TITUS
Rustaveli, Vepxistqaosani
Part No. 2
Previous part

Chapter: 2 
ამბავი როსტევან არაბთა მეფისა







Strophe: S32/K33 
Verse: a       იყო არაბეთს როსტევან,   მეფე ღმრთისაგან სვიანი,
Verse: b       მაღალი, უხვი, მდაბალი,   ლაშქარ-მრავალი, ყმიანი,
Verse: c       მოსამართლე და მოწყალე,   მორჭმული, განგებიანი,
Verse: d    და   თვით მეომარი უებრო,   კვლა მოუბარი წყლიანი.






Strophe: S33/K34 
Verse: a       სხვა ძე არ ესვა მეფესა,   მართ ოდენ მარტო* ასული,
Verse: b       სოფლისა მნათი მნათობი,   მზისაცა დასთა დასული;
Verse: c       მან მისთა მჭვრეტთა   წაუღის გული, გონება და სული,
Verse: d    და   ბრძენი ხამს მისად მაქებრად   და ენა ბევრად ასული.






Strophe: S34/K35 
Verse: a       მისი სახელი - თინათინ,   არს ესე საცოდნარია!
Verse: b       რა გაიზარდა, გაივსო,   მზე მისგან საწუნარია.
Verse: c       მეფემან იხმნა* ვაზირნი,   თვით ზის ლაღი და წყნარია,
Verse: d    და   გვერდსა დაისხნა, დაუწყო   მათ ამო საუბნარია.






Strophe: S35/K36 
Verse: a       უბრძანა: "გკითხავ საქმესა,   ერთგან სასაუბნაროსა:
Verse: b       რა ვარდმან მისი ყვავილი   გაახმოს, დაამჭნაროსა,
Verse: c       იგი წახდების, სხვა მოვა   ტურფასა საბაღნაროსა;
Verse: d    და   მზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ   ღამესა ჩვენ უმთვაროსა*.






Strophe: S36/K37 
Verse: a       მე გარდასრულვარ, სიბერე   მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
Verse: b       დღეს არა, ხვალე მოვკვდები,   სოფელი ასრე მქმნელია;
Verse: c       რაღაა იგი სინათლე,   რასაცა ახლავს ბნელია?!
Verse: d    და   ჩემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ,   ვისგან მზე საწუნელია."






Strophe: S37/K38 
Verse: a       ვაზირთა ჰკადრეს: "მეფეო,   რად ჰბრძანეთ თქვენი ბერობა?
Verse: b       ვარდი თუ გახმეს, ეგრეცა   გვმართებს მისივე ჯერობა:
Verse: c       მისივე ჰმეტობს ყოველსა   სული და ტურფა ფერობა.
Verse: d    და   მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან   ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!






Strophe: S38/K39 
Verse: a       "მაგას ნუ ჰბრძანებთ, მეფეო,   ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
Verse: b       თქვენი თათბირი ავიცა   სხვისა კარგისა მჯობია;
Verse: c       ხმდა განაღამცა საქმნელად,   რაცა თქვენ გულსა გლმობია:
Verse: d    და   სჯობს და მას მიეც მეფობა,   ვისგან მზე შენაფლობია.






Strophe: S39/K40 
Verse: a       თუცა ქალია, ხელმწიფედ   მართ ღმრთისა დანაბადია;
Verse: b       არ გათნევთ, იცის მეფობა,   უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
Verse: c       შუქთა მისთაებრ საქმეცა   მისი მზებრ განაცხადია.
Verse: d    და   ლეკვი ლომისა სწორია,   ძუ იყოს, თუნდა ხვადია".






Strophe: S40/K41 
Verse: a       ავთანდილ იყო სპასპეტი,   ძე ამირ-სპასალარისა,
Verse: b       საროსა მჯობი ნაზარდი,   მსგავსი მზისა და მთვარისა,
Verse: c       ჯერთ უწვერული, სადარო   ბროლ-მინა საცნობარისა;
Verse: d    და   მას თინათინის შვენება   ჰკლვიდის წამწამთა ჯარისა.






Strophe: S41/K42 
Verse: a       გულსა მისსა მიჯნურობა   მისი ჰქონდა დამალულად.
Verse: b       რა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან   ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;
Verse: c       ნახის, ცეცხლი გაუახლდის,   წყლული გახდის უფრო წყლულად.
Verse: d    და   საბრალოა სიყვარული,   კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!






