TITUS
Mahabharata
Part No. 1682
Previous part

Book: 13 
Anuśāsana-Parvan

ՙ This file generated by / ՙ mconv ../tokunaga /m13_v1.e / April 6, 1995: 1.28 p.m. / ՙ/ ՙ / ՙ Update {d} April 20, 1995: 7.10 p.m./ ՙ / ՙ June 27, 1995: 6.42 p.m./ ՙ/




Chapter: 1 
Adhyāya 1


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    śamo bahuvidʰākāraḥ   sūkṣma uktaḥ pitāmaha
   śamo bahu-vidʰa_ākāraḥ   sūkṣma\ uktaḥ pitāmaha / ՙ
Halfverse: c    na ca me hr̥daye śāntir   asti kr̥tvedam īdr̥śam
   na ca me hr̥daye śāntir   asti kr̥tvā_idam īdr̥śam /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    asmin artʰe bahuvidʰā   śāntir uktā tvayānagʰa
   asmin artʰe bahuvidʰā   śāntir uktā tvayā_anagʰa /
Halfverse: c    svakr̥te kā nu śāntiḥ syāc   cʰamād bahuvidʰād api
   sva-kr̥te kā nu śāntiḥ syāt   śamād bahu-vidʰād api /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    śarācita śarīraṃ hi   tīvravraṇam udīkṣya ca
   śara_ācita śarīraṃ hi   tīvra-vraṇam udīkṣya ca /
Halfverse: c    śamaṃ nopalabʰe vīra   duṣkr̥tāny eva cintayan
   śamaṃ na_upalabʰe vīra   duṣkr̥tāny eva cintayan /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    rudʰireṇāvasiktāṅgaṃ   prasravantaṃ yatʰācalam
   rudʰireṇa_avasikta_aṅgaṃ   prasravantaṃ yatʰā_acalam /
Halfverse: c    tvāṃ dr̥ṣṭvā puruṣavyāgʰra   sīde varṣāsv ivāmbujam
   tvāṃ dr̥ṣṭvā puruṣa-vyāgʰra   sīde varṣāsv iva_ambujam /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    ataḥ kaṣṭataraṃ kiṃ nu   matkr̥te yat pitāmahaḥ
   ataḥ kaṣṭataraṃ kiṃ nu   mat-kr̥te yat pitāmahaḥ /
Halfverse: c    imām avastʰāṃ gamitaḥ   pratyamitrai raṇājire
   imām avastʰāṃ gamitaḥ   pratyamitrai raṇa_ajire /
Halfverse: e    tatʰaivānye nr̥patayaḥ   saha putrāḥ sa bāndʰavāḥ
   tatʰaiva_anye nr̥patayaḥ   saha putrāḥ sa bāndʰavāḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    vayaṃ hi dʰārtarāṣṭrāś ca   kālamanyuvaśānugāḥ
   vayaṃ hi dʰārtarāṣṭrāś ca   kāla-manyu-vaśa_anugāḥ /
Halfverse: c    kr̥tvedaṃ ninditaṃ karma   prāpsyāmaḥ kāṃ gatiṃ nr̥pa
   kr̥tvā_idaṃ ninditaṃ karma   prāpsyāmaḥ kāṃ gatiṃ nr̥pa /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    ahaṃ tava hy antakaraḥ   suhr̥d vadʰakaras tatʰā
   ahaṃ tava hy anta-karaḥ   suhr̥d vadʰa-karas tatʰā /
Halfverse: c    na śāntim adʰigaccʰāmi   paśyaṃs tvāṃ duḥkʰitaṃ kṣitau
   na śāntim adʰigaccʰāmi   paśyaṃs tvāṃ duḥkʰitaṃ kṣitau /7/

