TITUS
Sahname 2
Part No. 13

Chapter: 13  
Page of edition: 409 
Line of edition: 82    [აქა] მუხთლად სიკვდილი ერაჯისა ძმათაგან: სალიმისა
Line of edition: 83    და თურისაგან


Line of edition: 84       რა დილა გათენდა და ყოველი საწუთრო ფერად-ფერადითა ყვავილითა
Line of edition: 85    აივსო, სალიმ და თური ერთად შეიყარნეს. ორნივე ჯავრიანად
Line of edition: 86    ერაჯისაკენ გაემართნეს. რა ერაჯ მათი მისვლა შეიტყო, წინ
Line of edition: 87    გამოეგება და სამნივე ტახტსა ზედან დასხდეს. ფიცხლად ჯარი ჩაუყენეს
Line of edition: 88    და ვაზირობა დაიწყეს, სხვადასხვა საუბარი თქვეს.

Line of edition: 89       მერმე თური ერაჯს ეგრე უთხრა: "შენ ჩვენგან უმცროსი ხარ,
Line of edition: 90    რასთვინს დაგიც თავსა ჴელმწიფეობის ქუდი?! შენ მოგნდომია ტახტი და
Line of edition: 91    გვირგვინი და სრული ერანისა შაჰ-შარიერობა. მე თურქეთს და ჩინის
Line of edition: 92    პატრონი ვარ და ვდგავარ სარტყელშერტყმული მონურად, ჩემსა ძმასა
Line of edition: 93    სალიმს ხვარის ქვეყყნა აბარია და მას ზედან პატრონობს. შენ
Line of edition: 94    მაღალი ჴელმწიფე ხარ გვირგვინოსანი, სრული განძი და საჭურჭლე შენ გაქვს,
Line of edition: 95    ჩვენ არ ჯერვართ ასეთს გაყოფასა, ფრიდონ ყველა შენ მოგცა".

Line of edition: 96       რა თურისაგან ერაჯ საუბარი მოისმინა, ასრე მოაჴსენა: "თქვენ, სახელდებულნო, ტახტისა და გვირგვინისა
Line of edition: 97    უფროსნო, თუ თავისა მოსვენება
Page of edition: 410  Line of edition: 1    გინდათ და გულისა ნება აგისრულდეს, ჯავრი გულისაგან გაიშორეთ,
Line of edition: 2    დასწყნარდით და ნუ სთესავთ დაუწყნარებელს თესლსა. მოიგონეთ წვრთა
Line of edition: 3    და მონახეთ ბრძენთაგან ნათქვამი. მეტყუვნოს და არ დამეჯეროს,
Line of edition: 4    თქვენ უბრალონი იქნებით. არ მინდა ტახტი და გვირგვინი, არც ერანის
Line of edition: 5    ლაშქარი და არცა დიდობა, არცა ხვარი-ფრანგეთი, არცა ერანი და
Line of edition: 6    არცა თურანი და ჩინისა შარიარობა, ყველაი თქვენთვინს
Line of edition: 7    მამიჴსენებია. რაგინდა ვინ დიდი იყოს და თავი ცამდისინ მაღალი
Line of edition: 8    [ჰქონდეს], ეგრევე მიწა არის სახლი და საწოლი შენი, და თავისა სადები
Line of edition: 9    ალიზი... და თუ ერანის ტახტი ჩემი იყო, გამაძღარვარ იმა ტახტოსნობითა,
Line of edition: 10    და თქვენთვინს მომითვლია შანშეობა და სრული ერანის შარიერობა.
Line of edition: 11    ნუ ხართ ჩემზედან ჯავრიანად, მოიგონეთ ჴელმწიფის წვრთა. მე არა ვქენ
Line of edition: 12    ომი და წაკიდება. თქვენი ყველაი მოვიზურგე და სიყვარულითა თქვენითა
Line of edition: 13    გამოვიჭერ. ჩემსა გულსა თქვენის სამსახურის მეტი არა მინდა
Line of edition: 14    და თავჩამოდებით თქვენის მონობის მოსამსახურე ვიყვნეთ".

