TITUS
Mahabharata
Part No. 1683
Previous part

Chapter: 2 
Adhyāya 2


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    pitāmaha mahāprājña   sarvaśāstraviśārada
   pitāmaha mahā-prājña   sarva-śāstra-viśārada /
Halfverse: c    śrutaṃ me mahad ākʰyānam   idaṃ matimatāṃ vara
   śrutaṃ me mahad ākʰyānam   idaṃ matimatāṃ vara /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    bʰūyas tu śrotum iccʰāmi   dʰarmārtʰasahitaṃ nr̥pa
   bʰūyas tu śrotum iccʰāmi   dʰarma_artʰa-sahitaṃ nr̥pa /
Halfverse: c    katʰyamānaṃ tvayā kiṃ cit   tan me vyākʰyātum arhasi
   katʰyamānaṃ tvayā kiṃcit   tan me vyākʰyātum arhasi /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    kena mr̥tyur gr̥hastʰena   dʰarmam āśritya nirjitaḥ
   kena mr̥tyur gr̥hastʰena   dʰarmam āśritya nirjitaḥ /
Halfverse: c    ity etat sarvam ācakṣva   tattvena mama pārtʰiva
   ity etat sarvam ācakṣva   tattvena mama pārtʰiva /3/

Verse: 4  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    yatʰā mr̥tyur gr̥hastʰena   dʰarmam āśritya nirjitaḥ
   yatʰā mr̥tyur gr̥hastʰena   dʰarmam āśritya nirjitaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    manoḥ prajāpate rājann   ikṣvākur abʰavat sutaḥ
   manoḥ prajāpate rājann   ikṣvākur abʰavat sutaḥ /
Halfverse: c    tasya putraśataṃ jajñe   nr̥pateḥ sūryavarcasaḥ
   tasya putra-śataṃ jajñe   nr̥pateḥ sūrya-varcasaḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    daśamas tasya putras tu   daśāśvo nāma bʰārata
   daśamas tasya putras tu   daśa_aśvo nāma bʰārata /
Halfverse: c    māhiṣmatyām abʰūd rājā   dʰarm ātmā satyavikramaḥ
   māhiṣmatyām abʰūd rājā   dʰarm ātmā satya-vikramaḥ /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    daśāśvasya sutas tv āsīd   rājā paramadʰārmikaḥ
   daśa_aśvasya sutas tv āsīd   rājā parama-dʰārmikaḥ /
Halfverse: c    satye tapasi dāne ca   yasya nityaṃ rataṃ manaḥ
   satye tapasi dāne ca   yasya nityaṃ rataṃ manaḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    madirāśva iti kʰyātaḥ   pr̥tʰivyāṃ pr̥tʰivīpatiḥ
   madira_aśva\ iti kʰyātaḥ   pr̥tʰivyāṃ pr̥tʰivī-patiḥ / ՙ
Halfverse: c    dʰanurvede ca vede ca   nirato yo 'bʰavat sadā
   dʰanur-vede ca vede ca   nirato yo_abʰavat sadā /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    maridāśvasya putras tu   dyutimān nāma pārtʰivaḥ
   marida_aśvasya putras tu   dyutimān nāma pārtʰivaḥ /
Halfverse: c    mahābʰāgo mahātejā   mahāsattvo mahābalaḥ
   mahā-bʰāgo mahā-tejā   mahā-sattvo mahā-balaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    putro dyutimatas tv āsīt   suvīro nāma pārtʰivaḥ
   putro dyutimatas tv āsīt   suvīro nāma pārtʰivaḥ /
Halfverse: c    dʰarmātmā kośavāṃś cāpi   devarāja ivāparaḥ
   dʰarma_ātmā kośavāṃś cāpi   deva-rāja\ iva_aparaḥ /10/ 10ՙ