Verse: 8  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    paratantraṃ katʰaṃ hetum   ātmānam anupaśyasi
   para-tantraṃ katʰaṃ hetum   ātmānam anupaśyasi /
Halfverse: c    karmaṇy asmin mahābʰāga   sūkṣmaṃ hy etad atīndriyam
   karmaṇy asmin mahā-bʰāga   sūkṣmaṃ hy etad ati_indriyam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    saṃvādaṃ mr̥tyugautamyoḥ   kālalubdʰaka pannagaiḥ
   saṃvādaṃ mr̥tyu-gautamyoḥ   kāla-lubdʰaka pannagaiḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    gautamī nāma kaunteya   stʰavirā śama saṃyutā
   gautamī nāma kaunteya   stʰavirā śama saṃyutā /
Halfverse: c    sarpeṇa daṣṭaṃ svaṃ putram   apaśyad gatacetanam
   sarpeṇa daṣṭaṃ svaṃ putram   apaśyad gata-cetanam /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    atʰa taṃ snāyu pāśena   baddʰvā sarpam amarṣitaḥ
   atʰa taṃ snāyu pāśena   baddʰvā sarpam amarṣitaḥ /
Halfverse: c    lubdʰako 'rjunako nāma   gautamyāḥ samupānayat
   lubdʰako_arjunako nāma   gautamyāḥ samupānayat /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    tāṃ cābravīd ayaṃ te saputrahā   pannagādʰamaḥ
   tāṃ ca_abravīd ayaṃ te sa-putrahā   pannaga_adʰamaḥ /
Halfverse: c    brūhi kṣipraṃ mahābʰāge   vadʰyatāṃ kena hetunā
   brūhi kṣipraṃ mahā-bʰāge   vadʰyatāṃ kena hetunā /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    agnau prakṣipyatām eṣa   ccʰidyatāṃ kʰaṇḍaśo 'pi vā
   agnau prakṣipyatām eṣa   ccʰidyatāṃ kʰaṇḍaśo_api vā / {cʰidyatām}
Halfverse: c    na hy ayaṃ bālahā pāpaś   ciraṃ jīvitum arhati
   na hy ayaṃ bālahā pāpaś   ciraṃ jīvitum arhati /13/

Verse: 14  {Gautamy uvāca}
Halfverse: a    visr̥jainam abuddʰis tvaṃ   na vadʰyo 'rjunaka tvayā
   visr̥ja_enam abuddʰis tvaṃ   na vadʰyo_arjunaka tvayā /
Halfverse: c    ko hy ātmānaṃ guruṃ kuryāt   prāptavye sati cintayan
   ko hy ātmānaṃ guruṃ kuryāt   prāptavye sati cintayan /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    plavante dʰarmalagʰavo   loke 'mbʰasi yatʰā pralāḥ
   plavante dʰarma-lagʰavo   loke_ambʰasi yatʰā pralāḥ /
Halfverse: c    majjanti pāpaguravaḥ   śastraṃ skannam ivodake
   majjanti pāpa-guravaḥ   śastraṃ skannam iva_udake /15/


Verse: 16 
Halfverse: a    na cāmr̥tyur bʰavitā vai hate 'smin; ko vātyayaḥ syād ahate 'smiñ janasya
   na ca_amr̥tyur bʰavitā vai hate_asmin   ko vā_atyayaḥ syād ahate_asmin janasya / q
Halfverse: c    asyotsarge prāṇayuktasya jantor; mr̥tyor lokaṃ ko nu gaccʰed anantam
   asya_utsarge prāṇa-yuktasya jantor   mr̥tyor lokaṃ ko nu gaccʰed anantam /16/

Verse: 17  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    jānāmy evaṃ neha guṇāṇuna jñāḥ; sarve niyuktā guravo vai bʰavanti
   jānāmy evaṃ na_iha guṇa_aṇuna jñāḥ   sarve niyuktā guravo vai bʰavanti / q
Halfverse: c    svastʰasyaite tūpadeśā bʰavanti; tasmāt kṣudraṃ sarpam enaṃ haniṣye
   svastʰasya_ete tu_upadeśā bʰavanti   tasmāt kṣudraṃ sarpam enaṃ haniṣye /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    samīpsantaḥ kālayogaṃ tyajanti; sadyaḥ śucaṃ tv artʰavidas tyajanti
   samīpsantaḥ kāla-yogaṃ tyajanti   sadyaḥ śucaṃ tv artʰavidas tyajanti /
Halfverse: c    śreyaḥ kṣayaḥ śocatāṃ nityaśo hi; tasmāt tyājyaṃ jahi śokaṃ hate 'smin
   śreyaḥ kṣayaḥ śocatāṃ nityaśo hi   tasmāt tyājyaṃ jahi śokaṃ hate_asmin /18/

