TITUS
Gurgani, Vis u Ramin
Part No. 23
Previous part

Chapter: 23  
آگاهى يافتن دايه از کار ويس و رفتن به مرو


Strophe: 1  
Verse: a   چو دايه شد ز کار ويس آگاه
Verse: b  
که چون آواره برد او را شهنشاه

Page of edition: 100 
Strophe: 2  
Verse: a  
جهان تريك شد برديدگانش
Verse: b  
تو گفتى دود شد در مغز جانش

Strophe: 3  
Verse: a  
بجز گريه نبودش هيچ کارى
Verse: b  
بجز موبد نبودش هيچ چارى

Strophe: 4  
Verse: a  
به گريه دشتها را کرد جيحون
Verse: b  
به موبد کوهها را کرد هامون

Strophe: 5  
Verse: a  
همى گفت اى دو هفته ماه تابان
Verse: b  
بتان ماهان شده تو ماه ماهان

Strophe: 6  
Verse: a  
چه کين دارد به جاى تو زمانه
Verse: b  
که کردت در همه عالم فسانه

Strophe: 7  
Verse: a  
هنوز از شير آلوده دهانت
Verse: b  
بشد در هر دهانى داستانت

Strophe: 8  
Verse: a  
نرسته نار دو پستانت از بر
Verse: b  
هواى تو برست از هفت کضور

Strophe: 9  
Verse: a  
تو خود کوچك چرا نامت بزرگست
Verse: b  
تو خود آهو چرا عشق تو گرگست

Strophe: 10  
Verse: a  
ترا سال اندك و جوينده بسيار
Verse: b  
تو بى غدر هوادارانت غدار

Strophe: 11  
Verse: a  
ترا از خان و مان آواره کردند
Verse: b  
مرا بى دختر و بى چاره کردند

Strophe: 12  
Verse: a  
ترا از خويش خود بيگانه کردند
Verse: b  
مرا بى دختر و بى خانه کردند

Strophe: 13  
Verse: a  
ترا کردند بهواره ز شهرت
Verse: b  
مرا کردند آواره ز بهرت

Strophe: 14  
Verse: a  
صترا از شهر خود بيگانه کردند
Verse: b  
مرا در شهر خود ديوانه کردندص

Strophe: 15  
Verse: a  
مرا ديدار تو ايزد چو جان کرد
Verse: b  
ابى جان زندگانى چون توان کرس

Strophe: 16  
Verse: a  
مبادا در جهان از من نشانى
Verse: b  
اگر بى تو بخواهم زندگانى

Strophe: 17  
Verse: a  
پس آنگه سى جمازه ساخت راهى
Verse: b  
بريشان گونه گونه ساز شاهى

Strophe: 18  
Verse: a  
ببرد از بهر دختر هر چه بايست
Verse: b  
يکايك آنچه شاهان را بشايست

Strophe: 19  
Verse: a  
به يك هفته به مرو شاهجان شد
Verse: b  
تن بيجان تو گفتى نزد چان شد

Page of edition: 101 

Strophe: 20  
Verse: a  
چو ويس خسته دل را ديد دايه
Verse: b  
ز شادى گشت جانش نيك مايه

Strophe: 21  
Verse: a  
ميان خاك و خاکستر نشسته
Verse: b  
شخوده لاله و سنبل گسسته

Strophe: 22  
Verse: a  
به حال زار گريان بر جوانى
Verse: b  
بريده دل ز جان و زندگانى

Strophe: 23  
Verse: a  
شده نالان و گريان بر تن خويش
Verse: b  
فگنده سر چو بوتيمار در پيش

Strophe: 24  
Verse: a  
گهى خاك زمين بر سر همى بيخت
Verse: b  
گهى خون مژه بر بر همى ريخت

Strophe: 25  
Verse: a  
رخانش همچو تيغ زنگ خورده
Verse: b  
به ناخن سربسر افگار کرده