Line of edition: 15       მათ არად გაიგონეს ერაჯისა საუბარი. თური პირსა ზედა გაგულისდა
Line of edition: 16    და ცნობანი წაუვიდეს და ჯოჯოხეთის კომლითა დაუბნელდეს. ზე წამოიჭრა.
Line of edition: 17    მოვიდა ოქროს ტახტის ფერჴსა, ჴელი ზე აიღო და ერაჯს თავსა
Line of edition: 18    დაკრა. ერაჯ კვლავე სულით შეეხვეწა: "ნუ მომკლავ, არ გეშინიან
Line of edition: 19    მღვთისაგან და არ გრცხვენიან ჴელმწიფის მამისაგან? ნუ დაირქვამ
Line of edition: 20    სახელსა თავსა შენსა "ძმის მკვლელად" და ნურცა საწუთროს შიგან
Line of edition: 21    იადიგარად დააგდებ, რომე ვეღარ ჰპოვო შენ ჩემგან მშვიდობისა ნიშანი.
Line of edition: 22    ნუ მამკლავ! ჯინჭველი რომე მარცვლის მზიდავი არის და სული უთქს, მასცა
Line of edition: 23    ებრალების თავი... და სული ტკბილი არის. ქვეყანასა ზედან ერთი კუთხე
Line of edition: 24    მამეცით, რაცა დღენი მქოხდენ, ვიყო იქი. ძმისა სიკვდილითა ნუ შეირტყამ
Line of edition: 25    სარტყელსა და ნურცა დასწოვ გულსა ბერს მამას-ჩემსა ფრიდონს.
Line of edition: 26    ქვეყანა გინდა, -- გიპოვნია. უბრალ[ოდ] შეუცოდებელსა სისხლსა ნუ დაღვრი,
Line of edition: 27    ვინათგან არ[ა] [იჯე]რებ სამუნაოდ (?), საწუთროს დამბადებელს რას
Line of edition: 28    პასუხს გასცემ? უბრალოსა სისხლსა გარდაუშვებენ! ბოლოსა მოგეგონოს
Line of edition: 29    და ვეღარა ხვაშიანსა ვერა ჰპოო".

Line of edition: 30       მისი საუბარი არად იყურეს და არცა მოწყალეობა გულსა
Line of edition: 31    შემოუვიდა. ამოიღო მოლესული მოგვითა ხანჯალი, დასცა და გაიანი მკერდი
Line of edition: 32    გაუპო, ფერჴამდინს სისხლი[თ] შესვარა. საჯდომით ჩამოვარდა და
Line of edition: 33    მიწასა ზედან გორვა დაიწყო. ფიცხლად ხანჯლითა თავი -- ცხვარი ვითა --
Line of edition: 34    მოკვეთეს...

Line of edition: 35       მიიფარა ამა უხანოს სოფლით და წავიდა საწუთროსაგან, ტახტისა და
Line of edition: 36    გვირგვინისაგან დაიცალა. თავისა ტვინი და ცხვირი ქაფურითა მუშკითა და
Line of edition: 37    ამბრითა გაუტენეს. მოიღეს ოქროს კუბო კარიანი, ახადეს პირსა და შიგან
Line of edition: 38    ჩადვეს. აგეთი ბერს მათს მამასა ფრიდონს გაუგზავნეს და ესე
Line of edition: 39    შეუთვალეს, ვითა: "ეგე არის თქვენისა საყვარელისა შვილისა, რომე
Line of edition: 40    გინდოდა სრულად მაგისთვინს ქვეყანისა შარიარობა. აწ თუ გინდა ტახტი
Page of edition: 411  Line of edition: 1    მიეც, თუ გინდა ტყავი და გვირგვინი, და აგრე გამოუსვენე". მათ ერანელთა
Line of edition: 2    ლაშქართავე მისცა კუბოთავე თავი ერაჯისა, დაუწყინლად ლაშქარნი გაუშვნა
Line of edition: 3    და ესე საუბარი დაავედრა. და იგი ორნივე უსამართლონი ჴელმწიფენი,
Line of edition: 4    ავისა მოქმედნი სალიმ და თური, [დაბრ]უნდეს, ერთი ჰრომისაკენ
Line of edition: 5    და ერთი ჩინისაკენ წავიდეს.

