TITUS
Pedeir keinc y Mabinogi
Part No. 3
Previous part

Chapter: MUL  
Page of edition: 49  
Manawydan uab Llyr


Line: 1        GUEDY daruot y'r seithwyr a dywedyssam ni uchot;
Line: 2     cladu penn Bendigeiduran yn y Gwynuryn yn
Line: 3     Llundein, a'y wyneb ar Freinc, edrych a wnaeth
Line: 4     Manauydan ar y dref yn Llundein, ac ar y gedymdeithon,
Line: 5     a dodi ucheneit uawr, a chymryt diruawr alar a hiraeth
Line: 6     yndaw.

Line: 7        "Oy a Duw Hollgyuoethawc, guae ui," heb ef, "nyt o
Line: 8     es neb heb le idaw heno namyn mi." "Arglwyd,"
Line: 9     heb y Pryderi, "na uit kyn drymhet genhyt a hynny.
Line: 10     Dy geuynderw yssyd urenhin yn Ynys y Kedyrn; a chyn
Line: 11     gwnel gameu it," heb ef, "ny buost hawlwr tir a dayar
Line: 12     ei\ryoet. Ms. page: 62  Trydyd lledyf unben wyt." "Ie," heb ef,
Line: 13     "kyt boet keuynderw y mi y gwr hwnnw, goathrist yw
Line: 14     genhyf i guelet neb yn lle Bendigeiduran uy mrawt, ac
Line: 15     ny allaf uot yn llawen yn un ty ac ef." "A wney ditheu
Line: 16     gynghor arall?" heb y Pryderi. "Reit oed im wrth
Line: 17     gynghor," heb ef, "a pha gynghor yw hwnnw?" "Seith
Line: 18     cantref Dyuet yr edewit y mi," heb y Pryderi, "a Riannon
Line: 19     uy mam yssyd yno. Mi a rodaf it honno, a medyant y
Line: 20     seith cantref genthi. A chyny bei itti o gyuoeth namyn
Line: 21     y seith cantref hynny, nyt oes seith cantref well noc wy.
Line: 22     Kicua, uerch Wyn Gloyw, yw uy gwreic inheu," heb ef.
Line: 23     "A chyn bo enwedigaeth y kyuoeth y mi, bit y mwynant
Page of edition: 50   Line: 1     y ti a Riannon. A phei mynhut gyuoeth eiryoet, aduyd y
Line: 2     caffut ti [waeth] hwnnw." "Na uynhaf, unben," heb ef,
Line: 3     "Duw a dalo it dy gydymdeithas." "E gedymdeithas oreu
Line: 4     a allwyf i, yti y byd, os mynny." "Mynnaf, eneit,"
Line: 5     heb ef. "Duw a dalo it. A mi a af gyt a thi y edrych
Line: 6     Riannon, ac y edrych y kyuoeth." "Iawn a wney," heb
Line: 7     ynteu. "Mi a debygaf na werendeweist eiryoet ar
Line: 8     ymdidanwreic well no hi. Er amser y bu hitheu yn y
Line: 9     dewred, ny bu wreic delediwach no hi, ac etwa ny bydy
Line: 10     anuodlawn y phryt."

Line: 11        Vynt a gerdassant racdunt. A pha hyt Ms. page: 63  bynnac
Line: 12     y bydynt ar y ford, wynt a doethant y Dyuet. Gwled
Line: 13     darparedic oed udunt erbyn eu dyuot yn Arberth, a
Line: 14     Riannon a Chicua wedy y harlwyaw.

Line: 15        Ac yna dechreu kydeisted ac ymdidan o Uanawydan
Line: 16     a Riannon; ac o'r ymdidan tirioni a wnaeth y uryt a'y
Line: 17     uedwl wrthi, a hoffi yn y uedwl na welsei eiryoed wreic
Line: 18     digonach y theket a'y thelediwet no hi.

Line: 19        "Pryderi," heb ef, "mi a uydaf wrth a dywedeisti."
Line: 20     "Pa dywedwydat oed hwnnw?" heb y Riannon.
Line: 21     "Arglwydes," heb ef Pryderi, "mi a'th roessum yn wreic
Line: 22     y Uanawydan uab Llyr." "A minheu a uydaf wrth
Line: 23     hynny yn llawen," heb y Riannon. "Llawen yw genhyf
Line: 24     inheu," heb y Manawydan, "a Duw a dalo y'r gwr yssyd
Line: 25     yn rodi i minheu y gedymdeithas mor difleis a hynny".
Line: 26     Kyn daruot y wled honno, y kyscwyt genti.

Line: 27        "Ar ny deryw o'r wled," heb y Pryderi, "treulwch
Line: 28     chwi, a minheu a af y hebrwng uy gwrogaeth y Gaswallawn
Page of edition: 51   Line: 1     uab Beli hyt yn Lloegyr." "Arglwyd," heb y
Line: 2     Riannon, "yg Kent y mae Caswallawn, a thi a elly
Line: 3     treulaw y wled honn a'y arhos a uo nes." "Ninheu a'y
Line: 4     arhown," heb ef. A'r wled honno a dreulyssant, a
Line: 5     dechreu a wnaethant kylchaw Dyuet, a'y hela, a chymryt
Line: 6     eu digriuwch.