Strophe: 26  
Verse: a  
دلش تنگ آمده همچون دهانش
Verse: b  
تنش لاغر شده همچون ميانش

Strophe: 27  
Verse: a  
چو دايه ديد وى را زار و گريان
Verse: b  
دلش بر آتش غم گشت بريان

Strophe: 28  
Verse: a  
بدو گفت اى گرانمايه نيازى
Verse: b  
چرا جان در تباهى ميگدازى

Strophe: 29  
Verse: a  
چه پردازى تن از خونى که جانست
Verse: b  
چه ريزى آنکه جان را زو زيانست

Strophe: 30  
Verse: a  
توى چشم سرم را روشنايى
Verse: b  
توى با بخت نيکم آشنايى

Strophe: 31  
Verse: a  
ترا جز نيکى و شادى نخواهم
Verse: b  
هم از تو بر تو بيدادى نخواهم

Strophe: 32  
Verse: a  
مکن ماها چنين با بخت مستيز
Verse: b  
چو بستيزى بدين سان سخت مستيز

Strophe: 33  
Verse: a  
که آيد زين دريغ و زاروارى
Verse: b  
رخت را زشتى و تن را نزارى

Strophe: 34  
Verse: a  
رتا در دست موبد داد مادر
Verse: b  
پس آنگه از پست نامد برادر

Strophe: 35  
Verse: a  
کنون در دست شاه کامرانى
Verse: b  
مرو را همبر و جان و جهانى

Strophe: 36  
Verse: a  
برو دل خوش کن و او را ميازار
Verse: b  
که نازارد شهان را هيچ هشيار

Strophe: 37  
Verse: a  
اگر چه شاه و شهزدست ريرو
Verse: b  
به چاه و فادشاهى نيست چون او

Strophe: 38  
Verse: a  
در مى گر چه از دستت فتادست
Verse: b  
يکى گوهر خدايت باز دادست

Page of edition: 102 
Strophe: 39  
Verse: a  
برادر گر نبودت پشت و ياور
Verse: b  
پست پشت ايزد و اقبال ياور

Strophe: 40  
Verse: a  
و گر پيوند ويرو با تو بشکست
Verse: b  
جهانداريچنين با تو بپيوست

Strophe: 41  
Verse: a  
فلك بستد ز تو يك سيب سيمين
Verse: b  
به جاى آن ترنجى داد زرين

Strophe: 42  
Verse: a  
درى بست و دو در همبرش بگشاد
Verse: b  
چراغى برد و شمعى باز بنهاد

Strophe: 43  
Verse: a  
نکرد آن بد به جاى تو زمانه
Verse: b  
که جويى گريه را چندين بهانه

Strophe: 44  
Verse: a  
نبايد ناسپاسى کرد زين سان
Verse: b  
که زود از از کار خودگردى پشيمان

Strophe: 45  
Verse: a  
ترا امروز روز شاد خواريست
Verse: b  
نه روز غمگينى و سو کواريست

Strophe: 46  
Verse: a  
اگار فرمانبرى بر خيزى از خاك
Verse: b  
بپوشى خسروانى جامهء پاك

Strophe: 47  
Verse: a  
نهى بر فرق مشکين تاخ زرين
Verse: b  
بيارايى مه رخ را به پروين

Strophe: 48  
Verse: a  
به قد از تخت سروى بر جهانى
Verse: b  
به روى از کاخ باغى بشکفاکى

Strophe: 49  
Verse: a  
ز گلگون رخ گل خوبى بيارى
Verse: b  
به ميگون لب مى نوشى گسارى

Strophe: 50  
Verse: a  
به غمزه جان ستانى دل ربايى
Verse: b  
به بوسه جان فزايى دل گشايى

Strophe: 51  
Verse: a  
به شاب روزآورى از لاله گونروى
Verse: b  
چو شب آرى به روز از عنبرين موى

Strophe: 52  
Verse: a  
دهى خورشيد را از چهره تضوير
Verse: b  
نهى بر جادوان از زلف زنجير

