvis gagedgebode da
34 naçopad navĚeli gamomesxa". me ra ęengan Ĺirni movigonni,
35 cecxli perqit ďvinamdis gamiqdebis da tvalta ţeoni mdindebis.
36 razomi Ĺiri vnaxe ęentvis da bolosa esre momiqda,
37 romel Ĺa ęen mitxare, da ýiýaman ęigan Äamagdo da ornive amod
38 dasxdomil xart. ęen ęeęa moiĚe da ýiýaman cecxli ęeagzna
190
1 da ortave unebliv ęigan ÄamÂvit. ar vici, ęengan vÄiode, tu
2 misgan? Äemisa Ĺirisa satavno ortaganve ikmna. razomca ęengan
3 mďeroba vcan, Öideganobisa borÖilita damĹede da gulsa
4 cecxli Äamigzne, tvalta sisxli madine, sisxlisa ďbasa Äamagde
5 da ţeonsa ęigan ÄamarÄev, - me guli arca egre meďçvis, ęensa
6 Âçevasa da ęengan Ěmrtisa Âina Äivilsa Ěmertman ęeni Ĺiri me
7 nura momasminos. - me ęeni Ĺiri ęengan upro meďÖivnebis:
8 tvara munavdis egreca vÂer Âignsa, viremdinca Öalamman sisxlita
9 Âera ar daiÂços da viremdinca ar gnaxo, romel Ěmertman
10 nutumca ęeni unaxavi ar momÖla".
11 49 meore Âigni visisi ramins tana
12 "tu ęvidnive cani kaĚaldad mkondes, srulad varsÖvlavni
13 mÂignobrad mçvnes, Ěamisa haeri melani iços, asoni purcelta,
14 kvięata da tevztaebr xęirad sxden, - aĚsasrulamdin imedi
15 da naďra Äemisa moçvrisa naxvisatvin mkondes, - ęenman mzeman,
16 naxevarsa verca maęin davÂer survilsa.
17 me ęenisa sięorisagan Öide vera ęemaęinebs, me uęenobisa
18 Öide vera ęemaĹirvebs. ęengan ęors darÄomilsa ara makvs gamosveneba,
19 ar momiva ýili da, tu dameýinos, ęenive saxe mitks
20 tvalta Âina. me uęenod sabralo var, esre romel mďertaca
21 veÂçalvi. romeli Äemad salxinod miÄns, ra mas vikmodi da
22 tvaltagan Ěvarad cremlta videndi, amas migavs, vitamca
23 cecxlsa cecxlita vavsebdi da Ĺirsa Ĺirita vÖurnebdi. me
24 uęenobisatvis mgloviared kve vzi da ęen Äemsa mďersa gverdit
25 mxiarulob da ięveb. aďirdebis tvalni Äemni, ra naxon
26 moçvarisa sadave mďerisa qelta ęigan. vitamca Öideganoba ęeni
27 cecxli iço, romel tmobisagan Öide arasa dasÂvavs. sicxesa
28 ęigan veravin daiýinebs da me cecxlsa ęigan mçopman vit gamovisveno?
29 me igi ýveli naývi var, romel ęenman Öideganobaman Âamakcia,
30 gamaqmo, damÂva. ęen romel Äemsa naÖvtsa isrisaebr martalsa
31 icnobdi, ęenman gonebaman gaamruda, sagebelsa zeda
32 dacemul ars. Äemad Âçalobad, naxvad da Öitxvad ra moviden,
33 razomca Äemsa midamosa dasxden, asre dasaÂçlebul var, romel
34 ver mnaxven, zraxvit da Öicxvit esre iďçvian: nutu Äveni
191
1 sneuli nadirobad Âasrula, aka aĚar aris? ęenisa naxvisa naďrasa
2 asre gauqdia Äemi ďani, romel tval-xilulni Öacni veĚar
3 naxven. Övnesita oden ęeigeben Äemsa sicocxlesa da a ususurobita
4 arcaĚa Övnesa ęemiýlia. ęenita Öideganobita amisgan Öide
5 sargebeli ara damrÄomia, romel, tu siÖvdili movides da
6 ÂeliÂadsa ertsa meýebdes, esre daleul var, ęenman survilman,
7 romel sagebelta ęigan verca igi mĺoebs. tuca uęenobisagan
8 menaďrebis, amit siÖvdilisagan uęię var, vire esre var
9 ęeni ęeĹirveba mtataebr gamdidebia da tmobisa gza gamýnelebia.
10 ama Ĺirisagan nu miqsnas Ěmertman, tu uęenobisa gaýleba
11 makvsĚa! da vit hkondes mas gulsa gaýleba da tmoba, romel
12 ţoţoxetisa saqmilsa hgvandes da arcaĚa tvit misi sisxli
13 aris mas ęina, ara tumca sxvaa? asre ďçuilia, tu suli sisxlita
14 cocxalao. me sisxli aĚar mitks da ţeret cocxal var.
15 me, saçvarelo, vire ęen gaxlvidi, ďani Äemi xe iço, romelsa
16 naçopad vardi hkonda. a amit qams Äemi Âva, romel
17 unaçoposa ęďosa çoveli Öaci dasÂvavs. ra Âaxved, Âamivida
18 tmoba: radgan ver gnaxav, aĚarc aras vilxen. uęenobita neba
19 Äemi Âamslvia da, vire ęors xar, arcaĚa igi ęemoikcevis. saÂutro
20 esre amępotebia, vitamca eďltad ęebmul viçav; saÂutro
21 esre amęlia, vita utavo laękari; ęeĹirvebasa kveęe
22 esre ęemiĚamdebis dĚe, vita velursa txasa avazisa ęięita.
23 tu esetisa çopnisagan vďirodi, nu giÖvirs, nuvin miaugebt
24 me var umoçvro da Ĺirtagan moçvriani. me var usakmo da miţnurobisa
25 sakmetagan dabneuli. veras gamovisveneb uęenod.
26 nutu ęen içav Äemi sicocxle, romel uęenobita gulsa ęigan
27 Äemsa datese, ęeni siçvaruli aÂ, zenaar, morÂçe sixarulisa
28 ruyta.
29 naxe ertxel Övla Äemi ĺiri, romel ara veĹv, tumca misebri
30 anu çviteli okro genaxa. tuca mďeri xar da mesisxle Äemi,
31 egreca ęegebralebi, ra mnaxo, da, tuca gamÂiravi da uxano
32 xar, ra Äemni Ĺirni naxne, geÂçinebis da dagimýimdebis.
33 egre meďçvian: sneuli xar da mÖurnali ýebne, romel gargos
34 rao. me tvit Äemisa akimisa da mÖurnalisagan mÖvdari var,
35 Äemman mÖurnalman mimuxtla da miĚalaďa, misisa muxtlobisagan
36 dasneulebul var! me vire esre saÂçlad var, ęen geýeb
37 Ěoned. ęenisa naxvisagan Öide Äemi rgeba aras ęeuýlia, verca
38 gulsa ęeviţereb ęenisa sięorisatvis. ara var Ěmrtisa da bedisagan
39 imed-gardaÂçvedili, romelmca Äemi elvare mze Övla
192
1 ar miÄvena. tu ęenisa ĺirisa mze movides, Äemisa ęeĹirvebisa
2 Ěame ganatldebis. ęevebraldebi adrindelsa mďersa da nutumca
3 ęenca ęegeÂçale, ar mďertagan rame upro samďero ęemicodebia
4 da, tu ama Âignsa ÂaiÖitxav da arca a ęegeÂçalebi,
5 da Äemta Ĺirta scnob, srulad uzenaro da gamÂiravi ture xar"
6 50. mesame Âigni visisi ramins tana
7 "miucilveblad Äemo sagonebelo, ra Âaxved da momęordi,
8 guli da cnoba Äemi tana Âagiďania. mit gvedreb, garna mas
9 viÖitxav, radgan Âamixve, Äemgan mýevali radĚa gindoda? me ęentvis
10 uziarod momicemia suli, guli, gamosveneba da tmoba. me
11 uamisod lxinisa mýebneli vitĚa var? Äemi guli Âamsa mouęorvebeli
12 esre ęeni mnaďrelia, vita sneuli simrtelisa. mas sxvisa
13 visisaca siçvarulisa ýebna ar ęeuýlia, romelsa gulsa sicocxle
14 ęengan unda, mas gulsa ęen vita daaviÂçdebi? razomca
15 ęengan Ĺirnaxulia, egreca sultaebr uçvar. tuca ęen Äemzeda
16 regvenobita uĚmrtod içav da gamÂire, me verca egre
17 mogięoreb. a upro megonebi, a upro miçvar da, raca avi
18 gikmnia, ver dagaçvedreb. munamdis gdev da gemudarebi, vire
19 Äemi simartle da ęeni usamartloba ara scna. radgan ęeni sakme
20 uxanobaa, me gulmagrobasa rad maçvedreb? Äemi guli Âçalsa
21 ęigan rvalivitaa da ęeuýravad ýes siçvarulisa xanierobisatvis.
22 mit ar moiqocebis gulisa Äemisagan siçvaruli, romel
23 kvisa da rÖinisaebr magrad makvs. da tu esre ęeuÂoneli araa,
24 maęa vita glax gavsýle egzomi ęeni Ĺiri da ţavri, romel ęenisa
25 uĚmrtoobisagan sicocxle momÂçenia, vitave ęeni sięore?
26 siçvarulisa Ěvino, ęenta bagetagan romel vsvi, mitca
27 esre moukarvebelita simtrvalita mtravs.
28 ra mze anu mtvare davinaxo, ęeni ĺiri momegonebis da,
29 ra isari anu saro davinaxo, atasţer taçvanis-vscem ęenisa
30 naÖvtisa mimsgavsebisatvis. sadaca vardsa vĺoeb, movÖocni
31 ĚaÂvta ęenta saxebisatvis. cisÖrisa úamsa mďiralsa da mÖvnesiaresa
32 ra niavman iisa da vardisa suli momartvas, amit movilxen,
33 romel egre viďçvi: nutu Äemi siçvaruli mova da misi suli
34 mecemis? ra mimelulnes, ęensave saxesa vĹvreď, amit
35 vixareb. zogţer ęenta sakmetagan ęentanve vÄivi, zogţer ęenisa
36 sięorisatvis ęemogďir mýinaresa damemoçvrebi, ra Ĺiri
193
1 Ĺirsa momemaďos da gameĚviýos, radĚa damemďerebi? tu mýinaresa
2 siçvarulsa miÄveneb, ra gameĚviýos, radĚa damamýimeb?
3 sizmarsa ęina moÂçale xar, sacxadod egre uÂçalo da sulta
4 Âarmqmeli radĚa xar? mĚviýare daĚonebuli geaţebi. giqmob
5 da ar moxval, amit romel vizaxde da vďirode. da ra dameýinos,
6 umadlod moxval da mnaxav, amisatvis romel uprore
7 utminod momesurvos ęentvis. odes giaxle, igi úami da a sizmrisa
8 tuca Âamia, sÂorad malxenen. oditgan Âasrul xar, bneli
9 da nateli Äemtvis gasÂorebula, dĚe da Ěame gamertebia;
10 ęengan ugulosa ęeni saxe oden damrÄomia da sięorisagan sneulsa
11 ęeĹirveba. esre didad msurian, romel, ra mezmano, masca
12 davţerdebi da Ěmertsa vhmadlob.
13 magra Äemi daţereba prinvelsa maxe-ęebmulsa hgavs, romel
14 aĚara Ěone akvs. męobeltagan daÂçeulsa vgav tu: "Ěmertman
15 gaęoros, rasaca eýebdeo". miţnurobasa esre gauqdivar,
16 romel ęeni ocnebaca sixarulad miÄns. asre glax daĹirvebulia
17 guli Äemi, romel eseca saxelad.uÄns da ýilsa inaďrisveme
18 odes geaxel, maęin vnazobdi ama Ĺirisa moulodneli, amit
19 ar meýinis da a sięorisagan tvalta sisxlisa denita ar mýinavs.
20 naxe, tu ýilisagan gamosveneba odes momxvdeboda maęin
21 nebierobita da a ęeĹirvebita esre mçopsa! da a ęensa
22 miţnurobasa ęigan davlien cudad dĚeni Äemni! ęeni miţnuroba
23 ra davtese, uýilota tvaltagan egzomi vrÂçi, romel gulisagan
24 tavamdi gamslvia. guli Äemi sadapsa hgavs, romel
25 ęeni siçvaruli ęigan damteslebia da misi amoĚeba advilad
26 aĚaravis ęeuýlia. nutumca ar gamÂira Ěmertman da ęensa naxvasa
27 ęigan ęen Äemgan rcxvenili içav da me xanierobisatvis
28 urcxveneli da ena-grýeli, ęenzeda egzomta Ĺirta ar cudad
29 gardamqdeli".
30 51. meotxe Âigni visisi raminsa tana
31 "mitxar, orisa Övirisa mtvareo: rad gamÂire, romel Äemisa
32 mesisxleobisatvis mosÂrapeob? tuca ęen tavisa Âadilita çovelive
33 gęvenis, me ara tuca amas saÂutrosa ęigan, ęengan Öide
34 lxini aĚarcara mas sauÖunesa momindebis. egre meďçvian. "viso,
35 nu Övnesi! ertisa uxanoysa moçvrisatvis egre gaslva rad unda?
36 Öacsa miţnurobasa sxvisa siçvarulisagan Öide ara daaviÂçebs
194
1 da ęen mis uÖetesni ara dageleviano". me amas romelni meďçvian,
2 ese ar ician, romel vardisa Âçali razomca Âmidaa,
3 Âçurvilsa Âçaroysa Âçali uÖet argebs; romelsaca Ěviýlsa
4 gvelman uces, mas ďabarzadisa upro teriaçi daaęvendes; ęakari
5 razomca ďÖbilia, moÂamlulsa Âamlisa Âamalni uţoban. me
6 radgan ęen aĚar gxedav, moęurneta Äemta uęeno mnaxes. sxvamca
7 satavisod lxini radĚa výebne, anu ęenad nacvlad guli visca
8 mivce, romlisagan me Âadili aĚara damrÄomia da esre ęentvis
9 gamisaÖutrebia? me ęenad nacvlad aravin momeÖerebis da
10 sxvisagan gulsa sargebeli ar momxvdebis. tu qeli aĚar medgas,
11 razomca tval-margaliďsa movisxman, Äemtvis usargebloa. ęen
12 mze xar da Äemi dĚe umzeurad ar natobs.
13 he, laękarta tavo, odes ęen giaxle, sadapi viçav da ęen
14 margaliďi: gamoeĚos ra, arcaĚa ĺaďivi akvs; egre verĚaravin
15 Äaugdebs. maę, qams Äemganca egzomi codini, romel me ęengan Öide
16 siçvaruli gulsa aravisi Äavidva. Öacsa, sopelsa mçopsa
17 çvelasa, nacvali ekmnebis sulisagan Öide, da ęen Äemi suli
18 xar, uęenod me ęeni nacvali ra výebno? da tu veýebdeca, ra
19 vĺovo egeti? mtvare mzisaebrve romelsa úamsa natobs? me ra
20 ęengan gaçril var, ĺiri ar damibania da ďanisamosi ar gamomicvlia,
21 vita mistvis xlebur var da misi suli mecemodeso. me
22 vire ęeni siçvaruli asre mďÖiced makvs, sxvamanca Äemgan vin
23 gaixarna? Äemi glax saÂçali guli sakaravnosa punÖdusa hgavs.
24 ęenisa siçvarulisa karavani miÂçit ęigan dgas da, tu man
25 adgili ar dacalos, sxva mokaravne vin daeďevis? visa ďani
26 ęeĹirvebita tmisaber damÂlobia, - guli kvisaber gammagrebia
27 tmobita. kvasa ęigan nergsa aravin dargavs, mit romel Ĺiri
28 da nergi ornive ar gacuddes. razomca a męorav, egreca sicocxlisa
29 Äemisa mizezi da tvalta Äemta Äena ęen xar. nu eýeb
30 umecrobita Äemsa Öideganobasa! Äemgan Öide saęeno sxva aĚaravin
31 iĺoebis da ęengan Öide saÄemo. me maisi var da ęen gazapxuli.
32 ganaĚa uertmanertod ar egebis! ęen ÖaÖabi xar da me
33 mĹirsne Ölde! me zĚva var cremlta denisagan da ęen tevzi.
34 radgan ese uertmanertisod ar egebian, miÖvirs tu egzomsa
35 xansa Äemgan Öideçopa vit gasýle? ęen Âiteli vardi xar da
36 me çviteli. ęen sixarulita gaprĹvnili da me Ĺirita mravalperoba
37 vardta miÂçit ertsa ÂalÖoďsa ęigan qams. moe, Äemo.
38 ęenita siÂitlita Äemi siçvitle dapere! uęenod sulnimca
39 uĺaďio iço, saÂutrosa uęenod ramcaĚa ĺaďivi hkonda? tvalni
195
1 uęenobisatvis miÂçit uýilonia da guli niadag mýinare, romel
2 tavisa gza aĚar vici.
3 egre meďçvian: "radgan mas moçvrad varsÖvlavi dauĹiravs,
4 ęen mtvare daiĹire. nu hÖvdebi uxanoysa moçvrisa gonebita
5 ĺirvel misgan gamoÄenilia uzenaroba, igi cruebula ęengan da
6 nuĚarca ra ęen gagva misio". razomca mas martalan da Ěmerti
7 Äemzeda ęen uar-hkmen, ęenman mzeman, amisi Ěone ara makvs arca
8 Äemsa gulsa sxvisa visica, ęengan Öide, siçvaruli ęeuýlia. da
9 radgan moçvaretagan bedi egzomi makvs, ramca raĚa výebne? me
10 raca akamdin Ĺiri da miţnuroba gardamiqdia, meçopis. sxvasa
11 egzomsa sasţelsa veĚar gavsýleb da arca davebmi. me egre
12 ďurtad qelni ver ęemiĚebvan, tumca esretve perqta mominda
13 me miţnurobita ara sargebeli minaxavs, romelmca qelta Ĺirsa
14 ęigan ęeviĚe tavi; me çovlisa samiţnuroysa da ÖeÖluctatvis
15 abezar-kmnil var, mďÖice sigeli damiÂeria, visisaca sagonebelisatvis
16 cecxli damivsia, Äemisa gulisa da bedisatvis
17 mindobil var.
18 me igi prinveli var, romelsa siprtxilita zirakad saxel-sdebden,
19 da a oritave perqita maxesa dabmul var. vaĹrisaebr
20 zĚvasa ęeved, romel cocxali gamoslvasa aĚar eĹvda da
21 saqelmÂiposa tval-margaliďsa eýebda. grýelia Äemi ambavi
22 çvelasa viďçode, da zĚvasa ęigan ÄavirÄo siarulsa ęigan
23 zvirtisagan meęinian gamosveneba ar minaxavs da satavno Âamqdomia.
24 a Ěmertsa qelaĺçrobit amas oden veaţebi, romel ama
25 saęinelisa Ěelvisagan miqsnas, da, vire cocxal viço, zĚvasa
26 aĚar ęevide. me ęenisa ţavrisa da siçvarulisagan esre gasrul
27 var, rome mipicavs, uxanota Öacta aĚara daveaxlo,
28 aĚarc ara visgan imedi mkondes. mart Äemad mÂed da margeblad
29 Ěmertsa vigoneb da mas vevedrebi".
30 52. mexute Âigni visisi raminsa tana
31 "moçvrisa Öideganoba da molodna maęin didad amoa, tu uxanoba
32 da gamÂiraoba ar ertos; tuca tu Öideganoba mÂarea, naxvisa
33 momlodeoba mas daaviÂçebs; simarďovisa gaýleba amoa, tu
34 ęeçrisa imedi hkondes miÂçit ertgan çopna moçvareta augian
35 hçops; ĺirvel tvit sxvataganca ęemosaxedavad, merme -
196
1 ertmanertsa tana, razomca uçvardes, coďa rame daumýimdebis
2 ertmanertisagan. zogţer eÖuęďvian ertmanertsa, zogţer uÂçrebian,
3 zogţer imdurvian da kuęoben, zogţer açvedreben
4 sxvasa rasme da çvelasagan uaresi zne miţnurobasa ęigan esea,
5 tu gaýĚen ertmanertisagan da bolo ęeekmnas matsa siçvarulsa.
6 gulisada esre ver ęeţerebul var, romel odesca Äemsa
7 gulsa simarďoe moeÂçinos, moçvrisa Öideganobisatvis ęemomÄiodes.
8 me egre viďçvi: "datme, Ĺiri ginaxavs da Ĺirisa bolo
9 miÂçit lxinia; da zamtrisa Âarvlisa ęemdgomad miÂçit
10 zapxulia; nu tumca Äemgan misisa ęeçrisa boloca asreve moqda?
11 a moiĹirve ÂelÂadi erti, radgan misisa naxvisa Âamsa moeli.
12 tu ertsa dĚesa mis gverdit sixaruli mogxvdes, orisa
13 Âlisa Ĺiri daiviÂçebis.ęen, gulo, meÂalÖoďesa ara uares xar,
14 arca igi ęeni sagonebeli vardisa xesa uarea. mas hxedav tu:
15 ra dargos, razomsa Ĺirsa naxavs moÖrepamdin. dĚe da Ěame
16 Ĺirsa da Öazmasa ęigan aris, qelsa eÖali esobis amisita imedita,
17 tu vardi odesme gamoesxmiso. agreve iadonsa Öaci ęeaguebs,
18 aĹmevs da asmevs, dĚe da Ěame mas sĹvreďs, galiasa ývalita
19 da mýivita mouÖazmavs, alamazebs. da amisatvis iĹirvis
20 ÂelÂadsa ęigan - amo qma amoiĚos, romel me gavigono da guli
21 gamimxiaruldeso. hxedav masca, romel zĚvasa ęigan ęevlen.
22 egzomsa Ĺirsa da ęięsa gardaiqdian mousvenebelni, arca
23 ýilita morĹmuli ikmnebis da arca mÖlavita. zogţer sicocxlisatvis
24 moięięoben da zogţer sakonlisatvis. magra imedisatvis
25 gasýlebs çvelasa: nutu sargebeli rame momxvdeso!
26 egreve perozisa da lalisa mýebneli dĚisit miÂçit Öldesa
27 stxris, kva da Âerakvi akvs, qelta iďÖivnebs amisita imedita.
28 nutu Öargi tvali vĺovoo. dĚisit txrisagan ara sýinavs da Ěamit
29 ęenaxvisagan".
30 saÂutroysa sixarbe da molodna çovelsa adamiansa sĹirs
31 da meďadre ęenisa naxvisa. vireca mze da mtvare aĚmovals,
32 munamdinca me ęengan imed-gardaÂçvedili ara var. Äemsa gulsa
33 ęigan siçvaruli bzisa xesa hgavs, zamtarsa da zapxulsa miÂçit
34 mÂvanea, da ęensa gulsa ęigan siçvaruli zamtrisa xesa hgavs,
35 naçopi da purcelni dascvivian da qmeli xe oden dagrÄomia.
36 garna amisi momlode var: eseti gazapxuli movides, romel
37 [igi xe] gaanedlos, purceli gauÂiraobisa gamoasxas da naçopi
38 siçvarulisa, da gaÂirvisa nanva same egzomi misces, romel
197
1 me Ěmrtisagan imediani var, tuca ęen çola aĚar moigoneb Äemsa
2 gulsa.
3 me qmeli ęďo var da ęen mxiaruli gazapxulisa haeri;
4 me glax uĚono sabralod gasrul var, ęen mdidari, uÂçalo,
5 ýviri da gauvleneli xar. vďir dĚe da Ěame. sxva aĚaraa Äemi
6 Ěone ďirilisagan Öide. uĚono da sabralo var, asre damÂvari
7 glax, romel lxinisa Ěoned ďirili oden makvs. vgav
8 sneulsa miĹirvebulsa, romel misĹirvebodes da sicocxlisa
9 imedsa arave gardasÂçveddes. mas Öacsa vhgav, marďosa, sneulsa,
10 gabeÄaravebulsa, gamovardnilsa, romel saxlisa da naďamalta
11 survili hkondes da Ěone aĚaras. misebrve çovelta úamta
12 vzi gzasa zeda, ęensa ambavsa momavaltagan vÖitxav, egre meďçvian:
13 ras iÖitxav? misgan imedi gardaiÂçvideo, - magra me
14 uÖunisamdi imediani var da arca gardaviÂçved imedsa ęengan,
15 romel sulni damrÄomian, tu igi srulad ar damelivnen, ęenisa
16 naxvisa momlodneobisatvisca. miţnurobita tmoba Âamslvia.
17 ęenisa ţavrisagan srulad amit upro ar damÂvar var,
18 romel Övla naxvisa imedi Âçalsa maĺÖurebs da, tu uimedo vikmna,
19 vai Äemni dĚeni, romel Âamsaca darÄoma Äemi aĚar egebis".
20 53. meekvse Âigni visisi ramins tana
21 "minaxav ertxel, ramin, romel ar içav esre didisgemo da
22 amĺarďavani, ar içav esre tavisa qelta mkonebeli da esden
23 vÂvaveta siďçeata mtkmeli, ar içav esre Öuęďi da dauÖaravi.
24 minaxav esre, romel, ra sultkni, ęenman sultknaman haeri gaaęavis,
25 ęenisa gulisa Övamlman mtvare daabnelis beditobasa
26 gzis ĺirisa miÂasa hgvandi, ęenta mďerta da moęurneta Âadilisaebr
27 içav da me maęin, ganaĚa aÂ, vita ęen Äemtvis xar?
28 atasţer me upro ęeni .gauÖvirvebeli da beditad mxedveli
29 viçav. ţoţoxetsa hgvanda ęeni suli Övamlisagan; zĚvasa hgvandes
30 tvalni ęenni cremlita; romelsaca dĚesa umcrosi iďiri,
31 diţlisa odeni Âçali egreca gardamovidis ęenta tvaltagan.
32 a ţimęedisagan upro gadidgemoebul xar da cad gasrul
33 xar, uĚoniod igi úami dagviÂçebia, romel miţnurobisagan
34 tmoba aĚar gkonda. vai, romel ęeigen Äemi gulis-ĺasuxi
35 da Äemgan saęeno siçvaruli da mit damiýabune! esre rad
198
1 xar saÄemod navĚlisaebr mÂare radgan sasxvaod uÖvdavebisaebr
2 siďÖbo ici? saçvelaod lmobieri xar, Äemtvis oden rad
3 Öuęďob? ęen atasi saĹurĹle ďurpita savse giĺovnia. ra saÖvirvelia,
4 tu magit glaxasa ekadode? ra gagva, tu ęen ęenita
5 tavita ikadde da me ęenita ęengan upro vikadde? radgan egeti
6 sakaduli xar, damemorÄile, romel gmorÄilobde. razomca
7 ęeni ĺiri gazapxulia da ęenta ĚaÂvta zeda miÂçit Âiteli
8 vardi çvavis, egreca ese moigone, romel zapxulisa çvavili
9 stvlamdi darÄebis. saÂutro miĚmart-moĚmartia. nu mohzidav
10 moçvareta zeda mďerobisa męvildsa, nutu anazdad gaďçdes
11 da ęenve geces. tu ęeni ÖaĺarĹi isritaca savsea, munit
12 ertsaca ęensa moçvaresa nu ęesďçorceb.
13 Äemi guli nÂvadsa hgavs Öideganobisa cecxlta zeda Âvita.
14 radgan ucecxlod ar mięveb, bare neladre nteba matnie. nu
15 mizam, raca ęentvis ar miçopia, da nu gindi uĺaďiod. nu xar
16 saÄemod egre usamartlo. ertxel odesme meca viçav ęenebri
17 sandom-saçvareli da egzomi nazoba ar mikmnia da arca egzomi
18 nebieroba, a vita ęen nebierob. siamovne ar darÄebis moçvareta,
19 ra ertmanertisa uúamod nebierobden. amĺarďavnebita
20 tavi camdi gagiĚia da didis gemoobita Övla tavi gagibeditebia.
21 Äemebrve Öaci xar, angelozisaebri dauÖaraoba rad ginda?
22 tu mzisaebrca maĚali da elvare xar, saĚamosa úamsa egreca
23 damdabldebi da kve Äamoxval. me ęenisa gulisaebr gauvlenelsa
24 gulsa vhnaďri dauÖaravs, uxanosa da umecarsa mista gamvlentasaca.
25 egetisa gulisa upali çovelta Ĺirtagan mqsnelia
26 da çoveli Öaci egetisa gulisagan miecemis Ĺirsa. ĺirad
27 mĹareďeltagan sanaďrel xar da guli almassa gigavs. me meţamrebis,
28 romel agetive magari guli mic da ar ęenebri uxano,
29 gamÂiravi da uzenaro var. tumca ęenita gonebita ar vÖvdebi!
30 tu ęen ęenisa siavisa mýebneli xar da saÄemod avisa siďçvisa
31 mtkmeli, me ama ertisaca mndomi ara var. me siçvarulsa vhmaďeb,
32 tuca ęen - mďrobasa; me cecxlsa vaýliereb da ęen
33 Âçalsa asxam. ra me dedaman Äemman męoba, Äemtanave Äemgan gauÂiraobaca
34 ęoba da, ra ęen dedaman ęenman gęoba, gamÂiraobaca
35 tanadagebada me tvit Äemsave bedsa tana Äemmanve gulman mimca
36 Ĺirsa, romel uxanoysagan xanierobasa eýebda. a amit mat zeda,
37 vita mďerta, ęurita vigeb, romel ęenta gzata uÖanadgomisagan
38 tvit aĚar sad raa. mitca a sanięnod gagiqdia, vita sasagno
199
1 asabadi, da munamdis esrodi, romel sibraluli da nanva ęenve
2 ęegekmnas da egre stkva: "vinca pateraÖi içidos, ese mas
3 hmartebso". araęs amistvis akeben romel saravita maravs isari
4 gamougdia da mas mit ţeangiri hkvian. ęen me Âamsa da Âamsa
5 atassa ĺir-almassa isarsa gorabit maravs gulsa da sulsa
6 damasob. ese saxeli ĹabuÖobisa sakebrad ęen gmartebs, ar
7 araęsa, romel asita eţita uęore sďçorceb Äemad saÖlavad
8 isarsa da egre ęorit aÂçen ęenta moçvarulta.
9 vai-me, ra uÂçali da magari guli gic! egzomisa ęenisa Âçenisagan
10 ĺiri Äemi dagiçvitlebia da guli Äemi dagiÂvavs.da amisagan
11 Öide ara miÖvirs, romel ęengan egzomsa Ĺirsa da navĚelsa
12 mousvenebelad var da verca egre gelevi. tu rÖina ara var
13 anu kva, amisi gaýleba saÖvirvelia, rasaca ęigan var egre meďçvian
14 tu: "nu sďir, meďita ďirilita dasneulebul xar da, vita
15 tma, gaÂlobil xaraa. egre mas hmartebs, romel moçvrisa naxvisagan
16 imed-gardaÂçvedili iço! gana ese ar ici -vita Âvimisagan
17 movides naçopi? egreve Äemta cremltaganac movides Äemi
18 moçvare! ra gazapxuli movides, ÂalÖoďi vardsa moisxams
19 nutu saçvareli Äemi movides da me sicocxlesa Äemsa mas vanacvaleb
20 da, ra maęorvides, lxinisa nacvlad tvaltagan margaliďsa
21 vaçri da okroysa da antraÖisa nacvlad tvalta da
22 sulta gardavaçri, nutu Ěmertman ęemiÂçalos da ertsa dĚesa
23 Äemi saçvareli vnaxo".
24 54. meęvide Âigni visisi ramins tana
25 "ęveniero, sagonebelo Äemo! ugrýneulod Âamixve. mibrýane,
26 ra stkvi, ra gaage saÄemod, ra daiurve sulisa Äemisa sakme,
27 romlisa uęenod daurÄomloba icode? ęen cxeni gaaĹene
28 da me ucxota ęigan Ěaribad damagde sneuli, uakimo. ar gaivline
29 Ěaribobisa Äemisa [sakme] da a tvit vici, romel çola ar
30 momigoneb, mit romel uzenaro da gamÂiravi xar. ar geÂçalvi,
31 Ěmrtisagan ar geęinian, ęengan daÖodilsa Âçlulsa malamosa
32 ar damdeb, ar iďçvi amas, tu uÄemobita daĚonebuli vit aris,
33 romel gulisa sisxlisa zvirtsa ęigan irÄobiso? esre qamsa
34 siçvaruli da lmobiereba. romel uęenobita vÖvdebi da ęen
35 arca tu igrýnob? ęen giÄiode anu ęengan vÄiode sabralo?
36 vit geďçvis guli, saçvarelo, romel moçvareta mďertaebr
200
1 aĹirvebde? me ese Ĺirad ar meçopoda, romel Âamixvedi, Övla
2 sxva Äemzeda radĚa vin gamoirÄie da coli ęeirte? me ama Ĺirta
3 mgonebeli var da ęen - igi, romeli uÄemod sxvasa colsa
4 tana ixareb; me igi var, romel a ęengan gabeditebul var, da
5 ęen - igi, romel abezar-gikmnivar; aĚar ixareb, romel Äemi
6 miţnuri içav, Äemisa naxvisaa,vis asre gsurda, vita Âçaroysatvis
7 iremsa. aĚar igi var, romel ęenad mzed giÄndi da ama
8 saÂutrosa ęigan ęenad lxinad, sixarulad da imedad mxedvidi,
9 da ęen aĚar igi xar, romel saÄemod mÖvdari içav da, vita
10 dankreuli purceli, damĹnar içav? me ar igi var, romel sicocxle
11 mogec da bednierobasa ęegamecniere?
12 a rad me igi var da ęen aĚara igi xar?
13 ęengan mďeroba aris da Äemgan siçvaruli. raysatvis gamiorguldi,
14 rays avis momkmedi mcan, romel abezar-mkmen? mogiadvilda
15 Äemi miţnuroba, dagviÂçda Äemi siçvaruli, .agisubukda
16 igi ďvirti, romel ęeĹirvebisa zĚvasa ęigan ÄamrÄval içav
17 da misi Ěelva mi-da-mo gagdebda. ęen sxva coli mit ęegirtavs,
18 romel mrÄvali Öaci, raca mihxvdes, çvelasa moeÖidebis.
19 da amit ese sakme ęengan aĚar miÖvirs. mravali Öaci ďablasa
20 zeda ęakrian-tapliansa daagdebs da ýmriansa sĹams
21 maęin Ěvinisa sma giameboda da a maxmurobita Ěvino aĚar
22 ginda. magra ra Ěvino naxo, igive mogindebis, da maxmurisa
23 Âamali Ěvinisa Öide aĚara aris.
24 sulisaebr saçvarelia Âinandeli moçvare. ęen mas zeda
25 sxvasa nuvis gamoirÄev. ýveli gza upateraÖoa, mas zeda nu
26 daagdeb. tu axali gçavs, ęeinaxe, magra ývelsa nu gasÂirav.
27 gulita siçvaruli tvalia ĺaďiosani: tvali razomca ýveli
28 iços, egreca sţobs, mit romel axalsa tvalsa peri adre ekcevis
29 da pernakcevi tvali kvasa daemsgavsebis. atasi varsÖvlavi
30 ertisa mzisaebr araa da arca Öacisatvis çovlni asoni
31 ertisa tavisa odnad saqmarni atasi moçvare ĺirvelisa moçvrisa
32 odnad sandomi araa Öacisatvis. vita me ęenebrsa uxanosa
33 ver vĺoeb, egreve ęen - Äemebr xaniersa moçvaresa siçvaruliansa.
34 ęen mze xar da me mtvare da ise ornive ertgan. qaman
35 uÖunisamdis. nu mindobixar amas, romel egre momęorebixar da
36 mzisaebr natob. ęeni sinatle egreca Äemgan ikmnebis da razomca
37 sada iaro, bolod egreca Äems gverditve moxval.
38 he, gulmagaro, adeg da Âamoed, nuĚara maĹirveb akatgan
39 da nucaĚa tavsa iÂçen! romelica Öaci bolod mogindebodes
201
1 da dagaÖldebodes, nu moimdurveb, nuca amistvis ęeaprob:
2 romel uęenobisatvis misgan sicocxle-gamÂirebuloba icode.
