TITUS
Black Yajur-Veda: Taittiriya-Samhita
Part No. 30
Previous part

Chapter: 2 
Paragraph: 1 
Verse: 1 
Sentence: 1    विष्णु॑मुखा वै दे॒वाश्छन्दो॑भिरि॒माँ लो॒कान॑नपज॒य्यम॒भ्य॑जयन्
Sentence: 2    यद्वि॑ष्णुक्र॒मान्क्रम॑ते॒ विष्णु॑रे॒व भू॒त्वा यज॑मान॒श्छन्दो॑भिरि॒माँ लो॒कान॑नपज॒य्यम॒भि ज॑यति
Sentence: 3    विष्णोः॒ क्रमो॑ ऽस्यभिमाति॒हेत्या॑ह
Sentence: 4    गाय॒त्री वै॑ पृथि॒वी
Sentence: 5    त्रै॑ष्ठुभम॒न्तरि॑क्षम् ।
Sentence: 6    जाग॑ती द्यौस् ।
Sentence: 7    आनु॑ष्टुभी॒र्दिश॑स् ।
Sentence: 8    छन्दो॑भिरे॒वेमाँ लो॒कान्य॑थापू॒र्वम॒भि ज॑यति
Sentence: 9    प्र॒जाप॑तिर॒ग्निम॑सृजत
Sentence: 10    सो॑ ऽस्मात्सृ॒ष्टः ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    परा॑ऐत्
Sentence: 2    तमे॒तयान्ऐ॑त् ।
Sentence: 3    अक्र॑न्द॒तिति
Sentence: 4    तया वै॒ सो॒ ऽग्नेः प्रि॒यं धामावा॑रुन्द्ध
Sentence: 5    यदे॒टम॒न्वाहा॒ग्नेरेवै॒तया॑ प्रि॒यं धामाव॑ रुन्द्धे ।
Sentence: 6    ई॑श्व॒रो वा ए॒ष परा॑ङ्प्र॒दघो॒ यो वि॑ष्णुक्र॒मान्क्रम॑ते
Sentence: 7    चत॒सृभि॒रा व॑र्तते
Sentence: 8    च॒त्वारि॒ छन्दां॑सि
Sentence: 9    छन्दां॑सि॒ खलु॒ वा अ॒ग्नेः प्रि॒या त॒नूः
Sentence: 10    प्रि॒यामे॒वास्य॑ त॒नुव॑म॒भि ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    प॒र्याव॑र्तते
Sentence: 2    दक्षि॒णा प॒र्याव॑र्तते
Sentence: 3    स्वमे॒व वी॒र्य॒मनु॑ प॒र्याव॑र्तते
Sentence: 4    तस्मा॒द्दक्षि॒णो ऽर्ध॑ आ॒त्मनो॑ वी॒र्या॑वत्तरस् ।
Sentence: 5    अथो॑ आदि॒त्यस्यै॒वावृत॒मनु॑ प॒र्याव॑र्तते
Sentence: 6    शुनः॒शेप॒माजी॑गर्तिं॒ वरु॑णो ऽगृह्णात्
Sentence: 7    स ए॒ताम्वा॑रु॒णीम॑पश्यत्
Sentence: 8    तया वै॒ स आ॒त्मानं॑ वरुणपा॒शाद॑मुञ्चत् ।
Sentence: 9    वरु॑णो॒ वा ए॒तं गृ॑ह्णाति॒ य उ॒खाम्प्र॑तिमु॒ञ्चते॑ ।
Sentence: 10    उदु॑त्त॒मं व॑रुण॒ पाश॑म॒स्मदित्या॑ह ।
Sentence: 11    आ॒त्मान॑मेवै॒तया॑ ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    व॑रुणपा॒शान्मु॑ञ्चति ।
Sentence: 2    आ त्वा॑हार्ष॒मित्या॑ह ।
Sentence: 3    आ ह्ये॑नं॒ हर॑ति
Sentence: 4    ध्रु॒वस्ति॒ष्ठावि॑चाचलि॒रित्या॑ह
Sentence: 5    प्रति॑ष्ठित्यै
Sentence: 6    विश॑स्त्वा॒ सर्वा॑ वाञ्छ॒न्त्वित्या॑ह
Sentence: 7    विशैवैनं॒ सम॑र्धयति ।
Sentence: 8    अ॒स्मिन्रा॒ष्ट्रमधि॑ श्र॒येत्या॑ह
Sentence: 9    रा॒ष्ट्रमे॒वास्मि॑न्ध्रु॒वम॑कर्
Sentence: 10    यं का॒मये॑त
Sentence: 11    रा॒ष्ट्रं स्या॒दिति॒ तम्मन॑सा ध्यायेत् ।
Sentence: 12    रा॒ष्ट्रमे॒व भ॑वति ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    अग्रे॑ बृ॒हन्नु॒षसा॑मू॒र्ध्वो अ॑स्था॒दित्या॑ह ।
Sentence: 2    अग्र॑मेवैनं समा॒नानां॑ करोति
Sentence: 3    निर्जग्मि॒वान्तम॒ सैत्या॑ह
Sentence: 4    तम॑ ए॒वास्मा॒दप॑ हन्ति
Sentence: 5    ज्योति॒षागा॒दित्या॑ह
Sentence: 6    ज्योति॑रे॒वास्मि॑न्दधाति
Sentence: 7    चत॒सृभिः॑ सादयति
Sentence: 8    च॒त्वारि॒ छन्दां॑सि
Sentence: 9    छन्दो॑भिरे॒व ।
Sentence: 10    अति॑छन्दसोत्त॒मया
Sentence: 11    वर्ष्म॒ वा ए॒ष छन्द॑सां॒ यदति॑छन्दास् ।
Sentence: 12    वर्ष्मैवैनं समा॒नानां॑ करोति
Sentence: 13    सद्व॑ती ।।

Verse: 6 
Sentence: 1    भ॑वति
Sentence: 2    स॒त्त्वमेवैनं गमयति
Sentence: 3    वात्स॒प्रेणोप॑ तिष्ठते ।
Sentence: 4    ए॒तेन वै वत्स॒प्रीर्भा॑लन्द॒नो॒ ऽग्नेः प्रि॒यं धामावा॑रुन्द्ध ।
Sentence: 5    अ॒ग्नेरेवै॒तेन॑ प्रि॒यं धामाव॑ रुन्द्धे ।
Sentence: 6    ए॑काद॒शम्भ॑वति ।
Sentence: 7    ए॑कधै॒व यज॑माने वी॒र्यं॑ दधाति
Sentence: 8    स्तोमे॑न वै दे॒वा अ॒स्मिँ लो॒क आ॑र्ध्नुव॒ञ्छन्दो॑भिर॒मुष्मि॑न् ।
Sentence: 9    स्तोम॑स्येव॒ खलु॒ वा ए॒तद्रू॒पं यद्वा॑त्स॒प्रम् ।
Sentence: 10    यद्वा॑त्स॒प्रेणो॑प॒तिष्ठ॑ते ।।

Verse: 7 
Sentence: 1    इ॒ममे॒व तेन॑ लो॒कम॒भि ज॑यति
Sentence: 2    यद्वि॑ष्णुक्र॒मान्क्रम॑ते॒ ऽमुमे॒व तै॑र्लो॒कम॒भि ज॑यति
Sentence: 3    पूर्वे॒द्युः प्र क्रा॑मत्युत्तरे॒द्युरुप॑ तिष्ठते
Sentence: 4    तस्मा॒द्योगे॒ ऽन्यासा॑म्प्र॒जाना॒म्मनः॒ क्षेमे॒ ऽन्यासा॑म् ।
Sentence: 5    तस्मा॑द्यायाव॒रः क्षे॒म्यस्ये॑शे
Sentence: 6    तस्मा॑द्यायाव॒रः क्षे॒म्यम॒ध्यव॑स्यति
Sentence: 7    मु॒ष्टी क॑रोति
Sentence: 8    वाचं॑ यछति
Sentence: 9    य॒ज्ञस्य॒ धृत्यै॑ ।।

