TITUS
Shahname 1 and 2: Metrical parts
Part No. 152
Previous part

Chapter: 69 
აქა ქექაოზისაგან სიაოშის სიკვდილის ცნობა







Strophe: 3133_[3025] 
Verse: a       ამ როსტომთა გამლექსავი   სოგრატისძე საბას შვილი,
Verse: b       მხატვარია ჴელოვანი,   ლექს-ულევი, სიტყვა-ტკბილი;
Verse: c       მრევლთა თავი, ჴევის ბერი,   ჴელმწიფეთა თანა-ზრდილი,
Verse: d    და   შენდობასა მიბრძანებდეთ,   ვინცა ნახოთ ჩემგან თქმული!






Strophe: 3134_[3026] 
Verse: a       სამოცისა წლისა იქნეთ,   მოიგონეთ მონაჴსენი:
Verse: b       ღვინოს ნუ სვამთ, თვით მთრვალი ხართ,   ჟამმან მოგცათ ყავარჯენი;
Verse: c       სადევეთა ნუ უყურებთ,   დაიფანჩნეს საჭურჭლენი,
Verse: d    და   ჟამსა ნურვინ მიენდობით,   ვართ ამისი მოაჯენი.






Strophe: 3135_[3027] 
Verse: a       რა მტვერი ატყდეს, გუშაგთა   ვეღარა ნახონ მთის მეტი,
Verse: b       წამწამთა შინა შობასა   რა გაათენებს მზის მეტი!
Verse: c       ვით დააბრკოლებს, არ ვიცი,   ჟამსა სამოცის წლის მეტი,
Verse: d    და   ჭიქა სამოც-და-თორმეტი   გაქვს, გმართებს სამარის მეტი?!






Strophe: 3136_[3028] 
Verse: a       მობრუნდა საქმე. აწ ნახეთ,   -- მთქმელსა არ დაეყოვნების.
Verse: b       სხვა უარესი ქექაოზს    აღარა გაეგონების.
Verse: c       მოკლეს უბრალოდ სიაოშ,    კაცი თქმად დაეღონების,
Verse: d    და   ტირან მფრინველნი ცრემლითა   ნადირთა მოეგონების.






Strophe: 3137_[3029] 
Verse: a       ტირს იადონი ყოველგან,   ბულბულთა ჰქონდა ჩივილი,
Verse: b       ჭალას დურეჯთა, ჴოჴობთა   აღარა ჰქონდა ყივილი;
Verse: c       წითელი ვარდი გაყვითლდა,   იასა ეყო ტკივილი,
Verse: d    და   მიწანი ტირან, ბალახთა   აქვს დიდი მისატკივილი:






Strophe: 3138_[3030] 
Verse: a       მოკლვა მისი, გროვისაგან   სისხლისათვის ტაშტის დადგმა,
Verse: b       მაშიგ დაკვლა, ვითა ცხვარი,   პირის-სახე ხეცა გაჴმა;
Verse: c       თქვეს: "არავინ იხოიშნა,   ისაუბრა არვინ წაღმა".
Verse: d    და   ქაოზს ესმა, ტახტისაგან   ჩამოვარდა თავიდაღმა,






Strophe: 3139A_[3031] 
Verse: a       გარდაიხივა საყელო,   თქვა, თუ: "ცოცხალი ვზი ვითა?"
Verse: b       მიწათა ზედა გორევდა   უთავო ფრინველივითა;
Verse: c       ტიროდეს, დუღდეს მიწანი,   თქვეს: ერანელნი" ვჩივითა";
Verse: d    და   შეიქნა ღვარი ცრემლისა,   სისხლი დგას ტალახივითა.






Strophe: 3139B_[3032] 
Verse: a       "ვა წავჴდი, ვა დავიკარგე,   ვა დაიჴოცნეს სხვანიცა!
Verse: b       ჩემითა სიბრალულითა   ხე ავატირე, ცანიცა;
Verse: c       მე რომე ცრემლი მედინა,   ვერ დაიტევდა ზღვანიცა,
Verse: d    და   მიწას ვეწყალვი, ცოცხალსა   ხე დამტირიან, ქვანიცა".






