TITUS
Notker, De Syllogismis
Part No. 13
Previous part

Chapter: 13  
Line: 12     DE ORDINE MODORVM
Line: 13     Primus modus est secundum boetium. Quo\tiens
Line: 14     in conexa propositione . primum ut in pro\positione
Line: 15     locatur assumitur . ut consequatur
Line: 16     secundum. Tiu êrista uuîsa ist! Sô der êrero
Line: 17     téil . déro zesámine háftentûn pîetungo . áber
Line: 18     ánderêst zûo íro gestôzin uuírdit . táz ter
Line: 19     gemácho téil geuuârit uuérde! Hoc modo. Si
Line: 20     dies est lux est. Atqui dies est. Lux est igitur. Úbe
Page: 286  
Manuscript page: D37v  
Line: 1     tág ist . lîeht íst. Ist quísso tág. Pe_díu ist óuh
Page of ed. Piper: 609 
Line: 2     lîeht. Secundus modus est . quotiens in conexa
Line: 3     propositione secundum e contrario adsumi\tur .
Line: 4     quod in propositione locatum est . ut id quod
Line: 5     primum est . auferatur. Tiu ánderiu uuîsa íst .
Line: 6     sô dára-uuídere . der áftero téil déro zesámine
Line: 7     háftentûn pîetungo . áber ánderêst zû íro
Line: 8     gestôzin uuírdit . táz ter gemácho gelóugi\nit
Line: 9     uuérde . hoc modo. Si dies est . lux est. Atqui
Line: 10     non est lux. Non est igitur dies. Úbe tág íst . lîeht
Line: 11     ist. Nû neíst iz lîeht. Sô_ne-íst íz óuh tág. Tertius
Line: 12     modus est . cum conexę propositionis partes ex
Line: 13     affirmationibus iunctę . negatione diuiduntur .
Line: 14     totique propositioni . negatio rursus adiungitur.
Line: 15     Ter drítto modus ist . sô án dero bîtungo ge\háftiu
Line: 16     díng . álso tág únde lîeht íst . êr ge\uástiu .
Line: 17     án dîen êristen modis . mit lóu-gene
Line: 18     ge-skéidin uuérdent . únde áber des lóuge\nis
Line: 19     lóugen uuírdit. Assumiturque quod prius
Line: 20     est . ut in propositione est enuntiatum . ut
Page: 287  
Manuscript page: D38r  
Line: 1     e contrario concludatur secundum . quod in pro\positione
Line: 2     prolatum est. Ióh zû íro áber án\derêst
Line: 3     ke-lé[i]git uuírdit . íro êriro téil . ál sô
Line: 4     ér stûont . táz ter gemácho beslîeze. Hoc
Line: 5     modo. Non si dies est . lux non est. Atqui dies est .
Line: 6     lux igitur est. Náls úbe tág ist . lîeht ne-íst.
Line: 7     Ze uuâre tág íst. Târ-míte lîeht íst. Quar\tus
Line: 8     modus est . cum in disiunctiua propositione
Line: 9     primum ponitur ut auferatur secundum.
Line: 10     Ter uîerdo íst . sô déro geskídot-lîchun pîetun\go .
Line: 11     der êrero téil geuéstenôt uuírdit . dáz á\ber
Line: 12     der ánder uerságet uuérde. Hoc modo.
Line: 13     Aut dies aut nox est. Atqui dies est . nox igitur
Line: 14     non est. Álde dág . álde náht íst. Quísso íst
Line: 15     tág ; sô ne-íst áber náht. Quintus modus
Line: 16     est . quotiens in disiunctiua propositione
Line: 17     aufertur quod prius est! Vt ponatur secundum.
Line: 18     Ter uínfto íst . sô dero in-fûoctûn pîetun\go .
Page of ed. Piper: 610 
Line: 19     der uórdero téil uer-ságet uuírdit .
Line: 20     táz ter ánder geuéstenôt uuérde. Hoc modo.
Page: 288  
Manuscript page: D38v  
Line: 1     Aut dies aut nox est. Non est autem dies.
Line: 2     Nox igitur est. Álde tág . álde náht íst.
Line: 3     Íz ne-ist tág. Pe_díu ist náht. Sextus modus
Line: 4     est . cum his rebus quę in disiunctionem uenire
Line: 5     possunt .i. contrariis uel repugnantibus medietate
Line: 6     carentibus negatio pręponitur . et copulatiuę
Line: 7     coniunctiones adiunguntur. Ter séhsto ist . tán\ne
Line: 8     ríngintên únde uuíder-uuártigên díngin .
