TITUS
Ammonius, In Aristotelem commentaria
Part No. 208

Chapter: 4  
Line: 31  ვითარებისათჳს და ვითარებისა*5


Paragraph: 2  
Line: 32    მასვე გუარსა მასწავლელობისასა ვითარებისაცა ზედა ვიჴუმევთ, რომლი[სა]15
Line: 33    რაჲსამიმართთა16 ზედა. გჳჴმს უკუე ჩუენ აქაცა მასწავლელობისასა წინაუწყებაჲ
Line: 34    რათაჲმე17 და პირველად ძიებაჲ წესსა კატიღორიისასა, მეორედ განსაზღვრებასა,
Page: 168 
Line: 1    მერმე ზედწარწერასა, ხოლო მეოთხედ ამათ თანა განწვალებისათჳსცა
Line: 2    მისისა.

Paragraph: 3  
Line: 3       და წესი უკუე /კატიღორიისაჲ ეგერა ცხად-არს ჩუენდა თქუმულთაგან
Line: 4    რაჲსამიმართთა შორის. განსაზღვრებისათჳს ვეძიებთ, რაჲსათჳს ვითარებისა
Line: 5    განსაზღვრებასა გარდამცემელი იტყჳს: "რომლისაებრ თანმქონებელნი მისნი
Line: 6    ვითარად ითქუმიანო". ხოლო ესე რომელსა ვეძიებთ, ვითარცა ცხადი და
Line: 7    აღსაარებული მიიღო ვითარისა მიერ, რამეთუ უცხადეს არს ვითარი და ეგერა1
Line: 8    მიერითგან ყოვლითურთ გრძნობად და გულისზრახვად ვითარებისა მოვალთ.
Line: 9    რამეთუ მხილველნი სძისა შორის თეთრსა და თოვლისა'შორის და სპეტისა შორის,
Line: 10    გულისზრახვად მოვალთ თეთრობისად. ეგრეთვე მგემებელნი თაფლისა
Line: 11    და ფინიკისა და მანანაჲსანი გულისზრახვად სიტკბოჲსა მოვალთ. მაგალითად
Line: 12    ვითარისა უკუე მოხუმითა პირველთქუმულთა ვითარებათაჲსა, სი/თეთრესა
Line: 13    ვიტყჳ და სიტკბოსა2, უცხადეს ქმნულად ჰყოფს3 მასწავლელობასა. ხოლო
Line: 14    არს4 ვითარ ვიდრემე თჳთ იგი თანმქონებელი ვითარებისაჲ, ხოლო თანქონებული
Line: 15    _ომავითარებელი5. ამისთჳს6 წინაცა დააწესა [ვითარი]7 ზედწარწერილისა
Line: 16    შორის, ვითარცა [მის]8 შორის სახილველობითა ვითარებისაჲთა.