Strophe: 3140_[3033] 
Verse: a       მჴარდაჴთილნი ფალავნები   გოდერძი და ტუსი, ფარად,
Verse: b       იძახოდეს ვაგლახობით,   გივი, შათურ, ბარამ, შავად,
Verse: c       გურგენ, გურზი, გოსტამ, ფოლად,    თავს იმკობდეს ნაცრით ავად,
Verse: d    და   მათ დაეპო პირის-სახე,   გასდიოდა სისხლი ღვარად.






Strophe: 3141_[3034] 
Verse: a       ნიმროზს მივიდა ამბავი,   დღე დაემსგავსა მზე-ბნელსა,
Verse: b       ზაალს და როსტომს უამბეს   სოფლისა მანათობელსა:
Verse: c       ერანს" ადუღდეს მიწანი,   ჰგავს ეტლი დასამჴობელსა,
Verse: d    და   ქაოზ ინატრის სიკვდილსა,   ლახვართა დასახებელსა".






Strophe: 3142_[3035] 
Verse: a       უჭკუოდ გახდა თამთან, ტირს   და ზაალ დანასრულია,
Verse: b       ნაცარი გარღაიყარა,   ზის გურგენ გაბასრულია;
Verse: c       პირსა იხოჭდა ჴელითა,   თმა-წვერი მოპარსულია,
Verse: d    და   ერთს კვირას მათთან ტიროდეს   ზაულისტანი სრულია.






Strophe: 3143_[3036] 
Verse: a       მერვეს დღესა როსტომს წინა   შეიყარნეს ზაულელნი,
Verse: b       ქოსითა და ნაღარითა   ქიმშიღურნი, ქვაბულელნი;
Verse: c       ქაოზისკენ წამოვიდეს,   სპანი ახლდეს სისხლთა მღვრელნი,
Verse: d    და   ტირილითა მკერდს იცემდეს,   სისხლსა ღვრიან ლომნი ხელნი.






Strophe: 3144_[3037] 
Verse: a       როსტომ დახივა საცვამი   მან ფალავნური ტანისა,
Verse: b       ფიცით თქვა: "ვერავინ მნახოს   მომდომე პირდაბანისა,
Verse: c       ქუდად მებუროს ზარადი   და ჭიქად ტარი ჴმალისა,
Verse: d    და   ბადეღა მეცვას მჴარზედა   მე საგდებელი კანისა!"






Strophe: 3145_[3038] 
Verse: a       ქექაოზის ტახტსა წინა   დგას მტირალი, ცრემლიანი,
Verse: b       თქვა: "დასთესე ავცნობობა   თავწარსხმული, ეკლიანი;
Verse: c       სევდაოზის სიყვარულმან   -- კაეშანი სევდიანი --
Verse: d    და   თავს გვირგვინი აგარიდა,   ზღვას ზი ძნელად გასაყვანი.






Strophe: 3146_[3039] 
Verse: a       ჭირს ჩავარდი სირეგვნითა,   შორს ახლავხარ მოლხენასა,
Verse: b       ვინ დაუდგამს სიმძიმილსა,   ტირილითა ცრემლ-დენასა?
Verse: c       სჯობს სიკვდილი ბრძენთა კაცთა   დიაცისა მოსმენასა.
Verse: d    და   ვინ დიაცსა არ ეშობოს,   ძალუც აღმა-აფრენასა.






Strophe: 3147_[3040] 
Verse: a       ვა, სიაოშ, შენი მკერდი,   მკლავ-კისერი, ასაკობა,
Verse: b       გმირობა და ცხენოსნობა,   ლალის-ფერად ფეროვნობა,
Verse: c       ტურფა თქვენი ტახტ-გვირგვინი,   რაზმსა შიგან თავადობა,
Verse: d    და   ჟამი შენებრ ვისღა ნახავს,   ნახე სოფლის ასეთობა!






Strophe: 3148_[3041] 
Verse: a       მე მისი სისხლი ვიძებნო,   ქვეშ ვიყო ნატად ფენილი,
Verse: b       ვირემ ცოცხალ ვარ, ჯავრისა   ცეცხლითა თავგატენილი;
Verse: c       ვით ჩემი გული დამწვარა   მტირალი, ცრემლდადენილი,
Verse: d    და   საწუთრო სრულად ავავსო,   წაირღვნას სისხლგადენილი".






