TITUS
Mahabharata
Part No. 1543
Previous part

Chapter: 215 
Adhyāya 215


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    yad idaṃ karma loke 'smiñ   śubʰaṃ vā yadi vāśubʰam
   yad idaṃ karma loke_asmin   śubʰaṃ vā yadi vā_aśubʰam /
Halfverse: c    puruṣaṃ yojayaty eva   pʰalayogena bʰārata
   puruṣaṃ yojayaty eva   pʰala-yogena bʰārata /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    kartā svit tasya puruṣa   utāho neti saṃśayaḥ
   kartā svit tasya puruṣa uta_aho na_iti saṃśayaḥ /
Halfverse: c    etad iccʰāmi tattvena   tvattaḥ śrotuṃ pitāmaha
   etad iccʰāmi tattvena   tvattaḥ śrotuṃ pitāmaha /2/

Verse: 3  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    prahrādasya ca saṃvādam   indrasya ca yudʰiṣṭʰira
   prahrādasya ca saṃvādam   indrasya ca yudʰiṣṭʰira /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    asaktaṃ dʰūtapāpmānaṃ   kule jātaṃ bahuśrutam
   asaktaṃ dʰūta-pāpmānaṃ   kule jātaṃ bahu-śrutam /
Halfverse: c    astambʰam anahaṃkāraṃ   sattvastʰaṃ samaye ratam
   astambʰam anahaṃkāraṃ   sattvastʰaṃ samaye ratam /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    tulyanindāstutiṃ dāntaṃ   śūnyāgāra niveśanam
   tulya-nindā-stutiṃ dāntaṃ   śūnya_āgāra niveśanam /
Halfverse: c    carācarāṇāṃ bʰūtānāṃ   viditaprabʰavāpyayam
   cara_acarāṇāṃ bʰūtānāṃ   vidita-prabʰava_apyayam /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    akrudʰyantam ahr̥ṣyantam   apriyeṣu priyeṣu ca
   akrudʰyantam ahr̥ṣyantam   apriyeṣu priyeṣu ca /
Halfverse: c    kāñcane vātʰa loṣṭe vā   ubʰayoḥ samadarśanam {!}
   kāñcane vā_atʰa loṣṭe vā ubʰayoḥ sama-darśanam /6/ {!}

Verse: 7 
Halfverse: a    ātmaniḥśreyasajñāne   dʰīraṃ niścita niścayam
   ātma-niḥśreyasa-jñāne   dʰīraṃ niścita niścayam /
Halfverse: c    parāvarajñaṃ bʰūtānāṃ   sarvajñaṃ samadarśanam
   para_avarajñaṃ bʰūtānāṃ   sarvajñaṃ sama-darśanam /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    śakraḥ prahrādam āsīnam   ekānte saṃyatendriyam
   śakraḥ prahrādam āsīnam   ekānte saṃyata_indriyam /
Halfverse: c    bubʰutsamānas tat prajñām   abʰigamyedam abravīt
   bubʰutsamānas tat prajñām   abʰigamya_idam abravīt /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    yaiḥ kaiścīt saṃmato loke   guṇaiḥ syāt puruṣo nr̥ṣu
   yaiḥ kaiścīt saṃmato loke   guṇaiḥ syāt puruṣo nr̥ṣu /
Halfverse: c    bʰavaty anapagān sarvāṃs   tān guṇām̐l lakṣayāmahe
   bʰavaty anapagān sarvāṃs   tān guṇām̐l lakṣayāmahe /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    atʰa te lakṣyate buddʰiḥ   samā bāla janair iha
   atʰa te lakṣyate buddʰiḥ   samā bāla janair iha /
Halfverse: c    ātmānaṃ manyamānaḥ sañ   śreyaḥ kim iha manyase
   ātmānaṃ manyamānaḥ san   śreyaḥ kim iha manyase /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    baddʰaḥ pāśaiś cyutaḥ stʰānād   dviṣatāṃ vaśam āgataḥ {!}
   baddʰaḥ pāśaiś cyutaḥ stʰānād   dviṣatāṃ vaśam āgataḥ / {!}
Halfverse: c    śriyā vihīnaḥ prahrāda   śocitavye na śocasi
   śriyā vihīnaḥ prahrāda   śocitavye na śocasi /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    prajñā lābʰāt tu daiteya   utāho dʰr̥timattayā
   prajñā lābʰāt tu daiteya uta_aho dʰr̥timattayā /
Halfverse: c    prahrāda svastʰarūpo 'si   paśyan vyasanam ātmanaḥ
   prahrāda svastʰa-rūpo_asi   paśyan vyasanam ātmanaḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    iti saṃcoditas tena   dʰīro niścita niścayaḥ
   iti saṃcoditas tena   dʰīro niścita niścayaḥ /
Halfverse: c    uvāca ślakṣṇayā vācā   svāṃ prajñām anuvarṇayan {!}
   uvāca ślakṣṇayā vācā   svāṃ prajñām anuvarṇayan /13/ {!}