Paragraph: 4  
Line: 17       ხოლო ჯერ-არს ამათ თანა განწვალებასაცა კატიღორიისასა თქუმაჲ. უწყებულ
Line: 18    იყავნ, ვითარმედ ვითარებისათა ოთხთა გუართა მომცემს ჩუენ არისტოტელი:
Line: 19    პირველად ექსსა და დიათესსა, მეორედ ძალსა და უძალობასა, მესამედ
Line: 20    ვნებულებითსა ძალსა და ვნებასა, მეოთხედ ნაკუეთსა და მორფსა.
Line: 21    და ექსი უკუე არს, ვითარ ოდეს ვიტყოდით: ქუეყანისმზომელსა ექსი აქუს
Line: 22    საქუეყანისმზომელოთა მიმართ ხედვათა. ხოლო დიათესი არს, ვითარ ოდეს
Line: 23    ვთქუათ ძლით სასმენელობათა რათმე ქონებაჲ ქუეყანისმზომელებრთა ხედვათაჲ.
Line: 24    /და ესე ვიდრემე პირველი გუარი ვითარებისაჲ9. ხოლო მეორე _ ძალი
Line: 25    და უძალობაჲ _ არს მოზავებულობაჲ და მოუზავებლობაჲ10 ბუნებითთა მიმართ
Line: 26    საქმეთა. და ძალად სადმე მოზავებულობასა ვიტყჳთ, ხოლო უძალობად
Line: 27    მოუზავებლობასა უწესთ. ხოლო11 მესამე გუარი ვნებულებითი ვითარებაჲ და
Line: 28    ვნებაჲ. ხოლო არს ვნებულებითი ვითარებაჲ12, ვითარ თოვლისა შორის სიცივე
Line: 29    და ცეცხლისა შორის სიმჴურვალე და ესე არს ორკეცი: ანუ ვითარცა ვნებისა
Line: 30    მოქმედი, ანუ ვითარცა ვნებისაგან შექმნილი შორის. სიცივე ვიდრემე
Line: 31    უკუე თოვლისაჲ და სიმჴურვალე ცეცხლისაჲ ითქუმის ვნებულებითი ვითარებაჲ
Line: 32    არა ვნებისაგან შექმნი-შორის, არამედ ვითარცა ვნებისა შემქმნელი (რამეთუ
Line: 33    არცა ქცეულობაჲ რაჲმე იქმნა ქუემდებარისა შორის, რაჲთა მიითუალვიდენ
Line: 34    ვითარებათა ამათ ცეცხლი და თოვლი, არამედ უფროჲსღა იგინი სხუათა
Line: 35    /შორის13 შთასდებენ14 სიმჴურვალესა და სიცივისა). ხოლო განჴურვებულისა
Line: 36    რკინისაშორისი სიმჴურვალე15 ითქუმის ვნებულებითად16 ვითარებად, ვითარ17
Line: 37    ვნებისა მიერ შექმნილი შორის. ვნებად18 ვიტყჳთ, რაჟამს პირველსა
Line: 38    [ჟამ]სა19 ვინმე მყოფი ყუითლად20 სირცხჳლისა მიერ მეწამულ-იქმნეს21 შემწუარი22.
Line: 39    ამას ვიტყჳთ ვნება-ყოფად. ხოლო მეოთხე გუარი ნაკუეთი და მორფი.
Page: 169 
Line: 1    და ცოდნაჲ საჴმარ-არს, ვითარმედ ნაკუეთი უკუე უსულოთა ზედა ითქუმის,
Line: 2    ხოლო მორფი _ სულიერთა ზედა. მეცნიერებაჲ ჯერ-არს, ვითარმედ
Line: 3    საღმრთომან პლატონ იჴუმია ვითარებისა სახელი სიტყჳს-ყოფასა შინა "თემისტიტოჲსსა"
Line: 4    და იგი იქმნა პირველ დამბადებელ ამის სახელისა, რამეთუ
Line: 5    იტყჳს, ვითარმედ: "მგონებ მე უმეცრად, რასა დაჰნიშნავს ვითარებისა სახელი
Line: 6    ანაზდათ1 თქუმულობისათჳს". და პლატონმან ესრეთ იჴუმია, ხოლო არისტოტელმან
Line: 7    განავრცო /ვითარებისა2 სახელი არა მხოლოდ3 სხეულთამდე4, არამედ
Line: 8    სულისაცა ზედა, მეტყუელმან5 ვითარება-ყოფად სულისა შორის ზედმიწევნულობისა
Line: 9    და სათნოებისა6.

