TITUS
Movses Kalankatowaci, Patmowtiwn Alowanic Asxarhi
Part No. 23
Previous part

Chapter: 23  
Page: 85  
Line: 3 
ԳԼՈՒԽ Ւ՜Գ.

Line: 4  Տեսիլ մի Խոճկորիկոյ պոռնկորդւոյն Եսուաղենայ՝ արքային
Line: 5  Աղուանից, որ էր կարգեալ կողմնապահ, եւ պատմէ
Line: 6  արքային։


Line: 7       Այրն այն Խոճկորիկ անուն, որում երանելին
Line: 8    Զաքարիա եւ սուրբն Պանդալէոն յայտնեցան
Line: 9    ՛ի Ցռի ՛ի հասարակ աւուր, ՛ի քուն կայր
Line: 10    եւ տեսանէր ՛ի տեսլեան եօթն այր յեկեղեցւոջն՝
Line: 11    սպիտակ եւ պճղնաւոր պարեգօտիւք։ Եւ խօսեցեալ
Line: 12    առն ընդ աբեղայսն՝ ասէ, "Օրհնեալ արք՝ յորժամ
Line: 13    դուք աստ էք, ընդէ՞ր ոչ ցուցանէք զտեղին
Line: 14    նշխարաց սրբոյն Գրիգորիսի. զի ոմանք ասեն
Line: 15    եթէ աստ է, եւ ոմանք եթէ անդ, եւ մեք յաշխատութեան
Line: 16    եւ ՛ի բազում հոգս եմք։" Պատասխանի
Line: 17    ետուն ամենեքեան եւ ասեն. "Նշան ինչ ո՞չ
Line: 18    տեսեր". նորա պատասխանեալ, թէ ոչ. եւ մի
Line: 19    յեօթանցն առաջնորդեալ առնն՝ ասէ. "Եկ զկնի
Line: 20    իմ եւ ցուցից քեզ զնշանակեալ տեղին"։ Եւ տարաւ
Line: 21    զիս ՛ի տեղին զոր ցուցեալն էր յառաջ. եւ
Line: 22    տեսանէի զի երկիրն պատառէր՝ եւ ընդ պատառուածն
Line: 23    ճրագ լուցեալ երեւէր, եւ բոց ճրագին
Line: 24    յերկուս բաժանեալ բուրէր ՛ի վեր. եւ ասէ ցաբեղայն
Page: 86   Line: 1    որ զնշանն ցուցանէր, թէ երթամ պատմեմ
Line: 2    արքայի զնշանդ զոր ցուցեր ինձ. եւ նա ասէ՝ երթ եւ
Line: 3    պատմեա։ Եւ գայր այրն առ արքունիսն, եւ թուէր
Line: 4    թէ արքայ ՛ի քուն իցէ. եւ ինքն չիշխէր զարթուցանել։
Line: 5    Եւ անդրէն դարձեալ առ աբեղայն ասէր՝
Line: 6    արքայ ՛ի քուն էր եւ ոչ կարացի զարթուցանել.
