ARMAZI
Ioane Petrici, Explanatio in Proclum Diadochum
Part No. 12
Previous part

Chapter: 11  
Line: 24 
თავი 11
Line: 25 
არსთა მიზეზისათჳს


Line: 26       სრულ ყო რაჲ სიტყუაჲ მეათე, იწყებს თავსა ათ ერთსა
Line: 27    და იტყჳს ჴმითა მბრწყინოჲთა, ვითარმედ "ყოველნი მყოფნი
Line: 28    იწარმოებიან ერთისა მიზეზისგან, პირველისა". გესმა, თუ რაოდენთა
Line: 29    მყის უჩინო ჰყოფს თნებათა პირველ მათსა რომელთა შემოქმედებითი
Line: 30    მიზეზი მყოფთაგან ექსორია ყვეს, ვითარ სტაგირელმან და
Line: 31    აფროდისიაჲთ-გამო ფილოსოფოსმან და მისთა თანმესხოლეთა,
Line: 32    რამეთუ ოდეს თქუას, ვითარმედ "ყოველნი მყოფნი
Line: 33    იწარმოებიან", არა შემოქმედებითსა იტყჳს მიზეზსა, და პირველსა
Line: 34    ძალსა ეკადრების თუ აღდგომისასა, რომელ არს წყებისაჲ. ხოლო
Page: 39   Line: 1    დაუზედაებს მას, ვითარმედ "ერთისა მიერ მიზეზისა, პირველისა".
Line: 2    ერთი რაჲ გესმას აქა, ნუ ძალსა თანა შეაკრავ, ანუ მოქმედებასა,
Line: 3    გინა რათავე პატიოსნად გასაგონთა, ვითარ ნათელსა, ვითარ მარადისოობასა,
Line: 4    ვითარ მბადობასა. იტყჳს, ვითარმედ, რაჲცა ამათი
Line: 5    თან მისდვა ერთსა, დაგიკნინებია დ არღარა გაქუს უზადოჲ ერთი;
Line: 6    რამეთუ ესე ყოველნი შემდგომნი არიან ერთისანი, და უფრო ეთჳსებიან
Line: 7    ნამდჳლ მყოფის ზესთ მიზეზთა მიერ მორთულებასა. ხოლო
Line: 8    ოდეს გესმეს თუ განო, ნუმცა თჳსისა ზესთ არსისა აობისგან მისცა
Line: 9    არსთა. რამეთუ ვითარცა იტყჳს სოკრატი, ვითარმედ ყოველი
Line: 10    შემოქმედი რათავე ჴელოვნებათა და ბუნებათაჲ თან მისცემს თჳსთა
Line: 11    ნაჴელოვნებთა ბუნებითთა, ვითარ ესე ოთხნი კავშირნი თჳსთა
Line: 12    რომელობათა, და სხუაჲ ყოველი ნაზავი თჳსსა ნაზავსა, და თჳსგან
Line: 13    მეწარმოესა. ხოლო ესეო ზესთ უშთების ჴელოვნებასა ბუნებისასა,
Line: 14    და მოიღებს სასახოდ ამას მზესა აპოლლოს. იტყჳს, ვითარმედ
Line: 15    აპოლლოჲს მიერ და მისთა დრეკათა ყოველი ესე ქმნას შორის
Line: 16    შორისი, ეგრეთვე მის ერთთა მზისა მიერ ყოველი ნაბადი და ანაქუსი
Line: 17    ძალთა ზესთათაჲ; და ვითარ ესე ზესთა ძესო ქმნადთა ყოველთა,
Line: 18    ეგ სახედ იგიცა, რამეთუ არ თან აღირევს არცა თან იცვალების
Line: 19    ხრწნასა და ცვალებასა შორისთა მზე. ეგრეთვე და არცა
Line: 20    ერთი თან განმრავლდების მყოფთა, რაჲთა ერთობაჲ არ უკუივლტოს
Line: 21    თჳსგან. და არ ითანაებს ბუნებისა თანშეკრვასა, რაჲთა არ
Line: 22    მოიხადოს თჳს ზედა საჭიროჲ, რამეთუ ყოველი თანშეკრული ბუნებასა
Line: 23    განუვლთოლველთა დიოჲს საკრველთაგან იპყრობვის და
Line: 24    ბუნებასავე საჭიროსაცა შეეკრვის. ხოლო ერთი ზესთა ამათ ყოველთა
Line: 25    და თჳთ მას ზესთაობასაცა. ვინაჲ აწ იწყებს აღმოსაჩენთა
Line: 26    თხზვასა და კაზმვად და იტყჳს, ვითარმედ "ანუ არ რომლისაა მყოფთა
Line: 27    მიზეზი, ანუ მრგულივ იყვნენ მიზეზნი და განსაზღვრებულ ყოველნი,
Line: 28    ანუ ვიდრე უსაზღვროობამდე იყოს აღსავალი და სხუაჲ სხჳსა მიზეზ
Line: 29    და არ სადა დაეყენოს მდგომარეობაჲ მიზეზისაჲ" ესე სამნი აღმოსაჩენნი
Line: 30    წინჩამოგდებითნი დასხნა, ხოლო ჩუენ შემდგომთა უპირველესი
Line: 31    განვჰმარტოთ, რომელი იტყჳს: ვითარმედ "არ რმლისაჲ არს
Line: 32    მყოფთაჲსა მიზეზი". რამეთუ უჩინო ჰყო თუ პირველი არსთა მიზეზი,
Line: 33    თანავე უჩინო იქმნეს წესი არსთაჲ. ხოლო თუ რაჲ არს წესი
Page: 40   Line: 1    პირველ საუკუნეთა ვიხილოთ; რამეთუ ოდეს გესმას წესი, ნუ ვითარ
Line: 2    ამას დადებულს გინა ცეებრსა წესსა ჰგონებ, რომელსა ქცევასავე
Line: 3    თანა და ცვალებაჲცა თანწარმოსდგომია, რომელი ქუსავს იმარმენთა,
Line: 4    არამედ არსს თანა წარმოდგომილი წესი, ვითარ ზესთ
Line: 5    არსად ჰგონო, რომელსა უწოდო და განგებადცა სადა სარწმუნოებაჲ
Line: 6    მართ არსთაჲ თან წარმოუდგების და არა თუ ზედშემოსრულად
Line: 7    აქუს ანუ წესი ანუ სარწმუნოებაჲ, და არა თუ სხუ და სხუა არიან
Line: 8    წესიდა სარწმუნოებაჲ, და ესთა წმიდაჲ განგებაჲ, რამეთუმას უთქუსა
Line: 9    შორის დამტკიცებულ არიან კავშირნი განგებისანი, და მუნით
Line: 10    არსთადა თანწარმოდგომილა. ვითარ მრთველი დ ამკაზმი ბუნებათა
Line: 11    მათთაჲ, და სათჳთოს წესსა მათთა მყოფობათასა მიმცემი ხოლო
Line: 12    თუ ერთი მიზეზი მყოფთაჲ ყოს ვინ უჩინო, აღფხურას და უარარა
Line: 13    ყოს წესი და მორთულებაჲ მყოფთაჲ; რომელ ესე არს შეუძლებელ.
Line: 14    არს ვიდრემე ერთი მიზეზი მყოფთაჲ, და რაჲ არს თუმც
Line: 15    რაჲ განევლთა წესსა და განგებას მისსა.

