TITUS Texts: Svan Poetic Texts

TITUS
Svan Poetic Texts
Part No. 72

Previous part

Text: 57a/Qld.
ვოხვიშდ ლახვბა ანუ უსმართვილ სამჷრთალ -- ხუთი ძმა ანუ უსამართლო სამართალი

Page: 188 Verse: 1

ო, ხიადულ, ვოხვიშდ ლახვბა,

ო, გენაცვა, ხუთნო ძმანო,

-- Oh, (welche) Freude, (ihr) fünf Brüder,

Verse: 2

მურყვმა̈შ ლაგა̈მს ხემარალდად.

ციხის ასაგებად ემზადებოდით.

-- ihr bereitetet euch vor, einen Turm zu bauen.

Verse: 3

"ჴელვა̈ნ ხვითხედ შვა̈ნს ლჷფა̈შვდი,

"კალატოზი ("ხელოვანი") ვიშოვეთ სვანეთში ნაქები,

-- "Einen in Svaneti berühmten Baumeister fanden wir,

Verse: 4

სემი ზა̈ილდ ლამარალს გვა̄რ,

სამ წელს სამზადისი გვაქვს,

-- drei Jahre haben wir in Vorbereitung(en verbracht),

Verse: 5

უსგვა̄მ ზავჟი მურყვამ ალგედ;

მეექვსე წელს ციხე ავაგეთ;

-- im sechsten Jahr errichteten wir unsern Turm;

Verse: 6

ქა ლოხგათვედ მურყვმა̈შ ლიგემ."

გავატავეთ ციხის აგება".

-- (so) schlossen wir den Bau des Turms ab.

Verse: 7

ხეცხიდა̄ლდახ ჴელვა̈ნს მინეშ.

უწუნებდნენ თავიანთ კალატოზს.

-- Sie kritisierten ihren Baumeister.

Verse: 8

"იმ მეცხიდა̈̄ლდ, ვოხვიშდ ლახვბა?

"რას მიწუნებთ ხუთნო ძმანო?

-- "Was werft ihr mir vor, (ihr) fünf Brüder?

Verse: 9

ა̈თზელა̄ლედ ამ ჴევ ლექვა,

დაიარეთ ამ ხევის ქვემოთ,

-- Lauft dieses Tal hinunter,

Verse: 10

ამ ჴევ ლექვა, ლეჟა-ლექვა,

ამ ხევის ქვემოთ, აღმოსავლეთ-დასავლეთით,

-- dieses Tal hinunter, hinauf-hinunter,

Verse: 11

თოთანიშ ი უშგვლა̈ ნე̄სგა,

თოთანსა და უშგულს შუა,

-- zwischen Totan und Ušgul,

Verse: 12

ამგვა̈რ მურყვამ ჩუ ლჷგჷდედს,

(თუ) ამგვარი ციხე იდგეს,

-- sollte (da irgendwo) ein solcher Turm stehen, dann

Verse: 13

ეჩქა ტოტა̈რ მი ქა ამჭკვერდ!"

მაშინ მე ხელები მომჭერით!"

-- dann hackt mir die Hände ab!"

Verse: 14

ა̈დზელა̄ლეხ ვოხვიშდ ლახვბად

დაიარა ხუთმა ძმამ

-- Die fünf Brüder liefen

Verse: 15

ამ ჴევ ლეჟა, ლეჟა-ლექვა,

ამ ხევის ზემოთ, აღმოსავლეთ-დასავლეთით,

-- dieses Tal hinauf, hinauf-hinunter,

Verse: 16

თოთანიშ ი უშგვლა̈ ნე̄სგა,

თოთანსა და უშგულს შუა,

-- zwischen Totan und Ušgul,

Verse: 17

ამგვა̈რ მურყვამ დე̄მ' ე̄სწვე̄ნეხ.

ამგვარი ციხე ვერსად ნახეს.

-- einen solchen Turm fanden sie nicht.

Verse: 18

ლა̈ჲჷმბვა̄ლეხ ვოხვიშდ ლახვბად:

იმსჯელეს ხუთმა ძმამ:

-- Die fünf Brüder berieten:

Verse: 19

"გუშგვეჲ ჴელვა̈ნს ქა დეშ ლუფშვდედ:

"ჩვენს კალატოზს ვერ გავუშვებთ:

-- "Unseren Baumeister entlassen wir nicht:

Verse: 20

აჯაღ ადგემ ამგვა̈რ მურყვამს,

კიდევ ააგებს ამგვარ ციხეს,

-- baut er wieder einen solchen Turm,

Verse: 21

გუშგვეჲ მურყვამ ბრაკდ ა̈ნჴდენი."