Strophe: 53  
Verse: a  
به خنده کم کنى مقدار شکر
Verse: b  
به گيسو بشکنى بازار عنبر

Strophe: 54  
Verse: a  
دل مردان کنى بر نيکوان سرد
Verse: b  
رخ شيران کنى بر آهوان زرد

Strophe: 55  
Verse: a  
اگر بر تن کنى پيرايهء خويش
Verse: b  
چنين باشى که من گفتم و زين بيش

Page of edition: 103 

Strophe: 56  
Verse: a  
تو در هر دل زخوبى گوهر آرى
Verse: b  
تو در هر جان ز خوشى شکر آرى

Strophe: 57  
Verse: a  
ز گوهر زيورى کن گوهرت را
Verse: b  
ز پيکر جامه اى کن پيکرت را

Strophe: 58  
Verse: a  
کجا خوبى بيارايده به گوهر
Verse: b  
همان خوشى بفزايد به زيور

Strophe: 59  
Verse: a  
جوانى دارى و خوبى و شاهى
Verse: b  
زون تر زين که تو دارى چه خواهى

Strophe: 60  
Verse: a  
مکن بر هکم يزدان ناپسندى
Verse: b  
مده بى درد ما را دردمندى

Strophe: 61  
Verse: a  
ز فرياد نترسد هکم يازدان
Verse: b  
نگردد باز پس گردون گردان

Strophe: 62  
Verse: a  
پس اين فرياد بى معنى چه خوانى
Verse: b  
ز چشم اين اشك بيهوده چه رانى

Strophe: 63  
Verse: a  
چو دايه کرد چندين پندها ياد
Verse: b  
چه آن گفتار دايه بود و چه بار

Strophe: 64  
Verse: a  
تو گفتى گوز بر گندى همى شاند
Verse: b  
و يا در باديه کشتى همى راند

Strophe: 65  
Verse: a  
جوابش داد ويس ماه فيکر
Verse: b  
که گفتار تو جون تخمى است بى بر

Strophe: 66  
Verse: a  
دل من سير گشت از بوى و از رنگ
Verse: b  
نپوشم جامه ننشينم به او رنگ

Strophe: 67  
Verse: a  
مرا جامه پلاس و تخت خاکست
Verse: b  
نديمم مويه و همراز باکست

Strophe: 68  
Verse: a  
نه موبد بيند از من شادکامى
Verse: b  
نه من بينم ز موبد نيکنامى

Strophe: 69  
Verse: a  
چو با ويرو بدم خرماى بى خار
Verse: b  
کنون خارى که خارما ناورم بار

Strophe: 70  
Verse: a  
اگر شويم ز بهر کام بايد
Verse: b  
مرا بى کام بودن بهتر آيد

Strophe: 71  
Verse: a  
چو او را بود ناکامى بهفرجام
Verse: b  
مبيند ايچ کس ديگر ز من کام

Page of edition: 104 
Strophe: 72  
Verse: a  
دگر باره زبان بگشاد دايه
Verse: b  
که بود اند سخن بسيار مايه

Strophe: 73  
Verse: a  
بدو گفت اى چرغ و چشم مادر
Verse: b  
سزد گر نالى از بهر برادر

Strophe: 74  
Verse: a  
که بودت هم برادر هم دلارم
Verse: b  
شما از يکدگر نايافته کام

Strophe: 75  
Verse: a  
چه بدتر زانکه دو يار وفادار
Verse: b  
به هم باشد سال و ماه بسيار

Strophe: 76  
Verse: a  
به شادى روز و شب با هم نشينند
Verse: b  
وليکن کام دل از هم نبينند

Strophe: 77  
Verse: a  
پس آنگه هر دو از هم دور مانند
Verse: b  
رسيدن را به هم چاره ندانند

Strophe: 78  
Verse: a  
دريغ اين بود با حسرت آن
Verse: b  
بماند جاودانى درد ايشان