Line: 7        Ac wrth rodyaw y wlat ny welsynt eiryoet wlat Ms. page: 64 
Line: 8     gyuanhedach no hi, na heldir well, nac amlach y mel na'y
Line: 9     physcawt no hi. Ac yn hynny tyuu kedyrndeithas y
Line: 10     rydunt yll pedwar, hyt na mynnei yr un uot heb y gilid
Line: 11     na dyd na nos. Ac ymysc hynny, ef a aeth at Caswallawn
Line: 12     hyt yn Rytychen, y hebrwng y wrogaeth idaw.
Line: 13     A diruawr lywenyd a uu yn y erbyn yno, a diolwch
Line: 14     idaw hebrwng y wrogaeth idaw. A guedy ymchwelut,
Line: 15     kymryt eu gwledeu ac eu hesmwythder a orugant
Line: 16     Pryderi a Manawydan.

Line: 17        A dechreu gwled a orugant yn Arberth, canys prif
Line: 18     lys oed, ac o honei y dechreuit pob anryded. A guedy
Line: 19     y bwyta kyntaf y nos honno, tra uei y gwassanaethwyr
Line: 20     yn bwyta, kyuodi allan a orugant, a chyrchu Gorssed
Line: 21     Arberth a wnaethant yll pedwar, ac yniuer gyt ac wynt.
Line: 22     Ac ual y bydant yn eisted yuelly, llyma dwrwf, a chan
Line: 23     ueint y twrwf, llyma gawat o nywl yn dyuot hyt na
Line: 24     chanhoed yr un ohonunt wy y gilid. Ac yn ol y nywl,
Line: 25     llyma yn goleuhau pob lle. A phan edrychyssant y ford
Line: 26     y guelyn y preideu, a'r anreitheu, a'r kyuanhed kyn no
Line: 27     hynny, ny welynt neb ryw dim, na thy, nac aniueil, na
Line: 28     mwc, na than, na dyn, na chyuanhed, eithyr tei y llys yn
Page of edition: 52   Line: 1     wac, diffeith, anghyuanhed, heb dyn, heb uil yndunt *
Line: 2     eu kedyrndeithon e hun Ms. page: 65  wedy eu colli, heb wybot
Line: 3     dim y wrthunt, onyt wyll pedwar.

Line: 4        "Oy a Arglwyd Duw," heb y Manawydan, "mae
Line: 5     yniuer y llys, ac yn anniuer ninheu namyn hynn? Awn
Line: 6     y edrych." Dyuot y'r yneuad a wnaethant; nit oed neb.
Line: 7     Kyrchu yr ystauell a'r hundy; ny welynt neb.
Line: 8     Ymedgell, nac yg kegin, nit oed namyn diffeithwch.

Line: 9        Dechreu a wnaethant yll pedwar treulaw y wled, a
Line: 10     hela a wnaethant, a chymryt eu digriuwch; a dechreu a
Line: 11     wnaeth pob un o honunt rodyaw y wlat a'r kyuoeth y
Line: 12     edrych a welynt ay ty ay kyuanhed; a neb ryw dim ny
Line: 13     welynt eithyr guydlwdyn. A guedy treulaw eu gwled ac
Line: 14     eu darmerth o honunt, dechreu a wnaethant ymborth ar
Line: 15     kic hela, a physcawt, a bydaueu. Ac yuelly blwydyn a'r
Line: 16     eil a dreulyssant yn digrif gantunt. Ac yn y diwed,
Line: 17     dygyaw a wnaethant. "Dioer," heb y Manawydan,
Line: 18     "ny bydwn ual hynn. Kyrchwn Loygyr, a cheisswn
Line: 19     greft y cafom yn ymborth."

Line: 20        Kyrchu Lloygyr a orugant, a dyuot hyt yn Henford,
Line: 21     a chymryt arnunt gwneuthur kyfrwyeu. A dechreu a
Line: 22     wnaeth ef Uanawydan llunyaw corueu, ac eu lliwaw ar y
Line: 23     wed y guelsei gan Lassar Llaes Gygnwyt a chalch llassar,
Line: 24     a gwneuthur calch lassar racdaw, ual y gwnathoed y
Line: 25     gwr arall. Ac wrth hynny y gelwir etwa Calch Llassar,
Line: 26     am y wneuthur o Lassar Llaes Gygnwyt. Ac o'r gueith
Line: 27     hwnnw, tra Ms. page: 66  geffit gan Uanawydan, ny phrynit
Page of edition: 53   Line: 1     gan gyfrwyd dros wyneb Henford, na choryf, na chyfrwy,
Line: 2     ac yny adnabu pob un o'r kyfrwydyon y uot yn colli o'y
Line: 3     henill, ac ny frynit dim ganthunt, onyt guedy na cheffit
Line: 4     gan Uanawydan. Ac yn hynny, ymgynullaw y gyt o
Line: 5     honunt, a duunaw ar y lad ef a'y gedymdeith. Ac yn
Line: 6     hynny rybud a gawssont wynteu, a chymryt kynghor
Line: 7     am adaw y dref.

Line: 8        "E rof i a Duw," heb y Pryderi, "ni chynghoraf i
Line: 9     adaw y dref, namyn llad y tayogeu racco." "Nac ef,"
Line: 10     heb y Manawydan, "bei ymladem ni ac wyntwy, clot
Line: 11     drwc uydei arnam, ac yn carcharu a wneit. Ys guell
Line: 12     in," heb ef, "kyrchu tref arall e ymossymdeithaw yndi."