Line: 16       "ანუ იყვნენ მრგულივ მიზეზნი და გასაზღვრებულ ყოველნი".
Line: 17    ესე ხედვაჲ არს ესე, ვითარმედ მრგულივ თუ სთქუნე მიზეზნი, და
Line: 18    სფეროდ მიზეზთად, იყოს ერთი მეორისა მიზეზ და იგივე და ერთი
Line: 19    მიზეზცა იყოს და მიზეზოან, და, სადაჲთ იწყო, მუნვე დასრულდეს,
Line: 20    და, სადაჲთ დასრულდეს, მუნითცა იწყოს. და არ სად მოგუხუდეს
Line: 21    უზადოჲ და პირველი მიზეზი, არამედ მიზეზცა და მიზეზოან. და კუალად
Line: 22    რამეთუ არცა გქონდის უპატიოსნესი და პირველი მიზეზი შორის
Line: 23    მყოფთასა, არამედ იყვნენ შემდგომნი და უკუანაჲს ნელნი მიზეზ
Line: 24    და მამყოფებელ ბუნებით პირველთა და მიზეზთა. ვინაჲ კუალად აღიშალოს
Line: 25    წესი არსთაჲ და არღა იყვნენ პირველნი და შემდგომნი და
Line: 26    ზესთანი და დარენი, არამედ არდი ფრუდ იქმნას წესი და დგომაჲ
Line: 27    არსთაჲ, რომელ არს შეუძლებელ ბუნებისგან საქმეთაჲსა. არს ვიდრემე
Page: 41   Line: 1    ერთი პირველი მყოფთაჲ მიზეზი და მის გამო წესი და განგებაჲ
Line: 2    არსთაჲ.