Verse: 19  {Gautamy uvāca}
Halfverse: a    na caivārtir vidyate 'smadvidʰānāṃ; dʰarmārāmaḥ satataṃ sajjano hi
   na ca_eva_ārtir vidyate_asmad-vidʰānāṃ   dʰarma_ārāmaḥ satataṃ sajjano hi /
Halfverse: c    nityāyasto bāla jano na cāsti; dʰarmo hy eṣa prabʰavāmy asya nāham
   nitya_āyasto bāla jano na ca_asti   dʰarmo hy eṣa prabʰavāmy asya na_aham /19/


Verse: 20 
Halfverse: a    na brāhmaṇānāṃ kopo 'sti   kutaḥ kopāc ca yātanā
   na brāhmaṇānāṃ kopo_asti   kutaḥ kopāc ca yātanā /
Halfverse: c    mārdavāt kṣamyatāṃ sādʰo   mucyatām eṣa pannagaḥ
   mārdavāt kṣamyatāṃ sādʰo   mucyatām eṣa pannagaḥ /20/


Verse: 21  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    hatvā lābʰaḥ śreya evāvyayaṃ syāt; sadyo lābʰo balavadbʰiḥ praśastaḥ
   hatvā lābʰaḥ śreya\ eva_avyayaṃ syāt   sadyo lābʰo balavadbʰiḥ praśastaḥ / q
Halfverse: c    kālāl lābʰo yas tu sadyo bʰaveta; hate śreyaḥ kutsite tvedr̥śe syāt
   kālāl lābʰo yas tu sadyo bʰaveta   hate śreyaḥ kutsite tva_īdr̥śe syāt /21/

Verse: 22  {Gautamy uvāca}
Halfverse: a    kārtʰa prāptir gr̥hya śatruṃ nihatya; kā vā śāntiḥ prāpya śatruṃ nam uktvā
   kā_artʰa prāptir gr̥hya śatruṃ nihatya   kā vā śāntiḥ prāpya śatruṃ na-muktvā {?} / [namuktvā?]
Halfverse: c    kasmāt saumya bʰujage na kṣameyaṃ; mokṣaṃ vā kiṃ kāraṇaṃ nāsya kuryām
   kasmāt saumya bʰujage na kṣameyaṃ   mokṣaṃ vā kiṃ kāraṇaṃ na_asya kuryām /22/

Verse: 23  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    asmād ekasmād bahavo rakṣitavyā; naiko bahubʰyo gautami rakṣitavyaḥ
   asmād ekasmād bahavo rakṣitavyā   na_eko bahubʰyo gautami rakṣitavyaḥ / q
Halfverse: c    kr̥tāgasaṃ dʰarmavidas tyajanti; sarīsr̥paṃ pāpam imaṃ jahi tvam
   kr̥ta_āgasaṃ dʰarmavidas tyajanti   sarī-sr̥paṃ pāpam imaṃ jahi tvam /23/

Verse: 24  {Gaumtamy uvāca}
Halfverse: a    nāsmin hate pannage putrako me; saṃprāpsyate lubdʰaka jīvitaṃ vai
   na_asmin hate pannage putrako me   saṃprāpsyate lubdʰaka jīvitaṃ vai / ՙ
Halfverse: c    guṇaṃ cānyaṃ nāsya vadʰe prapaśye; tasmāt sarpaṃ lubdʰaka muñca jīvam
   guṇaṃ ca_anyaṃ na_asya vadʰe prapaśye   tasmāt sarpaṃ lubdʰaka muñca jīvam /24/

Verse: 25  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    vr̥traṃ hatvā devarāṭ śreṣṭʰa bʰāgbʰāg vai; yajñaṃ hatvā bʰāgam avāpa caiva
   vr̥traṃ hatvā deva-rāṭ śreṣṭʰa bʰāgbʰāg vai   yajñaṃ hatvā bʰāgam avāpa caiva / q
Halfverse: c    śūlī devo deva vr̥ttaṃ kuru tvaṃ; kṣipraṃ sarpaṃ jahi mā bʰūd viśaṅkā
   śūlī devo deva vr̥ttaṃ kuru tvaṃ   kṣipraṃ sarpaṃ jahi mā bʰūd viśaṅkā /25/