Line: 7    եւ մինչ անդրէն դառնայր այրն, երկիրն պատառեալ
Line: 8    կայր, եւ ճրագն լուցեալ եւ աբեղայն առընթեր
Line: 9    կացեալ ՛ի տեղւոջն։ Եւ ասէ աբեղայն
Line: 10    ցայրն, յորժամ զարթնուցու արքայն՝ զոր տեսերդ,
Line: 11    պատմեսջիր նմա։ Եւ կամեցաւ ոտամբն
Line: 12    զպատառուածն ծածկել, եւ զլոյսն արգելուլ։ Եւ
Line: 13    Խոճկորիկայ բուռն հարեալ արգելոյր, թէ մի առներ
Line: 14    զայդ, մինչեւ արքայն եւս տեսցէ։ Եւ նորա
Line: 15    չառեալ յանձն՝ ոտամբ հարեալ զտեղին, անյայտ
Line: 16    արար զպատառուածն, եւ ասէ՝ արքայ յորժամ
Line: 17    զարթիցէ, պատմեսջիր զնշանդ զոր տեսեր։ Եւ
Line: 18    զարթուցեալ ՛ի քնոյ, եկն պատմեաց զայս ամենայն
Line: 19    արքային։ Վասն որոյ զցայգն բոլոր ամենայն
Line: 20    բազմութիւն ժողովելոցն անդադար խընդրուածս
Line: 21    եւ պաղատանս մատուցանէին առ Աստուած՝
Line: 22    տուողին ամենայն բարութեանց։ Իսկ ՛ի
Line: 23    վաղիւ անդր, յորժամ զառաւօտուն կատարէին
Line: 24    զպաշտօն, եկեալ միաբանութեամբ ամենեքեան
Line: 25    ՛ի տեղի նշանաւոր խաչին, եւ զխորանն արքունի
Line: 26    ՛ի վերայ տեղւոյն հարեալ, եւ շուրջ զխորանաւն
Line: 27    բէժ ածին բացագոյն. եւ արտաքոյ բեժին ժողով
Page: 87   Line: 1    եպիսկոպոսացն դաս դաս իւրաքանչիւր աշակերտօք
Line: 2    շուրջ կացեալ զբեժովն, սարկաւագացն խաչ
Line: 3    ՛ի ձեռս եւ երիցանց աւետարան ՛ի գիրկս, եւ պաշտօնէից
Line: 4    բուրվառ ՛ի ձեռս զանազանութեամբ
Line: 5    խունկս ածել առ միաբանութեամբ սաղմոսելոյն
Line: 6    եւ բարեբանելոյն զանճառելի երրորդութիւնն՝ հընչէր
Line: 7    երկիրն։ Իսկ առաքինասէր թագաւորն՝ հոլոնեալ
Line: 8    եւ բահ ՛ի ձեռն առեալ՝ քաջաբար առնէր
Line: 9    զբրածն. նա եւ բարեսէր եւ յոյժ հաւատացեալ
Line: 10    թագուհին զխինձ մատուցեալ թագաւորական
Line: 11    զգեստու ՛ի հողոյն կրէր փութապէս։ Յայնժամ
Line: 12    եպիսկոպոսունք եւ երիցունք եւ նախարարք եւ կանայք
Line: 13    նոցա՝ իւրաքանչիւր զգեստուք մեծաւ փափագանօք
Line: 14    կրէին ՛ի դուրս զհող. բայց սխալեալ՝
Line: 15    առ կողմամբ առնէին զբրածն. եւ երանելւոյն
Line: 16    նշխարք յարեւելս կոյս մնայր։ Յայնժամ յոյժ
Line: 17    տրտմութիւն կալաւ զթագաւորն եւ զամենայն
Line: 18    ժողովս բանակին, մինչեւ նստէր ստրջացեալ թագաւորն
Line: 19    ՛ի մեծագոյն հոգս։ Եւ ապա քաջալերեալ
Line: 20    ճշմարիտ հաւատով ասէր. "Անսխալ լինի
Line: 21    բան ամենակեցուցչին Աստուծոյ, յերկուց եւ յերից
Line: 22    ժողովելոց յանուն կենարարին, վաղվաղակի
Line: 23    գտանել զխնդիր բարւոյն։ Իսկ այսչափ բազմութիւն
Line: 24    ժողովելոցս յանուն բոլորեցուն Աստուծոյ՝
Line: 25    հաստատեալ գիտեմ, զի ոչ անփոյթ արարեալ
Line: 26    մերժեսցէ զմեզ ամօթով"։ Եւ հրամայեաց զսուրբըն
Line: 27    Զաքարիա եւ զՊանդալէոն զմեծ եւ զյոյժ հըռչակելին
Page: 88   Line: 1    Գրիգորիս եւ զՀռիփսիմէ Գայիանեաւ հանդերձ՝
Line: 2    բերել եւ դնել առաջի բրածին։ Անդէն վաղվաղակի
Line: 3    առեալ առն միոյ զբահն, թողոյր զառաջին