Strophe: S42/K43 
Verse: a       რა მეფედ დასმა მეფემან   ბრძანა მისისა ქალისა,
Verse: b       ავთანდილს მიჰხვდა სიამე,   ვსება სჭირს მის სოქ-ალისა;
Verse: c       თქვა: "ზედას-ზედა მომხვდების   ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
Verse: d    და   ნუთუ მით ვპოვო წამალი   მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!






Strophe: S43/K44 
Verse: a       არაბეთს გასცა ბრძანება   დიდმან არაბთა მფლობელმან:
Verse: b       "თინათინ ჩემი ხელმწიფედ   დავსვი მე, მისმან მშობელმან,
Verse: c       მან განანათლნეს ყოველნი,   ვით მზემან მანათობელმან*.
Verse: d    და   მოდით და ნახეთ ყოველმან,   შემსხმელმან, შემამკობელმან!






Strophe: S44/K45 
Verse: a       მოვიდეს სრულნი არაბნი,   ჯარი განმრავლდა ხასისა:
Verse: b       ავთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი   ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
Verse: c       ვაზირი სოგრატ, მოახლე   მეფისა დასთა დასისა;
Verse: d    და   მათ რომე დადგეს საჯდომი,   თქვეს: "უთქმელია ფასისა!"






Strophe: S45/K46 
Verse: a       თინათინ მიჰყავს მამასა   პირითა მით ნათელითა,
Verse: b       დასვა და თავსა გვირგვინი   დასდგა თავისა ხელითა,
Verse: c       მისცა სკიპტრა და შემოსა   მეფეთა სამოსელითა.
Verse: d    და   ქალი მზეებრ სჭვრეტს ყოველთა   ცნობითა ბრძნად მხედველითა.






Strophe: S46/K47 
Verse: a       უკუდგეს და თაყვანის-სცეს   მეფემან და მისთა სპათა,
Verse: b       დალოცეს და მეფედ დასვეს,   ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
Verse: c       ბუკსა ჰკრეს და წინწილანი   დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
Verse: d    და   ქალი ტირს და ცრემლთა აფრქვევს,   ჰხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.






Strophe: S47/K48 
Verse: a       მამისა ტახტსა საჯდომად*   თავი არ ეღირსებოდა,
Verse: b       ამად ტირს, ბაღი ვარდისა   ცრემლითა აივსებოდა;
Verse: c       მეფე სწვრთის: "მამა ყოველი   ძისაგან ითავსებოდა,
Verse: d    და   ამისად ქმნამდის დამწველი   ცეცხლი არ დამევსებოდა".






Strophe: S48/K49 
Verse: a       უბრძანა: "ნუ სტირ, ასულო,   ისმინე ჩემი თხრობილი:
Verse: b       დღეს შენ ხარ მეფე არაბეთს,   ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,
Verse: c       აქათგან ესე სამეფო   შენია მართ მონდობილი.
Verse: d    და   ხარმცა ბრძნად მქმნელი საქმისა,   იყავ წყნარი და ცნობილი!






Strophe: S49/K50 
Verse: a       ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან   მზე სწორად მოეფინების,
Verse: b       დიდთა და წვრილთა წყალობა   შენმცა ნუ მოგეწყინების!
Verse: c       უხვი ახსნილსა დააბამს,   იგი თვით ების, ვინ ების.
Verse: d    და   უხვად გასცემდი, ზღვათაცა   შესდის და გაედინების.






Strophe: S50/K51 
Verse: a       მეფეთა შიგან სიუხვე,   ვით ედემს ალვა, რგულია;
Verse: b       უხვსა ჰმორჩილობს ყოველი,   იგიცა, ვინ ორგულია;
Verse: c       სმა-ჭამა - დიდად შესარგი,   დება რა სავარგულია?!
Verse: d    და   რასაცა გასცემ, შენია;   რას* არა, დაკარგულია!"






Strophe: S51/K52 
Verse: a       ამა მამისა სწავლასა   ქალი ბრძნად მოისმინებდა,
Verse: b       ყურსა უპყრობდა, ისმენდა,   წვრთასა არ მოიწყინებდა;
Verse: c       მეფე სმასა და მღერასა   იქმს, მეტად მოილხინებდა;
Verse: d    და   თინათინ მზესა სწუნობდა,   მაგრა მზე თინათინებდა.






Strophe: S52/K53 
Verse: a       მოიხმო მისი გამზრდელი,   ერთგული, ნაერთგულევი,
Verse: b       უბრძანა: "ჩემი საჭურჭლე,   შენგან დანაბეჭდულევი,
Verse: c       მომართვი ჩემი ყველაი,   ჩემი ნაუფლისწულევი".
Verse: d    და   მოართვეს, გასცა უზომო,   უანგარიშო, ულევი.