Paragraph: 5  
Line: 10    ხოლო არს უღონოებაჲ7 არისტოტელისდა8 მეტყუელთაჲ, ვითარმედ: არასათანადოდ
Line: 11    ქმნა მან განწვალებაჲ, რამეთუ ვიტყჳთ ექსსა არა ხოლო სულისა
Line: 12    ზედა9, არამედ სხეულისაცა ზედა. რამეთუ სიმრთელესა ექსად ვიტყჳთ ყოფად
Line: 13    სხეულისად და კუალად მდგომსა ჴურვებასა. ამათ უკუე ვითარებათა რომლისა
Line: 14    გუართაგანისა ვითარებისაჲსა არისტოტელის მიერ თქუმულთაჲსა ქუეშე
Line: 15    აღვიყვანებთ?10 ხოლო რაჲთა სრული იყოს განწვალებაჲ, ვთქუათ ესრეთ:
Line: 16    "ვითარებისა რომელიმე უკუე არს მოზავებულებისაებრ ხოლო რომელიმე _
Line: 17    შორის ქმნისაებრ". და ესე ვიდრემე უკუე მოზავებულებისაებრი ჰყოფს მეორესა
Line: 18    გუარსა არისტოტელის მიერ თქუმულთასა ძალისა და უძალოე/ბისებრისა11.
Line: 19    ხოლო შორისქმნისებრნი12 ანუ მესრულეობითი არს, ანუ არცა მესრულეობითი.
Line: 20    ხოლო მესრულეობითისაჲ რომელიმე ვნებასა შეიქმს გრძნობისა შორის
Line: 21    ჩუენისა, რომელიმე არა იქმს ვნებასა, არცა არს13 მოქმედი ვნებისაჲ. [რომელიმე)14
Line: 22    ძნიადგანსაგდებელ არს, [რომელიმე]15 _ ადვილგანსაგდებელ16. ხოლო17
Line: 23    უკუეთუ ძნიადგანსაგდებელი ვიდრემე იყოს, შეიქმნების ექსად, ხოლო იქმნების
Line: 24    ანუ სულისა შორის, ანუ სხეულისა შორის, ხოლო უკუთუ ადვილგანსაგდებელი,
Line: 25    იქმნების დიათესად. ხოლო ექსი სულისა შორის სადმე _ ზედმიწევნულობაჲ,
Line: 26    სათნოებაჲ, ხოლო სხეულისა შორის, _ ვითარ სიმრთელე.
Line: 27    ხოლო უკუეთუ ვინმე თქუას სიმრთელე ვნების შემქმნელად, რამეთუ
Line: 28    ვიგრძნობთ მისსა, ვჰრქუათ, ვითარმედ: არა სიმრთელისასა ვიგრძძნობთ,
Line: 29    არამედ ვნებითთა18 ვითარებათა, მძღუანველთა სიმრთელისათა.
Line: 30    რამეთუ ჴურვებიანნი ვიდრემე აგრძნობენ ბუნებისგარეშისა მჴურ*/ვალებისა
Line: 31    მუნ მყოფისასა და კუალად არ მყოფისასა, ხოლო თჳთ მის სიმრთელისასა
Line: 32    არა აგრძნობენ. რომლისათჳს რაოდენნიცა უმკურნალო, მიფარულად
Line: 33    შემუსრვილებასა სნებისასა არა აგრძნობენ, რამეთუ არცა არს მაშინ
Line: 34    საცნაურ სნება[ჲ], თჳნიერ მხოლოთა მკურნალთად და თჳთ მათ მკურნალთაცა
Page: 170 
Line: 1    ნიშანნი რაჲმე ჰქონან მეცნიერებისა მიერ, რომელთაგან მოინადირებენ სიმრთელესა
Line: 2    და სნეულებასა. ხოლო შექმნილი ვნება[ჲ] რომელიმე ძნიადგანსაგდებელ
Line: 3    არს, ხოლო რომელიმე _ ადვილგანსაგდებელ. და უკუეთუ ადვილგანსაგდებელ
Line: 4    იყოს, ერთსა ნაკუეთსა მესამისა გუარისა არისტოტელისა მიერ თქუმულისასა
Line: 5    ჰყოფს, ხოლო ვიტყჳთ ვნებასა, ვითარ არს, კდემულება[ჲ] სირცხჳლისამიერ
Line: 6    განმეწამულებულ არს*1... ხოლო უკუეთუ ძნიადგანსაგდებელ იყოს,
Line: 7    ჰყოფს სხუასა დაკუეთასა მესამისა გუარისა ვნებითისა ვითარებისასა ვნების
Line: 8    შემქმნელსა. ხოლო არცა მი[ს]რულებით*2 იყოს, არამედ ანუ ზედსაჩინო[ჲ]სა
Line: 9    შორის იხილვების, ანუ სიღრმედ შთაწეულ არს ქუემდებარისა. და უკუეთუ
Line: 10    სიღრმედ შთაწეულ არს, ანუ ადვილგანსაგდებელ არს, ანუ ძნელგანსაგდებელ*3...
Line: 11    ვიდრემე იყოს, შეიქმს ვნებასა მესამისასა გუარი/სა კუალად ვითარებისა
Line: 12    სიტყჳსა, ხოლო უკუეთუ ძნიადგანსაგდებელ იყოს, ჰყოფს მას ვნებულისა
Line: 13    ვითარებისა ქუეშე, არა ვნებისა შემქმნელობითსა, არამედ ვნებისაგან
Line: 14    შორის-შექმნილსა, ვითარ-იგი მეწამულქმნილებისა ზედა, რამეთუ ვითარითა
Line: 15    გუარითა კდემულებისა მიერ განმეწამებულ[მან]1 ვნებისაგან მოიგო ეგევითარი
Line: 16    ფერი, მითვე გუარითა ბუნებისაგან მეწამულმან ბუნებისებრითა რა[ჲ]თმე
Line: 17    ვნებითა ეგევითარი იმქონა [ფერი]2.