Line: 13        Ac yna kyrchu dinas arall a wnaethant yll pedwar.
Line: 14     "Pa geluydyt," heb y Pryderi, "a gymerwn ni arnam?"
Line: 15     "Gwnawn taryaneu," heb y Manawydan. "A wdom
Line: 16     ninheu dim y wrth hynny?" heb y Pryderi. "Ni a'y
Line: 17     prouwn," heb ynteu. Dechreu gwneuthur gueith y
Line: 18     taryaneu, eu llunyaw ar weith taryaneu da welsynt, a
Line: 19     dodi y lliw a dodyssynt ar y kyfrwyeu arnunt.

Line: 20        A'r gweith hwnnw a lwydwys racdunt, hyt na phrynit
Line: 21     taryan yn yr holl dref, onyt guedy na cheffit ganthunt
Line: 22     wy. Kyflym oed y gueith wynteu, a diuessur a w\neynt Ms. page: 67 
Line: 23     ac yuelly y buant yny dygywys yw kytdrefwyr racdunt,
Line: 24     ac yny duunyssant ar geissaw eu llad. Rybud a doeth
Line: 25     udunt wynteu; a chlybot bot y gwyr ac y bryt ar eu
Line: 26     dienydyaw.

Line: 27        "Pryderi," heb y Manawydan, "y mae y gwyr hynn
Line: 28     yn mynnu yn diuetha." "Ny chymerwn ninhei * y gan y
Page of edition: 54   Line: 1     tayogeu hynny. Awn adanunt a lladwn." "Nac ef,"
Line: 2     heb ynteu, "Casswallawn a glywei hynny, a'e wyr, a
Line: 3     rewin uydem. Kyrchu tref arall a wnawn." Vynt a
Line: 4     doethant y dref arall.

Line: 5        "Pa geluydyt yd awni wrthi?" heb y Manawydan.
Line: 6     "Yr honn y mynnych, o'r a wdam," heb y Pryderi.
Line: 7     "Nac ef," heb ynteu, "gwnawn grydyaeth. Ni byd o
Line: 8     galhon gan grydyon nac ymlad a ni nac ymwarauun."
Line: 9     "Ny wnn i dim y wrth honno," heb y Pryderi. "Mi a'y
Line: 10     gwn," heb y Manawydan, "a mi a dyscaf it wniaw; ac
Line: 11     nit ymyrrwn ar gyweiraw lledyr, namyn y brynu yn
Line: 12     barawt, a gwneuthur yn gueith ohonaw." Ac yna dechreu
Line: 13     prynu y cordwal teccaf a gauas yn y dref, ac amgen
Line: 14     ledyr no hwnnw ny phrynei ef, eithyr lledyr guadneu.
Line: 15     A dechreu a wnaeth ymgedymdeithassu a'r eurych goreu
Line: 16     yn y dref, a pheri guaegeu y'r eskidyeu, ac euraw y
Line: 17     guaegeu, a synnyaw e hun ar hynny yny gwybu. Ac
Line: 18     o'r achaws hwnnw, y gelwit ef yn tryded Ms. page: 68  eurgryd.

Line: 19        Tra geffit gantaw ef, nac eskit, na hossan, ny
Line: 20     phrynit dim gan gryd yn yr holl dref. Sef a wnaeth y
Line: 21     crydyon, adnabot bot eu hennill yn pallu udunt, canys
Line: 22     ual y llunyei Uanawydan y gueith, y gwniei Pryderi.
Line: 23     Dyuot y crydyon, a chymryt kynghor; sef a gausant yn
Line: 24     eu kynghor, duunaw ar eu llad. "Pryderi," heb y Manawydan,"y
Line: 25     mae y guyr yn mynnu an llad." "Pam y kymerwn
Line: 26     ninheu * hynny gan y tayogeu lladron," heb y Pryderi,
Line: 27     "namyn eu llad oll?" "Nac ef," heb y Manawydan, "nyt
Page of edition: 55   Line: 1     ymladwn ac wynt, ac ny bydwn yn Lloygyr ballach.
Line: 2     Kyrchwn parth a Dyuet, ac awn y hedrych."

Line: 3        Byhyt bynnac y buant ar y fford, wynt a doethant y
Line: 4     Dyuet, ac Arberth a gyrchyssant. A llad tan a wnaethant,
Line: 5     a dechreu ymborth, a hela, a threulaw mis yuelly, a
Line: 6     chynnull eu cwn attunt, a hela, a bot yuelly yno ulwydyn.

Line: 7        A boregueith, kyuodi Pryderi a Manawydan y hela;
Line: 8     a chyweiraw eu cwn, a mynet odieithyr y llys. Sef a
Line: 9     wnaeth rei o'e cwn, kerdet o'e blaen, a mynet y berth
Line: 10     uechan oed gyr eu llaw. Ac y gyt ac yd aant y'r berth,
Line: 11     kilyaw y gyflym, a cheginwrych mawr aruthyr ganthunt,
Line: 12     ac ymchwelut at y guyr. "Nessawn," heb y Pryderi,
Line: 13     "parth a'r berth, y edrych beth yssyd yndi." Nessau
Line: 14     Ms. page: 69  pirth a'r berth. Pan nessaant, llyma uaed coed claerwynn
Line: 15     yn kyuodi o'r berth; sef a oruc y cwn, o hyder y
Line: 16     guyr, ruthraw idaw. Sef a wnaeth ynteu, adaw y berth, a
Line: 17     chilyaw dalym y wrth y guyr. Ac yny uei agos y guyr
Line: 18     idaw, kyuarth a rodei y'r cwn, heb gilyaw yrdhunt: a
Line: 19     phan ynghei y guyr, y kilyei eilweith, ac y torrei gyuarth.

