TITUS
Rg-Veda: Kausitaki-Upanisad
Part No. 3
Chapter: 3
Paragraph: 1
Verse: 1
pratardano
ha
vai
daivodāsir
indrasya
priyaṃ
dʰāmopajagāma
yuddʰena
ca
pauruṣeṇa
ca
/
Verse: 2
taṃ
hendra
uvāca
pratardana
varaṃ
vr̥ṇīṣveti
/
Verse: 3
sa
hovāca
pratardanas
tvam
eva
me
vr̥ṇīṣva
yaṃ
tvaṃ
manuṣyāya
hitatamaṃ
manyasa
iti
/
Verse: 4
taṃ
hendra
uvāca
na
vai
varaṃ
paro
parasmai
vr̥ṇīte
/
Verse: 5
tvam
eva
vr̥ṇīṣveti
/
Verse: 6
avaro
vai
kila
ma
iti
hovāca
pratardanaḥ
/
Verse: 7
atʰo
kʰalv
indraḥ
satyād
eva
neyāya
/
Verse: 8
satyaṃ
hīndraḥ
/
Verse: 9
taṃ
hendra
uvāca
mām
eva
vijānīhi
/
Verse: 10
etad
evāhaṃ
manuṣyāya
hitatamaṃ
manye
yan
māṃ
vijānīyāt
/
Verse: 11
triśīrṣāṇaṃ
tvāṣṭram
ahanam
/
Verse: 12
arurmagʰān
<ahanam>
/
Verse: 13
yatīn
sālāvr̥kebʰyaḥ
prāyaccʰam
/
Verse: 14
bahvīḥ
sandʰā
atikramya
divi
prahlādīyān
atr̥ṇaham
antarikṣe
paulomān
pr̥tʰivyāṃ
kālakāñjān
/
Verse: 15
tasya
me
tatra
na
loma
canāmīyata
/
Verse: 16
sa
yo
māṃ
veda
na
ha
vai
tasya
kena
cana
karmaṇā
loma
mīyate
na
steyena
na
bʰrūṇahatyayā
na
mātr̥vadʰena
na
pitr̥vadʰena
/
Verse: 17
nāsya
pāpaṃ
cakruṣo
mukʰān
nīlaṃ
vyetīti
//1//
Paragraph: 2
Verse: 1
sa
hovāca
prāṇo
'smi
prajñātmā
/
Verse: 2
taṃ
mām
āyur
amr̥tam
ity
upāssva
/
Verse: 3
āyuḥ
prāṇaḥ
/
Verse: 4
prāṇo
vā
āyuḥ
/
Verse: 5
yāvad
dʰy
asmiñ
cʰarīre
prāṇo
vasati
tāvad
āyuḥ
/
Verse: 6
prāṇena
hy
evāsmiṃl
loke
'mr̥tatvam
āpnoti
/
Verse: 7
prajñayā
satyaṃ
saṅkalpam
/
Verse: 8
sa
yo
mām
āyur
amr̥tam
ity
upāste
sarvam
āyur
asmiṃl
loka
eti
/
Verse: 9
āpnoty
amr̥tatvam
akṣitiṃ
svarge
loke
/
Verse: 10
tad
dʰaika
āhur
ekabʰūyaṃ
vai
prāṇā
gaccʰantīti
/
Verse: 11
na
hi
kaścana
śaknuyāt
sakr̥d
vācā
nāma
prajñāpayituṃ
cakṣuṣā
rūpaṃ
śrotreṇa
śabdaṃ
manasā
dʰyānam
/
Verse: 12
ekabʰūyaṃ
vai
prāṇā
bʰūtvaikaikam
etāni
sarvāṇi
prajñāpayantīti
/
Verse: 13
vācaṃ
vadantīṃ
sarve
prāṇā
anuvadanti
/
Verse: 14
cakṣuḥ
paśyat
sarve
prāṇā
anupaśyanti
/śrotraṃ
śr̥ṇvat
sarve
prāṇā
anuśr̥ṇvanti
/
Verse: 15
mano
dʰyāyat
sarve
prāṇā
anudʰyāyanti
/
Verse: 16
prāṇaṃ
prāṇantaṃ
sarve
prāṇā
anuprāṇanti
/
Verse: 17
evam
u
haitad
iti
hendra
uvāca
/
Verse: 18
asti
tv
eva
prāṇānāṃ
niḥśreyasam
iti
//2//
Paragraph: 3
Verse: 1
jīvati
vāgapetaḥ
/
Verse: 2
mūkān
hi
paśyāmaḥ
/
Verse: 3
jīvati
cakṣurapetaḥ
/
Verse: 4
andʰān
hi
paśyāmaḥ
/
Verse: 5
jīvati
śrotrāpetaḥ
/
Verse: 6
badʰirān
hi
paśyāmaḥ
/
Verse: 7
jīvati
mano'petaḥ
/
Verse: 8
bālān
hi
paśyāmaḥ
/
Verse: 9
jīvati
bāhucʰinnaḥ
/
Verse: 10
jīvaty
ūruccʰinna
iti
/
Verse: 11
evaṃ
hi
paśyāma
iti
/
Verse: 12
atʰa
kʰalu
prāṇa
eva
prajñātmā
[idaṃ
śarīraṃ
parigr̥hyottʰāpayati
/
Verse: 13
tasmād
etad
evoktʰam
upāsīteti
/
Verse: 14
saiṣā
prāṇe
sarvāptir]
yo
vai
prāṇaḥ
sā
prajñā
/
Verse: 15
yā
vai
prajñā
sa
prāṇaḥ
/
Verse: 16
tasyaiṣaiva
dr̥ṣṭir
