TITUS
Book: Ben.Reg. 
Regula Benedictorum


The Latin and Old High German Regula Benedictorum
on the basis of the edition
Die Althochdeutsche Benediktinerregel des Cod.Sang. 916,
herausgegeben von Ursula Daab,
Tübingen: Niemeyer, 1959
(Altdeutsche Textbibliothek; Nr. 50), S. 7-94.

Text entry by Ma. Pilar Fernández Alvarez and Miguel M. García-Bermejo Giner;
Converted by Jörg Klinger and Johann Tischler;
Further improvements by Jörg Brysch, Anne Potthoff-Knoth, Roland Schuhmann;
Wordcruncher version (DOS) by Jörg Brysch;
TITUS version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M 22.10.1997 / 28.2.1998 / 21.6.1998 / 1.6.2000 / 1.3.2003;
text alignment with the original manuscript
Codex Sang. 916 (Stiftsbibliothek St. Gallen / Codices Electronici Sangallenses), p. 2-172,
by Roland Mittmann, 8.3.2018



Manuscript: Sang._916 
Chapter: 0  

p. 8    

Sentence: 1     Manuscript page: 8  [190] (8) Ergo praeparanda sunt corda nostra et corpora sanctae praeceptorum oboedientiae militanda; et quod minus habet in nos natura possibile, rogemus dominum, ut gratiae suae adhibeat nobis adiutorium omnis terrae.
   Manuscript page: 8  [190] (8) keuuisso ze karauuenne sint herzun unseriu indi lihhamun dero uuihono piboto dera horsamii ze chamfanne; indi daz min hebit in uns chnuat samftes, pittames truhtinan, daz dera ensti sinera zuatue uns helfa eocouuelihera erda.

Sentence: 2     Et sic fugientes gehennae poenas ad vitam volumus pervenire perpetuam, dum adhuc vacat et in hoc corpore sumus, et haec omnia per hanc lucis vitam vacat implere; currendum et agendum modo est, quod in perpetuum nobis expediat.
   indi so fliohente dera hella uuizzi ze libe uuellemes duruhqhuueman euuikemu, denne nu noh muazzot indi in desemu lihhamin pirumes indi desiu alliu duruh desan leoht lib muazzo erfullan; ze hlauffanne indi ze tuenne nu ist, daz in euuin uns piderbit.


p. 9    

Sentence: 3     Constituenda est ergo a nobis dominici scola servitii, in qua institutione nihil asperum, Manuscript page: 9  (9) nihil grave nos constituturos speramus.
   ze kesezzenne ist keuuisso fona uns dera truhtinlihhun scuala dera deonosti, in deru kesezzidu neouueht sarfes, Manuscript page: 9  (9) neouueht suuarres uns kesezzente uuannemes.

Sentence: 4     Sed et si quid paulolum restrictius dictante aequitatis ratione propter emendationem vitiorum vel conversationem caritatis processerit, non ilico pavore perterritus fugias viam salutis, quae non est nisi angusto itinere incipienda.
   Uzzan ioh auh ibu huuaz luzziles keduunganor dictentemu des rehtes rediun duruh puazza achustio edeo des libes minna framkange, nalles sar erflaucter forahtun fleohes uuec dera heilii, daz nist uzzan enkemu sinde ze pekinnanne.

Sentence: 5     Processu [191] vero conversationis et fidei dilatuto corde inenarrabili dilectionis dulcidine curritur mandatorum dei, ut ab ipsius notitiam magisterio discentes in eius doctrina usque ad mortem in monasterio perseverantes passionibus christi per patientiam participemus, ut regni eius mereamur esse consortes. Amen.
   Framkanc keuuisso *[191] des libes indi dera kilauba kepreittemu herzin unerrahhotlihhera minna dera suazzi si kehlaufan kepoto cotes, daz fona siin selbes chundidu meistartuam lirnente in sineru leru unzin ze tode in munistre duruhuuonente dolungono christes duruh kedult teil nemem, daz rihhes sine kearneem uuesan ebanlozzon. . . .


p. 10    

Sentence: 6     Qui leni iugo christi colla submittere *Manuscript page: 10  (10) cupis, regulae sponte da mentem dulcis, ut capias mella.
   du demu slehtin iohhe cristes halsa untarleccan Manuscript page: 10  (10) keros, rehtungu selpuuillin kib muat suazzan, daz nemes honec.