Line: 20        Ac yn ol y baed y kerdassant, yny welynt gaer uawr
Line: 21     aruchel, a gueith newyd arnei, yn lle ny welsynt na maen,
Line: 22     na gueith eiryoet; a'r baed yn kyrchu yr gaer yn uuan,
Line: 23     a'r cwn yn y ol. A guedy mynet y baed a'r cwn y'r gaer,
Line: 24     ryuedu a wnaethant welet y gaer yn y lle ny welsynt
Line: 25     eiryoet weith kyn no hynny, ac o ben yr orssed edrych a
Line: 26     wnaethant, ac ymwarandaw a'r cwn.

Line: 27        Pa hyt bynnac y bydynt yuelly, ny chlywynt un o'r
Line: 28     cwn na dim y wrthunt. "Arglwyd," heb y Pryderi, "mi
Page of edition: 56   Line: 1     a af y'r gaer, y geissaw chwedleu y wrth y cwn." "Dioer,"
Line: 2     heb ynteu, "nyt da dy gynghor uynet y'r gaer, [Ny
Line: 3     welsam ni y gaer] honn yma eiryoet. Ac o gwney
Line: 4     uygkynghor i nyt ey idi. A'r neb a dodes hut ar y wlat,
Line: 5     a beris bot y gaer yma." "Dioer," heb y Pryderi, "ny
Line: 6     madeuaf i uyg kwn." Pa gynghor bynnac a gaffei ef y gan
Line: 7     Uanawydan, y gaer a gyrchwys ef. Pan doeth y'r gaer, na
Line: 8     dyn, na mil, Ms. page: 70  na'r baed, na'r cwn, na thy, nac anhed, ny
Line: 9     welei yn y gaer. Ef a welei, ual am gymherued llawr y
Line: 10     gaer, fynnawn a gueith o uaen marmor yn y chylch. Ac
Line: 11     ar lann y fynnawn, cawg [eur en rwymedic urth bedeir
Line: 12     cadwyn, a hynny] uchbenn llech o uaen marmor, a'r cadwyneu *
Line: 13     yn kyrchu yr awyr; a diben ny welei arnunt.
Line: 14     Gorawenu a wnaeth ynteu wrth decket yr eur, a dahet
Line: 15     gueith y cawc; a dyuot a wnaeth yn yd oed y cawc, ac
Line: 16     ymauael ac ef. Ac y gyt ac yd ymeueil a'r cawc, glynu
Line: 17     y dwylaw wrth y cawc, a'y draet wrth y llech yd oed yn
Line: 18     seuyll arnei, a dwyn y lyueryd * y gantaw hyt na allei
Line: 19     dywedut un geir. A seuyll a wnaeth yuelly.

Line: 20        A'e aros ynteu a wnaeth Manawydan hyt parth a
Line: 21     diwed y dyd. A phrynhawn byrr, guedy bot yn diheu
Line: 22     gantaw ef na chaei chwedleu y wrth Pryderi nac y wrth
Line: 23     y cwn, dyuot a oruc parth a'r llys. Pan daw y mywn, sef
Line: 24     a wnaeth Riannon, edrych arnaw. "Mae," heb hi, "dy
Line: 25     gedymdeith di, a'th cwn?" "Llyma," heb ynteu, "uyg
Line: 26     kyfranc," a'e datcanu oll. "Dioer," heb y Riannon, "ys
Line: 27     drwc a gedymdeith uuosti, ac ys da a gedymdeith a golleisti."
Page of edition: 57   Line: 1     A chan y geir hwnnw mynet allan, ac y traws y
Line: 2     managassei ef uot y gwr a'r gaer, kyrchu a wnaeth
Line: 3     hitheu.

Line: 4        Ms. page: 71  Porth y gaer a welas yn agoret; ny bu argel
Line: 5     arnei. Ac y mywn y doeth, ac y gyt ac y doeth, arganuot
Line: 6     Pryderi yn ymauael a'r cawc, a dyuot attaw. "Och, uy
Line: 7     Arglwyd," heb hi, "beth a wney di yma?" Ac ymauael
Line: 8     a'r cawc y gyt ac ef. Ac y gyt ac yd ymeueil, glynu y
Line: 9     dwylaw hitheu wrth y cawc, a'y deutroet wrth y llech,
Line: 10     hyt na allei hitheu dywedut un geir. Ac ar hynny, gyt
Line: 11     ac y bu nos, llyma dwryf arnunt, a chawat o nywl, a
Line: 12     chan hynny difflannu y gaer, ac e ymdeith ac wynteu.

