TITUS
Mahabharata
Part No. 1928
Previous part

Chapter: 93 
Adhyāya 93


Verse: 1  {Nakula uvāca}
Halfverse: a    hanta vo vartayiṣyāmi   dānasya paramaṃ pʰalam
   hanta vo vartayiṣyāmi   dānasya paramaṃ pʰalam /
Halfverse: c    nyāyalabdʰasya sūkṣmasya   vipradattasya yad dvijāḥ
   nyāya-labdʰasya sūkṣmasya   vipradattasya yad dvijāḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    dʰarmakṣetre kurukṣetre   dʰarmajñair bahubʰir vr̥te
   dʰarma-kṣetre kuru-kṣetre   dʰarmajñair bahubʰir vr̥te /
Halfverse: c    uñcʰavr̥ttir dvijaḥ kaś cit   kāpotir abʰavat purā
   uñcʰa-vr̥ttir dvijaḥ kaścit   kāpotir abʰavat purā /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    sabʰāryaḥ saha putreṇa   sa snuṣas tapasi stʰitaḥ
   sa-bʰāryaḥ saha putreṇa   sa snuṣas tapasi stʰitaḥ /
Halfverse: c    vadʰū caturtʰo vr̥ddʰaḥ sa   dʰarmātmā niyatendriyaḥ
   vadʰū caturtʰo vr̥ddʰaḥ sa   dʰarma_ātmā niyata_indriyaḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    ṣaṣṭʰe kāle tadā vipro   bʰuṅkte taiḥ saha suvrataḥ
   ṣaṣṭʰe kāle tadā vipro   bʰuṅkte taiḥ saha su-vrataḥ /
Halfverse: c    ṣaṣṭʰe kāle kadā cic ca   tasyāhāro na vidyate
   ṣaṣṭʰe kāle kadācic ca   tasya_āhāro na vidyate /
Halfverse: e    bʰuṅkte 'nyasmin kadā cit sa   ṣaṣṭʰe kāle dvijottamaḥ
   bʰuṅkte_anyasmin kadācit sa   ṣaṣṭʰe kāle dvija_uttamaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    kapota dʰarmiṇas tasya   durbʰikṣe sati dāruṇe
   kapota dʰarmiṇas tasya   durbʰikṣe sati dāruṇe /
Halfverse: c    nāvidyata tadā viprāḥ   saṃcayas tān nibodʰata
   na_avidyata tadā viprāḥ   saṃcayas tān nibodʰata /
Halfverse: e    kṣīṇauṣadʰi samāvāyo   dravyahīno 'bʰavat tadā
   kṣīṇa_oṣadʰi samāvāyo   dravya-hīno_abʰavat tadā /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    kāle kāle 'sya saṃprāpte   naiva vidyeta bʰojanam
   kāle kāle_asya saṃprāpte   na_eva vidyeta bʰojanam /
Halfverse: c    kṣudʰā parigatāḥ sarve   prātiṣṭʰanta tadā tu te
   kṣudʰā parigatāḥ sarve   prātiṣṭʰanta tadā tu te /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    uñcʰaṃs tadā śuklapakṣe   madʰyaṃ tapati bʰāskare
   uñcʰaṃs tadā śukla-pakṣe   madʰyaṃ tapati bʰāskare /
Halfverse: c    uṣṇārtaś ca kṣudʰārtaś ca   sa vipras tapasi stʰitaḥ
   uṣṇa_ārtaś ca kṣudʰā_ārtaś ca   sa vipras tapasi stʰitaḥ /
Halfverse: e    uñcʰam aprāptavān eva   sārdʰaṃ parijanena ha
   uñcʰam aprāptavān eva   sārdʰaṃ parijanena ha /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    sa tatʰaiva kṣudʰāviṣṭaḥ   spr̥ṣṭvā toyaṃ yatʰāvidʰi
   sa tatʰaiva kṣudʰā_āviṣṭaḥ   spr̥ṣṭvā toyaṃ yatʰā-vidʰi /
Halfverse: c    kṣapayām āsa taṃ kālaṃ   kr̥ccʰraprāṇo dvijottamaḥ
   kṣapayām āsa taṃ kālaṃ   kr̥ccʰra-prāṇo dvija_uttamaḥ /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    atʰa ṣaṣṭʰe gate kāle   yavaprastʰam upārjayat
   atʰa ṣaṣṭʰe gate kāle   yava-prastʰam upārjayat /
Halfverse: c    yavaprastʰaṃ ca te saktūn   akurvanta tapasvinaḥ
   yavaprastʰaṃ ca te saktūn   akurvanta tapasvinaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    kr̥tapajyāhvikās te tu   hutvā vahniṃ yatʰāvidʰi
   kr̥ta-pajyā_āhvikās[?] te tu   hutvā vahniṃ yatʰā-vidʰi /
Halfverse: c    kuḍavaṃ kuḍavaṃ sarve   vyabʰajanta tapasvinaḥ
   kuḍavaṃ kuḍavaṃ sarve   vyabʰajanta tapasvinaḥ /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    atʰāgaccʰad dvijaḥ kaś cid   atitʰir bʰuñjatāṃ tadā
   atʰa_agaccʰad dvijaḥ kaścid   atitʰir bʰuñjatāṃ tadā /
Halfverse: c    te taṃ dr̥ṣṭvātitʰiṃ tatra   prahr̥ṣṭamanaso 'bʰavan
   te taṃ dr̥ṣṭvā_atitʰiṃ tatra   prahr̥ṣṭa-manaso_abʰavan /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    te 'bʰivādya sukʰapraśnaṃ   pr̥ṣṭvā tam atitʰiṃ tadā
   te_abʰivādya sukʰa-praśnaṃ   pr̥ṣṭvā tam atitʰiṃ tadā /
Halfverse: c    viśuddʰamanaso dāntāḥ   śraddʰā damasamanvitāḥ
   viśuddʰa-manaso dāntāḥ   śraddʰā dama-samanvitāḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    anasūyavo gatakrodʰāḥ   sādʰavo gatamatsarāḥ
   anasūyavo gata-krodʰāḥ   sādʰavo gata-matsarāḥ / ՙ
Halfverse: c    tyaktamānā jitakrodʰā   dʰarmajñā dvijasattamāḥ
   tyakta-mānā jita-krodʰā   dʰarmajñā dvija-sattamāḥ /13/ 13