Line: 9     tíu ío geskéiden sínt . lóugin gegében uuírdit
Line: 10     fóre . únde dára-nâh fûegi. Ponitur quoque
Line: 11     primum ut id quod est subsequens auferatur.
Line: 12     Únde daz êrera uuírdit kesézzit . táz áber
Line: 13     díz ánder uuérde ze-stôrit. Hoc modo. Nec et
Line: 14     dies est et nox. Dies autem est. Nox igitur non est.
Line: 15     Sámint ne-íst ióh tág . ióh náht. Íz ist tág.
Line: 16     Sô ne-íst íz áber náht. Septimus modus est .
Line: 17     cum in eadem propositione aufertur quod pręce\dit .
Line: 18     ut ponatur quod consequitur. Ter síbindo
Line: 19     íst . tánne án dero sélbûn bîetungo . lóugin
Line: 20     uuírdit tés . táz fóre-gât . táz féstenunga uuérde
Page: 289  
Manuscript page: D39r  
Line: 1     dés . táz nâh-kât. Hoc modo. Non et dies est et
Line: 2     nox. Atqui dies non est. Nox igitur est. Sámint
Line: 3     ne-íst . ióh tág . ióh náht. Ze uuâre tág ne-íst.
Line: 4     Quísso dánne náht íst. Primus hanc regu\lam
Line: 5     habet secundum ciceronem. Si primum
Line: 6     secundum. Primum autem. Secundum igitur. Úbe
Line: 7     daz êrera íst . sô ist taz ándir. Taz êrera íst ;
Line: 8     taz ánder ist óuh. Secundus hanc. Si primum
Line: 9     secundum. Non secundum autem ; et non primum igitur.
Line: 10     Úbe daz êrera íst . sô ist taz ánder ; taz ánder
Line: 11     ne-íst. Sô_ne-íst óuh taz êrera. Tertius hanc.
Line: 12     Non ut et primum et non secundum. Primum autem.
Line: 13     Igitur et secundum. Nî . táz taz êrera sî . únde
Page of ed. Piper: 611 
Line: 14     daz ánder ne-sî. Taz êrera ist ; sô ist óuh taz
Line: 15     ándir. Quartus hanc. Aut primum aut se\cundum.
Line: 16     Primum autem. Non igitur secundum.
Line: 17     Alde daz êrera ist . álde daz ándir. Daz êre\ra
Line: 18     íst. Taz ánder óuh. Quintus hanc. Aut
Line: 19     primum aut secundum. Non autem primum.
Line: 20     Igitur secundum. Álde daz êrera ist . álde daz
Page: 290  
Manuscript page: D39v  
Line: 1     ánder. Taz êrera ne-íst ; sô íst áber daz ánder.
Line: 2     Sextus hanc. Non et primum et secundum. Pri\mum
Line: 3     autem. Non igitur secundum. Náls péi\diu .
Line: 4     ióh taz êrera . ióh taz ánder. Taz êrera
Line: 5     íst ; pe_díu ne-íst taz ánder. Septimus hanc.
Line: 6     Non et primum et secundum. Non primum autem.
Line: 7     Igitur secundum. Náls sámint . taz êrera . únde
Line: 8     daz ánder. Taz êrera ne-íst. Sô íst taz ánder;
Line: 9     .Notandum est diligenter . quia tertius modus
Line: 10     qui est a repugnantibus difficilior est cęte\ris .
Line: 11     eo quod quatuor eius sunt propositiones .
Line: 12     et assumptiones conclusionesque totidem .
Line: 13     ortę de quatuor repugnantibus et manifeste
Line: 14     falsis prędicationibus. Quę ita fiunt . dum prę\posita
Line: 15     si coniunctione . affirmatio affirmatio\nem .
Line: 16     et negatio negationem! Et item affirmati\onem
Line: 17     negatio . et negationem affirmatio sequ<u>ntur .
Line: 18     in hunc modum. Si dies est . nox est. Si dies non est . nox
Line: 19     non est. Si dies est . lux non est. Si lux non est . dies
Line: 20     est. Ex his duæ prima et nouissima prędicant
Page: 291  
Manuscript page: D40r  
Line: 1     esse quod non est. Aliæ uero duę prędicant
Line: 2     non esse quod est. Quibus contradicitur in
Line: 3     hunc modum. Non si dies est nox est. Non si dies
Line: 4     non est . nox non est. Non si dies est . lux non est.