Strophe: 3149A_[3042] 
Verse: a       ქაოზ სიტყვა ვეღარა თქვა,   გარდმოსდინდა ცრემლი ცხელი;
Verse: b       როსტომ სევდავს უპატიოდ   მოსაკლავად მიჰყო ხელი;
Verse: c       თმითა კართა გაითრივა,   ტახტი დარჩა ცარიელი,
Verse: d    და   ხანჯრით ორად გაცაკვეთა,   გააცურვა სისხლსა მრთელი.






Strophe: 3149B_[3043] 
Verse: a       ქაოზ ვერა თქვა პასუხი   ცოლისა სიკვდილისათვის.
Verse: b       პირ ყვითლად მოდგეს ლაშქარნი,   გავს არ ეჭვრიტოს მზისათვის,
Verse: c       როსტომს წინაშე რვა დღემდის   ტიროდეს პატრონისათვის;
Verse: d    და   ჰკრეს ბუკსა, ქოსი გამართეს   მომტვერად თურანისათვის.






Strophe: 3150_[3044] 
Verse: a       როსტომს წინა შეეყარნეს   ფალავნები, ჰკადრეს: "სჩივი"-
Verse: b       ტუსი, ფარად, შედოშ, გურგენ,    გოდერძი და ბარამ, გივი,
Verse: c       რუამ, შვილი ქაოზისა    ფარემუზ და შაფურ, ნივი,
Verse: d    და   გურზი, გოსტამ მათთანავე   აცურვიან სისხლსა ტივი.






Strophe: 3151_[3045] 
Verse: a       როსტომ უთხრა: "ფალავანნო,   გულსა შიში გავაშოროთ,
Verse: b       სიაოშის სისხლი ვძებნოთ,   მტერთა თავი მოვაწონოთ,
Verse: c       სხვა მჴედარი იმისებრი   ვინ ცოცხალა, მოვიგონოთ,
Verse: d    და   მიწა სისხლით გავაწითლოთ,   მთა და ბარი გავასწოროთ.






Strophe: 3152_[3046] 
Verse: a       მე მისი თავი ვიძებნო   გულითა გატენილითა,
Verse: b       რომელმან სისხლი დაღვარა,   ტაშტსა ვემთხვიო პირითა,
Verse: c       ან მოვჰკვდე მათის ჴელითა   უარესითა ჭირითა,
Verse: d    და   ან მისი მკლველი მე დავსჭრა   უწყალოდ ჴმლისა პირითა!






Strophe: 3153_[3047] 
Verse: a       თუ არ მომკლან მასთანავე,   ჴმალ-შუბითა დავიცადო,
Verse: b       ღვთით საწუთრო გაუშაო,   აღსასრული გაუცხადო,
Verse: c       მე ომისა მტვერისაგან   ჩემი მბრძოლი გამოვცადო,
Verse: d    და   არამია ჩემზედ ლხინი,   თუ ტყუილად დავიქადო!"






Strophe: 3154_[3048] 
Verse: a       თქვეს ფალავანთა: "ჩაქოლეთ,   არ დაგმორჩილდეს ვინ არ და";
Verse: b       ჴმალი შეირტყეს, შეიქნა   ჴმა სპილენძ-ჭურთა, ინარდა,
Verse: c       მათ აფრასიობს მიმართეს,   მტერობა არ გაუქარდა,
Verse: d    და   შუბის პირითა ჰაერი,   მზის-თვალი გაუჩინარდა.






Strophe: 3155_[3049] 
Verse: a       მასკვლავთა ბრძოლა დაიწყეს,   ცამ დაიბანა ჴელია,
Verse: b       ქაიანურსა დროშასა   მისდევდეს ერანელია
Verse: c       ათი-ათასი ჭაბუკი,   მებრძოლი კაცი, ქველია,
Verse: d    და   წინმავლად იყო ფარემუზ,    მტერთა სისხლისა მღვრელია.






Strophe: 3156_[3050] 
Verse: a       თურანელთა გუშაგად უთქს   ვარზად მეფე სპანჯედისა;
Verse: b       სპილენძ-ჭურთა შეუბერეს,   ჴმა მიესმა ნაფირისა,
Verse: c       მოვიდა და რაზმი აწყო,   სადა იდგა ზღვა სისხლისა,
Verse: d    და   კაცი ოცი ათასია   მეომარი, მკრველი ჴმლისა.