Verse: 14 
Halfverse: a    sa brahmacaryaṃ svaṃ gotraṃ   samākʰyāya parasparam
   sa brahmacaryaṃ svaṃ gotraṃ   samākʰyāya parasparam /
Halfverse: c    kuṭīṃ praveśayām āsuḥ   kṣudʰārtam atitʰiṃ tadā
   kuṭīṃ praveśayām āsuḥ   kṣudʰā_ārtam atitʰiṃ tadā /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    idam argʰyaṃ ca pādyaṃ ca   br̥sī ceyaṃ tavānagʰa
   idam argʰyaṃ ca pādyaṃ ca   br̥sī ca_iyaṃ tava_anagʰa /
Halfverse: c    śucayaḥ saktavaś ceme   niyamopārjitāḥ prabʰo
   śucayaḥ saktavaś ca_ime   niyama_upārjitāḥ prabʰo /
|xe   pratigr̥hṇīṣva bʰadraṃ te   mayā dattā dvijottama
   pratigr̥hṇīṣva bʰadraṃ te   mayā dattā dvija-uttama /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    ity uktaḥ pratigr̥hyātʰa   saktūnāṃ kuḍavaṃ dvijaḥ
   ity uktaḥ pratigr̥hyātʰa   saktūnāṃ kuḍavaṃ dvijaḥ /
Halfverse: c    bʰakṣayām āsa rājendra   na ca tuṣṭiṃ jagāma saḥ
   bʰakṣayām āsa rāja_indra   na ca tuṣṭiṃ jagāma saḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    sa uñcʰavr̥ttis taṃ prekṣya   kṣudʰā parigataṃ dvijam
   sa\ uñcʰa-vr̥ttiḥ taṃ prekṣya   kṣudʰā parigataṃ dvijam / ՙ
Halfverse: c    āhāraṃ cintayām āsa   katʰaṃ tuṣṭo bʰaved iti
   āhāraṃ cintayām āsa   katʰaṃ tuṣṭo bʰaved iti /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    tasya bʰāryābravīd rājan   madbʰāgo dīyatām iti
   tasya bʰāryā_abravīd rājan   mad-bʰāgo dīyatām iti /
Halfverse: c    gaccʰatv eṣa yatʰākāmaṃ   saṃtuṣṭo dvijasattamaḥ
   gaccʰatv eṣa yatʰā-kāmaṃ   saṃtuṣṭo dvija-sattamaḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    iti bruvantīṃ tāṃ sādʰvīṃ   dʰarmātmā sa dvijarṣabʰaḥ
   iti bruvantīṃ tāṃ sādʰvīṃ   dʰarma_ātmā sa dvija-r̥ṣabʰaḥ /
Halfverse: c    kṣudʰā parigatāṃ jñātvā   saktūṃs tān nābʰyanandata
   kṣudʰā parigatāṃ jñātvā   saktūṃs tān na_abʰyanandata /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    jānan vr̥ddʰāṃ kṣudʰārtāṃ ca   śrāntāṃ glānāṃ tapasvinīm
   jānan vr̥ddʰāṃ kṣudʰā_ārtāṃ ca   śrāntāṃ glānāṃ tapasvinīm /
Halfverse: c    tvag astʰi bʰūtāṃ vepantīṃ   tato bʰāryām uvāca tām
   tvag astʰi bʰūtāṃ vepantīṃ   tato bʰāryām uvāca tām /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    api kīṭa pataṃgānāṃ   mr̥gāṇāṃ caiva śobʰane
   api kīṭa pataṃgānāṃ   mr̥gāṇāṃ caiva śobʰane /
Halfverse: c    striyo rakṣyāś ca poṣyāś ca   naivaṃ tvaṃ vaktum arhasi
   striyo rakṣyāś ca poṣyāś ca   na_evaṃ tvaṃ vaktum arhasi /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    anukampito naro nāryā   puṣṭo rakṣitaiva ca
   anukampito naro nāryā   puṣṭo rakṣita_eva ca /
Halfverse: c    prapated yaśaso dīptān   na ca lokān avāpnuyāt
   prapated yaśaso dīptān   na ca lokān avāpnuyāt /22/ ՙ