Paragraph: 2 
Verse: 1 
Sentence: 1    अन्न॑प॒ते ऽन्न॑स्य नो दे॒हीत्या॑ह ।
Sentence: 2    अ॒ग्निर्वा अन्न॑पतिः
Sentence: 3    स ए॒वास्मा॒ अन्न॒म्प्र य॑छति ।
Sentence: 4    अ॑नमी॒वस्य॑ शु॒ष्मिण॒ इत्या॑ह ।
Sentence: 5    अ॑य॒क्ष्मस्येति॒ वावै॒तदा॑ह
Sentence: 6    प्र प्र॑दा॒तारं॑ तारिष॒ ऊर्जं॑ नो धेहि द्वि॒पदे॒ चतु॑ष्पद॒ इत्या॑ह ।
Sentence: 7    आ॒शिष॑मेवै॒तामा शा॑स्ते ।
Sentence: 8    उदु॑ त्वा॒ विश्वे॑ दे॒वा इत्या॑ह
Sentence: 9    प्रा॒णा वै॒ विश्वे॑ दे॒वाः ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    प्राणैरेवैन॒मुद्य॑छते ।
Sentence: 2    अग्ने॒ भर॑न्तु॒ चित्ति॑भि॒रित्या॑ह
Sentence: 3    यस्मा॑ एवैनं चि॒त्तायो॒द्यछ॑ते॒ तेनैवैनं॒ सम॑र्धयति
Sentence: 4    चत॒सृभि॒रा सा॑दयति
Sentence: 5    च॒त्वारि॒ छन्दां॑सि
Sentence: 6    छन्दो॑भिरे॒व ।
Sentence: 7    अति॑छन्दसोत्त॒मया
Sentence: 8    वर्ष्म॒ वा ए॒षा छन्द॑सां॒ यदति॑छन्दा
Sentence: 9    वर्ष्मैवैनं समा॒नानां॑ करोति
Sentence: 10    सद्व॑ती भवति
Sentence: 11    स॒त्त्वमेवैनं गमयति
Sentence: 12    प्रेद॑ग्ने॒ ज्योति॑ष्मान् ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    या॒हीत्या॑ह
Sentence: 2    ज्योति॑रे॒वास्मि॑न्दधाति त॒नुवा॒ वा ए॒ष हि॑नस्ति॒ यं हि॒नस्ति
Sentence: 3    मा हिं॑सीस्त॒नुवा॑ प्र॒जा इत्या॑ह
Sentence: 4    प्र॒जाभ्य॑ एवैनं शमयति
Sentence: 5    रक्षां॑सि॒ वा ए॒तद्य॒ज्ञं स॑चन्ते॒ यदन॑ उ॒त्सर्ज॑ति ।
Sentence: 6    अक्र॑न्द॒दित्यन्वा॑ह
Sentence: 7    रक्ष॑सा॒मप॑हत्यै ।
Sentence: 8    अन॑सा वहन्ति ।
Sentence: 9    अप॑चितिमे॒वास्मि॑न्दधाति
Sentence: 10    तस्मा॑दन॒स्वी च॑ र॒थी चाति॑थीना॒मप॑चिततमौ ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    अप॑चितिमान्भवति॒ य ए॒वं वेद
Sentence: 2    स॒मिधा॒ग्निं दु॑वस्य॒तेति॑ घृतानुषि॒क्ताम॑वसि॒ते स॒मिध॒मा द॑धाति
Sentence: 3    यथाति॑थय॒ आग॑ताय स॒र्पिष्व॑दाति॒थ्यं क्रि॒यते॑ ता॒दृगे॒व तत् ।
Sentence: 4    गा॑यत्रि॒या ब्रा॑ह्म॒णस्य॑ गाय॒त्रो हि ब्रा॑ह्म॒णस्
Sentence: 5    त्रि॒ष्टुभा॑ राज॒न्य॑स्य त्रैष्टुभो॒ हि रा॑ज॒न्य॑स् ।
Sentence: 6    अ॒प्सु भस्म॒ प्र वे॑शयति ।
Sentence: 7    अ॒प्सुयो॑नि॒र्वा अ॒ग्निः
Sentence: 8    स्वामेवैनं॒ योनिं॑ गमयति
Sentence: 9    ति॒सृभिः॒ प्र वे॑शयति
Sentence: 10    त्रि॒वृद्वै॑ ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    अ॒ग्निस् ।
Sentence: 2    यावा॑ने॒वाग्निस्तम्प्र॑ति॒ष्ठां ग॑मयति
Sentence: 3    परा॒ वा ए॒षो॒ ऽग्निं व॑पति॒ यो॒ ऽप्सु भस्म॑ प्रवे॒शय॑ति
Sentence: 4    ज्योति॑ष्मतीभ्या॒मव॑ दधाति
Sentence: 5    ज्योति॑रे॒वास्मि॑न्दधाति
Sentence: 6    द्वाभ्या॒म्प्रति॑ष्ठित्यै
Sentence: 7    परा॒ वा ए॒ष प्र॒जाम्प॒शून्व॑पति॒ यो॒ ऽप्सु भस्म॑ प्रवे॒शय॑ति
Sentence: 8    पुन॑रू॒र्जा स॒ह र॒य्येति॒ पुन॑रुदैति
Sentence: 9    प्र॒जामे॒व प॒शूना॒त्मन्ध॑त्ते
Sentence: 10    पुन॑स्त्वादि॒त्याः ।।

Verse: 6 
Sentence: 1    रु॒द्रा वस॑वः॒ समि॑न्धता॒मित्या॑ह ।
Sentence: 2    ए॒ता वा ए॒तं दे॒वता॒ अग्रे॒ सऐ॑न्धत
Sentence: 3    ताभि॑रेवैनं॒ समि॑न्द्धे
Sentence: 4    बोधा॒ स बो॒धीत्युप॑ तिष्ठते
Sentence: 5    बो॒धय॑त्येवैनम् ।
Sentence: 6    तस्मा॑त्सु॒प्त्वा प्र॒जाः प्र बु॑ध्यन्ते
Sentence: 7    यथास्था॒नमुप॑ तिष्ठते
Sentence: 8    तस्मा॑द्यतःस्था॒नम्प॒शवः॒ पुन॒रेत्योप॑ तिष्ठन्ते ।।

Paragraph: 3 
Verse: 1 
Sentence: 1    याव॑ती वै पृथि॒वी तस्यै॑ य॒म आधि॑पत्य॒म्परी॑याय
Sentence: 2    यो वै॑ य॒मं दे॑व॒यज॑नम॒स्या अनि॑र्याच्या॒ग्निं चि॑नु॒ते य॒मायै॑नं॒ स चि॑नुते ।
Sentence: 3    अपे॒तेत्य॒ध्यव॑साययति
Sentence: 4    य॒ममे॒व दे॑व॒यज॑नमस्यै नि॒र्याच्या॒त्मने॒ ऽग्निं चि॑नुते ।
Sentence: 5    इ॑ष्व॒ग्रेण॒ वा अ॒स्या अना॑मृतमि॒छन्तो॒ नावि॑न्दन्
Sentence: 6    ते दे॒वा ए॒तद्यजु॑रपश्यन् ।
Sentence: 7    अपे॒तेति
Sentence: 8    यदे॒तेना॑ध्यवसा॒यय॑ति ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    अना॑मृत ए॒वाग्निं चि॑नुते ।
Sentence: 2    उद्ध॑न्ति
Sentence: 3    यदे॒वास्या अ॑मे॒ध्यं तदप॑ हन्ति ।
Sentence: 4    अ॒पो ऽवोक्ष॑ति
Sentence: 5    शान्त्यै
Sentence: 6    सिक॑ता॒ नि व॑पति ।
Sentence: 7    ए॒तद्वा अ॒ग्नेर्वै॑श्वान॒रस्य॑ रू॒पम् ।
Sentence: 8    रू॒पेनै॒व वै॑श्वान॒रमव॑ रुन्द्धे ।
Sentence: 9    ऊषा॒न्नि व॑पति
Sentence: 10    पुष्टि॒र्वा ए॒षा प्र॒जन॑नं॒ यदूषाः
Sentence: 11    पुष्ट्या॑मे॒व प्र॒जन॑ने॒ ऽग्निं चि॑नुते ।
Sentence: 12    अथो॑ सं॒ज्ञान॑ ए॒व
Sentence: 13    सं॒ज्ञानं॑ ह्ये॒तत् ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    प॑शू॒नां यदूषा॑स् ।
Sentence: 2    द्यावा॑पृथि॒वी स॒हास्ता॑म् ।
Sentence: 3    ते वि॑य॒ती अ॑ब्रूताम्
Sentence: 4    अस्त्वे॒व नौ॑ स॒ह य॒ज्ञिय॒मिति
Sentence: 5    यद॒मुष्या॑ य॒ज्ञिय॒मासी॒त्तद॒स्याम॑दधा॒त्त ऊषा॑ अभवन्
Sentence: 6    यद॒स्या य॒ज्ञिय॒मासी॒त्तद॒मुष्या॑मदधा॒त्तद॒दश्च॒न्द्रम॑सि कृ॒ष्णम्
Sentence: 7    ऊषा॑न्नि॒वप॑न्न॒दो ध्या॑ये॒द्द्यावा॑पृथि॒व्योरे॒व य॒ज्ञिये॒ ऽग्निं चि॑नुते ।
Sentence: 8    अ॒यं सो अ॒ग्निरिति॑ वि॒श्वामि॑त्रस्य ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    सू॒क्तम्भ॑वति ।
Sentence: 2    ए॒तेन वै वि॒श्वामि॑त्रो॒ ऽग्नेः प्रि॒यं धामावा॑रुन्द्ध ।
Sentence: 3    अ॒ग्नेरेवै॒तेन॑ प्रि॒यं धामाव॑ रुन्द्धे
Sentence: 4    छन्दो॑भिर्वै दे॒वाः सु॑व॒र्गं लो॒कम्ायञ्^ायन्
Sentence: 5    चत॑स्रः॒ प्राची॒रुप॑ दधाति
Sentence: 6    च॒त्वारि॒ छन्दां॑सि
Sentence: 7    छन्दो॑भिरे॒व तद्यज॑मानः सुव॒र्गं लो॒कमे॑ति
Sentence: 8    तेषां॑ सुव॒र्गं लो॒कं य॒तां दिशः॒ सम॑व्लीयन्त
Sentence: 9    ते द्वे पु॒रस्ता॑त्स॒मीची॒ उपा॑दधत॒ द्वे ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    प॒श्चात्स॒मीची
Sentence: 2    ताभिर्वै॒ ते दिशो॑ ऽदृंहन्
Sentence: 3    यद्द्वे पु॒रस्ता॑त्स॒मीची॑ उप॒दधा॑ति॒ द्वे प॒श्चात्स॒मीची
Sentence: 4    दि॒शां विधृ॑त्यै ।
Sentence: 5    अथो॑ प॒शवो वै॒ छन्दां॑सि
Sentence: 6    प॒शूने॒वास्मै॑ स॒मीचो॑ दधाति ।
Sentence: 7    अ॒ष्टावुप॑ दधाति ।
Sentence: 8    अ॒ष्टाक्ष॑रा गाय॒त्री
Sentence: 9    गा॑य॒त्रो॒ ऽग्निर्यावा॑ने॒वाग्निस्तं चि॑नुते ।
Sentence: 10    अ॒ष्टावुप॑ दधाति ।
Sentence: 11    अ॒ष्टाक्ष॑रा गाय॒त्री
Sentence: 12    गा॑य॒त्री सु॑व॒र्गं लो॒कमञ्ज॑सा वेद
Sentence: 13    सुव॒र्गस्य॑ लो॒कस्य॑ ।।