Verse: 26  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    asakr̥t procyamānāpi   gautamī bʰujagaṃ prati
   asakr̥t procyamānā_api   gautamī bʰujagaṃ prati /
Halfverse: c    lubdʰakena mahābʰāgā   pāpe naivākaron matim
   lubdʰakena mahā-bʰāgā   pāpe na_eva_akaron matim /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    īṣad uccʰvasamānas tu   kr̥ccʰrāt saṃstabʰya pannagaḥ
   īṣad uccʰvasamānas tu   kr̥ccʰrāt saṃstabʰya pannagaḥ /
Halfverse: c    utsasarja giraṃ mandāṃ   mānuṣīṃ pāśapīḍitaḥ
   utsasarja giraṃ mandāṃ   mānuṣīṃ pāśa-pīḍitaḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    ko nv arjunaka doṣo 'tra   vidyate mama bāliśa
   ko nv arjunaka doṣo_atra   vidyate mama bāliśa /
Halfverse: c    asvatantraṃ hi māṃ mr̥tyur   vivaśaṃ yad acūcudat
   asvatantraṃ hi māṃ mr̥tyur   vivaśaṃ yad acūcudat /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    tasyāyaṃ vacanād daṣṭo   na kopena na kāmyayā
   tasya_ayaṃ vacanād daṣṭo   na kopena na kāmyayā /
Halfverse: c    tasya tak kilbiṣaṃ lubdʰa   vidyate yadi kilbiṣam
   tasya tak kilbiṣaṃ lubdʰa   vidyate yadi kilbiṣam /29/

Verse: 30  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    yady anyavaśagenedaṃ   kr̥taṃ te pannagāśubʰam
   yady anya-vaśagena_idaṃ   kr̥taṃ te pannaga_aśubʰam /
Halfverse: c    kāraṇaṃ vai tvam apy atra   tasmāt tvam api kilbiṣī
   kāraṇaṃ vai tvam apy atra   tasmāt tvam api kilbiṣī /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    mr̥t pātrasya kriyāyāṃ hi   daṇḍacakrādayo yatʰā
   mr̥t pātrasya kriyāyāṃ hi   daṇḍa-cakra_ādayo yatʰā /
Halfverse: c    kāraṇatve prakalpyante   tatʰā tvam api pannaga
   kāraṇatve prakalpyante   tatʰā tvam api pannaga /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    kilbiṣī cāpi me vadʰyaḥ   kilbiṣī cāsi pannaga
   kilbiṣī ca_api me vadʰyaḥ   kilbiṣī ca_asi pannaga /
Halfverse: c    ātmānaṃ kāraṇaṃ hy atra   tvam ākʰyāsi bʰujaṃgama
   ātmānaṃ kāraṇaṃ hy atra   tvam ākʰyāsi bʰujaṃgama /32/

Verse: 33  {Sarpa uvāca}
Halfverse: a    sarva ete hy asvavaśā   daṇḍacakrādayo yatʰā
   sarva\ ete hy asvavaśā   daṇḍa-cakra_ādayo yatʰā / ՙ
Halfverse: c    tatʰāham api tasmān me   naiṣa hetur matas tava
   tatʰā_aham api tasmān me   na_eṣa hetur matas tava /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    atʰa vā matam etat te   te 'py anyonyaprayojakāḥ
   atʰa vā matam etat te   te_apy anyonya-prayojakāḥ /
Halfverse: c    kāryakāraṇa saṃdeho   bʰavaty anyonyacodanāt
   kārya-kāraṇa saṃdeho   bʰavaty anyonya-codanāt /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    evaṃ sati na doṣo me   nāsmi vadʰyo na kilbiṣī
   evaṃ sati na doṣo me   na_asmi vadʰyo na kilbiṣī /
Halfverse: c    kilbiṣaṃ samavāye syān   manyase yadi kilbiṣam
   kilbiṣaṃ samavāye syān   manyase yadi kilbiṣam /35/

Verse: 36  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    kāraṇaṃ yadi na syād vai   na kartā syās tvam apy uta
   kāraṇaṃ yadi na syād vai   na kartā syās tvam apy uta /
Halfverse: c    vināśe kāraṇaṃ tvaṃ ca   tasmād vadʰyo 'si me mataḥ
   vināśe kāraṇaṃ tvaṃ ca   tasmād vadʰyo_asi me mataḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    asaty api kr̥te kārye   neha pannagalipyate
   asaty api kr̥te kārye   na_iha pannaga-lipyate /
Halfverse: c    tasmān nātraiva hetuḥ syād   vadʰyaḥ kiṃ bahu bʰāṣase
   tasmān na_atra_eva hetuḥ syād   vadʰyaḥ kiṃ bahu bʰāṣase /37/