3 tvit igi upro geÂçalodes, vinca ęeni upro saÖutari iços.
4 moed, romel esre amod viçvnet akatgan, vita sulsa tana cnoba
5 da tvalta ęina sinatle. ęeni Öideganoba magari Ölde aris
6 da ęenisa naxvisagan Öide ara daleÂs. ver gavsýleb uęenobasa
7 aĚar vaqseneb gardasrulsa da nuĚarca ęen aqseneb samizezod.
8 ara mgama, tu gamÂire da siçvarulis xe mohÖvete, - Övla gulisa
9 ęeertebita daamçen, zeda naçopi tvit damçnilisa uÖet
10 gamoesxmis. siçvarulisa ýebna tavitgan daiÂçe da nu ecruebi
11 gulsa Äemsa, romel Ěmertsa tana bralad ar mogxvdes".
12 55. merve Âigni visisi ramins tana
13 "gazapxulisa mďiralno Ěrubelno, modit da ďirili Äemgan
14 isÂavlet! magra tu ertxel Äemta cremltaebr iÂvimebt.
15 kveçana aoqrdebis. me esre Ěvari miÂçit cremlta mdis da amad
16 mrcxvenia, razomni mindan, egzomni ara makvn. me ama ęeĹirvebisa
17 asisa egzomisa ďirili mmartebs. magra sulad daviclebi. ra
18 zogţer sisxlsa vidende da zogţer Âçalsa. ra ese ornive
19 aĚar mkonden, sxvit rayta viĹirvode tvalta amoçrisagan Öide,
20 romel tvalni tvit ęenisa naxvisatvis mindan, ena ęenisa
21 moubrobisatvis da çurni ęenta siďçvata smenisatvis? radgan
22 ese ertica ara makvs, rasaca ras qelsa vhçri, anu tvit
23 sicocxlesa ďirilimca rad meĹirveboda? egebis, romel kveçana
24 zĚvad ęevkmna! viÖvneseb, romel kva davpęvniďo! madlier var
25 Äemta cremltagan, romel miĹirvebulsa ar gamÂirven, ar
26 tmobisaebr Âamslvian, ar gulisaebr dammesisxlebian. esetisa
27 úamisatvis undan moçvareni Öacsa, tuca me çvelasgan abezar-kmnil
28 var. tu Äemi tmobaa, igi araa ertÖeci da, tu bedia.
29 Äemi arca igia, -me tvit man momÖla. Äemi guli pateraÖsa
30 daĺçrobila da tmobasa mistvis ęeutvalavs, tu: me samotxisa
31 ęďo var, ęen ţoţoxetsa rad daenerge?
32 gulo, ęen ţoţoxetsa hgav, cecxlita da Övamlita savsesa,
33 me ęengan mit esre picxlad gakceul var. gulo, ęen sicocxle
34 mogiýulebia, me utmoblobisagan rad maÄivleb? çovelsa úamsa
35 tmoba saxelia, magra esre miţnurobisagan miĹirvebulisatvis
36 datmoba augi uproa. vita ara makvs Ěone tmobisa. egre
202
1 arca vecdebi da arca mÂadian. mimięv, romel utmoblobasa ęigan
2 movÖvde!
3 he, lxino, ęen Äemgan Âarsrul xar, Äemgan uęenod tmoba
4 rasa hkvian anu ra saxelia? me uęenod gaýleba makvs. maę, unaxaoba
5 da gamÂiraoba Äemgan ikmnebis. me ęenda miaxlebia suli
6 da tavi da ęen ici da ęenman Ěmertman, raca gÂadian. igica
7 kmen samatod. mas miţnursa, romelsaca vin uçvardes, atasi
8 suli da sicocxle arad uÄns da siçvaruli Öacisa esre qams da
9 miţnurobisa daÂçeba, Äemi Ĺiri ęeni ţavrisagan imaďebdes, sibraluli
10 qams, ar ęuroba. ra dia sanaďrelad miÄns igi úami,
11 odesca ertgan viçvnet da vixarebdet, sixarulisa Äemisa bedsa
12 eĚviýos da mďerta Äemta imedi daumcrdes! saÂutroysa qeli
13 niadag ese aris, romel siamovnesa mďerobisa qrmlita gahÖvets.
14 ra anazdad moeęora tvaltagan sinatle, unitgan Äemni
15 tvalni sisxlsa sďiran, Övnesa lxinad makvs da ęeĹirveba gulsa
16 dammÖvidrebia. Äemisa ďirilisa da Övnesisagan Ävenve dagiÂvavt
17 da a gvilxine suldaĚebulobita. miţnurni gvinaxvan
18 kveçanasa ęigan, magra Äemebr daĹirvebuli sabralo da tavisa
19 mousvenebeli aravina! me rad mousveno tavsa, radgan
20 moçvareman ďurpaman esre gamÂira, romel marďo damagdo sabralod,
21 vita mindorsa ęigan mecxovreta cecxli? aĚar momivlo
22 me aka, marďo uĺaďiod damagdo, vita mokaravneni punduÖsa
23 daagdeben; ar maçopina dagdeba da Âaslva, coli ęeirto
24 da me gamÂira.
25 a tu vÖvnesode, martal var, radgan ese ÂameÖida moçvrisa
26 saimedoysagan. zenarobit guli ęemogvedre da ęengan
27 uzenarobisagan Öide ara minaxavs. tvit gulman vit mogca Äemi
28 egzomi Âçena da miĹirveba? ama Äemsa ýiýasa ar Äemsa dedasavit
29 uçvardi? ar çovelsa kveçanasa ęenzeda hxedvida? ara ęeni
30 naÖvti uÄnda sarod? ar ęenita mxiarulobda? ara ęeni naxva
31 uÄnda imedad da Ěoned? igica gaabedite Äemita mizezita. ęveniero,
32 tvit ese saçveduri geçopis çvelasagan sacodnelad,
33 romel saxeli avÖacobisa gerkvas. rasa vin iďçvis, vinc ese
34 Äveni Âigni ÂaiÖitxos da amisgan Äveni sakme cnas? ar amas iďçvian,
35 tu egzom Öargi da gauÂiravi iço, romel man egzomi
36 siçvaruli ýebna uxanoysa Öacisagano? da ęensa uĚoniod amas
37 iďçvian, tu egzomi avi Öacia da avisa momkmedi, romel mistvis
38 ęemÖvdari da misi saÖutari esre gaÂirao.
39 ese Âigni gamisrulebia, tuca Äemisa saÄivrisa arca
203
1 naasali mitkvams. saÂutroysagan diadi saÄivari mic, romel atasisagan
2 ertsaca ver viďçvi, - Äemsa saÄivarsa bolo ar moeĚebis
3 da amis saubrisagan neba Äemi ar gasruldebis. viremdisica
4 ęen geubnebi, cudi simaęvrale momxvdebis Âaval, mas ęevexveÂebi,
5 romel tvit hxedavs, mival misisa darbazisa Öarsa, romelsa
6 arca eţibi unda da arca meÖare, sinatlesa misgan vitxov.
7 ara ęengan, da lxinsa misgan veýeb, ara ęengan. igi Öari, romel
8 man damiqęa, manve gamiĚos. çvelasagan imedsa gardaviÂçved
9 da misgan ara, mit romel misgan Öide Äemi Ěone ar aris".
10 56. mecxre Âigni visisi ramins tana
11 "guli cecxlita savse makvs da suli Övamlita, ďani tmisaebr
12 damÂlobia da ĺiri okrosaebr gamçvitlebia çovelta Ěameta
13 Ěmertsa Âinaęe ĺirsa miÂasa zeda davdeb da egre Äemita sakmita
14 vÄivi, zaxili Äemi camdis gava, Övnesa Äemi varsÖvlavta miesmis.
15 vďir, vita gazapxulisa Ěrubeli, vçivi, vita Öldisa ÖaÖabi;
16 cremlita Äamovhrcxi Ěamisa sibnelesa; miÂasa davatiqeb
17 tevzisa zurgamdis, romelsa zeda kveçana dgas, da vępoteb, vita
18 zĚva karisagan; vtrti, vita ďiripi niavisagan. egzomsa sulvtkvam
19 mďÖivnisa gulisagan, romel gzasa dahÖargavs casa zeda
20 mtvare Äemita sibralulita; egzomi Övamli amova daĚreţilisa
21 gulisa Äemisagan, romel mit mtamdis bneli Övamli da Ěrubeli
22 dadgebis.
23 ese uĺaďio, ęeprobili, bediti, ęemĹirne, tval-cremliani
24 da ĺir-daçvitlebuli, bage-damďveruli da daĚonebuli vekenebi
25 da viďçvi:
26 "he, dambadebelo, dausabamoo, moÂçaleo, nebiero, maĚalo
27 da mdabalo! ęen xar uĚonota Ěone, ęen xar glaxaÖta da Ĺirveulta
28 mÂe da margebeli! Äemsa xvaęiadsa ęengan Öide veravis
29 tanaęeviÂameb. ęenad ęemoxveÂil var. ici, tu vit damĹirebia!
30 ici, tu vit ena-dabmul var. ęen gÖadreb da ęengan veýeb lxenasa,
31 ęen daqsen suli Äemi Ĺirisagan, ęen aiĚe Öideganobisa
32 borÖili gulisa Äemisagan. mis gul-magarisa guli moakcie
33 siçvarulisatvis! moagone mas Âinandeli Äemi siçvaruli,
34 moalmobiere saÄemod! me romel mĹirs, amistana erti ďvirti
35 mas miec, romeli tvitoysa mtisa umýimea. anu igi ama sakmita aka
36 moiçvane, anu ęenita moÂçalebita me mun mimiçvane! daqsen Även
37 ęua uxanobisa gza, ęeĹirvebisa gza tvit maęin ęeiÖvris ra igi
204
1 vnaxo. ęen daicev, Ěmerto, igi çovelta pateraÖtagan da Äemisa
2 miţnurobisagan Öide Ĺirsa nuras miscem, saÂçinosa mas nuras
3 gamoacdev da, tu me mas veĚaraodes miÄveneb, me akamdisca
4 sicocxle meço umisod. aÂe dĚeni Äemni mas ęehmaďen: sięoresa
5 ęina me usulo vţob da igi orita sulita".
6 Äemo sasurvelo, viremdis movstkmide, viremdis vÖvnesode
7 sabralod, viremdis vďirode? veĚar gavýleb, veĚar vÂer
8 Âignsa. me dauleveli mic satkmeli ęentana, magra razomca
9 vagrýelebde, veĚarasvin mabralobs, mit romel gul-damÂvari
10 var ęengan. tu ęeni nakmari Öldeta ęevÄivlo, Äemebrve ďirilsa
11 daiÂçeben da kvata ęeveÂçalebi da ęensa gulsa ar veÂçalvi?!
12 kvataca uprosi lmobiereba akvs ęenisa gulisagan.
13 eseti glax Äemi sabralo guli amit hgvanda kvasa, romel
14 ęenisa gulisa sibasreman daleÂa ese salamsa moaqsenebs mas,
15 Öarg-naÖvtsa, romelsa guli basrisa uc, salamsa moaqsenebs mat
16 iagundta, romelta ocdatormeďi marcvali margaliďi dacmuli
17 akvs! salamsa moaqsenebs mat nargista, romeltagan miÂçit
18 ýil-mÖrtali var! salamsa moaqsenebs mas xesa Öviĺarozsa.
19 romelsa Äemisa datmobisa saxeli auoqrebia! salamsa moaqsenebs
20 mas gavsebulsa mtvaresa, romelsa Äemisa bedisa mtvare
21 daubnelebia! salamsa moaqsenebs mas naçopiansa xesa, romelsa
22 Äemisa bedisa ęďo gauqmia! salamsa moaqsenebs mas vardsa mocinaresa, romlisagan
23 me niadag mďirali da tval-cremliani
24 var! salamsa moaqsenebs mas morĹmulsa qelmÂipesa, usamartlota
25 mokmedsa mzesa! salamsa moaqsenebs cxenosanta gvirgvinsa
26 da gmirta sikadulsa! salamsa moaqsenebs zĚvisa kvięata, cisa
27 Âvimata da çovlisa soplisa nivtta umravlessa! da ęen
28 moaqsene: tuca Äemi gamÂiravia - Äemsa gulsa, Äemisa sabraloysa
29 da misgan daĚreţilisa gulisagan egzomi salami, survili
30 da taçvaniscema. da ęen Ěmertman saÄemoysa siçvarulisa
31 guli mogces da me -ęeni naxva Äveulisaebrve Äemisa moçvarulisa".
32 57. meate Âigni visisi ramins tana
33 visman Övlaca ubrýana mÂignobarsa ramins tana Âignisa daÂera. agreve
34 sabraloysa misisa miĹirvebulobisaebr mÂignobarman
35 daÂera Âigni tvit goneba-uÖlebi da ena-Öetili iço
36 da, raca imisi mecniereba iço, çvela moiqmara da dalia.
205
1 merme visman Âigni tmata da ĺirsa moisva da esre gaasurnela,
2 romel naxevardĚisa savalsa muęÖisa suli mis Âignisagan
3 Öacsa ecemoda. merme uqmo adina da egre ubrýana:
4 "adina, ęen Äemgan sţulisaebr saçvareli xar. akanamdis
5 Äemi msaxuri da çma çopil xar, magra axla saçvareli ýma ikmnebi
6 Äemi da Äemsa tavsa tana gasÂorebuli, romel ert-sul
7 da ert-qorc viçvnet. ramins Âinaęe Âaslva ęeni minda, romeli
8 Äemgan Äemta sulta usarÄevesia da upro miucilvebelia.
9 zenaari var ęenzeda, romel ar daiçovno, elvisaebr male
10 Âaxvide, - me miĹirvebuli glax var, - ese Äemi Âigni miartva
11 da Äemi ęetvliloba dauÖleblad moaqseno, sisÂrapisatvis
12 moiĹirvo me akatgan ęeni momlodne var. çovelta dĚeta
13 da Âamta ęenisa moslvisa úamisa mtvalavi. esre vitame ikmen,
14 romel sulierman Öacman aravin gnaxos. Äemmagier cisa varsÖvlavta
15 da zĚvisa kvięata da çovlisa Ěmrtisa dabadebulisagan
16 uprosi survili, naxvis naďra da salami moaqsene
17 Äemisa gulisa ÂamĚebsa raminsa da egre moaqsene:
18 "he, aramo, aramo! siarmita bedito, zenaarisa gamďexelo,
19 uĚmrtoo da cruo! me ęen avisa mokmedisagan egzomni Ĺirni
20 gardamiqdian, romel atasţer siÖvdili damnaďrebia da sulta
21 ęerÄena arave mgonebia. rad dagviÂçda egzomi pici, Äemtana
22 romel gardagiqdia da, zenaar, ganaĚa romel satvalavi
23 ar moigonebis, razomţer ęen Äemtvis ęemogipicavs? ęeni pici
24 da kari sÂoria, ęeni zenaari da Ěrubeli sÂorad mdgom
25 xanieria. uxanobita amas Äemsa glax sabralosa gulsa, ęenganve
26 uĹÖuosa, igi uçav, romel mďeri mďersa ar uzams. raca
27 Äemtvis giçopia, monacvale Ěmerti iços. magra Äemtvis oden
28 avis mokmedoba nu ggonia. Ěmertman icis, romel satavisod
29 Övla upro giçopia, saaraÖod da misaxedavad gasrul xar.
30 oditgan ęen maga sakmesa ęigan xar, munitgan Ävenad ęedegadca
31 amasve dasÂeren Âignta ęigan ęentvis, tu: "ýveli moçvare
32 gaÂira, pici gaďexa da mďeri daimoçvrao". asĺiďisaebri zari
33 mosaÖlavi mit meca ęengan gulsa, romel sxva Öaci irÄie Äemsa
34 da coli ęeirte. Äemebrsa uÖlebsa moçvaresa sada hĺoeb, anu
35 męoblurebr lmobiersa moabadisebr qelmÂipesa, siamovnita
36 xorasanisaebrsa kveçanasa da simagrita maravisaebrsa kalaksa?
37 dagviÂçda egzomi Öargi Äemgan, romel moabads Âinaęe çoveli
38 saÂadeli agisrulda? moabad saxelad oden iço qelmÂipe, tvara
39 sxva çvela ęeni iço. saĹurĹleta mista zeda qeli me
206
1 mkonda da, ęigan raca Öargi idva, çvela ęeni iço. cxenta uÖetesta,
2 ragvarnica gÂaodes, aravin giĺaďimrebda da tvitopersa aÖazmulobasa.
3 agreve sanadironi avazni, korni da ýaĚlni ęensa
4 brýanebasa kveęe içvnian da laękarni ganaĚamca. saqelmÂipota
5 sarďçelta irďçmevdi, tu okro-ksovili Äinuri ar içvis, -
6 ďansa ar ęeimosi. ęenni msaxurni mtvaretaebr ęvenvareni daÖazmulni
7 Âina gidgian da ęensa gverdit mÂoli, tval-margaliďiansa
8 okroysa ďaxďsa zeda ĺirmze ęeni gul-gauçopeli visi
9 içvis. eseti adgili, eseti çopa da eseti moçvare daagde, sanaďreli
10 da sandomi çovlisa qorcielisagan vin kmnas ege gonebisa
11 upalman, romeli ęen tavsa uçav? ar vici, tu egzomisa
12 nacvlad ra sargebeli mogxvda. sargebeli vera hkmen, satavno
13 gaankrie da a usargeblo da usatavno beditad darÄomil
14 xar. ęenita Öacobita atasi saĹurĹle tvalita ĺaďiosnita
15 savse ÂageĚo da a dangsa ertsaca atasita Ĺirita eýeb. azom
16 umecari xar, romel çovlisa Öacisagan carieli darÄomil
17 xar, da arca ese ici, tu nacvali ra gakvs. esre moucemia
18 Ěmertsa, vita amozidulisa Âmidisa okroysa nacvlad, ďçvia
19 mçrali da sĺilenýi. miÖvirs, tu cnobani gakvanda, satavisod
20 rad hkmen ege? egetisa vardisatvis, romel didxan ęentana
21 veraa, mistvis ese çvelai vit daiviÂçe? erti vardi rad
22 gamoirÄive ertsa ÂalÖoďsa, ueÖloyta vardita, natlita
23 savsesa?"
24 ra adina mocikuloba moismina, Âigni aiĚo da gaesalama.
25 maęinve ţogi moasxmevina: gamoirÄivna [cxenni] msukanni, male-morbedni,
26 saqedrad Öargni, mindorta ęigan txataebr maleni
27 da kvianta ęigan arntaebr mavalni, Âçalta ęigan tevztaebr
28 mcuravni. Öacni tanamçolni maleni da dauęromelni Âaiďanna,
29 Âavida da ar gamoisvena arca erti Âami. esre picxla
30 iara, romel orÖvira maravit gorabs mivida.
31 [ra gulisa-ÂamĚebelman visman adina gagzavna, gulita damÂvrita
32 esret sabralod mostkmida, romel vinca mas moismenda,
33 tu asica guli edva, egreca ugulo darÄeboda. egre
34 iďçoda:
35 "sada Âarvida igi Äemi sviani saÂutro? sad damemala igi
36 mze, romel miÂçit meaxlis, mit arĚara minaxavs, romel mzeman
37 da mtvareman gamÂira? radgan dĚesa mzita akvs sinatle
38 da damesa mtvarita, me ganaĚamca avad viçav. tvit mit vÖvnesi
207
1 da daususurebul var, romel Ěamisa sibnele araodes gamitendebis.
2 mit vaden zĚvasa dabnelebulta tvaltagan, romel
3 gamÂira tvalta Äemta Äenaman da gulisa sixarulman. avi
4 mit aravistvis mekmna, romelmca avi ar ÂamÖideboda. a bedman
5 Äemman rad mimca esetsa çopasa, romel vitamca Âamsa da
6 Âamsa tvito karavani momividoda, daęnisa damcemi? meęinian,
7 romel Ĺirtagan avsebulobita nutu gameĺos guli, radgan
8 broÂeuli sisavsita daiĺobis. egzomta Ĺirta daĺçrobilsa
9 gulsa arca lxinisa niavi ęeuva, arca sinatlisa mze. miÂçit
10 Ěrubliania da namianobasa ver gasýlebs. da me amisgan
11 mosveneba ara makvs. Äemsa miţnurobasa mÂignobroba usÂavlia,
12 mit ama gaçvitlebulsa ĺirsa zeda sisxlita sÂers mista Ĺirta
13 da ĺaďiúta simravlesa ra eďlia, romel esre gaakros
14 peradoba, ra bedia ese tmoba-ukonloba?! miţnurobaman
15 gulsa cecxli Äamigzna da guli gulisa-nadebiturt damiÂva
16 gebralebodet, msmenelno Äemisa ambisano, damĹirvebia da
17 mit vizaxi uridod! ra sakme sazomsa gardahqdes, Ěone parvisa
18 araa. tu Äemsa gulsa umecrobita ÂaeÖida egzomi didi
19 sakme, maęa, rad çovlisa Öacisagan me var ęesabralebeli? sada
20 mĺova esred usazomod siçvarulman, romel ďanisa Äemisagan
21 siçrme, sixaruli da suli ÂamiĚo? tu Äemzeda daÂçebula
22 miţnurobisa kmna, tvit ese daĚi meçopis. Öideganobisa
23 meďi aravisgan gardameqdevis, romel, vire cocxal var.
24 sulsa maÄnia. sada xar, Äemo isrisaebr martalo? mnaxe ęenisa
25 survilita męvildisaebr gamrudebuli! ra sięore ęeni
26 da Äemzeda knani movigonne, guli damenasÖvis. me igi aĚara
27 var, romeli ęen ginaxav; vinca mnaxavs, veĚar micnobs, da ęen
28 ţeretca ara geÂçalvi. viremdin vicem ĺirsa, viremdinca ara
29 davaiispreb broÂeulisa çvavilsa. vÖvnesi çovelsa Âamsa, vita
30 Äangisa muďribi. guli Äemi mďeria da niadag mďrisa siaxle
31 vit gavýlo? amevso guli cecxlita! Övnesode, sulo,
32 radgan amisi Ěirsi xar da amasve sopelsa naxe ţoţoxeti.
33 asre turea neba Ěmrtisa, romel me miÂçit vÖvnesode da ęen
34 iÂvode. ra siame akvs esetsa çopasa, romel cremltagan miÂçit
35 Âçalsa ęigan viço da ęen cecxlsa? saÂutrosa zĚvad
36 ęevikm tvalta Äemtagan, xomaldsa ęeval da tevzta tana verevi;
37 sisxliansa ďanisamossa Äemsa aprad gamovabam da Äemisa
38 sultkmisa karita vaareb; navisa apra, zĚva da kari ra çvela
39 Äemgan iços, ęięi rad minda? Äemsa sagonebelsa tana
208
1 gamigzavnia Âigni, gulis sisxlita daÂerili da sisxliansa ďani-
2 samossa ęigan Âaxveuli neďar ÂaiÖitxavsca anu ara? neďar
3 ęeigebsca Äemisa gulis-nadebsa anu ara!? neďar ęevebralebica,
4 ĺasuxsa momÂersca, iýedsa damidebsca da gulsa damiamebsca?
5 aha, ra vkmna? miţnursa amis uaresi ra daemartebis, romel
6 dĚe da Ěame Âignisa oden molodna hkondes lxinad! da me
7 arca amas veĹv Äemisa gamÂiravisagan.
8 aha, Âamivida nazobisa da siamisa úami, romel vnebierobdi
9 da vnazobdi! moçvareman a Äemi sakme gaasrula, ase romel
10 Âigni lxinad miÄns, da, tu odesme viýino, sizmriv naxva -sixarulad.
11 vai, igi úami miţnurisatvis, romel odesca moçvrisa
12 saubari Âignsa zeda miiçaros da naxva sizmarsa! me amitca usabraloe
13 var snvata çovelta miţnurtagan,romel ęenisa gonebisagan
14 ara makvs ýili. tumca mezmane, tvara Âignsa usamartlod
15 Äemisa gaÂirva-abezar-kmnilobisatvis aĚar moveli.
16 he, zenaar saÂutroo! rad davrÄi esre, romel egetisa nebierobisagan
17 eseti unebloba moçvrisagan damemarta da amĺarďavnobisa
18 nacvlad simdable? çovlisa gauvlenelobisa
19 nacvlad da siçrmisa sixarulisa sanacvlod rad damemarta
20 esret utmino miţnuroba? rad ar asĺiďisa gvelisa zari
21 ęevsvi? rad ar nadirta same miveci ęesaĹmelad? tuca esreti
22 çopna da gulsa zeda qelis-ukonloba damemarteboda, rad
23 ar masve Öargsa çopnasa ęigan mçopi movÖvdi?! sixarulisa
24 úamsa siÖvdili uamea bolod esetisa uĺaďioebisa monaxvasa.
25 vai, saÂutroo! ęeni qeli miÂçit es aris, romel ugulota
26 Ĺirsa umaďeb. tvissa da ęensa siamovnesa amit gaabediteb,
27 romel moçvareta gahçri, ar gausruldebi da uimedo hçop.
28 igi Ěrubeli, romel ugulota zeda sÂvims, kvataca zeda igive
29 dasÂvims. kari, romel niadagia, igi Öacta vardisa sunsa
30 moartvams, magra me moçvarisa sulsa araodes momartvams. egzom
31 didi avi ara mikmnia, romel karni da Ěrubelnica me memďerebian;
32 romlisa Ěrublisagan maisuri Âvima mas zeda miva,
33 me igi arca tu saďirlad mÂvims. a kveçana mxiarulia da
34 xeni aĚçvavdebian, miÂa mravalperita çvavilita da mdeloyta
35 ęemosilia, magra Äemi çvavili da lxini Äemgan moęorvebula,
36 vita sicocxlisa imedi. me a miÂaca mţobs: misi gazapxuli
37 da ęveneba mosrula da Äemi arĚara".
38 esegvarsa rasme mostkmidis da miÂçit ďirodis].
209
1 58. raminisagan visis mogoneba
2 ra ramin xani daço gulsa tana, miseburad gaýĚa, moaxleobita
3 misita moeÂçina, miseburi uxanoba mounda. ra gaýĚa da
4 daitro, matisa sixarulisa vardica daĹna, matisa siçvarulisa
5 kari dadga, mati navi - uďarosobita ra siçvarulisa
6 matisa męvildi gaďçda, miţnurobisa matisa isarica daileÂa.
7 matisa sixarulisa ęesamoselsa almasica dauývelda, matisa
8 siamovnisa Âçaro daęra. raminis gorabs çopna amas hgvanda,
9 romel ÖoÖa ra axali iços, Âçalsa Öargad daiĹiravs; raminis
10 miţnuroba xarbsa Öacsa hgvanda, gulisagan Ěvino mxiarulad
11 da Öargad sva. vire pxizeli iço, undoda, merme simtrvalita
12 misi siçvaruli Âauvida. ra Öacsa Ěvino zadsa
13 ęeaçolebs, tu uÖvdavebaca aris, adre aĚar moundebis. agreve
14 ramin coďad ga-re-maýĚar iço gulisa moaxleobita.
15 arcaĚa adritgan visi enaxa da misi rame goneba da moaxleoba
16 Övla sagonebelad ęeekmna.
17 gazapxulisa ĺirsa velsa tamaęad gavida da naxa axal amo-
18 .suli çvavili mravalperi. miÂa, xeni, veli da ÂalÖoďni çvela
19 açvavebul iço da daęvenebul iço. ertsa visme Öacsa.
20 me Âinaęe mçopsa, iisa Öona hkonda qelta da ramins moaqsena.
21 ramin ra iisa Öona naxa, isi dĚe moegona, romel orgvarita
22 picita ęeepica visisad ucruebloba, odes ęahinęas ďaxďsa
23 zeda sxdes, da ĺirvelisa picisa ęedegad visi iisa Öona misca
24 da egre utxra: "es Äemgan nięnad daisÂavle, sadaca axalsa
25 iasa naxvide, ama dĚesa da picsa moigonebdi! asremca lurţi
26 da tav-Äamogdebuli xar da dĚe-moÖle, tu Äemi pici gasďexo
27 da mecruoca; da me nięnad vardsa davisÂavli, romel
28 agremca dĚe-moÖle var da Ěmrtisagan abezar-kmnili, odesca
29 ęeni pici gavďexo!"
30 ramins igi úami da dĚe moegona, asre gaqda, romel saÂutro
31 daubnelda. gazapxulisa Ěrubeli ęavia da egzomsa aÂvimebs,
32 romel Ěvarta adens; agreve mas, ra guli daubnelda,
33 egzomi tvaltagan cremli idina, romel axalni zĚvani daaçenna.
34 ra moegonnes ĺirvel misgan visisatvis Ĺir-gadaqdilobani,
35 visisagan misi siçvaruli da mis úamisa gul-gauďexloba
36 mistvis da raminisagan mis picisa gaďexa, egre tkva: "ra
37 mikmnia! Ěmerti, sţuli, pici da suli çvela gamiÂiravs visis
38 gaçrita!"
210
1 Övla gauýnelda miţnuroba da gauaxlda samiso siçvaruli.
2 ra mze Ěrublisagan gamovides, sicxe maęin upro akvs.
3 egreve ramins gauaxlda siçvaruli. ĺirvelisaganca uprosi
4 miţnuroba moeria. tavi emrudeboda da moçvare ezenarianeboda,
5 siçvarulisa gaaxlebuloba da mosurvebuloba hrevda,
6 siarulisa ýali ara hkonda, peri hÖrteboda. gzasa gardaukcia,
7 laękarni daçarna, marďod gardahqda cxensa gul-gaďexili
8 da per-mÖrtali. tvaltad sisxlisa cremlsa idenda,
9 mosurvebulobita da naxvis mondomilobita, vita cxroiani,
10 trtoda da iÂveboda, sÂçevda saÂutrosa da tavisa gulsa,
11 romel amatgan gamosveneba araodes hkonda:
12 "zogţer tavisa kveçanasa miţnuroba damasneulebs, zogţer
13 amxanagtagan momaęorebs, zogţer moçvaresa ęemacodebinebs
14 da umoçvrod gamqdis; zogţer sięore arad momeperebis,
15 gamaxelebs da maďirebs. he, gulo saÂçalo da dabnelebulo!
16 viremdin uĚono mtrvalsa hgav, Ĺirsa da lxinsa Öidis-Öide
17 ver gamoirÄev! ęen zĚva da qmeli sÂorad giÄns, ęen
18 zapxuli da zamtari erti ggonia. tu sďavrasa zeda ţde da
19 tu miÂasa, siregvnita çvela sÂorad mogeÂonebis! rasaca naxav,
20 sisubukita çvela sÂorad mogindebis, ertsa sakmesa zeda
21 ar daidgam, umecrobita mravalperad ikcevi. kveçanisa pateraÖisa
22 saaraÖo xar da laękarta Ĺirisa sadarno adgili, pateraÖisa
23 sadgomi xar da amit çovlisa imedisa Öari daqęula
24 ęentvis. gorabs moxve, pici da zenaari gasďexe, ęemaţere visis
25 daqsna da ver daeqsen. regveni me var, romel ęenita karita
26 zĚvasa ęeved; egre mitxar: coli ęeirte da visi gaÂire,
27 Äemgan nu geęinian, sięoresa velevi da aĚar minda, datmobisa
28 Ĺirsa moviĹirvebo. aha, ęenita imedita sultagan movÂçdi,
29 misad nacvlad sxva výebne, pici gavďexe da uxanobisagan
30 uimedo gavqe a zĚva-ęigan mrÄvali dagigdivar da Öideganobisa
31 cecxlsa zeda dagisvam. ęen iďçodi, tu damtmo viknebio.
32 maęa, a utminobaman rad gagaxela? vinani, rad mogismine.
33 rad mogec sadave qelta, rad movendev ęensa mecnierobasa, romel
34 tavica da ęenca uĺaďiod gagqaden? daaÂvxedav, romel
35 upro ęebmul xar Ĺirsa. gulo, ęen umecarisa prinvelisaebr
36 marcvali hĺoe da maxe veĚara gaicade. gulo, sulisa da
37 moçvrisa zenaari gasďexe da Äemta mďerta Âadilisaebr gamqade. rad
38 movĚapldi rad movismine ęeni satkmeli? qams,
39 romel esre viĹirvode, - Ĺiri Ĺirveultaa. regveni Ĺirisa
211
1 Ěirsia. me mmartebs esre daĚreţiloba, radgan gulisa santeli
2 tavisa qelita damivsia; me mmartebs esre gabeditebulsa
3 sixele, vinaytgan Äemisa sixarulisa ęďo tavisave qelita
4 momiÖvetia, tavisita qelita tavisatvis ormo mitxria da Äemisa
5 lxenisa imedi ęigan Äamigdia. a me raĚa vkmna? raĚa
6 ęendoba vitxovo Äemta sulta ÂamĚebelisagan? misganve dadaĚuli
7 guli vitaĚa uÄveno, romlita sircxvilita mivhmarto?
8 ra saubari movigono? ra mizezi moviĚo misisa gaçrisa,
9 anu suldgmuli vita vecruo? .tuca a usircxvilobita Äemita
10 avhqdebi amas da gaçinulsa siçvarulsa Övla gavaqurveb,
11 magra ara makvs tmobisa Ěone, aĚara var gulsa zeda ĺaďiosani,
12 romlisagan egzomni Ĺirni gardamslvian da ţeretca
13 amasve ęigan var. saÖvirveli rame da bolo-ęeukmari, eďli,
14 dĚe da úami ture iço, odes gavmiţnurdi da siçvaruli Äamedva
15 gulsa da tavisita qelita Äemisa siçrmisa sixaruli
16 tvit movÖal. hai, hai, oditgan Äemni Ĺirni, oditgan damiýabuna
17 miţnurobaman! aha, vici, romel Âesia miţnurta ýabunoba, magra
18 rad çvelasa meďi Äemzeda moiÂia? oditgan aĚar maqsovs
19 tavi mxiaruli tavisa sakmesa zeda: zogţer Ěaribobisagan
20 ucxo var, zogţer miţnurobisagan xeli da cudmaęvrali;
21 gaĹra salxinod miÄns da siÖvdili - Ĺirtagan mqsnelad.
22 sveman svianobisaman gamÂira da bedi ubeduri Äemi gamosvenebad
23 ar mimięvebs. Ěmertman Äemita bedita sxva Öaci nu dabados
24 da Äemsa eďlsa zeda dedasa sxva ęvilni nu aęobinos!
25 nuĚarca vin esre uÂçalod tav-uÂevar ços".
26 amas da esegvarsa grýlad gamostkmida ramin da ďiroda.
27 laękarni mo-re-ęordes, igica gonebasa movida da ęina Âamovida
28 ĺirsa ęeĹirvebisa mďveri dasdeboda, cremlita iqocda.
29 mas uÖana simamri misi raped movidoda, ama misisa siýisa
30 motkmasa da ďirilsa çursa uĺçrobda. vita gulÂaĚebuli da
31 ęmagi sÂornia, egre ramin ese ar icoda, tu ama Äemsa satkmelsa
32 ismens vinmeo. rapeds çvela gaegona, ęina movides, ramins
33 hÖitxa da egre moaqsena:
34 "he, cxenosanta gvirgvino, rad hgav miÂçit mgloviaresa?
35 ra aris egeti gulisa saÂadeli, romel Ěmertsa ar moeces
36 ęentvis? daĚreţa tvit rad odes mogegonebis, rad ikcevi
37 umecrad da bednierebisa da Öargisa çopnisagan sÄivi?
38 ęen igi ramin .xar, romel çovelta moçmeta tavi da sanaďreli
39 xar da ęeni ýma çovelta qelmÂipeta qelmÂipea. ęen
212
1 ţeret siçrmita tuca ďaxďsa zeda ara hzi, egreca çovelta
2 qelmÂipetagan upro saĺaďio da sasaxelo xar. siçrme
3 gakvs da usÂoro ĹabuÖoba, qelmÂipe xar da qelmÂipobis
4 momlode, da amisgan uÖetesi tvit raĚa ginda? nu sÄivi cudad
5 bedisagan. usamartlo Äivili ara sviania. vinca sďavrisa
6 sagebelsa sÂunobs da Ěmertsa ara hmadlobs, mas Ěmerti miÂisa
7 sagebelsa zeda daaÂvens".