Strophe: 3157A_[3051] 
Verse: a       ფარემუზს წინ მოეგება   ვარზად მართ ოდენ თავითა,
Verse: b       ჰკითხა: "მოსრულხარ, რა იცი,   ხარა ჩვენთანა ზავითა?
Verse: c       ჴელმწიფემ თუ გამოგგზავნა,   ამბავი თქვი ფარმანითა,
Verse: d    და   მითხარ სახელი, თვარ სული   გაგეშორების ტანითა".






Strophe: 3157B_[3052] 
Verse: a       ფარემუზ უთხრა: "რას იტყვი,   ბედ მლაშე, ვაგლახებული,
Verse: b       ფალაურისა ხისაგან   ნორჩი ვარ გამოღებული;
Verse: c       ვისის ჴელითა ინახვის   ლომი უსულოდ დებული;
Verse: d    და   მისი ნაკრავი მუშტითა   პილო ვერ ნახო რებული!






Strophe: 3158_[3053] 
Verse: a       "დევის ნაშობო, დღესითგან   ჩემგან ნუ ელი ლხენასა,
Verse: b       მიკვირს, რას ვაქნევ შენზედა   სახელის გამოჩენასა;
Verse: c       აქ როსტომ მოვა ლაშქრითა,   ჰპირობს სისხლისა დენასა,
Verse: d    და   თურანსა შიგან სულდგმულსა   უპირობს არ დარჩენასა.






Strophe: 3159_[3054] 
Verse: a       სიაოშის თავი ვძებნოთ,   ჩვენ ვადინოთ სისხლი ღვარად".
Verse: b       ვარზად ამას არ ჯერ იყო,   რაზმი აწყო საომარად,
Verse: c       რკინის ქუდი დაიბურეს,   შუბები აქვს მოსაჴმარად,
Verse: d    და   მტვერი ასტყდა, ერთმანერთსა   ვერ იცნობდეს ფერად, გვარად.






Strophe: 3160_[3055] 
Verse: a       თქვა აფრასიობ: "ამათსა   კარგს ბედსა დასძინებია,
Verse: b       ყოლ ნუ დალბებით ომშიგან,   ჩვენ ეტლი აგვმაღლებია,
Verse: c       აწ მოიჭირვეთ გმირულად,   მელს ვეფხი ვერკინებია,
Verse: d    და   ყოველგნით გამოჩნდით მბრძოლნი (!),   ჴმალზედა გედვას ნებია".






Strophe: 3161_[3056] 
Verse: a       თვით მიუჴდა ერანელთა,    გულ-მესისხლედ ჰჴოცდა დია,
Verse: b       ვერ დაუდგა აფრასიობს,    ტუსმან ზურგი შეაქცია;
Verse: c       როსტომს კაცი გაუგზავნა:   "მომერივნეს მტერნი დია,
Verse: d    და   მარჯვნით წაჴდა სპათა ჯარი,   სისხლის ღვარსა წაუღია".






Strophe: 3162_[3057] 
Verse: a       მაშინ როსტომ და ფარემუზ    მიუჴდეს სახელ-დებულნი,
Verse: b       ტუსი, ფარემუზ უკანა   ჯავრითა ცეცხლ-მოდებულნი;
Verse: c       დიადი მოკლეს, ისხნიან   მიწათა დანარცხებულნი.
Verse: d    და   მორწყეს მინდორი სისხლითა,   ველი ჩანს გაწითლებულნი.






Strophe: 3163_[3058] 
Verse: a       ქაი̂ანთ დროშა დაინახა   აფრასიობ, მწვანე ცნობით,
Verse: b       აჩქარდა და პილოტანსა    მან მომართა წინასწრობით;
Verse: c       ფილასონცა წამოვიღა   პატრონთათვის ნაცლოვნობით,
Verse: d    და   რაზმსა წინა მუქარობდა,   იზახოდა როსტომობით.






Strophe: 3164_[3059] 
Verse: a       როსტომ უბრძანა ლაშქართა:   "უძრავად აქ იყვენითა";
Verse: b       თავს მუზარაღი დაირქო,   შუბი აიღო ჴელითა,
Verse: c       მოიმსუბუქა სადევე,   ავჟანდა მიაქვს ტენითა,
Verse: d    და   პერული გარდმოსღიოდა,   წავიდა კბილთა ღრჭენითა.