Verse: 38  {Sarpa uvāca}
Halfverse: a    kāryābʰāve kriyā na syāt   saty asaty api kāraṇe
   kārya_abʰāve kriyā na syāt   saty asaty api kāraṇe /
Halfverse: c    tasmāt tvam asmin hetau me   vācyo hetur viśeṣataḥ
   tasmāt tvam asmin hetau me   vācyo hetur viśeṣataḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    yady ahaṃ kāraṇatvena   mato lubdʰaka tattvataḥ
   yady ahaṃ kāraṇatvena   mato lubdʰaka tattvataḥ /
Halfverse: c    anyaḥ prayoge syād atra   kilbiṣī jantu nāśane
   anyaḥ prayoge syād atra   kilbiṣī jantu nāśane /39/

Verse: 40  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    vadʰyas tvaṃ mama durbuddʰe   bāla gʰātī nr̥śaṃsakr̥t
   vadʰyas tvaṃ mama durbuddʰe   bāla gʰātī nr̥śaṃsa-kr̥t /
Halfverse: c    bʰāṣase kiṃ bahu punar   vadʰyaḥ san pannagādʰama
   bʰāṣase kiṃ bahu punar   vadʰyaḥ san pannaga_adʰama /40/

Verse: 41  {Sarpa uvāca}
Halfverse: a    yatʰā havīṃṣi juhvānā   makʰe vai lubdʰakartvijaḥ
   yatʰā havīṃṣi juhvānā   makʰe vai lubdʰaka-r̥tvijaḥ /
Halfverse: c    na pʰalaṃ prāpnuvanty atra   paraloke tatʰā hy aham
   na pʰalaṃ prāpnuvanty atra   para-loke tatʰā hy aham /41/

Verse: 42  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    tatʰā bruvati tasmiṃs tu   pannage mr̥tyucodite
   tatʰā bruvati tasmiṃs tu   pannage mr̥tyu-codite /
Halfverse: c    ājagāma tato mr̥tyuḥ   pannagaṃ cābravīd idam
   ājagāma tato mr̥tyuḥ   pannagaṃ ca_abravīd idam /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    kālenāhaṃ praṇuditaḥ   pannagatvām acūcudam
   kālena_ahaṃ praṇuditaḥ   pannaga-tvām acūcudam /
Halfverse: c    vināśahetur nāsya tvam   ahaṃ vā prāṇinaḥ śiśoḥ
   vināśa-hetur na_asya tvam   ahaṃ vā prāṇinaḥ śiśoḥ /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    yatʰā vāyur jaladʰarān   vikarṣati tatas tataḥ
   yatʰā vāyur jala-dʰarān   vikarṣati tatas tataḥ /
Halfverse: c    tadvaj jaladavat sarpakālasyāhaṃ   vaśānugaḥ
   tadvaj jaladavat sarpa-kālasya_ahaṃ   vaśa_anugaḥ /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    sāttvikā rājasāś caiva   tāmasā ye ca ke cana
   sāttvikā rājasāś caiva   tāmasā ye ca kecana /
Halfverse: c    bʰāvāḥ kālātmakāḥ sarve   pravartante hi jantuṣu
   bʰāvāḥ kāla_ātmakāḥ sarve   pravartante hi jantuṣu /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    jaṅgamāḥ stʰāvarāś caiva   divi vā yadi vā bʰuvi
   jaṅgamāḥ stʰāvarāś caiva   divi vā yadi vā bʰuvi /
Halfverse: c    sarve kālātmakāḥ sarpakālātmakam   idaṃ jagat
   sarve kāla_ātmakāḥ sarpa-kāla_ātmakam   idaṃ jagat /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    pravr̥ttayaś ca yā loke   tatʰaiva ca nivr̥ttayaḥ
   pravr̥ttayaś ca yā loke   tatʰaiva ca nivr̥ttayaḥ /
Halfverse: c    tāsāṃ vikr̥tayo yāś ca   sarvaṃ kālātmakaṃ smr̥tam
   tāsāṃ vikr̥tayo yāś ca   sarvaṃ kāla_ātmakaṃ smr̥tam /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    ādityaś candramā viṣṇur   āpo vāyuḥ śatakratuḥ
   ādityaś candramā viṣṇur   āpo vāyuḥ śata-kratuḥ /
Halfverse: c    agniḥ kʰaṃ pr̥tʰivī mitra   oṣadʰyo vasavas tatʰā
   agniḥ kʰaṃ pr̥tʰivī mitra oṣadʰyo vasavas tatʰā /48/ ՙ