Line of edition: 6       რა ფრიდონ ერაჯის დრო დაიდასტურა, ტახტი მოკაზმა მისთვინს
Line of edition: 7    და თვალნი ერაჯის მოსვლასა ზედან ჰქონდა. მოიდეს და დადგეს
Line of edition: 8    ფეროზის ტახტი და მოკაზმეს გვირგვინი გუარითა და ძვირფასითა
Line of edition: 9    მარგალიტითა. მოვიდეს ფრიდონის ლაშქარნი ტურფად დაკაზმულნი,
Line of edition: 10    ოქროაკაზმულობითა ბედაურთა ზედა მსხდომნი. დააკრეს სპილოთა ქოსი
Line of edition: 11    და ნაღარა. შეჯდა დიდი შარიარი ჴელმწიფე, შვილისა წინა მისაგებევად
Line of edition: 12    გამოვიდა. დიდითა ლაშქრითა თურანის გზისაკენ ნადირობითა და ისრის
Line of edition: 13    სროლითა მიდიოდეს. დაინახეს დიდი მტვერი და თქვეს, თუ: ერაჯ" მოვა".
Line of edition: 14    შეიქნა ლაშქართ შიგან დიდი სიხარული. ფრიდონს მეტითა სიხარულითა პირი
Line of edition: 15    უყვაოდა, და ცალკე საეჭოსა შიგან ჩავარდის და აზრი შექნის, ხან პირი
Line of edition: 16    სანდაროზის ფერად გაუხდის. რა ახლოს მოეჯარნეს, ვერცა მათ ლაშქართა
Line of edition: 17    რიგი ნახა...

Line of edition: 18       გამოვიდა მის მტვერისაგან ერანით ცხენოსანი შავითა მოსილი და
Line of edition: 19    შავს ცხენსა მჯდომი, საყელო გარდახეული, პირი გაყვითლებული, სისხლის
Line of edition: 20    ცრემლითა მტირალი. წინა ედგა ოქროს კუბო გუარითა მოკაზმული, და ერაჯის
Line of edition: 21    თავი მას შიგან ედვა. მიიდეს ჴელმწიფესა ფრიდონსა წი[ნა]შე.
Line of edition: 22    აჴადეს კუბოს თავსა და ნახეს საროს ტანისაგან მოშორებული ყვითლისა
Line of edition: 23    იაგუნდის ფერად პირგაყვითლებული ერაჯ. [ფრიდონ] აგრე გაკვირვებუბული
Line of edition: 24    ხის ფურცელი ვითა თრთოდა, გული დაუჭკნა და სევდითა აევსო,
Line of edition: 25    ფერი კრთა და ცნობანი წაუვიდეს. დაბნედილი ცხენიდაღმან ჩამოიჭრა
Line of edition: 26    და თავმოკვეთილი მფრინველი ვითა მიწასა ზედან გორევდა და ფეთქდა.
Line of edition: 27    რა გორვითა დაშვრა და სული მოედგა, მთამან ვითა დაიყვირნა,
Line of edition: 28    ტანისამოსი ყელამდინ გარდაიხივა, თავი და პირი და წვერი გაიგლიჯა, პირი
Line of edition: 29    და მკერდი წითლად შეიღება და ეგრე თქვა:

Line of edition: 30       -- "ვაი, შვილო, ერაჯ! ვინ იყო მკადრე შენი ქვეყანასა ზედა და ვინ
Line of edition: 31    მოგკვეთა ეგრე მუხთლად მოლესულით ხანჯლითა თავი? ვინ იყო შენებრი ტახტსა
Line of edition: 32    მჯდომი, ანუ შენებრი გვირგვინოსანი, ანუ მოწყალე და მოსამართლე?!
Line of edition: 33    ვაი, შვილო, ქვეყნისა მზეო და თვალთა ჩემთა სინათლეო! ვაი, შვილო
Line of edition: 34    შენებრი გმირი-ანჯამანი შაჰრიარი ვინოა იქნების?! მზე და მბრუნავი
Line of edition: 35    ეტლი შენსა მგზავსსა ვეღარა ნახავს. ვაი, შვილო, მრავალი გიშალე წასვლა და
Line of edition: 36    არა დაიჯერე, ძმათა სიყვარულითა ორჯელვე სიკვდილ ირჩივე. აწ რადას
Line of edition: 37    მარგებს მე? გინდოდა ჩემთა თვალთა დაბნელება და აჰა ბერი
Line of edition: 38    მამაშენი!"