Verse: 23 
Halfverse: a    ity uktā sā tataḥ prāha   dʰarmārtʰau nau samau dvija
   ity uktā sā tataḥ prāha   dʰarma_artʰau nau samau dvija /
Halfverse: c    saktu prastʰacaturbʰāgaṃ   gr̥hāṇemaṃ prasīda me
   saktu prastʰa-catur-bʰāgaṃ   gr̥hāṇa_imaṃ prasīda me /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    satyaṃ ratiś ca dʰarmaś ca   svargaś ca guṇanirjitaḥ
   satyaṃ ratiś ca dʰarmaś ca   svargaś ca guṇa-nirjitaḥ /
Halfverse: c    strīṇāṃ patisamādʰīnaṃ   kāṅkṣitaṃ ca dvijottama
   strīṇāṃ pati-samādʰīnaṃ   kāṅkṣitaṃ ca dvija_uttama /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    r̥tur mātuḥ pitur bījaṃ   daivataṃ paramaṃ patiḥ
   r̥tur mātuḥ pitur bījaṃ   daivataṃ paramaṃ patiḥ /
Halfverse: c    bʰartuḥ prasādāt strīṇāṃ vai   ratiḥ putrapʰalaṃ tatʰām
   bʰartuḥ prasādāt strīṇāṃ vai   ratiḥ putra-pʰalaṃ tatʰām /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    pālanād dʰi patis tvaṃ me   bʰartāsi bʰaraṇān mama
   pālanādd^hi patis tvaṃ me   bʰartā_asi bʰaraṇān mama /
Halfverse: c    putra pradānād varadas   tasmāt saktūn gr̥hāṇa me
   putra pradānād varadas   tasmāt saktūn gr̥hāṇa me /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    jarā parigato vr̥ddʰaḥ   kṣudʰārtʰo durbalo bʰr̥śam
   jarā parigato vr̥ddʰaḥ   kṣudʰā_ārtʰo durbalo bʰr̥śam /
Halfverse: c    upavāsapariśrānto   yadā tvam api karśitaḥ
   upavāsa-pariśrānto   yadā tvam api karśitaḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    ity uktaḥ sa tayā saktūn   pragr̥hyedaṃ vaco 'bravīt
   ity uktaḥ sa tayā saktūn   pragr̥hya_idaṃ vaco_abravīt /
Halfverse: c    dvija saktūn imān bʰūyaḥ   pratigr̥hṇīṣva sattama
   dvija saktūn imān bʰūyaḥ   pratigr̥hṇīṣva sattama /28/ 28

Verse: 29 
Halfverse: a    sa tān pragr̥hya bʰuktvā ca   na tuṣṭim agamad dvijaḥ
   sa tān pragr̥hya bʰuktvā ca   na tuṣṭim agamad dvijaḥ /
Halfverse: c    tam uñcʰavr̥ttir ālakṣya   tataś cintāparo 'bʰavat
   tam uñcʰa-vr̥ttir ālakṣya   tataś cintā-paro_abʰavat /29/

Verse: 30  {Putra uvāca}
Halfverse: a    saktūn imān pragr̥hya tvaṃ   dehi viprāya sattama
   saktūn imān pragr̥hya tvaṃ   dehi viprāya sattama /
Halfverse: c    ity evaṃ sukr̥taṃ manye   tasmād etat karomy aham
   ity evaṃ sukr̥taṃ manye   tasmād etat karomy aham /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    bʰavān hi paripālyo me   sarvayatnair dvijottama
   bʰavān hi paripālyo me   sarva-yatnair dvija_uttama /
Halfverse: c    sādʰūnāṃ kāṅkṣitaṃ hy etat   pitur vr̥ddʰasya poṣaṇam
   sādʰūnāṃ kāṅkṣitaṃ hy etat   pitur vr̥ddʰasya poṣaṇam /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    putrārtʰo vihito hy eṣa   stʰāvirye paripālanam {!}
   putra_artʰo vihito hy eṣa   stʰāvirye paripālanam / {!}
Halfverse: c    śrutir eṣā hi viprarṣe   triṣu lokeṣu viśrutā
   śrutir eṣā hi vipra-r̥ṣe   triṣu lokeṣu viśrutā /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    prāṇadʰāraṇa mātreṇa   śakyaṃ kartuṃ tapas tvayā
   prāṇa-dʰāraṇa mātreṇa   śakyaṃ kartuṃ tapas tvayā /
Halfverse: c    prāṇo hi paramo dʰarmaḥ   stʰito deheṣu dehinām
   prāṇo hi paramo dʰarmaḥ   stʰito deheṣu dehinām /33/