Verse: 49 
Halfverse: a    saritaḥ sagarāś caiva   bʰāvābʰāvau ca pannaga
   saritaḥ sagarāś caiva   bʰāva_abʰāvau ca pannaga /
Halfverse: c    sarve kālena sr̥jyante   hriyante ca tatʰā punaḥ
   sarve kālena sr̥jyante   hriyante ca tatʰā punaḥ /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    evaṃ jñātvā katʰaṃ māṃ tvaṃ   sa doṣaṃ sarpamanyase
   evaṃ jñātvā katʰaṃ māṃ tvaṃ   sa doṣaṃ sarpa-manyase /
Halfverse: c    atʰa caivaṃ gate doṣo   mayi tvam api doṣavān
   atʰa ca_evaṃ gate doṣo   mayi tvam api doṣa-vān /50/

Verse: 51  {Sarpa uvāca}
Halfverse: a    nirdoṣaṃ doṣavantaṃ vā   na tvā mr̥tyor bravīmy aham
   nirdoṣaṃ doṣavantaṃ vā   na tvā mr̥tyor bravīmy aham /
Halfverse: c    tvayāhaṃ codita iti   bravīmy etāvad eva tu
   tvayā_ahaṃ codita\ iti   bravīmy etāvad eva tu /51/ ՙ

Verse: 52 
Halfverse: a    yadi kāle tu doṣo 'sti   yadi tatrāpi neṣyate
   yadi kāle tu doṣo_asti   yadi tatra_api na_iṣyate /
Halfverse: c    doṣo naiva parīkṣyo me   na hy atrādʰikr̥tā vayam
   doṣo na_eva parīkṣyo me   na hy atra_adʰikr̥tā vayam /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    nirmokṣas tv asya doṣasya   mayā kāryo yatʰātatʰā
   nirmokṣas tv asya doṣasya   mayā kāryo yatʰā-tatʰā /
Halfverse: c    mr̥tyo vidoṣaḥ syām eva   yatʰā tan me prayojanam
   mr̥tyo vidoṣaḥ syām eva   yatʰā tan me prayojanam /53/

Verse: 54  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    sarpo 'tʰārjunakaṃ prāha   śrutaṃ te mr̥tyubʰāṣitam
   sarpo_atʰa_arjunakaṃ prāha   śrutaṃ te mr̥tyu-bʰāṣitam /
Halfverse: c    nānāgasaṃ māṃ pāśena   saṃtāpayitum arhasi
   nānā_āgasaṃ māṃ pāśena   saṃtāpayitum arhasi /54/

Verse: 55  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    mr̥tyoḥ śrutaṃ me vacanaṃ   tava caiva bʰujaṃgama
   mr̥tyoḥ śrutaṃ me vacanaṃ   tava caiva bʰujaṃgama /
Halfverse: c    naiva tāvad vidoṣatvaṃ   bʰavati tvayi pannaga
   na_eva tāvad vidoṣatvaṃ   bʰavati tvayi pannaga /55/

Verse: 56 
Halfverse: a    mr̥tyus tvaṃ caiva hetur hi   jantor asya vināśane
   mr̥tyus tvaṃ caiva hetur hi   jantor asya vināśane /
Halfverse: c    ubʰayaṃ kāraṇaṃ manye   na kāraṇam akāraṇam
   ubʰayaṃ kāraṇaṃ manye   na kāraṇam akāraṇam /56/

Verse: 57 
Halfverse: a    dʰin mr̥tyuṃ ca durātmānaṃ   krūraṃ duḥkʰakaraṃ satām
   dʰin mr̥tyuṃ ca durātmānaṃ   krūraṃ duḥkʰa-karaṃ satām /
Halfverse: c    svāṃ caivāhaṃ vadʰiṣyāmi   pāpaṃ pāpasya kāraṇam
   svāṃ caiva_ahaṃ vadʰiṣyāmi   pāpaṃ pāpasya kāraṇam /57/