Verse: 6 
Sentence: 1    प्रज्ञा॑त्यै
Sentence: 2    त्रयो॑दश लोकम्पृ॒णा उप॑ दधाति ।
Sentence: 3    एक॑विंशतिः॒ सम्प॑द्यन्ते
Sentence: 4    प्रति॒ष्ठा वा ए॑कविं॒शः प्र॑ति॒ष्ठा गार्ह॑पत्यस् ।
Sentence: 5    ए॑कविं॒शस्यै॒व प्र॑ति॒ष्ठां गार्ह॑पत्य॒मनु॒ प्रति॑ तिष्ठति
Sentence: 6    प्रत्य॒ग्निं चि॑क्या॒नस्ति॑ष्ठति॒ य ए॒वं वेद
Sentence: 7    पञ्च॑चितीकं चिन्वीत प्रथ॒मं चि॑न्वा॒नः
Sentence: 8    पाङ्क्तो॑ य॒ज्ञः
Sentence: 9    पाङ्क्ताः॑ प॒शव॑स् ।
Sentence: 10    य॒ज्ञमे॒व प॒शूनव॑ रुन्द्धे
Sentence: 11    त्रिचि॑तीकं चिन्वीत द्वि॒तीयं॑ चिन्वा॒नस्
Sentence: 12    त्रय॑ इ॒मे लो॒कास् ।
Sentence: 13    ए॒ष्वे॒व लो॒केषु॑ ।।

Verse: 7 
Sentence: 1    प्रति॑ तिष्ठन्ति ।
Sentence: 2    एक॑चितीकं चिन्वीत तृ॒तीयं॑ चिन्वा॒नस् ।
Sentence: 3    ए॑क॒धा वै॑ सुव॒र्गो लो॒कस् ।
Sentence: 4    ए॑क॒वृतै॒व सु॑व॒र्गं लो॒कमे॑ति
Sentence: 5    पुरी॑षेणा॒भ्यू॑हति
Sentence: 6    तस्मा॑न्मां॒सेनास्थि॑ छ॒न्नम् ।
Sentence: 7    न दु॒श्चर्मा॑ भवति॒ य ए॒वं वेद
Sentence: 8    पञ्च॒ चित॑यो भवन्ति
Sentence: 9    प॒ञ्चभिः॒ पुरी॑षैर॒भ्यू॑हति
Sentence: 10    दश॒ सम्प॑द्यन्ते
Sentence: 11    दसा॑क्षरा वि॒राड्^वि॒राज्
Sentence: 12    अन्नं वि॒राड्^वि॒राज्
Sentence: 13    वि॒राज्ये॒वान्नाद्ये॒ प्रति॑ तिष्ठति ।।

Paragraph: 4 
Verse: 1 
Sentence: 1    वि वा एतौ द्विषाते॒ यश्च॑ पु॒राग्निर्यश्चो॒खाया॑म् ।
Sentence: 2    समि॑त॒मिति॑ चत॒सृभिः॒ सं नि व॑पति
Sentence: 3    च॒त्वारि॒ छन्दां॑सि
Sentence: 4    छन्दां॑सि॒ खलु॒ वा अ॒ग्नेः प्रि॒या त॒नूः
Sentence: 5    प्रि॒ययैवैनौ त॒नुवा॒ सं शा॑स्ति
Sentence: 6    समि॑त॒मित्या॑ह
Sentence: 7    तस्मा॒द्ब्रह्म॑णा क्ष॒त्रं समे॑ति
Sentence: 8    यत्सं॒न्युप्य॑ वि॒हर॑ति
Sentence: 9    तस्मा॒द्ब्रह्म॑णा क्ष॒त्रं व्ये॑ति ।
Sentence: 10    ऋ॒तुभिः॑ ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    वा ए॒तं दी॑क्षयन्ति
Sentence: 2    स ऋ॒तुभि॑रे॒व वि॒मुच्य॑स् ।
Sentence: 3    मा॒तेव॑ पु॒त्रम्पृ॑थि॒वी पु॑री॒ष्य॒मित्या॑ह ।
Sentence: 4    ऋ॒तुभि॑रेवैनं दीक्षयै॒त्वर्तुभि॒र्वि मु॑ञ्चति
Sentence: 5    वैश्वान॒र्या शि॒क्य॒मा द॑त्ते
Sentence: 6    स्व॒दय॑त्येवैनद् ।
Sentence: 7    नै॑रृ॒तीः कृ॒ष्णास्ति॒स्रस्तुष॑पक्वा भवन्ति
Sentence: 8    निरृ॑त्यै॒ वा ए॒तद्भा॑ग॒धेयं॒ यत्तुषा॒ निरृ॑त्यै रू॒पं कृ॒ष्णम् ।
Sentence: 9    रू॒पेणै॒व निरृ॑तिं नि॒रव॑दयते ।
Sentence: 10    इ॒मां दिशं॑ यन्ति ।
Sentence: 11    ए॒षा ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    वै॒ निरृ॑त्यै दिक्^दिश्
Sentence: 2    स्वाया॑मे॒व दि॒शि निरृ॑तिं नि॒रव॑दयते
Sentence: 3    स्वकृ॑त॒ इरि॑ण॒ उप॑ दधाति प्रद॒रे वा॑ ।
Sentence: 4    ए॒तद्वै॒ निरृ॑त्या आ॒यत॑नम् ।
Sentence: 5    स्व ए॒वायत॑ने॒ निरृ॑तिं नि॒रव॑दयते
Sentence: 6    शि॒क्य॑म॒भ्युप॑ दधाति
Sentence: 7    नैरृ॒तो वै॒ पाशः
Sentence: 8    सा॒क्षादेवैनं निरृतिपा॒शान्मु॑ञ्चति
Sentence: 9    ति॒स्र उप॑ दधाति
Sentence: 10    त्रेधाविहि॒तो वै॒ पुरु॑षस् ।
Sentence: 11    यावा॑ने॒व पुरु॑ष॒स्तस्मा॒न्निरृ॑ति॒मव॑ यजते
Sentence: 12    परा॑ची॒रुप॑ ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    द॑धाति
Sentence: 2    परा॑चीमे॒वास्मा॒न्निरृ॑ति॒म्प्र णु॑दते ।
Sentence: 3    अप्र॑तीक्ष॒मा य॑न्ति
Sentence: 4    निरृ॑त्या अ॒न्तर्हि॑त्यै
Sentence: 5    मार्जयि॒त्वोप॑ तिष्ठन्ते
Sentence: 6    मेध्य॒त्वाय
Sentence: 7    गार्ह॑पत्य॒मुप॑ तिष्ठन्ते
Sentence: 8    निरृतिलो॒क ए॒व च॑रि॒त्वा पू॒ता दे॑वलो॒कमु॑पावर्तन्ते ।
Sentence: 9    एक॒योप॑ तिष्ठन्ते ।
Sentence: 10    ए॑कधै॒व यज॑माने वी॒र्यं॑ दधति
Sentence: 11    नि॒वेश॑नः सं॒गम॑नो॒ वसू॑ना॒मित्या॑ह
Sentence: 12    प्र॒जा वै॑ प॒शवो॒ वसु
Sentence: 13    प्र॒जयैवैनम्प॒शुभिः॒ सम॑र्धयन्ति ।।