Strophe: S53/K54 
Verse: a       მას დღე გასცემს ყველაკასა   სივაჟისა მოგებულსა,
Verse: b       რომე სრულად ამოაგებს   მცირესა და დიდებულსა.
Verse: c       მერმე ბრძანა: "ვიქმ საქმესა,   მამისაგან სწავლებულსა,
Verse: d    და   ჩემსა ნუვინ ნუ დაჰმალავთ   საჭურჭლესა დადებულსა".






Strophe: S54/K55 
Verse: a       უბრძანა: "წადით, გახსენით,   რაცა სად საჭურჭლენია!
Verse: b       ამილახორო, მოასხი   რემა, ჯოგი და ცხენია!"
Verse: c       მოიღეს.გასცა უზომო,   სიუხვე არ მოსწყენია.
Verse: d    და   ლარსა ჰხვეტდიან ლაშქარნი,   მართ ვითა მეკობრენია.






Strophe: S55/K56 
Verse: a       ალაფობდეს საჭურჭლესა   მისსა, ვითა ნათურქალსა,
Verse: b       მას ტაიჭსა არაბულსა,   ქვე-ნაბამსა, ნასუქალსა;
Verse: c       რომე ჰგვანდა სიუხვითა   ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა,
Verse: d    და   არ დაარჩენს ცალიერსა   არ ყმასა და არცა ქალსა.






Strophe: S56/K57 
Verse: a       დღე ერთ გარდახდა.პურობა,   სმა-ჭამა იყო, ხილობა,
Verse: b       ნადიმად მსხდომთა ლაშქართა   მუნ დიდი შემოყრილობა.
Verse: c       მეფემან თავი დაჰკიდა   და ჰქონდა დაღრეჯილობა.
Verse: d    და   "ნეტარ, რა უმძიმს, რა სჭირსო?"   - შექმნეს ამისი ცილობა.






Strophe: S57/K58 
Verse: a       თავსა ზის პირ-მზე ავთანდილ,   მჭვრეტთაგან მოსანდომია,
Verse: b       სპათა სპასპეტი, ჩაუქი,   ვითა ვეფხი და ლომია;
Verse: c       ვაზირი ბერი სოგრატი   თვით მას თანავე მჯდომია.
Verse: d    და   თქვეს, თუ: "რა უმძიმს მეფესა,   ანუ რად ფერი ჰკრთომია?"







Strophe: S58/K59 
Verse: a       თქვეს, თუ: "მეფე ცუდსა რასმე   გონებასა ჩავარდნილა,
Verse: b       თვარა აქა სამძიმარი   მათი ყოლა არა ქმნილა".
Verse: c       ავთანდილ თქვა: "სოგრატ, ვჰკითხოთ,   გვითხრას, რადმცა შეგვეცილა?
Verse: d    და   ვჰკადროთ რამე სალაღობო,   რასათვისმცა გაგვაწბილა?"






Strophe: S59/K60 
Verse: a       ადგეს სოგრატ და ავთანდილ   ტანითა მით კენარითა,
Verse: b       თვითო აივსეს ჭიქები,   მივლენ ქცევითა წყნარითა,
Verse: c       წინა მიუსხდეს მუხლ-მოყრით,   პირითა მოცინარითა.
Verse: d    და   ვაზირი ლაღობს ენითა,   წყლიანად მოუბნარითა:






Strophe: S60/K61 
Verse: a       "დაგიღრეჯია, მეფეო,   აღარ გიცინის პირიო.
Verse: b       მართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე   თქვენი მძიმე და ძვირიო,
Verse: c       ყველასა გასცემს ასული   თქვენი საბოძვარ-ხშირიო;
Verse: d    და   ყოლამცა მეფედ ნუ დასვი!   თავსა რად უგდე ჭირიო?"






Strophe: S61/K62 
Verse: a       რა მეფემან მოისმინა,   გაცინებით შემოჰხედნა,
Verse: b       გაუკვირდა: ვით მკადრაო,   ან სიტყვანი ვით გაბედნა?!
Verse: c       "კარგი ჰქმენო, - დაუმადლა,   ბრძანებანი უიმედნა, -
Verse: d    და   ჩემი ზრახვა სიძუნწისა,   ტყუის, ვინცა დაიყბედნა.






Strophe: S62/K63 
Verse: a       ეგე არ მიმძიმს, ვაზირო,   ესეა, რომე მწყენია:
Verse: b       სიბერე მახლავს, დავლიენ   სიყმაწვილისა დღენია,
Verse: c       კაცი არ არის, სითგანცა   საბრძანებელი ჩვენია,
Verse: d    და   რომე მას ჩემგან ესწავლნენ   სამამაცონი ზნენია.