Verse: 11 
Halfverse: a    suvīrasya tu putro 'bʰūt   sarvasaṃgrāma durjayaḥ
   suvīrasya tu putro_abʰūt   sarva-saṃgrāma durjayaḥ /
Halfverse: c    durjayety abʰivikʰyātaḥ   sarvaśāstraviśāradaḥ
   durjaya_ity abʰivikʰyātaḥ   sarva-śāstra-viśāradaḥ /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    durjayasyendra vapuṣaḥ   putro 'gnisadr̥śadyutiḥ
   durjayasya_indra vapuṣaḥ   putro_agni-sadr̥śa-dyutiḥ /
Halfverse: c    duryodʰano nāma mahān   rājāsīd rājasattama
   duryodʰano nāma mahān   rājā_āsīd rāja-sattama /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    tasyendra samavīryasya   saṃgrāmeṣv anivartinaḥ
   tasya_indra sama-vīryasya   saṃgrāmeṣv anivartinaḥ /
Halfverse: c    viṣayaś ca prabʰāvaś ca   tulyam evābʰyavartata
   viṣayaś ca prabʰāvaś ca   tulyam eva_abʰyavartata /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    ratnair dʰanaiś ca paśubʰiḥ   sasyaiś cāpi pr̥tʰagvidʰaiḥ
   ratnair dʰanaiś ca paśubʰiḥ   sasyaiś cāpi pr̥tʰag-vidʰaiḥ /
Halfverse: c    nagaraṃ viṣayaś cāsya   pratipūrṇaṃ tadābʰavat
   nagaraṃ viṣayaś ca_asya   pratipūrṇaṃ tadā_abʰavat /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    na tasya viṣaye cābʰūt   kr̥paṇo nāpi durgataḥ
   na tasya viṣaye ca_abʰūt   kr̥paṇo na_api durgataḥ /
Halfverse: c    vyādʰito vā kr̥śo vāpi   tasmin nābʰūn naraḥ kva cit
   vyādʰito vā kr̥śo vā_api   tasmin na_abʰūn naraḥ kvacit /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    sudakṣiṇo madʰuravāg   anasūyur jitendriyaḥ
   su-dakṣiṇo madʰura-vāg   anasūyur jita_indriyaḥ /
Halfverse: c    dʰarmātmā cānr̥śaṃsaś ca   vikrānto 'tʰāvikattʰanaḥ
   dʰarma_ātmā ca_anr̥śaṃsaś ca   vikrānto_atʰa_avikattʰanaḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    yajvā vadānyo medʰāvī   brahmaṇyaḥ satyasaṃgaraḥ
   yajvā vadānyo medʰāvī   brahmaṇyaḥ satya-saṃgaraḥ /
Halfverse: c    na cāvamantā dātā ca   vedavedāṅgapāragaḥ
   na ca_avamantā dātā ca   veda-veda_aṅga-pāragaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    taṃ narmadā deva nadī   puṇyā śītajalā śivā
   taṃ narmadā deva nadī   puṇyā śīta-jalā śivā /
Halfverse: c    cakame puruṣaśreṣṭʰaṃ   svena bʰāvena bʰārata
   cakame puruṣa-śreṣṭʰaṃ   svena bʰāvena bʰārata /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    tasya jajñe tadā nadyāṃ   kanyā rājīvalocanā
   tasya jajñe tadā nadyāṃ   kanyā rājīva-locanā /
Halfverse: c    nāmnā sudarśanā rājan   rūpeṇa ca sudarśanā
   nāmnā sudarśanā rājan   rūpeṇa ca sudarśanā /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    tādr̥grūpā na nārīṣu   bʰūtapūrvā yudʰiṣṭʰira
   tādr̥g-rūpā na nārīṣu   bʰūta-pūrvā yudʰiṣṭʰira /
Halfverse: c    duryodʰana sutā yādr̥g   abʰavad varavarṇinī
   duryodʰana sutā yādr̥g   abʰavad vara-varṇinī /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    tām agniś cakame sākṣād   rājakanyāṃ sudarśanām
   tām agniś cakame sākṣād   rāja-kanyāṃ sudarśanām /
Halfverse: c    bʰūtvā ca brāhmaṇaḥ sākṣād   varayām āsa taṃ nr̥pam
   bʰūtvā ca brāhmaṇaḥ sākṣād   varayām āsa taṃ nr̥pam /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    daridraś cāsavarṇaś ca   mamāyam iti pārtʰivaḥ
   daridraś ca_asavarṇaś ca   mama_ayam iti pārtʰivaḥ /
Halfverse: c    na ditsati sutāṃ tasmai   tāṃ viprāya sudarśanām
   na ditsati sutāṃ tasmai   tāṃ viprāya sudarśanām /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    tato 'sya vitate yajñe   naṣṭo 'bʰūd dʰavyavāhanaḥ
   tato_asya vitate yajñe   naṣṭo_abʰūd havya -āhanaḥ /
Halfverse: c    tato duryodʰano rājā   vākyam āhartvijas tadā
   tato duryodʰano rājā   vākyam āha-r̥tvijas tadā /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    duṣkr̥taṃ mama kiṃ nu syād   bʰavatāṃ vā dvijarṣabʰāḥ
   duṣkr̥taṃ mama kiṃ nu syād   bʰavatāṃ vā dvija-r̥ṣabʰāḥ /
Halfverse: c    yena nāśaṃ jagāmāgniḥ   kr̥taṃ kupuruṣeṣv iva
   yena nāśaṃ jagāma_agniḥ   kr̥taṃ kupuruṣeṣv iva /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    na hy alpaṃ duṣkr̥taṃ no 'sti   yenāgnir nāśam āgataḥ
   na hy alpaṃ duṣkr̥taṃ no_asti   yena_agnir nāśam āgataḥ /
Halfverse: c    bʰavatāṃ vātʰa vā mahyaṃ   tattvenaitad vimr̥śyatām
   bʰavatāṃ vā_atʰa vā mahyaṃ   tattvena_etad vimr̥śyatām /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    etad rājño vacaḥ śrutvā   viprās te bʰaratarṣabʰa
   etad rājño vacaḥ śrutvā   viprās te bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    niyatā vāgyatāś caiva   pāvakaṃ śaraṇaṃ yayuḥ
   niyatā vāg-yatāś caiva   pāvakaṃ śaraṇaṃ yayuḥ /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    tān darśayām āsa tadā   bʰagavān havyavāhanaḥ
   tān darśayām āsa tadā   bʰagavān havya-vāhanaḥ /
Halfverse: c    svaṃ rūpaṃ dīptimat kr̥tvā   śaradarkasamadyutiḥ
   svaṃ rūpaṃ dīptimat kr̥tvā   śarad-arka-sama-dyutiḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    tato mahātmā tān āha   dahano brāhmaṇarṣabʰān
   tato mahā_ātmā tān āha   dahano brāhmaṇa-r̥ṣabʰān /
Halfverse: c    varayāmy ātmano 'rtʰāya   duryodʰana sutām iti
   varayāmy ātmano_artʰāya   duryodʰana sutām iti /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    tatas te kālyam uttʰāya   tasmai rājñe nyavedayan
   tatas te kālyam uttʰāya   tasmai rājñe nyavedayan /
Halfverse: c    brāhmaṇā vismitāḥ sarve   yad uktaṃ citrabʰānunā
   brāhmaṇā vismitāḥ sarve   yad uktaṃ citra-bʰānunā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    tataḥ sa rājā tac cʰrutvā   vacanaṃ brahmavādinām
   tataḥ sa rājā tat śrutvā   vacanaṃ brahma-vādinām /
Halfverse: c    avāpya paramaṃ harṣaṃ   tatʰeti prāha buddʰimān
   avāpya paramaṃ harṣaṃ   tatʰā_iti prāha buddʰimān /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    prāyācata nr̥paḥ śulkaṃ   bʰagavantaṃ vibʰāvasum