Paragraph: 5 
Verse: 1 
Sentence: 1    पु॑रुषमा॒त्रेण॒ वि मि॑मीते
Sentence: 2    य॒ज्ञेन वै॒ पुरु॑षः॒ सम्मि॑तस् ।
Sentence: 3    य॑ज्ञप॒रुषैवैनं॒ वि मि॑मीते
Sentence: 4    यावा॒न्पुरु॑ष ऊ॒र्ध्वबा॑हु॒स्तावा॑न्भवति ।
Sentence: 5    ए॒तावद्वै॒ पुरु॑षे वी॒र्य॑म् ।
Sentence: 6    वी॒र्ये॑णैवैनं॒ वि मि॑मीते
Sentence: 7    प॒क्षी भ॑वति
Sentence: 8    न ह्य॑प॒क्षः पति॑तु॒मर्ह॑ति ।
Sentence: 9    अ॑र॒त्निना॑ पक्षौ॒ द्राघी॑यांसौ भवतस्
Sentence: 10    तस्मा॑त्प॒क्षप्र॑वयांसि॒ वयां॑सि
Sentence: 11    व्याममात्रौ पक्षौ च॒ पुछं॑ च भवति ।
Sentence: 12    ए॒तावद्वै॒ पुरु॑षे वी॒र्य॑म् ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    वी॒र्य॑सम्मितस् ।
Sentence: 2    वेणु॑ना॒ वि मि॑मीते ।
Sentence: 3    आ॑ग्ने॒यो वै॒ वेनुः
Sentence: 4    सयोनि॒त्वाय
Sentence: 5    यजु॑षा युनक्ति
Sentence: 6    यजु॑षा कृषति
Sentence: 7    व्यावृ॑त्त्यै
Sentence: 8    षड्ग॒वेन॑ कृषति
Sentence: 9    षड्वा ऋ॒तव॑स् ।
Sentence: 10    ऋ॒तुभि॑रेवैनं कृषति
Sentence: 11    यद्द्वा॑दशग॒वेन॑ संवत्स॒रेनै॒वेयं वा अ॒ग्नेर॑तिदा॒हाद॑बिभेत्
Sentence: 12    सै॒तद्द्वि॑गु॒णम॑पश्यत्कृ॒ष्टं चाकृ॑ष्टं च
Sentence: 13    ततो॒ वा इ॒मां नात्य॑दहत् ।
Sentence: 14    यत्कृ॒ष्टं चाकृ॑ष्टं च ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    भव॑त्य॒स्या अन॑तिदाहाय
Sentence: 2    द्विगु॒णं त्वा अ॒ग्निमु॒द्यन्तु॑मर्ह॒तीत्या॑हुस् ।
Sentence: 3    यत्कृ॒ष्टं चाकृ॑ष्टं च॒ भव॑ति ।
Sentence: 4    अ॒ग्नेरुद्य॑त्यै ।
Sentence: 5    ए॒ताव॑न्तो वै प॒शवो॑ द्वि॒पाद॑श्च॒ चतु॑ष्पादश्च
Sentence: 6    तान्यत्प्राच॑ उत्सृ॒जेद्रु॒द्रायापि॑ दध्यात् ।
Sentence: 7    यद्द॑क्षि॒णा पि॒तृभ्यो॒ नि धु॑वेत् ।
Sentence: 8    यत्प्र॒तीचो॒ रक्षां॑सि हन्युस् ।
Sentence: 9    उ॒दीच॒ उत्सृ॑जति ।
Sentence: 10    ए॒षा वै॑ देवमनु॒ष्याणां॑ शा॒न्ता दिक् ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    तामेवैना॒ननूत्सृ॑जति ।
Sentence: 2    अथो॒ खल्वि॒मां दिश॒मुत्सृ॑जति ।
Sentence: 3    असौ॒ वा आ॑दि॒त्यः प्रा॒णः
Sentence: 4    प्रा॒णमेवैना॒ननूत्सृ॑जति
Sentence: 5    दक्षि॒णा प॒र्याव॑र्तन्ते
Sentence: 6    स्वमे॒व वी॒र्य॒मनु॑ प॒र्याव॑र्तन्ते
Sentence: 7    तस्मा॒द्दक्षि॒णो ऽर्ध॑ आ॒त्मनो॑ वी॒र्या॑वत्तरस् ।
Sentence: 8    अथो॑ आदि॒त्यस्यै॒वावृत॒मनु॑ प॒र्याव॑र्तन्ते
Sentence: 9    तस्मा॒त्परा॑ञ्चः प॒शवो॒ वि ति॑ष्ठन्ते प्र॒त्यञ्च॒ आ व॑र्तन्ते
Sentence: 10    तिस्र॑स्तिस्रः॒ सीताः॑ ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    कृ॑षति
Sentence: 2    त्रि॒वृत॑मे॒व य॑ज्ञमु॒खे वि या॑तयति ।
Sentence: 3    ओष॑धीर्वपति
Sentence: 4    ब्रह्म॒णान्न॒मव॑ रुन्द्धे ।
Sentence: 5    अ॒र्के॒ ऽर्कश्ची॑यते
Sentence: 6    चतुर्द॒शभि॑र्वपति
Sentence: 7    स॒प्त ग्रा॒म्या ओष॑धयः स॒प्तार॒ण्यास् ।
Sentence: 8    उ॒भयी॑षा॒मव॑रुद्ध्यै ।
Sentence: 9    अन्न॑स्यान्नस्य वपति ।
Sentence: 10    अन्न॑स्यान्न॒स्याव॑रुद्धयि
Sentence: 11    कृ॒ष्टे व॑पति
Sentence: 12    कृ॒ष्टे ह्योष॑धयः प्रति॒तिष्ठ॑न्ति ।
Sentence: 13    अ॑नुसी॒तं व॑पति
Sentence: 14    प्रजा॑त्यै
Sentence: 15    द्वाद॒शसु॒ सीता॑सु वपति
Sentence: 16    द्वाद॑श॒ मासाः॑ संवत्स॒रः
Sentence: 17    सं॑वत्स॒रेणै॒वास्मा॒ अन्न॑म्पचति
Sentence: 18    यद॑ग्नि॒चित् ।।

Verse: 6 
Sentence: 1    अन॑वरुद्धस्याश्नी॒यादव॑रुद्धेन॒ व्यृ॑ध्येत
Sentence: 2    ये वन॒स्पती॑नाम्पल॒ग्रह॑य॒स्तानि॒ध्मे ऽपि॒ प्रोक्षे॑त् ।
Sentence: 3    अन॑वरुद्ध॒स्याव॑रुद्ध्यै
Sentence: 4    दि॒ग्भ्यो लो॒ष्टान्त्सम॑स्यति
Sentence: 5    दि॒शामे॒व वी॒र्य॑मव॒रुध्य॑ दि॒शां वी॒र्ये॒ ऽग्निं चि॑नुते
Sentence: 6    यं द्वि॒ष्याद्यत्र॒ स स्यात्तस्यै॑ दि॒शो लो॒ष्टमा ह॑रेत् ।
Sentence: 7    इष॒मूर्ज॑म॒हमि॒त आ द॑द॒ इतीष॑मे॒वोर्जं॒ तस्यै॑ दि॒शो ऽव॑ रुन्द्धे
Sentence: 8    क्षोधु॑को भवति॒ यस्तस्यां॑ दि॒शि भव॑ति ।
Sentence: 9    उ॑त्तरवे॒दिमुप॑ वपति ।
Sentence: 10    उ॑त्तरवे॒द्यां ह्य॒ग्निश्ची॒यते॑ ।
Sentence: 11    अथो॑ प॒शवो॒ वा उ॑त्तरवे॒दिः
Sentence: 12    प॒शूने॒वाव॑ रुन्द्धे ।
Sentence: 13    अथो॑ यज्ञप॒रुषो ऽन॑न्तरित्यै ।।