Paragraph: 6  
Line: 18    უწყებულ-იყავნ, ვითარმედ არისტოტელი შეცვალებისასა იტყჳს ქმნ[ა]სა3
Line: 19    ცხოველისა (სიც!)*4 შორის "ბუნებითისა მსმენელობისა" შორის არა [ყოვლისა]4
Line: 20    ვითარებისაგან, არამედ მხოლოდ ვნებულებითთაგან. რამეთუ ექსისაებრნი
Line: 21    ვითარებანი არ შეიქმანო5, იტყჳს, შეცვალებასა, არამედ გზასა რასვე
Line: 22    ხრწნილებადმიმართსა ანუ ქმნასამიმართსა. რამეთუ უკუეთუ ვინმე ღირსად
Line: 23    გარდაქმნასა შეცვალება[ჲ] ექსისასა არსებისა არს (სიც!)*5, რამეთუ ეძიებს
Line: 24    ფილოსოფოსი გუართა გარდაქმნისათა, რამეთუ იტყოდა ექს-ყოფასა ქმნისა,
Line: 25    ხრწნილებისა, აღორძინებისა, მოკლებასა, გარდაქმნისა, ადგილობითისა ცვალებისასა.
Line: 26    ხოლო იხილვებიან ესევითარნი გარდაქმნანი ოთხთა კატიღორიათა
Line: 27    შინა: არსებისა შორის, რაოდენისა შორის, ვითარისა შორის, სადასა შორის. და
Line: 28    გარდაქმნა ვიდრემეო, იტყჳს, ქმნილი არსებისა არ-ყოფისაგან უკუე [ყოფისა]მიმართი
Line: 29    ითქუმის ქმნად*6, ხოლო ყოფისაგან არ-ყოფადმიმართი ითქუმის
Line: 30    ხრწნილ/ებ[ად]7.