etad
vijñānam
/
Verse: 17
yatraitat
puruṣaḥ
suptaḥ
svapnaṃ
na
kañcana
paśyaty
atʰāsmin
prāṇa
evaikadʰā
bʰavanti
/
Verse: 18
tad
enaṃ
vāk
sarvair
nāmabʰiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 19
cakṣuḥ
sarvai
rūpaiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 20
śrotraṃ
sarvaiḥ
śabdaiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 21
manaḥ
sarvair
dʰyānaiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 22
sa
yadā
pratibudʰyate
yatʰāgner
jvalataḥ
sarvā
diśo
viṣpʰuliṅgā
vipratiṣṭʰerann
evam
evaitasmād
ātmanaḥ
prāṇā
yatʰāyatanaṃ
vipratiṣṭʰante
/
Verse: 23
prāṇebʰyo
devāḥ
/
Verse: 24
devebʰyo
lokāḥ
/
Verse: 25
sa
eṣa
prāṇa
eva
prajñātmedaṃ
śarīraṃ
parigr̥hyottʰāpayati
/
Verse: 26
tasmād
etad
evoktʰam
upāsīteti
/
Verse: 27
saiṣā
prāṇe
sarvāptiḥ
/
Verse: 28
yo
vai
prāṇaḥ
sā
prajñā
/
Verse: 29
yā
vai
prajñā
sa
prāṇaḥ
/
Verse: 30
tasyaiṣaiva
siddʰir
etad
vijñānam
/
Verse: 31
yatraitat
puruṣa
ārto
mariṣyan
ābalyaṃ
nītya
sammohaṃ
nyeti
tad
āhur
udakramīc
cid
<iti>
/
Verse: 32
tan
na
śr̥ṇoti
na
paśyati
na
vācā
vadati
na
dʰyāyati
/
Verse: 33
atʰāsmin
prāṇa
evaikadʰā
bʰavanti
/
Verse: 34
tad
enaṃ
vāk
sarvair
nāmabʰiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 35
cakṣuḥ
sarvai
rūpaiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 36
śrotraṃ
sarvaiḥ
śabdaiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 37
manaḥ
sarvair
dʰyānaiḥ
sahāpyeti
/
Verse: 38
sa
yadāsmāc
cʰarīrād
utkrāmati
sahaivaitaiḥ
sarvair
utkrāmati
//3//
Paragraph: 4
Verse: 1
vāg
asmāt
sarvāṇi
nāmāny
abʰivisr̥jate
/
Verse: 2
vācā
sarvāṇi
nāmāny
āpnoti
/
Verse: 3
prāṇo
'smāt
sarvān
gandʰān
abʰivisr̥jate
/
Verse: 4
prāṇena
sarvān
gandʰān
āpnoti
/
Verse: 5
cakṣur
asmāt
sarvāṇi
rūpāṇy
abʰivisr̥jate
/
Verse: 6
cakṣuṣā
sarvāṇi
rūpāṇy
āpnoti
/
Verse: 7
śrotram
asmāt
sarvāñ
cʰabdān
abʰivisr̥jate
/
Verse: 8
śrotreṇa
sarvāñ
cʰabdān
āpnoti
/
Verse: 9
mano
'smāt
sarvāṇi
dʰyānāny
abʰivisr̥jate
/
Verse: 10
manasā
sarvāṇi
dʰyānāny
āpnoti
/
Verse: 11
saiṣā
prāṇe
sarvāptiḥ
/
Verse: 12
yo
vai
prāṇaḥ
sā
prajñā
/
Verse: 13
yā
vai
prajñā
sa
prāṇaḥ
/
Verse: 14
saha
hy
etāv
asmiñ
cʰarīre
vasataḥ
sahotkrāmataḥ
/
Verse: 15
atʰa
kʰalu
yatʰāsyai
prajñāyai
sarvāṇi
bʰūtāṇy
ekaṃ
bʰavanti
tad
vyākʰyāsyāmaḥ
//4//
Paragraph: 5
Verse: 1
vāg
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 2
tasyai
nāma
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 3
gʰrāṇa
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 4
tasya
gandʰaḥ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 5
cakṣur
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 6
tasya
rūpaṃ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 7
śrotram
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 8
tasya
