TITUS
Bhaskara, Lilavati
Part No. 6
Previous part

Chapter: 6    
[miśraka-vyavahāra]


Verse: 89p2    atʰa miśraka-vyavahāre karaṇa-sūtram sa-ՙardʰa-vr̥ttam /


Verse: 90a    pramāṇa-kālena hatam pramāṇam vimiśra-kālena hatam pʰalam ca /
Verse: 90c    sva-yoga-bʰakte ca pr̥tʰak-stʰite te miśra-āhate mūla-kalā-antare @stas / [Āpaṭe: pratʰak- < pr̥tʰak-]
Verse: 90e    yat vā iṣṭa-karma-ākʰya-vidʰes tu mūlam miśrāt cyutam tat ca kalā-antaram @syāt //


Verse: 90p    uddeśakas /


Verse: 91a    ՙpañcakena ՙśatena abde mūlam svam sakala-antaram /
Verse: 91c    sahasram ced pr̥tʰak tatra @vada mūla-kalā-antare //


Verse: 91p    nyāsas 1 & 12 \\ 100 & 1000 \\ 5 & * labdʰe krameṇa mūla-kalā-antare 625 / 375 // atʰa vā iṣṭa-karmaṇā kalpitam iṣṭam ՚rūpam 1 / uddeśaka-ālāpavat iṣṭa-rāśis iti-ādi-karaṇena ՚rūpasya varṣe kalā-antaram 3_5 / etad-yutena ՚rūpeṇa 8_5 dr̥ṣṭe 1000 ՚rūpa-guṇe bʰakte labdʰam mūla-dʰanam 625 / etat miśrāt cyutam kalā-antaram 375 // miśra-antare karaṇa-sūtram vr̥ttam /


Verse: 92a    atʰa pramāṇais guṇitās sva-kālās vyatīta-kāla-gʰna-pʰala-uddʰr̥tās te /
Verse: 92c    sva-yoga-bʰaktās ca vimiśra-nigʰnās prayukta-kʰaṇḍāni pr̥tʰak @bʰavanti //


Verse: 92p    uddeśakas /


Verse: 93a    yat ՙpañcaka-ՙtrika-ՙcatuṣka-ՙśatena dattam kʰaṇḍais ՙtribʰis gaṇaka niṣka-ՙśatam ՙṣaṣ-ūnam /
Verse: 93c    māseṣu ՙsapta-ՙdaśa-ՙpañcasu tulyam āptam kʰaṇḍa-ՙtraye api hi pʰalam @vada kʰaṇḍa-saṃkʰyām //


Verse: 93p    nyāsas 1 & 7 & 1 & 10 & 1 & 5 \\ 100 & * & 100 & * & 100 * \\ 5 & * & 3 & * & 4 & * miśra-dʰanam 94 / sva-yogas 235_21 / [Āpaṭe: sva-yogas 235_21 / miśra-dʰanam 94 / ] labdʰāni yatʰā-kramam kʰaṇḍāni 24 / 28 / 42 / ՙpañca-rāśi-vidʰinā labdʰam sama-kalā-antaram 8_2_5 // atʰa miśra-antare karaṇa-sūtram vr̥tta-ՙardʰam /


Verse: 94a    prakṣepakās miśra-hatās vibʰaktās prakṣepa-yogeṇa pr̥tʰak pʰalāni //


Verse: 94p    atra uddeśakas /


Verse: 95a    ՙpañcāśat ՙeka-sahitā gaṇaka ՙaṣṭaṣaṣṭis ՙpañca-ūnitā ՙnavatis ādi-dʰanāni yeṣām /
Verse: 95c    prāptā vimiśrita-dʰanais ՙtriśatī ՙtribʰis tais vāṇijyatas @vada @vibʰajya dʰanāni teṣām //


Verse: 95p    nyāsas 51 / 68 / 85 / miśra-dʰanam 300 / jātāni dʰanāni 75 / 100 / 125 / etāni ādi-dʰanais ūnāni lābʰās 24 / 32 / 40 // atʰa vā miśra-dʰanam 300 / ādi-dʰana-aikyena 204 ūnam sarva-lābʰa-yogas 96 / asmin prakṣepa-guṇite prakṣepa-yoga-bʰakte lābʰās @bʰavanti 24 / 32 / 40 // vāpī-ādi-pūraṇe karaṇa-sūtram vr̥tta-ՙardʰam /


Verse: 96    @bʰajet cʰidas aṃśais atʰa tais vimiśrais ՚rūpam @bʰajet @syāt paripūrti-kālas //