Verse: 34  {Pitovāca}
Halfverse: a    api varṣasahasrī tvaṃ   bāla eva mato mama
   api varṣa-sahasrī tvaṃ   bāla\ eva mato mama / ՙ
Halfverse: c    utpādya putraṃ hi pitā   kr̥takr̥tyo bʰavaty uta
   utpādya putraṃ hi pitā   kr̥ta-kr̥tyo bʰavaty uta /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    bālānāṃ kṣud balavatī   jānāmy etad ahaṃ vibʰo
   bālānāṃ kṣud balavatī   jānāmy etad ahaṃ vibʰo /
Halfverse: c    vr̥ddʰo 'haṃ dʰārayiṣyāmi   tvaṃ balī bʰava putraka
   vr̥ddʰo_ahaṃ dʰārayiṣyāmi   tvaṃ balī bʰava putraka /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    jīrṇena vayasā putra   na mā kṣud bādʰate 'pi ca
   jīrṇena vayasā putra   na mā kṣud bādʰate_api ca /
Halfverse: c    dīrgʰakālaṃ tapas taptaṃ   na me maraṇato bʰayam
   dīrgʰa-kālaṃ tapas taptaṃ   na me maraṇato bʰayam /36/

Verse: 37  {Putra uvāca}
Halfverse: a    apatyam asmi te putras   trāṇāt putro hi viśrutaḥ
   apatyam asmi te putras   trāṇāt putro hi viśrutaḥ /
Halfverse: c    ātmā putraḥ smr̥tas tasmāt   trāhy ātmānam ihātmanā
   ātmā putraḥ smr̥tas tasmāt   trāhy ātmānam iha_ātmanā /37/

Verse: 38  {Pitovāca}
Halfverse: a    rūpeṇa sadr̥śas tvaṃ me   śīlena ca damena ca
   rūpeṇa sadr̥śas tvaṃ me   śīlena ca damena ca /
Halfverse: c    parīkṣitaś ca bahudʰā   saktūn ādadmi te tataḥ
   parīkṣitaś ca bahudʰā   saktūn ādadmi te tataḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    ity uktvādāya tān saktūn   prītātmā dvijasattamaḥ
   ity uktvā_ādāya tān saktūn   prīta_ātmā dvija-sattamaḥ /
Halfverse: c    prahasann iva viprāya   sa tasmai pradadau tadā
   prahasann iva viprāya   sa tasmai pradadau tadā /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    bʰuktvā tān api saktūn sa   naiva tuṣṭo babʰūva ha
   bʰuktvā tān api saktūn sa   na_eva tuṣṭo babʰūva ha /
Halfverse: c    uñcʰavr̥ttis tu sa vrīḍo   babʰūva dvijasattamaḥ
   uñcʰa-vr̥ttis tu sa vrīḍo   babʰūva dvija-sattamaḥ /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    taṃ vai vadʰūḥ stʰitā sādʰvī   brāhmaṇa priyakāmyayā
   taṃ vai vadʰūḥ stʰitā sādʰvī   brāhmaṇa priya-kāmyayā /
Halfverse: c    saktūn ādāya saṃhr̥ṣṭā   guruṃ taṃ vākyam abravīt
   saktūn ādāya saṃhr̥ṣṭā   guruṃ taṃ vākyam abravīt /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    saṃtānāt tava saṃtānaṃ   mama vipra bʰaviṣyati
   saṃtānāt tava saṃtānaṃ   mama vipra bʰaviṣyati /
Halfverse: c    saktūn imān atitʰaye   gr̥hītvā tvaṃ prayaccʰa me
   saktūn imān atitʰaye   gr̥hītvā tvaṃ prayaccʰa me /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    tava prasava nirvr̥tyā   mama lokāḥ kilākṣayāḥ
   tava prasava nirvr̥tyā   mama lokāḥ kila_akṣayāḥ /
Halfverse: c    pautreṇa tān avāpnoti   yatra gatvā na śocati
   pautreṇa tān avāpnoti   yatra gatvā na śocati /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    dʰarmādyā hi yatʰā tretā   vahni tretā tatʰaiva ca
   dʰarma_adyā hi yatʰā tretā   vahni tretā tatʰaiva ca /
Halfverse: c    tatʰaiva putrapautrāṇāṃ   svarge tretā kilākṣayā
   tatʰa_eva putra-pautrāṇāṃ   svarge tretā kila_akṣayā /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    pitr̥̄ṃs trāṇāt tārayati   putra ity anuśuśruma
   pitr̥̄ṃs trāṇāt tārayati   putra\ ity anuśuśruma / ՙ
Halfverse: c    putrapautraiś ca niyataṃ   sādʰu lokān upāśnute
   putra-pautraiś ca niyataṃ   sādʰu lokān upāśnute /45/ ՙ

Verse: 46  {Śvaśura uvāca}
Halfverse: a    vātātapaviśīrṇāṅgīṃ   tvāṃ vivarṇāṃ nirīkṣya vai
   vāta_ātapa-viśīrṇa_aṅgīṃ   tvāṃ vivarṇāṃ nirīkṣya vai / ՙ
Halfverse: c    karśitāṃ suvratācāre   kṣudʰā vihvalacetasam
   karśitāṃ suvrata_ācāre   kṣudʰā vihvala-cetasam /46/ 46