Line: 13        Pann welas Kicua, uerch Gwyn Gloew, gwreic
Line: 14     Pryderi, nat oed yn y llys namyn hi a Manawydan,
Line: 15     drygyruerth a wnaeth hyt nat oed well genti y byw
Line: 16     no'y marw. Sef a wnaeth Manawydan, edrych ar hynny.
Line: 17     "Dioer," heb ef, "cam yd wyt arnaw, os rac uy ouyn i
Line: 18     y drygyruerthy di. Mi a rodaf Duw y uach it, na weleisti
Line: 19     gedymdeith gywirach noc y keffy di ui, tra uynho Duw
Line: 20     it uot uelly. Y rof a Duw, bei et uwni yn dechreu uy
Line: 21     ieuengtit, mi a gadwn gywirdeb wrth Pryderi, ac yrot
Line: 22     titheu mi a'y cadwn; ac na uit un ouyn arnat," heb ef.
Line: 23     "E rof a Duw," heb ef, "titheu a gey y gedymdeithas a
Line: 24     uynych y genhyf i, herwyd uyg gallu i, Ms. page: 72  tra welho
Line: 25     Duw yn bot yn y dihirwch hwnn a'r goual." "Duw a
Line: 26     dalho it; hynny a debywn i." Ac yna kymryt * llywenyd
Line: 27     ac ehouyndra * o'r uorwyn o achaws hynny.

Line: 28        "Ie, eneit," heb y Manawydan, "nyt kyfle yni
Page of edition: 58   Line: 1     trigyaw yma. Yn cwn a gollyssam, ac ymborth ny
Line: 2     allwn. Kyrchwn Loegyr. Hawssaf yw in ymborth
Line: 3     yno." "Yn llawen, Arglwyd," heb hi, "a ni a wnawn
Line: 4     hynny." Y gyt y kerdyssant parth a Lloygyr.
Line: 5     "Arglwyd," heb hi, "pa greft a gymery di arnat?
Line: 6     Kymer un lanweith." "Ny chymeraf i," heb ef,
Line: 7     "namyn crydyaeth, ual y gwneuthum gynt." "Arglwyd,"
Line: 8     heb hi, "nyt hoff honno y glanet y wr kygynhilet,
Line: 9     kyuurd a thydi." "Wrth honno yd af ui," heb ef.

Line: 10        Dechreu y geluydyt a wnaeth, a chyweiraw y weith
Line: 11     o'r cordwal teccaf a gauas yn y dref. Ac ual y dechreussant
Line: 12     yn lle arall, dechreu gvaegeu y'r eskidyeu o
Line: 13     waegeu eureit, yny oed ouer a man gueith holl grydyon
Line: 14     y dref y wrth yr eidaw ef e hun. A thra geffit y gantaw,
Line: 15     nac eskit, na hossan, ni phrynit y gan ereill dim.

Line: 16        A blwydyn * yuelly a dreulwys yno, ynyd * oed y
Line: 17     crydyon yn dala kynuigen a chynghoruyn wrthaw, ac yny
Line: 18     doeth rybudyeu idaw, Ms. page: 73  a menegi uot y crydyon wedy
Line: 19     duunaw ar y lad. "Arglwyd," heb y Kicua, "pam y
Line: 20     diodeuir hynn gan y tayogeu?" "Nac ef," heb ynteu,
Line: 21     "ni a aem eissoes y Dyuet."

Line: 22        Dyuet a gyrchyssant. Sef a oruc Manawydan, pan
Line: 23     gychwynnwys parth a Dyuet, dwyn beich o wenith
Line: 24     gantaw, a chyrohu Arberth, a chyuanhedu yno. Ac nit
Line: 25     oed dim digriuach gantaw no gwelet Arberth a'r tirogaeth
Line: 26     y buassei yn hela, ef a Pryderi, a Riannon gyt ac
Line: 27     wynt.

Page of edition: 59  
Line: 1        Dechreu a wnaeth kyneuinaw a hela pyscawt, a llydnot
Line: 2     ar eu gual yno. Ac yn ol hynny dechreu ryuoryaw,
Line: 3     ac yn ol hynny, heu groft, a'r eil a'r trydyd. Ac nachaf
Line: 4     y guenith yn kyuot yn oreu yn y byt, a'e deir grofd yn
Line: 5     llwydaw yn un dwf, hyt na welsei dyn wenith tegach noc
Line: 6     ef. Treulaw amseroed y ulwydyn a wnaeth. Nachaf
Line: 7     y kynhaeaf yn dyuot; ac y edrych un o'e rofdeu y doeth.
Line: 8     Nachaf honno yn aeduet. "Mi a uynhaf uedi honn
Line: 9     auory," heb ef. Dyuot tra y gefyn y nos honno hyt yn
Line: 10     Arberth.

Line: 11        E bore glas dranoeth, dyuot y uynnu medi y grofd.
Line: 12     Pan daw, nyt oed namyn y calaf yn llwm, wedy daruot
Line: 13     toni pob un yn y doi y * dywyssen o'r keleuyn, a mynet
Line: 14     e ymdeith a'r tewys yn hollawl, ac adaw y calaf yno yn
Line: 15     llwm. Ryuedu hynny yn uawr Ms. page: 74  a wnaeth, a dyuot y
Line: 16     edrych grofd arall; nachaf honno yn aeduet. "Dioer,"
Line: 17     heb ef, "mi a uynhaf medi honn auory." A thrannoeth
Line: 18     dyuot ar uedwl medi honno. A phan daw, nit oed dim
Line: 19     namyn y calaf llwm. "Oy a Arglwyd Duw," heb ef,
Line: 20     "pwy yssyd yn gorfen uyn diua i? A mi a'e gwnn:
Line: 21     y neb a dechreuis uyn diua, yssyd yn y orffen, ac a
Line: 22     diuawys y wlad gyt a mi."