Verse: 96p    udāharaṇam /


Verse: 97a    ye nirjʰarās dina-dina-ՙardʰa-ՙtr̥tīya-ՙṣaṣṭʰais @saṃpūrayanti hi pr̥tʰak pr̥tʰak eva muktās /
Verse: 97c    vāpīm yadā yugapad eva sakʰe vimuktās te kena vāsara-lavena tadā @vada āśu //


Verse: 97p    nyāsas 1_1 / 1_2 / 1_3 / 1_6 / labdʰas vāpī-pūraṇa-kālas dina-aṃśas 1_12 // kraya-vikraye karaṇa-sūtram vr̥ttam /


Verse: 98a    paṇyais sva-mūlyāni @bʰajet sva-bʰāgais @hatvā tad-aikyena @bʰajet ca tāni /
Verse: 98c    bʰāgān ca miśreṇa dʰanena @hatvā mūlyāni paṇyāni yatʰā-kramam @syus // [Āpaṭe: krama < kramam]


Verse: 98p    uddeśakas /


Verse: 99a    sa-ՙardʰam taṇḍula-mānaka-ՙtrayam aho drammeṇa māna-ՙaṣṭakam mudgānām ca yadi ՙtrayodaśa-mitās etās vaṇik kākiṇīs /
Verse: 99c    @ādāya @arpaya taṇḍula-aṃśa-՚yugalam mudga-ՙeka-bʰāga-anvitam kṣipram kṣipra-bʰujas @vrajema hi yatas sa-artʰas agratas @yāsyati //


Verse: 99p    nyāsas / mūlye 1 / 1 / paṇye 7_2 / 8_1 / sva-bʰāgau 2_1 / 1_1 / miśra-dʰanam 13_64 / atra mūlye sva-bʰāga-guṇite paṇyābʰyām bʰakte jāte 4_7 / 1_8 / anayos yogena 39_56 / ete 4_7 / 1_8 bʰāgau ca 1_2 / 1_1 / miśra-dʰanena 13_64 / @saṃguṇya bʰakte jāte taṇḍula-muḍga-mūlye 1_6 / 7_192 / tatʰā taṇḍula-mudga-māne bʰāgau 7_12 / 7_24 / atra taṇḍula-mūlye paṇau 2 kākiṇyau 2 varāṭakās 13 / varāṭaka-bʰāgas ca 1_3 / mudga-mūlye [āpaṭe: mūdga- < mudga-] kākiṇyau 2 / varāṭakās 6 / varāṭaka-bʰāgau ca 2_3 // udāharaṇam /


Verse: 100a    karpūrasya varasya niṣka-՚yugalena ՙekam palam @prāpyate vaiśyā-nandana candanasya ca palam dramma-ՙaṣṭa-bʰāgena ced /
Verse: 100c    ՙaṣṭa-aṃśena tatʰā agaros pala-՚dalam niṣkeṇa me @dehi tān bʰāgais ՙekaka-ՙṣoḍaśa-ՙaṣṭaka-mitais dʰūpam @cikīrṣāmi aham //


Verse: 100p    nyāsas / mūlyāni drammās 32_1 / 1_8 / 1_8 / paṇyāni 1_1 / 1_1 / 1_2 / bʰāgās 1_1 / 16_1 / 8_1 / miśra-dʰanam drammās 16 / labdʰāni karpūra-ādīnām mūlyāni 2_9 / 8_9 / 8_9 / tatʰā teṣām paṇyāni 4_9 / 64_9 / 32_9 // ratna-miśre karaṇa-sūtram vr̥ttam /


Verse: 101a    nara-gʰna-dāna-ūnita-ratna-śeṣais iṣṭe hr̥te @syus kʰalu mūlya-saṃkʰyās /
Verse: 101c    śeṣais hr̥te śeṣa-vadʰe pr̥tʰak-stʰais abʰinna-mūlyāni atʰa vā @bʰavanti //


Verse: 101p    atra uddeśakas /


Verse: 102a    māṇikya-ՙaṣṭakam indranīla-ՙdaśakam muktāpʰalānām ՙśatam sad-vajrāṇi ca ՙpañca ratna-vaṇijām yeṣām ՙcaturṇām dʰanam /
Verse: 102c    saṅga-sneha-vaśena te nija-dʰanāt @dattvā ՙekam ՙekam mitʰas jātās tulya-dʰanās pr̥tʰak @vada sakʰe tad-ratna-mūlyāni me //