Line: 4    բրածն եւ սկսանէր զկողմանէ յարեւելս
Line: 5    կոյս դիմել. եւ պատահէր գերեզմանի երանելւոյն։
Line: 6    Ապա յոյժ խնդալից եղեալ թագաւորն, եւ
Line: 7    ամենեքեան որք էին ՛ի խորանին՝ ազդումն առնէին
Line: 8    բազմութեան ժողովոյն զգիւտ նշխարաց
Line: 9    սրբոյն։ Եւ դիմեալ ամենայն բազմութեան առ ՛ի
Line: 10    նշխարսն առ ոտս կամէին հարկանել զբէժն եւ
Line: 11    զխորանն, մինչեւ արտաքս ելանել թագաւորին
Line: 12    եւ հազիւ ուրեմն դադարեցուցանել զդիմեալսն։
Line: 13    Իսկ ՛ի բանալ գերեզմանին եւ յերեւել նշխարացն՝
Line: 14    անընդելական իմն բուրէր հոտ անուշից,
Line: 15    մինչեւ ամենեցուն ՛ի թմրութեան լեալ
Line: 16    ժամս բազումս, ծածկելով զյոլովից խնկարկութեանցն
Line: 17    զհոտ։ Ընդ որ յոյժ հիացեալ արքայ, եւ
Line: 18    ամենայն որք ընդ նմա միաբան տային փառս
Line: 19    Տուողին այնպիսի ահաւոր բարեաց։ Ապա նստէր
Line: 20    առ գերեզմանի սրբոյն թագաւորն ՛ի վերայ
Line: 21    երկրի, եւ ՛ի զանազան պատուելի սպասուց արքունի
Line: 22    հրամայէր բերել. եւ եդեալ սապատ ՛ի վերայ
Line: 23    ինքեան ծնգացն՝ յոյժ երկիւղիւ սպասէր։
Line: 24    Եւ երիցունքն հանելով զնշխարս՝ հաւաքէին ՛ի վեր
Line: 25    ՛ի սապատն. եւ գտին եւս շիշս երկուս ապակիս
Line: 26    առ նոյն նշխարաց, ՛ի միում կայր յարենէ Զաքարիայ,
Line: 27    եւ ՛ի միւսումն ՛ի նշխարաց սրբոյն Պանդալէոնի.
Page: 89   Line: 1    եւ առեալ զամէնն ՛ի դուրս՝ ողջունէր
Line: 2    ամենայն բազմութիւն մինչեւ յերեկոյ։ Եւ կընքեալ
Line: 3    թագաւորին արքունի մատանեաւն՝ հրամայէր
Line: 4    մեծաւ զգուշութեամբ պահել մինչեւ ցառաւօտն։
Line: 5    Եւ գտանէին ապակի մի նորին Գրիգորիսի
Line: 6    ըմպելի, զոր առեալ գոհանայր արքայն
Line: 7    զԱստուծոյ ամենակալէ։ Իսկ ՛ի վաղիւ անդր
Line: 8    հրամայեաց զիւր իսկ վառն արկանել ՛ի վերայ
Line: 9    երկրին, եւ ոսկեղէն մողոզմայս բերեալ անոյշ
Line: 10    գինով զնշխարսն հրամայէր լուանալ եւ յարեւացուցանել
Line: 11    ՛ի վերայ ստորարկեալ վառին։ Անդ
Line: 12    ուրեմն գողացեալ աբեղայի միոյ ՛ի նշխարացն՝
Line: 13    որ էր յԱմարասայ վանից, եկեալ Գրիգորիսի ՛ի
Line: 14    տեսլեան մեծավայելուչ փառօք՝ երեւեալ ումեմն
Line: 15    ասաց զանուն աբեղային եւ զգողանալն։ Զոր հարցեալ
Line: 16    արքային՝ խոստովանեալ եբեր առաջի նորա
Line: 17    զխորեալ մասնն։ Եւ տրտնջեալ առն միոյ ՛ի
Line: 18    քարակրացն, սկսաւ հայհոյել զնահատակն Քրիստոսի՝
Line: 19    զԳրիգորիս, եւ ասէր, մեզ նեռն ընտրեցաւ
Line: 20    Գրիգորիսն այն։ Եւ իսկոյն հասեալ նմա
Line: 21    պատուհաս յԱստուծոյ, զգետնեալ յերկիր՝ դառնայր
Line: 22    երեսքն յետս. եւ այնպէս բազում աւուրս
Line: 23    առնէր ընդ առնն՝ մինչեւ եկեալ եւ հող առեալ ՛ի
Line: 24    տեղւոյն՝ ուր կայր գերեզման սրբոյն, հեղեալ
Line: 25    արտասուս յոյժ՝ ապա գտանէր զառողջութիւն,
Line: 26    եւ յանցանացն զթողութիւն։ Ահ մեծ յայնժամ
Line: 27    արկանէր ՛ի վերայ գործունէիցն եւ գործակալաց.