ჩვენი ციხე ბრაკი გამოვა".

-- wird unser Turm fehlerhafter sein ^* ".

Page: 190 Verse: 22

ეშხვი ზა̈ჲ ქა ლახრაგუნეხ,

ერთ წელს დააყოვნეს,

-- Sie hielten ihn ein Jahr fest,

Verse: 23

ჴელვა̈ნ მინეშ ჩუ ადჷრმეხ.

თავიანთი კალატოზი დაიჭირეს.

-- ihren Baumeister hielten sie gefangen.

Verse: 24

ლა̈იმბვალეხ ვოხვიშდ ლახვბად:

იმსჯელეს ხუთმა ძმამ:

-- Die fünf Brüder berieten:

Verse: 25

"ეშხუ ნუკულდ ხაკლი მურყვამს:

"ერთი რამ აკლია ციხეს:

-- "Nur eine Zutat ^* fehlt dem Turm:

Verse: 26

თუჯიშ ყორო̄ლ მა̄მა ხორიკ,

თუჯის კარი არ ჰკიდია,

-- ein gußeinernes Tor ist nicht an ihm angebracht ^* ,

Verse: 27

ეჯა ჴელვა̈ნს ჟი ლალრეკვნად."

იგი კალატოზს დავაკიდებინოთ".

-- das lassen wir durch den Baumeister anbringen."

Verse: 28

ლა̈იმბვალეხ ვოხვიშდ ლახვბად:

იმსჯელეს ხუთმა ძმამ:

-- (So) berieten die fünf Brüder;

Verse: 29

- ჴელვა̈ნ ნიშგვეჲ, ხოჩა ჴელვა̈ნ,

- ჩვენო კალატოზო, კარგო კალატოზო,

-- "Unser Baumeister, guter Baumeister,

Verse: 30

თუჯიშ ყორო̄ლ ჟი მოშ ლა̈̄ნირკ!

თუჯის კარი დაგვიკიდე!

-- bring uns doch ein gußeisernes Tor an!"

Verse: 31

- მა̈ჲ ჩვემინე, ხოჩა ლახვბა,

- რა ვქნა, კარგო ძმებო,

-- "Was soll ich machen, gute Brüder,

Verse: 32

ლა̈რკინო̄ლ ერ ა̈გის ა̈მსა̈დ?

დასაკიდი რომ შინ დამრჩა?

-- wo ich die Angeln ^* doch zu Hause ^* ließ?

Verse: 33

ჰე ქა̄მფიშვდედ მი ა̈გითე,

თუ გამიშვებთ მე შინ,

-- Wenn ihr mich nach Hause gehen laßt,

Verse: 34

თუჯი ყოროლს ჟი ლა̈ჯრეკნე.

თუჯის კარს დაგიკიდებთ.

-- werde ich euch das gußeiserne Tor anbringen."

Verse: 35

- სი ა̈გითე დეშ ჯემუნდიდ,

- შენ შინ ვერ გენდობით,

-- "Wir trauen dir nicht (wenn du) nach Hause (gehst),

Verse: 36

ისგვა მჷქაფ ნა̈ჲ დო ნაზზი.

შენ ნაცვლად ჩვენ გაგვგზავნე.

-- schicke an deiner Stelle doch uns."

Verse: 37

- აჩა̈დდ ჲაღო, ვოხვიშდ ლახვბა,

- წადით აბა, ხუთნო ძმანო,

-- "So geht denn, (ihr) fünf Brüder,

Verse: 38

ყო̄რს ლახა̄გა̈ნდ ხეხვილდს მიშგვა,

კარს მიადექით ჩემს ცოლს,

-- stellt euch (bei) meiner Frau vor die Tür,

Verse: 39

უსმართვილ სამჷრთა̈ლ მიშხვნა

უსამართლო სამართალი შენახული მაქვს

-- ein ungerechtes Urteil habe ich aufbewahrt

Verse: 40

ეშდიორი ლჷკილისგა,

თორმეტ ჩაკეტილში,

-- in zwölf eingeschlossen(en),

Verse: 41

მიშგუ ხეხვ ეჩას ქა ლაჯჰვედნეხ,

ჩემი ცოლი მას მოგცემთ,

-- meine Frau wird euch das geben,

Verse: 42

ეჩქა თუჯი ყოროლს ჟი ლა̈ჯრეკნე.

მაშინ თუჯის კარს დაგიკიდებთ.

-- dann werde ich euch das eiserne Tor anbringen."