Verse: 102p    nyāsas mā 8 / nī 10 / mu 100 / va 5 / dānam 1 / narās 4 / nara-guṇita-dānena 4 ratna-saṃkʰyāsu ūnitāsu śeṣāṇi mā 4 / nī 6 / mu 96 / va 1 / etais iṣṭa-rāśau bʰakte ratna-mūlyāni @syus iti // tāni ca yatʰā-katʰam-cit iṣṭe kalpite abʰinnāni / atas atra iṣṭam tatʰā sudʰiyā @kalpyate yatʰā abʰinnāni iti / tatʰā iṣṭam kalpitam 96 / atas jātāni mūlyāni 24 / 16 / 1 / 96 / sama-dʰanam 233 / atʰa vā śeṣāṇām vadʰe 2304 pr̥tʰak śeṣais bʰakte jātāni abʰinnāni 596 / 384 / 24 / 2304 / janānām ՙcaturṇām tulya-dʰanam 5592 / teṣām ete drammās @saṃbʰāvyante // atʰa suvarṇa-gaṇite karaṇa-sūtram /


Verse: 103a    suvarṇa-varṇa-āhati-yoga-rāśau svarṇa-aikya-bʰakte kanaka-aikya-varṇas /
Verse: 103c    varṇas @bʰavet śodʰita-hema-bʰakte varṇa-uddʰr̥te śodʰita-hema-saṃkʰyā //


Verse: 103p    udāharaṇāni /


Verse: 104a    ՚viśva-՚arka-՚rudra-ՙdaśa-varṇa-suvarṇa-māṣās ՚diś-՚veda-՚locana-՚yuga-pramitās krameṇa /
Verse: 104c    āvartiteṣu @vada teṣu suvarṇa-varṇas tūrṇam suvarṇa-gaṇita-jña vaṇik @bʰavet kas //
Verse: 105a    te śodʰane yadi ca ՙviṃśatis ukta-māṣās @syus ՙṣoḍaśa āśu @vada varṇa-mitis tadā kā /
Verse: 105c    ced śodʰitam @bʰavati ՙṣoḍaśa-varṇa-hema te ՙviṃśatis kati @bʰavanti tadā tu māṣās //


Verse: 105p    nyāsas 13 & 12 & 11 & 10 \\ 10 & 4 & 2 & 4 jātā āvartite suvarṇa-varṇa-mitis 12 / ete eva yadi śodʰitās santas ՙṣoḍaśa māṣās @bʰavanti tadā varṇās 15 / yadi te ca ՙṣoḍaśa varṇās tadā ՙpañcadaśa māṣās @bʰavanti 15 // atʰa varṇa-jñānāya karaṇa-sūtram vr̥ttam /


Verse: 106a    svarṇa-aikya-nigʰnāt yuti-jāta-varṇāt suvarṇa-tad-varṇa-vadʰa-aikya-hīnāt /
Verse: 106c    ajñāta-varṇa-agni-ja-saṃkʰyayā āptam ajñāta-varṇasya @bʰavet pramāṇam //


Verse: 106p    udāharaṇam /


Verse: 107a    ՙdaśa-՚īśa-varṇās ՚vasu-՚netra-māṣās ajñāta-varṇasya ṣaṭ etad-aikye /
Verse: 107c    jātam sakʰe ՙdvādaśakam suvarṇam ajñāta-varṇasya @vada pramāṇam //


Verse: 107p    nyāsas / 10 & 11 & 0 \\ 8 & 2 & 6 labdʰa-jñāta-varṇa-mānam 15 // atʰa suvarṇa-jñānāya karaṇa-sūtram vr̥ttam /


Verse: 108a    svarṇa-aikya-nigʰnas yuti-jāta-varṇas svarṇa-gʰna-varṇa-aikya-viyojitas ca /
Verse: 108c    ahema-varṇa-agni-ja-yoga-varṇa-viśleṣa-bʰaktas avidita-agni-jam @syāt //


Verse: 108p    udāharaṇam /


Verse: 109a    ՙdaśa-՚indra-varṇās ՚guṇa-՚candra-māṣās kiṃcit tatʰā ՙṣoḍaśakasya teṣām /
Verse: 109c    jātam yutau ՙdvādaśakam suvarṇam kati iha te ՙṣoḍaśa-varṇa-māṣās //


Verse: 109p    nyāsas 10 & 14 & 16 \\ 3 & 1 & 0 labdʰam māṣa-mānam 1 // atʰa suvarṇa-jñānāya anyat karaṇa-sūtram vr̥ttam /