Strophe: 79  
Verse: a  
چنان مردى که باشد خارو درويش
Verse: b  
ز ناگاهان يکى گنج آيدش پيش

Strophe: 80  
Verse: a  
کند سستى و آن را بر ندارد
Verse: b  
مر آن را برده و خورده شمارد

Strophe: 81  
Verse: a  
چو باز آيد نبيند گنج بر جاى
Verse: b  
بماند جاودان با حسرت و وارى

Strophe: 82  
Verse: a  
جکين بودست با تو حال ويرو
Verse: b  
کنون بد گشت و تيره فال ويرو

Strophe: 83  
Verse: a  
شد آن روز و شد آن هنگام فرخ
Verse: b  
که بتوانست زد پيلى دو شه رخ

Strophe: 84  
Verse: a  
به نادانى مکن تندى و مستيز
Verse: b  
مرا فرمان بر و زين خاك بر خيز

Strophe: 85  
Verse: a  
به آب گل سر و گيسو فرو شوى
Verse: b  
پس از گنجورْ نيکوجامه اى جوى

Strophe: 86  
Verse: a  
بپوش آن جامه بر اورنگ بنشين
Verse: b  
به سر بر نه مرّصع تاج زرّين

Strophe: 87  
Verse: a  
کجا ايدر زنان آيند نامى
Verse: b  
هم از تخم بزرگان گرامى

Strophe: 88  
Verse: a  
نخواهم کت بدين زارى ببينند
Verse: b  
چنين با تو به خاك اندر نشينند

Strophe: 89  
Verse: a  
هر آييند خرد دارّى و دانى
Verse: b  
که تو امروز در شهر کسانى

Page of edition: 105 
Strophe: 90  
Verse: a  
ز بهر مردم بيگانه صد کار
Verse: b  
به نام و ننگ بايد کرد ناچار

Strophe: 91  
Verse: a  
بهين کاريست نام و ننگ جستن
Verse: b  
زبان مردم بيگانه بستن

Strophe: 92  
Verse: a  
هران کس کاو ترا بيند بدين حال
Verse: b  
بگويد بر تو اين گفتار در حال

Strophe: 93  
Verse: a  
يکى بهره ز رعنايى شمارند
Verse: b  
دگر بهره ز بدرايى شمارند

Strophe: 94  
Verse: a  
گهى گويند نشکوهيد ما را
Verse: b  
ز بهر آنگه نپسنديد ما را

Strophe: 95  
Verse: a  
گهى گوياند او خود کيست بارى
Verse: b  
که ما را زو بيايد برد بارى

Strophe: 96  
Verse: a  
صواب آنست اگر تو هوشمندى
Verse: b  
که ايشان را زبان بر خود ببندى

Strophe: 97  
Verse: a  
هر آن کاو مردمان را خوار دارد
Verse: b  
بدان کاو دشمن بسيار دارد

Strophe: 98  
Verse: a  
هر آن کاو برمنش با شدبه گشى
Verse: b  
نباشد عيش او را هيچ خوشى

Strophe: 99  
Verse: a  
ترا گفتم مدار اين عادت بد
Verse: b  
ز بهر مردمان نز بهر موبد

Strophe: 100  
Verse: a  
کجا بر چشم او زشت تو نيکوست
Verse: b  
که او از جان و دل دارد ترا دوست

Strophe: 101  
Verse: a  
چو بشنيد اين سخن ويس دلارم
Verse: b  
به دل باز آمد او را لختى آرام

Strophe: 102  
Verse: a  
خوش آمد در دلش گفتار دايه
Verse: b  
نجست از هيچ رو آزاد دايه

Strophe: 103  
Verse: a  
همانگاه از ميان خاك بر خاست
Verse: b  
تن سيمين بشست و پس بياراست

Strophe: 104  
Verse: a  
همى پيراست دايه روى و مويش
Verse: b  
همى گسترد بروى رنگ و بويش