Page of edition: 412 

Line of edition: 1       საბრალოდ მტირალი და გულდამწვარი მოსთქმიდა და ლომის ჭანგითა
Line of edition: 2    თავსა ქაფურიანსა იფრეწდა, და ბრტყელსა გაიანსა მკერდსა იცემდა,
Line of edition: 3    თვალისაგან სისხლის ცრემლსა ადენდა.

Line of edition: 4       რა ჴელმწიფისაგან ერანელთა თავადთა მოისმინეს, ცხენითა
Line of edition: 5    ჩამოსცვივდეს, საყელონი და[ი]ხივნეს და მტვერთა შიგან გაერივნეს;
Line of edition: 6    ტირილიდა გვრგვინა დაიწყეს, თმასა და წვერსა იგლეჯდეს, თავსა მიწასა
Line of edition: 7    იყრიდეს, დროშა დანაღარები დაფრიწეს, ცხენები ყველა გაპარსეს,
Line of edition: 8    უნაგრები უკუღმა დასდგეს. მართ ერთობ დაღონდეს და დაღნიოშდეს.
Line of edition: 9    მადლითა ჴმითა და ზარითა თავსა იცემდეს; მჴარჩახდილნი, თავშიშველნი,
Line of edition: 10    მკერდსა და პირსა ცემითა დაწყლულებულნი, ძოწეული ვითა თავით ფერჴამდინს
Line of edition: 11    სისხლითა შესვრილნი, დაქვეითებულნი -- ისეთნი ერანის ქალაქისაკენ
Line of edition: 12    გაემართნეს.

Line of edition: 13       ჴელმწიფემან თავი შვილისა მკერდსა ზედან დაიდვა და ქვეითი
Line of edition: 14    მივიდოდა დამწვარითა გულითა, მტირალი პირი ერაჯზედა ედვა და საბრალოდ
Line of edition: 15    მტირალი მივიდოდა ქალაქად. ერაჯისათვინს სრა-ტახტი იყო მოკაზმული,
Line of edition: 16    რომე მზეებრ ნათობდა. მას ტახტსა გარე წალკოტი იყო სანადიმო და
Line of edition: 17    სალხინო, ყოვლის ხილითა შემკობილი; გარეშემო -- ხევნარი, ავთი მოკაზმული
Line of edition: 18    სავსე ტბა ვარდის წყლითა, იგი წალკოტი მით ირწყვებოდა. იდგა ბაზარი თეთრი
Line of edition: 19    ძოწეულისა და ტახტი შანშისა. თავი ერაჯისა მას ზედან დადვა.
Line of edition: 20    მოვიდეს ერანელნი თავადნი მჴარდაჴდილნი და თავსა მცემელნი,
Line of edition: 21    მოქალაქენი, მომთქმელნი დედანი სალტეტავყოსანნი. შეიქნა ტირილი
Line of edition: 22    და ადუღდა მიწა, თვალთაგან ცრემლი სისხლი* [ვითა სდიოდათ],
Line of edition: 23    მოსთქმიდეს და საბრალოდ ტიროდეს.

Line of edition: 24       ჴელმწიფემან აიღო თავი შვილისა, შემოეხვია* და აკოცებდა. მერმე
Line of edition: 25    მუჴლსა ზედან დაიდვა და დიდნი დაიძახნა: "ვაი, სახელდებულო შვილო,
Line of edition: 26    მოწონებულო გმირო ფალავანო საწუთროსა მჭირაო! ვინღაა გვირგვინოსანი
Line of edition: 27    შენებრი? შენ, სახელიანო, მზეებრ თავადთა შიგან მნათობთა გვირ გვინსა
Line of edition: 28    ჰგვანდი. აჰა, ვაი დიდი მუღაბანა! მიწასა ვითა შეუძლია შენებრი ნაყოფის
Line of edition: 29    გამოღება? ვაი, შვილო, მტერთაგან თავმოკვეთილო! ვაი, შვილო, ტანი
Line of edition: 30    შენი საროს უმაღლე მინდორად გაგდებული საჭმელად ლომთა აქვს!