Line: 3       "ანუ ვიდრე უსაზღვროობამდე იყოს აღსავალი და სხუაჲ სხჳსა
Line: 4    მიზეზ და არ სადა დაეყენოს მდგომარეობაჲ მიზეზისაჲ". ესე არს
Line: 5    ესე; თუ უსაზღვრ არიან მყოფნი და არა აქუს პირველი მისადგოჲ,
Line: 6    სადა მიდგენ და გასაზღვრდენ, იყოს კუალად შერევნაჲ არსთაჲ და
Line: 7    გაუთჳთებლობაჲ, და სადა საზღვარი; და თუ არაა საზღვარი არსთაჲ,
Line: 8    არცა წესი იყოს; და თუ არცა წესი, არცა განგებაჲ; და თუ არცა
Line: 9    გამგე, არცა მხედი და მამყოფებელი; და თუ არცა მხედი და მამყოფებელი,
Line: 10    არცა რაობაჲ რათაჲვე; და თუ არცა რაობაჲ რათაჲვე,
Line: 11    სადა ხედვაჲ გუართაჲ დ წესი და არსებაჲ მათი. არამედ ესე უჯეროებასა
Line: 12    თანა და შეუძლებელცა. არს ვიდრემე ერთი მისადგოჲ და
Line: 13    საზღვარი არსთაჲ, რომლისგან ყოველნი მყოფნი იწარმოებიან.

Line: 14       და კუალად "არცა მიქმნელთა და ვნებადთაჲ იყოს წესი". რაჲ
Line: 15    არს თუ მქმნელთა და ვნებადთაჲ? მქმნელად იტყჳს, რომელსაცა
Line: 16    უფროჲს არსთადა დრასტიროჲ ჰქონდის მოქმედებაჲ და უმჯობესი,
Line: 17    ვითარ ყოველთა ციერთა ქუეყნიერთაჲსა, და ვითარ ცეცხლსა
Line: 18    სხუათა კავშირთაჲსა, და ვითარ გონიერთა სულითთამო, და ვითარ
Line: 19    სულითთა სხეულთამო; რამეთუ ესე ყოველნი უპირველესცა და
Line: 20    უმოქმედიერეს ყოველთა მათ და წინამდებარეთას რამეთუ ვნებად
Line: 21    ყოველი უუქმოჲ და უდარესი თჳსისა მეზესთისგან. ხოლო ვნებათაჲ
Line: 22    რომელიმე არს მაკეთებელი დ მაღმრთეებელი, ხოლო რომელიმე
Line: 23    მხრწნელი და მშლელი წესთაგან. იუწყე, ვითარმედ ოდეს ზესთანი და
Line: 24    მიზეზნი დრეკდენ და აქცევდენ თჳს სახედ, მას ეწოდების ვნება მაუკუდავებელ
Line: 25    და მაღმრთეებელ ხოლო ოდეს უდარესნი დრეკდენ და
Line: 26    აქცევდენ თჳს გუარად, მას უწოდს სიტყუაჲ მხრწნელად და მავსად.