Verse: 58  {Mr̥tyur uvāca}
Halfverse: a    vivaśau kālavaśagāv   āvāṃ tad diṣṭa kāriṇau
   vivaśau kāla-vaśagāv   āvāṃ tad diṣṭa kāriṇau /
Halfverse: c    nāvāṃ doṣeṇa gantavyau   yadi samyak prapaśyasi
   na_āvāṃ doṣeṇa gantavyau   yadi samyak prapaśyasi /58/

Verse: 59  {Lubdʰaka uvāca}
Halfverse: a    yuvām ubʰau kālavaśau   yadi vai mr̥tyupannagau
   yuvām ubʰau kāla-vaśau   yadi vai mr̥tyu-pannagau /
Halfverse: c    harṣakrodʰau katʰaṃ syātām   etad iccʰāmi veditum
   harṣa-krodʰau katʰaṃ syātām   etad iccʰāmi veditum /59/

Verse: 60  {Mr̥tyur uvāca}
Halfverse: a    yāḥ kāś cid iha ceṣṭāḥ syuḥ   sarvāḥ kālapracoditāḥ
   yāḥ kāścid iha ceṣṭāḥ syuḥ   sarvāḥ kāla-pracoditāḥ /
Halfverse: c    pūrvam evaitad uktaṃ hi   mayā lubdʰaka kālataḥ
   pūrvam eva_etad uktaṃ hi   mayā lubdʰaka kālataḥ /60/

Verse: 61 
Halfverse: a    tasmād ubʰau kālavaśāv   āvāṃ tad diṣṭa kāriṇau
   tasmād ubʰau kāla-vaśāv   āvāṃ tad diṣṭa kāriṇau /
Halfverse: c    nāvāṃ doṣeṇa gantavyau   tvayā lubdʰaka karhi cit
   na_āvāṃ doṣeṇa gantavyau   tvayā lubdʰaka karhicit /61/

Verse: 62  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    atʰopagamya kālas tu   tasmin dʰarmārtʰasaṃśaye
   atʰa_upagamya kālas tu   tasmin dʰarma_artʰa-saṃśaye /
Halfverse: c    abravīt pannagaṃ mr̥tyuṃ   lubdʰam arjunakaṃ ca tam
   abravīt pannagaṃ mr̥tyuṃ   lubdʰam arjunakaṃ ca tam /62/

Verse: 63  {Kāla uvāca}
Halfverse: a    naivāhaṃ nāpy ayaṃ mr̥tyur   nāyaṃ lubdʰaka pannagaḥ
   na_eva_ahaṃ na_apy ayaṃ mr̥tyur   na_ayaṃ lubdʰaka pannagaḥ /
Halfverse: c    kilbiṣī jantu maraṇe   na vayaṃ hi prayojakāḥ
   kilbiṣī jantu maraṇe   na vayaṃ hi prayojakāḥ /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    akarod yad ayaṃ karma   tan no 'rjunaka codakam {!}
   akarod yad ayaṃ karma   tan no_arjunaka codakam / {!}
Halfverse: c    praṇāśa hetur nānyo 'sya   vadʰyate 'yaṃ svakarmaṇā
   praṇāśa hetur na_anyo_asya   vadʰyate_ayaṃ sva-karmaṇā /64/

Verse: 65 
Halfverse: a    yad anena kr̥taṃ karma   tenāyaṃ nidʰanaṃ gataḥ
   yad anena kr̥taṃ karma   tena_ayaṃ nidʰanaṃ gataḥ /
Halfverse: c    vināśahetuḥ karmāsya   sarve karma vaśā vayam
   vināśa-hetuḥ karma_asya   sarve karma vaśā vayam /65/

Verse: 66 
Halfverse: a    karma dāyādavām̐l lokaḥ   karma saṃbandʰa lakṣaṇaḥ
   karma dāyādavām̐l lokaḥ   karma saṃbandʰa lakṣaṇaḥ /
Halfverse: c    karmāṇi codayantīha   yatʰānyāyaṃ tatʰā vayam
   karmāṇi codayanti_iha   yatʰā-nyāyaṃ tatʰā vayam /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    yatʰā mr̥t piṇḍataḥ kartā   kurute yad yad iccʰati
   yatʰā mr̥t piṇḍataḥ kartā   kurute yad yad iccʰati /
Halfverse: c    evam ātmakr̥taṃ karma   mānavaḥ pratipadyate
   evam ātma-kr̥taṃ karma   mānavaḥ pratipadyate /67/