Paragraph: 7  
Line: 31    ხოლო რაოდენობითისა შესმენისა შორის ქმნილი გარდაქმნა[ჲ] იწოდების
Line: 32    აღორძინებად და მოკლებად. ხოლო სადაობითისა შესმენისა შორის ითქუმის
Line: 33    ადგილისებრ8 გარდაქმნად, ხოლო შეცვალებაო, იტყჳს, არა ყოვლისა სახისაებრ
Line: 34    ვითარებისასა იქმნების. რამეთუ ექსისაებრთა9 არა თუმცა ითქუმოდა შეცვალება[ჲ],
Line: 35    არამედ ვითარ ქმნა[ჲ] რათამე და ხრწნილებანი. რამეთუ უკუეთუ
Line: 36    სულისა შორის იყოს ექსი ზედმიწევნულობა[ჲ] ანუ სათნოება[ჲ] იყუნენ, ხოლო
Line: 37    შეცვალოს, უკუეთუ არ-ყოფისაგან ყოფისა მიმართ ვიდრემე, იქმნების ქმნა
Page: 171 
Line: 1    რაჲმე, ხოლო უკუეთუ ყოფისაგან არ-ყოფად მიმართ, ხრწნილებად ითქუმის.
Line: 2    და ამათ1, იტყჳს, არ ჯერ-არსო წოდებად შეცვალებად. აწ სადმე ვიტყჳთ შეცვალებისა
Line: 3    ქმნასა, რაჟამს გარდაქმნა[ჲ] ვნებულებითთაებრ ვითარებათა ექმნეს,
Line: 4    ესე იგი არს, არა არსებითთაებრ, არამედ შემთხუევითთა საქმისა.. და ესენი
Line: 5    უკუე ამათთჳს ითქუნეს.

Paragraph: 8  
Line: 6    ხოლო უკუეთუ არა სრულსა არსებისადა შეყოფილ არს, არამედ მხოლოსა
Line: 7    ზედსაჩინოსა შორის იხილვების, უკუეთუ უსულოთა შორის ვიდრემე
Line: 8    იყოს, ითქუმის ნაკუეთი, ხოლო სულიერთა შორის2 ითქუმის მორფი. რამეთუ
Line: 9    ესე ვუწყით3 განყოფილება[ჲ] ნაკუეთისა და მორფისა[ჲ], ანუ რამეთუ ნაკუეთი
Line: 10    ოცნებასა შინა ჩუენსა იხილვების, [ხოლო]4 მორფი _ ბუნებითთა საქმეთა შინა,
Line: 11    ვითარცა მოაქუს სახელსა მორფისასა და ყოვლისა უსულოჲსაებრ, ვიტყჳ
Line: 12    უკ/უე, შეშისა და რკინისა და5 ქვისა და რაოდენსა სხუასა ბუნებითთა სხეულთა
Line: 13    თანა აქუს ნაკუეთისა. ხოლო უკუეთუ ვინმე თქუას: რაჲსა მიზეზისათჳს
Line: 14    არა ფერთაცა ზედა მორფ-ყოფად ვიტყჳთ. ვითარ იგინიცა ზედსაჩინოჲსათჳს
Line: 15    იხილვებიან? ვიტყჳთ6, ვითარმედ: ფერნი არა მარტივად ცვალებასა შორის
Line: 16    ზედსაჩინოჲსასა იხილვებიან, არამედ უეჭუელად ენაცვალების განსჯისათჳს
Line: 17    სხეულსა, ხოლო მორფსა7 ზედა და ნაკუეთსა8 უცვალებელად გებულსა9 ცვალება[ჲ]
Line: 18    მხოლოჲსა ზედასაჩინოჲსათჳს იქმნების. რამეთუ უკუეთუ მიმღებელთა
Line: 19    ცჳლისათა და[ვ]დვათ10 მას სამყური ნაკუეთი, ანუ11 კჳვო, მერმე კუალად დამსრემელთა
Line: 20    მისთა სამყურობისაგან შევქმნათ სფერად. და არცა ერთისა ცვალებასა
Line: 21    არსებისასა მოქმედთა ნაკუეთი მხოლოდ გამოვცვალეთ, რამეთუ არა უდარეს
Line: 22    იყოს ცვილ სამყურისაცა12 ნაკუეთისა მქონებელი და სფერებისა[ჲ].