Line: 23        Dyuot y edrych y tryded grofd. Pan doeth, ny
Line: 24     welsei dyn wenith degach, a hwnnw yn aeduet. "Meuyl
Line: 25     y mi," heb ef, "ony wylaf i heno. A duc yr yt arall a
Line: 26     daw y dwyn hwnn, a mi a wybydaf beth yw." A
Line: 27     chymryt y arueu a wnaeth, a dechreu gwylat y grofd.
Page of edition: 60   Line: 1     A menegi a wnaeth y Kicua hynny oll. "Ie," heb hi,
Line: 2     "beth yssyd y'th uryt ti?" "Mi a wylaf y grofd heno,"
Line: 3     heb ef. E wylat y grofd yd aeth. Ac ual y byd am
Line: 4     hanner nos yuelly, nachaf twryf mwyhaf yn y byt; sef
Line: 5     a wnaeth ynteu edrych. Llyma eliwlu y byd o lygot;
Line: 6     a chyfrif na messur ny ellit ar hynny. Ac ny wydat yny
Line: 7     uyd y llygot yn guan adan y grofd, a phob un yn drigyaw
Line: 8     ar hyt y kyleuyn, ac yn y estwng genti, ac yn torri y
Line: 9     dywyssen * ac yn guan a'r tywys e ymdeith, ac yn adaw
Line: 10     y calaf yno. Ac ni wydyat ef uot un keleuyn yno ny bei
Line: 11     lygoden am pob un. Ac a gymerynt eu hynt racdunt ar
Line: 12     tywys * Ms. page: 75  gantunt. Ac yna rwng dicter a llit, taraw
Line: 13     ymplith y llygot a wnaeth. A mwy noc ar y gwydbet, neu
Line: 14     yr adar yn yr awyr, ny chytdremei ef ar yr un ohonunt
Line: 15     wy; eithyr un a welei yn amdrom, ual y tebygei na allei
Line: 16     un pedestric. Yn ol honno y kerdwys ef, a'y dala a
Line: 17     wnaeth, a'y dodi a wnaeth yn y uanec, ac a llinin rwymaw
Line: 18     geneu y uanec, a'y chadw gantaw, a chyrchu y llys.

Line: 19        Dyuot y'r ystauell yn yd oed Kicua, a goleuhau y
Line: 20     tan, ac wrth y llinyn dodi y uanec ar y wanas a oruc.
Line: 21     "Beth yssyd yna, Arglwyd?" heb y Kicua. "Lleidyr,"
Line: 22     heb ynteu, "a geueis yn lledratta arnaf." "Pa ryw
Line: 23     leidyr, Arglwyd, a allut ti y dodi y'th uanec?" heb hi.
Line: 24     "Llyma oll," heb ynteu, a menegi ual yr lygryssit ac y
Line: 25     diuwynyssit y grofdeu idaw, ac ual y doethant y llygot
Line: 26     idaw y'r grofd diwethaf yn y wyd. "Ac un ohonunt
Line: 27     oed amdrom, ac a deleis, ac yssyd yn y uanec, ac a grogaf
Page of edition: 61   Line: 1     inheu auory. Ac ym kyffes y Duw, bei as caffwn oll, mi
Line: 2     a'y crogwn." "Arglwyd," heb hi, "diryued oed hynny.
Line: 3     Ac eisswys anwymp yw guelet gwr kyuurd, kymoned,
Line: 4     a thidi, yn crogi y ryw bryf hwnnw. A phei gwnelut iawn,
Line: 5     nyt ymyrrut yn y pryf, namyn y ellwng e ymdeith."
Line: 6     "Meuyl ymi," heb ef, "bei as caffwnn i * wy oll, onys
Line: 7     crogwn: Ms. page: 76  ac a geueis, mi a'e crogaf." "Ie, Arglwyd,"
Line: 8     heb hi, "nit oes achaws y mi y uot yn borth y'r pryf
Line: 9     hwnnw, namyn goglyt ansyberwyt y ti. A gwna ditheu
Line: 10     dy ewyllus, Arglwyd." "Bei gwypwn inheu defnyd yn
Line: 11     y byt y dylyut titheu bot yn borth idaw ef, mi a uydwn
Line: 12     wrth dy gynghor am danaw; a chanys gwnn, Arglwydes,
Line: 13     medwl yw genhyf y diuetha." "A gwna ditheu yn
Line: 14     llawen," heb hi.