Verse: 14 
Halfverse: a    pravr̥ttiṃ ca nivr̥ttiṃ ca   bʰūtānāṃ yo na budʰyate
   pravr̥ttiṃ ca nivr̥ttiṃ ca   bʰūtānāṃ yo na budʰyate /
Halfverse: c    tasya stambʰo bʰaved bālyān   nāsti stambʰo 'nupaśyataḥ
   tasya stambʰo bʰaved bālyāt   na_asti stambʰo_anupaśyataḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    svabʰāvāt saṃpravartante   nivartante tatʰaiva ca
   svabʰāvāt saṃpravartante   nivartante tatʰaiva ca /
Halfverse: c    sarve bʰāvās tatʰā bʰāvāḥ   puruṣārtʰo na vidyate
   sarve bʰāvās tatʰā bʰāvāḥ   puruṣa_artʰo na vidyate /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    puruṣārtʰasya cābʰāve   nāsti kaś cit svakārakaḥ
   puruṣa_artʰasya ca_abʰāve   na_asti kaścit sva-kārakaḥ /
Halfverse: c    svayaṃ tu kurvatas tasya   jātu māno bʰaved iha
   svayaṃ tu kurvatas tasya   jātu māno bʰaved iha /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    yas tu kartāram ātmānaṃ   manyate sādʰvasādʰunoḥ
   yas tu kartāram ātmānaṃ   manyate sādʰv-asādʰunoḥ /
Halfverse: c    tasya doṣavatī prajñā   svamūrty ajñeti me matiḥ
   tasya doṣavatī prajñā   sva-mūrty ajña_iti me matiḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    yadi syāt puruṣaḥ kartā   śakrātma śreyase dʰruvam
   yadi syāt puruṣaḥ kartā   śakra_ātma śreyase dʰruvam /
Halfverse: c    ārambʰās tasya sidʰyeran   na ca jātu parāhavet
   ārambʰās tasya sidʰyeran   na ca jātu parāhavet /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    aniṣṭasya hi nirvr̥ttir   anivr̥ttiḥ priyasya ca
   aniṣṭasya hi nirvr̥ttir   anivr̥ttiḥ priyasya ca /
Halfverse: c    lakṣyate yatamānānāṃ   puruṣārtʰas tataḥ kutaḥ
   lakṣyate yatamānānāṃ   puruṣa_artʰas tataḥ kutaḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    aniṣṭasyābʰinirvr̥ttim   iṣṭasaṃvr̥ttim eva ca
   aniṣṭasya_abʰinirvr̥ttim   iṣṭa-saṃvr̥ttim eva ca /
Halfverse: c    aprayatnena paśyāmaḥ   keṣāṃ cit tat svabʰāvataḥ
   aprayatnena paśyāmaḥ   keṣāṃcit tat svabʰāvataḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    pratirūpa dʰarāḥ ke cid   dr̥śyante buddʰisattamāḥ
   pratirūpa dʰarāḥ kecid   dr̥śyante buddʰi-sattamāḥ /
Halfverse: c    virūpebʰyo 'lpabuddʰibʰyo   lipsamānā dʰanāgamam
   virūpebʰyo_alpa-buddʰibʰyo   lipsamānā dʰana_āgamam /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    svabʰāvapreritāḥ sarve   niviśante guṇā yadā
   svabʰāva-preritāḥ sarve   niviśante guṇā yadā /
Halfverse: c    śubʰāśubʰās tadā tatra   tasya kiṃ mānakāraṇam
   śubʰa_aśubʰās tadā tatra   tasya kiṃ māna-kāraṇam /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    svabʰāvād eva tat sarvam   iti me niścitā matiḥ
   svabʰāvād eva tat sarvam   iti me niścitā matiḥ /
Halfverse: c    ātmapratiṣṭʰitā prajñā   mama nāsti tato 'nyatʰā
   ātma-pratiṣṭʰitā prajñā   mama na_asti tato_anyatʰā /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    karmajaṃ tv iha manye 'haṃ   pʰalayogaṃ śubʰāśubʰam
   karmajaṃ tv iha manye_ahaṃ   pʰala-yogaṃ śubʰa_aśubʰam /
Halfverse: c    karmaṇāṃ viṣayaṃ kr̥tsnam   ahaṃ vakṣyāmi tac cʰr̥ṇu
   karmaṇāṃ viṣayaṃ kr̥tsnam   ahaṃ vakṣyāmi tat śr̥ṇu /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    yatʰā vedayate kaś cid   odanaṃ vāyaso vadan
   yatʰā vedayate kaścid   odanaṃ vāyaso vadan /
Halfverse: c    evaṃ sarvāṇi karmāṇi   svabʰāvasyaiva lakṣaṇam
   evaṃ sarvāṇi karmāṇi   svabʰāvasya_eva lakṣaṇam /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    vikārān eva yo veda   na veda prakr̥tiṃ parām
   vikārān eva yo veda   na veda prakr̥tiṃ parām /
Halfverse: c    tasya stambʰo bʰaved bālyān   nāsti stambʰo 'nupaśyataḥ
   tasya stambʰo bʰaved bālyāt   na_asti stambʰo_anupaśyataḥ /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    svabʰāvabʰāvino bʰāvān   sarvān eveha niścaye
   svabʰāva-bʰāvino bʰāvān   sarvān eva_iha niścaye /
Halfverse: c    budʰyamānasya darpo vā   māno vā kiṃ kariṣyati
   budʰyamānasya darpo vā   māno vā kiṃ kariṣyati /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    veda dʰarmavidʰiṃ kr̥tsnaṃ   bʰūtānāṃ cāpy anityatām
   veda dʰarma-vidʰiṃ kr̥tsnaṃ   bʰūtānāṃ ca_apy anityatām /
Halfverse: c    tasmāc cʰakra na śocāmi   sarvaṃ hy evedam antavat
   tasmāt śakra na śocāmi   sarvaṃ hy eva_idam antavat /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    nirmamo nirahaṃkāro   nirīho muktabandʰanaḥ
   nirmamo nirahaṃkāro   nirīho mukta-bandʰanaḥ /
Halfverse: c    svastʰo 'vyapetaḥ paśyāmi   bʰūtānāṃ prabʰavāpyayau
   svastʰo_avyapetaḥ paśyāmi   bʰūtānāṃ prabʰava_apyayau /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    kr̥taprajñasya dāntasya   vitr̥ṣṇasya nirāśiṣaḥ {!}
   kr̥ta-prajñasya dāntasya   vitr̥ṣṇasya nirāśiṣaḥ / {!}
Halfverse: c    nāyāsa vidyate śakra   paśyato lokavidyayā
   na_āyāsa vidyate śakra   paśyato loka-vidyayā /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    prakr̥tau ca vikāre ca   na me prītir na ca dviṣe {!}
   prakr̥tau ca vikāre ca   na me prītir na ca dviṣe / {!}
Halfverse: c    dveṣṭāraṃ na ca paśyāmi   yo mamādya mamāyate {!}
   dveṣṭāraṃ na ca paśyāmi   yo mama_adya mamāyate /31/ {!}