   prāyācata nr̥paḥ śulkaṃ   bʰagavantaṃ vibʰāvasum /
Halfverse: c    nityaṃ sāṃnidʰyam iha te   citrabʰāno bʰaved iti {!}
   nityaṃ sāṃnidʰyam iha te   citra-bʰāno bʰaved iti / {!}
Halfverse: e    tam āha bʰagavān agnir   evam astv iti pārtʰivam
   tam āha bʰagavān agnir   evam astv iti pārtʰivam /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    tataḥ sāṃnidʰyam adʰyāpi   māhiṣmatyāṃ vibʰāvasoḥ {!}
   tataḥ sāṃnidʰyam adʰya_api   māhiṣmatyāṃ vibʰāvasoḥ / {!}
Halfverse: c    dr̥ṣṭaṃ hi sahadevena   diśo vijayatā tadā
   dr̥ṣṭaṃ hi sahadevena   diśo vijayatā tadā /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    tatas tāṃ samalaṃkr̥tya   kanyām ahata vāsasam
   tatas tāṃ samalaṃkr̥tya   kanyām ahata vāsasam /
Halfverse: c    dadau duryodʰano rājā   pāvakāya mahātmane
   dadau duryodʰano rājā   pāvakāya mahā_ātmane /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    pratijagrāha cāgnis tāṃ   rājaputrīṃ sudarśanām
   pratijagrāha ca_agnis tāṃ   rāja-putrīṃ sudarśanām /
Halfverse: c    vidʰinā veda dr̥ṣṭena   vasor dʰārām ivādʰvare
   vidʰinā veda dr̥ṣṭena   vasor dʰārām iva_adʰvare /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    tasyā rūpeṇa śīlena   kulena vapuṣā śriyā
   tasyā rūpeṇa śīlena   kulena vapuṣā śriyā /
Halfverse: c    abʰavat prītimān agnir   garbʰaṃ tasyāṃ samādadʰe
   abʰavat prītimān agnir   garbʰaṃ tasyāṃ samādadʰe /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    tasyāṃ samabʰavat putro   nāmnāgneyaḥ sudarśanaḥ
   tasyāṃ samabʰavat putro   nāmnā_āgneyaḥ sudarśanaḥ /
Halfverse: c    śiśur evādʰyagāt sarvaṃ   sa ca brahma sanātanam
   śiśur eva_adʰyagāt sarvaṃ   sa ca brahma sanātanam /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    atʰaugʰavān nāma nr̥po   nr̥gasyāsīt pitāmahaḥ
   atʰa_ogʰavān nāma nr̥po   nr̥gasya_āsīt pitāmahaḥ /
Halfverse: c    tasyāpy ogʰavatī kanyā   putraś caugʰaratʰo 'bʰavat
   tasya_apy ogʰavatī kanyā   putraś ca_ogʰa-ratʰo_abʰavat /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    tām ogʰavān dadau tasmai   svayam ogʰavatīṃ sutām
   tām ogʰavān dadau tasmai   svayam ogʰavatīṃ sutām /
Halfverse: c    sudarśanāya viduṣe   bʰāryārtʰaṃ devarūpiṇām
   sudarśanāya viduṣe   bʰārya_artʰaṃ deva-rūpiṇām /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    sa gr̥hastʰāśrama ratas   tayā saha sudarśanaḥ
   sa gr̥hastʰa_āśrama ratas   tayā saha sudarśanaḥ /
Halfverse: c    kurukṣetre 'vasad rājann   ogʰavatyā samanvitaḥ
   kuru-kṣetre_avasad rājann   ogʰavatyā samanvitaḥ /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    gr̥hastʰaś cāvajeṣyāmi   mr̥tyum ity eva sa prabʰo
   gr̥hastʰaś ca_avajeṣyāmi   mr̥tyum ity eva sa prabʰo /
Halfverse: c    pratijñām akarod dʰīmān   dīptatejā viśāṃ pate
   pratijñām akarod dʰīmān   dīpta-tejā viśāṃ pate /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    tām atʰaugʰavatīṃ rājan   sa pāvakasuto 'bravīt
   tām atʰa_ogʰavatīṃ rājan   sa pāvaka-suto_abravīt /
Halfverse: c    atitʰeḥ pratikūlaṃ te   na kartavyaṃ katʰaṃ cana
   atitʰeḥ pratikūlaṃ te   na kartavyaṃ katʰaṃcana /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    yena yena ca tuṣyeta   nityam eva tvayātitʰiḥ
   yena yena ca tuṣyeta   nityam eva tvayā_atitʰiḥ /
Halfverse: c    apy ātmanaḥ pradānena   na te kāryā vicāraṇā
   apy ātmanaḥ pradānena   na te kāryā vicāraṇā /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    etad vrataṃ mama sadā   hr̥di saṃparivartate
   etad vrataṃ mama sadā   hr̥di saṃparivartate /
Halfverse: c    gr̥hastʰānāṃ hi suśroṇi   nātitʰer vidyate param
   gr̥hastʰānāṃ hi suśroṇi   na_atitʰer vidyate param /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    pramāṇaṃ yadi vāmoru   vacas te mama śobʰane
   pramāṇaṃ yadi vāma_ūru   vacas te mama śobʰane /
Halfverse: c    idaṃ vacanam avyagrā   hr̥di tvaṃ dʰārayeḥ sadā
   idaṃ vacanam avyagrā   hr̥di tvaṃ dʰārayeḥ sadā /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    niṣkrānte mayi kalyāṇi   tatʰā saṃnihite 'nagʰe
   niṣkrānte mayi kalyāṇi   tatʰā saṃnihite_anagʰe /
Halfverse: c    nātitʰis te 'vamantavyaḥ   pramāṇaṃ yady ahaṃ tava
   na_atitʰis te_avamantavyaḥ   pramāṇaṃ yady ahaṃ tava /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    tam abravīd ogʰavatī   yatā mūrdʰni kr̥tāñjaliḥ
   tam abravīd ogʰavatī   yatā mūrdʰni kr̥ta_añjaliḥ /
Halfverse: c    na me tvad vacanāt kiṃ cid   akartavyaṃ katʰaṃ cana
   na me tvad vacanāt kiṃcid   akartavyaṃ katʰaṃcana /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    jigīṣamāṇaṃ tu gr̥he   tadā mr̥tyuḥ sudarśanam
   jigīṣamāṇaṃ tu gr̥he   tadā mr̥tyuḥ sudarśanam /
Halfverse: c    pr̥ṣṭʰato 'nvagamad rājan   randʰānveṣī tadā sadā
   pr̥ṣṭʰato_anvagamad rājan   randʰa_anveṣī tadā sadā /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    idʰmārtʰaṃ tu gate tasminn   agniputre sudarśane
   idʰma_artʰaṃ tu gate tasminn   agni-putre sudarśane / ՙ
Halfverse: c    atitʰir brāhmaṇaḥ śrīmāṃs   tām āhaugʰavatīṃ tadā
   atitʰir brāhmaṇaḥ śrīmāṃs   tām āha_ogʰavatīṃ tadā /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    ātitʰyaṃ dattam iccʰāmi   tvayādya varavarṇini
   ātitʰyaṃ dattam iccʰāmi   tvayā_adya vara-varṇini /
Halfverse: c    pramāṇaṃ yadi dʰarmas te   gr̥hastʰāśrama saṃmataḥ
   pramāṇaṃ yadi dʰarmas te   gr̥hastʰa_āśrama saṃmataḥ /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    ity uktā tena vipreṇa   rājaputrī yaśasvinī
   ity uktā tena vipreṇa   rāja-putrī yaśasvinī /
Halfverse: c    vidʰinā pratijagrāha   vedoktena viśāṃ pate
   vidʰinā pratijagrāha   veda_uktena viśāṃ pate /50/ 50