Strophe: 3165_[3060] 
Verse: a       დაუძახა თუ: ფილასონ,   " გინდი სულთა დასაწველად" --
Verse: b       შუბი შესცა, იგ აიღო   ვითა ბურთი შეუპოვლად,
Verse: c       ლაშქართაკენ შემოსტყორცა   ფიცხლავ სულთა დასათხოვლაღ;
Verse: d    და   ტირს ფირან და ფილასონცა,    გაჴდა აქიმთ შესახვევლად.






Strophe: 3166_[3061] 
Verse: a       აქ აფრასიობ საომრად   ადგილსა არ ემთხვეოდა,
Verse: b       ჰჴოცდის პილოსა, ზახილი   მათი ცად გაიწეოდა;
Verse: c       ბუკთა ჴმა იყო, მინდორი   სისხლის ტბად გარდიქცეოდა,
Verse: d    და   ძრწოდეს ქვანი და მიწანი,   ჰგავს თუ ცა დაიქცეოდა.






Strophe: 3167_[3062] 
Verse: a       აფრასიობ რა ეს ნახა,   მესისხლურად გათქვის ვნებად,
Verse: b       როსტომს მკერდსა შუბი შესცა,   ვერა ავნო აბჯრის ქებად,
Verse: c       პილოტანმა, -- ცხენის მკერდსა   ხეშტი უკან გაყვანებად,
Verse: d    და   ჩამოაგდო, ჴელი ჩაყო   მისის დღისა გათავებად.






Strophe: 3168_[3063] 
Verse: a       ომან ნახა აფრასიობ    რა მოჴდილი უნაგირსა,
Verse: b       მოუჴდა და როსტომს ლახტი   დაჰკრა ცხენით ჩადრეკილსა;
Verse: c       აფრასიობ ჴელთათ დასძვრა,   სხვას ცხენს შესვეს კარგად ზრდილსა,
Verse: d    და   მუნ გამრავლდა ლახტის ცემა,   აბნელებღა მზისა ჩრდილსა.






Strophe: 3169_[3064] 
Verse: a       ტუსიმ ჰკითხა პილოტანსა:   "როგორ დაგძვრა პილოს ჴელსა?
Verse: b       ომანისგან შენ ნაკრავი   ყოლ ნურად გჩანს გულად ქველსა;
Verse: c       მონაქნევსა ძალი უნდა,   თქვენი ლახტი გასტეხს გრდემლსა!
Verse: d    და   შეხედეს და აფრასიობ    გაქცეული მიარბევსა.






Strophe: 3170_[3065] 
Verse: a       როსტომ წაუდგა უკანა,   შუბი ღრუბელთა სწვდებოდა,
Verse: b       ავსილა ველი მძორითა,   მკვდარზედა იარებოდა;
Verse: c       უკან მიწევნა დაუწყო,   სურხავ წინ მოეგებოდა,
Verse: d    და   ვარზადს ფარემუზ ჴმალი ჰკრა,   მიწასთან გასწორდებოდა.






Strophe: 3171_[3066] 
Verse: a       სურხავ როსტომს შუბი შესცა,   გერში ვერა გამოუღო,
Verse: b       ჴელი მიჰყო პილოტანმან,   უნაგრითა აცაიღო,
Verse: c       რაშსა წინა შემოიდვა,   ლაშქარშიგან წამოიღო,
Verse: d    და   საქონლითა ავსილიყვნეს,   ეტლმან ცითათ ჩამოიღო.






Strophe: 3172_[3067] 
Verse: a       მზე ამოვიდა, კუპრზედა   ლალსა ჰყრის გუარიანთა
Verse: b       შეიქნა ცემა ქოსისა,   ჴმა სტვირთა, ტაბლაკიანთა;
Verse: c       ერანელთა და თამთაან    მიმართეს აბჯარ-ჴმლიანთა,
Verse: d    და   სიაოშისთვის მტირალთა   და მისთვის თვალცრემლიანთა.






Strophe: 3173_[3068] 
Verse: a       აქ აფრასიობ მიმართა   ზღვასა მას ჩინეთისასა,
Verse: b       მაზედან მიწა შევიწრდა,   პირს ვეღარ უჭვრეტს მზისასა,
Verse: c       წავიღეს ტურფას სამყოფსა,   ქალაქსა თურანისასა,
Verse: d    და   გაასწორებდეს მიწასა,   საჯდომსა გუბეთისასა.