Verse: 43

ხობინახ ლი̄ზი-ლიჩედი,

გასდგომიან გზას,

-- Sie sind losgegangen,

Verse: 44

ყორს ხაგენიხ ჴელვა̈ნიშ ხეხვს,

კარს მიადგნენ კალატოზის ცოლს,

-- stellten sich der Frau des Baumeisters vor die Tür,

Verse: 45

სგა ლოხბჷრგნეხ ძღვიდიშ ყოროლს,

დაუბრახუნეს გალავნის კარზე,

-- klopften an das Tor der Ringmauer,

Verse: 46

ქაჲ ანსინჯვე ლჷმჴერ სი̄მაქდ:

გამოიხედა გონიერმა ქალმა:

-- die kluge Frau schaute heraus:

Verse: 47

- შვიდებდუ̄ ლამჴედად, ვოხვიშდ ლახვბა!

- მშვიდობით მომსვლოდეთ, ხუთნო ძმანო!

-- "In Frieden seid ihr (zu) mir (will)kommen, (ihr) fünf Brüder!

Verse: 48

მურყვმა̈შ მჷგემს ჩუ დო̄რ არმი!

ციხის ამგებს ხომ არვინი ჭერს?!

-- Den Erbauer (seines) Turms hält doch keiner gefangen!

Verse: 49

ჭა̈შილდ მიშგუ იმღა ათჷრმედ?

ჩემი ქმარი რად დაიჭირეთ?

-- Warum habt ihr meinen Mann gefangen genommen?

Verse: 50

- დე̄მა, დე̄მა, ხოჩა სი̄მაქ!

- არა, არა კარგი ქალო!

-- "Nicht doch, nicht doch, gute Frau!

Verse: 51

ისგვა ჭა̈შდ ანზჷზე ნა̈ჲ:

ჩვენ შენმა ქმარმა გამოგვგზავნა:

-- Dein Mann schickte uns (ja her):

Verse: 52

უსმართვილ სამჷრთა̈ლ ჯიშხვნახ,

უსამართლო სამართალი თურმე შენახული გაქვთ,

-- ein ungerechtes Urteil hast du aufbewahrt

Verse: 53

ეჩას ჰე ქა მოშ ლანჰვედნე,

იმას თუ როგორმე მოგვცემთ,

-- wenn du uns das gibst,

Verse: 54

თუჯი ყოროლს ჟი ლოხვრეკნედ,

თუჯის კარს დავკიდებთ,

-- dann werden wir ein gußeisernes Tor anbringen (können),

Verse: 55

ჭა̈შილდს ა̈გითე აჯფიშვდედ.

ქმარს შინ გამოგიშვებთ.

-- deinen Mann nach Haus entlassen."

Verse: 56

ლჷმჴერ სიმქჷლ გუდ ა̈მჴედლი,

გონიერი ქალი მიმხვდარა,

-- Die kluge Frau ist darauf gekommen,

Verse: 57

ჩვესვკარა̄ლე ეშდჲორი ყო̄რ,

გაუღო თორმეტი კარი,

-- sie öffnete die zwölf Türen,

Verse: 58

სგა ლაჲჭებდე ვოხვიშდ ლახვბა,

შეამწყვდია ხუთი ძმა,

-- schloß die fünf Brüder ein,

Verse: 59

სემი ლეთ-ლადეღ ქა ლახრა̄გვნე.

სამ დღე-ღამეს დააყოვნა.

-- drei Tage (und) Nächte hielt sie sie (so) fest.

Page: 192 Verse: 60

ხოხვრა მუხვბე გუდ ა̈მჴედლი:

უმცროსი ძმა მიმხვდარა:

-- Der jüngste Bruder kam auf den Gedanken:

Verse: 61

- ხოლა მიშგუ ხოშა ლახვბა,

- ჩემო ცუდო უფროსო ძმებო,

-- "Meine schlechten älteren Brüder,

Verse: 62

იმნა̈რ გვეყა̈რ ალ ნავმეჴრი?

რად მოგვივიდა ეს უგნურობა?

-- warum hat uns diese Torheit befallen,

Verse: 63

უსმართვილს [ერ ნა̈ჲ] ლეთხა̈̄ლდად,

უსამართლოს რომ ჩვენ დავეძებთ,

-- daß wir das Unrechte suchten,

Verse: 64

ჩუ გვათხელნე ჴელვა̈ნი ლა̈მზჷრდ! -

მოგვაძებნინა კალატოზის სალოცავმა! -

-- des Baumeisters Gebet ließ (es) uns suchen!"

Verse: 65

ხოხვრა მუხვბად დაგრობ ლა̈ჲწვედ.