Page: 90   Line: 1    եւ փութապէս երկիւղիւ գործէին զշինուած սուրբ
Line: 2    եկեղեցւոյն։ -- Աստանօր հրամայէր թագաւորն
Line: 3    տալ մասն իւրաքանչիւր եպիսկոպոսաց, առ ՛ի
Line: 4    բաշխել վիճակելոց իւրեանց, եւ մեծագոյն ինչ
Line: 5    մասն յԱմարաս հրամայէր թողուլ ՛ի նշխարացն
Line: 6    եւ զայլսն մեծաւ զգուշութեամբ եւ զանազան
Line: 7    սպասուք պահէր թագաւորական կնքովն կնքեալ։
Line: 8    Եւ ՛ի վերայ գերեզմանին հրամայէր հիմն արկանիլ
Line: 9    մատռան եւ փութապէս աւարտել եւ անուանել
Line: 10    մատուռն սրբոյն Գրիգորիսի։ Եւ այնուհետեւ
Line: 11    ոտանաւոր տքնութեամբ անձնապաշտ լեալ արքայն
Line: 12    զեպիսկոպոսունս՝ ցնծալից ուրախութեամբ
Line: 13    պաշտէր զհամայն ժողովն եւ ՛ի ձայն քաղցր յերգս
Line: 14    սաղմոսաց յորդագոյնս ՛ի բարեբանութեան Աստուծոյ
Line: 15    ելանէր բանակն։ Եւ յերրորդում գիշերին,
Line: 16    յորում չորրորդն մերկանայր տիւ՝ կատարէին
Line: 17    զտէրունեան եւ զկենդանական ահաւոր խորհուրդն։
Line: 18    Ապա չուէր բանակն ամենայն առաջին
Line: 19    կարգադրութեամբն եւ սրբոցն դասուք։ Անդանօր
Line: 20    բարեացապարտն Վաչական արքայ զհոգեւորական
Line: 21    եւ զգերաշխարհիկ զայն աւար առեալ, որ էր անանց
Line: 22    եւ անպատմելի բարեացն առիթ, որ նախ
Line: 23    քան զնա եղելոցն թագաւորաց ոչ ումեք համբարեցաւ
Line: 24    այնպիսի մեծասքանչ պարգեւք, առ
Line: 25    քրիստոսաժողով բանակին աւարամասն առեալ
Line: 26    զողորմութեանցն Աստուծոյ, բերկրումն անճառական
Line: 27    ստանային ՛ի ձեռն քրիստոսազգեստ արքային,
Page: 91   Line: 1    զորոյ գովութիւնն ոչ ինչ նուազ գոլ
Line: 2    վարկանեմ, քան զարեւմտականին տիրող Կոստանդիանոս
Line: 3    կայսր, կամ զԱրշակունին Տրդատիոս Հայոց
Line: 4    Մեծաց փրկութեան գտող, զի եւ մեզ արեւելեայցս
Line: 5    սա եղեւ դուռն լուսոյ աստուածգիտութեան
Line: 6    եւ բազմազան բարեաց օրինակ։ Սա մեծապէս
Line: 7    ելեալ ՛ի հանդէսս յայս՝ դառնայ ըստ
Line: 8    որում զգալն էր պատրաստեալ՝ նոյնգունակ եւ
Line: 9    առաւելագոյն եւս հայեցուցանող պայծառութեամբ
Line: 10    զճանապարհն յօրինեալ՝ շարժի ՛ի տեղւոջէն. եւ
Line: 11    հետիոտս կացեալ ամենայն բազմութեամբն հանդարտ
Line: 12    եւ ցածագնաց քայլիւք՝ նման խաղաղացեալ