Paragraph: 9  
Line: 23       ხოლო*1 არიან ექსნი ვიდრემე დიათესნიცა და დიათესნი არა საჭიროდ
Line: 24    ექსნიცა. რამეთუ ვითარ-იგი სახელისა და რიმასად შეისმინების სახელი, ეგრეთვე
Line: 25    ექსისაცა და დიათესისად შეისმინების დიათესი. და არს ვიდრემე ექსი
Line: 26    დიათესიცა ზოგადობისაებრ შესმენისა მათისა, ხოლო არა მერმე _ დიათესისა
Line: 27    ექსისა, რამეთუ დიათესთაგანი რომელიმე განიწვალების ექსისადმი და დიათესისა,
Line: 28    ხოლო რომელიმე წინააღმდგომ განისხუაების ექსისა მიმართ.



Subchapter: 1  
Line: 29  ხოლო სხუანათესავი ვითარებისა[ჲ], რომლისაებრ
Line: 30  პიტიკოსთა13*2 ვი/ტყჳთ, ანუ დრომიკოსთა. ანუ


Paragraph: 1  
Line: 31       მრთელთა, ანუ სნებიანთა, ვითარებისად ნათესავად
Line: 32       მყოფისა, რაჲსათჳს, სახეთა მისთაგანისა რომელსამე

Paragraph: 2  
Line: 33       უკუე პირველად იტყჳს, ხოლო რომელსამე _
Line: 34       მეორედ

Paragraph: 3  
Line: 35       ვიტყჳთ*3, ვითარმედ: ვითარ-იგი ვითარება[ჲ] არა არიან რომელიმე მათგანი
Line: 36    პირველ, ხოლო რომელიმე მეორე, არამედ მხოლოდ პატივითა განიყოფვიან.
Line: 37    ვითარ სახედ კაციცა ცხენსა. ხოლო ვითარ იტყჳს "ნათესავსა" ვითარებისასა,
Line: 38    რომელი უნათესავესიცა არს? "ნათესავი" თქუა ნაცვალად "სახისა", რაჲთა
Page: 172 
Line: 1    აჩუენოს, ვითარმედ არა არს უსახეესი სახე, არამედ ნათესავი უკუე ურთიერთას,
Line: 2    ხოლო სახე ვითარებისა ქუეშე აღყვანებული. ვითარმცა ვთქუთ არსებისა
Line: 3    ნათესავ-ყოფად ცხოველი ნაცვალად მის ქუეშისა ნათესავობისა.

Paragraph: 4  
Line: 4       მეორედ უკუე ამისსა გადასცემს სახედ ვითარებისა ძალისა და უძალეობრობისა.
Line: 5    და ვიტყჳთ პიტიკოსთა ანუ დრომიკოსთა [ბუ]ნებით1 მქონებელთა
Line: 6    სიმა[რჯ]ჳსათა2 ესევითართაგანისა რაჲსამე მიმართ, ესე იგი არს, ეგვითარად
Line: 7    მყოფთა ძალითა. და პირველად უკუე სახედ ვითარებისაშორის-ქმნა[ჲ]
Line: 8    იხილვების ექსისაძლითი, რამეთუ ძალითა პიკტნი ანუ დრომიკნი, სიმარჯვისა
Line: 9    მქონებელნი ამისდა მიმართ3, ითქუმიან ძალისაებრ ბუნებითისა ანუ უძალობისა4
Line: 10    ყოფად, რამეთუ უკუეთუ ანუ პიკტი, ანუ დრომევსი5 შორის-ქმნითი ყოს,
Line: 11    არღა მერმე ძალისაებრ ბუნებითისა, ანუ უძალობისა ითქუმის*1.





Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 20.5.2001. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.