უმცროსმა ძმამ თავის მოკვლა დააპირა.

-- Der jüngste Bruder erwog, daß sie sich töteten.

Verse: 66

- გუშგვეჲ დაგრობ იმ ლა̈ხშედნი?

- ჩვენი თავის მოკვლა რას უშველის?

-- "Was hilft es, wenn wir uns töten?

Verse: 67

ლალჴჷრალად ჴელვა̈ნიშ ხეხვს,

შევეხვეწოთ კალატოზის ცოლს,

-- Ersuchen wir die Frau des Baumeisters,

Verse: 68

არიგებს ქა ოგვფუშდუ̄რას.

ეგების გაგვიშვას.

-- mag sein, daß sie uns freiläßt."

Verse: 69

ლახჴჷრალეხ ჴელვა̈ნიშ ხეხვს:

შეეხვეწნენ კალატოზის ცოლს:

-- Sie ersuchten die Frau des Baumeisters:

Verse: 70

- ჰე დო ნა̈ჲ ქა ანფუშდური,

- ჩვენ თუ გამოგვიშვებთ,

-- "Wenn du uns freiläßt,

Verse: 71

ისგვა ჭა̈შს საჩქვა̈რს ლოჰვედნედ.

შენს ქმარს საჩუქარს მივსცემთ.

-- geben wir dir deinen Mann als Geschenk."

Verse: 72

- მი კოჭოლ საჩქვა̈რ მა̄დ მაკუჩ!

- მე მცირე საჩუქარი არ მინდა!

-- "Ich will kein kleines Geschenk!

Verse: 73

ვოშვა̈̄ჲდ მურყვამს ბა̈ჩჷლდ ჟი ხაგ,

რამდენი ქვაც ციხეს აქვს ("აგია"),

-- Soviele Steine wie der Turm hat ^* ,

Verse: 74

ეჩშელდ ჴა̈ნილდ ჩუ ა̈მბაცედ,

იმდენ ხარს დამპირდით,

-- soviele Ochsen versprecht mir,

Verse: 75

ეჩქა ჯუფშვდე, ადო დე̄მა!

მაშინ გაგიშვებთ, თუ არა ("თორემ") არა!

-- dann lasse ich euch frei, sonst nicht!"

Verse: 76

ლა̈ი̄მბვალეხ ვოხვიშდ ლახვბად:

იმსჯელეს ხუთმა ძმამ:

-- Die fünf Brüder berieten:

Verse: 77

- გუშგვეჲ დაგრას ეჯა ხოჩა,

- ჩვენს სიკვდილს ეს სჯობია,

-- "Unser Tod ist mehr als (das,)

Verse: 78

ჩუ ოლბაცად ეჩშელდ ჴა̈ნილდ. -

შევპირდეთ იმდენ ხარს. -

-- (wenn) wir so viele Ochsen versprechen würden."

Verse: 79

თა̈̄სდვებ ლახვემხ ჴელვა̈ნიშ ხეხვს,

პირობა მისცეს კალატოზის ცოლს,

-- Sie gaben der Baumeisterfrau das Versprechen,

Verse: 80

თვითჟი ულმა̈შს ტვეტ ქა ლა̈ჲჭემხ:

სათითაოდ ულვაშზე ხელი გადაისვეს:

-- jeder legte die Hand an den Bart:

Verse: 81

- ეჩშელდ ჴა̈ნილდს ქა ხვასჩუქვრიდ.

- იმდენ ხარს ვაჩუქებთ.

-- "Soviel Ochsen werden wir (dir) schenken."

Verse: 82

ქა̄ნფუშდურე, ჰა ვოლჲაქა̈რ.

გამოუშვა ცხვრებივით.

-- Sie ließ sie laufen, wie die Schafe.

Verse: 83

ხობინახ ლიზი-ლიჩედი,

გასდგომიან გზას,

-- Sie sind losgegangen,

Verse: 84

ყორს ხაგენიხ ბაბას მინეშ,

კარს მიადგნენ თავიანთ მამას,

-- sie stellten sich ihrem (Groß-)Vater vor die Tür,

Verse: 85

თვითჟი ჩიემ სგა ლახტჷბნეხ:

სათითაოდ ყველამ შეაფურთხა:

-- jeder einzelne spie vor ihm hin:

Verse: 86

- ხოლა ბაბა, ხოლა ბაბა!

- ცუდო მამავ, ცუდო მამავ!

-- "Schlechter Vater, schlechter Vater!

Verse: 87

იმნა̈რ გვეყა̈რ ალ ნავმეჴრი?

რად მოგვივდა ეს უგნურობა?

-- Warum hat uns diese Torheit befallen?