Strophe: 3174_[3069] 
Verse: a       როსტომ თქვა: "ბედნიერია   ვინ არვის შეემტერების,
Verse: b       რაც მტერობასა მართებდეს,   ჰქენ რაცა შეგეფერების;
Verse: c       თუ მოგერიოს -- წახვიდე,   სხვა არა მოგეჴმარების,
Verse: d    და   აფრასიობის საჭურჭლე   ვსძებნოთ, აწ მოემტვერების".






Strophe: 3175_[3070] 
Verse: a       არ აკლია თვალ-გუარი,   ოქრო-ვეცხლი -- უნდა ვისცა
Verse: b       ტახტ-გვირგვინი, მძიმე ლახტი   -- ვისცა ჰფერობს, როსტომ მისცა,
Verse: c       ზოგთა ცხენი უკეთესი   უბოძის და თაყვანი სცა,
Verse: d    და   თქვა: "არა მშურს ლალ-გუარი,   აიკიდებ ვის არ გიცა".






Strophe: 3176_[3071] 
Verse: a       საყური და აჯის ტახტი   ტუსის მისცა როსტომ ოდი,
Verse: b       უთხრა: "შვილი ნოდარისი    ხარ, მესისხლედ იქცეოდი;
Verse: c       ჩვენ ვიძებნოთ ჴმალმოწვდილთა   სიაოშის დანაკოდი,
Verse: d    და   მე, ფარემუზ ქაოზს ვნახავთ,   ამისთვისცა არ დალბოდი".






Strophe: 3177_[3072] 
Verse: a       წამოვიდეს ქაოზისკენ,    თავნი მათნი მალედ არნეს;
Verse: b       რა ფარემუზ მამა ნახა,   სურხავ დიდად გაეხარნეს,
Verse: c       თავი უძღვნეს ვარზადისი,    სისხლი მისი დაეღვარნეს,
Verse: d    და   იგ დალოცეს ერანელთა,    მისად ნახვად შეიყარნეს.






Strophe: 3178_[3073] 
Verse: a       იგ როსტომსა დალოცვიდეს:   "სადა არის, მტერთა ავნებს".
Verse: b       ზრდილობას და ჭკუა-გვარსა   კაცს პატრონი აგულოვნებს,
Verse: c       ბასრი გვრდემლი, ქვასა, ცეცხლი   ხვაშიადსა გაუმჟღავნებს.
Verse: d    და   როსტომ სურხავს შემოხედა,   ლომისაებრ ტანსა არებს.






Strophe: 3179_[3074] 
Verse: a       მას ტანი ლომსა უგვანდა,   პირი მუშკითა ყვავისა,
Verse: b       მინდორს გაყვანა უბრძანა,   ტაშტში მოკვეთა თავისა,
Verse: c       სარანგთა ჴელით გათრევა,   ვით სიაოშის ტანისა,
Verse: d    და   რა ტუსის ესმა, მიმართა,   სისხლთა ღვრად იგ მზა არისა.






Strophe: 3180_[3075] 
Verse: a       სურხავ თქვა: "შეუცოდარი   ვარ, ჴელმწიფეო, სულითა,
Verse: b       ვარ ტკბილი სიაოშისა    და მოყვარული გულითა;
Verse: c       მე მისთვის გულმტკივნეული   ვსტირი ცრემლ-დანასრულითა,
Verse: d    და   დავსწყევ ტაშტსა და ხანჯარსა,   თავის-მომკვეთსა კრულითა".






Strophe: 3181_[3076] 
Verse: a       სურხავ ტუსის შეებრალა:   "აღარ მოვჰკლავ ბედნაკლულსა".
Verse: b       რაცა ეთქვა, მოაჴსენა   პილოტანსა ჯავშანსრულსა,
Verse: c       როსტომ ბრძანა: ქექაოზ" ტირს,   აფრასიობს დავსწვავ გულსა".
Verse: d    და   ზავარს სურხავ მიაბარა   დასაკლავად სარანგს სულსა.






Next part



This text is part of the TITUS edition of Shahname 1 and 2: Metrical parts.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 26.4.2014. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.