Verse: 47 
Halfverse: a    katʰaṃ saktūn grahīṣyāmi   bʰūtvā dʰarmopagʰātakaḥ
   katʰaṃ saktūn grahīṣyāmi   bʰūtvā dʰarma_upagʰātakaḥ /
Halfverse: c    kalyāṇa vr̥tte kalyāṇi   naivaṃ tvaṃ vaktum arhasi
   kalyāṇa vr̥tte kalyāṇi   na_evaṃ tvaṃ vaktum arhasi /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    ṣaṣṭʰe kāle vratavatīṃ   śīlaśaucasamanvitām
   ṣaṣṭʰe kāle vratavatīṃ   śīla-śauca-samanvitām /
Halfverse: c    kr̥ccʰravr̥ttiṃ nirāhārāṃ   drakṣyāmi tvāṃ katʰaṃ nv aham
   kr̥ccʰra-vr̥ttiṃ nirāhārāṃ   drakṣyāmi tvāṃ katʰaṃ nv aham /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    bālā kṣudʰārtā nārī ca   rakṣyā tvaṃ satataṃ mayā
   bālā kṣudʰā_ārtā nārī ca   rakṣyā tvaṃ satataṃ mayā /
Halfverse: c    upavāsapariśrāntā   tvaṃ hi bāndʰavanandinī
   upavāsa-pariśrāntā   tvaṃ hi bāndʰava-nandinī /49/

Verse: 50  {Snuṣovāca}
Halfverse: a    guror mama gurus tvaṃ vai   yato daivatadaivatam
   guror mama gurus tvaṃ vai   yato daivata-daivatam /
Halfverse: c    devātidevas tasmāt tvaṃ   saktūn ādatsva me vibʰo
   deva_atidevas tasmāt tvaṃ   saktūn ādatsva me vibʰo /50/ 50

Verse: 51 
Halfverse: a    dehaḥ prāṇaś ca dʰarmaś ca   śuśrūṣārtʰam idaṃ guroḥ
   dehaḥ prāṇaś ca dʰarmaś ca   śuśrūṣā_artʰam idaṃ guroḥ /
Halfverse: c    tava vipra prasādena   lokān prāpsyāmy abʰīpsitān
   tava vipra prasādena   lokān prāpsyāmy abʰīpsitān /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    avekṣyā iti kr̥tvā tvaṃ   dr̥ḍʰabʰaktyeti vā dvija
   avekṣyā\ iti kr̥tvā tvaṃ   dr̥ḍʰa-bʰaktyā_iti vā dvija / ՙ
Halfverse: c    cintyā mameyam iti vā   saktūn ādātum arhasi
   cintyā mama_iyam iti vā   saktūn ādātum arhasi /52/

Verse: 53  {Śvaśura uvāca}
Halfverse: a    anena nityaṃ sādʰvī tvaṃ   śīlavr̥ttena śobʰase
   anena nityaṃ sādʰvī tvaṃ   śīla-vr̥ttena śobʰase /
Halfverse: c    yā tvaṃ dʰarmavratopetā   guruvr̥ttim avekṣase
   yā tvaṃ dʰarma-vrata_upetā   guru-vr̥ttim avekṣase /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    tasmāt saktūn grahīṣyāmi   vadʰūr nārhasi vañcanām
   tasmāt saktūn grahīṣyāmi   vadʰūr na_arhasi vañcanām /
Halfverse: c    gaṇayitvā mahābʰāge   tvaṃ hi dʰarmabʰr̥tāṃ varā
   gaṇayitvā mahā-bʰāge   tvaṃ hi dʰarma-bʰr̥tāṃ varā /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    ity uktvā tān upādāya   saktūn prādād dvijātaye
   ity uktvā tān upādāya   saktūn prādād dvijātaye /
Halfverse: c    tatas tuṣṭo 'bʰavad vipras   tasya sādʰor mahātmanaḥ
   tatas tuṣṭo_abʰavad vipras   tasya sādʰor mahātmanaḥ /55/

Verse: 56 
Halfverse: a    prītātmā sa tu taṃ vākyam   idam āha dvijarṣabʰam
   prīta_ātmā sa tu taṃ vākyam   idam āha dvija-r̥ṣabʰam /
Halfverse: c    vāgmī tadā dvijaśreṣṭʰo   dʰarmaḥ puruṣavigrahaḥ
   vāgmī tadā dvija-śreṣṭʰo   dʰarmaḥ puruṣa-vigrahaḥ /56/

Verse: 57 
Halfverse: a    śuddʰena tava dānena   nyāyopāttena yatnataḥ
   śuddʰena tava dānena   nyāya_upāttena yatnataḥ /
Halfverse: c    yatʰāśakti vimuktena   prīto 'smi dvijasattama
   yatʰā-śakti vimuktena   prīto_asmi dvija-sattama /57/

Verse: 58 
Halfverse: a    aho dānaṃ gʰuṣyate te   svarge svarganivāsibʰiḥ
   aho dānaṃ gʰuṣyate te   svarge svarga-nivāsibʰiḥ /
Halfverse: c    gaganāt puṣpavarṣaṃ ca   paśyasva patitaṃ bʰuvi
   gaganāt puṣpa-varṣaṃ ca   paśyasva patitaṃ bʰuvi /58/