Strophe: 105  
Verse: a  
دو چشم ويس بر پيرايه گريان
Verse: b  
ز غم بر خويشتن چون ماه پيچان

Strophe: 106  
Verse: a  
همى گفت آه از بخت نگونسار
Verse: b  
گه يکباره ز من گشتست بيزار

Strophe: 107  
Verse: a  
چه پران مرغ و چه باد هوايى
Verse: b  
دهد هر يك به درد من گوايى

Page of edition: 106 
Strophe: 108  
Verse: a  
ببخشانيد هر دم بر غربيان
Verse: b  
برند از بهر بيماران طابيان

Strophe: 109  
Verse: a  
ببخشانيد بر چون من غريبى
Verse: b  
بياريدم چو من خواهم طبيبى

Strophe: 110  
Verse: a  
منم از خان و مان خويش برده
Verse: b  
غريب و زان و بر دل تير خورده

Strophe: 111  
Verse: a  
ز شايسته رفيقان دور گشته
Verse: b  
ز يکدل دوستان مهجور گشته

Strophe: 112  
Verse: a  
به درد مادر و فرخ برادر
Verse: b  
تنم در موج دريا دل بر آذر

Strophe: 113  
Verse: a  
جهان با من به کين و بخت بستيز
Verse: b  
فلك بس تند با من دهر بس تيز

Strophe: 114  
Verse: a  
قصا باريد بر من سيل بيداد
Verse: b  
قدر آهيخت بر من تيغ فولاد

Strophe: 115  
Verse: a  
اگر بودى به گيتى داد و داور
Verse: b  
مرا بودى گيا و ريگ ياور

Strophe: 116  
Verse: a  
چو دايه ماه خوبان را بياراست
Verse: b  
بنفشه بر گل خيرى بپيراست

Strophe: 117  
Verse: a  
ز پيشانيش تابان تير و ناهيد
Verse: b  
زر خسارش فروزان ماه و خورشيد

Strophe: 118  
Verse: a  
چو بهرام ستمگر چشم جادوش
Verse: b  
چو کيوان بد آيين زلف هندوش

Strophe: 119  
Verse: a  
لبان چون مشترى فرخنده کردار
Verse: b  
همه ساله شکر بار و گهى بار

Strophe: 120  
Verse: a  
صدو گيسو در برافگنده کمندش
Verse: b  
پرى در زير آن هر دو پرندشص

Strophe: 121  
Verse: a  
دو زلفش مشك و رخ کافور و شنگرف
Verse: b  
چو زاغى او فتاده کشته بر برف

Strophe: 122  
Verse: a  
رخانش هست گفتى تودهء گل
Verse: b  
لبانش هست گفتى قطرهء مل

Strophe: 123  
Verse: a  
چه بالا و چه پهنا زان سمن بر
Verse: b  
سرا پا هر دو چون دو يار در خور

Strophe: 124  
Verse: a  
دو رانش گرد و آگنده دو بازو
Verse: b  
درخت دلربايى گشته هر دو

Page of edition: 107 
Strophe: 125  
Verse: a  
بريشان شاخها از نقرهء ناب
Verse: b  
و ليکن شاخها را ميوه عناب

Strophe: 126  
Verse: a  
دهان چون غنيچهء گل نا شکفته
Verse: b  
بدو در سى و دو لولو نهفته

Strophe: 127  
Verse: a  
به سان سى و دو گوهر در فشان
Verse: b  
نهان در زير دو لعل بدخشان

Strophe: 128  
Verse: a  
نشسته همچو ماهى با روان بود
Verse: b  
چو بر مى خاستى سرو روان بود

Strophe: 129  
Verse: a  
خرد در روى او خيره بماندى
Verse: b  
ندانستى که آن بت را چه خواندى

Strophe: 130  
Verse: a  
نديدى هيچ بت چون او بى آهو
Verse: b  
بلند و چابك و شيرين و نيکو