Line: 15        Ac yna y kyrchwys ef Orssed Arberth, a'r llygoden
Line: 16     gantaw, a sengi dwy forch yn y lle uchaf ar yr orssed.
Line: 17     Ac ual y byd yuelly, llyma y guelei yscolheic yn dyuot
Line: 18     attaw, a hen dillat hydreul, tlawt amdanaw. Ac neut
Line: 19     oed seith mlyned kyn no hynny, yr pan welsei ef na dyn,
Line: 20     na mil, eithyr y pedwardyn y buassynt y gyt, yny golles
Line: 21     y deu. "Arglwyd," heb yr yscolheic, "dyd da it."
Line: 22     "Duw a rodo da it, a grayssaw wrthyt," heb ef. "Pan
Line: 23     doy di, yr yscolheic?" heb ef. "Pan doaf, Arglwyd, o
Line: 24     Loygyr o ganu. A phaham y gouynhy di, Arglwyd?"
Line: 25     heb ef. "Na weleis," heb ef, "neut seith mlyned, un
Line: 26     dyn yma, onyt pedwar dyn diholedic, a thitheu yr awr
Line: 27     honn." "Ie, Arglwyd, mynet," heb ef, "drwy y wlat
Page of edition: 62   Line: 1     honn yd wyf inheu yr awr honn, parth a'm gwlat uy hun.
Line: 2     A pha ryw weith yd wyte yndaw, Arglwyd?" "Crogi
Line: 3     lleidyr a geueis yn lledratta arnaf," heb ef. "Ba ryw
Line: 4     leidyr, Arglwyd?" Ms. page: 77  heb ef. "Pryf a welaf i'th law di
Line: 5     ual llygoden. A drwc y gueda y wr kyuurd a thidi
Line: 6     ymodi pryf kyfryw a hwnnw. Gellwg e ymdeith ef."
Line: 7     "Na ellynghaf, y rof a Duw," heb ynteu. "Yn lledratta
Line: 8     y keueis ef, a chyfreith lleidyr a wnaf inheu ac ef, y
Line: 9     grogi." "Arglwyd," heb ynteu, "rac guelet gwr kyuurd
Line: 10     a thidi yn y gueith hwnnw, punt a geueis i o gardotta,
Line: 11     mi a'e rodaf it, a gellwng y pryf hwnnw e ymdeith."
Line: 12     "Nac ellynghaf, y rof a Duw, nys guerthaf." "Gwna di,
Line: 13     Arglwyd," heb ef. "Ony bei hagyr guelet gwr kyuurd a
Line: 14     thidi yn teimlaw y ryw bryf a hwnnw, ny'm torei."
Line: 15     Ac e ymdeith yd aeth yr yscolheic.

Line: 16        Val y byd ynteu yn dodi y dulath yn y fyrch, nachaf
Line: 17     offeirat yn dyuot ataw, ar uarch yn gyweir. "Arglwyd,
Line: 18     dyd da it," heb ef. "Duw a ro da it," heb y Manawydan,
Line: 19     "a'th uendith." "Bendith Duw it. A pha ryw weith,
Line: 20     Arglwyd, yd wyd yn y wneuthur?" "Crogi lleidyr a
Line: 21     geueis yn lledratta arnaf," heb ef. "Pa ryw leidyr,
Line: 22     Arglwyd?" heb ef. "Pryf," heb ynteu, "ar ansawd
Line: 23     llygoden, a lledratta a wnaeth arnaf, a dihenyd lleidyr a
Line: 24     wnaf inheu arnaw ef." "Arglwyd, rac dy welet yn
Line: 25     ymodi y pryf hwnnw, mi a'y prynaf. Ellwng ef." "Y
Line: 26     Duw y dygaf uyghyffes, na'y werthu, na'y ollwng nas
Line: 27     gwnaf i." "Guir yw, Arglwyd, nyt guerth arnaw ef
Line: 28     dim. Ms. page: 78  Rac dy welet ti yn ymhalogi wrth y pryf
Page of edition: 63   Line: 1     hwnnw, mi a rodaf it deir punt, a gollwng ef e ymdeith,"
Line: 2     "Na uynhaf, y rof a Duw," heb ynteu, "un guerth, namyn
Line: 3     yr hwnn a dyly, y grogi." "En llawen, Arglwyd, gwna
Line: 4     dy uympwy." E ymdeith yd aeth yr offeirat. Sef a
Line: 5     wnaeth ynteu, maglu y llinin am uynwgyl y llygoden.