Sentence: 7     Hic testamenti veteris novique cuncta doctrina, hic ordo divinus, hic castissima vita.
   Hiar dera altun euua ioh dera niuun alliu lera, hiar antreitii cotchundiu, hiar hreinisto lib.

Sentence: 8     Hocque benedictus pater constituit sacrum volumen.
   Indi den keuuihter fater kesazta uuiho puah.

Sentence: 9     Haecque mandavit suis servare alumnis.
   Indi desu kepot sinem kehaltan chindum.

Sentence: 10     Simplicius christique minister magistri latens opus propagavit in omnes.
   . . . indi christes ambaht des meistartuames midanti uuerach framerhlot in alle.

Sentence: 11     Una tamen mercis utroque manet in aeternum. Amen.
   Einaz duuidaro loon ioh pedero uuonet in euuin. . . .

Sentence: 12     Ausculta, o fili, praecepta magistri!
   hlose, uuelago chind, pibot des meistres!


p. 11    

Sentence: 13     Et inclina aurem cordis tui, et admonitionem pii patris libenter excipe et efficaciter comple, ut ad eum per oboedientiae laborem redeas, *Manuscript page: 11  (11) a quo per inoboedientiae desidiam recesseras!
   Indi kehneigi oora des herzin dines, indi ze manungu des eerhaftin fateres cernlihho intfah indi huuaslihho erfulli, daz ze inan duruh horsamii arabeit huuarabes, *Manuscript page: 11  (11) fona demu duruh unhorsamii slaffii keliti!

Sentence: 14     Ad te ergo nunc mihi sermo diregitur.
   ze dih keuuisso nu mir uuort ist kerihtit.

Sentence: 15     Quisquis abrenuntians *[192] probriis voluntatibus domino Christo, vero regi, militaturus oboedientiae fortissima atque praeclara arma adsumis, imprimis ut quicquid agendum inchoas bonum, ab eo perfici instantissima oratione deposcas, ut qui nos iam in filiorum dignatus est numero conputare, non debet aliquando de malis actibus nostris contristari.
   So huuer so farsahhanti *[192] eikaneem uuillom truhtine criste, uuaremu chuninge, chamfanter dera horsamii starchistun indi ioh foraperahtida uuaffan zuanimis, az erist daz so huuaz so ze tuanne pikinnes cuates, fona imu duruhtan anastantantlihostin kepete pittes, daz der unsih giu in chindo keuuerdonter ist ruava kezellan, niscal eddesuuenne fona ubilem tatim unserem keunfreuuit uuesan.


p. 12    

Sentence: 16     Ita enim ei omni tempore de bonis suis in nobis parendum est, ut non solum iratus pater suos non aliquando filios *Manuscript page: 12  (12) exheredet, sed nec ut metuendus dominus inritatus a malis nostris ut nequissimos servos perpetuam tradat ad poenam, qui eum sequi noluerint ad gloriam.
   so keuuisso imu eocouueliheru citi fona cuatum sinem in uns ze karauuenne ist, daz nalles einin erpolganer fater siniu nalles eonaldre chind Manuscript page: 12  (12) erurerebe, uzzan . . . . daz forahtanter truhtin kecremiter fona ubilum unsereem so uuirsiston scalcha euuic selle ze uuizze, die inan folgen niuuolton ze tiuridu.

Sentence: 17     Exsurgamus ergo tandem aliquando excitante nos scriptura ac dicente: "Hora est iam nos de somno surgere".
   Erstantames keuuisso . . . . eddesuuenne eruuechenteru unsih kescrifti ioh qhuedenteru: "ciit ist giu uns fona slaffe ze stanne."

Sentence: 18     Et apertis oculis nostris ad deificum lumen adtonitis auribus audiamus divina cottidie clamans, quid nos ammonet vox dicens: "Hodie si vocem [193] eius audieritis, nolite obdurare corda vestra!" et iterum: "Qui habet aures audiendi, audiat", quid spiritus dicat ecclesiis.
   Indi intlohhaneem augom unserem ze cotchundemu leohte zualuustrenteem oorom horrames cotchundida tagalihhin qhuuedenti, huuaz unsih zuamanoot stimma qhuedenti: *[193] "hiutu ibu stimma sina horreet, ir nichuriit furihertan herza iuueriu", indi auur: "der eigi orrun horendo, hoorre", huuaz keist qhuede samanungu.