Paragraph: 6 
Verse: 1 
Sentence: 1    अग्ने॒ तव॒ श्रवो॒ वय॒ इति॒ सिक॑ता॒ नि व॑पति ।
Sentence: 2    ए॒तद्वा अ॒ग्नेर्वै॑श्वान॒रस्य॑ सू॒क्तम् ।
Sentence: 3    सू॒क्तेनै॒व वै॑श्वान॒रमव॑ रुन्द्धे
Sentence: 4    ष॒ड्भिर्नि व॑पति
Sentence: 5    षड्वा ऋ॒तव॑ण्संवत्स॒रः
Sentence: 6    सं॑वत्स॒रो॒ ऽग्निर्वै॑श्वान॒रः
Sentence: 7    सा॒क्षादे॒व वै॑श्वान॒रमव॑ रुन्द्धे
Sentence: 8    समु॒द्रं वै॒ नामै॒तच्छन्दः
Sentence: 9    समु॒द्रमनु॑ प्र॒जाः प्र जा॑यन्ते
Sentence: 10    यदे॒तेन॒ सिक्ता॑ नि॒वप॑ति
Sentence: 11    प्र॒जाना॑म्प्र॒जन॑नाय ।
Sentence: 12    इन्द्रः॑ ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    वृ॒त्राय॒ वज्र॒म्प्राह॑रत्
Sentence: 2    स त्रे॒धा व्य॑भव॒त्स्प्यस्तृती॑यं॒ रथ॒स्तृती॑यं॒ यूप॒स्तृती॑यम् ।
Sentence: 3    ये॑ ऽन्तःश॒रा अशी॑र्यन्त॒ ताः शर्क॑रा अभवन्
Sentence: 4    तच्छर्क॑राणां शर्कर॒त्वम् ।
Sentence: 5    वज्रो वै॒ शर्क॑राः
Sentence: 6    प॒शुर॒ग्निस् ।
Sentence: 7    यच्छर्क॑राभिर॒ग्निम्प॑रिमि॒नोति॒ वज्रे॑णै॒वास्मै॑ प॒शून्परि॑ गृह्णाति
Sentence: 8    तस्मा॒द्वज्रे॑ण प॒शवः॒ परि॑गृहीतास्
Sentence: 9    तस्मा॒त्स्थेया॒नस्थे॑यसो॒ नोप॑ हरते
Sentence: 10    त्रिस॒प्ताभिः॑ ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    प॒शुका॑मस्य॒ परि॑ मिनुयात्
Sentence: 2    स॒प्त वै॑ शीर्ष॒ण्याः॑ प्रा॒णाः
Sentence: 3    प्रा॒णाः प॒शवः
Sentence: 4    प्राणैरे॒वास्मै॑ प॒शूनव॑ रुन्द्धे
Sentence: 5    त्रिण॒वाभि॒र्भ्रातृ॑व्यवतस्
Sentence: 6    त्रि॒वृत॑मे॒व वर्जं॑ स॒म्भृत्य॒ भ्रातृ॑व्याय॒ प्र ह॑रति
Sentence: 7    स्तृत्यै॑ ।
Sentence: 8    अप॑रिमिताभिः॒ परि॑ मिनुया॒दप॑रिमित॒स्याव॑रुद्ध्यै
Sentence: 9    यं का॒मये॑ताप॒शुः स्या॒दित्यप॑रिमित्य॒ तस्य॒ शर्क॑राः॒ सिक॑ता॒ व्यू॑हेत् ।
Sentence: 10    अप॑रिगृहीत ए॒वास्य॑ विषू॒चीनं॒ रेतः॒ परा॒ सिञ्च॑ति ।
Sentence: 11    अ॑प॒शुरे॒व भ॑वति ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    यं का॒मये॑त
Sentence: 2    पशु॒मान्त्स्या॒दिति॑ परि॒मित्य॒ तस्य॒ शर्क॑राः॒ सिक्ता॑ व्य्ू॑हेद्^ू॑हेत्
Sentence: 3    परि॑गृहीत ए॒वास्मै॑ समी॒चीनं॒ रेतः॑ सिञ्चति
Sentence: 4    पशु॒माने॒व भ॑वति
Sentence: 5    सौ॒म्या व्यू॑हति
Sentence: 6    सोमो वै रेतो॒धास् ।
Sentence: 7    रेत॑ ए॒व तद्द॑धाति
Sentence: 8    गायत्रि॒या ब्रा॑ह्म॒णस्य॑ गाय॒त्रो हि ब्रा॑ह्म॒णस्
Sentence: 9    त्रि॒ष्टुभा॑ राज॒न्य॑स्य त्रैष्टुभो॒ हि रा॑ज॒न्यः
Sentence: 10    श॒म्युम्बा॑र्हस्प॒त्यम्मेधो॒ नोपा॑नमत्
Sentence: 11    सो॒ ऽग्निम्प्रावि॑शत् ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    सो॒ ऽग्नेः कृष्णो॑ रू॒पं कृ॒त्वोदा॑यत
Sentence: 2    सो ऽश्व॒म्प्रावि॑शत्
Sentence: 3    सो ऽश्व॑स्यावान्तरश॒पो॑ ऽभवत् ।
Sentence: 4    यदश्व॑माक्र॒मय॑ति॒ य ए॒व मेधो ऽश्व॒म्प्रावि॑श॒त्तमे॒वाव॑ रुन्द्धे
Sentence: 5    प्र॒जाप॑तिना॒ग्निश्चे॑त॒व्य॒ इत्या॑हुः
Sentence: 6    प्राजाप॒त्यो ऽश्व॑स् ।
Sentence: 7    यदश्व॑माक्र॒मय॑ति प्र॒जाप॑तिनै॒वाग्निं चि॑नुते
Sentence: 8    पुष्करप॒र्णमुप॑ दधाति
Sentence: 9    योनि॒र्वा अ॒ग्नेः पु॑ष्करप॒र्णम् ।
Sentence: 10    सयो॑निमे॒वाग्निं चि॑नुते ।
Sentence: 11    अ॒पाम्पृ॒ष्ठम॒सीत्युप॑ दधाति ।
Sentence: 12    अ॒पां वा ए॒तत्पृ॒ष्ठं{F यत्{W यत्{GLOS यत् पुष्करप॒र्णम् ।
Sentence: 13    रू॒पेणैवैन॒दुप॑ दधाति ।।

Paragraph: 7 
Verse: 1 
Sentence: 1    ब्रह्म॑ जज्ञा॒नमिति॑ रु॒क्ममुप॑ दधाति
Sentence: 2    ब्रह्म॑मुखा वै प्र॒जाप॑तिः प्र॒जा अ॑सृजत
Sentence: 3    ब्रह्म॑मुखा ए॒व तत्प्र॒जा यज॑मानः सृजते
Sentence: 4    ब्रह्म॑ जज्ञा॒नमित्या॑ह
Sentence: 5    तस्मा॑द्ब्राह्म॒णो मुख्य॑स् ।
Sentence: 6    मुख्यो॑ भवति॒ य ए॒वं वेद
Sentence: 7    ब्रह्मवा॒दिनो॑ वदन्ति
Sentence: 8    न पृ॑थि॒व्यां नान्तरि॑क्षे॒ न दि॒व्य॒ग्निश्चे॑त॒व्य॒ इति
Sentence: 9    यत्पृ॑थि॒व्यां चि॑न्वी॒त पृ॑थि॒वीं शु॒चार्प॑येत् ।
Sentence: 10    नौ॑षधयो॒ न वन॒स्पत॑यः ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    प्र जा॑येरन्
Sentence: 2    यद॒न्तरि॑क्षे चिन्वी॒तान्तरि॑क्षं शु॒चार्प॑येत् ।
Sentence: 3    न वयां॑सि॒ प्र जा॑येरन्
Sentence: 4    यद्दि॒वि चि॑न्वी॒त दिवं॑ शु॒चार्प॑येत् ।
Sentence: 5    न प॒र्जन्यो॑ वर्षेत् ।
Sentence: 6    रु॒क्ममुप॑ दधाति ।
Sentence: 7    अ॒मृतं वै॒ हिर॑ण्यम्
Sentence: 8    अ॒मृत॑ ए॒वाग्निं चि॑नुते
Sentence: 9    प्रजा॑त्यै
Sentence: 10    हिर॒ण्मय॒म्पुरु॑ष॒मुप॑ दधाति
Sentence: 11    यजमानलो॒कस्य॒ विधृ॑त्यै
Sentence: 12    यदिष्ट॑काया॒ आतृ॑ण्णमनूपद॒ध्यात्प॑शू॒नां च॒ यज॑मानस्य च प्रा॒णमपि॑ दध्यात् ।
Sentence: 13    द॑क्षिण॒तः ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    प्राञ्च॒मुप॑ दधाति
Sentence: 2    दा॒धार॑ यजमानलो॒कम् ।
Sentence: 3    न प॑शू॒नां च॒ यज॑मानस्य च प्रा॒णमपि॑ दधाति ।
Sentence: 4    अथो॒ खल्विष्ट॑काया॒ आतृ॑ण्ण॒मनूप॑ दधाति
Sentence: 5    प्रा॒णाना॒मुत्सृ॑ष्ट्यै
Sentence: 6    द्र॒प्सश्च॑स्क॒न्देत्य॒भि मृ॑शति
Sentence: 7    होत्रा॑स्वेवैन॒म्प्रति॑ ष्ठापयति
Sentence: 8    स्रुचा॒वुप॑ दधाति ।
Sentence: 9    आज्ज्य॑स्य{F पू॒र्णां{W पूर्णां{GLOS पू॒र्णां का॑र्ष्मर्य॒मयीं॑ द॒ध्नः पू॒र्णाऔ॑दुम्बरीम्
Sentence: 10    इ॒यं वै॑ कार्ष्मर्य॒मय्य॒साऔ॑दुम्बरी ।
Sentence: 11    इ॒मे ए॒वोप॑ धत्ते
Sentence: 12    तू॒ष्णीमुप॑ दधाति
Sentence: 13    न हीमे यजु॒षाप्तु॒मर्ह॑ति
Sentence: 14    दक्षि॑णां कार्ष्मर्य॒मयी॒मुत्त॑राऔदुम्बरीम् ।
Sentence: 15    तस्मा॑द॒स्या अ॒सावुत्त॑रा ।
Sentence: 16    आज्य॑स्य पू॒र्णां का॑र्ष्मर्य॒मती॑म् ।
Sentence: 17    वज्रो॒ वा आज्यं॒ वज्रः॑ कार्ष्म॒र्य॑स् ।
Sentence: 18    वज्रे॑णै॒व य॒ज्ञस्य॑ दक्षिण॒तो रक्षां॒स्यप॑ हन्ति
Sentence: 19    द॒ध्नः पू॒र्णाऔ॑दुम्बरीम्
Sentence: 20    प॒शवो वै॒ दध्यूर्गु॑दु॒म्बरः
Sentence: 21    प॒शुष्वे॒वोर्जं॑ दधाति
Sentence: 22    पू॒र्णे उप॑ दधाति
Sentence: 23    पू॒र्णे एवैनम् ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    अ॒मुष्मिँ॑ लो॒क उप॑ तिष्ठेते
Sentence: 2    वि॒राज्य॒ग्निश्चे॑त॒व्य॒ इत्या॑हुः
Sentence: 3    स्रुग्वै वि॒राड्^वि॒राज्
Sentence: 4    यत्स्रुचा॑वुप॒दधा॑ति वि॒राज्ये॒वाग्निं चि॑नुते
Sentence: 5    यज्ञमु॒खेय॑ज्ञमुखे वै क्रि॒यमा॑णे य॒ज्ञं रक्षां॑सि जिघांसन्ति
Sentence: 6    यज्ञमु॒खं रु॒क्मस् ।
Sentence: 7    यद्रु॒क्मं व्या॑घा॒रय॑ति यज्ञमु॒खादे॒व रक्षां॒स्यप॑ हन्ति
Sentence: 8    प॒ञ्चभि॒र्व्याघा॑रयति
Sentence: 9    पाङ्क्तो॑ य॒ज्ञस् ।
Sentence: 10    यावा॑ने॒व य॒ज्ञस्तस्मा॒द्रक्षां॒स्यप॑ हन्ति
Sentence: 11    अक्ष्ण॒या व्याघा॑रयति
Sentence: 12    तस्मा॑दक्ष्ण॒या प॒शवो ऽङ्गा॑नि॒ प्र ह॑रन्ति॒ प्रति॑ष्ठित्यै ।।