Line: 27       და კუალად ზედა დაჰრთავს, ვითარმედ არაო თუ პირველი
Line: 28    მიზეზი, არცა ჴელოვნებაჲ და ზედმიწევნულებჲ, რომელ არს საქმე
Line: 29    სულისა არსთა გამცდელისაჲ რამეთუ იტყჳს არისტოტელი
Line: 30    პირველსა შორის "აღმოჩენათასა" და უფროჲსღა მეორესა
Page: 42   Line: 1    შორის "აღმოჩენათასა" წიგნსა, ვითარმედ "მაშინღა ვიტყჳთო ცნობად,
Line: 2    რიოდეს მიზეზნი ვიუწყნეთო პირველნი დასაბამნი საქმეთანი".
Line: 3    პირველნი, რამეთუ თჳნიერ მიზეზთაჲსა ცნობასა, არცა ცნობად იტყჳს,
Line: 4    არცა აღირსებს საზომთა ცნობისათა, არამედ უფრჲსღა ცნობად
Line: 5    ცთომილად. ხოლო თუ რაჲ არს ცნობაჲ მიზეზთაგან, ისმინე და სახეთაცა
Line: 6    მიერ მოიღე სახედ, რასა თჳთ იგი არისტოტელი მოიღებს.
Line: 7    რამეთუ ესე ყოველმან უწყის უსწავლელთამანცა ვითარმედ
Line: 8    მთოარე მოაკლდების, ხოლო, თუ ვითარ ანუ რათა მიზეზთაგან, ესე
Line: 9    ბრძენთა ოდენ. და კუალად ესე ყოველმან ვინ, ვითარმედ, მზე რაჲ
Line: 10    ქუეშე ქუეყანასა, ღამე აქა, მაგრა, თუ ვითარ, ბრძენმან ოდენ. და
Line: 11    კუალად ესე ყოველმან ვინ, ვითარმედ სული სხეულთადა წარმოდგომილა,
Line: 12    ხოლო, თუ ვითარ, ბრძენთა ოდენ. და კუალად თუ ვითარ
Line: 13    განგებაჲ მეკუდოთა შორის შერევაჲ ღირსთაჲ უღირსად, ხოლო
Line: 14    უღირსთაჲ ღირსად. ესე ვითარმედ ესრეთ არს, ყოველმან ვინ უწყის,
Line: 15    ხოლო, თუ რად, ბრძენმან. და, თუ ვითარ ქუეყანაჲ აირსა შორის,
Line: 16    ყოველმან ვინ, ხოლო, თუ რაულად ყოველგნით, ესე ბრძენმან და
Line: 17    სხუაჲ ესე ვითარი. ვინაჲ ესე იყოს საუწყო რომელ ცნობასა ყოველსა:
Line: 18    უკუეთუ არა ჰქონდის ცნობაჲ მიზეზთაგან პირველთა, არცა
Line: 19    ერქუმის მას ცნობა, არამედ უფროჲსღა მაცთურ და უცნობო.