Sentence: 19     Et quid dicit? "Venite, filii, audite me!
   Indi huuaz qhuidit? "qhuemat, suni, hoorrat mih!

Sentence: 20     Timorem domini docebo vos.
   Forahtun truhtines leru iuuih.


p. 13    

Sentence: 21     Currite, dum lumen *Manuscript page: 13  (13) vitae habetis, ne tenebrae mortis vos conprehendat!"
   Hlauffat, denne Manuscript page: 13  (13) leoht des libes eigiit ir, min finstrii des todes euuih pifahe!"

Sentence: 22     Et quaerens dominus in multitudine populi, cui haec clamet, operarium suum iterum dicit: "Quis est homo, qui vult vitam et cupit videre dies bonos?"
   Indi suahhanti truhtin in managii liuteo, huuemu deisu haret, uuerachman sinan auur qhuidit: "Huuer ist man, der uuili lib indi keroot sehan taga cuate?"

Sentence: 23     Quod si tu audiens respondeas: "Ego!" dicit tibi deus: "Si vis habere veram et perpetuam vitam, prohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum!
   Daz ibu du hoorres antuurti: "ih!" qhuuidit dir cot: "Ibu uuili haben uuaran indi euuigan liib, piuueri zungun dineru fona ubile, indi lefsa dina min sprehhen seer!

Sentence: 24     Diverte a malo et fac bonum!
   Kihuuerebi fona ubile indi tua cuat!

Sentence: 25     Inquire pacem et persequere eam!
   Suahhi fridu indi kefolge den!

Sentence: 26     Et cum haec feceritis, oculi mei semper super vos et aures meae ad preces vestras, et antequam me invocetis, dicam vobis: "Ecce, adsum!"
   Indi denne desiu tueet ir, augun miniu simblum ubar iuuih indi ooron miniu ze kepetum iuuereem, indi er denne mih kenemmeet, qhuidu iu: "se, azpim."


p. 14    

Sentence: 27     Quid dulcius nobis ab hac voce domini invitantis nos, fratres Manuscript page: 14  (14) carissimi!
   Huuaz suazzira uns fona deseru stimmu truhtines keladontes unsih, pruadra Manuscript page: 14  (14) tiuristun!

Sentence: 28     Ecce, pietate sua demonstrat nobis dominus viam vitae!
   See, dera gnada sua keaugit uns truhtin uuec des libes!

Sentence: 29     Succinctis ergo fide vel observantia bonorum actuum lumbis nostris et calciatis in praeparatione evangelii pacis pedibus pergamus *[194] itinera eius, ut mereamur eum, qui nos vocavit, in regno suo videre.
   Picurte keuuisso dera kilauba edo kihaltidu cuatero tatio lanchom unsereem indi kescuahte in garauuidu des cuatchundin *[194] fridoo fuazzum kangames sinda sine, daz kearneem inan, der unsih ladoot, in rihhe sinemu sehan.

Sentence: 30     In cuius regni tabernaculo si volumus habitare, nisi illuc bonis actibus curratur, minime pervenietur.
   In des rihhes huse ibu uuellemes puan, uzzan dara cuateem tatim si kehlauffan, min duruhqhueman.

Sentence: 31     Sed interrogemus cum propheta dominum dicentes ei: "Domine, quis habitabit in tabernaculo tuo aut quis requiescit in monte sancto tuo?"
   Uzzan frahemees mit forasakin truhtinan qhuedentes imu: "truhtin, huuer puit in selidun dineru edo huuer kerestit in perege uuihemu dinemu?"