śabdaḥ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 9
jihvaivāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 10
tasya
annarasaḥ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 11
hastāv
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 12
tayoḥ
karma
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 13
śarīram
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 14
tasya
sukʰaduḥkʰe
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 15
upastʰa
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 16
tasyānando
ratiḥ
prajātiḥ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 17
pādāv
evāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 18
tayor
ityāḥ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
/
Verse: 19
prajñaivāsyā
ekam
aṅgam
udūḷham
/
Verse: 20
tasyai
dʰiyo
vijñātavyaṃ
kāmāḥ
parastāt
prativihitā
bʰūtamātrā
//5//
Paragraph: 6
Verse: 1
prajñayā
vācaṃ
samāruhya
vācā
sarvāṇi
nāmāny
āpnoti
/
Verse: 2
prajñayā
gʰrāṇaṃ
samāruhya
gʰrāṇena
sarvān
gandʰān
āpnoti
/
Verse: 3
prajñayā
cakṣuḥ
samāruhya
cakṣuṣā
sarvāṇi
rūpāṇy
āpnoti
/
Verse: 4
prajñayā
śrotraṃ
samāruhya
śrotreṇa
sarvāñ
cʰabdān
āpnoti
/
Verse: 5
prajñayā
jihvāṃ
samāruhya
jihvayā
sarvān
annarasān
āpnoti
/
Verse: 6
prajñayā
hastau
samāruhya
hastābʰyāṃ
sarvāṇi
karmāṇy
āpnoti
/
Verse: 7
prajñayā
śarīraṃ
samāruhya
śarīreṇa
sukʰaduḥkʰe
āpnoti
/
Verse: 8
prajñayopastʰaṃ
samāruhyopastʰenānandaṃ
ratiṃ
prajātim
āpnoti
/
Verse: 9
prajñayā
pādau
samāruhya
pādābʰyāṃ
sarvā
ityā
āpnoti
/
Verse: 10
prajñayaiva
dʰiyaṃ
samāruhya
prajñayaiva
dʰiyo
vijñātavyaṃ
kāmān
āpnoti
//6//
Paragraph: 7
Verse: 1
na
hi
prajñāpetā
vāṅ
nāma
kiñcana
prajñāpayet
/
Verse: 2
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 3
nāham
etan
nāma
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 4
na
hi
prajñāpetaḥ
gʰrāṇo
gandʰaṃ
kañcana
prajñāpayet
/
Verse: 5
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 6
nāham
etaṃ
gandʰaṃ
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 7
na
hi
prajñāpetaṃ
cakṣū
rūpaṃ
kiñcana
prajñāpayet
/
Verse: 8
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 9
nāham
etad
rūpaṃ
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 10
na
hi
prajñāpetaṃ
śrotraṃ
śabdaṃ
kañcana
prajñāpayet
/
Verse: 11
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 12
nāham
etaṃ
śabdaṃ
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 13
na
prajñāpetā
jihvānnarasaṃ
kañcana
prajñāpayet
/
Verse: 14
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 15
nāham
etam
annarasaṃ
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 16
na
hi
prajñāpetau
hastau
karma
kiñcana
prajñāpayeyātām
/
Verse: 17
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 18
nāham
etat