8 gulisa maďÖivnebelman ramin egre uĺasuxa:
9 "mrteli Öaci sneulisa Ĺirtagan Öidegania da ęen mit
10 ara gebralebis magis tkma. Äemi Ĺiri ar ici da, ra vÖvnesde,
11 mit mgmob. ara romeli siame hgavs mecnierobasa da ertgan
12 çopisaebr ara aris da arca romeli Ĺiri sięoresa da Ěaribobasa
13 uarea.
14 araÖi. samoselsa ra daxevden, daizaxebs da, vazsa ra
15 ęďosa mohÖvetden, aďirdebis.
16 me adritgan mit umecar var, romel moçvareta da naďamalta
17 Äemta Öideganoba ar mimýimdes. gorabi ęeni kalaki
18 da samęoblo aris: visca hnaxav, çvela ęeni meçvisi da naďamalia.
19 ęen miÂçit ęenta moçvareta da meçvista gverdit
20 hzi, ar Äemebr Ěaribi sxvisa kalaksa da kveçanasa ęina xar. Ěaribi
21 razomca gaqelmÂipdes, egreca daiĚreţs, ra mecnieri
22 veravin naxos. Öacsa saÂutro tavisatvis unda da çvela rame
23 tavisa samecnieroysa upro iamebis tuca sixaruli Öargi aris,
24 atasisa sixarulisagan erti moçvare uamea. raca Öargia, vita
25 tavisatvis momindebia, egreve moçvaretatvis. me ęentvis mravalţer
26 ęemęurdebis. sitca moxvide gzit anu nadirobit. naďamalni,
27 mzaxalni, coli da ęvilni zeda mogexvevian mxiarulad,
28 vita ďoilo ertmanertzed gamobmulni xart. me aka arca
29 naďamali mivis da arca moçvare, arca gulisa ÂamĚebi, arca
30 ęvili. me viçav ertxel ęenebr nebieri, naďamalta da moçvareta
31 siaxlita amo çopna mkonda, maęin, odesca tavisasa saxlsa
32 viçav. Äemtvis igica amo iço, odes miţnurobisagan pateraÖi
33 ra ÂameÖidis da moçvareni maçvedrebdian; igi saçvedurisa
34 Âçena miameboda, amit romel nargisi mtrvali içvis da vardi
35 nebieri: zogţer nargistagan gul-mďÖivneuli viçvi da zogţer
36 vardtagan daĚreţili.
37 ra amo iço igi nazoba misi da ra amo iço misi Âçroma da
38 nebieroba misi! tu Övirasa ertsa ĺiri damimalis, ďçve mkmnis
39 sabralod da meamebodis ertisa ęendobisatvis atasi pici!
213
1 ra amo iço igi, romel misisa ţavrisagan dĚit atasţer
2 vÄiodi. merme nakmartagan vinandi da atasisa kebisa ęesxma da
3 ĺirisagan ĺirisa uÖmouĚebloba!
4 ra amo iço mraval-perad rame kceva Äveni. zogţer lmobieroba
5 da zogţer sikuęe, zogţer Âçroma da zogţer çmaÂviloba,
6 zogţer sicili da zogţer ďirili, zogţer tmata
7 moÖidebit moxveva da zogţer misisa ţavrisagan sţulisca
8 dagdebis ndoma! tu mista nargista Öuęďad ęevxedi, ęemxedaobisagan
9 sasţeli miveci, ęedegad mista vardtagan nacvali
10 lxini movigi. miţnurobisagan Öide ara damĹireboda. romelsaca
11 moçvrisa siaxle hkondes da nebieroba ageti, vitari me
12 mkonda, maęin mas gulsa Övnesa ar martebs, arca zurgisa ďÖivili.
13 vire viçav nebieri,esre viçav, romel çovelta moçvaretatvis
14 meţobna nebisaebr burtisa ÂaĚebita. moçvrisa ĺirisagan
15 vardi saĺalnita mkonda da Äemisa saçvarelisa tmisagan muęÖisa
16 aÖumi medgis. me nebierobisagan vÄiodi, me nazobita viďçodi
17 amas tu: sneuli var da ususurad mçopi, miţnurobisagan
18 daýabunebuli, Öideganobisa ęeĹirvebita dasaÂçlebuli
19 da gabeditebuli; magra ese çvela a mĹirs, romelsa igi
20 maęindeli beditoba ara makvs; bediti da saÂçali aÂĚa var".
21 59. raped missa asulsa raminis
22 gamÂiraoba uamgo
23 ra raped nadirobit ęemovida tavissa asulsa gulsa
24 tana, raminis xvaęiadi gamoacxada da uambo, vita: "ramin gamďerianda,
25 tavisa uxanoba da gulis-nadebi gamoacxada. ęeni
26 siçvaruli daagdo; imas tu uÖunisamdica ęeagueb da msaxureb,
27 igive zariani gvelia, odesca Öbena daemartebis, igive
28 mďacebelia. mÂare xe mÂaresave naçopsa gamoiĚebs, razomca
29 Även ęakrita vrÂçvidet. rvali da ďçvia tu atasţerca dasÂva,
30 okroys-perad arca egre ikmnebis da, tu sĺilenýi atasţer
31 cecxlsa ęina gamoadno, sýisaperoba arca egre miecemis
32 radgan ramin visis guli ar ęeinaxa da mas ver ęeagua,
33 ęenmca ra gagaxara? misi ambavi radgan gasmioda, avi da saÖvirveli
34 hkmen misi kmrad ęertva. uxanoysa Öacisa mindoba ara
35 qams raminis guli miÂçit gamýĚomia, meďisa siamaçisa da
214
1 avÖacobisagan lomis-buneba aris, misgan simartlisa ýebna da mlaęisa
2 miÂisagan naçopisa molodna sÂornia. rad ęeeçare uxanosa
3 Öacsa, rad miendev uzenarosa, rad moelodi navĚlisagan
4 ęakarsa? magra radgan gangeba Ěmrtisa ęenzeda esre iço,
5 a bediti saubari da sinanuli usargebloa Äventvis".
6 amazeda ęemovida ramin nadirobit! daÖodilsa nadirsa
7 hgvanda dabruďebulsa, tavisa gza-gauĚebelsa. tvit daĚreţili
8 iço, guli sisxlita avsoda da cremlita ĺiri daebana.
9 sasixarulosa smasa ęina eseti iço, vita mÖvdari.
10 misi coli gul Âina uţda, romel çoveli ďurpa misisa
11 ĺirisagan daduxĹireboda, naÖvti simartlita isarsa ugvanda
12 da ĺiri sisavsita - mtvaresa, romelsa zeda vardi çvaodes.
13 vinca naxis, guli saÖutrad miscis da misisa Ĺvreďisagan
14 gulsa cecxli moedvis.
15 magra misi agetoba raminsa tana asre usargeblo iço,
16 vita mÖvdarisa Öacisatvis muęÖi. ďani odenĚa iço misi da
17 guli aĚara. Âamsa da Âamsa sultkmidis da tvalta cremli
18 adgeboda, guli utrtoda, saubrisa ýali ar hkonda da çoveli
19 sixaruli gaarmeboda visis mosurvebulobisatvis. arcaĚavisi
20 ęexedva ęeeýlo da egre egona, ese Äemi gulisa-nadebi
21 aravin iciso. ęesďiroda guli da egre iďçoda:
22 "ra uamea moçvareta ertgan ęeçrasa! me ese sixaruli da
23 saqelmÂipo sma esre damnavĚlebia, romel tavi cocxali aĚar
24 mÄans a Äemsa colsa egre hgonia, tu me sixarulad vzi, da
25 ese ar icis, tu uvisod ras çopasa ęina var, anu rogor viÂvi
26 da Övla eseca sagonebelad meve mommaďebia. vissa me misi damviÂçebeli
27 vgonivar. egre hgonia, ramin uÄemod Öargad aris,
28 Äemi miţnuroba miscilvebia, ixarebs uÄemod, daviÂçebia Äemi
29 pici da uqsovnel ukmnivaro. mas amissa mgonebelsa saÄemod
30 gavlena raĚadĚa hkonda, an me raytaĚa ĺirita mivmarto,
31 romelman suli, sulta momcemi siçvaruli da sţuli daviviÂçe?
32 razoma coďata xanisa iço, mas Äemsa esre mçopobasa
33 vinĚa ęeaţerebs? anu me Ěmertsa da mas raĚa ĺasuxi gavce,
34 vinaytgan misi gasaÖutrebuli guli sxvasa vismcaĚa mivec?!
35 damkolet miţnurno da dammesisxlenit! ęesvenit Äemni
36 sisxlni aseve, vita tvit Äemni me ęemisman, radgan mindobilobisa
37 gulisa moĚalaďed gamovÄndi da çovli gulis-momcemi
38 davaęine uzenarobita Äemita. a tavisa mananebeli sabralo
39 ęemibralet, zenaar, radgan amas eĹvs, tu Äemi ramins
215
1 aĚara hgavao. da ar icis Äemi aÂindeli ęeĹirveba da gulisa
2 Äemisa Övnesa umisobita, romel çovelta sixarultagan Öidekmnil
3 var, guli mista tvaltaebr gamęavebia da, ra misgan
4 moęorvebul var, mista surnelta tmataebr dagrexil var.
5 neďar Äemisa gulisa ÂamĚebi ďan-saro da ĺir-mze ras mizams?!..
6 misisa damýimebulobisatvis mart mesisxle mekmnebis
7 da gamÂiravs, miÂasa Äemisa sisxlita ęeĚebavs, srulad gamabeditebs,
8 romel tvit miÂasa Ĺirnaxulobita vhgav da rÖinasa
9 gamýleobita, daleuli var meďisa miĹirvebulobisagan, veýeb
10 Ěonesa Äemisa sicocxlisasa. ar viri var, romel siÖvdilamdi
11 miÂasa vzidvideo. Âaval, margaliďta tavsa sadapisagan
12 gamoveýeb, Âaval Äemisa sicocxlisa imedsa Äemta sultagan
13 veýeb.
14 vin icis, tu razomni Ĺirni minaxvan moçvrisa sięorisagan!
15 sxva eseti Ĺiri vis unaxavs kveçanasa zeda, romel naxva
16 Âamlad erbebodes? a Äemi sixaruli da daĚreţa misgan aris,
17 romel sulisa da sicocxlisagan upro sandomia Äemtvis me
18 misi naxva gamacocxlebs, me misi saubari gamaxarebs. me misi
19 xveva uÖvdav-mikms da misi lmobiereba çovelta damaviÂçebs.
20 rad vmalav Äemsa Ĺirsa esetsa akimisagan da vitaca vmalav
21 egreca uare da uare var ama Ĺirisa malvasa ęigan amis
22 meďad vercaĚa Äemsa gulsa vemdurebi. missa xvaęiadsa gamovacxadeb
23 çovelgan. Öideganobisa morevsa ęigan virÄobi. esre
24 miĹirvebulisagan gulisa mudara gardasrulia. mival, vissave
25 ęevexveÂebi, nutumca momilmobierda da ţangi moiqoca misisa
26 gulisagan!
27 magra meęinian, radgan uvisobisagan esre dasneulebul
28 var, nutu movÖvde misad naxvamdis. magra ese sixarulad
29 miÄns, romel misisa mýebnelobisatvis mÖvdari gzasa zeda
30 dammarxos da çovelman Öacman cnas Äemni sakmeni da miţnurobisatvis
31 miĹirvebulobani. vinca mgzavri anu Ěaribi gardaiardes
32 Äemsa samaresa zeda, coďasa moiţdomebdes da ęevebralebode, ra
33 Äemta ambavta scnobden, Ěmrtisagan ęendobasa
34 itxovden Äemtvis; egre tkvan. "Ěaribi iço, moÖvda miţnurobisagano".
35 Ěaribi Ěaribsa ęeebralvis da iginive moigoneben,
36 amit romel ertmanertisa iadgarni arian. Ěaribni çoĺelgan
37 sabralonia da mati momgonebeli aravinaa. me mďerman
38 momÖlas, igi siÖvdili saaugoa Äemtvis. magra radgan moçvrisa
39 naďrisatvis movÖvdebi, didad mesaxelebis ese.
216
1 omni da brýolani dia gardamiqdian, mravalgan didni laękarni
2 gamikcevian, mravalni ĹabuÖni tavisa qrmlita Äanomiçrian;
3 mravalni ĺiloni, lomni da mqecni damiqocian; mďerni
4 Âin ver amdgomian; Äemisa ęubisa Âversa mze akebs, Äemsa sadavesa
5 miÂa aÖocebs, eďlnica gavabediten mďerivita da moçvrisa
6 survilman ama çvelata gamabeditebeli esre gamabedita,
7 romel saÂutro damanavĚla
8 egzomta mďerta męvidobit daveqsen da moçvrisa siçvarulsa
9 esre davebi, vita ďçve. nutu uÖunisamdis arca siÖvdili
10 momerevis? tuca me visis Âçromisagan ar meęinoda,
11 magra egreca tavisa dadebisagan Öide ara Ěone makvs
12 ar vici, akat ris Ěonita Âavide amisgan Öide, romel marďo
13 gaĺarvita Âavide, romel arca laękarni. arca çmani, arca
14 çolauzi ara mçves, amit romel cxadad Âaslva ar momiqdebis.
15 vinca scnobs, saçvedursa damiÂçebs. visis naxva ar momxvdebis
16 da veras gavixareb da, tu Övla marďo Âavide, gza saęięi
17 da ęori aris, mtani tovlisagan ęeÖrulnia da Âçalni
18 Âvimisagan upononia, nadirnica zamtrisa siýnelisagan daqocilan,
19 maravi tvit tovliania, a haeri kapursa sÂvims. esden
20 grýelsa gzasa minda Âaslva da ama çvelasagan ese upro ýneli
21 sagonebeli mĹirs, romel igi Äemi sulta ÂamĚebeli kaţis
22 ĺiri miÂçrebis da ar ęemindobs Äemta nakmarta arca mzisaebr
23 natelsa missa ĺirsa miÄvenebs, arca banta zeda gamova.
24 arca ęveniersa saxesa missa gamacdevs, arca Öarsa gamiĚebs.
25 arca ęeveÂçalebi esre mistvis Ĺirnaxulsa saçvedursa damiÂçebs,
26 davrÄebi Öarta garet, sabralo suli Äemi uimedod
27 gaqdebis da Ĺiri Äemi unaçopod. me momÖlavs sicive da çinva
28 misisa survilisa misgan ęeubralebelsa, mistvis Ĺirnaxulsa.
29 vai, Äemi siçrme da ĹabuÖoba!
30 vai, maĚali sasaxelo saxeli Äemi!
31 vai, cxeni da abţari Äemi!
32 vai, uricxvi laękari, saĹurĹle da sasaluko Äemi!
33 vai, romel esetsa sakmesa ęigan var gulisa qelta aĚar
34 mkonebeli, romel ama çvelaysa koneba uqmar mkmnia da aĚaras
35 mergebis!
36 ar meęinia qrmlisa da abţrisagan, ar gavaÖvirveb laękarta
37 simravlesa da ĺir-medgrobasa. magra visis mzisa msgavsisa
38 ĺirisagan meęinian da misisa grdemlisaebr magrisa gulisagan.
39 me amistana ĹabuÖoba ras mergebis, anu rasaca oden gulsa
217
1 veďçvi: gulo, viremdin ibrývi, viremdinaa ęeni ęeuţerebloba
2 da sixele, Öiremdin iden cremlta zĚvata Âçvasa? çoveli
3 guli mxiaruli aris da Äemi glax miÂçit daĚreţili da ęeĹirvebuli
4 zogţer cecxlsa ęua da zogţer mçinvarsa, da
5 Övamli egre amdis arca dĚisit makvs mosveneba da arca Ěamit
6 ýili, arca laękarniĚa meamebian da arca simarďoe, arca ÂalÖoďi, arca moedani,
7 arca darbazi, arca samsmeloni, arca
8 cxenta tamaęi, arca ĹabuÖoba, arca smasa ęigan uxvoba,
9 arca aripta tana saubari, arcaĚa gvariani coli da arcaĚa
10 uvisosa tvit sicocxle da visisaca ęexedvisa Âamali makvs.
11 simĚerisa da kebisa nacvlad dĚe da Ěame saçveduri mesmis
12 koisďnit, xuzisďnit, kirmanit. ďabarisďnit, gurganit,
13 xorasnit. Äemi ambavi itkmis çovelgan da Äemi qseneba ars çovelsa
14 kveçanasa ęigan. kalakta ęigan Ävensa simĚerasa iďçvian,
15 velta zeda mecxovreni Ävensa ubnoben, dedani - Öart uÖana
16 da mamani - vaĹarta ęua, çmaÂvilni polocta ęigan Ävensa ambavsa
17 .iďçvian da imĚerian.
18 me ĺiri siberit mkmnia da guli Äemi ţeretca miţnurobisagan
19 ver gamýĚara. raoden gulisa ÂamĚebeli visi maęoravs, omobasa
20 ęigan sięorisa ęeĹirvebita esre daçvitlebul var, vita
21 drahÖani, da meďita ususurobita nasnebavsa vhgav; verca
22 otxisa biţisa Âarbena ęemiýlia, arca Äemisa męvildisa mozidva,
23 romelsaca dĚesa cxeni gavaĹeno, Âelni garĚaÂçveďilsa
24 migvanan. nutu cvilad ęeikmna rÖinisa zurgi Äemi, nutu maďçlad
25 ęeikmna kvisaebri `mţiĚi Äemi? cxeni Äemi, romel Öanţarsa
26 aţobebda, axorsa zeda Äemebr igica daususurebula;
27 arca avazata txata vanadirebineb da arca korta ÖaÖabta mouďeob,
28 arca morÖinalta verÖinebi da ýalsa vicdi, arca msmelta
29 tana vixareb.
30 Äemni sÂorni çvelani bedisa da siçrmisagan ikadian, zogţer
31 cxens hÖazmen da zogţer abţarta, tavisa colsa da saçvarelsa
32 gverdit ixareben; zogţer velsa da zogţer ęina, vitaca
33 sÂadian, tamaęoben; mecnierobasa isÂavlian da zogni nięaďsa
34 da sixarulsa uÖana udgebian, da me çvelasa saqamsoysa da
35 Öargisa znisagan ucxo kmnil var, vitamca bedi da cnoba ornive
36 Âamslvodes da ortave dasýineboda. Ĺisa Âçalsa vhgav 'da
37 Övla gonebita ęiÖriÖsa, romel dĚe da Ěame vmgzavrob mousveneblad;
38 tavsa sastaulsa zeda ar davdeb da ďansa sagebelsa.
39 zogţer devta gverdit çopna gardamiqdia da zogţer
218
1 lomta gverdit siaruli. ama saÂutrosa Äemis gulisa ęesÂrobita
2 ara gamixarebia da mas sauÖunosa Äemisa picisa gamďexlobisatvis
3 asreve lxinsa moveli.
4 vai, gulo, viremdin migzeb cecxlsa da Ĺirisa ÖoĹobsa
5 ęigan maduĚeb? meďita umecrobita me mogiÖlav da ęen ara
6 ęegÂons. ugunurobita navĚelsa vhgav da lxinisa da sixarulisagan
7 unaÂilo gikmnivar Ěmertman ęenebri guli nuvis misces romel
8 siçvarulita mtrvali xar da umecrebita regveni".
9 ramin gulsa esegvarsa eubneboda da açvedrebda. magra
10 ese aras ergo: gulisa Âadilman cnobisa ýali ganaĚamca miuĚo,
11 gulsa veĚar moeria da ama gulisa ęegonebasa ęigan, vita
12 katmisa guli, egre ubadod uÖrteboda da mas smasa ęigan
13 egeti daĚreţili ţda, vita tvit guli aras sixarulsa moscemoda
14 ďaxďisagan Äamoqda da darbazit gamovida, esre picxlad
15 Âamovida, vita ţabani omisagan. ęeţda missa raqssa malesa-morbedsa
16 ra kalakisa Öarta gamovida. vita prtosani, movidoda
17 xorasnisÖe da iareboda mat uÖacurta da udaburta
18 mindorta ęiga xorasnisa gzasa.
19 60. raminisagan adinas naxva
20 ramins esetta gzata siaruli esre amod uÄnda, romel munit
21 momavali niavica salxinod miuÄnda da iďçoda: "he aĚmosavletit
22 momavalo niavo, romel surnelebita samotxit gamomavalsa
23 hgav! xirxizita, samandurita da çanurit moiĚeb
24 muęÖisa, alvisa da kapurisa sulsa. egreve aÂindelsa niavsa
25 akvs siame Äemtvis, romel Äemisa gulisa ÂamĚebis kveçanit
26 mova ambrisa da muęÖisa suli. ÂalÖoďit vardisa suli
27 egre Öacsa ara ecemis, vita ramins visisa". ama sagonebelsa
28 ęigan iço, vita: "radgan bednieri suli mecemis, nutu Ěmertman
29 srulad ar mimces ubedurobasa da vnaxo visis ĺiricao."
30 amazeda Âinaemtxvia visis moÂignari adina. ra ęors dainaxa
31 da icna, sixarulita guli, vita Öari, gaeĚo, cxeni ęeuďeva
32 da picxlad mivida. adina cxenisagan gardaqda, taçvanisca
33 da miÂasa aÖocebda ramins Âinaęe. misgan visis surnelebisa
34 suli ecemoda. vita tvit visis ambavis mndomeli, egre
219
1 gaexarnes misi naxva. mxiarulad moiÖitxa da ertmanertisa naxvisatvis
2 Ěmertsa madli misces. cxenni gamoabnes da mÂvanvilsa
3 zeda dasxdes; racaĚa mocikuloba hkonda, moaqsena, visis
4 magieri salami da survili, merme Âigni, visis ĺerangi da
5 tavsaburavi miartva. ra ramin visis nięani dainaxa, vita cxroiani,
6 atrtolda, dabnda, cnobata mihqda Âigni qeltagan davarda.
7 merme ra gonebad movida, Âigns ÂaÖitxva dauÂço da vire
8 gasrulebamdis sisxl-reulita cremlita daasovla Âigni,
9 visis ĺerangi da tavis saburavi misita sisxlita dasvril iço,
10 zogţer ĺirsa daidvis da zogţer mÖerdsa, Âamsa da Âamsa
11 dabndeboda. vita Ěrublisagan Âçali gamovals, egre mista
12 tvaltagan sisxli; vita Ěrubeltagan elva gamovals, egreve
13 misis gulisagan cecxli da ĺirisagan Övamli. zogţer ďirodis
14 da zogţer sultkmidis; zogţer xeltaebr daizaxnis
15 da dabndis; zogţer usiďçvokmnili gaďçdis; zogţer ĺirdaĚma
16 daecis da saçelota gardaixevdis. ama visisa ĺerangisa
17 da tavisa saburavisagan visis sulisa cemaman esre cnobata
18 mihqada misita survilita, romel goneba arĚaraysa hkonda da
19 tvit vitamca gulisa ęecvla aĚara gardasrul iço. ra coďad
20 cnoba mouvida, miseburad enasa mecnieroba aqmara; egre
21 tkva:
22 "vai, Äemisa bedisa da ţavrisagan, romel Ĺirisa tesli datesa
23 da momÂçvida ęvenierisa moçvrisagan, romeli çovelta
24 ďurpata saĺaďrono aris! me mis elvisagan momaęorva, romlisa
25 darbazi ca aris. Äemta tvaltagan Öide-kmna misisa saxisa
26 siďurpe, arcaĚa misisa qmisa siamovne momasmina; misisa
27 Ĺvreďisa nacvlad ĺerangi moucemia da misisa saubrisa nacvlad
28 Âigni mouÂeria. sulisa gamosveneba ama ĺerangisagan
29 ikmna da bedisa Äemisa ÂaĚmartva ama Âignisagano".
30 61. raminis Âigni visis tana
31 daÂera Âignisa tavsa zeda visis saxeli, mzisa msgavsisa,
32 mtvarisagan uďurpesisa, vardita savsisa, brolisa sveďisa
33 da gvirgvinisa damaęvenebelisa, darbazisa ganmanatlebelisa,
34 uÖvdavebisa Âçlisa, samotxisa surnelisa, tvalisa ĺaďiosnisa,
35 tvit qelmÂipisa da saqelmÂipoysa mnatobisa, eranisa da
220
1 xorasnisa mzisa, romel: "Ěmertman me uęenod Âamsaca sicocxle
2 nu momces da ęen ęenisa Âadilisaebr bolo-ęeukmrad
3 gços. ęięi makvs ęenisa ĺirisa, mzisa msgavsisa, naxvisatvis; mosurveba
4 da goneba miuÂdomelia, romelsa amisi ęięi dauviÂçebia.
5 meęinian ęenisa uÖvdavebisa msgavsisa saubrisatvis, ęecodebuli
6 var, meęinian, nutu igi miço, raca mmartebs da
7 mďerta Äemta gaaxarne! tu brali tavsave zeda ar Äemi iço
8 amisisa mokmedobisa, da arca ęeni braloba mesaqamsebis. mďerobisa
9 eęmasa ĺirvel ęen uqme. odes Öide-gamaýe, mogeÂçine
10 adre da aĚar ęegeýlo Äemi siaxle, ęen ęemagulvane ęecodebisa
11 ęemartebasa.
12 me ęenisa gulisa da siçvarulisagan ara mkonda amisi saeĹvi.
13 Äemi saeĹvi ca iço, ęen miÂad ęemkmen. ęen ici tu, vita
14 samÖvidro darbazi avage ęeni siçvarulisa, magra mas ĺirvel
15 ęen dauÂçe rĚveva. razomca ęen damamýime, me arcara Öadrebisa
16 Ěone egre makvs. ĺaďroni xar, raca gÂadian miçav, gardamaqdevine;
17 guli damic da ęentvis saÖutrad momicemia. ęenisa
18 brýanebisa mosmenisatvis ara gridob tavsa, ęengan brýaneba
19 da Äemgan mosmena. razomca ęors çopil var ęengan, guli
20 Äemi mýevlad egreca ęens Âinaęe damegdo. Äemi mýevali ęenta
21 qelta ęigan çopila. me brýanebisa ęenisagan gamoslva araodes
22 miÖadrebia. oditgan ęenda moęorvebul var, ęenman
23 mzeman, vitamca veęĺisa ĺirsa ęigan çopil var ĺaďimrad da
24 guli uęenobisa Ĺirita amvsia. Äemisa sakmisa moÂame Äemni ĚaÂvnia
25 çvitelni. tu maĚirso da gamiÖitxo, veĹv, romel ęegaţero.
26 raca Ĺiri mĹirvebia, moÂmad ĚaÂvni meçopian da mopicrad
27 cremlianni tvalni. okroyta ęeĚebulni Äemni moÂameni
28 da sisxlita dasvrilni Äemni mopicarni. ra giÄvenne mopicarni
29 da moÂameni, maęin daiţereb Äemsa moqsenebulsa, Äemgan
30 martlisagan Öide ara itkmis da simrudita gaÂbilebuli
31 araodes davrÄebi.
32 gamÂire da meca movscet. a nacvlad make da gako. aÂ
33 radgan ĺirvel-ęecodebisa ęendoba mitxovia ęensa araodes
34 gamÂiravsa, a tavitgan daviÂçeb ęensa ęeguilsa da
35 samsaxursa. sxvasa aravis vicnob, ęengan Öide aravisi ęeguili
36 .ęemiýlia ęengan Öide arca sicocxle momindebis da arca
37 tvalta Äena. amoviqoc gulisagan ęenisa Âçenisa ţangsa. tvalita
38 viçidi ęenisa perqisa mďversa, ar davagdeb ęensa siçvarulsa
39 da momaďebit tvit aĚar gaiýlebis gulsa
221
1 gonebiturt ęen mogcem uziarod. mibrýaneb egre da, tu ara, egreca
2 ar veýeb ęenisa ĺirisa Öideganobasa; ar movÄçved mzisagan
3 mecnierobasa Äemsa, ver gavýleb surnelta tmata ęentagan,
4 tumbuturisa muęÖisa sulisagan uÖetessa veras vĺoeb.
5 Öaci Ěmrtisagan samotxesa siamovnisatvis itxovs. ęen Äemtvis
6 eseca sopeli xar da samotxeca amit ara mgama, tu ęenisa
7 miţnurobisatvis Ĺiri vnaxo, lxinsa uĹirod vervin hĺoebs.
8 a daviviÂçot gardasruli da tavitgan ęeguili siçvaruli
9 da sixaruli daviÂkot. ęen Äemtan içav, vita siçvitle
10 okrosa tana, da ýe ęentana viço, vita sinatle mzesa tana. ęen
11 Äemtan içav, vita suli muęÖsa tana, da me ęentana viço, vita
12 peri vardsa tana. ęeni sixaruli uÄemod ara qams da Äemi nebieroba
13 uęenod ar egebis. Äemi maxvili qrmali navĚlisa gemo
14 aris, Öactatvis ar damarÄeneli, da ęeni ÂamÂamisa isari -
15 gulta momÖlveli. ra ęeni isari da Äemi qrmali ertgan ęeiçarnen,
16 Äveni mďeri cocxali ver darÄebis. vita tu uęenoba
17 gamigrýeldebis, mis sicocxlisagan uimedo var. razomi mdinareta
18 da zĚvata ęigan cvaria, egzomsa survilsa da taçvaniscemasa
19 mogaqseneb.
20 ęeni Âigni, Äemi sulta momkcevi, gzasa zeda momartves
21 da ĺasuxi meca munitve mogaqsene moÖled tu atasita vin
22 ďoiloyta damabas. misi gauÂçvedeli ar davdgebi. ama Âignsa
23 meca uÖanamoudeg sÂrapit, vita uďevani isari, nutumca
24 Ěmerti moÂçale mekmna da ęeni unaxavi ar movÖvde"!
25 dauÂera ramin Âignisa ĺasuxi, da ęemoikca sÂrapit adina,
26 da ramin mas uÖan picxla movidoda. xorasanisa gzisa sigrýe
27 da siýnele daviÂçeboda ramin da adina ertmanertsa dĚisa
28 ertisa savlita aęorvides.
29 tuca miţnuroba tavit bolomde sazianoa da çoveli Ĺiri
30 ďanisa da Âçena sulisa, ori sixaruli egreca sdevs miţnurobasa:
31 ertad Âignisa moslvisa da ambvisa cnobisa úamsa
32 da meored naxvisa úamsa. igi sixaruli uĹirod aravis mihxvdebis.
33 arca miţnurisaebr sabralo sneuli vis unaxavs, meďad
34 maęin, ra aęorvides moçvaresa. dĚe da Ěame misisa gonebisagan
35 gaďexili ţdes da gzasa zeda uĹvreďdes momlode
36 moçvrisa Âignisa da ambvisa
37 gulisa-ÂamĚebi visi esre iço, çovelta dĚeta moeloda
38 raminis ambavsa da adinasa moslvasa. ra ęorit dainaxa adina,
39 sixarulita ĺiri auçvavda da egzom didad gaixarna, vitamca
222
1 tvit ĺirisĺir ramin naxa. raminis ambavi Âvrilad moaqsena.
2 misita siçvarulita vit gaxelebula anu misisa naxvisa da
3 survilisatvis vit gamoĹrila, romel ara romlisa úamisa
4 miţnurobasa asÂorvida aÂindelsa, - da moÂmad tvit raminisa
5 Âigni hkonda. raca ramins visis Âignisatvis ekmna, igive
6 visman raminis Âignsa zeda kmna: zogţer ĺirsa zeda daidvis,
7 zogţer mÖerdsa. raminis moslvamdin malxenelad igi Âigni
8 hkonda da Ĺiris makarveblad adina hçva.
9 merme meoresa dĚesa abanosa ęevida, ęeeÖazma, tvalmargaliďiani
10 ęesamoseli ęeimosa, tavsa gvirgvini daidga da mzisagan
11 upro daęvenda. mtvare casa zeda dabnelda misisa siďurpisagan;
12 misni tmani zangta laękarni içvnes da misni bageni
13 atasisa kalakisa sneulisa Âamalni, da ĺiri misi çrmata
14 Öacta sulisa mommaďebeli da gonebisa ÂamĚebeli miţnurta.
15 tmani misni muęÖisa ďoilosa hgvandes. vita tvit ęvenieri
16 iço, egre ďurpad ęeÖazmul iço, samotxisaebr çovlisa adamianisagan
17 sandomi da sanaďreli. igi, eseti uebro mnatobi,
18 miţnurobisagan ďçve-kmnil iço da vecxlisperi ďani misi
19 okroysperad gasrul iço; sandomi, ďurpa da gulis ÂamĚebeli
20 iço. magra miţnurobisagan mousvenebelad cecxlita iÂoda
21 da moçvrisa naxvisa sisÂrapita tmoba Âaslvoda. banta
22 zeda mçopi çovelgnit tvalsa ugebda da, vita marcvali
23 cxelsa Öecsa zeda, kve xlďeboda; ertsa adgilsa zeda veĚara
24 dga. mosÂçenoda simarďoe da moçvrisa sięoresa gaexela.
25 Ĺirisa laękrisa sadgomad ęehkmnoda guli. moabadis
26 ÖoęÖsa banta zeda ganiadagebul iço. ęeĚamda da misi mosalodneli
27 ar movida. ýilis-ĺir ikmna da arave daeýina, vitamca
28 sagebeli misi kveęe eÖali da birÖi çopil iço. katmisa
29 çivilisa úamsa coďad mieýina, masve Âamsa gaeĚviýa da, vita
30 mďerianman, daizaxna. ýiýa moeÖida da egre moaqsena:
31 "rad mogeria egre utmoblobisa eęma?"
32 visi esre trtoda, vita Âmidasa Âçalsa ęigan mze egre
33 utxra ýiýasa:
34 "Äemisa miţnurobisa msgavsi miţnuroba visi ginaxavs anu
35 visi gasmia? me amas Ěamis usaÖvirvelesi araodes dammartebia.
36 atasţer sulni bagemdis momslvian da, vitamca riçesa da
37 eÖalsa ęigan vÂev, sagebeli esre meÄvenebis. Äemi bedi daĚreţili,
38 Ěamisaebr ęavi, zangta mepesa, ĺilosa zeda mţdomsa.
39 hgavs da Äemisa bedisa ganmanatlebeli - ramin. sięave
223
1 Äemsa Ěamesa maęinĚa Âauva, ra Äemisa bedisa mtvareman ĺiri miÄvenos.
2 a sizmriv vnaxe ĺiri misi, mzisa msgavsi, kveçana surneli,
3 da misisa amoysa sulisagan kveçana gaasurnela. qelsa
4 momeÖida da meubneboda mit iagundis perita bagita da amoyta
5 enita misita egre meďçoda: "ęenad moÖitxvad mosrul
6 var malvit mit, romel ęenta mďertagan meęinian. sacxadod
7 mit ar movel, romel gmalven Äemgan da gcven esre, vita pateraÖisagan
8 sulsa; me, ęengan asre gasrulsa, marge ra! miÄvene
9 ęeni ĺiri lmobierad da nuĚar miÂçrebi. ęeneburad
10 amod momexvie, ęenta tmatagan gamaambriane da ęenta bageta
11 Öocnita uÖvdav-mkmen. moilmobiere guli da nu meÖuęďvi, -
12 uqamsia ęenisa siďurpisagan: saÄemod lmobiereba upro
13 gęvenis". me sizmriv esetita siamita minaxavs xemtvis da
14 esetni saubarni momismenian misgan da a sacxadod esre
15 vęorav. ama egzomta xanta misi unaxavi çopil var. a rad
16 radmca esre utminod viçav? rad radmca esre daĚreţili
17 da miĹirvebuli viçav? viremdinca Äemi bedi Äemisa gulisa
18 ÂamĚebelisagan Öide-mamçopebs, esre ęeĹirvebuli tu dautmobeli
19 viço, çvelasagan ęemendobis"
20 62. raminis maravs moslva
21 ra ramin ęorit maravi kalaki dainaxa, esre gaexarnes. vita
22 tvit egre miĹirvebulisa Âesia naxvisa momlodeobasa ęina.