Verse: 51 
Halfverse: a    āsanaṃ caiva pādyaṃ ca   tasmai dattvā dvijātaye
   āsanaṃ caiva pādyaṃ ca   tasmai dattvā dvijātaye /
Halfverse: c    provācaugʰavatī vipraṃ   kenārtʰaḥ kiṃ dadāmi te
   provāca_ogʰavatī vipraṃ   kena_artʰaḥ kiṃ dadāmi te /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    tām abravīt tato vipro   rājaputrīṃ sudarśanām
   tām abravīt tato vipro   rāja-putrīṃ sudarśanām /
Halfverse: c    tvayā mamārtʰaḥ kalyāṇi   nirviśaṅke tad ācara
   tvayā mama_artʰaḥ kalyāṇi   nirviśaṅke tad ācara /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    yadi pramāṇaṃ dʰarmas te   gr̥hastʰāśrama saṃmataḥ
   yadi pramāṇaṃ dʰarmas te   gr̥hastʰa_āśrama saṃmataḥ /
Halfverse: c    pradānenātmano rājñi   kartum arhasi me priyam
   pradānena_ātmano rājñi   kartum arhasi me priyam /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    tatʰā saṃcʰandyamāno 'nyair   īpsitair nr̥pa kanyayā
   tatʰā saṃcʰandyamāno_anyair   īpsitair nr̥pa kanyayā /
Halfverse: c    nānyam ātmapradānāt sa   tasyā vavre varaṃ dvijaḥ
   na_anyam ātma-pradānāt sa   tasyā vavre varaṃ dvijaḥ /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    sā tu rājasutā smr̥tvā   hartur vacanam āditaḥ
   sā tu rāja-sutā smr̥tvā   hartur vacanam āditaḥ /
Halfverse: c    tatʰeti lajjamānā sā   tam uvāca dvijarṣabʰam
   tatʰā_iti lajjamānā sā   tam uvāca dvija-r̥ṣabʰam /55/