Line of edition: 31       [ფრიდონ,] პირი აღმა ქნა და ცასა მიაპყრა. თვალთაგან მწარე
Line of edition: 32    სისხლის ცრემლსა ადენდა და ამას იტყოდა. "საწუთროსა დამბადებელო
Line of edition: 33    ღმერთო. ამა უბრალოსა შემოხედენ, თავი ხანჯლით მოკვეთილი მუჴლთა ზედან
Line of edition: 34    მიც, და ტანი მჴეცთა საჭმელად ველზედან გაგდებული ძეს! შენ უწყი და შენ
Line of edition: 35    ხედავ, რაგვარა დამწვარა და ცეცხლი ედების ჩემსა გულსა; ამას
Line of edition: 36    გეხვეწები და გიაჯ, მას ორთა უსამართლოთა, ავისა მოქმეოთა სალიმს და
Line of edition: 37    თურის ნუ შეარჩენ ამას! მოველი შენთა უხვთა წყალობათაგან: რაგვარა
Page of edition: 413  Line of edition: 1    მე სულითა და ჴორცითა ვიწვები, აგრე მათ დასწვი გული და სიმწარის მეტსა
Line of edition: 2    მათ სიხარულსა ნუ უჩვენებ; თვალთა ნათელი დღე დაუბნელე, ასრე რომე
Line of edition: 3    ძადლთაცა ებრალებოდეს! მანამდინს ნუ მომკლავ, რომე ერაჯის
Line of edition: 4    თესლთაგან ერთი ვინმე სახელოვანი ფალავანი ჴელმწიფე არ ვნახო,
Line of edition: 5    სარტყელშერტყმული, მათ ზედან ჯავრიანი. და მესისხლედ როგორცა მათ
Line of edition: 6    ერაჯს ცხვარი ვითა თავი მოკვეთეს, აგრე მან დასჭრას მათ უსამართლოთა
Line of edition: 7    თავები და სისხლი მამისა მან აზდვევინოს. შენთა უხვთა წყალობათაგან
Line of edition: 8    ყველა ადვილად იქნების! თუ მომისმინო აჯა ჩემი, შენთვინს დიდი დიდება
Line of edition: 9    შევსწირო. რა მოვინახო და მოვკვდე, აღარა [მ]გამა". ორივე თვალნი
Line of edition: 10    სისხლისა ცრემლითა აევსებოდა...

Line of edition: 11       მერმე გულწყლულმან ჴელმწიფემან ცამდინს მაღალი გუნბადი
Line of edition: 12    ააგებინა, თვალითა და მარგალიტითა მოკაზმა, და თავი წითლითა ოქროთა
Line of edition: 13    გარდააჭედინა. ასრე ელევდა, თუ სთქვა, ისიცა მზეაო. მას შიგან დადგეს
Line of edition: 14    აჯისა ტახტი. მოიოეს ალვა-ქაფური და მუშკი, თავი მით გაუტენეს. კარგი
Line of edition: 15    დიბითა სტავრა ბერძული მშრალად წახვიეს და ზედან დადვეს. მუშკისა
Line of edition: 16    და ქაფურისა გვირგვინი დასდვეს...

Line of edition: 17       გამოვიდა თვალცრემლიანი ფრიდონ, შეირყივა ტანი სისხლისაგან.
Line of edition: 18    მივიდა სადა ერაჯის წალკოტი, სრა და დარბაზი იყო. მისგან აგებული
Line of edition: 19    სალხინო და სანადიმო რა ნახა, გული უფროვე დაეწო. ცეცხლი შე[უ]დვა
Line of edition: 20    და ყველა გარდაწვა. წალკოტი სრულად დაგლიჯა. თავისა ლხინი და სიხარული
Line of edition: 21    გაუშვა. მობრუნდა და დარბაზის კარი დააჴშევინა*, და ბნელეთსა შიგან
Line of edition: 22    დაჯდა, და საბრალოდ ტირილი და მოთქმა დაიწყო. მანამდინს იტირა, ვირე
Line of edition: 23    ორნივე თვალნი დაუდგნეს და ვეღარას ხედვიდა. იყო მისი ლოგინი
Line of edition: 24    საწოლად ჴმელი მიწა და სასთაულად ქვა.