23 Ěmertsa madli misca da kalaksa dauÂço keba, vita:
24 "amoo maravo, qelmÂipeta saţdomo, daĚreţilta gamamxiarulebelo,
25 glaxata gamamdidrebelo, miĹirvebulta nugeęinis-mcemelo!
26 amoo maravo, zamtrisa da zapxulisa çvavil-daulevnelo.
27 romel ęenta mnaxavtagan uęenod sicocxle ar egebis da meďad
28 misgan, vis Äemebr gulisa ÂamĚebi aka egonebis!
29 amoo maravo, kalakta çovelta utavadeso, mďertagan
30 ęeuprobelo, gamcdeltagan sanaďrelo, mzisa saçopo, mtvarisa
31 sadgomo da Äemisa qel-mkmnel-momÖlvelisa darbazo!"
32 ramin uvisobita da utavisobita esetsa çotasa çopil
33 iço, rome xorasnelni tavadni eraçelad vardad uÄndes da
34 maravuli kva gorabulad tvalad. tavis kveçanisaebr Öacsa
35 sxva kveçana ar iamebis da ĺirvelisa moçvrisaebr gulsa
224
1 veravis miscems. esre iama mis kveçanisa naxva. romel tovli muneburi
2 kapurad uÄnda, purceli Ěaliad, xeni samotxed da
3 miÂa uÖvdavebad. ęuaĚamisa úamsa ęemovida maravs. vita mÖvdari
4 gacocxlebul iço, egre galxinianda. ramin maęinve, visi
5 sada iço, mis ÖoęÖisa ýirsa mivida. visis guęagi daeçena raminis
6 moslvisa mĹvreďeli. ra guęagman dainaxa da icna. masve
7 Âamsa Äamovida da ýiýasa acnoba. man dia gaixarna da visis moaqsena:
8 "movida ęenta Ĺirta makarvebeli, movida ęeni miÂçit
9 sagonebeli lamazi qelmÂipe, ďaxďisa damaęvenebeli, abţrisa
10 masaxelovnebeli. ęengan niavi samaxaroblosa itxova, gazapxuli ęeni movida, naçopi gamoiĚo
11 ęenisa sixarulisa ęďoman,
12 ęenisa imedisa sadapman tval-margaliďi gaĺovnina suianobisa.
13 xedav, romel Ěame ganatlebula! xedav. romel
14 ęeni Ĺirni ar cud ikmnnes! a nacvali sixaruli miec
15 gulsa ęensa, a ęen mier kveçana sixarulita açvavebula, kari
16 ambrisa sulsa mista tmatagan abnevs. tvit ęen ęenita tvalita
17 naxe ęeni sixaruli da sasurveli. saęeno daria. akamdin
18 Ěame sibnelita ęenta tmata hgvanda da a ęenita ĺirisaebr
19 ganatlebula caman almuri moiqada da a ęenca ęenisagan
20 úangi moiqoce. mtvareo, misisa moslvisagan ęenebr moxaruloben mtani
21 da barni, sviansa eďlsa zeda mosula ęeni
22 ramin. ęeçrasa hlamian mze da mtvare, misi ďurpa ĺiri Öarsa
23 zeda dgas da brýanebasa itxovs ęengan. ęenisa mÂçromobisagan
24 zenaarsa moaţeobs. ęen misgan mdurvit xar da igi ęengan
25 gulgaďexilia. gulisa ęenisa Öari gauĚe enisa gulisa
26 gamamxiarulebelsa; imedian ikmnenit ertmanertisagan da
27 daiviÂçe akamdis damýimebulobao."
28 visman moxarul-kmnita, çovelta Ĺirtagan qanilman. egre
29 utxra:
30 "ęahinęahs kve sýinavs, pateraÖtagan daęinebuli var. anaxdeul
31 tu gaeĚviýebis, igrýnobs. me ramins veĚar vnaxav da sicocxle
32 gamicuddebis, tvara tvit darÄenasa aĚara moveli
33 missa; tvara me raĚa ginoa ÂameÖidos tuca ertxel ramin
34 vnaxe. aÂ, zenaar Ěmrtisatvis, ęen ra marge, ýili ęeuÖar. romel
35 ar gaeĚviýos da Äveni sakme vera cnas".
36 ýiýaman sÂrapit ęeuloca rame esre, romel, tu kveçana
37 daikceoda, ver igrýnobda, vire mat ar mosÂaddeboda. mere
38 visi movida mdurvit gvarad, sarÖmelta zeda daţda.
225
1 ramin dainaxa, sixarulita ĺiri auçvavda, gulman Ěeba,
2 vita Öarman, dauÂço; magra moiĹirva da datmo, guli trtolisaganca
3 daiÂçnara. ramin kve dga da mas ara ęeuzraxna. cxensa
4 egre utxra:
5 "he, saqedaro, tmisaebr magaro da ĺilosaebr ýliero! ęvilivit
6 miçvardi da gekceodi, okroysa baga ęegikmen. abreęumisa
7 avęrita mçev, ganebierebdi; rad Âamixved, rad gamÂire
8 da damigde baga da aĚar moigone axori Äemi? Âaxved, sxva baga
9 da axori ięoe, magra tvit ęen Öargi ara mogiqdebis. ageti
10 ture çopa sţobs, tu vitari ginaxavs, ęen tvit ici, me razomni
11 Ĺirni minaxvan".
12 ra ramin ęorit mnatobta mze visi dainaxa uzomo rame
13 sixaruli mieca. garna ra ese cna, romel Âçreboda, dia eÂçina
14 da atasita mudarita keneba dauÂço, egre utxra:
15 "mzeo gulisa da gonebisa Äemisa ÂamĚebo, mtvareo gavsebulo,
16 mtiebo cisÖrisao, laękarta santelo, qelmÂipeta
17 sanaďrelo, ÖeÖlucta manatobelo da ęvenebao, vardo ÖoÖobo,
18 sosano surnelo! rad isÂrapi monisa sisxlta daĚvrisatvis?
19 rad isÂrapi Äemisa siÖvdilisatvis? rad mimalav ĺirsa? rad
20 mogndomia Äemi velad gaĹra? rad ara ikm ĺirsa ÄemÖerý? me
21 ramin var ęeni. saÖutari, da ęen visi xar Äemi, sultaebr sandomi!
22 me ramin var ęeni umcrosi msaxuri da ęen visi xar Äemi
23 ĺaďroni! me ramin var miţnurta mepe, ęenita miţnurobita
24 da siçvarulita kveçanata ęigan araÖad gasruli, ęen xar visi,
25 mzeta mze, ĺirisa ęenisa uebrobita da tvalta da tmata
26 ęenta siďurpita Äemi esre ęexveÂit aka momçvaneli! me igive
27 var, romel ginaxav, da ęen aĚara igi xar? nutu Äemta mďerta
28 sixarulisatvis iĹirvi? tu çvelasaca Äemsa siÖvdilsa
29 iĹirvi, nu miÂçrebi, daiame guli, damezave, amosa lxinsa nu
30 damimÂareb, nu ikmnebi picisa gamďexeli da uzenaaro, nu
31 ęeertebul xart ęen da Äemi guli Äemisa siÖvdilisatvis,
32 nu mÂvav uÂçalobisa cecxlita! vai, esdeni imedianoba Äemi,
33 romel tavi gavÂire ęenisa miţnurobisatvis! davtese miţnuroba
34 siçrmisa baĚsa ęigan, Äemni sulni vamezvren, Äemta
35 tvalta cremlita vrÂçvidi, ertsa Ěamesa ver daviýini da
36 ertsa dĚes ver movisveni, da davilien misita uÖanadgomita
37 dĚeni Äemni. ra gazapxuli movida, ęigan ia, vardi, sosani da
38 nargisi açvavda, xeta naçopi gamovida mravalperi, baĚi aęenda,
39 vita bednierta bedi, ęigan prinvelta çivili daiÂçes, .
226
1 Âçarosa ęigan ibanebodian, zĚude avuge magari. a movida gaÂirvisa
2 zamtari, uxanobisa kari da gvalvisa Ěrubeli, ubedurebisa
3 ÂeliÂadi; aoqrda igi ÂalÖoďi. arcaĚa igi naçopi,
4 arca igi vardi, arca Âçaro, arca satibi da arcaĚa zĚude!
5 mďerta da meęurneta amosÂçvides, dagliţes, daĹrnes xeni.
6 daarĚvimnes zĚudeni da daaprtxvnes prinvelni. vai, esetsa
7 úamsa, romel Öecisa ĹurĹelsa hgavs Äveni siçvaruli, ar
8 okroysasa. romel, ra gaďçdebis, cudad Âaqdebis! ra guli
9 gulisagan moęorda da moçvare moçvrisagan,-siçvaruli
10 mohkarda da Ĺiri Ĺirsa moemaďa. a gaixarnen Äventa mďerta.
11 romel Ěmertman Äveni mďeri Äemebr ços. a mzraxavni Ävenni
12 iqsnnes Ĺirtagan, aĚara sazraxavi uc Även arcaĚa ęua-mocikuli
13 gvinda, arca xvaęiadisa ęemnaxavi, nuca ýiýa Ĺirsa naxavs
14 da nuca ęen, nucaĚa me guli mďÖivis da nuca moabad imdurvis.
15 Äemgan Öide ęecodebuli aravinaa. mit aravisi bedia
16 Äemisa bedisaebr, mit vÄivi amisgan, romel miÂçit ýabuni
17 var. misgan Öide tumca esre ubeduri ar viçav, me guli esre
18 ver damimonebda da ver momaĚorebda. vinca eęmaysa momsmenia,
19 miÂçit Äemebr brma da daĚreţili ikmnebis. alvisa nedlisa
20 nacvlad ďiripisa xe amoeĚo da muęÖisa nacvlad-kvięa,
21 tvalisa ĺaďiosanisa nacvlad, eďlta da pilakta mokcevisagan,
22 Öecisa naleÂsa daţerebul viçav. a ęendobasa vitxov,
23 moilmobiere saÄemod guli: me avi mikmnia da ęemicodebia;
24 ęen Öargi kmen da ęemindev! ęecodebuli var da vinani. vire
25 cocxal var, ęen ĺaďroni xar da qelmÂipe. ęegiýlia gardaqdeva
26 Äemi; tavsave zeda damamýimebeli Äemi ęen xar da bolosa
27 nu çvelasa me gardamaqdev! tu ar ęemindob, Öarsa zeda
28 meÖred davdgebi da munamdis moviĹirveb samsaxurisatvis,
29 vire tavsa ar moviÖlav. me ertxel ęegcode, ar me oden var
30 kveçanasa zeda mcdari. a misad nacvlad atassa ęendobasa
31 vitxov, munamdis gemudarebi da gekenebi, viremdi gulisa
32 ęenisagan Âçroma ar gankardes. vire cocxal var, Äemi tavi
33 miÄns ęecodebulad da mas vabralob amisisa tkmisagan ar
34 movisveneb, ęecodebul var da Äemsa sakmesa vinani vire cocxal var,
35 ęecodebulsa ęemindev. tavisa mananebelsa zeda
36 qelmÂipoba gakvs da ĺaďroni xar; raca gÂadian, gardamaqdevine;
37 magra sadĚaa moÂçaleba, ĺaďronoba da ęemandobeloba?
38 ra Äemi ęecodeba movigono, ęendobisagan uimedo vikmnebi
39 da guli damelevis. tu Äemi keneba da mudara ar moismino.
227
1 aka ęensa Öarsa zeda movÖvdebi; munamdis sabralod vďir, vire
2 sulni ar damelivnen, sxvagan Âaslva aĚarsad ęemiýlia
3 radgan ęen uÂçalo mekmen, sxva vinĚa výebno? nu mizam, mtvareo,
4 nu momimaďeb Ĺirsa Ĺirzeda! berni siberita da pilosoposni
5 sÂavlulobita mouctomelni ar darÄebian, mali
6 cxeni Âaikcevis, mÖveti qrmali dablagvdebis da me ertxel
7 pateraÖad movcet. a ęendobasa vitxov, nu damsvam Öideganobisa
8 borÖilita me mona var ęeni, ęegiýlian çovlisa ĺaďiúisa
9 moĺçroba, me mogitmen çvelasa Ĺirsa amisgan Öide,
10 romel abezarobasa ęengan ver gavsýleb. verca ęengan egre
11 Ĺvreďasa movitmen, sibrme mirÄevnia ęensa uĹvreďelobasa
12 da siçruve mirÄevnia saçvedurisa mosmenasa. me Ěmertman
13 uęenod Âamsa nu mços da ęen uÄemobisa tmoba nu mogces.
14 oditgan egre miÂçrebi, sicocxle momÂçenia. tvit miÂçit
15 usamartloysa kmnisatvis gulmýimed xar, çovelive kva da
16 rÖina sacecxlesa zeda moexvevis. a ęenisa gulisa simýime
17 Äemisa gulisa cecxlianobasa moumaďe, romel, tu zĚvaca
18 daasxa Äemsa gulisa cecxlianobasa, verca igi daavsebs. ese
19 kveçanisa almuri Äemisa cecxlisa Övamlisagan dgas, haerman
20 gulisa ęenisa nadebi icis da mit mďiris, bedisagan gaęavebula
21 Ěame, mit asre mtovs, esre saÖvirvladaa ďani Äemi miţnurobisagan,
22 romel naxevari cecxlsa hgavs da naxevari mçinvarsa. Öacimca
23 rad egeboda eseti, garna arca angelozi da
24 arca eęma esden ęeuÂoneli arvis unaxavs. vin naxa mçinvari
25 cecxlisagan daudnobeli, anu cecxli Âçlisagan dauęreďeli
26 Äemgan Öide? visca esre miţnuroba sulta ęigan ęehzelia,
27 misi tovlta ęigan moÖlva augia me egre veĹvdi ęengan,
28 tu cecxlisagan miqsnaso, ara tuca ese mgoneboda, tu tovlta
29 ęigan momÖlavs. nuvis atkmev, tu meďi mudara ýabuniao
30 me ęeni sďumari var. çoveli Öaci sďumrisa ĺaďiviscemisat.
31 vis moiĹirvebs, ara esre.velsa gandevnis. da tu siÖvdili Äemi
32 gÂadian da geadvilebis, esre sabralod nu momÖlav, sďumrisa
33 moÖlva tovlita bilÂi sakmea".
34 63 visisagan ĺasuxi
35 visman, vita lomman ganmývinebulman, Âçromit egre utxra:
36 "Âaed, ramin, imedi gardaiÂçvide Äemgan, guli daiame,
37 vitamca arca micnob da araodes maravi kalaki ginaxavs,
228
1 vitarca ornive ara çopil vart, agre daiĹire! me igi mďÖivis,
2 raca Äemsa tavsa zeda ęengan gardamqdara; a nuĚaras mendurebi,
3 ertxel momaĚore, momÖal da momaçivne, a Övla masve
4 hlami da aĚar egebis. ÂaiĚe ęeni Övamli! radgan cecxli
5 ÂagiĚia, Övamlica ÂaiĚe; radgan zenaari daiviÂçe da pici
6 gamiďexe, Äemi moctunveba a aĚara ęegiýlia. Âae, gulsa eubnebodi
7 mas aĚorebdi da misisa miţnurobisatvis xelobdi!
8 tu ęen prtxili, gonieri da enad-Öargi xar, arca me ueno
9 da regveni var. ęen egegvari dia ici Öacisa Ěoreba da xlatva,
10 gicnob da mravalţer momismenia ęengan egegvari ckapva;
11 garna momÂçenia zenaarta ęenta smena. me aĚaras uĚalaďeb
12 mepesa moabadsa, veĚar gavÂirav Äemsa argamÂiravsa, mas sakmesa
13 aĚara vikm, raca Övla mikmnia da ęemicodebia. saÄemo igia.
14 romel esden avita znita uçvar, egreca arca Âamsa momaÖlebs
15 Âçalobasa da siçvarulsa, arcavis sxvasa gamoirÄevs
16 Äemsa; niadag gul-martlad moçvarulia Äemi, ar ęenebr uzenaroa
17 da arca ęenebr ras meďçvis da mibrýanebs. a gul-martlad
18 smad zis, romelsa sixaruli numcaodes moaÖldebis
19 da ęengan amisa ęuri, raca mas Äemita sĹirs! a amis
20 meęinian, romel ęahinęa saÂols ęemovides, tavisa ÂalÖoďsa
21 ęigan vardi ver naxos, me sagebelsa zeda mýebnos da ver
22 mĺovos, da Övla raytame gavaÂçro. agetimca iço saçopi misi
23 miÂçit, vitari aris, da ęentvis rogorica iços-çvela advilia!
24 ama gaçinulisa siçvarulisa mizezita Övla aĚara mÂadian
25 misi ęecodeba; Öma aris akamdis Äemi Ĺiri, romel ęenita
26 gzita viÂçrobdi ęahinęasa da Ěmertica ęenita mizezita
27 daviviÂçe. .
28 atasţer sicocxlisagan imedi gardamiÂçda da ama çovlisa
29 Ĺirisa nacvlad bolod ęengan zenaarisa da picisa gaďexisa,
30 imed-gardaÂçvedilobisa da moçivnebisagan Öide ara damrÄomia.
31 Äemi ĺaďroni momduravia da Ěmerti dambadebeli cisa
32 da kveçanisa ganaĚamca aratave momemadla! siçrme ęenisa miţnurobisa,
33 siçvarulisa da moucileblobisatvis xelsa cudad-re
34 Âamiqda da uxarelad ęenisa ţavrisagan qelni ęeviďçvelven
35 da qelta karisagan Öide ara damrÄa razomsaca vubnobde,
36 satkmeli ar damelevis. ama xisagan naçopi ar mogxvdebis,
37 arca ama gzisagan sixaruli. ęeikec, Âaed Öide, cudi Ĺiri
38 ginaxavs aka moslvita! ęuaĚame gardasrula, picxeli kari
39 kris da ori mďÖaveli tovli dauc. cudad nu hreÖ ama
229
1 Öarsa - rÖinasa civsa ęeiÂçale ęeni tavi da Âaed Öide, romel
2 ar moÖvde ama tovlta ęigan çovlita. ýili gaamos Ěmertman
3 da Ěame da dĚe svianmcaa ęentvis gul, vard-saxeli da
4 vard-ĚaÂvi".
5 gulisnadebi arca egre gamoacxada.
6 srulsa Ěamesa ramin tovlta ęigan dga da haeri missa tavsa
7 zeda Âvimda, Ěrubeli missa cxensa zeda kapursa stovda,
8 da cremlsa asxmida da kari raminsa zeda sultkmida. cisÖramdi
9 egetsa çopnasa iço, romel tavit perqamdin raca
10 ďansa ecva, çvela gahçinvoda da tvit, vit rÖina, ęekmnil
11 iço.
12 visi ęignit egre mďirali da mÖerd-daĚebuli iďçoda:
14 "esevitari tovli da mçinvari aris romel misganve saxlad
15 mçopi vÖedebi!
16 he, Ěrubelo, raminisa tavsa zeda ďirilisatvis ęeircxvine!
17 misi vardis-peroba zapranad gagiqdia da misni prÄxilni
18 lilis-perad. magra ornive gebralebit da mit sďir. radgan
19 mas evnebis, nu tov! Ěrubelo, moisvene coďad, nu mimaďeb
20 Ĺirsa!
21 he, karo, viremdin hkri? coďad daÂçnardi! ęen ar igi kari
22 xar, romel misita sulita çovelsa kveçanasa surnelobdi?
23 a rad ar gebralebis misi ďani esetisa sicivisatvis,
24 romel misisa ďanisagan sisurnelesa itxoven nargisi da sosani?
25 he, mdidaro zĚvao, razomca mdidari xar, egreca raminia
26 mona xar. tuca tval-margaliďi dia gakvs, raminisebr uxvi arca
27 egre xar. a dari ĺove mas cxenosanta ĺaďronsa zeda Ěrublisa
28 qelita, mit gamogzavne Âvima! ęeni abţari Âvima da tovlia,
29 da misi abţari mÖvetia tu amas Ěame ar daeqsnebi, mista
30 laękarta mďverita gagaqmobs!
31 hai, hai! ra ęeuÂoneli da usircxvilo var, romel nebierad
32 darbazta ęigan daţdomil var da nazuki ďani misi tovlta
33 da bukta ęigan mimçopebia! raminis ĺiri da ďani a çvitel-tetri
34 vardia, da vardisa xisa maÂçeni miÂçit sicivea".
35 mere Övla veĚar gauýlo gulman da mivida sarÖmelta zeda.
36 mista ęuktagan srulad kveçana ganatlda.
230
1 64. Övlaca saubari visisagan
2 utxra visman raqssa:
3 "ęen Äemi ęvilurad saçvareli xar, ar minda saęenod eseti
4 tovli da Âvima, garna avisa amxanagisa moaxle xar da mit gĹirs
5 çvelay. .tumca egetisa amxanagisad ar ęesÂrobil içav, tvaltamca
6 Äemta zeda adgilsa viĺoeb ęentvis meÂçinebis ęeni
7 esre çopa: rad sýebne ama mgzavrobaęigan da avsa moçvassa
8 ęeesÂar? ar icodi, romel Öargta tana qams gamosveneba da
9 mgzavroba? a cudad Âagqdomia Ĺiri. arca kve dagaçeneb arca
10 rad gagaÖvirveb, arca ĺirad migięveb. Âae, axori da saÖvebi munve
11 ýebne, romlisatvis dagigdivar!"
12 egretve ramins uoxra:
13 "Âae, ramin, ęeikec gare! mravalţer ęensa Öarsa gdgomivar
14 da asreve ęen ar ęegięvivar mravalţer zenaari mitxovnia da
15 ar mogismenia, mravalţer sisxlisa cremlita mďiralsa mizaxnia
16 Äemni sasţelni da ar ęegbralebivar da arca Äemi Öaci
17 ginaxavs, arca Âigni ÂagiÖitxavs. maqsovan mravalni úamni, romel
18 ęen amod gamogisvenebia da Öargad gýinebia Äemisa sakmisa gauvlenelsa
19 da me ugulo aępotebuli da ęeĹirvebuli cremldenit
20 çopil var. a rac Äemda gikmnia, ege misi nacvalia! avisatvis
21 avi-nacvali moucemia Ěmertsa. razomca ęen Ävili da
22 nazuki xar, Äemgan upro ara xar. tu saęeno odesme viçav, aÂ
23 gagdebas ras memartlebi? a gardaiÂçvide Äemgan imedi, vita
24 me ęenisa gulisagan gardamiÂçvedia. amisi ęeĹirvebuli ţdomil
25 var. me igi viçav, romel imedovnobisa naxvita zĚvasa ęigan
26 viarebodi, a zĚvisa Ěelvata daqsnil var, guli usargeblo
27 ęeţerebisa imedita gamircxia. a radgan ývelisa moçvrisagan
28 ara gakvs bedi, Âaed da axali moçvare ęeinaxe. ýveli
29 drahÖani da tvali Öargia, tvara axali upro saçvarelia! ra
30 Äemsa siçvarulsa gaÂirvita tavi mohÖvete, maę meored vitĚa
31 daidgnes moÖvetilman tavman çelsa zeda? ra Äemsa samaresa zeda
32 balaxi amovides, igica ęengan momýimari da Âçenilia, ĺirvel
33 miţnurobisa Ĺirtagan da merme gaÂirvisa ţavrtagan, da
34 tvitosa purcelsa zeda asi atasi "hai, hai" Âeria. razomca
35 tatbiriani viçav, ese ar vicodi, tu gulsa siçvaruli dauberdebiso.
36 a nuĚar eýeb Äemgan siçvarulsa, - berni meored
37 ar gaçrmdebian!
38 ar gaqsovs, odes Âigni mogeÂera da atasi saginebeli da
231
1 natreveli eÂera, egreve saçvedurisa mocikuloba ęemogetvala
2 da ara dagrÄomoda augi, raca ar mogetvala? me ęenisa siçvarulisagan
3 Öide aras gavexele; tu siçvarulica gamomecada
4 me, ęenisa siçvarulica sÂori aravisi gardamiqdia. Äemi guli
5 ęengan Öide aravis ecna da aravis neba ęengan Öide eĺovna! ęensa
6 . [gareęe], aravin gamovirÄiven, arcarad ęen gecrue da arcavin
7 sxva moçvare výebne ęengan Öide, da ęenca bedisagan agre gahqe!
8 mas ubedursa dedasa hgav, romel erti asuli esva da igica
9 brma. guli Äemi męvildisaebr. mrudia, siďçvani Äemni isrisaebr
10 martalnia; radgan guli ęeni sagania, saçvedursa ver gasýleb
11 aiĚe ęeni sagani, romel ver eces isari Âaed, romel ar
12 gesmis siďçva gulisa dambnedeli, simÂarita navĚeli da gamÖveteli
13 qrmlisaebr".
14 65. raminisagan ĺasuxi!
15 ramin daĚreţilman ĺasuxad egre gamosca:
16 "maga saubrita cad nu gasrul xar, mtvareo! ęen maga siďçvasa
17 ver gaasruleb, datmobisa barita tiqasa ver aiĚeb.
18 ęeni ena da guli ar emoÂmebis ertmanertsa. rasaca ęen ubnob,
19 ęeni guli magisgan abezaria. aravinaa siçvarulisaebr
20 mĺaravi, romel gulisagan tmobasa ÂauĚebs da ĚaÂvtagan persa
21 asre advilad, vita mtrvalisagan okroysa ďarali. tu me
22 daberebul var, miţnuroba Äemi ar daberebula: axali qma
23 ývelisa ýalisagan ÄamoiÖrvis. me ęeni siçvaruli çovlisa
24 soplisa sixarulad miÄns rad unda siberesa qseneba? egzomsa
25 nu meÖicxev, nu maçvedreb! mrtelsa sneuloba araodes
26 moundebis! a ęen mrteli xar, me bedisagan sneuli var da ar
27 miaţia ese Ĺiri. igrýen Äemi esre miţnuroba da gaamaçdi! tuca
28 ďurpata uxucesi xar, tvit ęen ici, romel saÄemod ege
29 ertica ara gmartebs. tuca monata ęecodeba ar gamoÄndeboda,
30 moÂçaleobisa saxelsa sad hĺoebdi? razomca gamdidrebul
31 xar, glaxata migonebdi. me razomca da ęegcode, agre ubralo
32 ĺaďiúi arca egre mmartebs. samotxesa ęigan mçopman adam
33 Ěmertsa ęescoda, da me misi ďomi var; tu ęegcode, ęendobas
34 gtxov Ěmrtisa gangeba Öacsa tavsa uÂiria; ęecodeba masca
35 gvarsa tana ęeuzelia; arca mecnieroba ęeakcevs Ěmrtisa
36 gangebasa da arca ĹabuÖoba moerevis pateraÖsa, arca
232
1 cnobiloba da arca sixele. tavisatvis Öaci ubedurobasa
2 ar gamoirÄevs.
3 nuĚar meÖicxev, nuĚar maçvedreb; nutu ucnobo ukmnivar
4 ęensa miţnurobasa da ęemicodebia, tvara ęen ici, romel
5 nebita ar ęevidodi ęensa ęecodebasa. tu ra ęemicodebia, ara
6 aris Âamali ęendobisagan Öide. Öma aris Äemtvis ese, raca
7 gikmnia!
8 me tovlta da Âvimata ęigan oditgan vdga da ęen Âamsa
9 da Âamsa tvalta macilveb; uÂçalod ucremlod da uzenarod
10 xar Äemzeda, enita, vita qrmlita mÖvetita, mĹri da egre meďçvi:
11 "araodes minaxvixar da arca gicnob da, tu minaxvixar,
12 arca uimedod gasrul var da miţnuri var ęengan". nu eýeb
13 Äemgan Öideganobasa da nu mogiclia Äemad saÖlavad. guęindeli
14 ęecodeba guęindelsa dĚesa tana Âavida, ęen akatgan
15 mnaxe, tu vit ęegaguo da vita gmsaxuro xvalitgan. tu igi
16 pici gamiďexia, a ęendobasa vitxov. tuca ęendobisa txova
17 Öargi da saqamsoa, ĺaďrontagan ęendoba upro saxelia. dasďurobit
18 icode, Öargisa kmna ar Âaqdebis. me Äemi mukapa esre
19 gaÂbilebit gardamiqdia, - meçopis! tovlta da bukta ęigan
20 vdga da ęen Öacobisa tvalni dagixuĹvan. uÂçaloysa gulisagan
21 raca gÂadian, çvelasa zeda qeli gakvs da ikmodi, Äemisa
22 Öideganobisagan Öide. magra ama gulita navĚelsa ver vĹam da
23 ama sulita ďvirtsa vera vzidav; tu guli Äemi kvaca aris.
24 ęensa Öideganobasa vera gavsýleb ęenisa sięorisagan meęinian
25 da sxvisa aras Ĺirisagan ara, romel Ěmerti ęen gtxovs mista
26 sisxlta!"
27 visisagan ĺasuxi
28 "he, ramin, umecrobita pateraÖisatvis daĺçrobil xar!
29 ĺirvel gaÂirva bolosa úamsa gulsa esre daesobis, romel
30 ukunisamde daaÄndebis Öacsa. me ęeni ţavri gulsa daĚad damÄenia
31 da esre Ěrmad ÄauÂvavs.mas sadagvelsa, romel ęeni
32 siçvaruli esre gauýia, naÖvalevica aĚar miuęvia ar dageďevis
33 ertsa Öacsa usţuloba da moĚoreba, arca ertsa gulsa
34 mďeroba da moçvroba. tuca guli glax Äemi rÖinisa mta çopil
35 iço, egreca daileoda usamartlod ęenisa gaÂirvisa goneblobita.
36 ra atasperi ęengan Äemi damýimeba movigono, ęeni
233
1 siçvaruli vitaĚa igebis? tvit ęen ici, tu ęenzeda razomi zenaroba
2 viqmare, razomi Öargi vkmen da razomi Ĺiri gamiýlia ęenisa
3 imedisa momlodeobita! da ęen Äemzeda igi hkmen. romel
4 Ěmrtisa uaris mkmnelsa martebs, da tvit me vici, ra nacvali
5 momage! raca dagitesavs ęenve moimÖi. Äemsa sxva gamoirÄie
6 da saęeno ĺove. tvit samisod hqam da igi saęenod, hĺoet ertmanerti!
7 Âaxve da, vita orbman, mýovri sĹame da ra gasýeĚ.
8 akave moxve? uxanoo! cxeni gahçide da nacvlad viri içide,
9 Öargad ivaĹre!
10 tvit ęen Äemebri sit gperobda? saęeno saçopi mlaęe
11 kviani daumdelo aris, rasaĚa eýeb mÂvanviliansa ÂalÖoďsa da
12 saçopsa? me lomi megone, irmis monadire, ęen ture beri meli
13 xar, atasita xriÖita çurdĚlisa ýliv ęemĺçrobeli! radgan
14 ďani Âmidad gebana, tavsa nacari rad daisxi? rad dadgi
15 Ěvinisa Ĺika da qelta ýmrisa aiĚe? rad dadgi muęÖiani uqduri
16 da nivris ţami daiĹire? rad aĚdeg saqelmÂipoysa sageblisagan
17 da dasţed plassa zeda? ar Öma iço igi ęecodebad,
18 romel Âaxve, damagde da coli ęeirte da ęeni mgonebeli
19 gamÂire? çvelasa Äemi gabediteba acnobe da Äemta mďerta gaaxare.
20 ar Öma iço, romel Äemi satreveli Âigni momÂere da saginebeli
21 da sisxlni Äemni mas Âignsa ęigan daĚvaren? ar gaqsovs. odes
22 ýiýa gamogigzavne da avi avsa momimaďe agine da gamitrie,
23 atasi grýneuloba, avis mokmedoba, ýaĚloba, ţadegoba
24 ęehçivle? ęen xar ţadegi da uÂrpelo, ar ýiýa! raca mas
25 utxar, a çvela ęentana miĺovnia tavsave zeda. igi glax moaĚore
26 da mic, romel çoveli sakme qelovnad ici. uxanoo!
27 uzenarod ęen içav Även zeda: Âaxved gorabs, vire gÂadda, mun
28 içav da ixarebdi, a mosul xar tval-cremliani da gveubnebi,
29 siďçvani mogiÖazman garet okroyta da ęignit rÖinita! da
30 me igi ÂalÖoďi var, atasperad açvavebuli, romel ęengan maga
31 ertisaca tkma ar meÖadreboda; me igi vardi var, romel çovelni
32 qelmÂipeni naďrit tavsa gardaiçrian; ęenta tvalta
33 Âina vit gavqe esre saaugod, romel devisagan upro geduxĹirebodi?
34 me Âmida Âçaro var, romel ra svi. miÂa Äaakcie. aÂ
35 Övla mogÂçurvebia da sÂrapit mosrul xar. tucaĚa gndomoda,
36 miÂasa ar Äaakcevdi ęiga!"
234
1 67. [raminisagan ĺasuxi]
2 ramin egre utxra:
3 "he, çvavilo Äinelta, barbarelta! natkvamia, saÂutro
4 Âiskvilisa kvisaebr mbrunavia. Ěmertsa esre dauÂesebia, romel
5 zogţer cxelia da zogţer civi, da Även saÂutroysa
6 ęvilni vart. egreve Öaci zogţer mrtelia da zogţer sneuli,
7 zogţer bednieri, zogţer ubeduri da zogţer glaxa. Öacisa
8 bedi susďia, romel, - coďa qorci da coďa ývali, -
9 veras moiĹirvebs. zapxulsa sicives moindomebs, zamtarsa-
10 sitbos; tuca saĹamadisagan cocxala, egreca Ĺama daasneulebs;
11 raca saÂadeli moundebis sanamdis aĚar, unda, vita
12 ĺirvel? ra neba movida, Âavida Öuęďoba da, ra ndoma movida
13 - Âavida sizanďe; arasaÂadeli uarea miţnurobasa: ra
14 mzisa msgavsi giçvardes da ęen mas uçvarde, asre miţnurobs
15 Öaci, romel Âamsa tmoba aĚar ęeeýlos. ndomisa qelsa kveęe
16 guli ýabunia, amoysa gamosvenebisa da ýilisagan unaÂilo dia
17 Ĺirsa naxavs ýebnasa ęigan da, raysaca kmna da neba mihxvdes,
18 masve Âamsa gaýĚebis da moeÂçinebis; da verca ertgan çopnasa
19 gasýleben, nazoben, da verca sięoresa moiĹirveben.
20 meca Öaci var da ertsa sakmesa zeda çopnad úamman ar mimięva.
21 vita prinveli, gonebita egreca ęensa midamosa vprinvidi,
22 amit romel ęenisa miţnurobisa lagami amdebia ĺirsa.
23 maęin ęeni zne çvela agre meÖeteboda, vita tvit saÖeto xar;
24 merme ra ęen gamiÂçer, Öuęďoba daiÂçe da mďerobisa axali
25 Öari gaaĚe, Âaved, romel aramca meĹvriďa ęenisa Âçromisa
26 da nazobisagan. ÂaviĚe siçvarulisa ÖaÖabi ęenis nazisa korisa
27 ęięita. igi guli romel ęengan nebieri iço ęenganve beditobasa
28 ver moitmenda; megona Âaslvisa úamsa, nutu uvisoba
29 movitmino. výebne ÖeÖluci gulisa misacemeli, mas guli amad
30 mivec, romel meca ęenisa ţavrisagan daqsnil viço. mitxres:
31 "miţnurobasa sxvisa miţnurobisagan [Öide] ara dasÂvavso, vita
32 rÖinasa rÖinisagan Öide ara daleÂsaa ra Öacsa axali miţnuroba
33 gulsa Äauvardebis, ývelsa male daiviÂçebs; ra axali
34 sika movides, vaĹrisa ýveli sika uĺaďiod gaqdebis kalaksa
35 ęigan.