Verse: 56 
Halfverse: a    tato rahaḥ sa viprarṣiḥ   sā caivopaviveśa ha
   tato rahaḥ sa vipra-r̥ṣiḥ   sā caiva_upaviveśa ha /
Halfverse: c    saṃsmr̥tya bʰartur vacanaṃ   gr̥hastʰāśrama kāṅkṣiṇaḥ
   saṃsmr̥tya bʰartur vacanaṃ   gr̥hastʰa_āśrama kāṅkṣiṇaḥ /56/

Verse: 57 
Halfverse: a    atʰedʰmān samupādāya   sa pāvakir upāgamat
   atʰa_idʰmān samupādāya   sa pāvakir upāgamat /
Halfverse: c    mr̥tyunā raudrabʰāvena   nityaṃ bandʰur ivānvitaḥ
   mr̥tyunā raudra-bʰāvena   nityaṃ bandʰur iva_anvitaḥ /57/

Verse: 58 
Halfverse: a    tatas tv āśramam āgamya   sa pāvakasutas tadā
   tatas tv āśramam āgamya   sa pāvaka-sutas tadā /
Halfverse: c    tām ājuhāvaugʰavatīṃ   kvāsi yāteti cāsakr̥t
   tām ājuhāva_ogʰavatīṃ   kva_asi yātā_iti ca_asakr̥t /58/

Verse: 59 
Halfverse: a    tasmai prativacaḥ sā tu   bʰartre na pradadau tadā
   tasmai prativacaḥ sā tu   bʰartre na pradadau tadā /
Halfverse: c    karābʰyāṃ tena vipreṇa   spr̥ṣṭā bʰartr̥vratā satī
   karābʰyāṃ tena vipreṇa   spr̥ṣṭā bʰartr̥-vratā satī /59/

Verse: 60 
Halfverse: a    uccʰiṣṭāsmīti manvānā   lajjitā bʰartur eva ca
   uccʰiṣṭā_asmi_iti manvānā   lajjitā bʰartur eva ca /
Halfverse: c    tūṣṇīṃbʰūtābʰavat sādʰvī   na covācātʰa kiṃ cana
   tūṣṇīṃ-bʰūtā_abʰavat sādʰvī   na ca_uvāca_atʰa kiṃcana /60/ 60

Verse: 61 
Halfverse: a    atʰa tāṃ punar evedaṃ   provāca sa sudarśanaḥ
   atʰa tāṃ punar eva_idaṃ   provāca sa sudarśanaḥ /
Halfverse: c    kva sā sādʰvī kva sā yātā   garīyaḥ kim ato mama
   kva sā sādʰvī kva sā yātā   garīyaḥ kim ato mama /61/