Line of edition: 25       მერმე იკითხა ფრიდონ, ვითა ერაჯის ცოლთა ორსულობა. ერთი
Line of edition: 26    თვალად ტურფა, მზე ვითა მნათობი, ტანსარო ერაჯისა საყვარელი ცოლი --
Line of edition: 27    რომე მას ზედან სიყვარული დიდი ჰქონდა -- სახელად მას მაჰვრიდ*
Line of edition: 28    ერქვა და იგი ორსულად იყო. ფრიდონს გაეხარნეს მისი ორსულობა და
Line of edition: 29    მისგან იმედი დაედვა; ნუთუ ვაჟი დაიბადოს, ტახტისა და გვირგვინისა
Line of edition: 30    შესაფერი ვნახო და მისგან გავიხარნე.

Line of edition: 31       რა დამბადებლისაგან ბრძანება გათავდა და ცხრა თვე გამოვიდა,
Line of edition: 32    მის ტურფისა მაჰვრიდისაგან ქალი დაიბადა: მთვარისა ნაკვეთი, მამისა
Line of edition: 33    მგზავსი, შვენიარი. მოაჴსენეს ფრიდონს, ვითა: "მამისა სახისა ქალი
Line of edition: 34    დაიბადა". მან საწუთროსა დამბადებელსა მადლი მისცა, [ბრძანა]: "რაცა
Line of edition: 35    მას ეპრიანების, იგი იქნას და ყოველივე მან უკეთ იცის".

Line of edition: 36       მოასხმევინეს კარგისა გვარისა ძიძანი და ქალსა ზრდა დაუწყეს
Line of edition: 37    აზიზად. და გაიზარდა იგი საროსა მგზავსი, პირად მზე, ღაწვ-ვარდი, თმა-შავი.
Page of edition: 414  Line of edition: 1    მოიწიფა საქმროდ და გამოჩნდა ნიშანი მისი, რომელი იყო ნათესავი
Line of edition: 2    ჯიმშედისა და საკადრისი ტახტისა და შარიარობისა, სახელად ფეშანგ
Line of edition: 3    ერქვა: კარგი ფალავანი, უხვი, გვარიანი, სახელისა მძებნელი, მოსამართლე
Line of edition: 4    და რჯულწმინდა, ყოვლისა კარგისა მოქმედი. იგი პირგავსილი მთვარე [იყო],
Line of edition: 5    ლომისა ნაკვეთი. მას მისცა ფრიდონ [ჴელმწიფობა] და სრული ერანისა
Line of edition: 6    შარიარობა. უყო მათი საკადრისი ქორწილი, დალოცნა და დასხნა,
Line of edition: 7    ტახტი და გვირგვინი მათ უბედნიარა...

Line of edition: 8       ცა წყალობისა* და ეტლი მბრუნავი ჯიმშეთისა ნათესავთა
Line of edition: 9    ფეშანგზედან მიხვდა: საფარველი გვირგვინი და ჴელმწიფობა და ჯუფთი
Line of edition: 10    [ჰპოვა]. ნახეთ ეტლი მბრუნავი კაცთა ზედან რასა ბრუნავს და რასდენს
Line of edition: 11    ფერსა ზნესა იქცევს! ზოგჯერ შეწყალება [იცის] ღვთისაგან, და ზოგჯერ რისხვა
Line of edition: 12    და სიმწარე.

Line of edition: n.412/22    სისხლით *
Line of edition: n.412/24    შემოიხვია *
Line of edition: n.413/21    დაახრჩევინა *
Line of edition: n.413/27    შაჰვრიდ *
Line of edition: n.414/8    ცაა წყალობისა *





Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 28.10.2001. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.