36 me ra moçvareta ęemagones, matita mivmarte gorabs. tvara
37 ese ęenca ici, romel Äemi tvalta Äena ęeni Ĺvreďa aris. vita
38 Âçurveuli Âçalsa, egreve me ęenisa ĺirisa nięansa veýebdi
235
1 zogţer ęenisa ţavrisagan daqsnasa vecdebodi; vardi, vardsaxeli,
2 vĺove gzasa zeda, egre megona - elvare mtvarea da
3 misisa sexnasebr surneli da ĚaÂv-Âiteli. egre viďçodi:
4 "guli mivce ama mzesa, daveqsna visis Ĺirsa!"
5 gulsa sisxlita vrcxidi. cxadad da idumal ęevagonebdi
6 sabralosa gulsa Äemsa da ara mergebis misita mudarita; ęengan
7 sikuęisa da nazobisa ţavrisagan veýebdi ama Ěonesa, ęenisa
8 siaxlisa moÂçenili arca maęin çopil var; garna razomni
9 rame sakmeni maęin Äemzeda ikmnnes, sxva Ěone arcaĚa egre
10 mkonda da a ase momdebia gulsa cecxli, vita tvit ici. maęin
11 ęenita gamotxovita Âaved, coli ęevirte egeti, vitari
12 gasmia, da agre didad ęeveÂçale ęahinęas. dĚiv da Ěame vďirodi,
13 nadirobasa viçav tu smad vţdi, Äemni cremlni ęemęralni
14 arvis unaxvan ęenisa siçvarulisatvis coli davagde
15 da igi egzom didi dideba; Äemgan ęensa sięoresa ęigan gaýleba
16 aĚar egeboda; eseti orguloba ikmna Äemsa ďansa ęigan,
17 romel ra ďani sixarulita içvis, guli egreca mozrunavtaebr
18 ęenisa sięorisatvis ďirodis, daileodis uęenobasa ęigan.
19 arca mýinaresa da arca mĚviýaresa uęenod Âamica ar damiçopia
20 amod. a ęen xar Äemi Ěone, avi da Öargi, Ĺiri da Âamali,
21 siďÖbo da simÂare. sicive da sitbo! ęen xar Äemi neba da
22 pateraÖi, Ĺiri da lxini, daĚreţa da sixaruli, siglaxe da
23 simdidre; ęen xar Äemi sicocxlisa mizezi! ęen xar tvali da
24 guli, suli da saÂutro, Äemi mze da mtvare, ca da kveçana!
25 ęen xar Äemi mďeri da moçvare, romel nutu bedi xar da çvela
26 ęengan mit mĹirs, ęen miçav, raca gÂadian, qelmÂipe xar
27 Äemzeda! me ęenganvi ęentana mit vÄivi gul-mqurvlad da ęemogexveÂebi,
28 romel gulsa zeda ĺaďroni xar. me esera ęenita
29 qmobita mosrul var da nuĚar uÂçalo mekmnebi!"
30 68. [visisagan ĺasuxi]
31 visman egre utxra mďiralman da egreve mţdomman, romel
32 misisa ĺirisagan banni ganatlebul içvnes. raminis egre dgomis
33 da miĹirvebisatvis guli sďÖioda, magra kvisa msgavsi
34 guli misi arca egre molba. kvasa zeda naxaďi advilad moiqocebis,
35 magra igi adrindelsa ęursa igebda. ra guli gauqurdis,
36 ęurman misman cecxlsa zeda Âçali daasxis. egre arkva
37 ramins:
236
1 "he, maĚorebelo, enad siÖetisa mindobilo! enovnobisa
2 moedansa ęigan burti Äagigdia. Âadilita kari ar ęeiĺçrobis,
3 arca ďalaxita mzisa ęuki daiÖodebis. tu Âaxved Äemisa siçvarulisagan
4 gorabs, vita Âçurvieli Âçalsa eýebdi; zogţer
5 nemisa ĺirisa nięansa eýebdi, zogţer Äemisa Öideganobisatvis
6 Ĺirisa maviÂçebelsa aĚara Ěone gkonda sxvisa colisa ęertvisa
7 Öide; ęeirte, romel Ĺiri dagaviÂços - da uÄemod
8 aras úamsa gkonebia gamosveneba da siame. aha, vitamca ese çvela
9 martali gitkvams, damiţerebia.
10 magra esre satreveli da saabezaro Âigni raysatvis momÂere?
11 rad momitvalen egzomni zneni da augi? ýiýa glax Äemi
12 esre beditad rad gamomicorve? visita brýanebita gahqade
13 mista mďerta Âina, vita ýaĚli, uĺaďiod? a ertsa ęegagoneb
14 da gulis-çurita moismine: visca ÂaeÖidebode, gulsa ęigan
15 sazavosa adgilsaca daugdebdi; mecnieri Öaci omsa ęigan sazavosa
16 adgilsaca daagdebs ęen eęmaman vit gagaxela, romel
17 ýiriturt siçvarulisa xe ęenisa gulisagan daigliţa?
18 ar gasmia, romel orni eęmani mďerobisatvis miÂçit niadag Öacsa
19 uÖana dgebian? erti egre eďçvis. "ese rame sakme kmeno,
20 sargebeli mogxvdebis". da ra kmnas, meore egre eďçvis:
21 "es rad hkmeno? ÂasÂçmidio". ęen ĺirvelman eęmaman esre gagxada
22 romel uÖanandeli gananebs avisa ukmnaroba uadvilea
23 ęenisa ęendobisa da zenarisa .txovasa esre, vita umaęvnota
24 ęeĹamadta Ĺamasa maęvneta sţobs da uadvilea uÖanis zeda Âamalta
25 smasa. tuca ege cnoba maęin gdeboda. a ena Äemi umoÖle
26 ikmneboda da, tvit tuca ege cnobani msxdomodes ĺirvelve,
27 ra saÄemo içav? vita ęen damagde da inandi, egreve aÂ
28 me vinani da me var mas tavisa bralobasa ęigan: tvit rad gnaxe
29 da, tu gnaxe, rad saçvarelad ęemiçvardi, rad mogismine?
30 a ęen Âçali xar da me cecxli da Âçali da cecxli ertgan
31 aĚar mohqdebian".
32 69. [raminisagan ĺasuxi]
33 ramin lmobierad egre utxra vissa:
34 "ęenman amas Ěamesa Âçromaman siÖvdilsa mimÂura! Äemtvis
35 ori Ěame aris: erti haerisa sibnelisagan da erti ęenisa
36 Âçromisagan. ra didsa ture miĹirvebasa gasýlebs Öacisa
237
1 guli! tvara ęensa saÄemod egre xedvasa ęigan vitaĚa glax cocxal
2 var? amis Ěamis siýnelisaganca sulni ĺirad momslvian.
3 Äemman raqsman raĚa glax ęegcoda? dia tu me ęecodebuli var
4 da tu Äemtvis gęurs saţdomi da sagebeli, amisatvis egre`.da
5 coďa bze da krtili nu gęurs, vitamca tvit çola ar micnob
6 da sďumari var; çoveli Öaci sďumarta masĺinýlobisatvis
7 iĹirvis da ęina unebliv aÂvevs. ama cxenisa siçvarulita gaanare
8 sulsa Äemsa, tvara me tovlsa ęigan tu movÖvde, saxelad
9 miÄns ęenita mizezita siÖvdili da arca uęenosa siÖvdili da
10 sicocxle minda! aka siÖvdili miţobs da mirÄevnia ama saÂutroysa
11 ţavrisa zidvasa da ęenisa Âçromisa smenasa. aha, vitamca
12 arcaodes saxeli gasmia Äemi. arcaĚa ęendobisa rays mtxoveli
13 var, nuĚar agrýeleb Äemsa sakmesa, nu mizezob! .a çoveli
14 Öaci naţomardobit giqmobs, tu egre mitxrob: "ęeikec gareo,
15 uimedoo", - visca esmis, siýviresa gizraxven, ar Âçromasa
16 iďçvian.
17 Ävensa ęua arca sisxli kmnila da arca ýveli mďeroba,
18 ese nazobit aris da ar gulis gamoĚmarti rame mďeroba. siÖadilita laĚoba ara
19 qams. a ęen monisa sulita ras laĚob?
20 me ar eseti var, tumca siciveman gamakcia anu ese midamo
21 damagdebina vire sulni midgan, aka vdga ęensa Âinaęe;
22 ara mgama, tu tovlsa ęigan movÖvde; arcarad meaugebis ęentvis
23 siÖvdili. uęenod çopaca gamomicdia da mÖvdrisatvis
24 cocxalsa minaďria da, tu uęenod cocxal viço, radmca sixarulad
25 miÄnda?! he. sazaro zamtrisa buko, moimaďe picxeli
26 çinva da tovli, romel umale damilivne sulni! Äemtvis siÖvdili
27 tovlsa ęigan dia uamea saÂutroysa ýabunobasa da moçvrisa
28 damďerebulisa xedvasa. ďani kvisa da suli rÖinisa ver
29 gasýlebs ama çopasa, rasaca ęigan me var! .."
30 70. [visisagan ĺasuxi]
31 visman egre utxra:
32 "he, gamÂirao ramin, bolosa úamsa ęenisa gonebisagan ÄaiĹer
33 pateraÖsa. avisa mokmedta da ęemcodeta Âesi egre aris.
34 romel ganaĚa odesme agetsa Ĺirsa Äacvivian, vitarsa a ęen
35 Äavardnil xar. Âarsruli prinveli maxesa ar ęeebmisĚa? ęen aÂ
36 amas kalaksa maravs ęigan usaxlo xar da egzomta moçvaretagan
37 ucxo; arca odes Äemgan nebasa hĺoeb da arca maravęigan
238
1 sadgomsa ese sţobs, romel cudad ara dge, beditad ar
2 ubnobde da riçesa ęigan vardsa da sosansa ar eýebde. ra
3 Âinandeli moçvare qeltagan Âagivida ese sţobda, romel
4 uÖanandelsaca gverdit amod ţdomil içav. gul ęeni coli
5 aris da misebri malxeneli ęina giţdes, ęen sxvagan rad iço
6 asre gul-gaďexili?
7 ese darbazi ęahinęas moabadisia da misisa sďumrisatvis
8 bednierimca, magra ar egetisa momaçivnebelisatvis, vitari ęen
9 xar. nuvin mehmani giços Ěmertman, romel arca masĺinýelisatvis
10 grcxvenian da arc Ěmrtisagan geęinian; da ęen arca
11 manda dgomasa da Äemsa saubarsa Ěirs xar, ĺirad vit migięva
12 anu moabadis darbazsa ęigan vit ęemogiçvano? me akait Öide
13 gagaÂvev da ęen egre iďçvi: "sďumari varo!" mas glexsa gaýebulsa
14 hgav, romelsa soplad ar ęeuęvebdes da igi egre
15 iďçoda: "sopeli Äemisa qelisa ariso". odes saxlit gamoxve.
16 maęinve ar icodi, romel zamtrisa tovli da Âvima iço da
17 buki ęeikmneboda? ese gza salaĚoblad rad giÄnda, radgan ese
18 icodi, romel maravs arca saxli gidgs da arcaĚa visi ęeni
19 moçvare iço? rad daiÂçe zamtars ugargod siaruli? ęeni
20 umecari guli ęeni mďeria; ęeni saçveduri me aradĚa damaÄndebis.
21 Öargad moaqsena ţimęed mepesa misman vazirman, tu: "umecartasa
22 nuca sixarulad mixval, nuca zrunvadao". ţeret
23 odes arca qelmÂipe içav da arca sĺasalari, maęin dĚiv da
24 Ěame Äemisa ęegonebisagan ar dadgebodi da aÂ. ra gadiddi,
25 ęeni alami da droęa cad gaiÂia, saçvelaod ęeuĺovar ikmen
26 da me abezar-mkmen, gamÖicxe da gamabedite, da a Övla Äemgan
27 samasĺinýlosa eýeb, zamtrisa [úamsa] zapxulsa inaďri. ra nebieri
28 iço da moxaruli, maęin ar Äemi xar da, ra tovlman da
29 bukman gaÂçinos, maęinĚa moxval?! .
30 gardaiÂçvide Äemgan imedi, dameqsen ęenisa Ěmrtisatvis
31 da gamaazaďe ęenisa saubrisa da siaxloysagan!"
32 71. [raminisagan ĺasuxi]
33 ramin gul-gaďexilman egre utxra:
34 "nu mizam, mtvareo, nu maçvedreb egzomsa daurideblad.
35 nu damamýimeb! ar meçopis egzomi gineba da egzomţer ĺirisÂçlisa
36 Âadeba da augisa çvedreba?. Övla zeda saçvedurisa
239
1 isrita mesrvi gulsa, veĚar gavýleb amis meďsa. suli da guli
2 dagiÂçlulebia Äemi, amis uaresi raĚa ÂameÖidos, romel
3 egre meďçvi: "ege adgili męurs, sada sdgao?" rad gęurs polorci
4 Äemad sadgomad? ar moabadisa darbazia qams, tu mďerad
5 da mesisxled miÄnde, radgan çovlisa Öacisa savali ęara
6 gza Äemtvis sadgomad gęurs? mďerta da moçvareta çvelata
7 savalia da ęengan tvit ar ĺiriania ęuri. ar tvit ęen mitxar
8 tu: prtxilni Öacni ÂaÖidebisa úamsa gulsa ęigan sazaosa adgilsa
9 daagdebeno, a ęen rad ar gaqsovs igi? nutu ara tiqisagan
10 dabadebulia ęeni gvari? a tu ar ęemindob, Âavida
11 siçvaruli, racaĚa sakmaria - ikmna!
12 akat Âaslva minda uĚoniod, magra ugulosa. umoçvrosa,
13 ulxinosa da utmobelsa ęenisa tmisagan iadgari miboýe, ęenisa
14 tavis saburavisagan Ĺirisa damaviÂçebeli momeci, ęenisa
15 ďoiloysagan erti alça Âamaďane mis çrmisa, berisa, çvelaysa
16 gulisa damdebelisagan. nutumca daiqsna suli Äemi Ĺirtagan.
17 radgan ęenisa isrisagan egre daiÖoda! nutu vire suli Äemi
18 gasýlebdes Ĺirta, ęenca gasýle Äemta Öideganobita! masmia,
19 tu: "Ěame çvela maÖe aris da arvin icis, tu dila rasa ęobso".
20 ęenca ra ici? nutu aĚar maga bunebasa zeda iço. ra gatendes?"
21 72. [visisagan ĺasuxi]
22 visman egre utxra:
23 "ege, rasaca iďçvi, vici, garna siçvaruli ęeni kve arodes
24 damcems da ęeni ýali ver ęemýravs. navĚelsa ęakrisa gemo
25 arodes miecemis; kaĚaldi kvisagan arodes ęeikmnebis da arca
26 Ěvino limosagan. cvili rÖinad ar gamoidnobis; ýveli mďeri
27 Öacsa gul-gaÂmedit araodes dahmoçvrdebis. me ęenita siďçvita
28 araodes ganvmartldebi, verca ęenita naxvita ęeĹirvebisagan
29 viqsnebi.
30 me ęeni saubari bediti Äemtvis mďÖivis, romel akamdis
31 visita çopil var momcdari da visda uÖana dgomil var, didni
32 xanni damiçopian ęenisa sięorisatvis mďiral' da da egreve
33 siaxlisatvis mkonebia sixaruli, da a arca mecinebian da
34 arca meďirebian. me ęengan ar egre mďÖivis guli, romel ęenman
35 ena-magalitad-saubarman gamiÖurnos. aĚar akvs gulsa Äemsa
36 siçvarulisa monoba: akamdin meli iço da a lomad
240
1 ęekmnila. ęeni avi nakmari çursa ęigan asre gamţdomia, romel sxvisa
2 saubar-siďçvasa sasmenelad gza ęeuÖravs. çurni Äemni ęen
3 dagiçopian, ęenta siďçvata mosmena a vitaĚa mkondes? daivso
4 igi siçvarulisa santeli, gavýeĚ ęenebrta moçmetagan,
5 aĚarca tvit ęorit Ĺvreďa ęemiýlia.
6 damagdo man gulman, romel memďereboda da maĹirvebda.
7 çvelay rame gamomecvala: igi tvalni, romel ęen maęin daginaxi,
8 da çurni, romelta ęeni saubari esmodis, esre gamocvalebulan,
9 maęin romelsa mzisa Ĺvreďa egonis, a vitamca picarsa
10 gxedvida; romelsa, samaxaroblo vita, qma uxarodis. aÂ
11 ęenisa qmisa smena vitamca maxvili rame damesobis ar megona
12 siçvaruli egzom brma, vita a vici; miţnursa çopna miÂçit
13 danavĚldebis. me aÂĚa var gamosurnelebuli, gul-mxiaruli
14 da tval-ucremlo; akamdis cudad damilevian dĚeni da aÂ
15 veĚar davebmi ęenita sakmita masve Ĺirsa. amas soplisa siamesa
16 da sauÖunoysa ęvebasa ert avÖacad da uxanod ver gavcvli".
17 73. [raminisagan ĺasuxi]
18 ramin Övlaca egre utxra:
19 "guli Äemi ęen gçavs, misi Âamali ęen xar da Ěoned ęenve.
20 geýeb; ęen razomca ęors mdevni, me verca egre gelevi. vici,
21 romel mogýulvebivar da mogÂçenivar, Äemisa mďerobisa tesli
22 dagitesavs, magra me ęenita siçvarulita veraodes gavýĚebi
23 da ęenis gaçrisatvis veraodes vgulovnob. me tvit meďsa
24 aras Ěirs var. ęengan gineba da Äemgan keba. ęengan Öuęďoba
25 da Äemgan lmobieroba, ęengan Âçroma da Äemgan ęeguili da
26 siçvaruli ývelebrivive. me akat veĚara ęięi Âamiçvans da ęenebrsa
27 vera sada vĺoeb. tu ertsa tvalsa amomigdeb, meoresa
28 tvalsa Âina mogiĺçrob; egre raca giginebia da mÂçral xar,
29 çvela Âçalobad da locvad ęemiÂiravs. ęengan Âçeva Öurtxevad
30 miÄns da ęengan gineba da augta motvla esre miamebis, vitamca
31 nebiersa muďribta qma mesmoda; romlita enita maÂçen,
32 mitve malxenca. me egreca ęenisa lmobierebisagan movel,
33 ęensa siÂçalulsa. me igimca Öaci ar viçav, romel lomi Âinayt
34 aęinebda da ĺilo uÖanit. tu aka viço, nutu ęensa egzomsa
35 Âçromasa ver gauýlo? da Âavide, vai tu ama tovlman
36 da bukman mo-same-mÖlas. me ama pateraÖta orta ęua
241
1 daĺçrobil var, amaorta sakmetagan uĚono kmnil var tuca siÖvdili
2 ýnelia, amad úamta sandomia, romel Ĺirtagan iqsnebis Öaci. saÂutro
3 tvalta, vita alça, mĹiręned miÄns da guli Äemi ęenta
4 ęavta tmata alçita dabmulia. me eseti akayt sadaĚa Âavide!"
5 74. [visisagan ĺasuxi]
6 visman egre utxra:
7 "ege, romelsa enasa atkmev, gulsa ertica ar gic. gulsa
8 ęigan zarsa agroeb da enasa ęakarsa. Ěmerti, cata ęigan mçopica,
9 nu mistvis Ěmerti! da tu ęeni guli Äemtvis moçvaruli
10 arisca, ęeni qeli tvit igia, romel ęensa enasa vinca ar
11 icnobs, esre moiĚorebis, vita me maęin momaĚore. aÂ, ramin,
12 dadev guli, sięorisa tmobisa Âçali daasxi cecxlsa zeda.
13 razomica saubari daimoÖlo, giţobs; razomca meca moÖled
14 giĹvreďde, meca miţobs.
15 Öaci tavsa Ĺirsa miscems, odesca gamocdilsa Övla gamoscdis;
16 meço igi Âçaro, romel tvaltagan madine. tu atassa
17 ÂeliÂadsa cecxlis msaxuri cecxlsa msaxurebdes, bolod
18 egreca cecxlita daiÂvis. ugvaroysa ęvili da mglisa leÖvi
19 Âvrtita ar gaÖetdebis. a amas Âinat dia gamomicdixar zogţer
20 mudarita da zogţer mukarita da, raca içav, bolod gamoiÄine
21 naxevarni dĚeni Äemni ęenita bedita moçivnebasa da
22 augsa ęigan davlien da a bare, romeli damrÄomia, amas beditad
23 ar Âavaqdunveb; mis ĺirvelisa miţnurobisagan sargebeli
24 ara makvs qelta, romel a siçvarulsa daveba. aĚara ęemiçvardebian
25 Äemni uçvarulni da aĚar mivscem gulsa uzenarosa
26 Öacsa, ara var tavisa mďeri, dedaman ar ęentvis męoba
27 da arca Ěmertman tavi Äemi ęen mogca.
28 hai, hai, ra dia meçopian usargeblod da cudad atasisa
29 Âlisa egzomni didni Ĺirni, romel minaxvan, da vunitgan
30 augni! amis meďi aĚarcavisgan ęegueba egebis, romel ęegaguebdi
31 da ęeni gauÂiravi viçav, da mit guli esre momiÖal.
32 rasdonica Öargi vkmen ęenzeda, igica sinanulad gamiqade!
33 miţnurobaman Äamagdo Ĺirsa ýnelsa, uÖvdaveba damanavĚla da
34 moçvareni damamďerna. ertman gulman viremdin gasýlos siçvarulisa
35 dasiýulvilisa Ĺiri! tuca rÖinisa mta çopil iço,
242
1 egreca beÂvisa odnad daileoda. tu miţnuroba gÂaddesca,
2 ęen amas ar iďçvia tu: ertxel ęięisa da Ĺirisagan daqsnoda
3 da a Övla siregvnita badesa radĚa ęeebao?!"
4 75. [raminisagan ĺasuxi]
5 ramin egre utxra:
6 "nu gamÂirav, viso! guli da ena ęeni ar emoÂmebian ertmanertsa,
7 ęensa gulsa ver ugrýnia, tu ena ęeni ras ubnobs.
8 ęeni saubari dumbulsa hgavs, romel qma sazaro uc da ęigan
9 Âmida kari dga. ęeni ena iďçvis gaýĚomasa Äemsa, magra guli
10 ęeni ver ęemmartebs. Ěmertimca Äemi nua misi mÂe, tu ęen ar
11 dia giçvar da ar dia ginda ese, romel manda ęens gverdit
12 vţde, magra a bedi Äemi esre momkcevia, romel dammesisxlebia
13 da ęen uguloyta saubrita gaubnebs.
14 a me tovlta ęigan gaçinuli vÖvdebi da amis meďi aka
15 gaýleba çopnisa aĚara makvs. a igi araÖi gamartlebula, tu:
16 "umecari moçvare mesisxlesa uareao". tu tavisa ęvilica umecari
17 iços, misgan garideba qams. me aka tovlta da çinvata
18 ęigan vdga da ęen nebierad ďpilsa saxlsa pocxvrisa uĺita
19 xar da atasi rame bediti saubari dagiÂçia.
20 araa a úami nazobisa da nebierobisa! ęen igive da igive
21 saubari ar dagelevis da lamazoba, da me siÖvdili haerisa
22 sipicxisagan momÂurvia. Äemi siÖvdili omsa ęigan qams, romel
23 laękarni tavis-tav ęemomreodes, ar esre unacvlod da beditad
24 tovlta ęigan. a radgan ar gindi, arca me geĺaďiúebi.
25 ra cocxal viço, me moçvare ar damelevis; me ęengan Äemsa datmobasa
26 ara veĹv, ęen moabadisi içav da moabad ęeni iços; me
27 Âaved, Ěmertman tkven ertmanertisani gçvnes".
28 76. [visisagan ĺasuxi]
29 visman egre utxra:
30 "egremca aris, vita stkvi! Ěmertman męvidoba mogces, ýili
31 da siaruli orive gaamos da dĚe sviani da guli mxiaruli
32 mogces. da me, visi, saqamsoys mecnieri da sanaďreli moçvare
33 var da Äimebri ara ginaxavs da arca gasmia. me igive ĚaÂvta
243
1 sinatlita Öacta ganmanatlebeli mze var da lamazta siďurpeta
2 mepe var zangetisa. Äemta ĚaÂvta siaxlita vardta
3 ĺaďivi asre aeqdebis, vita vardisa siaxlita qmelta narta; me
4 romel genaxe, mas zeda ara momÖlebia maďebisagan Öide; ţeret
5 elvareoba ar dabnelebula arca muęÖisa peri tma Äemi
6 ar gakapurebula, arca Öbilta Äemta margaliďobisa elvareba
7 mohÖlebia, arca simartle naÖvtisa Äemisa gamrudebula.
8 tu maęin axali mtvare viçav, a Övla mze var, siďurpita
9 qelmÂipeta qelmÂipe var. mýinaretagan okrosa ďarali esre
10 ver ÂaiĚebs, vita me mĚviýaretagan gulsa; lomi iremsa da avaza
11 txasa egre ver ęeiĺçrobs, vita me Äemta miţnurta gulsa!
12 tuca me ęentana uĺaďivo, ýabuni da bediti var, sxvatagan
13 ara mĹirs. a igica moigonebis da meca. vardica ginda da
14 iaca. aseti dĚe momxvda asetisa tatbirisagan: adre aoqrdebis kalaki,
15 romel orni amirani sxden. sad ginaxvan orni qrmalni
16 ertsa karkaęsa ęigan Äagebulni, anu dĚe da Ěame ertgan
17 mçopi? umecrobasa me maçvedreb da ęen tvit umecrobisagan
18 gasrul xar mďerta saęurod.
19 ęen tumca umecari da ęlu ar çopil içav, ertimca ege
20 ar dagemarteboda. radgan me umecari da goneba-naÖluli var,
21 hmadlobdi Ěmertsa, romel ęen esetisa umcodneloysa moaxleobisagan
22 aĚar daĺçrobil xar; da egzom didisa qelmÂipisa
23 da tvit misebr umecris da, vita ęen brýaneb, ęenisa ĺaďronisa
24 coli da moaxle var da aĚar ęeni!"
25 ra visman ese saubari gaasrula, arca egre moilmobiera
26 guli, sarÖmeltagan gare ęeikca da maĚlad guęagta egre
27 utxra: "prtxilad içvenit, amas Ěame nu daiýinebt; avi Ěamea.
28 nutu haerobisagan cixesa ra evnoso!" ese amad tkva,
29 romel ramins srulad imedi gardauÂçdes.
30 ramin munit Âavida sicivisagan gaçinuli sulta da moçvrisagan
31 gaÂiruli. mieplvoda tovlta ęigan gaxelebuli visis
32 ţavrisagan. tavis tavsa tvit gulsa udebda da egre eďeoda:
33 "nu ęeiĹirveb, gulo, tu moçvareman gagÂira.
244
1 miţnurobasa ęigan ese didad ikmnebis. miţnurta uĺaďioba dia daemartebis
2 da, tu a cocxali darÄe, daeqsen esegvarsa sakmesa.
3 akatgan azaďi xar çovlisa Ĺirisagan da azaďi Öaci monisagan
4 Ĺirsa da ţavrsa ver gasýlebs usamartlod. ar egebis
5 gvariani Öaci usamartloysa mokmedi da gonieri Öaci - uĺaďiobisa
6 dauxedavi. ęen akatgan miţnurobasa daeqsen da, vire
7 cocxal iço, gardasrulta dĚeta sďirodi, visis nakmarta
8 igonebdi da amasa iďçodi: "vai, cudad dalevnulno dĚeno
9 Äimno, romel imedisagan Öide vaebis meďi qelta ara darÄa!
10 vai, burtsa uÖana cxenisa cudad moÖlva rad heloi ver ÂaviĚe!"
11 gulo, geďçodi, tu: ęeikec gzasa,- aha, ormo dagxvdebisa!
12 enao, ęenca ęegagonebdi, tu: xvaęiadsa nu gamoacxadeb!
13 usaeĹvod vxedvidi Äemsa gabeditebasa, romel, ra ęensa
14 gulis nadebsa vissa acnobebdi, igi munamdis gaagrýelebda
15 missa nebierobasa da nazobasa, romel saamovno aĚar darÄeboda.
16 gulo, giţobda sulisa daĚeba! aha, a gitkvams da ara
17 gergo! martali tkva Öacman vinme, tu: datmoba prinveltatvisca
18 Öargia".
19 saÂutro asre maĚorebelia, vita visi da ramin miţnurobaman
20 daiýabuna. saÂutro eÖicxevs çovelsa Öacsa, momzidaobasa
21 da bunebasa Öactasa esre abrunvebs, vita tvalta-mkceveli
22 mýivsa: zogţer moxarulia da zogţer ęeĹirvebuli, zogţer moçvriani
23 da zogţer mďeriani da meęurnetagan ęeprobili.
24 da tumca amisi Ěirsi ar iço Öaci, didis gemoyta
25 vercavin nazobda, arcavin vistvis gamiţnurdeboda, da arca
26 tavsa Ĺirisa da siÖvdilisatvis dasdebda. da tumca ama sakmisagan
27 daĚalaďebulni ar içvnen, saÂutro egre vermca abrunebda,
28 vita visis da ramins daemartat: siçvarulisa uaraÖoysa
29 ęedegad uaraÖosave saertmanertoysa uÂçalo gamÂiraobasa
30 mihxvden.
31 ra ramin imed-gardaÂçvedili, gul-daÂçlulebuli, tvalcremliani
32 da sicivisagan sicocxle moýulvebuli Âavida, visi
33 ze uÖumodga. da ęeekmna sinanuli da ęeĹirveba visis raminisa
34 ęina aręeęvebisa, ďiroda, ĺirsa, tavsa da mÖerdsa uÂçalod
35 icemda; moiďçoda, vita Ĺirisa-upali, mostkmida, tavsa
36 umecrobasa emdurvoda, tvaltagan sisxlisa cremlta idenda
37 da naÖadad gasdiodes. kvita gulsa icemda, tvit masca gakvaebulsa ĺiri ganacrispereboda, Äangisaebr
38 Övnesoda da
39 iďçoda:
245
1 "rad movÖal tavi tavisita qelita? rad vkmen, rad moviÂçine
2 sicocxle Äemi? rad viçide tavisa Ĺiri umecrobisa Äemisagan?
3 a vinĚa daavsebs gulisa Äemisa cecxlsa? raĚa miqsnis
4 me Äemta Ĺirtagan? rasaĚa úamsa movelode sulta Äemta
5 dgmisa mizezad, romel bedisa Äemisa usulosagan araodes
6 makvs gamosveneba? vai da vaglax me! ra vkmna, sxva Äemgan Öide
7 vin damďerebia tavsa tavisa saÖlavad anu tavisa nakmarsa ra
8 visgan eÂamlebis?"
9 merme ýiýasa egre utxra'
10 "hxedav, tu ra ÂameÖida! vis damartebia adamisobitgan ese,
11 romel Öacsa esre ucnobo-kmnit da gaxelebit, mistvis sanaďreli
12 sakme Ěmertsa Öacisatvis mieca da man tavisita ubedurobita
13 tvit daiÖlo? vin dabadebula Äemsa eďlsa zeda
14 sxva Öaci? Öarsa zeda movida svebednieroba Äemi da umecrobita
15 Äemita gavdevne; uÖvdavebisa Ĺika mkonda da misgan silaĚita
16 mtrvalman qeltagan davagde. ęavisa bukisa grigalisagan
17 mďveri adga Äemtvis, lurţisa Ěrublisagan pateraÖi Âvimda
18 Äemtvis; razomi tovli da Âvima amas Ěame cisagan Äamosrula,
19 asi egzomi ęeĹirveba Äemsa gulsa zeda dadgomila. sixarulisagan
20 davglaxaÖdi da tavisa santeli tvit davavse. a amisgan
21 Öide Äemi Ěone ara vici, romel ęenve mięvele, ýiýao. adeg
22 da sÂrapit moeÂie, sadaveta moeÖide, daaçene Äemi sulisa ÂamĚebeli
23 da egre moaqsene:
24 "he, gamÂçralo, rad qams miţnuroba unazo!? Öaci miÂçit
25 imedisa momlodnea da miţnuri Öaci moçvrisagan dia nebierobasa
26 gasýlebs. ęen raca saÄemod hkmen, saguliso iço, da Äemgan
27 ese satkmeli - ęeni salaĚobeli da sacdeli iço. ar
28 ikmnebian miţnurni esre tuca mat ęua esegvari rame ar gardaqdes.
29 vis ęeuçvardebis eseti moçvare, romel ertsa siďçvasa
30 nazsa vera gauýlebdes? tu me saubrita dagamýime, ęen
31 razom didita nakmrita damamýime, icica? tu ęengan igi nakmari
32 saqamso iço, Äemgan ese saubari radĚa ara? tu ęengan misi
33 kmna qamda, Äemgan ture sulisa daĚeba qams?" da tkva. "vire
34 me movidode, ęen daaçene, ýiýao, da merme me vitxov ęendobasa".
35 ýiýa Âavida sÂrapit da visi uÖana Âaudga, miţnurobisa
36 da ęeĹirvebisagan gaxelebuli da tmoba-ukonebeli. mas misita
37 siçvarulita arca bukisa hgaoda da arca sicivisa; gzagza
38 tovli vardis purclad uÄnda.
246
1 ramin ýiýasa daeçena da eubneboda. merme visi mivida,
2 sicivisagan trtoda da ďanisa misisa sitetrita tovli dalibrda,
3 Ěamisa sibnele misisa ĺirisagan ganatlda da tmata
4 mistagan kveçana gasurnelda, - vitamca axlad raminisatvis
5 mze amosul iço. movida ramins Âina, tvaltagan margaliďsa
6 çrida, vita ca tovlsa. egre moaqsena:
7 "he, ĹabuÖta santelo! ici, tu ęen Äemtvis ra gikmnia anu
8 razom-perad mogiÖlav, mogiçivnebivar? igi ar Öma iço, aÂ
9 Övla hlami Äemsa moçivnebasa? vici, romel Äemgan ara grcxvenian,
10 magra Ěmrtisagan rad ar geęinian? gabrĹe tavisa tavsa
11 zeda, romel çovlisa Öacisa guli ęenebr nazukia. çovelsa
12 Öacsa eÂçinebis, ra moçvare aÂçendes da daamýimebdes; çovelsa
13 Öacsa neba tavisatvis unda; razomca upro mihxvdes, egzomca
14 upro moundebis. vita a ęen Äemgan gÂçenia, agreve da
15 Övla upro me ęengan mimýimda; raca satavisod mogeÂonos,
16 igiv sxvisatvis gindes. saÂutro esetia, romel ertsa zeda ar
17 daidgams: ertxel ęen-Öerýi da ertxel Äem-Öerýi. tu mďeri
18 esre gaqdes, vita ęen gÂaddes, maęa nutu ęenca asre gahqde,
19 vita mas sÂaddes. vinca ęenebr avisa mokmedi iços, ertisa siďçvisa
20 salaĚobelisatvis rad gaÂçres? naxe, tu ęen Äemzeda ra
21 hkmen anu ra miçav, razomni augni momitvalen! ęengan avisa
22 mokmedeba romel vicode, amisatvis mgmobde? ďvirtsa zeda
23 gamÂiraobisa ďvirti momimaďe, ar içopine igi, raca hkmen,
24 da Âaxved, pici gamiďexe, sxva coli ęeirte da mis gverdit
25 ixarebdi.
26 da tu Ěone ar iço colisa ęertvisagan Öide, iseti Âigni
27 rad momÂere romel Äemi da Äemisa ýiýisa saabezaro iço
28 da gineba? ra mogemaďa mit. romel gviçav? tu ęenisa moçvrisagan
29 ar ęegrcxvenda, picisagan rad aĚar ęegrcxvenda, romel
30 ęemogepica tu: "vire cocxal viço, pici ar gavďexo".