Verse: 62 
Halfverse: a    pativratā satyaśīlā   nityaṃ caivārjave ratā
   pati-vratā satya-śīlā   nityaṃ caiva_ārjave ratā /
Halfverse: c    katʰaṃ na pratyudety adya   smayamānā yatʰā purā
   katʰaṃ na pratyudety adya   smayamānā yatʰā purā /62/

Verse: 63 
Halfverse: a    uṭajastʰas tu taṃ vipraḥ   pratyuvāca sudarśanam
   uṭajastʰas tu taṃ vipraḥ   pratyuvāca sudarśanam /
Halfverse: c    atitʰiṃ viddʰi saṃprāptaṃ   pāvake brāhmaṇaṃ ca mām
   atitʰiṃ viddʰi saṃprāptaṃ   pāvake brāhmaṇaṃ ca mām /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    anayā cʰandyamāno 'haṃ   bʰāryayā tava sattama
   anayā cʰandyamāno_ahaṃ   bʰāryayā tava sattama /
Halfverse: c    tais tair atitʰi satkārair   ārjave 'syā dr̥ḍʰaṃ manaḥ {!}
   tais tair atitʰi satkārair   ārjave_asyā dr̥ḍʰaṃ manaḥ /64/ {!}

Verse: 65 
Halfverse: a    anena vidʰinā seyaṃ   mām arcati śubʰānanā
   anena vidʰinā sā_iyaṃ   mām arcati śubʰa_ananā /
Halfverse: c    anurūpaṃ yad atrādya   tad bʰavān vaktum arhati
   anurūpaṃ yad atra_adya   tad bʰavān vaktum arhati /65/

Verse: 66 
Halfverse: a    kūṭamudgara hastas tu   mr̥tyus taṃ vai samanvayāt
   kūṭa-mudgara hastas tu   mr̥tyus taṃ vai samanvayāt /
Halfverse: c    hīnapratijñam atrainaṃ   vadʰiṣyāmīti cintayan
   hīna-pratijñam atra_enaṃ   vadʰiṣyāmi_iti cintayan /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    sudarśanas tu manasā   karmaṇā cakṣuṣā girā
   sudarśanas tu manasā   karmaṇā cakṣuṣā girā /
Halfverse: c    tyakterṣyas tyaktamanyuś ca   smayamāno 'bravīd idam
   tyakta_īrṣyas tyakta-manyuś ca   smayamāno_abravīd idam /67/

Verse: 68 
Halfverse: a    surataṃ te 'stu viprāgrya   prītir hi paramā mama
   surataṃ te_astu vipra_agrya   prītir hi paramā mama /
Halfverse: c    gr̥hastʰasya hi dʰarmo 'gryaḥ   saṃprāptātitʰi pūjanam
   gr̥hastʰasya hi dʰarmo_agryaḥ   saṃprāpta_atitʰi pūjanam /68/

Verse: 69 
Halfverse: a    atitʰiḥ pūjito yasya   gr̥hastʰasya tu gaccʰati
   atitʰiḥ pūjito yasya   gr̥hastʰasya tu gaccʰati /
Halfverse: c    nānyas tasmāt paro dʰarma   iti prāhur manīṣiṇaḥ
   na_anyas tasmāt paro dʰarma iti prāhur manīṣiṇaḥ /69/ ՙ

Verse: 70 
Halfverse: a    prāṇā hi mama dārāś ca   yac cānyad vidyate vasu
   prāṇā hi mama dārāś ca   yac ca_anyad vidyate vasu /
Halfverse: c    atitʰibʰyo mayā deyam   iti me vratam āhitam
   atitʰibʰyo mayā deyam   iti me vratam āhitam /70/ 70

Verse: 71 
Halfverse: a    niḥsaṃdigdʰaṃ mayā vākyam   etat te samudāhr̥tam
   niḥsaṃdigdʰaṃ mayā vākyam   etat te samudāhr̥tam /
Halfverse: c    tenāhaṃ vipra satyena   svayam ātmānam ālabʰe
   tena_ahaṃ vipra satyena   svayam ātmānam ālabʰe /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    pr̥tʰivī vāyur ākāśam   āpo jyotiś ca pañcamam
   pr̥tʰivī vāyur ākāśam   āpo jyotiś ca pañcamam /
Halfverse: c    buddʰir ātmā manaḥ kālo   diśaś caiva guṇā daśa
   buddʰir ātmā manaḥ kālo   diśaś caiva guṇā daśa /72/

Verse: 73 
Halfverse: a    nityam ete hi paśyanti   dehināṃ dehasaṃśritāḥ
   nityam ete hi paśyanti   dehināṃ deha-saṃśritāḥ /
Halfverse: c    sukr̥taṃ duṣkr̥taṃ cāpi   karma dʰarmabʰr̥tāṃ vara
   sukr̥taṃ duṣkr̥taṃ ca_api   karma dʰarma-bʰr̥tāṃ vara /73/