Verse: 68 
Halfverse: a    yatʰā cʰāyātapau nityaṃ   susaṃbaddʰau nirantaram
   yatʰā cʰāyā_ātapau nityaṃ   su-saṃbaddʰau nirantaram /
Halfverse: c    tatʰā karma ca kartā ca   saṃbaddʰāv ātmakarmabʰiḥ
   tatʰā karma ca kartā ca   saṃbaddʰāv ātma-karmabʰiḥ /68/

Verse: 69 
Halfverse: a    evaṃ nāhaṃ na vai mr̥tyur   na sarpo na tatʰā bʰavān
   evaṃ na_ahaṃ na vai mr̥tyur   na sarpo na tatʰā bʰavān /
Halfverse: c    na ceyaṃ brāhmaṇī vr̥ddʰā   śiśur evātra kāraṇam
   na ca_iyaṃ brāhmaṇī vr̥ddʰā   śiśur eva_atra kāraṇam /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    tasmiṃs tatʰā bruvāṇe tu   brāhmaṇī gautamī nr̥pa
   tasmiṃs tatʰā bruvāṇe tu   brāhmaṇī gautamī nr̥pa /
Halfverse: c    svakarma pratyayām̐l lokān   matvārjunakam abravīt
   sva-karma pratyayām̐l lokān   matvā_arjunakam abravīt /70/

Verse: 71 
Halfverse: a    naiva kālo na bʰujago   na mr̥tyur iha kāraṇam
   na_eva kālo na bʰujago   na mr̥tyur iha kāraṇam /
Halfverse: c    svakarmabʰir ayaṃ bālaḥ   kālena nidʰanaṃ gataḥ
   sva-karmabʰir ayaṃ bālaḥ   kālena nidʰanaṃ gataḥ /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    mayā ca tat kr̥taṃ karma   yenāyaṃ me mr̥taḥ sutaḥ
   mayā ca tat kr̥taṃ karma   yena_ayaṃ me mr̥taḥ sutaḥ /
Halfverse: c    yātu kālas tatʰā mr̥tyur   muñcārjunaka pannagam
   yātu kālas tatʰā mr̥tyur   muñca_arjunaka pannagam /72/

Verse: 73  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    tato yatʰāgataṃ jagmur   mr̥tyuḥ kālo 'tʰa pannagaḥ
   tato yatʰā-gataṃ jagmur   mr̥tyuḥ kālo_atʰa pannagaḥ /
Halfverse: c    abʰūd viroṣo 'rjunako   viśokā caiva gautamī
   abʰūd viroṣo_arjunako   viśokā caiva gautamī /73/

Verse: 74 
Halfverse: a    etac cʰrutvā śamaṃ gaccʰa   mā bʰūś cintāparo nr̥pa
   etat śrutvā śamaṃ gaccʰa   mā bʰūś cintā-paro nr̥pa /
Halfverse: c    svakarma pratyayām̐l lokāṃs   trīn viddʰi manujarṣabʰa
   sva-karma pratyayām̐l lokāṃs   trīn viddʰi manuja-r̥ṣabʰa /74/

Verse: 75 
Halfverse: a    na tu tvayā kr̥taṃ pārtʰa   nāpi duryodʰanena vai
   na tu tvayā kr̥taṃ pārtʰa   na_api duryodʰanena vai /
Halfverse: c    kālena tat kr̥taṃ viddʰi   vihitā yena pārtʰivāḥ
   kālena tat kr̥taṃ viddʰi   vihitā yena pārtʰivāḥ /75/

Verse: 76  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    ity etad vacanaṃ śrutvā   babʰūva vigatajvaraḥ
   ity etad vacanaṃ śrutvā   babʰūva vigata-jvaraḥ /
Halfverse: c    yudʰiṣṭʰiro mahātejāḥ   papraccʰedaṃ ca dʰarmavit
   yudʰiṣṭʰiro mahā-tejāḥ   papraccʰa_idaṃ ca dʰarmavit /76/ (E)76



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.