TITUS
Mxitar Heraci, Jermanc Mxitarowtiun
Part No. 31
Previous part

Book: 30     
Line: 9 
ԳԼՈՒԽ Լ՜.

Line: 10 
ՎԱՍՆ ՍՏԱԾՄԱՆ ԵՒ ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՓԻՄԵՌԻՆՈՍ ՋԵՐՄԱՆՆ ՈՐ Ի ՊԱԼՂԱՄԷ
Line: 11 
ԼԻՆԻ , ՈՐ ԹԱՐԳՄԱՆԻ ԱՄԵՆԱՅՆ ԱՒՈՒՐ ՋԵՐՄՆ։


Line: 12    Sentence: 1   Այլ պատեհ է ի յայս ջերմանս սկիզբն զբնութիւնն
Line: 13    կակղացուցանել։ Sentence: 2   Եթէ ուժն ընկերէ՝ տուր կէս լիտր
Line: 14    պատատկի ջուր. Sentence: 3   եւ սնուցած վարդ տասն դրամ. Sentence: 4   եւ
Line: 15    սրքնճպին տասն դրամ, յիրար խառնէ եւ տուր, զերդ
Line: 16    որ այլ դեղի ռասմն է։ Sentence: 5   Ապա թէ ի կարիք հասնի,
Line: 17    գարեջուր տուր, եփած կարօսի տակ, եւ ըռազիանի
Line: 18    տակի կեղեւ՝ նուկի մի մեղր սրքնճուպինով. Sentence: 6   ապա թէ
Line: 19    գարեջուրն քացխի ի ստամոքսն, մի տաս զգարեջուրն։

Line: 20    Sentence: 7   Ապա թէ ի յայդ ջերմդ վերաբերութիւն հանդիպի,
Line: 21    մի արգիլես, մանաւանդ ի հիւանդութեան
Line: 22    սկիզբն. Sentence: 8   զատել՝ թէ շատ լինի վերաբերութիւն՝ որ
Line: 23    վատուժի հիւանդն։ Sentence: 9   Ապա տուր Մայուբեհի շարապն,
Line: 24    զոր զուգեն ի գինւոյ եւ ի սերկեւլի ջրէն. Sentence: 10   եւ այլ
Line: 25    տուր նռան բադակ, որ աննուխով լինի զուգած. Sentence: 11   եւ
Line: 26    յայս ջերմս մի տաս դամոյնի ջուր եւ յունապի ջուր
Line: 27    եւ ոչ թմրհնդոյ ջուր, զի զէն է շատ։

Page: 83   Line: 1    Sentence: 12   ԳԼԽԱՑԱՒԻ ՈՐ Ի ՊԱԼՂԱՄԷ։

Line: 2    Sentence: 13   Ապա թէ գլխացաւութիւն հանդիպի, զգլուխն ի
Line: 3    վերայ տաք ջրի շոգւոյ կալ. Sentence: 14   եւ արկ ի վերայ գլխոյն
Line: 4    տաք ջուր, յոր եփած լինի մարզանկօշ եւ քլիլ մալք
Line: 5    եւ նամամ՝ որ է սիսամբար. Sentence: 15   եւ ի քիթքն ձէթ մի տաս
Line: 6    արկանել, եւ ոչ ի վերայ գլխոյն կաթն տալ կթել.

Line: 7    Sentence: 16   զատել՝ թէ խարտէշ մաղձն խառնած լինի ընդ պալղամն։

Line: 8    Sentence: 17   Եւ զկերակուրն հացի փշրուկ տուր, եւ ճակընդղի
Line: 9    բազուկ, եւ սիսռան ջուր. Sentence: 18   զամէնդ քաղցր նշի
Line: 10    ձիթով. Sentence: 19   եւ ի յօրն հաղ մի տուր, եւ զայն թեթեւ։

Line: 11    Sentence: 20   Ապա թէ նեղէ զինք ջերման ցուրտն եւ հովանալն,
Line: 12    տաք ջուր խմելոյ տուր, յոր եփած լինի դաղձն եւ
Line: 13    անիսոն եւ կարուսի ունդ եւ մազտաքէ։ Sentence: 21   Եւ դիր իւր
Line: 14    ներքեւ տաք ջուր՝ որ քրտնի. Sentence: 22   յոր եփած լինի դաղձն
Line: 15    եւ բաբունիճ եւ մարզանկուշ եւ սամիթ, եւ կամ այլ
Line: 16    ջուր՝ յոր եփած լինի յինքն ակրկարհայ՝ ձարձատ արարած.