Line: 13    ծովու երթային։ Եւ ՛ի քաղցրաձայն հընչմանց
Line: 14    եւ ՛ի ճառագայթարձակ նշողից փողփողելոց
Line: 15    օդն զուարճացեալ եւ հրեշտակք իսկ երգակիցք,
Line: 16    թուէր թէ երկիրս երկինք վերերեւէր։ Եւ
Line: 17    ինքն իսկ թագաւորն անխունջ վաստակով՝ որպէս
Line: 18    ՛ի գալն նոյնպէս ՛ի գնալն անցուցանէր ընդ
Line: 19    նոյն գետն. եւ կացուցեալ զդեսպակ սրբոցն նըստէր
Line: 20    ամենայն բազմութեամբն. եւ եպիսկոպոսացն
Line: 21    օրհնեալ զխառնիճաղանճ բազմութիւն՝ հրամայէին
Line: 22    գնալ յիւրաքանչիւր տեղիս։ Իսկ զդասս
Line: 23    եպիսկոպոսաց եւ երիցանց եւ այլ պատուական
Line: 24    արանցն առեալ թագաւորին ընդ սրբոյն՝ տանէր
Line: 25    մինչեւ ցՔարուէճ օթի տեղի։ Եւ ապա անդ գոհացեալ
Line: 26    զամենեցունց եւ երկիրպագութիւն մատուցեալ
Line: 27    շնորհիւ եկելոցն ՛ի նորա հրամանս եւ
Page: 92   Line: 1    ՛ի գործակցութիւն խնդրոյն այնմիկ՝ շնորհս մատուցանէր
Line: 2    եւ ասէր. "Որոց բարեխօսութեամբ եւ
Line: 3    ձեր աղօթիւք ցանկալին ինձ եւ ձեզ շնորհողին
Line: 4    Քրիստոսի միշտ փառք եւ գոհութիւն"։ Եւ նոցա
Line: 5    միաբան օրհնեալ զթագաւորն թագուհեաւն հանդերձ
Line: 6    եւ ամենայն դրամբն՝ ասեն. "Զամենայն
Line: 7    բարի զոր խնդրեսցես դու յԱստուծոյ ՛ի ձեռն
Line: 8    սրբոյն Գրիգորիսի տացէ քեզ, եւ շնորհեսցէ մեզ
Line: 9    լինել քեզ ընդ երկայն աւուրս խաղաղասէր ընդ
Line: 10    աշխարհի ՛ի փառազարդութիւն եկեղեցւոյ առաւելապէս
Line: 11    յորդորելով օր ըստ օրէ, եւ զվախճան
Line: 12    քո Քրիստոսի խոստովանութեամբն կնքեսցէ կենարարն
Line: 13    Քրիստոս եւ նորին Հայրն երկնաւոր"։
Line: 14    Եւ առեալ թագաւորին ընդ ինքեան զաւագ եպիսկոպոսապետն
Line: 15    Շուփհաղիշոյ գնայր. եւ յորժամ
Line: 16    գեղջ ուրուք ՛ի յայտ ելանէր դեսպակ սըրբոցն՝
Line: 17    իջանէր եւ հետեւակ սպասաւորէր սրբոցն,
Line: 18    մինչեւ տարեալ ընդ շինանիստն անցուցանէր՝ ոչ
Line: 19    որպէս զօրէն թագաւորի փափկութեամբ յօրացելոյ
Line: 20    հպարտացեալ, եւ կամ արգելաւորութեամբ
Line: 21    վարեցեալ ՛ի հանգստարանի փափկութեան, այլ
Line: 22    իբրեւ զկիրթ եւ յոյժ հմուտ կարգի քրիստոնէութեան
Line: 23    երկասիրութեամբ հպատակէր պատուիրանացն
Line: 24    Աստուծոյ։ Այսոցիկ այսպէս եղելոց՝ եւ յոյժ