Verse: 59 
Halfverse: a    surarṣidevagandʰarvā   ye ca devapuraḥsarāḥ
   sura-r̥ṣi-deva-gandʰarvā   ye ca deva-puraḥsarāḥ /
Halfverse: c    stuvanto devadūtāś ca   stʰitā dānena vismitāḥ
   stuvanto deva-dūtāś ca   stʰitā dānena vismitāḥ /59/

Verse: 60 
Halfverse: a    brahmarṣayo vimānastʰā   brahmalokagatāś ca ye
   brahma-r̥ṣayo vimānastʰā   brahma-loka-gatāś ca ye /
Halfverse: c    kāṅkṣante darśanaṃ tubʰyaṃ   divaṃ gaccʰa dvijarṣabʰa
   kāṅkṣante darśanaṃ tubʰyaṃ   divaṃ gaccʰa dvija-r̥ṣabʰa /60/ 60

Verse: 61 
Halfverse: a    pitr̥lokagatāḥ sarve   tāritāḥ pitaras tvayā
   pitr̥-loka-gatāḥ sarve   tāritāḥ pitaras tvayā /
Halfverse: c    anāgatāś ca bahavaḥ   subahūni yugāni ca
   anāgatāś ca bahavaḥ   su-bahūni yugāni ca /61/

Verse: 62 
Halfverse: a    brahmacaryeṇa yajñena   dānena tapasā tatʰā
   brahma-caryeṇa yajñena   dānena tapasā tatʰā /
Halfverse: c    agahvareṇa dʰarmeṇa   tasmād gaccʰa divaṃ dvija
   agahvareṇa dʰarmeṇa   tasmād gaccʰa divaṃ dvija /62/

Verse: 63 
Halfverse: a    śraddʰayā parayā yas tvaṃ   tapaś carasi suvrata
   śraddʰayā parayā yas tvaṃ   tapaś carasi su-vrata /
Halfverse: c    tasmād devās tavānena   prītā dvija varottama
   tasmād devās tava_anena   prītā dvija vara_uttama /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    sarvasvam etad yasmāt te   tyaktaṃ śuddʰena cetasā
   sarva-svam etad yasmāt te   tyaktaṃ śuddʰena cetasā /
Halfverse: c    kr̥ccʰrakāle tataḥ svargo   jito 'yaṃ tava karmaṇā
   kr̥ccʰra-kāle tataḥ svargo   jito_ayaṃ tava karmaṇā /64/

Verse: 65 
Halfverse: a    kṣudʰā nirṇudati prajñāṃ   dʰarmyaṃ buddʰiṃ vyapohati
   kṣudʰā nirṇudati prajñāṃ   dʰarmyaṃ buddʰiṃ vyapohati /
Halfverse: c    kṣudʰā parigata jñāno   dʰr̥tiṃ tyajati caiva ha
   kṣudʰā parigata jñāno   dʰr̥tiṃ tyajati caiva ha /65/ 65

Verse: 66 
Halfverse: a    bubʰukṣāṃ jayate yas tu   sasvargaṃ jayate dʰruvam
   bubʰukṣāṃ jayate yas tu   sa-svargaṃ jayate dʰruvam /
Halfverse: c    yadā dānarucir bʰavati   tadā dʰarmo na sīdati
   yadā dāna-rucir bʰavati   tadā dʰarmo na sīdati /66/ q

Verse: 67 
Halfverse: a    anavekṣya sutasnehaṃ   kalatrasneham eva ca
   anavekṣya suta-snehaṃ   kalatra-sneham eva ca /
Halfverse: c    dʰarmam eva guruṃ jñātvā   tr̥ṣṇā na gaṇitā tvayā
   dʰarmam eva guruṃ jñātvā   tr̥ṣṇā na gaṇitā tvayā /67/

Verse: 68 
Halfverse: a    dravyāgamo nr̥ṇāṃ sūkṣmaḥ   pātre dānaṃ tataḥ param
   dravya_āgamo nr̥ṇāṃ sūkṣmaḥ   pātre dānaṃ tataḥ param /
Halfverse: c    kālaḥ parataro dānāc   cʰraddʰā cāpi tataḥ parā
   kālaḥ parataro dānāt   śraddʰā ca_api tataḥ parā /68/

Verse: 69 
Halfverse: a    svargadvāraṃ susūkṣmaṃ hi   narair mohān na dr̥śyate
   svarga-dvāraṃ su-sūkṣmaṃ hi   narair mohān na dr̥śyate /
Halfverse: c    svargārgalaṃ lobʰabījaṃ   rāgaguptaṃ durāsadam
   svarga_argalaṃ lobʰa-bījaṃ   rāga-guptaṃ durāsadam /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    tat tu paśyanti puruṣā   jitakrodʰā jitendriyāḥ
   tat tu paśyanti puruṣā   jita-krodʰā jita_indriyāḥ /
Halfverse: c    brāhmaṇās tapasā yuktā   yatʰāśakti pradāyinaḥ
   brāhmaṇās tapasā yuktā   yatʰā-śakti pradāyinaḥ /70/ 70