Verse: 32 
Halfverse: a    nordʰvaṃ nāvān na tiryak ca   na kva cic cʰakra kāmaye
   na_ūrdʰvaṃ na_avān na tiryak ca   na kvacit śakra kāmaye /
Halfverse: c    na vijñāne na vijñeye   nājñāne śarma vidyate
   na vijñāne na vijñeye   na_ajñāne śarma vidyate /32/

Verse: 33  {Śakra uvāca}
Halfverse: a    yenaiṣā labʰyate prajñā   yena śāntir avāpyate
   yena_eṣā labʰyate prajñā   yena śāntir avāpyate /
Halfverse: c    prabrūhi tam upāyaṃ me   samyak prahrāda pr̥ccʰate
   prabrūhi tam upāyaṃ me   samyak prahrāda pr̥ccʰate /33/

Verse: 34  {Prahlāda uvāca}
Halfverse: a    ārjavenāpramādena   prasānenātmavattayā
   ārjavena_apramādena   prasānena_ātmavattayā /
Halfverse: c    vr̥ddʰaśuśrūsayā śakra   puruṣo labʰate mahat
   vr̥ddʰa-śuśrūsayā śakra   puruṣo labʰate mahat /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    svabʰāvāl labʰate prajñāṃ   śāntim eti svabʰāvataḥ
   svabʰāvāl labʰate prajñāṃ   śāntim eti svabʰāvataḥ /
Halfverse: c    svabʰāvād eva tat sarvaṃ   yat kiṃ cid anupaśyasi
   svabʰāvād eva tat sarvaṃ   yat kiṃcid anupaśyasi /35/

Verse: 36  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    ity ukto daitya patinā   śakro vismayam āgamat
   ity ukto daitya patinā   śakro vismayam āgamat /
Halfverse: c    prītimāṃś ca tadā rājaṃs   tad vākyaṃ pratyapūjayat
   prītimāṃś ca tadā rājaṃs   tad vākyaṃ pratyapūjayat /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    sa tadābʰyarcya daityendraṃ   trailokyapatir īśvaraḥ
   sa tadā_abʰyarcya daitya_indraṃ   trailokya-patir īśvaraḥ /
Halfverse: c    asurendram upāmantya   jagāma svaṃ niveśanam
   asura_indram upāmantya   jagāma svaṃ niveśanam /37/ (E)37


Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.