Line: 5     Non si lux non est . dies est. Unius enim modi sunt
Line: 6     hæ quatuor propositiones . ut dictum est. Qui
Line: 7     modus a repugnantibus non diceretur . si non
Line: 8     plane repugnantia et falsa conuinceret . et ea
Page of ed. Piper: 612 
Line: 9     destrueret. His propositionibus tales accedunt ad\sumptiones
Line: 10     et conclusiones . et fit unus modus
Line: 11     siue dicas ; non si dies est nox est. Atqui dies est.
Line: 12     Nox igitur non est. Siue dicas. Non si dies non est .
Line: 13     nox non est. Atqui dies non est. Nox igitur est. Aut
Line: 14     si dicas. Non si dies est . lux non est. Atqui dies
Line: 15     est. Lux igitur est. Hoc solum exemplum prius posi\tum
Line: 16     est. Aut si dicas. Non si lux non est . dies est.
Line: 17     Atqui lux non est. Dies igitur non est. Fîer\uáltêr
Line: 18     íst ter drítto modus . fóne uîer ské\pfedôn
Line: 19     déro uuórto . díe álle éina repugnan\tiam
Line: 20     máchont. Sô man die uîere uer-ságet .
Page: 292  
Manuscript page: D40v  
Line: 1     sô sint tar-ûz uuôrtin uîer propositiones.
Line: 2     Tîen uólgênt tánne . sámo mánege assump\tiones .
Line: 3     únde conclusiones. Fúre-ním dáz uuó\la.
Line: 4     Álsô der uîerstunt líugit . tér-dir chídit .
Line: 5     úbe tág íst . sô íst iz náht . únde úbe tág ne\íst .
Line: 6     sô ne-íst iz náht . únde úbe tág íst . sône
Line: 7     íst lîeht . únde úbe lîeht neíst . sô ist íz tág.
Line: 8     Álsô ságet tér uîer-stúnt uuâr . tér-dir chí\dit .
Line: 9     táz ne-mág sîn . nóh táz . nóh óuh táz .
Line: 10     nóh óuh táz. Sâr dâr-bî . úbe ér uuíle . uól\le-récchen
Line: 11     den syllogismum . táz uuír-dit
Line: 12     sús. Nímet ér daz eîna dero únge-skéidenon .
Line: 13     án dero assumptione . sô nímet er óuh taz án\der .
Line: 14     án dero conclusione. Kelôubit ér síh á\ber
Line: 15     des éinen . sô gelóubet ér síh óuh tes ánde\rin.
Line: 16     Tára-in-gágene . genímit ér daz éina
Line: 17     déro geskéidenôn . án dero assumptione . sô
Line: 18     uuérit ér síh tes ánderin . án dero conclu\sione.
Line: 19     Uuérit ér síh áber des éinen . sô ne\uuérit
Line: 20     ér síh des ánderin. Neque hoc neglegenter
Page: 293  
Manuscript page: D41r  
Line: 1     cernendum est . qualiter ex duobus primis . ter\tius
Line: 2     modus oriatur. Sunt enim sibi conexa
Line: 3     dies et lux. Propterea uerę propositiones sunt
Line: 4     primi modi et secundi. Si dies est . lux est. Dein\de
Line: 5     si quis apposita negatione hanc uult de\struere
Page of ed. Piper: 613 
Line: 6     ueritatem dicens. Si dies est non lucet.
Line: 7     Hanc falsam prędi-cationem iterum redu\cit
Line: 8     ad ueritatem . qui secundam apponit .
Line: 9     negationem dicens. Non si dies est . non lucet.
Line: 10     Fiunt ergo primi duo per conexionem naturali\ter
Line: 11     coherentium . ut si dies est . lux est. Tertius
Line: 12     per negationem repugnantium . ut non potest fieri .
Line: 13     diem esse et non lucere. Quartus et quintus per dis\iunctionem
Line: 14     repugnantium . ut aut dies est aut
Line: 15     nox. Sextus et septimus . per negationem copulati\onis
Line: 16     eorundem repugnantium . ut non et dies
Line: 17     et nox. Est ergo in illis septem modis . tota dialec\tica
Line: 18a     secundum ciceronem.

Next part


This text is part of the TITUS edition of Notker, De Syllogismis.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 15.10.2021. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.