Verse: 71 
Halfverse: a    sahasraśaktiś ca śataṃ   śataśaktir daśāpi ca
   sahasra-śaktiś ca śataṃ   śata-śaktir daśa_api ca /
Halfverse: c    dadyād apaś ca yaḥ śaktyā   sarve tulyapʰalāḥ smr̥tāḥ
   dadyād apaś ca yaḥ śaktyā   sarve tulya-pʰalāḥ smr̥tāḥ /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    ranti devā hi nr̥patir   apaḥ prādād akiṃcanaḥ
   ranti devā hi nr̥patir   apaḥ prādād akiṃcanaḥ /
Halfverse: c    śuddʰena manasā vipra   nākapr̥ṣṭʰaṃ tato gataḥ
   śuddʰena manasā vipra   nāka-pr̥ṣṭʰaṃ tato gataḥ /72/

Verse: 73 
Halfverse: a    na dʰarmaḥ prīyate tāta   dānair dattair mahāpʰalaiḥ
   na dʰarmaḥ prīyate tāta   dānair dattair mahā-pʰalaiḥ /
Halfverse: c    nyāyalabdʰair yatʰā sūkṣmaiḥ   śraddʰā pūtaiḥ sa tuṣyati
   nyāya-labdʰair yatʰā sūkṣmaiḥ   śraddʰā pūtaiḥ sa tuṣyati /73/

Verse: 74 
Halfverse: a    gopradāna sahasrāṇi   dvijebʰyo 'dān nr̥go nr̥paḥ
   go-pradāna sahasrāṇi   dvijebʰyo_adān nr̥go nr̥paḥ /
Halfverse: c    ekāṃ dattvā sa pārakyāṃ   narakaṃ samavāptavān
   ekāṃ dattvā sa pārakyāṃ   narakaṃ samavāptavān /74/

Verse: 75 
Halfverse: a    ātmamāṃsa pradānena   śibir auśīnaro nr̥paḥ
   ātma-māṃsa pradānena   śibir auśīnaro nr̥paḥ /
Halfverse: c    prāpya puṇyakr̥tām̐l lokān   modate divi suvrataḥ
   prāpya puṇya-kr̥tām̐l lokān   modate divi suvrataḥ /75/

Verse: 76 
Halfverse: a    vibʰave na nr̥ṇāṃ puṇyaṃ   svaśaktyā svar jitaṃ satām
   vibʰave na nr̥ṇāṃ puṇyaṃ   sva-śaktyā svar jitaṃ satām /
Halfverse: c    na yajñair vividʰair vipra   yatʰānyāyena saṃcitaiḥ
   na yajñair vividʰair vipra   yatʰā-nyāyena saṃcitaiḥ /76/

Verse: 77 
Halfverse: a    krodʰo dānapʰalaṃ hanti   lobʰāt svargaṃ na gaccʰati
   krodʰo dāna-pʰalaṃ hanti   lobʰāt svargaṃ na gaccʰati /
Halfverse: c    nyāyavr̥ttir hi tapasā   dānavit svargam aśnute
   nyāya-vr̥ttir hi tapasā   dānavit svargam aśnute /77/

Verse: 78 
Halfverse: a    na rājasūryair bahubʰir   iṣṭvā vipuladakṣiṇaiḥ
   na rāja-sūryair bahubʰir   iṣṭvā vipula-dakṣiṇaiḥ / ՙ
Halfverse: c    na cāśvamedʰair bahubʰiḥ   pʰalaṃ samam idaṃ tavam
   na ca_aśva-medʰair bahubʰiḥ   pʰalaṃ samam idaṃ tavam /78/

Verse: 79 
Halfverse: a    saktu prastʰena hi jito   brahmalokas tvayānagʰa
   saktu prastʰena hi jito   brahma-lokas tvayā_anagʰa /
Halfverse: c    virajo brahmabʰavanaṃ   gaccʰa vipra yatʰeccʰakam
   virajo brahma-bʰavanaṃ   gaccʰa vipra yatʰā_iccʰakam /79/

Verse: 80 
Halfverse: a    sarveṣāṃ vo dvijaśreṣṭʰa   divyaṃ yānam upastʰitam
   sarveṣāṃ vo dvija-śreṣṭʰa   divyaṃ yānam upastʰitam /
Halfverse: c    ārohata yatʰākāmaṃ   dʰarmo 'smi dvija paśya mām
   ārohata yatʰā-kāmaṃ   dʰarmo_asmi dvija paśya mām /80/ 80

Verse: 81 
Halfverse: a    pāvito hi tvayā deho   loke kīrtiḥ stʰirā ca te
   pāvito hi tvayā deho   loke kīrtiḥ stʰirā ca te /
Halfverse: c    sabʰāryaḥ saha putraś ca   sa snuṣaś ca divaṃ vraja
   sa-bʰāryaḥ saha putraś ca   sa snuṣaś ca divaṃ vraja /81/

Verse: 82 
Halfverse: a    ity uktavākyo dʰarmeṇa   yānam āruhya sa dvijaḥ
   ity ukta-vākyo dʰarmeṇa   yānam āruhya sa dvijaḥ /
Halfverse: c    sabʰāryaḥ sa sutaś cāpi   sa snuṣaś ca divaṃ yayau
   sa-bʰāryaḥ sa sutaś ca_api   sa snuṣaś ca divaṃ yayau /82/