Strophe: S63/K64 
Verse: a       ერთაი მიზის ასული,   ნაზარდი სათუთობითა;
Verse: b       ღმერთმან არ მომცა ყმა-შვილი,   - ვარ საწუთროსა თმობითა, -
Verse: c       ანუმცა მგვანდა მშვილდოსნად,   ანუ კვლა ბურთაობითა*;
Verse: d    და   ცოტასა შემწევს ავთანდილ   ჩემგანვე ნაზარდობითა"






Strophe: S64/K65 
Verse: a       ყმა მეფისა ბრძანებასა   ლაღი წყნარად მოისმენდა,
Verse: b       თავ-მოდრეკით გაიღიმნა,   გაცინება დაუშვენდა,
Verse: c       თეთრთა კბილთათ * გამომკრთალსა   შუქსა ველთა მოაფენდა.
Verse: d    და   მეფე ჰკითხავს: "რას იცინი,   ანუ ჩემგან რას შეგრცხვენდა?"






Strophe: S65/K66 
Verse: a       კვლა უბრძანა: "თავსა ჩემსა,   რას იცინი, რად დამგმეო?"
Verse: b       ყმამან ჰკადრა: "მოგახსენებ   და ფარმანი მიბოძეო,
Verse: c       რაცა გკადრო, არ გეწყინოს,   არ გაჰრისხდე, არ გასწყრეო,
Verse: d    და   არ გამხადო კადნიერად,   არ ამიკლო ამაზეო*."






Strophe: S66/K67 
Verse: a       უბრძანა: "რადმცა ვიწყინე   თქმა შენგან საწყინარისა!"
Verse: b       ფიცა მზე თინათინისი,   მის მზისა მოწუნარისა.
Verse: c       ავთანდილ იტყვის: "დავიწყო   კადრება საუბნარისა:
Verse: d    და   ნუ მოჰკვეხ მშვილდოსნობასა,   თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა.






Strophe: S67/K68 
Verse: a       მიწაცა თქვენი ავთანდილ   თქვენს წინა მშვილდოსანია;
Verse: b       ნაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ   მოწმად თქვენნივე სპანია;
Verse: c       მოასპარეზედ ვინ მგავსო?   - ცუდნიღა უკუთქმანია.
Verse: d    და   გარდამწყვედელი მისიცა   ბურთი და მოედანია!"






Strophe: S68/K69 
Verse: a       -"მე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა   მაგისა დაცილებასა.
Verse: b       ბრძანე, ვისროლოთ, ნუ იქმო   შედრეკილობა-კლებასა,
Verse: c       კარგთა კაცთასა ვიქმოდეთ   მოწმად ჩვენ თანა ხლებასა,
Verse: d    და   მერმე გამოჩნდეს მოედანს,   ვისძი უთხრობდენ ქებასა!"






Strophe: S69/K70 
Verse: a       ავთანდილცა დაჰმორჩილდა,   საუბარი გარდასწყვიდეს,
Verse: b       იცინოდეს, ყმაწვილობდეს,   საყვარლად და კარგად ზმიდეს,
Verse: c       ნაძლევიცა გააჩინეს,   ამა პირსა დაასკვნიდეს:
Verse: d    და   "ვინცა იყოს უარესი,   თავ-შიშველი სამ დღე ვლიდეს!"






Strophe: S70/K71 
Verse: a       კვლა ბრძანა: "მონა თორმეტი   შევსხათ ჩვენ თანა მარებლად,
Verse: b       თორმეტი ჩემად ისრისა   მომრთმევლად, მოსახმარებლად, -
Verse: c       ერთაი შენი შერმადინ   არს მათად დასადარებლად, -
Verse: d    და   ნასროლ-ნაკრავსა სთვალვიდენ   უტყუვრად, მიუმცდარებლად".






Strophe: S71/K72 
Verse: a       მონადირეთა უბრძანა:   "მინდორნი მოიარენით,
Verse: b       დასცევით ჯოგი ნადირთა*,   თავნი ამისთვის არენით".
Verse: c       ლაშქარნი სამზოდ აწვივნეს:   "მოდით და მოიჯარენით".
Verse: d    და   გაყარეს სმა და ნადიმი.   მუნ ამოდ გავიხარენით.




Next part



This text is part of the TITUS edition of Rustaveli, Vepxistqaosani.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 21.4.2021. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.