Verse: 110a    sādʰyena ūnas analpa-varṇas vidʰeyas sādʰyas varṇas svalpa-varṇa-ūnitas ca /
Verse: 110c    iṣṭa-kṣuṇṇe śeṣake svarṇa-māne @syātām svalpa-analpayos varṇayos te //


Verse: 110p    udāharaṇam /


Verse: 111a    hāṭaka-guṭike ՙṣoḍaśa-ՙdaśa-varṇe tad-yutau sakʰe jātam /
Verse: 111c    ՙdvādaśa-varṇa-suvarṇam @brūhi tayos svarṇa-māne me //


Verse: 111p    nyāsas 16 / 10 / sādʰyas varṇas 12 / kalpitam iṣṭam 1 / labdʰe suvarṇa-māne 16 & 10 \\ 2 & 4 atʰa vā ՙdvikena iṣṭena 16 & 10 \\ 4 & 8 ՙardʰa-guṇitena vā 16 & 10 \\ 1 & 2 evam bahudʰā // atʰa cʰandas-citi-ādau karaṇa-sūtram śloka-ՙtrayam /


Verse: 112a    ՙeka-ādi-eka-uttarās aṅkās vyastās bʰājyās krama-stʰitais /
Verse: 112c    paras pūrveṇa saṃguṇyas tad-paras tena tena ca //
Verse: 113a    ՙeka-ՙdvi-ՙtri-ādi-bʰedās @syus idam sādʰāraṇam smr̥tam /
Verse: 113c    cʰandas-citi-uttare cʰandasi upayogas asya tad-vidām //
Verse: 114a    mūṣā-vahana-bʰeda-ādau kʰaṇḍa-merau ca śilpake /
Verse: 114c    vaidyake rasa-bʰedīye tat na uktam vistr̥tes bʰayāt //


Verse: 114p    tatra cʰandas-citi-uttare kiṃcit udāharaṇam /


Verse: 115a    prastāre mitra gāyatryās @syus pāde vyaktayas kati /
Verse: 115c    ՙeka-ādi-guravas ca āśu kati kati @ucyatām pr̥tʰak //


Verse: 115p    iha hi ՙṣaṣ-akṣaras gāyatrī-caraṇas / atas ՙṣaṣ-antānām ՙeka-ādi-ՙeka-uttara-aṅkānām vyastānām krama-stʰānām ca nyāsas 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 \\ 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 yatʰā-ukta-karaṇena labdʰās ՙeka-guru-vyaktayas 6 / ՙdvi-guravas 15 / ՙtri-guravas 20 / ՙcatur-guravas 15 / ՙpañca-guravas 6 / ՙṣaṣ-gurus 1 / atʰa ՙekas sarva-lagʰus 1 / evam āsām aikyam pāda-vyakti-mitis 64 // evam ՙcatur-caraṇa-akṣara-saṃkʰyakān yatʰā-uktam @vinyasya ՙeka-ādi-guru-bʰedān @ānīya tān sa-ՙekān @ՙekī-kr̥tya jātās gāyatrī-vr̥tta-vyakti-saṃkʰyās 16777216 // evam uktʰā-ādi-utkr̥ti-paryantam cʰandasām vyakti-mitis jñātavyā // udāharaṇam śilpe /


Verse: 116a    ՙeka-ՙdvi-ՙtri-ādi-mūṣā-vahana-mitim aho @brūhi me bʰūmi-bʰartus harmye ramye ՙaṣṭa-mūṣe catura-viracite ślakṣṇa-śālā-viśāle /
Verse: 116c    ՙeka-ՙdvi-ՙtri-ādi-yuktās madʰura-kaṭu-kaṣāya-āmlaka-kṣāra-tiktais ekasmin ՙṣaṣ-rasais @syus gaṇaka kati @vada vyañjane vyakti-bʰedās //


Verse: 116p1    mūṣā-nyāsas 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 \\ 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 labdʰās ՙeka-ՙdvi-ՙtri-ādi-mūṣā-vahana-saṃkʰyās 8 & 28 & 56 & 70 & 56 & 28 & 8 & 1 \\ 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 evam ՙaṣṭa-mūṣe rāja-gr̥he mūṣā-vahana-bʰedās 255 // atʰa ՙdvitīya-udāharaṇam / nyāsas 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 \\ 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 labdʰās ՙeka-ādi-rasa-saṃyogena pr̥tʰak vyaktayas / 6 & 15 & 20 & 15 & 6 & 1 \\ 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 etāsām aikyam sarva-bʰedās 63 // iti miśra-vyavahāras samāptas //



Next part


This text is part of the TITUS edition of Bhaskara, Lilavati.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.