Verse: 83 
Halfverse: a    tasmin vipre gate svargaṃ   sa sute sa snuṣe tadā
   tasmin vipre gate svargaṃ   sa sute sa snuṣe tadā /
Halfverse: c    bʰāryā caturtʰe dʰarmajñe   tato 'haṃ niḥsr̥to bilāt
   bʰāryā caturtʰe dʰarmajñe   tato_ahaṃ niḥsr̥to bilāt /83/

Verse: 84 
Halfverse: a    tatas tu saktu gandʰena   kledena salilasya ca
   tatas tu saktu gandʰena   kledena salilasya ca /
Halfverse: c    divyapuṣpāvamardāc ca   sādʰor dānalabaiś ca taiḥ
   divya-puṣpa_avamardāc ca   sādʰor dāna-labaiś ca taiḥ /
Halfverse: e    viprasya tapasā tasya   śirome kāñcanī kr̥tam
   viprasya tapasā tasya   śiro-me kāñcanī kr̥tam /84/

Verse: 85 
Halfverse: a    tasya satyābʰisaṃdʰasya   sūkṣmadānena caiva ha
   tasya satya_abʰisaṃdʰasya   sūkṣma-dānena caiva ha /
Halfverse: c    śarīrārdʰaṃ ca me viprāḥ   śātakumbʰamayaṃ kr̥tam
   śarīra_ardʰaṃ ca me viprāḥ   śāta-kumbʰa-mayaṃ kr̥tam /
Halfverse: e    paśyatedaṃ suvipulaṃ   tapasā tasya dʰīmataḥ
   paśyata_idaṃ su-vipulaṃ   tapasā tasya dʰīmataḥ /85/

Verse: 86 
Halfverse: a    katʰam evaṃvidʰaṃ me syād   anyat pārśvam iti dvijāḥ
   katʰam evaṃ-vidʰaṃ me syād   anyat pārśvam iti dvijāḥ /
Halfverse: c    tapovanāni yajñāṃś ca   hr̥ṣṭo 'bʰyemi punaḥ punaḥ
   tapo-vanāni yajñāṃś ca   hr̥ṣṭo_abʰyemi punaḥ punaḥ /86/ 86

Verse: 87 
Halfverse: a    yajñaṃ tv aham imaṃ śrutvā   kururājasya dʰīmataḥ
   yajñaṃ tv aham imaṃ śrutvā   kuru-rājasya dʰīmataḥ /
Halfverse: c    āśayā parayā prāpto   na cāhaṃ kāñcanī kr̥taḥ
   āśayā parayā prāpto   na ca_ahaṃ kāñcanī kr̥taḥ /87/

Verse: 88 
Halfverse: a    tato mayoktaṃ tad vākyaṃ   prahasya dvijasattamāḥ
   tato mayā_uktaṃ tad vākyaṃ   prahasya dvija-sattamāḥ /
Halfverse: c    saktu prastʰena yajño 'yaṃ   saṃmito neti sarvatʰā
   saktu prastʰena yajño_ayaṃ   saṃmito na_iti sarvatʰā /88/

Verse: 89 
Halfverse: a    saktu prastʰalavais tair hi   tadāhaṃ kāñcanī kr̥taḥ
   saktu prastʰalavais tair hi   tadā_ahaṃ kāñcanī kr̥taḥ /
Halfverse: c    na hi yajño mahān eṣa   sadr̥śas tair mato mama
   na hi yajño mahān eṣa   sadr̥śas tair mato mama /89/

Verse: 90  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    ity uktvā nakulaḥ sarvān   yajñe dvija varāṃs tadā
   ity uktvā nakulaḥ sarvān   yajñe dvija varāṃs tadā /
Halfverse: c    jagāmādarśanaṃ rājan   viprās te ca yayur gr̥hān
   jagāma_adarśanaṃ rājan   viprās te ca yayur gr̥hān /90/ 90

Verse: 91 
Halfverse: a    etat te sarvam ākʰyātaṃ   mayā parapuraṃjaya
   etat te sarvam ākʰyātaṃ   mayā para-puraṃjaya /
Halfverse: c    yad āścaryam abʰūt tasmin   vājimedʰe mahākratau
   yad āścaryam abʰūt tasmin   vāji-medʰe mahā-kratau /91/

Verse: 92 
Halfverse: a    na vismayas te nr̥pate   yajñe kāryaḥ katʰaṃ cana
   na vismayas te nr̥pate   yajñe kāryaḥ katʰaṃcana /
Halfverse: c    r̥ṣikoṭo sahasrāṇi   tapobʰir ye divaṃ gatāḥ
   r̥ṣi-koṭo sahasrāṇi   tapobʰir ye divaṃ gatāḥ /92/

Verse: 93 
Halfverse: a    adrohaḥ sarvabʰūteṣu   saṃtoṣaḥ śīlam ārjavam
   adrohaḥ sarva-bʰūteṣu   saṃtoṣaḥ śīlam ārjavam /
Halfverse: c    tapo damaś ca satyaṃ ca   dānaṃ ceti samaṃ matam
   tapo damaś ca satyaṃ ca   dānaṃ ca_iti samaṃ matam /93/ (E)93



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.