karma
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 19
na
hi
prajñāpetaṃ
śarīraṃ
sukʰaduḥkʰaṃ
kiñcana
prajñāpayet
/
Verse: 20
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 21
nāham
etat
sukʰaduḥkʰaṃ
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 22
na
hi
prajñāpeta
upastʰa
ānandaṃ
ratiṃ
prajātiṃ
kāñcana
prajñāpayet
/
Verse: 23
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 24
nāham
etam
ānandaṃ
na
ratiṃ
na
prajātiṃ
prājñāsiṣam
iti
/
Verse: 25
na
hi
prajñāpetau
pādāv
ityāṃ
kāñcana
prajñāpayeyātām
/
Verse: 26
anyatra
me
mano
'bʰūd
ity
āha
/
Verse: 27
nāham
etām
ityāṃ
prājñāsiṣam
/
Verse: 28
iti
na
hi
prajñāpetā
dʰīḥ
kācana
sidʰyen
na
prajñātavyaṃ
prajñāyeta
//7//
Paragraph: 8
Verse: 1
na
vācaṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 2
vaktāraṃ
vidyāt
/
Verse: 3
na
gandʰaṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 4
gʰrātāraṃ
vidyāt
/
Verse: 5
na
rūpaṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 6
draṣṭāraṃ
vidyāt
/
Verse: 7
na
śabdaṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 8
śrotāraṃ
vidyāt
/
Verse: 9
nānnarasaṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 10
annarasasya
vijñātāraṃ
vidyāt
/
Verse: 11
na
karma
vijijñāsīta
/
Verse: 12
kartāraṃ
vidyāt
/
Verse: 13
na
sukʰaduḥkʰe
vijijñāsīta
/
Verse: 14
sukʰaduḥkʰayor
vijñātāraṃ
vidyāt
/
Verse: 15
nānandaṃ
na
ratiṃ
na
prajātiṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 16
ānandasya
rateḥ
prajāter
vijñātāraṃ
vidyāt
/
Verse: 17
netyāṃ
vijijñāsīta
/
Verse: 18
etāraṃ
vidyāt
/
Verse: 19
na
mano
vijijñāsīta
/
Verse: 20
mantāraṃ
vidyāt
/
Verse: 21
tā
vā
etā
daśaiva
bʰūtamātrā
adʰiprajñam
/
Verse: 22
daśa
prajñāmātrā
adʰibʰūtam
/
Verse: 23
yad
dʰi
bʰūtamātrā
na
syur
na
prajñāmātrāḥ
syuḥ
/
Verse: 24
yad
vā
prajñāmātrā
na
syur
na
bʰūtamātrāḥ
syuḥ
/
Verse: 25
na
hy
anyatarato
rūpaṃ
kiñcana
sidʰyet
/
Verse: 26
no
etan
nānā
/
Verse: 27
tad
yatʰā
ratʰasyāreṣu
nemir
arpitā
/
Verse: 28
nābʰāv
arā
arpitā
/
Verse: 29
evam
evaitā
bʰūtamātrāḥ
prajñāmātrāsv
arpitāḥ
/
Verse: 30
prajñāmatrāḥ
prāṇe
'rpitāḥ
/
Verse: 31
sa
eṣa
prāṇa
eva
prajñātmānanto
'jaro
'mr̥taḥ
/
Verse: 32
na
sādʰunā
karmaṇā
bʰūyān
bʰavati
no
evāsādʰunā
kanīyān
/
Verse: 33
eṣa
hy
eva
sādʰu
karma
kārayati
taṃ
yam
ebʰyo
lokebʰya
unninīṣate
/
Verse: 34
eṣa
u
evāsādʰu
karma
kārayati
taṃ
yam
adʰo
ninīṣate
/
Verse: 35
eṣa
lokapālaḥ
/
Verse: 36
eṣa
lokādʰipatiḥ
/
Verse: 37
eṣa
lokeśaḥ
/
Verse: 38
sa
ma
ātmeti
vidyāt
/
Verse: 39
sa
ma
ātmeti
vidyāt
//8//
Verse: col.
ity
r̥gvedāntargatakauṣītakibrāhmaṇāraṇyakopaniṣadi
tr̥tīyo
'
dʰyāyaḥ
//
This text is part of the
TITUS
edition of
Rg-Veda: Kausitaki-Upanisad
.
Copyright
TITUS Project
, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.