Paragraph: 8 
Verse: 1 
Sentence: 1    स्व॑यमातृ॒ण्णामुप॑ दधाति ।
Sentence: 2    इ॒यं वै॑ स्वयमातृ॒ण्णा ।
Sentence: 3    इ॒मामे॒वोप॑ धत्ते ।
Sentence: 4    अश्व॒मुप॑ घ्रापयति
Sentence: 5    प्रा॒णमे॒वास्यां॑ दधाति ।
Sentence: 6    अथो॑ प्राजाप॒त्यो वा अश्वः
Sentence: 7    प्र॒जाप॑तिनै॒वाग्निं चि॑नुते
Sentence: 8    प्रथ॒मेष्ट॑कोपधी॒यमा॑ना॒ पशू॑नां च॒ यज॑मानस्य च प्रा॒णमपि॑ दधाति
Sentence: 9    स्वयमातृ॒ण्णा भ॑वति
Sentence: 10    प्रा॒णाना॒मुत्सृ॑ष्ट्या॒ अथो॑ सुव॒र्गस्य॑ लो॒कस्यानु॑ख्यात्यै ।
Sentence: 11    अ॒ग्नाव॒ग्निश्चे॑त॒व्य॒ इत्या॑हुस् ।
Sentence: 12    ए॒ष वै॑ ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    अ॒ग्निर्वै॑श्वान॒रो यद्ब्रा॑ह्म॒णस्
Sentence: 2    तस्मै॑ प्रथ॒मामिष्ट॑कां॒ यजु॑ष्कृता॒म्प्र य॑छेत्
Sentence: 3    ताम्ब्रा॑ह्म॒णस्चोप॑ दध्याताम्
Sentence: 4    अ॒ग्नावे॒व तद॒ग्निं चि॑नुते ।
Sentence: 5    ई॑श्व॒रो वा ए॒ष आर्ति॒मार्तो॒र्यो ऽवि॑द्वा॒निष्ट॑कामुप॒दधा॑ति
Sentence: 6    त्रीन्वरा॑न्दद्यात्
Sentence: 7    त्रयो वै प्रा॒णाः
Sentence: 8    प्रा॒णानां॒ स्पृत्यै
Sentence: 9    द्वावे॒व देयौ
Sentence: 10    द्वौ॒ हि प्राणौ ।
Sentence: 11    एक॑ ए॒व देय॑स् ।
Sentence: 12    एको॒ हि प्रा॒णः
Sentence: 13    प॒शुः ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    वा ए॒ष यद॒ग्निस् ।
Sentence: 2    न खलु वै प॒शव॒ आय॑वसे रमन्ते
Sentence: 3    दूर्वेष्ट॒कामुप॑ दधाति पशू॒नां धृत्यै
Sentence: 4    द्वाभ्या॒म्प्रति॑ष्ठित्यै
Sentence: 5    काण्डा॑त्काण्डात्प्र॒रोह॒न्तीत्या॑ह
Sentence: 6    काण्डे॑नकाण्डेन॒ ह्ये॒षा प्र॑ति॒तिष्ठै॑ ।
Sentence: 7    ए॒वा नो॑ दूर्वे॒ प्र त॑नु स॒हस्रे॑ण श॒तेन॒ चेत्या॑ह
Sentence: 8    साह॒स्रः प्र॒जाप॑तिः
Sentence: 9    प्र॒जाप॑ते॒राप्त्यै
Sentence: 10    देवल॒क्ष्मं वै॑ त्र्यालिखि॒ता
Sentence: 11    तामुत्त॑रलक्ष्माणं दे॒वा उपा॑दध॒ताध॑रलक्ष्माण॒मसु॑रास् ।
Sentence: 12    यम् ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    का॒मये॑त
Sentence: 2    वसी॑यान्त्स्या॒दित्युत्त॑रलक्ष्माणं॒ तस्योप॑ दध्यात् ।
Sentence: 3    वसी॑याने॒व भ॑वति
Sentence: 4    यं का॒मये॑त
Sentence: 5    पापी॑यान्त्स्या॒दित्यध॑रलक्ष्माणं॒ तस्योप॑ दध्यात् ।
Sentence: 6    अ॑सुरयो॒निमेवैन॒मनु॒ परा॑ भावयति
Sentence: 7    पापी॑यान्भवति
Sentence: 8    त्र्यालिखि॒ता भ॑वति ।
Sentence: 9    इ॒मे वै॑ लो॒कास्त्र्या॑लिखि॒ता ।
Sentence: 10    ए॒भ्य ए॒व लो॒केभ्यो॒ भ्रातृ॑व्यम॒न्तरे॑ति ।
Sentence: 11    अङ्गि॑रसः सुव॒र्गं लो॒कं व॒तः पु॑रो॒डाशः॑ कू॒र्मो भू॒त्वानु॒ प्रास॑र्पत् ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    यत्कू॒र्ममु॑प॒दधा॑ति॒ यथा॑ क्षेत्र॒विदञ्ज॑सा॒ नय॑त्ये॒वमेवैनं कू॒र्मः सु॑व॒र्गं लो॒कमञ्ज॑सा नयति
Sentence: 2    मेधो॒ वा ए॒ष प॑शू॒नां यत्कू॒र्मस् ।
Sentence: 3    यत्कू॒र्ममु॑प॒दधा॑ति॒ स्वमे॒व मेध॒म्पश्य॑न्तः प॒शव॒ उप॑ तिष्ठन्ते
Sentence: 4    श्मशा॒नं वा ए॒तत्क्रि॑यते॒ यन्मृ॒ताना॑म्पशू॒नां शी॒र्षाण्यु॑पधी॒यन्ते
Sentence: 5    यज्जीव॑न्तं कू॒र्ममु॑प॒दधा॑ति॒ तेनाश्म॑शानचित् ।
Sentence: 6    वा॑स्त॒व्यो॒ वा ए॒ष यत् ।।

Verse: 6 
Sentence: 1    कू॒र्मस् ।
Sentence: 2    मधु॒ वाता॑ ऋताय॒त इति॑ द॒ध्ना म॑धुमि॒श्रेणा॒भ्य॑नक्ति
Sentence: 3    स्व॒दय॑त्येवैनम् ।
Sentence: 4    ग्रा॒म्यं वा ए॒तदन्नं॒ यद्दध्या॑र॒ण्यम्मधु
Sentence: 5    यद्दध्ना॑ मधुमि॒श्रेणा॑भ्य॒नक्त्यु॒भय॒स्याव॑रुद्ध्यै
Sentence: 6    म॒ही द्यौः॑ पृथि॒वी च॑ न॒ इत्या॑ह ।
Sentence: 7    आ॒भ्यामेवैनमुभ॒यतः॒ परि॑ गृह्णाति
Sentence: 8    प्राञ्च॒मुप॑ दधाति
Sentence: 9    तस्मा॑त् ।।

Verse: 7 
Sentence: 1    पु॒रस्ता॑त्प्र॒त्यञ्चः॑ प॒शवो॒ मेध॒मुप॑ तिष्ठन्ते
Sentence: 2    यो वा अप॑नाभिम॒ग्निं चि॑नु॒ते यज॑मानस्य॒ नाभि॒मनु॒ प्र वि॑शति
Sentence: 3    स ए॑नमीश्व॒रो हिंसि॑तोस् ।
Sentence: 4    उ॒लूख॑ल॒मुप॑ दधाति ।
Sentence: 5    ए॒षा वा अ॒ग्नेर्नाभिः
Sentence: 6    सना॑भिमे॒वाग्निं चि॑नु॒ते ऽहिं॑सायै ।
Sentence: 7    अौ॑दुम्बरम्भवति ।
Sentence: 8    ऊर्ग्वा उ॑दु॒म्बर॑स् ।
Sentence: 9    ऊर्ज॑मे॒वाव॑ रुन्द्धे
Sentence: 10    मध्य॒त उप॑ दधाति
Sentence: 11    मध्य॒त ए॒वास्मा॒ ऊर्जं॑ दधाति
Sentence: 12    तस्मा॑न्मध्य॒त ऊ॒र्जा भु॑ञ्जते ।
Sentence: 13    इ॒यद्भ॑वति
Sentence: 14    प्र॒जाप॑तिना यज्ञमु॒खेन॒ सम्मि॑तम्
Sentence: 15    अव॑ हन्ति ।
Sentence: 16    अन्न॑मे॒वाक॑र्
Sentence: 17    वैष्ण॒व्यर्चोप॑ दधाति
Sentence: 18    विष्णुर्वै य॒ज्ञस् ।
Sentence: 19    वै॑ष्ण॒वा वन॒स्पत॑यस् ।
Sentence: 20    य॒ज्ञ ए॒व य॒ज्ञम्प्रति॑ ष्ठापयति ।।