Line: 17    Sentence: 23   զի խիստ արգիլէ զցրտանալն եւ զսռսռալն
Line: 18    զոր ի յայս ջերմս լինի, եւ ի յայն ջերմն՝ որ երկու օր
Line: 19    ընդ մէջ լինի նոպայն, զոր անուանեն տետռատէօս։

Line: 20    Sentence: 24   Ապա թէ նիւթն շատ լինի եւ հաստ, որ զերդ պաղած
Line: 21    լինի, մի տաս սրքնճպին՝ մինչեւ նօսրանայ նիւթն
Line: 22    եւ պարկեշտ լինի. Sentence: 25   զի սրքնճպինն զհաստ նիւթն այլ
Line: 23    հաստացնէ։ Sentence: 26   Ապա թէ նօսր լինի նիւթն եւ գէճ, եւ
Line: 24    չլինի հաստ, տուր զսրքնճպինն, զի հալէ եւ կտրէ,
Line: 25    եւ սրբէ զհով նիւթն, եւ զգոզն յորդորէ, զլերդին
Line: 26    խցկիլն եւ զերիկամանցն բանայ, եւ իջցնէ զգէճ նիւթն։

Line: 27    Sentence: 27   Եւ այլ պատրաստ՝ որ հով ջուր չտաս ի յայս
Line: 28    հիւանդութիւնս, զի զնիւթն հաստցնէ, եւ զջերմն
Line: 29    յերկարացնէ, եւ զնիւթին զեփիլն եւ զվճարիլն յամեցնէ.

Line: 30    Sentence: 28   բայց տաք ջուրն խիստ օգտակար է, զի զնիւթն
Line: 31    պարկեշտցնէ եւ հալէ, զծարաւն կտրէ, եւ զգիճութիւն
Line: 32    հալէ։

Page: 84   Line: 1    Sentence: 29   ՎԵՐԱԲԵՐՈՒԹԵԱՆ։

Line: 2    Sentence: 30   Ապա թէ վերաբերութիւն չէ ինքնին որ բնութիւն ընկերէ
Line: 3    ի հետ , եւ ի կարիք լինի որ վերաբերութիւն
Line: 4    այնէ, տուր բողկ՝ որ ուտէ, որ թրջած լինի ի սրքնճպինն
Line: 5    օր մի եւ գիշեր մի. Sentence: 31   կամ կարմիր լովիասի
Line: 6    ջուր տուր, որ յինքն եփած լինի սամիթ եւ առուի
Line: 7    դաղձն եւ սակաւ մին աղ եւ սրքնճպին. Sentence: 32   եւ յայդ ջերմանտ
Line: 8    սկիզբն զքո զամենայն թպտիր հանց արա՝ զերդ որ
Line: 9    ասացաք։ Sentence: 33   Ապա թէ յամէ ջերմն, եւ ընդ տասնեւչորս
Line: 10    օր անցնի, ըռազիանի ջուր եւ կարօսի սրքնճպինով եւ
Line: 11    կամ վարդի կուռսով։