p. 15    

Sentence: 32     Post hanc interrogationem, fratres, audiamus dominum respondentem et ostendentem nobis viam ipsius tabernaculi dicens: "Qui ingreditur sine macula et operatur Manuscript page: 15  (15) iustitiam, qui loquitur veritatem in corde suo, qui non egit dolum in lingua sua, qui non fecit proximo suo malum, qui obprobrium non accepit adversus proximum suum, qui malignum diabolum cum aliqua suadente sibi cum ipsa suasione sua a conspectibus cordis sui respuens deduxit ad nihilum et parvulos cogitatus eius tenuit et adlisit ad christum".
   After deseru antfrahidu, pruadra, hoorremees truhtinan antlengantan indi augantan uns uuec des selbin huses qhuedanti: "der inkaat ano pismiz indi uurchit Manuscript page: 15  (15) reht, der sprihhit uuarhafti in herzin sinemu, der niteta seer in zungun sineru, der niteta nahistin sinemu ubil, der ituuiz nientfianc uuidar nahistin sinemu, der farfluahhanan diubil mit eddesuuelihha kespanst imu mit dia selbun kespanst sina fona kesihtim herzin sines farspienti keleitta ze neouuehti indi luzzileer kidanc sin kihebita indi zuakechnusita ze christe."

Sentence: 33     Qui timentes dominum de bona observantia sua non se reddunt elatos, sed ipsa in se bona non a se posse, sed a domino fieri existimant. *[195]
   Dia furahtante truhtinan fona cuateem kihaltidom iro nalles sih kebant keile, uzzan diu selbun in sih cuatiu nalles fona sih magan, uzzan [195] fona truhtine uuesan uuannant.

Sentence: 34     Operantem in se dominum magnificant illud cum propheta dicentes: "Non nobis, domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam".
   Uuerchontan in sih truhtinan mihhilont daz mit forasegin qhuedente: "nalles uns, truhtin, . . . uzzan nemin dinemu kib tiurida.


p. 16    

Sentence: 35     Sicut nec Paulus apostolus de praedicatione sua sibi aliquid inputavit dicens: "Gratia *Manuscript page: 16  (16) dei sum id, quod sum".
   Soso noh . . . . poto fona digii sineru imu eddesuuaz kizelita qhuedenti: "anst Manuscript page: 16  (16) cotes pim daz, daz pim."

Sentence: 36     Et iterum ipse dicit: "Qui gloriatur, in domine glorietur".
   Indi auur er selbo qhuidit: "der cuatliheet, in truhtine cuatlihhee".

Sentence: 37     Unde et dominus in evangelio ait: "Qui audit verba mea haec et faciat ea, similabo eum viro sapienti, qui aedificavit domum suam super petram.
   Danan ioh truhtin . . . . qhuad: "der hoorit uuort miniu desiu indi tuat dei, kelihhison inan commane spahemu, der kezimbrota hus sinaz oba steine.

Sentence: 38     Venerunt flumina, flaverunt venti et impegerunt in domum illam.
   Qhuamun aha, platoon uuinti indi erloso tatun in hus daz.

Sentence: 39     Et non cecidit, quia fundata erat super petram."
   Indi . . . fial, danta kestudit uuas oba steine."

Sentence: 40     Haec complens dominus exspectat nos cottidie his suis sanctis monitis factis nos respondere debere.
   Deisu erfullenti truhtin peitoot unsih tagalihhin desem uuiheem sineem manungum tatim unsih anlengan scolan.

Sentence: 41     Ideo nobis propter emendationem malorum huius vitae dies ad inducias relaxantur dicente apostolo: "An nescis, quia patientia dei ad poenitentiam te adducit?"
   Pidiu unsih duruh puazza ubilero desses libes taga ze antlazza sint kelengit qhuedentemu potin: "edo niuueist, danta kidult cotes ze hriuuun dih zualeitit?"


p. 17    

Sentence: 42     Nam pius dominus dicit: "Nolo mortem peccatoris, sed ut Manuscript page: 17  (17) convertatur et vivat."
   Keuuisso erhafter . . . . qhuidit: "niuuillu tod des suntigin, uzzan daz Manuscript page: 17  (17) kehuueraue indi lebee."

Sentence: 43     Cum ergo interrogassemus dominum, fratres, de habitatore tabernaculi *[196] eius, audivimus habitandi praeceptum.
   Denne keuuisso intfrahetomes truhtinan, fratres, fona puarre des [196] huses sines, kehortomees des puentin kipot.

Sentence: 44     Sed si conpleamus habitatoris officium, erimus heredes regni caelorum. Amen.
   Uzzan ibu erfullemees des puentin ambahti, pirumes eribun himilrihhes. . . .


Next part


This text is part of the TITUS edition of Benediktinerregel (althochdeutsch und lateinisch).

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 15.10.2021. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.