31 tu qamda ęengan pici da picisa gaďexa, Äemgan rad aĚara qamda
32 mis úamisa ęeni daçvedreba? rad hkmen eseti sakme, romel
33 misi qseneba saaugod giÄns? ar gasmia, romel avisa kmna saçvedurita
34 upro moçivndebis? mit avia avisa kmna, romel uÖunisamde
35 aqseneben. radgan saçvedursa ver gasýleb, męvidobasa
36 rad ar gamoirÄev? gasinţevdi çovelsa sakmesa da xvalisasa
37 dĚes nu ikm. tu ęeeba visme da dascemde, ganaĚa rame misganca
38 gecemis; tu ţami ęesďçorco, Öuďalsa ęemogďçorcebs: tu
39 avi dasteso, avsa moimÖi; avi stkva, avica gesmis; raca gitesavs,
247
1 nacvali ginaxavs da, raca gitkvams, ĺasuxica gasmia. unacvlo
2 ęecodeba arvisgan kmnila saęenod.
3 magra ese ar ĺiriania, romel ęensa ęecodebasa me gardamaqdev!
4 nu sÂçrebi, ęen xar bralisa upali da damamýimebeli.
5 ęecodeba ara vici, ęendobasa rasa gtxovo? amas rad ar mitxrob,
6 tu - eseti amiraoba vin mogca Äemzeda?
7 ęen brĹe içav da gamoaÄine Äemi braleuloba. amasaca viÖitxav,
8 tu Äemsa tavsa, ďansa da ĺirsa zeda ra aris saaugo da
9 ar Öargi; me ţeret igive var, romel micnobdi: igive ĺiri,
10 igive tval-Âarbi, igive bage-Öbili, igive naÖvtad Öargi, romel
11 sarosa ehgav; ĺiri sisavsita txutmeďisa dĚisa mtvaresa
12 migavs, romel sinatlesa mzesa mouĚebs; vardi ĚaÂvta Äemta
13 siaxlita daçvitldebis; margaliďi Öbilta Äemtagan gaÂbildebis,
14 tmani muęÖobisagan ar ęemcvalebian da, tu gazapxuli
15 virsa Äemsa naxavs, xisa mÂvervaltat purcelsa Äamohçris
16 sircxvilita.
17 ra ici Äemtana mizezi, ęenisa miţnurobisa da gauÂiraobisagan
18 Öide? ar ęeni moçvaruli var, ar ęengan Öidekmnilobasaca
19 ęigan ęeni momdurebuli var, ar çovlita sakmita ęeni
20 saÖutari var, ar adamisobitgan gvariani da uzado var, ÖeÖlucta
21 damaduxĹirebeli da qelmÂipeta dedopali? razomi
22 tma masxia, misgan umravle arian Äemni miţnurni! Äemgan Öide
23 vis ęvenis siÖeÖluce anu vin zne-uÖlebi, romel sulta da
24 okrosaebr çovelsa Öacsa undi? Äemsa siçvarulsa ęigan hkmen
25 ţomardoba da a coďao mudara mekmen; tu srulad abezargikmnia
26 Äemi siçvaruli, a gulsa egreca moerie.
27 nu gamoacxadeb, ama moçvaresa nuĚar moaçivneb, Ömaa, raca
28 akamdis ęengan augi dammartebia! prtxili Öaci mas upro
29 akebs, vinca tavisa xvaęiadsa ęeinaxavs, romel misi gulisnadebi
30 verca misman ĺerangman cnas da verca misisa tavisa
31 tmaman: ęenca Äemsa damďerebasa nu gamoacxadeb, srulad nu
32 gamÂirav! ra vici, nutu odes mogeqmaros Äemi siçvaruli! saÂutro
33 ert Öalibad araodes daidgams, dĚesisa ęedegad sxva
34 dĚe mova. tu siýulvili mogemaďa meďisa siçvarulisagan, maęa
35 nutu mďerobisagan siçvarulica mogemaďos; vita sicivisa ęedegad
36 sicxe mova, agreve sicxesa sicive moudgs. a moismine
37 Äemi satkmeli".
248
1 77. [raminisagan ĺasuxi]
2 ramin gul-ďÖivneulman egre utxra:
3 "uÖlebo viso! raca hkmen, vnaxe, raca stkvi, movismine. vai
4 mas Öacsa, romeli tavisa uĺaďiobasa ver ęeignebdes, siregvnita
5 gabeditdes! da me ese sakme tvit eęmaman makmnevina da
6 vinanica dia, tu rad momactunva! didi gza viare da Ěmertman
7 icis, tu razomni Ĺirni vnaxen gzata siýnelisa da sicivisagan.
8 me ar eseti Öaci var, romel tavisa beditobasa ver ęevignebde.
9 magra memartlebi, rasaca mizam, da Övla uaressa, tvara
10 Äemi dideba vistvis davagde. anu orsa tvesa dĚe da Ěame vistvis
11 viare? me ama gzisagan sargebelsa movelodi da es-ture
12 cudsa Ĺirsa vnaxevdi!
13 koisďans vţed gamosvenebuli, nebieri da mxiaruli; guli
14 sagonebeltagan azaďi mkonda. da ese çvela tavisa nebita
15 davagde. me amis çvelaysa Ěirs var, raca ęengan mĹirs. umecari
16 guli tavisa nebasa sdevs. visca gamoscdide, tvali ĺaďiosani
17 miec; tu igi ar undes, naberÂÖali miec. Äemtvis saÂutrosa
18 tvali ĺaďiosani moeca da, ra igi davagde, nacvlad
19 naberÂÖali da ÖenĹi momca me bolod. da ganaĚamca ese usveoba
20 damemarta! ra saÂutroysagan uimedo vikmen, manca gamaumadloa
21 da egre tkva, tu: radgan egrea, tvit ar gicnobo! Öargi
22 hkmen, romel gamomdevne. atasi ďreloba da ablaoba ęemomaçvedre.
23 me tuca egeti regveni ar çopil viçav, esetsa
24 adgilsa eseti miĹirvebuli ęenadmca mokened ar viçav. aÂ
25 Âaed! nu moÖidebul xar Äemta sadaveta da ęeikec! eride Äemsa
26 siçvarulsa!
27 vita stkvi, me agre aras vĺaďiúob, me dasďur abezarkmnil
28 var ęengan da uÖunisamdis ertgan mçopad ar vegebit. me tvit
29 ese araodes mitkvams, tu: ar mze da mtvare xar; çovelta ÖeÖluctagan
30 uďurpesi xar, ęenni tvalni grýneulta satavnonia,
31 ęeni ĺiri çovlisa Öacisa gamamxiarulebelia, ęenni tmani
32 muęÖisa ďoilonia; çovelta ęvenierta ęvenebisa tavi
33 da dasaÂçisi xar da ęeni Ĺvreďa samotxisaganca upro sandomia; çovelta
34 mnatobta unatlesi xar: Ěamisa ęemamÖobeli
35 mtvare xar, magra, tu mzeca da mtvareca, - ar minda, romel
36 ęenita natlita vnatlobde, abezari var ęengan. tu uÖvdavebisa
37 Âçalica xar, ara gsvam; ęengan darÄenasa siÖvdili mirÄevnia.
38 razomca uebrod ďurpa xar, ugulota mÖurnali da
249
1 miţnurta Âamali, romel rgeba ęengan Öide arvin icis, -
2 Äemtvis ęeni Âamali nu margeblobs; akatgan razomca didad
3 Ĺirveuli viço, Öurnebad ęensa ar moval!
4 vici, romel bageta uÖvdavebisa Âçali gitks da, vinca
5 gaÖocebs, ar moÖvdebis, magra me, razomca Âçurvilman da siÖvdilisa
6 ęięman mimaĹirvos, mas saÖurnebelsa Âçalsa aĚara
7 vsvam. da tu Äemi miţnuroba cecxlica aris, ęen akatgan mgzebaresa
8 veĚara naxav. Övamliansa cecxlsa ertobit ganacreba
9 sţobs.
10 me raca ara mĹirs, atasi sakme eseti ęemomçivle, romel
11 mistanasa ertsaca Äemi mďeri ver meďçoda. a igi çvela dagviÂçebia
12 da Äemgan siçvarulsa eýeb! mas męobelsa hgav, romel
13 asuli brma esva, missa sibrmesa vera xedvida da siýesa
14 gvariansa da umizezosa eýebda ęen tavisa augsa vera hxedav
15 da moçvaresa uaugosa eýeb amisi mdomi xar, tuca çovlisa
16 Öacisa znesa da augsa ęen eýebdi da uzraxevdi. Äemtana eseti
17 augi ra odes genaxa, romel çvedrebisagan ar moisvene.
18 gamaýe, ęen mogýuldi da uxanobasa me maçvedreb. uxanobisa
19 da gamÂiraobisa nięani a ęentan upro Äans, romel arcaĚa
20 pici moigone da tvit arcaĚa micnobdi da Äemi saxelica ar
21 gasmioda vita qamda esre uÂçaloba da gabediteba Äemi? aha,
22 vitamca ara ęenita, ar tu survilita naxvisa ęenisa mondomili,
23 gamoĹril var adrindeli ęentvis tav-ganÂiruli moçvare,
24 magra erti Ěaribi Öaci, Ěamesa bnelsa usaxlo da dankrevisa
25 momlode.
26 da tu ęemcodeca viçav, attave titta gaknevit zenaarisa
27 da ęendobisa mtxoveli rad ar ęemibrale, romel ĺirvel
28 tovlta da buksa ęigan madgome da merme uĺaďio gabeditebit
29 gamomdevne? meďisa uzenarobisagan veĚar moalmobiere
30 guli, Äemi siÖvdili igi tovlta ęigan gÂadda, mďertaebr
31 uÂçalod mkmnodi. da tu ęemecoda ra eseti, egreca ara, romel
32 saÖlavad ar geÂçalvodi. ęen egzom uzenaaro xar, romel
33 moçvareta sicocxlesa siÖvdili girÄevnia. aha, vitamca mogeÖal,
34 ęen ra gergeboda anu ra sixaruli dagrÄeboda?
35 nutu ęeni saeĹvi ar asre iço, vita mogiqda? tvara me
36 uĚoniod miţobda, romel vcan mďeroba moçvrisa! daĹirvebasa
37 eseoden sĹirs Öargi, romel gamoaÄens mďersa da moçvaresa
38 Öidis-Öide.
39 a radgan ęeni sakme vcan, umalavad mďeri var ęeni,
250
1 ęenisa uÂçaloysa gulisagan damesisxlebuli, vinaytgan mqecta
2 da prinveltaganca upro guli ulmobeli gic da tvali uzenaaro.
3 ęenisa siçvarulisatvis tavsa Ĺirsa nuvin Äaigdebs,
4 mit romel ara sargebelia.
5 a amistvis madli Ěmertsa, romel eseti sakme meÄvena
6 ęengan, romel miţnurobisagan miqsna da guli Äemi gaazaďda
7 uÂçalota da uzenarotagan. me vire cocxal var, Äemi ĺirmtvare,
8 saxel-vardi gul meçopis saçvarlad da me mas, romel
9 siÖvdilisa dĚemdin Äemia. vinaytgan Ěmertman da Ävenman
10 xedman ertganve ęegvçarna, ertmanertisa daţereba gvmartebs".
11 78. [visisagan ĺasuxi]
12 visman ĺasuxad egre utxra, saçelo-gardaxeulman da esre
13 mďiralman, romel tvaltagan sisxlisa naÖadi gasdioda:
14 "he, gulisa Äemisa sixarulo, sultaebr saqmaro da saçvarelo,
15 ęen xar Äemisa bednierobisa bedi! tu avi da dasamýimebelica
16 ra gitxar, ęenca egre mizam. nu amqdi ęensa saparvelsa!
17 nu damagdeb da nu damanavĚleb Äemsa sicocxlesa! ekvssa
18 tvesa ęenisa Öideganobisagan esre miĹirvebulman da siÖedilad
19 miÂurvilman tu vtkvi rame, ra saÖvirveli iço? me
20 ęenita siçvarulita vtkvi Öideganoba, uĹirod ar egebis
21 lxini da arca miţnuroba unazo. visica guli miţnurobisagan
22 damÂvaria, mas moçvrisa nebieroba iamebis. radgan me Äemita
23 egzom coďayta nazobita esre dia gaÂçine, tu mo-aĚara-memaďebis, Ěmertman
24 ese Ĺiri ga-re-miýnelos, romel upro
25 da upro viĹirvode. tvit radgan ęeni guli saÄemod gauvleneli
26 damisÖvnia, rasaĚa ganebierebde anu gulisa moucemelita
27 siďçvita rasaĚa gcdide?
28 vit megona, ar egre momiqda. ar megona, tu mesisxle vita
29 ęemcoded gamovÄndebi, da, tu maęin igi vtkvi da dagamýime,
30 a naxe, tu vit kenebit geýeb! cudi Äaukoba viqmare ęentana
31 da mit esre ÄaviĹer. tu sixarulisa úamsa giaxel, a Ĺirsa
32 ęigan ara var Öidegani. ase ra tovlta ęigan Äapluli ęens
33 Âina vdga, me radgan ęenisa sięorisatvis egzomni Ĺirni minaxvan,
34 gare aĚara ęevikcevi. arca dagagdeb, ęenta sadaveta
35 kide ar gauęveb da munamdis esre sabralod vďir, vire aka
36 ar movÖvde da amit ęenca mogaçivno da tavica aĚar ęeviÂçalo.
251
1 da tu a Äemi ęexveÂa moismino da ęendobasa zeda siuqve
2 iqmaro, siÖvdilisa dĚemdin ęeni nasçidi mqevali viço; ęenisa
3 brýanebisa asre momsminari viço, vita ĺaďronisa, da, tu esre
4 ar vkmna da ar ęegaguo, odesca gÂaddes, Äemzeda maęinca ęegiýlia
5 eseve xe ýirta adre moiÖvetebis, magra moÖvetili
6 gvianad izardebis, da agreve ęengan maęin advilad egebis Äemi
7 gaÂirva, tu damamýimebeli ęeni viçoĚa".
8 79. [raminisagan ĺasuxi]
9 ramin egre utxra:
10 "suldgmuli aĚar gavmiţnurdebi da arcaĚa uĺaďiobasa
11 Äemsa movinaxav, arcaĚa ama beditsa sakmesa uÖana-udgebi. rad
12 qams azaďisa tavisa monad gaqdoma, anu sixarulisa úamsa daĚreţiloba?
13 mravalţer minaxavs Äemi tavi esre gabeditebuli
14 mďertagan sixarulad, da me ese aÂçaĚa dammartebia ęengan;
15 Övla araodes egebis, romel daviviÂço aÂindeli gulis ďÖivili.
16 ţoţoxetisaganca Öide adgili nura makvs Äemad saçopad,
17 tu me gamocdilsa Övla gamo-Ěa-mcdi. tu ęenisa ĺirisagan
18 akvs mzesa sinatle, aĚarca misgan makvs imedi. tu liďra
19 erti kva sam liďrad tval-ĺaďiosnad Ěirdes, assa liďrasa
20 kvasa mas siýviresa ęigan egreca viçidi da gulsa davideb, nutumca
21 amit daveqsna ama augianobasa, romelsa ęigan var.
22 tu ęensa saýebnelsa gzasa zeda atasi saĹurĹle ýes, arca
23 egre Ěirs ama Ĺirad; gulsa ďanisagan gamoviÖvet, tu akatgan
24 ęenĚa geýebdes anu sxvata moçvareta! tu ugulo davrÄe,
25 dia miţobs, radgan esetia, romel çoveli Öaci uçvars da me
26 vsýul da maĹirvebs tvit, nutu bednieroba iços Äemi. amas
27 Ěame ęeni Äemtvis eseti sikuęe diadi sakmea, eseti, romel
28 tavsa zeda dia ýnelsa hgavs da bolosa advilad moqdebis.
29 Ěmerti zogţer esetsa sakmesa moavlens Öacisatvis uzarod,
30 romel miĚma saaţo iços.
31 a Äemi sakme agre moqda: daveqsen egzomsa Ĺirsa; me akamdin
32 mona viçav da a gavqelmÂipdi, miÂa viçav da cad ęevikmen.
33 asre vmxiarulob, romel gulsa ęeĹirveba beÂvisa odenica
34 aĚaraa. mtrvali viçav da gavpxizldi, a uĹirvelad davhçop,
35 romelnica dĚeni misxen. siregvnisa ýilisagan aÂĚa gamĚviýebia,
36 umecari suli Äemi aÂĚa gamecnierebula. ra uĺaďiosa
252
1 bedsa Äemsa daveqsen, perqni asre amsubukebian, romel Äemisa
2 perqisa mďversa prinvelni ver eÂevian. me egetsa veĚar mnaxav,
3 vitari akamdis ginaxav miţnuri. vinca saÂutroysa gonebasa
4 daeqsnebis Ĺirtagan gaazaďdebis da moilxens mravalperisa
5 ţavrisagan. sadaca iços, sargebelsa ar eýebs zianisa
6 ęięisagan.
7 ęenca esreve kmen tu cnobani gisxen, Äemebr içav, nuĚarcaras
8 ęen ęeiĹirveb. sibrýne da goniereba iqmare, mit romel
9 sibrýne qelmÂipoba aris. tu as Âelsaca udgebi miţnurobasa
10 uÖan, bolod oden daxede: misgan, karisagan Öide, ara dagrÄebis
11 qelta sargebeli".
12 80. [visisagan ĺasuxi]
13 vissa raminis qeli qelta hkonda da miţnurobisagan uĹÖuo
14 ubnobda, da misisa siçvarulisagan da tvit sicivisaganca
15 trtoda, nargistat sisxlsa vardsa zeda Ěvrida da egre
16 eďçoda:
17 "ęen xar Äemisa sicocxlisa mizezi, Äemta tvalta Äena da
18 gulisa sixaruli! vici, gagaÂçre da ar Öargi vkmen: ert-kerý
19 Äemgan siçvaruli da meored meped saÄeneli, sasaxelo qelmÂipe!
20 uęenod ar minda sicocxle da saÂutrosa ęigan çopna.
21 romel gagaÂçre da Äemgan natkvamita egre gamiÖuęďdi, mitca
22 amisisa navĚlisagan Äemitave Öbilita gardamiĹamian mÖlavni.
23 nu ęemomďçorcni mďerobisa isarsa, nu maÂvev uĺaďiod Öideganobasa.
24 a veaxlnet mxiarulni ornive ertmanertsa, gardasrulsa
25 nu viqsenebt, nu gimýims Äemgan maęindeli ęeni
26 uĺaďioba. egre sÂorisa da mďerisagan dasamýimebeli aris,
27 ar Äemebr moçvrisa, romel razomca vin didi da morĹmuli
28 çovlisa kveçanisa mĺçrobeli qelmÂipe iços da ga-vistvis-miţnurdes,
29 mistvis egreca damdabldebis, romel perqta
30 egebis, moçvareta nazta ÂaÖidebad vin iďçvis, arca matgan
31 datmoba augad itkmis.
32 a datme nazoba Äemi ęenve ÂagiĚia Äemtvis guli, ęenve
33 dagialapebia. mimudare! ęengan var esre ucnobo-kmnili; ęen
34 ęensa tavsa abralebdi Äemsa esre gaslvasa, tvara me ęeni damýimeba
35 araodes mÂadebia. ras ĺasuxs gascem Ěmertsa Äemta
36 sisxlta moÖidebisatvis, anu me amis uaresi raĚa ÂameÖidebis,
253
1 romel arcaĚa guli mkondes da arcaĚa moçvare mçves! vistvis
2 guli dameÖargos, mas Äemi siçvaruli asreve aĚar hkondes,
3 vit me guli! magra, tu Ěmerti uvis msaţulad sopelsa,
4 ar daarÄens Äemta bralta. neďamca Äemi guli Äemta sakmeta
5 mtnebeli iço, da, tu guli ara, bare moçvaremca Äemi gulsrulad
6 moçvare iço;
7 tvit guli vit geďçvis Äemsa moęorebasa? ęen ar igi
8 xar, romel xaniersa giďçodes? vai, romel bedisa Äemisagan
9 ęenca abezar-mkmnixar! ra ikmna egzomi pici ęeni, romel aÂ
10 ertica ar gaqsovsĚa? amisatvis ęevaguebdi ama regvensa gulsa
11 Äemsa, tu nu gamiţnurdebi ama uxanoysatvis, radgan raminis
12 gulisa daudgromeloba ici-metki? magra ar moismina, ęegoneba
13 cudad Âamiqda da aĚar vici, tu bolosa úamsa vit ikmnebis
14 Äemi sakme. da akaca egzomsa ras maçovneb da tvaltagan
15 sisxlisa cremlsa viremdi maden?
16 tu ęemoikcevi, zenaar, ęemoikec. me aka siciveman momÖla
17 da, ęen tu ar ęemoikcevi, me tana Âamiďane; sadaca Âaxval,
18 arsad ar dagagdeb. razomca ýneli gzaa, ęensa moaxloebasa ęigan
19 meadvilebis; razomca ęengan usaparvel mço da ar ginde,
20 tu anu qelsa ar momÖvet, anu Öaltasa ar moiÖvet, momiÂçved
21 vera. Âamsaca uęeno sicocxle ar ęemiýlia. tu guli Äemi simagrita
22 Öldecaa, ęensa Öideganobasa ver moitmens. aha, hlami
23 Âaslvasa, Äemta sulta sarÄevi, da me momcdarsa da daĚonebulsa
24 velta zeda damagdeb! Âaxval da ÂaiĚeb Äemisa ĺirisagan
25 persa da ďanisagan ýalsa da tmobasa da cnobasa. rad xar
26 saÄemod esden uÂçalo da gul-magari, romel egzomisa kenebisatvis
27 ar ęegebrale!"
28 ekeneboda gulisa ÂamĚebeli visi, magra ramins guli arca
29 egre moulba eÖida, vita almasi samiso; vitamca raminis ulmobisa
30 gulisa Âçroma, catagan tovli da mtatagan kari danaýlevebul
31 içvnes gauçrelobisatvis, agre gatenebamdis arca
32 igi dacxra da arca igi. visman ramin ver daiĹira da misgan
33 uimedo-kmnilni visi da misi ýiýa gareęemoikces sicivisagan
34 damýralni da mďiralni.
35 movidoda mtvare, Ěamisa damaęvenebeli; guli misi uÖvamloysa
36 cecxlisagan iÂoda, tvalni cremltagan sisxlad gardakceodes,
37 ďani sicivisagan, vita cxroiansa, utrtoda da
38 raminisagan imed-gardaÂçvetilobisatvis Ěmrtisagan atasţer
39 siÖvdilsa iaţda. egre ďiroda:
254
1 "vaglax me, Äemisa bedisa ubedurisa ęesÂrobilsa! me ama
2 ţavrsa vit gauýlo? me Äemi bedi mebrývis mďerobit, vire
3 ugrýneulod same ar Âamagebs. ýiýao, Äemgan upro bediti da
4 saÖlavi nuvin ici sxva, tu akatgan visiĚa ra gamividodes
5 anu miçvardes. da tu ÂaĚma gamiţnurebuli mnaxoĚa, ornive
6 tvalni ęenita qelita amomiçaren. asre uĚono kmnila Äemsa
7 ďansa ęigan Äemi suli, vita usulo samaresa ęigan. me tu ama
8 beditobasa da akanamdisebr gul-Âçlulobasa ęigan movÖvdebi,
9 kveçanasa zeda ara romlisa miÂisagan var Äasaęvebeli. ramcaĚa
10 ÂameÖida amis uaresi, romel moçvrisa da sultagan moÂçvedil
11 var! anu miţnurobisagan amis uýnelesi raĚa egebis? aÂ
12 vici, romel ęavi sxvaperad ar ęeiĚebvis".
13 81. raminisi da visis ertgan ęeçra
14 ra gulisa ÂamĚebeli visi Âamovida raminis ţavrisa da
15 imed-gardaÂçvedilobisagan sabralod gul-dadaĚuli, ramins
16 tavis braloba ęeekmna. ęeĹirvebita haeri gamÂçralisa veęĺisaebr
17 eÄvena, bukisagan tvalta Âina aĚara Ända; haerisa
18 sipicxesa da karsa esre moemaďa, romel ĺilosa Âaakcevda
19 raminis gza tovlman ęeÖra, tovlta ęigan oditgan mousveneblad
20 dga, ďansa hçinvida da guli cecxlta ęigan eÂoda, tu:
21 raysatvis gauÖuęďdi Äemsa gulisa ÂamĚebelsa da sicocxlis
22 ÂamĚeb-momcemsa vissao? ananda tavsa da sÂçevda tavisa gonebasa,
23 tvaltagan cremlisa nacvlad sisxlsa idenda, qma-maĚlad
24 egzomi iďira da izaxa, romel sulni amoslvad mieÂurnes. ęemoikca,
25 gamoaĹena cxeni, gardaiĹra, vissa Âina daeca, muqlni
26 Äaiçarna, ęeexveÂa, ekeneboda zenaarsa da ęendobasa itxovda.
27 da egre utxra:
28 "Äemita umecrobita a ęecodeba gamiorÖecebia da tvit
29 sircxvilisagan ara vici, tu ra vtkva. garna Ěone ęendobisave
30 txovaa; ęemindev didad ęecodebulsa, romelsa ĺiri ara
31 matks ęenad saubrad. vita meďi xar çovelta adamiantagan ęvenebita,
32 agre meďi kmen Äemzeda ęendobita. me Äemita siregvnita
33 orţer ĺiris-Âçali ÂaviĚe ęens Âina. a tvalni ar masxen
34 sircxvilita ęenad ęemosaxedavni, arca enasa Äemsa ęendobisa
35 txova ęeuýlia; guli Äemi ęenisa sircxvilisagan dabneula,
36 ena Äemi ęenisa ęięisagan gamonasÖula: arca ęendobisa txova
255
1 ęemiýlia, arca uęenod Äemi sicocxle egebis! Äemisa tavisa
2 gza aĚara vici, darÄomil var a sabralo, uĚono da umoçvro,
3 guli Ĺirtagan amvsia, tmoba Âamslvia, siďçva aĚara makvs
4 da suli ęemmcrebia! sicocxlisa imedi ara makvs da ęendobisa
5 siďçva. ęenisa siçvarulisa tesli gulisa Äemisagan Âamsaca
6 ar amokarvebula. man Ěmertman, romelman dambada, a ęen Äemi
7 ęecodeba uqsovnelad gakmnevinos. magra a Äemman bedman da
8 eęmaman makmnevina da momiĚo goneba ęeni ęesagvari. akatgan tu
9 ara ęemindob da magasve gulsa zeda xar, aÂeve tavsa moviÖlav
10 da arcaĚa ęen gÂçalob, ęegiĺçrob qelta da ęenca moÖlav
11 da egreĚa tavsa moviÖlav, razomca ęenodnad aravin miçvars
12 ra me ar viço, nuĚarcamca ęen xar! moçvare siÖvdilisa úamsa
13 minda, romel aĚdgomasa ertgan viçvnet. me ra ęenebri moçvare
14 maxlvides da qelta mçves, siÖvdilisa siýnele momiadvildebis.
15 ęen Äemi samotxeca xar da soplisa ęvenebaca. vis unda
16 ama orisagan Öideganoba! mas sauÖunesaca ęeni siaxlea Ěmrtisagan
17 Äemtvis txoili da aka amisi goneba nugeęinis-mcemeli
18 Äemi da Ĺirta damaviÂçebeli. a ese vtkva, romel, tu maęin
19 Äemgan mis avisa kmna ar gÖetebia, egetsa avsa nuca ęen ikm Äemzeda.
20 tu me avman avi vkmen, ęen Öargman amad msgavsad Öargi
21 kmen Äemzeda. ęenita molmobierebita tvit ęenta perqta kveęe
22 momige, romel akatgan brýanebisa ęenisa, vita mona nasçidi,
23 egre momsmeni viço da miÂataebr mdablad gmsaxurebde. mommadle
24 Äemi ęecodeba. nu momaÖlev tavsa da nu miisxam sisxlta
25 Äemta. me ęeni var da ęen Äemobasa nu inani. me miÂçiv imediani
26 ęenisa siçvarulisa gauçrelobisagan var"
27 ramin gul-Âçluli esre-gvarsa ubnobda da daudumebelad
28 ďiroda da gulsa mţiĚita icemda. raca rame kmnil iço da
29 ertmanertisagan damýimeboda, Övla dauÂçes ertmanertsa saubari.
30 da çvedreba gagrýelda asre, romel saÂutrosaca gauÖvirda
31 mati sakme. visis guli mtasa hgvanda da ĺiri misi mazeda
32 çvavilsa, romel raminis saubrisagan mis mtisa tovli ar
33 molba da arca sicivisagan çvavili daĹna.
34 ra cisÖarman misi droęa gamoaÄina, ornive ęeęindes gatenebisa
35 da gamúĚavnebisagan. da siďçva daumoÖlda, momcdari
36 guli mati gzad gamovida da mďerobisa eęmaman uÖurida. qeli
37 ertmanertsa mohÖides da ze ÖoęÖsa gaviĚes. guli ęeĹirvebisagan
38 naďanţi Ĺirisagan gaaazaďes. darbazisa Öari daqęes. sixarulisagan
39 axal açvavebulsa ÂalÖoďsa daemsgavsnes, ĚaÂvnes
256
1 maęvralni da sicivisagan damzralni pocxvrisa uĺisa ďçavsa
2 ęigan da ertsa sagebelsa zeda, vitamca orsa ďansa ęigan erti
3 suli sdgmoda, egre ęeiertnes. içvnes, vitacaĚa mat sÂadda.
4 mati sagebeli vardisagan savse da mati sastauli mzisa da
5 mtvarisagan elvare; matisa ĺirisa da tmatagan saxli surnelebita
6 savse iço. vita ortaganve ertgan ęeçra sanaďreli iço,
7 agre dauamda ertgan çopna. tavit perqamdis ertmanertsa
8 Âamsaca ara moeęorvebodes, arca mat ęua beÂvi gaiareboda.
9 tvesa ertsa içvnes esre, romel aravin icoda mati sakme.
10 ar moisvenes sixarulisa, laĚobisa, çmaÂvilobisa da ertmanertisa
11 xvevnisa da Öocnisagan. ra mosÂaddis, matta Âadiltaebr
12 saĹamadi da Ěvino moaĚebinian ara iço mati saÂçeneli.
13 tuca adritgan ertmanertisa sięorisa da damýimebulobisagan
14 gul-Âçlulni içvnes, a Öocnis simravlita da Âadiltamiçolita
15 hÖurnebdes ertmanertisa gulsa, emalamebodes ertmanertsa.
16 ęahi moabad ţda saqelmÂipota saţdomta zeda morĹmul"
17 da mxiaruli azradca ara icoda raminis sakme. arca amas eĹvda,
18 tu Äemsa ýmasa ramins misi kveçana daugdia da aka Äemsa
19 colsa mouęorveblad dĚiv da Ěame gverdsa uÂevso, ertgan
20 ixareben da Äemzeda icinian da ama orsa tvesa sixarulita
21 dauviÂçebia mati ekvsisa tvisa Öideganobisa siýnele da ęeĹirvebao.
22 romelsaca saÂutro esre gulisa nebasa miaxvedrebs,
23 mas miţnurisa Ĺirta qseneba rad unda anu tavisa rideba?
24 ra orsa tvesa ertgan çopnita gaixarnes da saÂutroysa
25 sixarulisagan tavisi naÂili aiĚes, movida gazapxuli. ramin
26 egre utxra vissa:
27 "akatgan aĚara ĺiriania Äveni esre kopna. aÂve sţobs gamocxadeba
28 da ęahi moabadis naxva, vire ar damúĚavnebul vart".
29 moigona gonierman ramin tavisa Ěone. ęuaĚame cixisagan Äamovida
30 da naxevar-dĚisa savali iara. mere, ra gatenda, ęemoikca
31 da mohmarta maravs kalaksa. cxadad movidoda ęarasa
32 gzasa da marďo ęemovida kalakisa Öarta; vita ęorit momavalsa
33 martebda, agre damaęvral-gvarad da mďverianad aÄvena tavi
34 çvelasa. movida mgzavrad darbazisa Öarsa zeda. maęinve moaqsenes
35 ęahinęasa: "kveçanisa didebisa mze gamovida, kveçanisa
36 damamęvenebeli ramin movida, ĺirad mtvarisaebr gavsili da
37 naÖvtad saroysa msgavsi, gzata sigrýisa da sicivisagan Âçenili, da
38 esera Öarsa zeda dgaso".
257
1 gaixarna ęahinęa, vita martal iço, ubrýana da ęevida mas
2 Âinaęe ramin. taçvani-sca da ĺiri miÂasa. dasdva, daloca da
3 ęahinęa amod moiÖitxa da mohÖocna. merme ramins ambavi hÖitxa.
4 man gzisa sięorisa Ĺirni moaqsenna da eseca vita:
5 "he, maĚalo, saxelovano da mosamartleo mepeo! çoveltamca
6 qelmÂipeta da mepetagan uproa saxeli ęeni da mďerni
7 ęenni kveęe perqta ęenta! saxelimca tkveni camdin maĚalia
8 da saxelovanadmca gamarţvebulia bedi tkveni! andamaďisa
9 msgavsi simagre da maĚniďisa mtisagan uprosi guli qams, romel
10 ęensa unaxaobasa gasýlebdes da tkvenisa samsaxurisagan
11 Öideganobasa. coďa tkventa ubeta ęigan gazrdil var, sulnica
12 tkvengan midgan da dideba egzom didi tkvenganave makvs,
13 romel cad gagiÂevivar. tkvensa unaxaobasa ver gavsýleb da
14 utaçvaneblobisa tkvenisa miĹirvebuli var. ese ar ici, ar
15 ture tkvenisa gvarisa var, tkvensa Öarsa zeda Äemi meÖred
16 dgoma Ěmrtis Âçalobaa Äemtvis. tkvenisa samsaxurisagan Öideganobasa
17 veraodes davtmob. tkvenita brýanebita Âaved gurgans
18 da qrmlita mta da bari mďertagan davcale. koisďani esre
19 gamiqdia, romel txisa brýanebasa lomi moismens. muslit,
20 aranit ęamamdin erti tkveni mďeri ara Äans. me, tkvensa monasa,
21 Ěmrtita da tkvenisa bedita çoveli gulis-neba mkonda
22 tkvenisa sięorisa da utaçvaneblobisagan Öide; dambadebeli
23 cisa da kveçanasa razomca uxvia, ertsa Öacsa çovelsa gulisnebasa
24 arca egre gausrulebs, asre vita me, romel dĚiv da
25 Ěamit tkvensa naxvasa vinaďridi da a veĚar davtme Âamouvaloba.
26 Âamoved esre sÂrapad, vita Ěvari mtisa tavisagan; moval
27 marďo, minadirebia gzasa da, vita lomsa, umgbari qorci
28 miĹamia a radgan Ěmertman ęemiÂçala, tkven męvidobit gnaxen
29 da taçvanis-gec, bedisa Äemisagan vĺove imedi, romel ar
30 ture ubeduri dambada Ěmertman. guli Äemi gamxiarulebula
31 da erti suli Äemi gaatasebula sixarulita, gvirgvini Äemi
32 camdi mimÂvdara. samsa [tvesa tkvensa Âinaęe] Ĺikita Ěvinosa
33 mxiaruli vsvam; [mas uÖan] tkvensa boýebulsa kveçanasa Âavide,
34 tu ara, raca mibrýanot, igi vkmna. me mis uÖetesi ara ÂameÖidebis,
35 romel tkvenisa brýanebisa mosmenisatvis tavi ar ęemiÂçalo. tvit
36 cocxali da uÖvdavi maęin var, ra tkvenisa Âadilisa
37 aĚsrulebisatvis suli Äemi gavÂiro".
38 ra ęahinęas esma ese amo raminisagan saubari da ęeÂçobilni
39 siďçvani, moeÂona, daimadla da egre brýana:
258
1 "momeÂona ęengan ege, romel gikmnia, gamogirÄevia martlis-meďçveleba
2 da ĹabuÖoba ęeni gamogiÄenia. me ęeni naxva
3 gulsa gamimxiarulebs, ertsa dĚesa naxva ęeni ar meçopis da
4 verca gavýĚebi moÖled naxvita ęenita. a ţeret zamtaria.
5 sxva ra egebis smisa da gaxarebisagan Öide? muďribta vamĚerebdet
6 da ertgan viçvnet. ra gazapxuli movides, dĚeni datbes
7 da haeri daamdes, mun mimavalta mgzavrta didad iĺoveben,
8 asre romel sadamdisca gÂaddes, tvit meca tana Âamogçvebi
9 gurganamdin: nadirobad minda Âamoslva, gazapxul saxlad
10 çopna saÂçinoa. a Âaed abanosa, ibane, ďanisamosi gamoicvale
11 da moisvene".