Line: 12    Sentence: 34   ԸՄՊԵԼԻ ՈՐ ՕԳՏԷ ՊԱԼՂԱՄԻ։

Line: 13    Sentence: 35   Ապա թէ չթողու ջերմն այդ դեղերովդ՝ զոր ասացաք,
Line: 14    զայս զըմբելի տուր՝ որ օգտէ պալղամին շատ օրաց
Line: 15    ջերման. Sentence: 36   առ կարօսի եւ ըռզիանի տակի կեղեւ
Line: 16    տասն տասն դրամ. Sentence: 37   շէկ չամիչ ի հատճէն հանած
Line: 17    եօթն դրամ. Sentence: 38   վարդ, եւ զափդ՝ որ է պետարիօն, եւ
Line: 18    պատվարդ՝ որ է հողմավարդ, եւ շուքաղ երեք երեք
Line: 19    դրամ. Sentence: 39   զայս ամէն երեք լիտր ջրով եփէ մինչեւ մի
Line: 20    լիտր մնայ. Sentence: 40   քամէ, եւ տուր յամէն օր չորս նուկի
Line: 21    յանօթուց, օգտակար է։

Line: 22    Sentence: 41   Ապա թէ բնութիւնն կապ լինի, տուր զայն հապն՝
Line: 23    որ լուացած ասպրով լինի զուգեն եւ մազտաքէով եւ
Line: 24    հընդիկ աղով. Sentence: 42   այլ հաւու ձագ մի տաս կերակուր,
Line: 25    եւ ոչ տուռայճ, մինչեւ իջանի ջերմն, եւ պակասի քան
Line: 26    զայն՝ որ յառաջին աւուրքն էր. Sentence: 43   զատել՝ թէ տեսանես
Line: 27    զհիւանդն որ բնիկ վատուժել լինի։ Sentence: 44   Եւ այլ
Line: 28    պատեհ է՝ որ առաջի օրէն մինչեւ եօթն օրն պարկեշտ
Line: 29    այրնես զթպտիրն. Sentence: 45   ապա թէ յետ եօթն աւուրն
Line: 30    չպակասի ջերմն, եւ ոչ հետ չորեքտասան աւուրն,
Line: 31    ապա զկերակուրն սակաւ մի այլ ուժով տուր, որ ուժն
Line: 32    հիւանդութեան հաւասար գայ եւ բովէ։ Sentence: 46   Ապա թէ յերեսն
Line: 33    կամ ի յոտսն փուքս անկանի, տուր զդեղն նախկին
Line: 34    զոր յակրայբադինն կայ գրած, կամ զմուռսիայ
Line: 35    դեղն։

Page: 85   Line: 1    Sentence: 47   ՂՈՒՌՍ ՈՐ ՕԳՏԷ ՊԱԼՂԱՄԻ։

Line: 2    Sentence: 48   Եւ այլ այս կուրսս շատ օգտակար է հին ջերման,
Line: 3    եւ որ ի յերեսն փուքս անկանի կամ ի յոտսն, եւ զուգեն
Line: 4    զինքն ի տասն դեղէ. Sentence: 49   եւ իւր նշանքն այս է։

Line: 5    Sentence: 50   Առ անիսոն եւ կարմիր կապրի տակ՝ որ է քապարի
Line: 6    տաք, չորս չորս դրամ. Sentence: 51   սադճ եւ օշինդր, սումպուլ եւ
Line: 7    լեղի նուշ կեղեւած, կարօսի ունդ եւ ըռազիանի ունդ
Line: 8    մի մի դրամ. Sentence: 52   ղափտի քամուքս եւ մազտաքէ երեք երեք
Line: 9    դրամ. Sentence: 53   զամէնս աղա եւ մաղէ. Sentence: 54   եւ տաք ջրով շաղւէ,
Line: 10    կուրսեր արա, եւ ի շքի չորացո. Sentence: 55   եւ տուր ամէն օր
Line: 11    մի դրամ հետ մեղեր սրքնճուպինի։ Sentence: 56   Ապա թէ հազ
Line: 12    լինի, տուր հետ մեղեր սնուցած վարդի։

Line: 13    Sentence: 57   Եւ այլ պատեհ է որ գիտենաս, որ այս պալղամի
Line: 14    ջերմս չլինի յիստակ, եւ խառն լինի ընդ խարտէշ
Line: 15    մաղձն. Sentence: 58   յայնժամ պատրաստ՝ որ չտաս զտաք խիստ
Line: 16    դեղերն. Sentence: 59   եւ ստածէ ըստ իւր նշանացն զոր երեւենայ։