Strophe: 131  
Verse: a  
به خوبى همچو بخت و کامرانى
Verse: b  
ز خوشى همچو جان و زندگانى

Strophe: 132  
Verse: a  
ز بس زيور چو باغ نوبهارى
Verse: b  
ز بس گوهر چو گنج شاهوارى

Strophe: 133  
Verse: a  
اگر فرزانه آن بت را بديدى
Verse: b  
چو ديوانه به تن جانه دريدى

Strophe: 134  
Verse: a  
وگر رصوان بر آن بت بر گذشتى
Verse: b  
به چشمش روى حوران زشت گشتى

Strophe: 135  
Verse: a  
ور آن بت مرده را آواز دادى
Verse: b  
به خاك اندر جوابش باز دادى

Strophe: 136  
Verse: a  
و گر رخ را در آب شور شستى
Verse: b  
ز پيرامنش نى شکر برستى

Strophe: 137  
Verse: a  
و گر بر کهربا لب را بسودى
Verse: b  
به ساعت کهربا ياقوت بودى

Strophe: 138  
Verse: a  
چنين بود آن نگار سرو بالا
Verse: b  
چنين بود آن بت حورشيد سيما

Strophe: 139  
Verse: a  
بتان جين و مهرويان بربر
Verse: b  
به پيشش همچو پيش ماه اختر

Strophe: 140  
Verse: a  
رخش تابنده بر اورنگ زرين
Verse: b  
ميان نقش روم و پيکر چين

Page of edition: 108 
Strophe: 141  
Verse: a  
چو ماهى در چمن گاه بهران
Verse: b  
ستاره گرد ماه اندر مزاران

Strophe: 142  
Verse: a  
که داند کرد يك يك در سخن يار
Verse: b  
که شاهنشاه وى را چه فرستاد

Strophe: 143  
Verse: a  
ز تخت جامها و درج گوهر
Verse: b  
ز طبل عطرها و جام زيور

Strophe: 144  
Verse: a  
ز چينى و ز رومى ماه رويان
Verse: b  
همه کافور رويان مشك مويان

Strophe: 145  
Verse: a  
يکايك چون گوزن رودبارى
Verse: b  
نديده روى شير مرغزارى

Strophe: 146  
Verse: a  
بخوبى همچو طاو و سان گرازان
Verse: b  
بديشان نارسيده چنگ بازان

Strophe: 147  
Verse: a  
نشسته ويس بانو از بر تخت
Verse: b  
مشاطه گشته مر خوبيش را بخت

Strophe: 148  
Verse: a  
نيستان گشته پيش او شبستان
Verse: b  
چو سروستان زده پيش گلستان

Strophe: 149  
Verse: a  
جهان زو شاد و او از مهر غمگين
Verse: b  
به گوشش آفرين مانند نفرين

Strophe: 150  
Verse: a  
يکى هفته به شادى شاه موبد
Verse: b  
گهى مى خورد و گه چوگان همى زد

Strophe: 151  
Verse: a  
وزان پس رفت يك هفته به نخچير
Verse: b  
نيامد از کمانش بر زمين تير

Strophe: 152  
Verse: a  
نه روز باده خوردن سيم و زر ماند
Verse: b  
نه روز صيد کردن جانور ماند

Strophe: 153  
Verse: a  
چو چوگان زد به پيروزى چنان زد
Verse: b  
که گويش از زمين بر آسمان زد

Strophe: 154  
Verse: a  
کف دستش همى بوسيد چوگان
Verse: b  
سم اسپش همى بوسيد ميدان

Strophe: 155  
Verse: a  
چو باده خورد با مردم چنان خورد
Verse: b  
که دريك روز دخل يك جهان خورد

Strophe: 156  
Verse: a  
کف دستش چو ابرى بود باران
Verse: b  
به ابراندر قدح چون برق رخشان

Page of edition: 109 



Next part



This text is part of the TITUS edition of Gurgani, Vis u Ramin.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.