Verse: 74 
Halfverse: a    yatʰaiṣā nānr̥tā vāṇī   mayādya samudāhr̥tā
   yatʰā_eṣā na_anr̥tā vāṇī   mayā_adya samudāhr̥tā /
Halfverse: c    tena satyena māṃ devāḥ   pālayantu dahantu vā
   tena satyena māṃ devāḥ   pālayantu dahantu vā /74/

Verse: 75 
Halfverse: a    tato nādaḥ samabʰavad   dikṣu sarvāsu bʰārata
   tato nādaḥ samabʰavad   dikṣu sarvāsu bʰārata /
Halfverse: c    asakr̥t satyam ity eva   naitan mitʰyeti sarvaśaḥ
   asakr̥t satyam ity eva   na_etan mitʰyā_iti sarvaśaḥ /75/

Verse: 76 
Halfverse: a    uṭajāt tu tatas tasmān   niścakrāma sa vai dvijaḥ
   uṭajāt tu tatas tasmān   niścakrāma sa vai dvijaḥ /
Halfverse: c    vapuṣā kʰaṃ ca bʰūmiṃ ca   vyāpya vāyur ivodyataḥ
   vapuṣā kʰaṃ ca bʰūmiṃ ca   vyāpya vāyur iva_udyataḥ /76/

Verse: 77 
Halfverse: a    svareṇa vipraḥ śaikṣeṇa   trīm̐l lokān anunādayan
   svareṇa vipraḥ śaikṣeṇa   trīm̐l lokān anunādayan /
Halfverse: c    uvāca cainaṃ dʰarmajñaṃ   pūrvam āmantrya nāmataḥ
   uvāca ca_enaṃ dʰarmajñaṃ   pūrvam āmantrya nāmataḥ /77/

Verse: 78 
Halfverse: a    dʰarmo 'ham asmi bʰadraṃ te   jijñāsārtʰaṃ tavānagʰa
   dʰarmo_aham asmi bʰadraṃ te   jijñāsā_artʰaṃ tava_anagʰa /
Halfverse: c    prāptaḥ satyaṃ ca te jñātvā   prītir me paramā tvayi
   prāptaḥ satyaṃ ca te jñātvā   prītir me paramā tvayi /78/

Verse: 79 
Halfverse: a    vijitaś ca tvayā mr̥tyur   yo 'yaṃ tvām anugaccʰati
   vijitaś ca tvayā mr̥tyur   yo_ayaṃ tvām anugaccʰati /
Halfverse: c    randʰrānveṣī tava sadā   tvayā dʰr̥tyā vaśīkr̥taḥ
   randʰra_anveṣī tava sadā   tvayā dʰr̥tyā vaśī-kr̥taḥ /79/

Verse: 80 
Halfverse: a    na cāsti śaktis trailokye   kasya cit puruṣottama
   na ca_asti śaktis trailokye   kasyacit puruṣa_uttama /
Halfverse: c    pativratām imāṃ sādʰvīṃ   tavodvīkṣitum apy uta
   pati-vratām imāṃ sādʰvīṃ   tava_udvīkṣitum apy uta /80/ 80ՙ

Verse: 81 
Halfverse: a    rakṣitā tvad guṇair eṣā   pativrataguṇais tatʰā
   rakṣitā tvad guṇair eṣā   pati-vrata-guṇais tatʰā /
Halfverse: c    adʰr̥ṣyā yad iyaṃ brūyāt   tatʰā tan nānyatʰā bʰavet
   adʰr̥ṣyā yad iyaṃ brūyāt   tatʰā tan na_anyatʰā bʰavet /81/

Verse: 82 
Halfverse: a    eṣā hi tapasā svena   saṃyuktā brahmavādinī
   eṣā hi tapasā svena   saṃyuktā brahma-vādinī /
Halfverse: c    pāvanārtʰaṃ ca lokasya   sariccʰreṣṭʰā bʰaviṣyati
   pāvana_artʰaṃ ca lokasya   sarit-śreṣṭʰā bʰaviṣyati /82/

Verse: 83 
Halfverse: a    ardʰenaugʰavatī nāma   tvām artʰenānuyāsyati
   ardʰena_ogʰavatī nāma   tvām artʰena_anuyāsyati /
Halfverse: c    śarīreṇa mahābʰāgā   yogo hy asyā vaśe stʰitaḥ
   śarīreṇa mahā-bʰāgā   yogo hy asyā vaśe stʰitaḥ /83/

Verse: 84 
Halfverse: a    anayā saha lokāṃś ca   gantāsi tapasārjitān
   anayā saha lokāṃś ca   gantā_asi tapasā_arjitān /
Halfverse: c    yatra nāvr̥ttim abʰyeti   śāśvatāṃs tān sanātanān
   yatra na_āvr̥ttim abʰyeti   śāśvatāṃs tān sanātanān /84/