Line: 17    Sentence: 60   ՎԱՍՆ ԽԱՐՏԷՇ ՄԱՂՁԻ։

Line: 18    Sentence: 61   Ապա թէ խարտէշ մաղձն աւելի լինի, պակասեցո
Line: 19    ի տաք դեղերոյն , եւ յաւելցո ի Հով դեղերն,
Line: 20    զերդ շաքարով սրքնճպինն, ճուլապ եւ գարեջուր,
Line: 21    յոր ըռազիան լինի եփած, եւ հնդիպէի հունդ, եւ
Line: 22    տուր զտապաշիրին կուրսն, եւ այլ դեղեր՝ զոր նման
Line: 23    են այտոց։

Line: 24    Sentence: 62   ՎԱՍՆ ՍԵՒ ՄԱՂՁԻ, ՈՐ Է ՍԷՎՏԱՅ։

Line: 25    Sentence: 63   Ապա թէ սաւտայն խառնի ընդ պալղամն, եւ հաստցնէ
Line: 26    զինքն, ի բան տար զխիստ տաք դեղերն, զերդ
Line: 27    օշնդրին կուրսն հետ տակերոյ ջրին. Sentence: 64   եւ տուր զծծմի
Line: 28    դեղն. Sentence: 65   եւ այլ տուր զթիրեաքն եւ զչամանի ճվարիշն,
Line: 29    եւ այլ զոր նմանէ յայդ դեղերտ. Sentence: 66   եւ այդ բաւական
Line: 30    լինի օգնութեամբն Աստուծոյ։

Line: 31    Sentence: 67   Մահամատի Զաքարիայն ասէ ի նոյն պատճառդ,
Line: 32    պալղամն չորս ցեղ են. Sentence: 68   մէկն այն է՝ որ ի
Line: 33    հալած ապիկի նման է , եւ երկրորդն այն է ՝ որ համովն
Page: 86   Line: 1    թթու լինի, եւ երրորդն համովն քաղցր, եւ չորրորդն՝
Line: 2    համովն աղի լինի. Sentence: 69   եւ երբ բորբոսին, ամէն մէկի նշան
Line: 3    եւ այնելիք ուրիշ են։ Sentence: 70   Եւ իւրեանց նշանն այն է. Sentence: 71   այն
Line: 4    պալղամն որ ի հալած ապիկի նման է, լինի՝ երբ բորբոսի
Line: 5    իւր ջերմն՝ խիստ դող ունի, եւ այն պալղամն որ
Line: 6    համովն թթու լինի, եւ ի ջերման ի ժամն ցրտանալն
Line: 7    շատ եւ խիստ լինի. Sentence: 72   եւ այն պալղամն որ աղի լինի,
Line: 8    դողն եւ ցրտանալն պակաս լինի, եւ ի յետոյ տաքութիւնն
Line: 9    աւելի քան զայլոցն. Sentence: 73   եւ այն պալղամն որ քաղցր
Line: 10    լինի, դողն եւ տաքութիւնն պակաս լինի։

Line: 11    Sentence: 74   Եւ իւրեանց ստածումն այն է. Sentence: 75   եթէ ջերմանն
Line: 12    պատճառն այն պալղամն լինի, որ ի հալած ապիկի
Line: 13    նման է, իւր ստածումն վերաբերութիւն այրնելն է.