Paragraph: 9 
Verse: 1 
Sentence: 1    ए॒षां वा ए॒तल्लो॒कानां॒ ज्योतिः॒ सम्भृ॑तं॒ यदु॒खा
Sentence: 2    यदु॒खामु॑प॒दधा॑त्ये॒भ्य ए॒वा लो॒केभ्यो॒ ज्योति॒रव॑ रुन्द्धे
Sentence: 3    मध्य॒त उप॑ दधाति
Sentence: 4    मध्य॒त ए॒वास्मै॒ ज्योति॑र्दधाति
Sentence: 5    तस्मा॑न्मध्य॒तो ज्योति॒रुपा॑स्महे
Sentence: 6    सिक॑ताभिः पूरयति ।
Sentence: 7    ए॒तद्वा अ॒ग्नेर्वै॑श्वान॒रस्य॑ रू॒पम् ।
Sentence: 8    रू॒पेणै॒व वै॑श्वान॒रमव॑ रुन्द्धे
Sentence: 9    यं का॒मये॑त
Sentence: 10    क्षोधु॑कः स्या॒दित्यू॒नां तस्योप॑ ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    द॑ध्यात्
Sentence: 2    क्षोधु॑क ए॒व भ॑वति
Sentence: 3    यं का॒मये॑त ।
Sentence: 4    अनु॑पदस्य॒दन्न॑मद्या॒दिति॑ पू॒र्णां तस्योप॑ दध्यात् ।
Sentence: 5    अनु॑पदस्यदे॒वान्न॑मत्ति
Sentence: 6    स॒हस्रं वै॒ प्रति॒ पुरु॑षः पशू॒नां य॑छति स॒हस्र॑म॒न्ये प॒शव॑स् ।
Sentence: 7    मध्ये॑ पुरुषशी॒र्षमुप॑ दधाति
Sentence: 8    सवीर्य॒त्वाय॑ ।
Sentence: 9    उ॒खाया॒मपि॑ दधाति
Sentence: 10    प्रति॒ष्ठामेवैनद्गमयति
Sentence: 11    व्यृ॑द्धं॒ वा ए॒तत्प्राणैरमे॒ध्यं यत्पु॑रुषशी॒र्षम्
Sentence: 12    अ॒मृतं॒ खलु वै प्रा॒णाः ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    अ॒मृतं॒ हिर॑ण्यम्
Sentence: 2    प्रा॒णेषु॑ हिरण्यश॒ल्कान्प्रत्य॑स्यति
Sentence: 3    प्रति॒ष्ठामेवैनद्गमयि॒त्वा प्राणैः॒ सम॑र्धयति
Sentence: 4    द॒ध्ना म॑धुमि॒श्रेण॑ पूरयति ।
Sentence: 5    म॒ध्व्यो॑ ऽसा॒नीति
Sentence: 6    शृतात॒ङ्क्ये॑न मेध्य॒त्वाय
Sentence: 7    ग्रा॒म्यं वा ए॒तदन्नं॒ यद्दध्या॑र॒ण्यम्मधु
Sentence: 8    यद्दध्ना॑ मधुमि॒श्रेण॑ पू॒रय॑त्यु॒भय॒स्याव॑रुद्ध्यै
Sentence: 9    पशुशी॒र्षाण्युप॑ दधाति
Sentence: 10    प॒शवो वै पशुशी॒र्षाणि
Sentence: 11    प॒शूने॒वाव॑ रुन्द्धे
Sentence: 12    यं का॒मये॑त ।
Sentence: 13    अ॑प॒शुः स्या॒दिति
Sentence: 14    विषू॒चीना॑नि॒ तस्योप॑ दध्यात् ।
Sentence: 15    विषू॑च ए॒वास्मा॑त्प॒शून्द॑धाति ।
Sentence: 16    अ॑प॒शुरे॒व भ॑वति
Sentence: 17    यं का॒मये॑त
Sentence: 18    पशु॒मान्त्स्या॒दिति॑ समी॒चीना॑नि॒ तस्योप॑ दध्यात्
Sentence: 19    स॒मीच॑ ए॒वास्मै॑ प॒शून्द॑धाति
Sentence: 20    पशु॒माने॒व भ॑वति
Sentence: 21    पु॒रस्ता॑त्प्रती॒चीन॒मश्व॒स्योप॑ दधाति प॒श्चात्प्रा॒चीन॑मृष॒भस्य॑ ।
Sentence: 22    अप॑शवो॒ वा अ॒न्ये गोअ॒श्वेभ्यः॑ प॒शव॑स् ।
Sentence: 23    गोअ॒श्वाने॒वास्मै॑ स॒मीचो॑ दधाति ।
Sentence: 24    ए॒ताव॑न्तो वै प॒शवः॑ ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    द्वि॒पाद॑श्च॒ चतु॑ष्पादश्च
Sentence: 2    तान्वा ए॒तदग्नौ॒ प्र द॑धाति॒ यत्प॑शुशी॒र्षाण्यु॑प॒दधा॑ति ।
Sentence: 3    अ॒मुमा॑र॒ण्यमनु॑ ते दिशा॒मीत्या॑ह
Sentence: 4    ग्रा॒म्येभ्य॑ ए॒व प॑शुभ्य आर॒ण्यान्प॒शूञ्छुच॒मनूत्सृ॑जति
Sentence: 5    तस्मा॑त्स॒माव॑त्पशू॒नाम्प्र॒जाय॑मानानामार॒ण्याः प॒शवः॒ कनी॑यांसः
Sentence: 6    शु॒चा ह्यृ॒ताः
Sentence: 7    स॑र्पशी॒र्षमुप॑ दधाति
Sentence: 8    यै॒व स॒र्पे त्विषि॒स्तामे॒वाव॑ रुन्द्धे ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    यत्स॑मी॒चीन॑म्पशुशीर्षैरुपद॒ध्याद्ग्रा॒म्यान्प॒शून्दंशु॑काः स्युस् ।
Sentence: 2    यद्वि॑षू॒चीन॑मार॒ण्यान्
Sentence: 3    यजु॑रे॒व व॑देत् ।
Sentence: 4    अव॒ तां त्विषिं॑ रुन्द्धे॒ या स॒र्पे
Sentence: 5    न ग्रा॒म्यान्प॒शून्हि॒नस्ति॒ नार॒ण्यान्
Sentence: 6    अथो॒ खलू॑प॒धेय॑मे॒व
Sentence: 7    यदु॑प॒दधा॑ति॒ तेन॒ तां त्विषि॒मव॑ रुन्द्धे॒ या स॒र्पे
Sentence: 8    यद्यजु॒र्वद॑ति॒ तेन॑ शा॒न्तम् ।।

Paragraph: 10 
Verse: 1 
Sentence: 1    प॒शुर्वा ए॒ष यद॒ग्निस् ।
Sentence: 2    योनिः॒ खलु॒ वा ए॒षा प॒शोर्वि क्रि॑यते॒ यत्प्रा॒चीन॑ऐष्ट॒काद्यजुः॑ क्रि॒यते
Sentence: 3    रेतो॑ ऽप॒स्या॑स् ।
Sentence: 4    अ॑प॒स्या॒ उप॑ दधाति
Sentence: 5    योना॑वे॒व रेतो॑ दधाति
Sentence: 6    पञ्चोप॑ दधाति
Sentence: 7    पाङ्क्ताः॑ प॒शवः
Sentence: 8    प॒शूने॒वास्मै॒ प्र ज॑नयति
Sentence: 9    पञ्च॑ दक्षिण॒तस् ।
Sentence: 10    वज्रो॒ वा अ॑प॒स्या॑स् ।
Sentence: 11    वज्रे॑णै॒व य॒ज्ञस्य॑ दक्षिण॒तो रक्षां॒स्यप॑ हन्ति
Sentence: 12    पञ्च॑ प॒श्चात् ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    प्राची॒रुप॑ दधाति
Sentence: 2    प॒श्चाद्वै॑ प्रा॒चीनं॒ रेतो॑ धीयते
Sentence: 3    प॒श्चादे॒वास्मै॑ प्रा॒चीनं॒ रेतो॑ दधाति
Sentence: 4    पञ्च॑ पु॒रस्ता॑त्प्र॒तीची॒रुप॑ दधाति॒ पञ्च॑ प॒श्चात्प्राची॑स्
Sentence: 5    तस्मा॑त्प्रा॒चीनं॒ रेतो॑ धीयते प्र॒तीचीः॑ प्र॒जा जा॑यन्ते
Sentence: 6    पञ्चो॑त्तर॒तश्छ॑न्द॒स्याः
Sentence: 7    प॒शवो वै छन्द॒स्याः
Sentence: 8    प॒शूने॒व प्रजा॑ता॒न्त्स्वमा॒यत॑नम॒भि पर्यू॑हते ।
Sentence: 9    इ॒यं वा अ॒ग्नेर॑तिदा॒हाद॑बिभेत्
Sentence: 10    सै॒ताः ।।