Verse: 85 
Halfverse: a    anena caiva dehena   lokāṃs tvam abʰipatsyase
   anena caiva dehena   lokāṃs tvam abʰipatsyase /
Halfverse: c    nirjitaś ca tvayā mr̥tyur   aiśvaryaṃ ca tavottamam
   nirjitaś ca tvayā mr̥tyur   aiśvaryaṃ ca tava_uttamam /85/

Verse: 86 
Halfverse: a    pañca bʰūtāny atikrāntaḥ   svavīryāc ca mano bʰavaḥ
   pañca bʰūtāny atikrāntaḥ   sva-vīryāc ca mano bʰavaḥ /
Halfverse: c    gr̥hastʰa dʰarmeṇānena   kāmakrodʰau ca te jitau
   gr̥hastʰa dʰarmeṇa_anena   kāma-krodʰau ca te jitau /86/

Verse: 87 
Halfverse: a    sneho rāgaś ca tandrī ca   moho drohaś ca kevalaḥ
   sneho rāgaś ca tandrī ca   moho drohaś ca kevalaḥ /
Halfverse: c    tava śuśrūṣayā rājan   rājaputryā vinirjitāḥ
   tava śuśrūṣayā rājan   rāja-putryā vinirjitāḥ /87/

Verse: 88  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    śuklānāṃ tu sahasreṇa   vājināṃ ratʰam uttamam
   śuklānāṃ tu sahasreṇa   vājināṃ ratʰam uttamam /
Halfverse: c    yuktaṃ pragr̥hya bʰagavān   vyavasāyo jagāma tam
   yuktaṃ pragr̥hya bʰagavān   vyavasāyo jagāma tam /88/

Verse: 89 
Halfverse: a    mr̥tyur ātmā ca lokāś ca   jitā bʰūtāni pañca ca
   mr̥tyur ātmā ca lokāś ca   jitā bʰūtāni pañca ca /
Halfverse: c    buddʰiḥ kālo mano vyoma   kāmakrodʰau tatʰaiva ca
   buddʰiḥ kālo mano vyoma   kāma-krodʰau tatʰaiva ca /89/

Verse: 90 
Halfverse: a    tasmād gr̥hāśramastʰasya   nānyad daivatam asti vai
   tasmād gr̥ha_āśramastʰasya   na_anyad daivatam asti vai /
Halfverse: c    r̥te 'titʰiṃ naravyāgʰra   manasaitad vicāraya
   r̥te_atitʰiṃ nara-vyāgʰra   manasā_etad vicāraya /90/

Verse: 91 
Halfverse: a    atitʰiḥ pūjito yasya   dʰyāyate manasā śubʰam
   atitʰiḥ pūjito yasya   dʰyāyate manasā śubʰam /
Halfverse: c    na tat kratuśatenāpi   tulyam āhur manīṣiṇaḥ
   na tat kratu-śatena_api   tulyam āhur manīṣiṇaḥ /91/

Verse: 92 
Halfverse: a    pātraṃ tv atitʰim āsādya   śīlāḍʰyaṃ yo na pūjayet
   pātraṃ tv atitʰim āsādya   śīla_āḍʰyaṃ yo na pūjayet /
Halfverse: c    sa dattvā sukr̥taṃ tasya   kṣapayeta hy anarcitaḥ
   sa dattvā sukr̥taṃ tasya   kṣapayeta hy anarcitaḥ /92/ ՙ

Verse: 93 
Halfverse: a    etat te katʰitaṃ putra   mayākʰyānam anuttamam
   etat te katʰitaṃ putra   mayā_ākʰyānam anuttamam /
Halfverse: c    yatʰā hi vijito mr̥tyur   gr̥hastʰena purābʰavat
   yatʰā hi vijito mr̥tyur   gr̥hastʰena purā_abʰavat /93/

Verse: 94 
Halfverse: a    dʰanyaṃ yaśasyam āyuṣmad   idam ākʰyānam uttamam
   dʰanyaṃ yaśasyam āyuṣmad   idam ākʰyānam uttamam /
Halfverse: c    bubʰūṣitābʰimantavyaṃ   sarvaduścaritāpaham
   bubʰūṣita_abʰimantavyaṃ   sarva-duścarita_apaham /94/

Verse: 95 
Halfverse: a    ya idaṃ katʰayed vidvān   ahany ahani bʰārata
   ya\ idaṃ katʰayed vidvān   ahany ahani bʰārata / ՙ
Halfverse: c    sudarśanasya caritaṃ   puṇyām̐l lokān avāpnuyāt
   sudarśanasya caritaṃ   puṇyām̐l lokān avāpnuyāt /95/ (E)95



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.