Line: 6        Ac ual yd oed yn y dyrchauael, llyma rwtter escob a
Line: 7     welei a'y swmereu a'y yniuer; a'r escop e hun yn kyrchu
Line: 8     parth ac attaw. Sef a wnaeth ynteu, gohir ar y weith.
Line: 9     "Arglwyd escop," heb ef, "dy uendith." "Duw a rodo
Line: 10     y uendith it," heb ef. "Pa ryw weith yd wyt ty yndaw?"
Line: 11     "Crogi lleidyr a geueis yn lledratta arnaf," heb ef.
Line: 12     "Ponyt llygoden," heb ynteu, "a welaf i y'th law di?"
Line: 13     "Ie," heb ynteu, "a lleidyr uu hi arnaf i." "Ie," heb
Line: 14     ynteu, "can doethwyf i ar diuetha y pryf hwnnw, mi a'e
Line: 15     prynaf y genhyt. Mi a rodaf seith punt it yrdaw, a rac
Line: 16     guelet gwr kyuurd a thi yn diuetha pryf mor dielw
Line: 17     a hwnnw, gollwng ef, a'r da a geffy ditheu." "Na
Line: 18     ellynghaf, y rof a Duw," heb ynteu. "Kanys gollyngy
Line: 19     yr hynny, mi a rodaf it pedeirpunt ar ugeint o aryant
Line: 20     parawt, a gellwng ef." "Na ellynghaf, dygaf y Duw
Line: 21     uyghyffes, yr y gymeint arall," heb ef. "Canys collyghy
Line: 22     yr hynny," heb ef, "mi a rodaf it a wely o uarch yn y
Line: 23     Ms. page: 79  maes hwnn, a seith swmer yssyd yma, ar y seith
Line: 24     meirch y maent arnunt." "Na uynhaf, y rof a Duw,"
Line: 25     heb ynteu. "Cany mynny hynny, gwna y guerth."
Line: 26     "Gwnaf," heb ynteu, "rydhau Riannon a Phryderi." "Ti
Line: 27     a gehy hynny." "Na uynhaf, y rof a Duw." "Beth a
Line: 28     uynhy ditheu?" "Guaret yr hut a'r lledrith y ar seith
Page of edition: 64   Line: 1     cantref Dyuet." "Ti a geffy hynny heuyt, a gellwng y
Line: 2     llygoden." "Na ellyngaf, y rof a Duw," heb ef. "Gwybot
Line: 3     a uynhaf pwy yw y llygoden." "Wy gwreic i yw hi, a
Line: 4     phy ny bei hynny nys dillyngwn." "Pa gyffuryf y doeth
Line: 5     hi attaf i?" "Y herwa," heb ynteu. "Miui yw Llwyt
Line: 6     uab Kil Coet, a mi a dodeis yr hut ar seith cantref Dyuet,
Line: 7     ac y dial Guawl uab Clut, o gedymdeithas ac ef y dodeis
Line: 8     i yr hut; ac ar Pryderi y dieleis i guare broch yghot a
Line: 9     Guawl uab Clut, pan y gwnaeth Pwyll Penn Annwn;
Line: 10     a hynny yn Llys Eueyd Hen y gwnaeth o aghynghor.
Line: 11     A guedy clybot dy uot yn kyuanhedu y wlat, y doeth
Line: 12     uyn teulu attaf inheu, ac y erchi eu rithyaw yn llygot
Line: 13     y diua dy yd, ac y doethant y nos gyntaf uyn teulu e
Line: 14     hunein. A'r eil nos y doethant heuyt, ac y diuayssant y
Line: 15     dwy grofd. A'r tryded nos y doeth uy gwreic a gwraged
Line: 16     y llys attaf, y erchi im eu rithaw, ac y Ms. page: 80  ritheis inheu.
Line: 17     A beichawc oed hi. A phy na bei ueichawc hi, nis
Line: 18     gordiwedut ti. A chanys bu, a'y dala hi, mi a rodaf
Line: 19     Pryderi a Riannon it, ac a waredaf yr hut a'r lletrith y ar
Line: 20     Dyuet. Minheu a uenegeis yti pwy yw hi, a gellwng hi."

Line: 21        "Na ellynghaf, y rof a Duw," heb ef. "Beth a uynny
Line: 22     ditheu?" heb ef. "Llyna," heb ynteu, "a uynhaf, na
Line: 23     bo hut uyth ar seith cantref Dyuet, ac na dotter." "Ti
Line: 24     a geffy hynny," heb ef, "a gellwng hi." "Na ellynghaf,
Line: 25     y rof a Duw," heb ef. "Beth a uynny ditheu?" heb ef.
Line: 26     "Llyna," heb ef, "a uynhaf, na bo ymdiala ar Pryderi a
Line: 27     Riannon, nac arnaf inheu, uyth am hynn." "Hynny oll a
Line: 28     geffy. A dioer, da y medreist," heb ef. "Bei na metrut
Page of edition: 65   Line: 1     hynny," heb ef, "ef a doy am dy benn cwbyl o'r gouut."
Line: 2     "Ie," heb ynteu, "rac hynny y nodeis inheu." "A rytha
Line: 3     weithon wy gwreic im." "Na rydhaaf, y rof a Duw,
Line: 4     yny welwyf Pryderi a Riannon yn ryd gyt a mi." "Wely di
Line: 5     yma wynteu yn dyuot," heb ef.

Line: 6        Ar hynny, llyma Pryderi a Riannon. Kyuodi a oruc
Line: 7     ynteu yn eu herbyn, a'y graessawu, ac eisted y gyt. "A
Line: 8     wrda, rytha uy ngwreic im weithon, ac neu ry geueist
Line: 9     gwbyl o'r a nodeist." "Ellynghaf yn llawen," heb ef.

Line: 10        Ac yna y gollwng hi, ac y trewis ynteu hi a hudlath,
Line: 11     ac y datrithwys hi yn wreigyang deccaf * a welsei neb.

Line: 12        "Edrych i'th Ms. page: 81  gylch ar y wlat," heb ef, "a thi a
Line: 13     wely yr holl anhedeu, a'r kyuanhed, ual y buant oreu."
Line: 14     Ac yna kyuodi a oruc ynteu ac edrych. A phan edrych,
Line: 15     ef a welei yr holl wlat yn gyuanhed, ac yn gyweir o'y holl
Line: 16     alauoed a'y hanedeu.

Line: 17        "Pa ryw wassanaeth y bu Pryderi a Riannon
Line: 18     yndaw?" heb ef. "Pryderi a uydei ac yrd porth uy
Line: 19     llys i am y uynwgyl, a Riannon a uydei a mynweireu yr
Line: 20     essynn, wedy bydyn yn kywein gueir, am y mynwgyl
Line: 21     hitheu. Ac yuelly y bu eu carchar."

Line: 22        Ac o achaws y carchar hwnnw, y gelwit y kyuarwydyt
Line: 23     hwnnw, Mabinogi Mynweir a Mynord. Ac yuelly
Line: 24     y teruyna y geing honn yma o'r Mabinogy.



Next part


This text is part of the TITUS edition of Pedeir keinc y Mabinogi.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 12.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.