12 ra ramin mxiaruli Âavida abanosa, ęahinęa mravali ďanisamosi
13 gaugzavna. da sami tve mas Âinaęe dahço ramin sixarulita
14 da ara naxa gulis-nebisagan Öide sxva damýimeba. bedman çvela
15 esre mouvlina, vita mas undoda: malvit vissa naxvida da gulis-nebasa
16 hĺoebda misgan. sixarulita içenian ertgan, xvaęiadi
17 mati daimala. esetsa adgilsa ęeiçrebodian ertgan, romel
18 moabadis azri mun ar mividoda da ar gamocxadda mati sakme
19 da vercavin ugrýna.
20 82. moabadis nadirobad Âaslva
21 ra gazapxuli movida, mtata da barta sięvenvare daiÂçes,
22 mindorni açvavdes. saÂutro da haeri samotxesa daemsgavsa.
23 miÂa ęvenebita- casa, beri kveçana gaçrmda vardisa, iisa da
24 mravalperta çvaviltagan. qelmÂipeta saĹurĹlesa daemsgavsa
25 kveçana, prinvelta ĹiÖĹiÖeba daiÂçes da iadonni vardta zeda
26 mravalta perta qmata iďçodes. kveçana mraval-perobita
27 Äinurisa sďavrisaebr gasrul iço caman haeri gardaiÂmida da
28 kveçana namisagan mocinarobda. nadirta mindors siaruli daiÂçes
29 da xeta ęďoman qmelman sinedle daiÂço da çvavilisa
30 gamoĚeba. nargisman troba daiÂço. baĚni da ÂalÖoďni ęvenebita
31 ÖeÖlucta kalta daemsgavsnes da kveçana saqelmÂipoysa
32 meţlięisaebr gaqda gul-mxiaruli. vin iço tu ęeĹirvebuli,
33 çvelasa tamaęi mounda velsa. perovanisa Ěvinita Ĺikasa esre
34 ar gauęvebdes, vita xvasrav ęirinisa qelsa. odes ÂalÖoďsa
35 içvnian. okrosa da goarsa açridis niavi tavsa da moçvareta
259
1 sixarulad sulsa miartmidis. Âvimaman mdelosa da mdeloman
2 Öacta gulsa ţangi mohqocis maravis midamo esre ęvenoda da
3 elvida, vita samotxe. miÂa dambal iço, vita ęuętari.
4 ama kveçanisa simÂvanisagan ęesÂrapebit-re mounda moabads
5 velsa tamaęi da nadiroba. sÂrapit uqmna didebulta da aÂvivna
6 laękarni da ubrýana, vita: "Även nadirobad gurganisa
7 kveçanasa Âavalt da daeÖazmenit! nadirta da mqecta simravle
8 diadi aris mun". laękarta Öazma daiÂçes ra visman raminis
9 mun Âaslva igrýna, vita xelsa, cnoba da goneba Âauvida, tmoba
10 da ĹÖua aĚar hkonda. ýiýasa egre utxra:
11 "amis usaÖvirvelesi raa, romel cocxalsa Öacsa sicocxle
12 aĚar undes? a igi me ÂameÖidebis, romel, tu amas gavýleb.
13 uĚoniod sicocxle momÂçenia. tvit atasţer qrmlita saÖvdavad
14 daÖodil var misgan. a gurgans nadirobad Âaslvasa
15 hlamis ęahi moabad, romel Ěmertman çorani daaxvedros, eďli
16 ubeduri da úami ara sviani moagebos! vita gavýlo raminis
17 Öideganoba? anu ama eęmaysa siýulvilisagan vita viqsna? tu
18 xvale ramin Âahçvebis, Äemi guli dasďur veĚar mihçvebis, mit
19 romel movÖvdebi misisa Âamavlobisa mgonebeli. aha, vaglax
20 me, romel misi cxeni Äemta tvalta zeda lusmriansa perqsa
21 dasdgams, da razomsaca biţsa Âasdgams, egzomsaca daĚsa daasvams
22 Äemsa gulsa. moçmeta metisagan me dĚe da Ěame gzata zida
23 gavguęagdebi da tvaltagan Âçarosa vaden da misgan Ěaribta
24 Âçalsa vasvam nutumca Ěmertman Äemi locva ęeismina da
25 Ĺirta da pateraÖtagan miqsna, romel Äemi Ĺiri moabadisagan
26 Öide aravinaa, romel avisa mokmedi da mtkmeli igia! nutumca
27 Ěmertman miqsna da Âamiti-Âam ar mivscemode Ĺirta! a Âaed,
28 ýiýao, da moaqsene Äemmagier ramins, tu umisod me ras çopnasa
29 var. can misi gulis-siďçva saÄemod, tu ras mizams: Övla
30 gamÂiravs da gaaxarebs Äemta mďerta, tu ara? xvale Âahçvebisca
31 moabads? moaqsene Äemmagier: ęenad moslvamdis vin
32 darÄebis cocxali? vis uc guli esre ęeuÂoneli, romel
33 uęenod cocxal iços? tu Âaxval, ra ęemoikce, ęenman mzeman
34 cocxalsa veĚar mĺoeb. tu Äemi siÖvdili geÂçinebis, tana nu
35 Âahçvebi, ęina dgomisa mizezi rame moigone Även aka mxiarulni
36 viçvnet da igi daĚreţili da Ĺirveuli sada-gind içostko".
37 Âavida ýiýa da moaqsena ramins. Âçlulsa zeda Övla ama
38 siďçvatagan marili daaçara. tvit ramins guli ęeĹirvebatagan
260
1 upetkda da gaalmasebuli ţda ama mocikulobasa zeda ďirili
2 daiÂço da moęorebisa goneba gulsa israd esoboda. coďasa
3 xansa moiďira, merme guli daiÂçnara, amit romel siçrme
4 misi ęięsa da ęeĹirvebasa ęigan iço miÂçit, da úamsa sruli
5 sixaruli araodes mieca! merme ýiýasa egre utxra vita.
6 "tvit amistana moabads Äemtvin ara ęemouzraxavs da arca
7 ubrýanebia. nutu davviÂçebivar? da tu mibrýanos da maÂvios,
8 maęin egebis mizezisa ęemoĚeba; aÂve perqta aďÖivnebasa viďçvi.
9 ra ese esmis, uĚoniod ar maÂvevs. amas movaqseneb: "tkvenca
10 icit, vita me nadiroba miçvars; magra uperqod mgzavroba
11 ar egebis. a uĚoniod tkvenca gasmia, romel perqta ďÖivilisagan
12 kve Âolil varo". ra ese esmis, Âveva aĚar egebis.
13 aka maravs kve davdgebi uęahinęaod. tu Ěmerti ęemiÂçalebs
14 da esre ikmnebis, sxva uÖetesi ra ÂameÖidebis?"
15 ra ýiýaman ese ambavi vissa moaqsena, esre gaexarnes, vitamca
16 ornive uÖvdav-kmnil içvnes da mepoba exara. peri mouvida
17 da gonebad movida.
18 dilasa ęahi moabadis da mista laękarta buÖma zaxili daiÂço
19 da zriali ęeikmna laękarta açra-gadenisa. daulevneli
20 laękari midioda. moabads Âinaęe mivida ramin ęeuÖazmavi. ęahinęa
21 ęexedna, didebulta Âina egre ubrýana:
22 "ege Övla raĚa biĹoba mogndomia da mizezi, romel ege
23 ęeuÖazmavi mosrul xar? nutu Övla ęeneburad dasneulebul
24 xar? a Âae, aiĚe saĹurĹlit, raca ginda. me uęenod arsad Âaval,
25 arcaĚarad uęenod Även gviamebis"!
26 Ěone aĚara iço, undoda tu ara, sagurganod Öazma daiÂço
27 vissa maęinve gulma ugrýna da ęeĹirvebasa mieca. ra tvit
28 daidasďura srulad, guli gauskda. ramin unebliv gamgzavrda
29 ĺir-almasita isrita gul-daÖodili da lxintagan abezar
30 kmnili. vissa misita Âaslvita tmoba Âauvida da uĹÖuo kve
31 idva. guli, sixarulisa daÄveuli, esre gauqda, vita korisa
32 Ĺangtagan qoqobi danaçili. ďiroda da egre iďçoda:
33 "vera vĺoveb ĺirvelisaebrsa moçvaresa da ver vtesav miţnurobasa
34 ĺirvelisa miţnurobisaebr! umoçvrod mçopisa Äemgan
35 sul-daĚebuloba ar egebis. ara tumca sxvad rad sargeblad
36 miÄnda magra mart meaugebis ďirili da zaxili Öacisagan
37 asre daĹirebisa úamsa mogonebuli da tu ama Äemsa gulisnadebsa.
38 sicocxle-mouÂçenelobasa Äemsa ar ţer xar, ýiýao,
39 naxe gulisa Äemisa moÂame Äemi gaçvitlebuli ĺiri da zeda
261
1 Âitelni cremlni. me aĚara moçvrisatvis vďir, Äemisa sicocxlisatvis
2 vďir. radgan ramin Âamivida, Äemni sulnica mas uÖana
3 Âavlen. me ertita gulita egzomi Ĺiri vit daviďio? miÂçitisa
4 Ĺirisa da mousvenelobisagan damdnar var da gaýlebisa
5 Ěone ara makvs ra".
6 ramin ÖoęÖidaĚma unebliv gamgzavrebuli dainaxa, abţaręerďçmuli
7 moabads gverdit mividoda tvalcremliani, ĺirdaçvitlebuli,
8 visis gamousalamebeli da dautxoveli. visis
9 guli esre aępotda, vita zĚvasa ęigan mrÄvali Öacisa. merme
10 gulsa saubari dauÂço:
11 "sasurvelsa miţnursa, lmobiersa moçvaresa Äemsa, gulisa
12 ÂamĚebelsa, ďurpata amirasa, ÖeÖlucta ĺaďronsa, ęvenierta
13 qelmÂipesa, moçmeta damaęvenebelsa aÂve didsa salamsa movaqseneb
14 da gauýlebelad sazom-utkmelsa survilsa. Äemad
15 unaxavad Âavida da uĚoniod Övlaca gamÂira Âavida laękarsa
16 da Äemsa gulsa ęeĹirvebisa laękari gamouzaxa. guli davabi
17 atasita basrita ďoiloyta, çvela gaÂçvida da ęentana gamomgzavrda.
18 ramin, me tu daĺrÄebi uęenod, enad moslvamdin
19 vďir sięorisatvis. Äemisa gulisa Övamlsa Ěrublad gamovgzavni
20 da Äemta cremlta misad Âvimad davsÂvim ęensa sadgomsa
21 zeda, mďversa Äamovhrcxi Ěirsisa ĺirisa ęenisagan. ęeni
22 ĺiri gazapxulisa çvavili aris da mas gazapxulisa Âvima da
23 nami aęvnia".
24 dĚisa ertisa savali ra iara, ramin esre gaqda, romel tavisa
25 gza ar icoda da gza-gza vita sneuli Övnesoda. ara saÖvirveli
26 iço Övnesa, radgan ese sneulisa sakmea. vita guli
27 moscemda, egre mostkmida da amas iďçoda:
28 "Âuxandlisaebr Ěame Äemtvis saĹiro ar minaxavs, romel
29 Öocna isarsa hgvanda. a esetsa dĚesavxedav, romel suli Äemi
30 txa iço da miţnuroba avaza. sad Âamivida ama dĚeta sixaruli?
31 guli adrindelta ęeĹirvebatagan momecala. Äemi sagebeli
32 mzita savse iço da sastauli vardita. me, romelsa egeti
33 úami gardameqada, a esetsa dĚesa vita gauýlo, anu romlita
34 tvalita vĹvreďde umisosa adgilsa? ese ar dĚe aris, cecxli
35 aris sulisa da pateraÖi miţnurobisa. Ěmertman nu romeli
36 miţnuri daaĺçras esetsa unebelsa çopnasa gul-damÂvari da
37 dautmobeli! tu saÂutro sÂçvides, ama ertisa dĚisagan assa
38 ÂeliÂadsa gamosÂçavs".
39 ra ęahinęa gardaqda sadgomsa, mas Âinaęe ugulo ramin
262
1 mivida. ĺirsa zeda atasi moÂame hçvanda, tmoba misisa gulisagan
2 gaĺarul iço. mas Âinaęe arca Ěvino sva da arca gaixarna.
3 vita cecxlsa zeda cecxli moemaďa, agre uýnele iço çovlisa
4 úamisasa. ara hkonda ďansneulsa gamosveneba da gul-mďÖivansa.
5 83. [ýiýisagan visis ęegoneba]
6 visis ra misgan sandomi ramin moeęora, sixaruli da nięaďi
7 misgan abezar-ikmna. miÂçiv vardi mze iço da a gamtvarevda,
8 misebrve daçvitlda da agre usmel-uĹmelad ęeikmna, Âamsa ar
9 miscildeboda ramin da misni ambavni. ĺiri daexoĹa uĹÖuoysa
10 ęeĹirvebita. ýiýasa egre utxra:
11 "ýebne Äemisa sicocxlisa Ěone Äemisa da raminis ęeçrisatvis,
12 nutumca ęemoikca Âarsruli moçvare! geÂçalode, ýiýao,
13 esre utmoblobisatvis! Äemi siçrme da ęengan gazrdiloba
14 moigone ver gavýleb umisobasa. moismine Äemi ambavi
15 da me çvelasa dauparavad gitxrob da gesmodes me
16 odes ramin miÄvene, maęin moabadis siýulvilita da misgan
17 Äemzeda avis kmnita guli samisod gamçinvoda, da ramins guli
18 asre mivec Äemisa siçmaÂvilita da regvnobita, romel me
19 ţeretca qelta aĚara makvs. a xeli da uĹÖuo var. ugulobisagan
20 mtrvalsa vhgav. nu giÖvirs Äemi sakme, nuca meÖicxvi me
21 misisa sięorisagan siÖvdili upro miamebis, maęin igi
22 erti ikmnebis da a siÖvdili da sięorisa goneba orive
23 mĹirs. erti cecxli mogvedva me da ęen, ýiýao, magra me gulsa
24 romel veĚara davavse, da ęen - Öaltasa. Âçalsa tana cecxli
25 ýabunia, magra me cremlta Äemtagan davsebisa nacvlad upro
26 da upro momemaďebis. vasxam gulisa cecxlsa zeda Âçalsa,vis
27 unaxavs Âçali cecxlisa mgzebeli?! Âuxandelsa Ěamesa,
28 vitamca eÖalsa da rÖinasa zeda, Âolil viçav, esre ar mkonebia
29 gamosveneba. da a dĚe aris, sadilobisa úami, magra me Ěamisaebr
30 mebnelebis. Äemi sinatle, Äemisa siçvarulisa ĺirisa
31 Ĺvreďa, asre, vita sicocxlisa Âamali, misganve makvs da malama
32 mista bagetagan. vire ramins vęorav, verca natelsa vnaxav
33 da arca Âamalsa vĺoeb. ar vici, ra Âina mic bedisa Äemisagan
34 sakmed! ęeugvarad rame Âaval, gaviĹrebi. mecxovreta tana viarebi
35 da miţnursa aĚaravis vnaxav Äemisa ďirilisagan kalaksa
36 Ěvari ÂaiĚebs da Öldeta daleÂs Äemi sabralo Övnesa! ra
263
1 vkmna? vis gverdit davţde? raminis nacvlad vis ęevxedne?
2 aĚar uĹvreď saÂutrosa, davixuĹav tvalta, mit romel, rasaca
3 anaxav, ara momeÂonebis ra mergo naxulisagan amisgan Öide.
4 romel ýilisa, sicocxlisa da gamosvenebisagan moÂçvedil
5 var? tavisa çopnasa vimÂareb, odesca gamocdilsa vcdi aÂ
6 çvela gasmia Äemi sakme da ambavi da Ěone ýebne, romel
7 ęemrÄen sulni da marge ra".
8 ďirilit eubneboda.
9 ýiýaman egre utxra:
10 "tavisa sakmisagan ęeĹirveba ara qams, arca sargebelia. maga
11 ďirilisa da ęeĹirvebisagan ara gergebis, mart Ĺiri Ĺirsa mogemaďebis.
12 ęenni sÂorni miÂçit mxiaruloben da tavisa nebisagan
13 miÂçit tavaĚebulnia. ęen miÂçit sÄivi da sďir gagixelebivar
14 egzomita ęenita ęeĹirvebita. saÂutroysa siamovne Öacsa
15 tavisatvis unda da malama Âçlulisatvis. ęen malamaca da
16 Âçlulica qelta gakvs. ęenni qelni Ěonisagan rad ęeÖrulan?
17 Ěmertsa ęentvis moucemia qelmÂipobisa sisrule da dideba.
18 ęahrosaebri kebuli deda givis, virosebri moçme uÖlebi ýma,
19 raminisebri miţnuri, ęentvis tavganÂiruli moçvare, mepobisa
20 momlode! qelmÂipe uÖlebi qelta gçavs. dideba da nebisaebr
21 çopna Ěmertsa uboýebia, ęen rasaĚa mizezob, romel miţnurobisagan
22 Öide tavisa Ěonisa mýebneli aĚaras aĚara xar? maęa,
23 romel miÂçit maga Ĺirsa ęigan xar, esre miţnurobisatvis
24 ýebne Ěone, romel uęięad iaxlnet ertmanertsa. a çvelaysa
25 Ěone da úami gakvs: saĹurĹle sakonelita gaďenili gitks da
26 zurgisa mamagrebeli uamravi laękari gçavs moabadis sakme
27 dia da mravalţer dia dagimýimebiaca. a mtisa odeni Âçroma
28 misi ar damcrobila, arca eęma misi daęvenebula. raca iço. igi
29 ve da igivea da ęenca igive xar. mart uÖunisamdis maęigan
30 ikmnebit, raca akamdis gardagiqdia. a tu Öaci xar. ýebne ęenisa
31 sicocxlisa Ěone miÂaca aris da teslica. da reca vire
32 ĺirvel moabad cnobdes da samtave dagvqocdes, - romel Ävenisa
33 mďerobisatvis malulsa zis, lomsa vita, Äventa sisxltatvis
34 sÂçurian, romel odesca úami akvs, uĚoniod samtave
35 dagvqocs,-aÂve iurve sakme, romel ertmanertisani içvnet.
36 raminisebrsa saqelmÂiposa arca egre hĺoeb! daarkvi saxelmÂipo
37 gvirgvini tavsa, dasxedit ornive ďaxďsa, vita casa zeda
38 mze da mtvare arvinaa kveçanasa zeda egeti qelmÂipe da didebuli,
39 romel ar tkven gnaďrida da merme ar gięveles. ęeni
264
1 ýma viro gięvelis, sxvad çovelni amirani da qelmÂipeni tkvenisa
2 samsaxurisatvis monisaebr sarďçelsa ęeirďçmen. srulad
3 laękarta da didebulta moabadis çmoba mosÂçenia, emďerebian
4 da missa adgilsa qelmÂiped anu viro unda da anu ramin
5 ęen matzeda didi Âçaloba gikmnia da matisa gulisatvis didad
6 gimudarebia. igini udoniod ęenisa samsaxurisatvis dia moiĹirveben.
7 ęenisa siçmisagan miţnurobita vera gagixarebian; aÂ
8 bedi gamogiÄnda da miţnurobita ęeni Ĺiri lxinad ęecvale.
9 tatbirisagan tavsa sixaruli miaxvedre da kmen, raysaca
10 sakmisa kmnasa hlami. saodesodca moÖlva gagigia, amis
11 uÖetessa úamsa veraodes hĺoeb. maravs ęigan arca ęahi moabad
12 aris da arca misni laękarni. ertmanertisa mďerobasa ara
13 hmalavt da ęen vita mesisxle giÄns da mravalţer igi
14 ęensa da raminis siÖvdilsa cdila. rasaĚa sdga? saĹurĹle
15 çvela ęenta qelta ęiganaa. mas didni Ĺirni unaxvan saĹurĹleta
16 ęeçrisatvis da Ěmertsa çvela uĹirod ęentvis uboýebia.
17 misitave okroyta içide tavisa qelmÂipoba. vidre igi vaxęamsa
18 sĹamdes, ęen miusÂar da sadili Ĺame. tu ama tatbirisa
19 kmnasa hlami, Âigni miuÂere ramins, gamoezraxe da utxar ese
20 sakme, romel ęemoikces da Âamovides karisa da moabadis
21 umale ra igi movides, sxva Ěone výebnot da moabads çopna
22 davanavĚlot".
23 ra ese vissa ýiýisagan esma. iama da sixarulisa çvavili
24 auçvavda ĺirsa zeda.
25 84. visis Âigni ramins tana
26 sięorita gul-ďÖivneulman visman Âigni miuÂera ramins
27 esre sabralo, romel asota mista sisxli sdioda da melnad
28 mas iqmarebda:
29 "he, miţnuro, siçvarulisa mzrdelo da sięoresa ęigan
30 lxinta mnasebelo! ra Âignsa miuÂerde moçvaresa, asreve sabraloyta
31 gulita miuÂerdi, romel amas Âignsa da Öldesaca
32 zeda ÂaiÖitxav, Öldisagan Övnesa, vita Äangisagan qma, gesmes.
33 moçvrisa ar gamÂiravisagan - gulmagarsa, siçvarulisagan
34 abezar-kmnilsa, ugulosa! monisa uýilisagan-qelmÂipeta
35 mzesa, mtvarisa msgavssa tana! sneulisa miţnurisa,
265
1 mďer-gaxarebulisa, moçvrisa moęorvebulisa, daĹirvebulisa, damÂvarisa,
2 bed-Âasrulisa, saÂutro-danavĚlebulisa, mďiralisa,
3 sabraloysa miskinisa, tval-cremlianisa, gul-sisxlianisa,
4 gul-Âçlulisa, goneba-Âasrulisa, haertagan ÂaĚebulisa,
5 ĚaÂv-daçvitlebulisa, daĚreţilisa, Ĺirveulisa, romel tma
6 misi sagebelia mistvis, dautmobelisa Âigni-sasurvelsa
7 missa Âinaęe, asre mçopisagan, romel kveçanasa zeda Äemgan
8 upro sabralo aravinaa!
9 guli Äemi ďaniturt ęenisa Öideganobisa cecxlita iÂvis,
10 santlisaebr ventebi, misganca amit uare mçopi, romel: igi
11 tuca iÂvis, sruladca dailevis, da me miÂçit ventebi, viÂvi
12 da daulevnelobita viĹirvi. çovelta Âamta cremlita vibanebi
13 da misgan Äemi davseba ar egebis. bnelta Ěrubeltaebr gulÖvamliani
14 var, pateraÖisa nadimi da Ĺirisa aripi var. Öideganobisa
15 zĚvasa ęigan viętvebi sabralo, miÂçit mďirali. erti
16 qeli gulsa zeda mic da erti tavsa bageta Äemta laloba
17 gaperozebula da çoveli Öaci Äemisa sibralulita iÂvis erti
18 tvali da atasi Ěrubeli Âvimriani, erti guli da atasi peri
19 ęeĹirveba Öideganobaman gamimúĚavna xvaęiadi Äemi, sisxlita
20 da cremlita sÂers çaitelsa ĚaÂvsa Äemsa zeda. gulsa Äemsa
21 aseti cecxli aegzna, romel tmoba da sixaruli orive damiÂva.
22 zĚvasa daemsgavsnes tvalni Äemni meďad cremlta denita,
23 romelsa ęigan tvaltagan ýili dameÖarga. ra saýili adgili
24 Âçlita savse iços, mun ýili vitĚa egebis? me romlita
25 qelita ese Âigni damiÂeria, mitve sixarulisa sagebeli damiÖecia.
26 guli Äemi gaikca meďad Ĺirveulobisagan da ďani Äemi
27 dailia sasţeltagan!
28 rad momaęorve mzisa msgavsi ĺiri ęeni, Äemi sultaganca
29 upro saçiare~i? kveçanasa gulis-neba da sixaruli vitĚa
30 výebno, radgan ďansa ęigan arca guli damrÄomia da arcaĚa suli?
31 anu vit ęemeýlos sicocxle, vinaytgan usulosa da ugulosa
32 sicocxlisa micema Ěmrtisaganca Öide urgebia? me uamiso
33 vit davrÄe, tvit oditgan ęengan gamousvenebeli, romel
34 akamdin siÖvdilisa naďra dĚes damviÂçebia Ĺirta mimaďebisagan?
35 me ĺirisa ęenisagan Ĺvreďasa movęordi, ęenisa tmisaebr
36 daÂlobil var. dĚisit mzesa vĹvreď ęenisa msgavsebisatvis
37 da Ěamit sibnelesa ęentave tmata saxebisatvis tu Äemodenni
38 Ĺirni mtasa daemartnes. Âçalisa nacvlad masca sisxli gamoecemis.
266
1 ęemagoneben moçvareni da ýaçvedreben mďerni da kveçanasa
2 ęigan araÖobasa iďçvian magra ęenisa siçvarulisa da miţnurobisatvis
3 verca egre moÂçvedil var. nutu tvit miţnursa ęegonebit
4 Âçroma, cva da Âvrta upro gaaxelebs, vit me? dĚiti-
5 dĚe uare var. ese, raca me mĹirs, ar siçvarulia, dĚiti-dĚe
6 momaďebuli Ěrubelia mÂvimeli. ese ar Öideganobaa, magra moÂamluli
7 daęna aris gulsa da sulsa! tvit gonebiani Öaci rad
8 gamiţnurdebis, tu Ěone akvs? rad miecemis egzomsa Ĺirsa?
9 rad moeÂonebis tavisatvis egzomi mousvenebloba da navĚeli?
10 vin icis, tu me ęensa sięoresa ęigan razomni Ĺirni gardamiqdian!
11 da tu çoveli miţnuri ama Ĺirsa ęigana da Äemebr
12 sabraloa, nutumca darÄebis miţnurobisa nięani? mravalţer
13 miÖicxevia da micinia miţnurta zeda da a nacvlad mitca miďiria
14 da sinanulad gamslvia, vicinodi matzeda, vita mďeri
15 mati, a igini Äemita sibralulita ďiran Äemzeda. asre me
16 usabraloe var çovelsa miţnursa!
17 genaxe Âinasca, romel mzisaebr elvare viçav, a sisavse
18 Äemi damĹnara da ĚaÂvisa Äemisa perovneba gazapranebula. naçopieri
19 ęďo tu sisavsisagan dadrÖebis, me Ĺirisa simravlisagan
20 modreÖil var, męvildisaebr gamrudebul var, saroysa
21 msgavsi, da męvildisa sablisaebr daĹnobila ďani Äemi. aka
22 asre damagde sabralod da Öideganobisa cxeni gaaĹene. ęenisa
23 cxenisa mďveri tvalta ęigan, vita lusmari, masvia da ęeni saxe
24 tvalta ęigan damrÄomia da saxeli - enasa. suli mibneldebis
25 da guli mibndebis ęenisa naďrisa da survilisagan. egre
26 meďçvian: "viremdin hÖvnesi? daleul xar gonebita. gardasrulsa
27 dĚesa hgavs moçvare Âarsruli da nu ęeiĹirveb, tu guli
28 gakvs da goneba". magra me guli ara mas memoÂmebis, rasaca
29 igini meďçvian. Ěvino Äemi daiĚvara, magra suli ar Âavida, misi
30 Ěame aris da a mze Âarsrula; Äemi kveçana ertob dambnelebia.
31 imedisa momlode me amit var, romel dilisa úamsa momavalia
32 çoveli çvavili da vardi gazapxul gamoÄndebis. nutumca
33 Äemica vardi gamoÄnda!
34 ęveniero, ďan-saro, ĺir-mtvareo, sul-amoo, surnelo,
35 Âçliano, tma-gruzo, me ęeni aseti uziaro moçvare var saÖutari!
36 tvit ęen ici: me ara tu ama ertsa, magra atassa sulsa
37 ęentvis gavÂirav. erti ęeni tma asre saçvarelia Äemtvis, romel
38 atasţer sulta mirÄevia ęen mindi, romel ar minda Âamsa
39 sicocxle Äemi uęenod. ęen geýeb miÂçit, ar veýeb
267
1 uęenosa lxinsa. gamogicdivar mravalţer da xanieroba gicnia, romlisagan
2 arca ęen umadlo çopil xar. aÂca igive ęeni moçvare
3 ęentvis xeli da mosvenebuli var, romel moÂmad mçvanan sisxlisa
4 madinebelni tvalni.
5 moed, naxen Äemni moÂameni, romel ęegaţeron Äemi sakme!
6 moed, romel ĚaÂvni naxen Äemni Âitelni, a çvitelni,
7 atisa Âlisa sneulisa msgavsni!
8 moed, gaicaden cremlni Äemni, ţeonisa msgavsad nadinebi,
9 da kveçana Äemi, ţeonisagan sisxlita ęeĚebili!
10 moed, romel naxo ďani Äemi, marďoobisa da ęenisa gonebisagan
11 modreÖili, romel sixaruli Äemgan da me Öactagan damprtxal
12 var, vita guli Äemi ęenganve Öide sxvisa raysacaĚa
13 gonebisagan!
14 moed, romel naxo miĹirvebuli Äemi çopna! aĚaraa Äemtana
15 Öacoba, gamosruli var çovelta sixarultagan, vitamca Âamiti-Âam
16 ortave tvalta danita vinme mÄxvleďda!
17 moed, romel Äemi saęenod siçvaruli da miţnuroba dĚiti-dĚe
18 esre momeďebuli naxo, vita tvit ęeni ęveneba!
19 tu ar moisÂrapeb, me cocxali aĚara dagxvdebi. tu Äemi
20 mosÂrapeba gÂadian, nuĚar daiçovneb Âamsaca. kve hzi, ze adeg
21 da ze sdga, nuĚar daţdebi! Âamsaca nuĚar moisveneb. ra ese
22 Âigni ÂaiÖitxo, sÂrapit Âamoed, dĚiv da Ěame iare. ęenad moslvamdi
23 ucnobosa migonebdi da tmoba-ukonebelsa; ęenta gzata
24 tvalisa-mgebel var, vita guęagi, da, tuĚa mimĹirdebis ęeni
25 Öideganoba, gauęmagebeli uĚoniod ar dagrÄebi. ęenad moslvamdin
26 amisi mtxoveli var Ěmrtisagan, romel gaýleba momces
27 da ęeni unaxavi ar movÖvde, da nutumca manve misita moÂçalebita
28 eseca kmna, romel gulis-neba gagvisrulos da uęięad
29 ertmanertisa siaxle mogvxvdes, egzomni Ävenni Ĺirni moiÂçinnes
30 da pateraÖta momlodeobani.
31 magra a tumca Ěmertman ęenisa ĺirisa naxva momca da merme
32 moaÖvde, aĚara mgama! me tu ama ęeĹirvebasa ęigan mçopi
33 movÖedebi, Äemisa gulisa Övamli kveçanasa daabnelebs da casa
34 daaĹvarďlebs".
35 ra visman Âigni gaasrula, maęinve sÂrapit ţamazita aklemita
36 tavisa misandobeli çma gagzavna picxla.
268
1 85. [aka ramins visis Âigni mouvida]
2 çma gulovani da misi ertguli mista Âadiltaebr picxla,
3 vita prinveli, Âavida da visis Âigni ramins miartva. ra naxa,
4 gulman ýgera dauÂço da, vita cxroiani, atrtolda. tvit
5 mistvis mosurvebulman ra misgan daÂerili [Âigni] naxa da ÂaiÖitxa,
6 srulad ęmagtaebr tavisa gza veĚara gaiĚo. daidva
7 mravalţer ĺirsa zeda Âigni, tvalta da mÖerdsa zeda edva,
8 aÖocebda, utminobisagan tvalta cremlsa ver iĹirvida da gulisa
9 misisa Övamli camdis aĚvidoda. esetni Öargni siďçvani
10 mravalni tkvna, romel ar gaigonebis:
11 "gulo, viremdin itmen esetsa çopasa, romel tve ęeni
12 miÂçit Ĺirsaa da ÂeliÂadi pateraÖsa! gulo, tavisa nebisa
13 mýebneli ar esre qams. rasa ikm, undo, romel bolosa úamsa
14 igonebdes da ar ęeęindes Äemebr ugulo mÖvetisa qrmlisagan,
15 ĺiloysa gamÂçralisagan, lomisa męierisagan? arca sicivisa
16 da arca sicxisagan ar ęeęindebis, arca bukisa da arca zĚvisa
17 zvirtisagan ęeęindebis. radgan miţnuri xar da çovelta miţnurta,
18 gardasrulta da momavaltagan, usabraloesi da upro
19 miĹirvebuli, rasa sÂçalob tavsa? esre siţabne ra saęenoa?
20 rad ar eýeb Ěonesa rgebisasa? viremdin iÖitxav ęen eďlisa
21 sakmesa? viremdin sÄivi da sďiri? rasa vin gargebs sxva,
22 tu tavisa tavsa ęen araras argeb? rad vin ras moiĹirvebs
23 ęentvis, radgan tvit miţnuroba ýabunia? ęenve daumdabldi
24 miţnurobasa. damcroba mďerisa simaĚlea.
25 a gardaigde srulad gulisagan simýime ďvirtisa. Öacsa
26 çoveli ubeduroba ęeprobilisagan eÖidebis; sruli sixaruli
27 da siamovne malvasa ęigan odes ikmnebis? da radĚa esret
28 uboloo malva Även gvĹirs da çovelta moçvaretagan
29 upro Ĺirgadanaqadoba? esreobasa ęigan ertsa sargebelsa
30 atasi ziani sdevs da ertisa dĚisa sixarulsa - ertisa Âlisa
31 ęeĹirveba. a anu, Ěmerto, davdva tavi saÖlavad da srulad
32 Âavqde, anu akamdin nasÖvi gavqsna da davqsna tavi Ĺirtagan! me
33 Äemisa qrmlisagan umagresi meęveli aravin vici da arca Äemisa
34 mÖlavisagan uÖetesi ýma mivis!
35 ara ture Äemisa, Äemtvis tav-ganÂirulisa, visis miţnuri
36 da saÖutari var da arca mamaci, tu akatgan visicaĚa mudara
37 viço! gamúĚavndes Äemi sakme da, racaĚa sÂaddes, igica moqdes!
38 siÖvdilisa uaresi ra ÂameÖidebis, anu qrmlisagan umaxvilesi
269
1 ra mecemis! me ra visis vęorav, vÖvdebi da, ra vixilo,
2 usaÖutrobisa misisatvis guli qrmlita meĹrebis saxelisa mýebneli
3 mďersa ar eridebis da margaliďisa vaĹari - zĚvasa. sixarulisa
4 gzisa mcveli lomia da nebisa Ěvinisa Ĺika - qrmalia.
5 gardaiare lomisagan uęięad da gamoisvene uridad. zamtrisa
6 sicive ra gardaqdes, zapxulisa siamovne maęinĚa mova. nutu
7 ęeibrala Ěmertman Äveni sakme da Ävenisa Ĺirisa dĚe
8 dailia da sixarulisa úami mogvivida, Âavida zamtrisa siýnele
9 da zapxulisa mogveaxla?!.`
10 ramin ama gulisa saubarsa ęigan ertsa adgilsa veĚara idga,
11 iÂvdeboda: zogţer gaacivis da zogţer gaacxelis gonebaman,
12 ďirodis da oxrevdis; gulisa picarta zeda visis saxe
13 gamoesaxa da tvalni gzasa zeda hkondes, ęeĚamebasa moeloda,
14 cisa haersa uĹvreďda ęeĚamebisatvis, ratamca umale gaeqsna
15 gza misi.