Line: 25    հռչակեալ լուր սրբոյն Գրիգորիսի ընդ ամենայն
Line: 26    աշխարհն Ուտէացւոց գաւառին, յոր գեօղ կամէին
Line: 27    մտանել սուրբքն, ընդ յառաջ ելանէին ծերք
Page: 93   Line: 1    եւ տղայք, արք եւ կանայք, եւ հեռագոյն եւս գեօղք
Line: 2    խաչիւք եւ զանազան ծաղկօք եւ բուրմամբ խնկոց
Line: 3    անուշից, անթիւ բազմութեամբ գային խնդացեալք,
Line: 4    եւ անդադար փառատրութեամբ օրհնէին
Line: 5    զմիասնական սուրբ Երրորդութիւն։ Այսու ձեւով
Line: 6    գային հասանէին ՛ի սեպհական գիւղն Գիւտական.
Line: 7    եւ անդ հանգուցանէին կատարելով զյիշատակ
Line: 8    նոցա մեծապէս եւ մեծագնոյ իւղով օծանել
Line: 9    հրամայէր զնշխարս սրբոցն։ Եւ դուստր մի
Line: 10    Խնչիկ անուն՝ տղայ հասակաւ յոյժ սիրելի արքայի,
Line: 11    որոյ անուամբն շինեալ էր դաստակերտ
Line: 12    մի՝ տայ նմա մասն մի ՛ի սուրբ նշխարացն. եւ
Line: 13    ՛ի նմին դաստակերտի մեծապէս կատարի յիշատակ
Line: 14    սրբոյն պատուով։ Առնոյր (թագաւորն) եւ
Line: 15    ինքեան մասն, զոր միշտ ՛ի բանակին շրջեցուցանէր
Line: 16    ընդ Զաքարիանց եւ զմնացեալսն ՛ի նըշխարացն
Line: 17    կնքեալ մեծաւ զգուշութեամբ տայր
Line: 18    պահել ՛ի սուրբ եւ յազնուական սենեկի, մինչեւ
Line: 19    կատարեսցի հիմնարկութիւն մատռանն՝ որ ՛ի
Line: 20    Գիւտական գեղջն՝ յանուն Պանդալէոնի, զի անդ
Line: 21    փոխեալ զերանելին՝ մեծարեսցէ յոյժ։ Թողոյր
Line: 22    առ նշխարօքն զերիցունս եւ զսարկաւագունս եւ
Line: 23    յոլովագոյն գունդ պաշտօնէից. եւ ինքն՛ի տարւոջն
Line: 24    երկիցս անգամ կատարէր զյիշատակ սըրբոցն
Line: 25    երիս աւուրս։ Եւ միշտ անձանձրոյթ էր ՛ի
Line: 26    պահս եւ յաղօթս եւ ՛ի տուրս աղքատաց։ Իսկ
Line: 27    որոց ՛ի նշխարացն հրամայեաց տալ՝ պատուէր
Page: 94   Line: 1    տայր մեծապէս կատարել զյիշատակ սրբոցն,
Line: 2    յուշ առնէր հեղգացելոցն զաստուածային ահագին
Line: 3    դատաստանն՝ իսկ ջերմագոյն փութացելոցն՝
Line: 4    զնորին բարերարութեանցն անպատում պարգեւս։
Line: 5    -- Այսպէս փառաւորէ Աստուած զսուրբս իւր։



Next part


This text is part of the TITUS edition of Movses Kalankatowaci, Patmowtiwn Alowanic Asxarhi.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 23.8.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.