Line: 20       ხოლო [არ]ა რაჲთ გაეყოფვიან ურთიერთას მიზეზი და მიზეზოანი,
Line: 21    უკუეთუ იყვნენ მრგულივ და ეხებოდინ ერთმანერთსა. რაჲ
Line: 22    არს თუ არა რაჲთ გაეყოფვიან? ესე არს ხედვაჲ ამის სიტყჳსაჲ, რამეთუ
Line: 23    სირასა შორის არსთასა რომელიმე ზესთა ძეს და ჰქონან
Line: 24    საშუალნი მრავალნი, და არს იგი უძლიერეს და უმრავლესთა მიზეზ
Line: 25    და წარმომაჩენ, ხოლო რომელსამე არა ჰქონან თჳს შორის საშუალნი
Line: 26    მრავალ და არს უდარეს და უმცროჲსთა წარმომაჩენ. მოვედ და სახეთაცა
Line: 27    ზედა, რამეთუ პირველი არსი, რომელსა უწოდა სურვილმან
Line: 28    ნამდჳლ არსად და ნამდჳლ მყოფად, უმეტეს მიზეზ არს სხუათა ყოველთა,
Line: 29    ვითარ სამარადმყოსა, თჳთცხოველსა, გონებათა, სულთა,
Line: 30    ბუნებათა. იხილე, რამეთუ საუკუნოჲ, რომელ არს სამარადმყოჲ,
Line: 31    ვიდრე უქცეველამდის სამარადისოთა; ხოლო თჳთცხოველი ვიდრე
Line: 32    მქონებელთა ცხოველობისათა; ხოლო სული ვიდრე სულიერთამდის;
Line: 33    ხოლო ბუნებაჲ ვიდრე ბუნებითთამდის. აწ ესე ყოველნი ჰმატან და
Page: 43   Line: 1    მოაკლდებიან გასაზიდსა შორის არსთა შესაქმისასა საზომთაებრ მათთა.
Line: 2    ხოლო ყოველთა ერთბამად ნამდჳლ მყოფი უმეტეს წარმოაჩენს,
Line: 3    ვითარცა უძლიერესი ყოველთაჲ, და შორს გაზიდავს თჳსთა მოქმედებათა;
Line: 4    ამათ ყოველთა საშუვლობითა და მოაკლდეს რაჲ ძალი ამათი,
Line: 5    კუალად იგი მარტოჲ მოქმედებს. რამეთუ ყოველთა გაგუარებულთამდე
Line: 6    დაღათუ უსულო იყვნენ, გაზიდავს თჳსსა ძალსა და წარმოაჩენს.
Line: 7    ხოლო სხუანი მიზეზნი ვერ უძლებენ ესრეთ. ვინაჲ კუალად
Line: 8    და თჳთ ესე ნამდჳლ მყოფიცა დასცილდების და მოაკლდების მის
Line: 9    ზესთაჲსა და უცნაურისადმი, რამეთუ იგი ზესთაჲ და უცნაური იგი
Line: 10    ერთი უსახოსაცა და ურომელოსა წარმოაჩენს ნივთსა, რომელსა არა
Line: 11    არსად ვიტყჳთ, მაგრა მოკლებით და არა ზესთად. რამეთუ მის ერთისა
Line: 12    მიერ წარმოიჩინა ესე უცნაური ნივთი, ვითარ უცნოჲ უცნოჲსა
Line: 13    მიერ, და უგუაროჲ ზესთ გუართაჲსა მიერ. ვინაჲ აწ აქა არცა ნამდჳლ
Line: 14    მყოფი ეკმაების თანგაზიდვად ძალსა დამბადებლობითსა მის ერთისა
Line: 15    თანა, არამედ ვიდრე გაგუარებულთამდე და გასახეებულთა მოქმედებაჲ
Line: 16    ნამდჳლ მყოფისაჲ. ვინაჲ ამისთჳს იტყჳს, თუ რაჲზომნიცა ჰქონდინ
Line: 17    საშუალნი, უმჯობეს და უპატიოსნეს.



Next part


This text is part of the ARMAZI edition of Ioane Petrici, Explanatio in Proclum Diadochum.

Copyright ARMAZI Project, Frankfurt a/M, 22.8.2010. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.