Line: 14    Sentence: 76   եւ կերակուր պարկեշտ տալ, զերդ վառեկ հաւ պարկեշտ
Line: 15    համեմնով եփած, որ հիւանդին ուժն չպակասի,
Line: 16    մինչեւ հիւանդութիւն ի վճար գայ։

Line: 17    Sentence: 77   ԸՄՊԵԼԻՔ ՊԱԼՂԱՄԻ։

Line: 18    Sentence: 78   Ապա թէ ջերմանն պատճառն այն պալղամն լինի
Line: 19    որ թթու է, յիր սկիզբէն ի վեր վարդմարապայ
Line: 20    տուր մինչեւ ցեւթն օրն. Sentence: 79   ապա առ ըռազիանի ջուր
Line: 21    եւ ըղըրդական ջուր, եւ կարօսի ջուր, զամէնս յիրար
Line: 22    խառնէ, եւ վարդմարապով տուր ըստ կարեացն ի
Line: 23    յամէն օր ի յանօթուց, շատ օգտէ։

Line: 24    Sentence: 80   ԱՅԼ ԸՄՊԵԼԻՔ ՊԱԼՂԱՄԻ։

Line: 25    Sentence: 81   Այլ դեղ. Sentence: 82   առ մեղրաջուր, եւ ընդ զուփայն խառնէ
Line: 26    եւ տուր. Sentence: 83   ապա թէ բնութիւնն կապ լինի, առ վարդմարապայ,
Line: 27    եւ թառնճպինի ջրով տրորէ, եւ խմելոյ
Line: 28    տուր՝ որ բնութիւնն կակղանայ։

Line: 29    Sentence: 84   ԸՄՊԵԼԻՔ ՎԵՐԱԲԵՐՈՒԹԵԱՆ ՊԱԼՂԱՄԻ։

Line: 30    Sentence: 85   Ապա թէ պատճառն ջերմանն այն պալղամն լինի
Line: 31    որ աղի է, իւր ստածումն այս է. Sentence: 86   առ սրքնճպին՝ որ
Line: 32    հնդանօք լինի զուգած, եւ ընդ բողկի ջուրն խառնէ,
Line: 33    եւ տուր՝ որ վերաբերութիւն առնէ։ Sentence: 87   Եւ հետ այնոր
Page: 87   Line: 1    առ սնուցած մանիշակ, եւ ընդ շիրիխիշտն խառնէ
Line: 2    եւ տուր։

Line: 3    Sentence: 88   ՀՈՒԿՆԱՅ ՊԱԼՂԱՄԻ։

Line: 4    Sentence: 89   Ապա թէ բնութիւնն կապ լինի, հուկնայ դիր այս
Line: 5    նշանօքս։ Sentence: 90   Առ մեղր եւ աղ եւ ճակընդղի ջուր, եւ ընդ
Line: 6    ներքոյ ի բան տար՝ զերդ իւր ռասմն է. Sentence: 91   օգտակար
Line: 7    է։ Sentence: 92   Ապա թէ վերաբերութիւն չկարէ առնել , բռանց
Line: 8    մի տար վերաբերութիւն այրնել, որ ստամոքսն չտկարանայ
Line: 9    եւ ահոկէ։

Line: 10    Sentence: 93   Ապա թէ ջերմանն պատճառն այն պալղամն լինայ՝
Line: 11    որ քաղցր է, իւր ստածումն այս է՝ որ ի յանօթեց
Line: 12    սրքնճուպին տաս, զոր հնտանօք լինի զուգած։ Sentence: 94   Ապա
Line: 13    թէ հետ այս ջերմանս գոզն հաստ եւ կարմրագոյն լինի,
Line: 14    երակ առ ըստ կարեացն, եւ հետ այնոր սրքնճուպին
Line: 15    տուր, օգտէ։ Sentence: 95   Ապա թէ զսարդոստէին զբոյնն
Line: 16    Հոռոմ ձիթով թանայ, եւ զմարմինն օծանէ, օգտէ։

Line: 17    Sentence: 96   Ապա թէ այսով չի լուծանի ջերմն, իւր թապտիրն
Line: 18    այն է՝ որ վերաբերութիւն այն է, եւ կերակուր պակաս
Line: 19    ուտէ, եւ վարդմարապայ տուր եղկ ջրով. Sentence: 97   շատ օգտէ
Line: 20    Աստուծով։



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mxitar Heraci, Jermanc Mxitarowtiun.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 12.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.