Verse: 88

მურყვმა̈შ მჷგემს ჩუ დო̄რ არმი!

ციხის ამგებს ხომ არავინ იჭერს?

-- Den Erbauer (seines) Turms hält doch keiner fest!"

Verse: 89

ალჲა̈რ მეზგე ეზერ ლჷმა̈̄რხ,

ესენი მშვენიერი მოსახლე ყოფილან,

-- Diese Familie war (nun) wohl gut(gesinnt),

Verse: 90

თვითჟი ჯვეგიშ პატვრენ ლჷმა̈̄რხ.

ყველანი ("სათითაოდ") ნახირის პატრონი ყოფილან.

-- alle waren wohl Herr einer Herde.

Verse: 91

ეჯჟინ ანჴიდხ ჴა̈ნიშ ჯვეგილდ,

ამასობაში მოიყვანეს ხარების ნახირი,

-- Sie brachten inzwischen eine Herde Ochsen herbei,

Verse: 92

ჟი ლაჲგვეშლეხ ეშხუ მინდვერ.

გაავსეს ერთი მინდორი.

-- füllten (damit) ein Feld.

Verse: 93

ჴელვა̈ნ მინეშ ხოჩამ ჩა̈ჟილდს ჟი ლახსგურეხ,

თავიანთი კალატოზი კარგ ცხენზე შესვეს,

-- Ihren Baumeister setzten sie auf ein gutes Pferd,

Verse: 94

თვეფ ი დაშნა̈ჲ ბარჯჟი ესვრეკხ,

თოფი და ხმალი მხარზე დაჰკიდეს,

-- hängten ihm Gewehr und Säbel an die Schulter,

Verse: 95

ჴა̈ნი ჯვეგილდ ქა ხასჩუქვრეხ,

ხაროვანი აჩუქეს,

-- schenkten ihm die Ochsenherde,

Verse: 96

ვოხვიშდ ლახვბა მჷლდეღდ ლა̈ხჭა̈მხ.

ხუთი ძმა მწყემსად გაჰყვა.

-- die fünf Brüder folgten ihm als Hirte(n).

Page: 194 Verse: 97

ეჯჟინ ანღრიხ მინდვერ ლექვა,

ისე მოდიან მინდორს ქვემოთ,

-- So kommen sie das Feld herab,

Verse: 98

ეშ აჯჯგჷნე ჰა̈დურდ მინდვერ.

(რომ) მთელი მინდორი ირყევა.

-- daß das ganze Feld erzittert.

Verse: 99

ბაბად მინეშ ლიგვნ' ა̈დბინე,

მათმა მამა ტირილი დაიწყო,

-- Ihr (Groß-)Vater fing an zu weinen,

Verse: 100

მევარ ხატკლებ ჴა̈ნი ჯვეგილდ.

ძალიან ენანება ხარების ნახირი.

-- (so) sehr tut es ihm leid (um) die Ochsenherde.

Verse: 101

ლახატულე თვეთნა მურყვამდ:

გადმოსძახა თეთრმა კოშკმა:

-- Der weiße Turm ruft (zu) ihm herunter:

Verse: 102

- ბაბა, ბაბა, ნომმა ხიგვნი,

- მამავ, მამავ, ნუ სტირი,

-- "Vater, Vater, weine nicht,

Verse: 103

სა̈ხილდ ლახღვა მჷგემს მიშგვა!

ერგება ჩემს ამგებს!

      --   der Nutzen ^* wird meinem Erbauer zuteil!"

Page: Fn.
Verse: 21    ბრაკდ ა̈ნყდენი wtl. "wird zum Fehler kommen".^{^}
Verse: 25    Svanuri Poezia, 191: "ერთი რამ ხაკლი ციხეს"; Gudjedjiani-Palmaitis, 237: ნუკჳ "bounds, restraints".^{^}
Verse: 26    ხორიკ wtl. "hängt an ihm".^{^}
Verse: 32    ლა̈რკინჵლ wtl. "das zum Aufhängen dienende".^{^}
Verse: 32    ა̈გის u.i.F. ა̈გითე wtl. "am Ort" / "zum Ort".^{^}
Verse: 73    wtl. "wie auf dem Turm stehen".^{^}
Verse: 103    სა̈ხ nach Gudjedjiani-Palmaitis, 257 "constitution, build (of a body)"; სვანური ფოეზია, 195 ნურ "ერგება ჩემს ამგებს" "es gebührt, bringt Nutzen meinem Erbauer".^{^}

Next part

This text is part of the TITUS edition of Svan Poetic Texts.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 24.1.2010. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.