Verse: 3 
Sentence: 1    अ॑प॒स्या॑ अपश्यत्
Sentence: 2    ता उपा॑धत्त
Sentence: 3    ततो॒ वा इ॒मां नात्य॑दहत् ।
Sentence: 4    यद॑प॒स्या॑ उप॒दधा॑त्य॒स्या अन॑तिदाहाय
Sentence: 5    उ॒वाच॑ हे॒यम्
Sentence: 6    अद॒दित्स ब्रह्म॒णान्नं॒ यस्यै॒ता उ॑पधी॒यान्तै॒ य उ॑ चैना ए॒वं वेद॒दिति
Sentence: 7    प्राण॒भृत॒ उप॑ दधाति
Sentence: 8    रेत॑स्ये॒व प्रा॒णान्द॑धाति
Sentence: 9    तस्मा॒द्वद॑न्प्रा॒णन्पश्य॑ञ्छृ॒ण्वन्प॒शुर्जा॑यते ।
Sentence: 10    अ॒यम्पु॒रः ।।

Verse: 4 
Sentence: 1    भुव॒ इति॑ पु॒रस्ता॒दुप॑ दधाति
Sentence: 2    प्रा॒णमेवै॒ताभि॑र्दाधार ।
Sentence: 3    अ॒यं द॑क्षि॒णा वि॒श्वक॒र्मेति॑ दक्षिण॒तस् ।
Sentence: 4    मन॑ एवै॒ताभि॑र्दाधार ।
Sentence: 5    अ॒यम्प॒श्चाद्वि॒श्वव्य॑चा॒ इति॑ प॒श्चात् ।
Sentence: 6    चक्षु॑रेवै॒ताभि॑र्दाधार ।
Sentence: 7    इ॒दमु॑त्त॒रात्सुव॒रित्यु॑त्तर॒तः
Sentence: 8    श्रोत्र॑मेवै॒ताभि॑र्दाधार ।
Sentence: 9    इ॒यमु॒परि॑ म॒तिरित्यु॒परि॑ष्टात् ।
Sentence: 10    वाच॑मेवै॒ताभि॑र्दाधार
Sentence: 11    दश॑द॒शोप॑ दधाति सवीर्य॒त्वाय॑ ।
Sentence: 12    अ॑क्ष्ण॒या ।।

Verse: 5 
Sentence: 1    उप॑ दधाति
Sentence: 2    तस्मा॑दक्ष्ण॒या प॒शवो ऽङ्गा॑नि॒ प्र ह॑रन्ति
Sentence: 3    प्रति॑ष्ठित्यै
Sentence: 4    याः प्राची॒स्ताभि॒र्वसि॑ष्ठ आर्ध्नोत् ।
Sentence: 5    या द॑क्षि॒णा ताभि॑र्भ॒रद्वा॑जस् ।
Sentence: 6    याः प्रा॒तीची॒स्ताभि॑र्वि॒श्वामि॑त्रस् ।
Sentence: 7    या उदी॑ची॒स्ताभि॑र्ज॒मद॑ग्निस् ।
Sentence: 8    या ऊ॒र्ध्वास्ताभि॑र्विश्वकर्मा
Sentence: 9    य ए॒वमे॒तासा॒मृद्धिं॒ वेद॒र्ध्नोत्ये॒व
Sentence: 10    य आ॑सामे॒वम्ब॒न्धुतां॒ वेद॒ बन्धु॑मान्भवति
Sentence: 11    य आ॑सामे॒वं कॢप्तिं॒ वेद॒ कल्प॑ते ।।

Verse: 6 
Sentence: 1    अ॑स्मै
Sentence: 2    य आ॑सामे॒वमा॒यत॑नं॒ वेदा॒यत॑नवान्भवति
Sentence: 3    य आ॑सामे॒वम्प्र॑ति॒ष्ठां वेद॒ प्रत्ये॒व ति॑ष्ठति
Sentence: 4    प्राण॒भृत॑ उप॒धाय॑ सं॒यत॒ उप॑ दधाति
Sentence: 5    प्रा॒णाने॒वास्मि॑न्धि॒त्वा सं॒यद्भिः॒ सं य॑छति
Sentence: 6    तत्सं॒यतां॑ संय॒त्त्वम्
Sentence: 7    अथो॑ प्रा॒ण ए॒वापा॒नं द॑धाति
Sentence: 8    तस्मा॑त्प्राणापानौ॒ सं च॑रतस् ।
Sentence: 9    विषू॑ची॒रुप॑ दधाति
Sentence: 10    तस्मा॒द्विष्व॑ञ्चौ प्राणापानौ
Sentence: 11    यद्वा अ॒ग्नेरसं॑यतम् ।।

Verse: 7 
Sentence: 1    असु॑वर्ग्यमस्य॒ तत्
Sentence: 2    सुव॒र्ग्यो॒ ऽग्निस् ।
Sentence: 3    यत्सं॒यत॑ उप॒दधा॑ति॒ समेवैनं यछति सुव॒र्ग्य॑मे॒वाक॑स्
Sentence: 4    त्र्यवि॒र्वयः॑ कृ॒तमया॑ना॒मित्या॑ह
Sentence: 5    वयो॑भिरे॒वाया॒नव॑ रुन्द्धे ।
Sentence: 6    अयै॒र्वयां॑सि
Sentence: 7    स॒र्वतो॑ वायु॒मती॑र्भवन्ति
Sentence: 8    तस्मा॑द॒यं स॒र्वतः॑ पवते ।।

Paragraph: 11 
Verse: 1 
Sentence: 1=a    गा॑य॒त्री त्रि॒ष्टुब्जग॑त्यनु॒ष्टुक्प॒ङ्क्त्या॑ स॒ह । बृ॑ह॒त्यु॒ष्णिहा॑ क॒कुत्सू॒चीभिः॑ शिम्यन्तु त्वा ।।
Sentence: 2=b    द्वि॒पदा॒ या चतु॑ष्पदा त्रि॒पदा॒ या च॒ षट्प॑दा । सछ॑न्दा॒ या च॒ विछ॑न्दाः सू॒चीभिः॑ शिम्यन्तु त्वा ।।
Sentence: 3=c    म॒हाना॑म्नी रे॒वत॑यो॒ विश्वा॒ आशाः॑ प्र॒सूव॑रीः । मेघ्या॑ वि॒द्युतो॒ वाचः॑ सू॒चीभिः॑ शिम्यन्तु त्वा ।।
Sentence: 4=d    र॑ज॒ता हरि॑णीः॒ सीसा॒ युजो॑ युज्यन्ते॒ कर्म॑भिः । अश्व॑स्य वा॒जिन॑स्त्व॒चि सू॒चीभिः॑ शिम्यन्तु त्वा ।।
Sentence: 5=e    नारीः॑ ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    ते॒ पत्न॑यो॒ लोम॒ वि चि॑न्वन्तु मनी॒षया॑ । दे॒वाना॒म्पत्नी॒र्दिशः॑ सू॒चीभिः॑ शिम्यन्तु त्वा ।।
Sentence: 2=f    कु॒विद॒ङ्ग यव॑मन्तो॒ यवं॑ चि॒द्यथा॒ दान्त्य॑नुपू॒र्वं वि॒यूय॑ । इ॒हेहै॑षां कृणुत॒ भोज॑नानि॒ ये ब॒र्हिषो॒ नमो॑वृक्तिं॒ न ज॒ग्मुः ।।

Paragraph: 12 
Verse: 1 
Sentence: 1=a    कस्त्वा॑ छ्यति॒ कस्त्वा॒ वि शा॑स्ति॒ कस्ते॒ गात्रा॑णि शिम्यति । क उ॑ ते शमि॒ता क॒विः ।।
Sentence: 2=b    ऋ॒तव॑स्त ऋतु॒धा परुः॑ शमि॒तारो॒ वि शा॑सतु । सं॑वत्स॒रस्य॒ धाय॑सा॒ शिमी॑भिः शिम्यन्तु त्वा ।।
Sentence: 3=c    दै॑व्या अध्व॒र्यव॑स्त्वा॒ छ्यन्तु॒ वि च॑ शासतु । गात्रा॑णि पर्व॒शस्ते॒ शिमाः॑ कृण्वन्तु॒ शिम्य॑न्तः ।।
Sentence: 4=d    अ॑र्धमा॒साः परूं॑षि ते॒ मासा॑श्छ्यन्तु॒ शिम्य॑न्तः । अ॑होरा॒त्राणि॑ म॒रुतो॒ विलि॑ष्टं ।।

Verse: 2 
Sentence: 1    सू॑दयन्तु ते ।।
Sentence: 2=e    पृ॑थि॒वी ते॒ ऽन्तरि॑क्षेण वा॒युश्छि॒द्रम्भि॑षज्यतु । द्यौ॑स्ते॒ नक्ष॑त्रैः स॒ह रू॒पं कृ॑णोतु साधु॒या ।।
Sentence: 3=f    शं ते॒ परे॑भ्यो॒ गात्रे॑भ्यः॒ शम॒स्त्वव॑रेभ्यः । शम॒स्थभ्यो॑ म॒ज्जभ्यः॒ शमु॑ ते त॒नुवे॑ भुवत् ।।

Next part


This text is part of the TITUS edition of Black Yajur-Veda: Taittiriya-Samhita.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.