16 86. [visisi da raminis tatbiri da brýola
17 maravisa cibisatvis]
18 ra dĚisa cecxlisagan Ěamisa Övamli darÄa da haeri dabnelda,
19 Âamovida tmoba-ukonebeli raqsosani mze ramin xorasnisaÖen
20 da veravin naxa mtvarisa da varsÖvlavtagan Öide. moabadis
21 laękarta tana man veravin cna, tvit igi da visis mocikuli
22 ormocita darÄeulita çmita zogţer corvita da zogţer
23 rbevita movidodes sÂrapit. ert Övira maravs movides
24 gurganidaĚma. ra mindori męvidobit gardmoiares da ertisa
25 dĚisa savali darÄa maravamdis, maęin visis mocikuli Âinat
26 gamogzavna da gulisa monacemtaebr didi salami da survili
27 ęemostvala. da ama sakmisa úamad gaumúĚavnebloba ęeagona,
28 Öacsa ese daavedra:
29 "visis da ýiýas meďsa nuvis utxrob Äemsa moslvasa da ese
30 xvaęiadi ęeinaxe, mit romel Äveni satavno da sargmbeli ýiýa
31 oden ariso, da Äveni sakme esre gaasrula, romel akatgan
32 aĚar daimalvis. vercaĚa moabadis ĺirsa vnaxavt da, tu vnaxotĚa,
33 razomca avi ÂameÖidos, me mmartebs xvale Ěame cixes
34 zeda prtxilad içav, ęuaĚame momelodi da eseti ra Ěone
35 ýebne, romel ertgan ęeviçarnet. merme raca qams, misi tatbiri
36 vkmnat da Äveni sakme viurvot da Äemad moslvamdin ese sakme
37 damale, romel aravin cnas".
270
1 Âavida mocikuli. vita maxaroblisa Âesia, egre picxlad
2 mivida. maęin visi mas maravisa kalakisa ývelsa cixesa ęigan
3 içvis, romel kuhandezi hkvian, da ertobit ýveli da axali
4 ĺaĺis-ĺaĺeuli moabadis saĹurĹle çvela mas cixesa ęigan idva.
5 da zardi, moabadis ýma, cixis mcvelad iço da visisaca, romel
6 saĹurĹlisa da cixisaganca igi upro daeĹireboda. tvit
7 zardis saĹurĹleca munve idva romel moabadis saĹurĹlisaganca
8 upro iço. mis umdidresi Öaci miÂasa zeda ar iço, amit
9 romel moabadis ýma iço, misi misandobeli saxlisa-uxucesi
10 da tvit ertguli misi.
11 da ese visis gagzavnili malvit kalaks ęevida da merme
12 diacurad zeÂari Äaicva da vissa Âinaęe egre mivida. çovelta
13 dĚeta visis Âinaęe dedatagan darbazoba içvis. eseti dĚe ar
14 gardaqdis, tumca xatunni, didebulta colni, ar eÂvivnian da
15 mattvis ar gaexarebia da maemani ar ekmna ese çma, mocikulad
16 gagzavnili, zeÂarita esre mivida, romel verca tvit
17 visman ęeiďço misi ęeslva. merme gamoecxada da raminis ambavi
18 Âvrilad moaqsena da ęetvliloba gaagona, vitacaĚa iço,
19 vissa. vit ese ambavi iama vissa da gaexarnes, tvit misisave
20 gulisagan Öide miÂtoma vismca hkonda?! moeÂona raminisagan
21 amisi kmna, daimadla uricxvad, ra daisÖvna misgan misi ulevroba.
22 da Ěonesa ýebna dauÂço misisa ęeçrisa.
23 merme masve Âamsa visman zardis Öaci miugzavna, vita: "Äemi
24 ýma viro avad çopila, mesma da mzmanebia, romel mouţobinebia.
25 a mistvis saĚmrtoysa kmnasa vlami, mun dia rame ęeÂirva
26 gamigia da glaxata micemao".
27 zardman egre ęemoutvala: "agre, Ěmerto, kmen, neďamca
28 miÂçit saĚmrtosa da sasţulosa sakmesa ikmode! raca sţobs,
29 Ěmertman igi gakmnevinoso".
30 maęinve cixisagan visi Äamovida da ţimęedis agebulsa sacecxlesa
31 mivida locvad didebulta asulni da colni
32 hçvnes tana. ęesaÂiravi gasca dia uamravi, da zroxa da cxvari
33 mravali daqoces glaxatatvis, da sďavra-okro Âaago ęeÂirvit
34 da gacemit diadi. Ěame ra Öargad dabnelda, ramins acnobes
35 da mivida ramin malvit gaaxalvates adgili ertmanertisa
36 sixarulita gaixarnes, tatbiri kmnes raminis ze-gaslvisatvis
37 razomca ýneli da saĹiro sakme iços, ra Ěmerti da bedi
38 ęesÂevs Öacsa, çvela mouadvildebis. vita mit vincaĚa didebulta
39 colni içvnes, tavis-tavis gaiçarnes. gareganni
271
1 Öide çvela Âavides da mat mati misandobelni Öargni çmani daiĹirnes.
2 ramin da visman ormoci oden Öacni zeÂoebita ęeasxes
3 da tvit raminca egreve ęeeÖazma. Âinat Övla msaxurni santlosan-maęxlosanni
4 mivides, xoţani da Äauęni. amit Ěonita
5 kalaks ęevides, romel veravin ugrýna. Öacsa scemdes gzasa
6 zeda da ţalabsa açenebdes visis Örýalvisatvis. amit uazroyta
7 sakmita veravin ugrýna mati xvaęiadi da ormocita Öarg`,da
8 abţrulita çmita-ĹabuÖita cixes gavides.
9 cixovanta cixisa Öari gamoqęes, zĚudeta zeda guęagni
10 daaçennes Âesisaebr da ese ar icodes tu moabadis cixe-darbazi
11 mďerita savseao guęagta cixisa cva daiÂçes da çivili
12 Ěame srulad dabnelda daĚreţilisa gulisaebr, haeri
13 ęeiĚeba mýivtita da pisita, ca aivso, vita zĚvisa psÖeri mas,galiďita.
14 ama daÖazmulman laękarman gamodena daiÂço, vita
15 aleksandres laękarman bneletit. mati omi moedva cixesa cecxlisaeb.
16 srulad cixovanta Ĺra dauÂçes. ramin mýinaresa ýmasa
17 zardsa zeda mivida. zardi gulovani da picxeli iço, aiĹra
18 da ęemohprinda, vita vepxi, ramins, vita tvit bedsa missa
19 siÖvdili da moabadsa ÂaÂçmeda.
20 87. raminisagan zardis siÖvdili
21 ramin zardsa mudarita egre utxra:
22 "Äemisa mďerobisa da siÖvdilisatvis nu xar miÂçit gapicxebuli,
23 Äemgan ęeni vneba. Ěmertman icis, ar mÂadian. daagde qrmali
24 da mimięvi. me ęeni umrÂemesi ýma var. avsa nucavisa
25 sxvasa uzam da nuca tavsa".
26 ra zardsa raminis qma esma, mďerobisagan daubneldes tvalni,
27 vera gaigona da dauÂço ramins gineba da avta zneta çvedreba.
28 ęemouďeva tavsa qrmlisa saÖravad. ramin daraÖa ipara:
29 taraka srulad gaÖveta. mermeĚa ramin hÖra zardsa, tavi da
30 qeli mohÖveta da ęeiĚeba cixe misisa sisxlisagan. tvitosa
31 bansa zeda at-ati Öaci moÖluli idva da tvitosa ubansa zeda
32 mÖvdrisa gori idvis. mravalni siÖvdilisa ęięita cixit Äamoxlďian
33 da siÖvdilisagan verca egre iqsnian; mravalta moiĹirves
34 sicocxlisatvis da verca egre darÄes. dĚe iço da
35 mista mĹvreďeltatvis Ěame da Ěamisagan ubnelesi. ţeret
36 katmis çivili ar iço da zardi srulad dailia. ramins
37 saÂutroman da eďlman razomca gulis-neba misca munamdi
272
1 verca egre, vire ýmisa Âagvrita ar daÂva. saÂutrosa rasdonţerca
2 gamoscdi, miÂçit esrea, romel lxini misi uĹirod ar
3 ikmnebis. vardi misi eÖliania da lxini Ĺiriani, miţnuroba
4 pateraÖia da sargebeli misi ziania.
5 ra ramin tavisa ýma moÖluli naxa, gulsa ęeuqda da sisxli
6 auduĚda; saçeloni gardixivna, tavsa icemda da motkma
7 daiÂço: "vaglax me, Äemo ýmao sviano da sultaebr saçvarelo!
8 razomca ęen dammďerebodi, rad ar aĚvudeg gulsa Âina?
9 rad mogÖal? qelnimca vin gardamĹrna da tavica vin momÖveta!
10 vit movÖal ęenebri ýma, rad amoviçaren tavisita qelita
11 tvalni?! razomca didi sixaruli vĺovo da dideba momxvdes,
12 ęenebrsa ýmasa verca egre vĺoveb".
13 motkva ramin ýmisa sakmesa zeda, iďira, magra ara Ĺirisauplobisa
14 úami hkonda. Ĺirisa da ęublis úami iço. ra mecxovre
15 moÖvda, cxvarni mgelsa umecxovreoni darÄnes. raminis
16 qrmali mis Ěamisa sĺarsta xaďebisaebr mambarsa zeda maĚlad
17 Ända, romel mista mďerta bedisaebr mas Ěamesa bneli iço.
18 eďlni da pilakni raminis qelmÂipobasa ture inaďrides, romel
19 mista Âadiltaebr umarţvebdes sakmesa.
20 ra gatenda, raminis bedi natlad gamoÄnda, kveçanasa zeda
21 mzeman ambavi mohpina misisa qelmÂipobisa. dilasa darbazta
22 zeda daţda visis gverdit gamarţvebuli da visis gverdit
23 çopisatvis mxiaruli da movlenili, çovelta ęiętagan
24 uęiękmnili da ęeuĹirvebeli. misi ÂinaaĚmdgomi aravin
25 iço. dahço ori dĚe ęina cixeta da laękarta sakme daiurva.
26 merme raca maravs ęigan ţori da aklemi iço, tu ĺilo, çvela
27 ęeçara. da, raca moabadis saĹurĹle iço, çvela asre ahÖida
28 atassa aklemsa, ţorsa da ĺilosa, romel saĹurĹlesa ęigan
29 erti sďavra da erti drahÖani ar daagdo. daďvirta çvela
30 tvalita, margaliďita, okroyta da sďavrita; gamomgzavrda
31 misita moçvarita da laękrita. Äasva tvalita da margaliďita moÖazmulsa
32 Öubosa ęigan visi. mividoda esre saÄinod,
33 vita varsÖvlavta ęigan mtvare. movidodes picxlad dĚe da
34 Ěame, orisa Övirisa gza dĚiv gaiares. gardaiarnes mtani da
35 mindorni.
36 odes raminis ambavi ęahi moabads moaqsenes ramin çazmins
37 misrul iço da çazminit delamta kveçanasa. didni da magarni
38 da laękar-mravalni delamni da gelanelni egzom Öargni çmani,
39 bnelsa Ěamesa ar daacdunveben, tmasa mazaraÖita gaaĺoben
273
1 da navksa ęesďçorcneben, grdemlsa gaarbenen, ęubsa uďevnisaganca
2 upro ęors gasďçorceben, didroani da Öargi daraÖebi
3 akvs tav-taviant ęina ertmanertisa mebrýolnia; qrmalsa.
4 ęubsa da isarsa Öargad iqmareben esre Öargni çmania, romel
5 razomca vin didni da Öargni sĺarsetisa qelmÂipeni çopilan,
6 mattvis vercavis xaraţa dauc da vercavis ÂauĚia. dĚesamdin
7 igi kveçana amit kalÂuli aris, romel vera romelsa
8 qelmÂipesa auĚia da misgan gulis-neba ver uĺovnia.
9 ra ramin mun ęevida saĹurĹliturt dauÖleblad, okro
10 aÖumad daasxa da ţamita gaçopa da gacema daiÂço. mďerman
11 da moçvareman mihmarta. ra mista qeltagan okro Âvimda da
12 bedi uçvaoda, laękarni zĚvis kvięisagan da xis purclisagan
13 upro gaumravlda, droęa misi cad gaiÂia. mohmarta çovlisa
14 kveçanisa laękarman; magra ar mas mohmarta, - okrosa da
15 larsa. raca didebuli iço, çvela misad samsaxurad movides,
16 esetta vita: amiam da kięar, viro da baram, raham da gelo. da
17 .vinca] sxvani qelmÂipeni içvnes romelni sięorita da úamisa
18 ukonlobita maęin ver movidodes, çvelata Âinatve laękari
19 gamogzavnes, merme tvit movides. esre gamravldes raminis
20 laękarni, romel miÂasa zeda ar eďeodes amir-sĺasalari misi
21 da vaziri viro iço da msaxurt-uxucesi da eţibi - sami
22 da gulo.
23 ra ese ambavi moabadisa laękarta ęigan mivida, ęięita
24 moabads ver acnobes, mit romel avcnobobasa da Âçromasa
25 ęina daubunebeli iço qelmÂipeta ęigan avcnobobisa
26 uaresi zne araa. çvelaman amis sakmisa damalva gamoarÄia, samsa
27 dĚesa veravin moaqsena da, vinca vin misi iço, çvelani tavistav
28 gaiçarnes. ra moabad ambavi cna, gaęmagda, cnobani Âauvidnes,
29 bedsa ęeeba da misisa tavisa gza da Ěone veĚar ęeigno
30 tu stkva, Âinayt da uÖanit gza ęeeÖra. zogţer amasa
31 igonebda: "Âavide xorasans, romel nuca kveçanasa zeda visi
32 da nuca ramin da nuca gurgani, romel Âamoved!" zogţer
33 amas iďçoda, tu: "akayt Âavide, kveçanasa ęigan saaugod davidebi,
34 amas mizraxven: ęeęinda raminisagan, tvara xorasans [rad]
35 ara movidodao?" zogţer amas iďçoda: "Âavide raminisa saęuĚlad,
36 nutu Äemi bedi tana aĚar damadges! Äemni laękarni
37 memďerebian, meped çvelasa ramin unda, çrma Öaci aris da bedic
38 misi çrmaa amas veĹv, romel gamarţveba misve ikmnas, Äemi
39 saĹurĹle çvela mas akvs. me glaxa var da igi mdidari. ver
274
1 vĹame igi da ver viqmare, çvela mistvisve medva. me dedaman
2 Äemman miço, romel ramins ęemandobina da martlad ÂameÖida,
3 tvara rad visisa siďçvasa uÖana udgebodi?"
4 ertsa Övirasa darbazoba ar ęekmna amisis gonebisagan,
5 tu ra vkmnao. misman gonebaman zĚva da qmeli çvela moiara,
6 merme bolosa úamsa ese daasÖvna, romel raminis omad Âavides
7 da ęeebas. gakceva eaugeboda da gurganit amuls mihmarta da
8 dadga laękari misi amulis velsa da aivso kveçana laękrita
9 da Öarvisa simravlita daęvenda.
10 88. ęahi moabadis siÖvdili ďaxisagan
11 razomca vin saÂutrosa scdides, missa malulsa xvaęiadsa
12 vercavin egre scnobs. misisa gulisagan upro damaluli
13 araa da arca misisa gonebisagan umaxvilesi. saÂutro ýilia
14 da Även ęigan sizmarta vhgavt. rad moveli ęigan daçovnebasa?
15 ar aris ertperad mdgomi, arca daemorÄilebis Öacsa, arca
16 siçvarulsa mďerobisagan gamoarÄevs da arca moçvrobasa vis
17 gausrulebs. vinc misgan siçvarulsa moelis, asre, vita
18 brmisa gulisa guęagobasa saeĹv uÄvenebs Öacsa mravalperadi
19 sakme ęignit sxvaa da garet sxva, tvalt-makciersa hgavs.
20 mravalperni meÖvebeni mivlen, magra ęigan didxan veravin
21 dahçops. mas męvildiansa hgavs, romel bnelsa Ěamesa isrodes:
22 isari mista qeltagan Âava da ar icis, sad daecemis. da
23 veýebt misgan sargebelsa da araa. tumca misgan dagvrÄa, arca
24 tvit davrÄebit. asre sizmarsa ęigan vart. ra erti dĚe gardavides
25 da meore movides, igi ĺirveli daaviÂçdebis da misica
26 ęemdegi sxva gaaÖvirvebs Öacsa. saÂutroysa mravalperoba
27 ertsa gaadidebs da meoresa daamcrobs. moabadis uÖetesi
28 qelmÂipe, kveçanasa ęigan, vita mze, gacxadebuli, gaabedita
29 da Âaaqdunva. bolosa úamsa daĚreţili da nebagausrulebeli
30 darÄa.
31 ra laękarni amuls daaçenna, mas Ěamesa gatenebamdin smad
32 daţda. srulad didebulni damosna, sxvata laękarta abţarni,
33 cxeni, okro da lari uboýa, aavsna saboývrita; matisa momadlobisatvis
34 iĹirvoda. tavisa morĹmulobasa iurvoda da ese
35 ar icoda, tu Ěmrtisa gangebasa mis Ěamisa ęedegad ra gaego
36 mistvis, mas Ěamesa mxiaruli da mtrvali kve daÂva; merme misisa
37 ubedurobisa dila gatenda.
38 moabad darbazoba gamarta da didebuli çvela mas Âinaęe
275
1 misrul iço da sauravi hkonda. tvit moabadis Öaravni da mista
2 laękartani ďçis ĺirsa dges.
3 anazdeulad ďçisagan didi ďaxi gamovida. laękarta naxes,
4 devna dauÂçes. Ěorma midamo-brunva da sirbili daiÂço.
5 Öaravta ęigan ęemouqda. moabads qma esma laękartagan Ěorisa
6 devnisa, Ĺarmagsa cxensa ęeţda, qelta satxedi aiĚo da manca
7 devna dauÂço. ďaxsa ęemosďçorcna satxedi da daacdunva.
8 merme Ěorman ęemouďevna, eca cxensa da Âaakcia, ęahinęa tavdaĚma
9 daeca. cxensa asÂrobasa lamoda; Övla mouqda Ěori,
10 mohÖra eęvi mÖerdsa da uĺemdis gauĺo. daecnes cxeni da ęahinęa
11 ornive ertgan
12 esre didi qelmÂipe, vita ęahi moabad iço, isre sabraloyta
13 sakmita moÖvda. dailivnes dĚeni ęahinęasni, daivso
14 moabadis saxlisa santeli, misni ertgulni da dazrdilni
15 miecnes ęeĹirvebasa da orgulta da mďerta gaexarnes.
16 aha, saÂutroo, araa ęeni xaniereba! sxvatatvis vnaxo da
17 gavicado ęeni mondoba, - siçvaruli gulisagan amomeqocebis.
18 ara makvs mondoba ęenisa lmobierebisa. Ävenisa mďerobisatvis
19 miÂçit malulsa gvizi, ęecodebasa Âina ar dagvideb raca
20 mogeces, çvelatave mogvtxov. orsa dĚesa mimasĺinýleb da
21 merme misad mukpad sulta mtxov. rad daĚvri esre uÂçalod
22 Även ubralota sisxlsa? tuca sacxadod nateli xar, daparulobasa
23 ęigan sibnele dia gakvs. Âiskvilisaebr mbrunavi xar;
24 Âçlita, karita da mďverita gaďenili xar. ra bedi Äemi ormosa
25 Äaagdo, ęeni simaĚle me aĚaras mergebis. razomsaca vin gamogcdis,
26 igive da igive uxano, uzenaro, muxtali da gamÂiravi
27 xar. vinca zneta ęenta scnobs, niadag ggmobs!
28 89. raminis gaqelmÂipeba
29 ra ramins acnobes esre dapateraÖebit siÖvdili da ese.
30 romel saÂutroysa mze veęaĺman ugrýneulod Äantka, zeĺir
31 dia ęeĹirveba daiÄina, ďirili da Ĺirisuploba gardaiqada.
32 garna Ěmertsa malvit dia madli misca, romel igi esre ikmna
33 da ara omi daemarta, tumca glaxata sisxli daĚvril iço moabad
34 moÖvda, ramins misi saÂadeli gausrulda. Ěmertsa taçvanisca
35 da keba ęeasxa, egre tkva:
36 "he, Ěmerto moÂçaleo da saxiero! ganaĚamca ęen içav
276
1 dambadebeli cisa da kveçanisa, romel iqsni pateraÖtagan Öacta!
2 a aĚtkmasa davdeb ęensa Âinaęe, romel, vire cocxal viço,
3 ęens brýanebasa ar gardavhqde; mosamartle, mdabali, Ěmrtis
4 moęięi, martlis meďçveli, simartlis mýebneli glaxaÖta dauĹirveli
5 da moÂçale, ęenta dabadebulta da monata meęveli
6 viço da ęen moÂçale mekmen da damicev, upalo, mďerta da
7 meęurnetagan miqsen;`.`.
8 samadlobelad glaxaÖta zeda gasca da merme maęinve ęeeÖazmnes
9 Âamosavlad igi da visi. saÂutroysa da mďertagan
10 uęię-kmnilni da mxiarulni içvnes. gamoemartnes didita laękrita,
11 asaçrelta buÖta scemdes, kos-alamni ţeonisebr modiodes.
12 laękarta zriali iço sididisa; vita karisagan xevnarta
13 ęigan ęeikmnebis qma, agretve matisa meďad sididisagan ismoda.
14 sauÖunosa hgvanda igi gza ţalabisa sididisa da zeimisagan.
15 delamta mtit amulamdin movida ramin misis saçvareliturt
16 mxiaruli da neba-aĚsrulebuli. ęabatsa dĚesa svianita
17 eďlita da mxiarulita gulita ęemovida moabadis laękarta
18 ęigan, gardaqda nobatta-Öaravta. mivides moabadiseulni
19 didebulni da laękarni, taçvanisces, okro, tvali da margaliďi
20 gardaaçares da ęahinęaobasa zeda daloces. çovelsa
21 Öacsa gauÖvirda misi egeti svianoba da mosamartleoba misisa
22 aĚtkmisatvis. maisisa Ěrubelsa hgvanda qeli misi da misisa
23 qelisagan okro da vecxli Âvimda
24 Övira erti amuls dahço laękarta gverdit. çovelta dĚeta
25 didebasa emaďeboda, ixarebda, gascemda, smida, qelmÂipeta
26 da didebulta saÖargavi moumaďa da matgan sataviso
27 ertguloba da samsaxuri moimaďa. romel didi da gvariani
28 Öaci iço, rosďomisi ďomi, ďabarisďani mas uboÖa, basanelsa
29 rohams, da re kalaki behroz uboýa, adrindeli moçvare
30 iço misi. tvit ramin da visi, odes gardaixveÂnes moabadisagan
31 cecxlisa picebisa ęięita maęin missa mivides re
32 kalaks da man Öargad umasĺinýla da xvaęiadica Öargad ęeunaxa,
33 da amisa mukpad tvit igi re kalaki uboýa. Öargis mokmedoba
34 Öacisa esre ar Âaqdebis. gurgani adinas uboýa da gaadida.
35 igica ýveli moçvare iço da moeĹirva matisa samsaxurisatvis.
36 amir-sĺasalaroba viros uboýa da msaxurt-uxucesoba - ęeros,
37 gvarianni içvnes da ornive ďanni visis ýmani içvnes, da
38 visis siçvarulita Öarisagan aĚar gauęvna.
39 ra ese sakme daiurva, tvito kveçana tvitosa aznaursa misca
277
1 da tvito kalaki tvitosa çmasa. moirĹvna da gamomgzavrda
2 xorasnisaÖen, mit romel mati saqelmÂipo saţdomi maravi
3 kalaki iço. srulad xorasnisa kalakebi da kveçana ęehÖazmes,
4 çoveli Öaci, diaci da mamaci, mat uĹvreďda. çovelni gzani
5 samotxisada daemsgavsnes, çoveli qeli tvalsa da margaliďsa
6 mat asxmida da çoveli ena vissa da ramins akebda mat
7 ulocvides da çovlisa Öacisa guli mat sĹvreďda siçvarulisa
8 tvalita.
9 da maravs ęevida ęahinęa, samotxisaebr uÄnda kalaki mxiarulad
10 da siamovnita matsave bedsa hgvanda da siďurpita
11 visis ĺirsa. atasperni muďribni sxdes da agre mravalperta
12 qmata imĚerdes da mati simĚera çvela raminis sakebari ęairi
13 iço. aÖmevdes çovelgan alvasa da ambarsa, açrides çovelgnit
14 okrosa da vecxlsa, tvalsa da margaliďsa. cxensa missa
15 perqta kveęe upendes sďavrata saĺaďiota. samsa tvesa asre
16 ęeÖazmuli iço kalaki. dĚiv da Ěame sixarulisa da nięaďianobisagan
17 ar dacxrebodes.
18 da ara oden maravi kalaki iço asre ęeÖazmuli, garna mart
19 srulad xorasnisa kalakni maęigana içvnes.
20 moabadisagan dia misĹirveboda kveçanasa da misita siÖvdilita
21 çvela daqsnil iço Ĺirtagan. moabadis usamartlobisagan
22 iqsnnes da raminis mosamartleobisagan gamxiaruldes.
23 asre vitamca çvela ţoţoxetisagan qsnil iço. avisa mokmedta
24 miÂçit avi ÂaeÖidebis da uÖunisamdin Âçeva darÄebis.
25 martali araÖi tkva xvasroman, tu: "Ěmertsa avni amistvis
26 daubadebian, romel ţoţoxeti ar dacarieldes. romlisa miÂisagan
27 dabada, bolosa úamsa munve miiçvans".
28 ra ramin eseti mosamartleoba daiÂço, pateraÖma daiýina
29 kveçanasa ęigan. damęvidebaman gaiĚviýa. sitca laękarni gagzavnna,
30 çovelgnit gamarţvebulni ęemoikcnes Äinit barbaramdis
31 çoveli kveçana daiĹira, tvitosa kalaksa ęigan tvito
32 didebuli gagzavna da ęehvedra da tvitosa cixesa ęigan tvito
33 cixis-tavi gagzavna da daaçena. raca kveçanani aoqrebulni
34 içvnes, misita brýanebita aęendes atasi kalaki upro
35 aaęena da sopeli. ganaĚamca avisa-mokmedni amosÂçvidna da
36 daqocna. çovelta gzata zeda tvito punduÖi sakaravno aago
37 da soplebi ęesÂira mgzavrta madlisatvis da dascala kveçana
38 avisa-mokmedta da gzis-mleÂeltagan egzomi okro da sakoneli
39 gasca, romel ývirta saxeli amohqoca. çovelsa
278
1 kveçanasa daaviÂçda ĺirveli Ĺiri da usamartloba, çovelni galxiniandes:
2 mtxoelni gamdidrtes, cxvarni mgelta tana ýovdes.
3 Övirasa ęigan ertsa dĚesa darbazoba ęekmnis, dahvedris
4 laękarta da qelis-upalta mosamartleoba ęeagonebdis da
5 sÂvrtidis. darbazisa Öarsa zeda Öacni daaçenna moÄivarta
6 gamÖitxavni; brĹobisa úamsa mas Âinaęe sÂorad içvis qelmÂipe
7 da mtxoeli, mdidari da glaxa; sÂorad uÖerýebdis samartalsa
8 ęigan ýliersa da ususursa. beri, diaci da mamaci
9 ĺaďivit daiĹirnis; mecnierta Öacta, mlocavta da meĚmrteta
10 ertsaxe ĺaďivscis da eÖrýalvoda. codvisa çvelasagan ucxo
11 ikmna. mecnierni da prtxilni Öacni saaxlod uçvardes. vita
12 mze, moepina kveçanasa aranisasa. qelmÂipeni çvelani misgan
13 isÂavlides mosamartleobasa.
14 as da ati ÂeliÂadi dahço ramin. otxmeocdasami qelmÂipobasa
15 ęigan dahçves man da visman. bednieri da sviani iço
16 tavisa kveçanisatvis: zogţer smasa, sixarulsa da gacemasa.
17 ęeekcis, zogţer samecnierota Âignta da sasulierosa sauravs
18 ęeekcis, zogţer xorasans inadirebdis, zogţer koisďans,
19 zogţer darbisďans içvis da zogţer xuzisďans da baĚdadsa.
20 razomnica cixeni da kalakni aaęenna, çovelgan Âçaros
21 tvalni gamoadinna. mista aęenebulta kalaktagan erti ahvaza-kalakia
22 da maęin ramin ahvarukmia daarkva da a ahvazobit uqmoben.
23 raminisebr gamarţvebuli qelmÂipe ar çopila da arca
24 egre gonieri. moxaruli esre iço, romel ĺirvel Äangi man
25 moigona, romel munit akamdin sasixarulo sxva egzom amo aravis
26 mougonia. da misgan mogonebulobita ĺirvel tvit ramins
27 Äangobit uqmobdes. iço esre morĹmit ramin, romel aravin
28 Ända misi meuneble.
29 miecnes orni ýeni visisagan dedisa da mamisebrni ďurpani,
30 da gonierni ĹabuÖni ęeikmnes. ertsa saxelad xoręed uqmes
31 da meoresa ţimęed. çovelta qelmÂipetagan sanaďrelni
32 da uklebni Öargita znita ęeikmnes. xavaris kveçana xoręeds
33 uboýes męobelta mista da baxtrisa kveçana - ţimęeds. ertsa
34 xorasani da xvarazmi gausaÖutres da meoresa ęamis kveçana,
35 egviĺďisa da çiroani misces. arani, somxiti da sruli
36 adrabadagani tavistvis daiĹira.
37 ramin didxan morĹmulobasa ęigan qelmÂipobda da çovelni saÂadel-
38 satxoelni ausruldes Ěmrtisagan esre
39 grýlad cocxal içvnes, romel ęvilis-ęvilnica moesÂrnes.
279
1 ra visman raminis gverdit otxmocdaerti ÂeliÂadi dahço,
2 siberita ýali moeĚo, siÖvdilad miexarnes, romel sxvisa
3 momlodeoba aĚaraysa hkonda. misve auqdelisa sakmisagan
4 Öide męvildisaebr modrÖa da daĹna da daduxĹirda.
5 visca mďeri ar esvas, ra gaicados, mďerad tvit saÂutro
6 eçopis. saÂutro razomca Öacisatvis Öerýoobdes, bolosa
7 egreca mas ikms, romelsa mďeri ver uzams. razomca saÂutrosa
8 Öacman zurgi miaçudos da miendos bolod egreca uimedobita
9 zurgsa mosďexs. tuca visi saÂutroysagan gulisneba
10 ĺova, bolosa úamsa egreca ese ÂaeÖida, daiýabuna saÂutroman,
11 romel ęvidni asoni misni brýanebasa missa veĚar morÄilobdes
12 ususurobita. inaďra Ěmrtisagan, romel raminis ęedegad
13 igi ar darÄes, ramin uĹirveli daagdos. amisad ęedegad
14 galeuli mtvare moÖvda. raminis guli misisa siÖvdilisagan
15 Ĺirta sadgomad ęeikmna da tvalta miÂçit ęeuęroblad cremlta
16 adenda. ďiroda da esre mostkmida:
17 "he, saçvarelo moçvareo, sultagan usarÄeveso! Âaxved,
18 srulad gamÂire da damagde guldadaĚuli, damÂvari, saÂutro
19 gaarmebuli! arvis odes smia ęenebri moçvare! a rad abezar-
20 mekmen? ganaĚa mravalţer ęemogepica Äemi gauÂiraoba! aÂ
21 ras ęecodebisa mizezita uÂçalo mekmen? rad gamiďexe pici
22 ęeni? oditgan sul-.meertebit moçvaruli rad gamqade savaglaxod?
23 magra me vitarsa ęensa gulsa vicnobdi, uĚoniod ar
24 mecruvebodi. saÂutroman ture mimuxtla, tuca misgan ara
25 saÖvirvelia. munit akamdis Öargi vis gausrula! kveçana sixarulisagan
26 ęenita Âaslvita daacariele, çoveli siÖete tan
27 Âaiďane. me siberisa Ĺiri da ususurobisa, Övla uęenobisa
28 daĚreţa vit ęemiýlia, anu cocxalman amisa gonebasa vit gauýlo?
29 Ĺiri Ĺirsa mmaďebia! me ďaxďsa zeda mÂoli da ęen miÂasa
30 ęigan mçopi Äemgan ver igonebi!
31 ganaĚa mibrýanebdi: sulta ęentvis gavsÂirao! ęen uĚoniod
32 gagisrulebia ęeni siďçva, magra me Äemi tavi uęenod
33 armad miÄns sicocxlisatvis. neďarýi Äemtvis, tumca Äemsa samaresa
34 zeda ęen içav ďirilad da Äemad sauravad! me ubeduri
35 vit vigonebde Âmidasa ďansa ęensa miÂata kveęe mçopsa? romelsaca
36 miÂasa ęenisa ĺirisa sinatle da ďanisa ęveneba dauparavs,
37 mas miÂasa zeda perqi vitĚa davdga?! me qelmÂipoba
38 ęenita meameboda, me sixaruliani ęengan viçav, me didebiani
39 tavi ęenit mindoda, ar saĹurĹlisa da laękarta sididisagan.
280
1 a uęenod arca dideba minda, arca qelmÂipoba, arca
2 saĹurĹleni da arca laękarni. aram Äemzeda sixaruli! a viremdinca
3 cocxal var. tavsa miÂasa visxam da saçelo-gardaxeuli
4 vzi. aÂve srulad tavsa amita ar moviÖlav, romel viremdincaĚa
5 viço, siÖvdilisagan uýnelessa çopnasa viço. arca
6 berisagan ęeprpivnit avisa kmna qams. guli Äemi Ĺirtagan savsea
7 da tvalni Äemni siaxltagan datmoba berisagan kebaa. da
8 meďad asre miĹirvebulsa úamsa motminebisa mihxvda igi dideba.
9 çovelni Ĺirni motminebitve gaÖmtdebian, tuca me aĚarays
10 lxinisa momlodeoba makvs. ęeni sevda saçelota magrad
11 damiĹiravs da siçvarulsa ver movitmen, ęensa gonebasa ver
12 migrideb da qelta ęenisa samsaxurisagan ar daviÂçnareb; arca
13 tvalita Äemita uęenod lxinisa gamcdeli vegebi vire cocxal
14 var, viÂvi ęenita gonebita. raĚa vtkva ęeni samartali
15 keba, tu goneba aĚara makvs da ena dambmia? moęoreba ęeni arca
16 a ęemiýlia"
17 mostkmidis sabralod da ďirodis daucxromelad vissa
18 zeda. samarxavi aago misadve ęesaperad Öargi okroysa da
19 laúvardisa da tavisatvisca egre tkva misad ęedegad darÄomisatvis:
20 "mÖvdarica viglov ama dĚesao". missave siaxlesa sacecxle
21 saxli aago salocavad, romel tavi misi Ěrubeltamdis
22 miuÂvdeboda da magari, uÖunisamdin ar dasarĚveveli.
23 dĚe da Ěam mun ęigan Ěaliasa da surnelsa aÖvamlodis.
24 tavisa uxucesi ęvili xoręed uqmo, didebulni da laękarni,
25 da xoręed saqelmÂiposa ďaxďsa zeda dasva, tavisa
26 gvirgvini daarkva, Âelta qrmali ęearďça. meped daloca da
27 saxelad xvasrov uqmo. egre utxra:
28 "otxmocdasami ÂeliÂadia, romel sviani qelmÂipe var.
29 a ęentvis amit momicemian Äemni saçopni da ďaxďi, romel
30 qelmÂipoba gęvenisca da gmartebsca. svian gços Ěmertman!
31 çrma Öaci xar da bedica ęeni çrma aris! nu arcxven vissa, dedasa
32 ęensa, da nuca me. raca Äemgan moginaxavs. mas ikmodi
33 romel me ęena ara gÖitxo, raca mas sauÖunesa Ěmertma me mÖitxos.
34 gauprtxildi saĚmrtosa, mosamartleobisatvis iĹirvodio".
35 ęehvedrna tavisa gvirgvini, ďaxďi, samepo, laękarni da
36 saĹurĹleni. igi visis ęedegad siÖvdilisa misisa samarxavisagan
37 ar gamovida da arcaĚa Öari gaaĚo, arca vin naxa.
Frankfurt, 3.6.96
Jost Gippert