TITUS
Mxitar Heraci, Jermanc Mxitarowtiun
Part No. 26
Previous part

Book: 26  
Line: 9 
ԳԼՈՒԽ Ի՜Զ.

Line: 10 
ՎԱՍՆ ՍՏԱԾՄԱՆ ԵՒ ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ՍԻՆԷՀԻՍ ՋԵՐՄԱՆՆ ՈՐ Ի ՅԱՐԵՆԷ ԼԻՆԻ,
Line: 11 
ԵՒ ԻՆՔՆ ԸՆԴ ԵՐԵՔ ՑԵՂ ԲԱԺԱՆԻ։


Line: 12    Sentence: 1   Զայս ջերմս Հոռոմն "սինէհիս" անուանէ, եւ տաճիկն
Line: 13    "մտբկ" , որ թարգմանի սուր եւ ի յար։ Sentence: 2   Այլ յառաջդ
Line: 14    ասացաք թէ սուր ջերմն՝ որ ի յար լինի եւ առանց
Line: 15    նոպայի, ի յարենէ լինի, որ բորբոսի ի ներքս
Line: 16    ի յերակն. Sentence: 3   եւ այլ ասացի՝ թէ երբ բորբոսի յայլ
Line: 17    նիւթերոյն ի ներքս ի յերակսն, եւ խառն լինին ընդ
Line: 18    արիւնն, նոյնպէս ընծայի յիւրմէն ջերմն՝ որ ի յար
Line: 19    լինի եւ առանց նոպայի։

Line: 20    Sentence: 4   Ապա պարտ է մեզ բաժանել եւ ցուցանել, թէ որպէս
Line: 21    ճանաչի սինէհիս ջերմն՝ որ յարենէն մէն լինի.

Line: 22    Sentence: 5   եւ որպէս ճանաչի՝ որ յայլ նիւթերոյն լինի, երբ ի
Line: 23    ներքս ի յերակսն բորբոսին։ Sentence: 6   Եւ ասեմ՝ որ այն ջերմն
Line: 24    որ յայլ նիւթերոյն բորբոսելոյն լինին, թէպէտ եւ ի
Line: 25    յար լինին եւ առանց նոպայի, բայց թուլանան եւ
Line: 26    պնդին, շատանան եւ պակասին։ Sentence: 7   Ապա այն ջերմն՝ որ
Line: 27    յարենէն մէն լինի, չլինի այդ ամէնդ զոր ասացաք
Line: 28    ի յայլ նիւթերոյն, այլ հաւասար լինի իւր պնդութիւն
Line: 29    եւ դիժարութիւնն։ Sentence: 8   Եւ այն նշաննին՝ որ երեւնայ մեզ
Line: 30    ի յերկրորդ օրն, որ հանդիպի յայլ ջերմերոյն նշան
Page: 65   Line: 1    նոյն զոր ասացաք. Sentence: 9   ապա թէ չերեւնայ երկրորդ օրն,
Line: 2    նա յերրորդ օրն երեւնայ։ Sentence: 10   Ապա ի չորրորդ օրն երեւնայ
Line: 3    այնոցիկ՝ որք չեն բժիշկ, ոչ եթէ բժիշկն։

Line: 4    Sentence: 11   Եւ այլ պարտ է գիտել որ սինէհիս ջերմն՝ որ յարենէ
Line: 5    լինի, յերեք ցեղս բաժանի։ Sentence: 12   Առաջին դէմն այն
Line: 6    է, որ յառաջմէ յաւելնայ իւր տաքութիւնն քիչ քիչ
Line: 7    օր ըստ օրէ։ Sentence: 13   Իսկ երկրորդ դէմսն այն է որ յառաջմէ
Line: 8    շատ առնու եւ դիժար, եւ ապա օր քան զօր պակասի
Line: 9    իւր տաքութիւնն քիչ քիչ։ Sentence: 14   Ապա այն դէմսն, որ
Line: 10    հաւասար եւ ի յար լինի իւր տաքութիւնն, յառաջմէ
Line: 11    մինչեւ ի վերջքն նոյնպէս հաւասար մնայ, մինչեւ արձակի
Line: 12    եւ թողու։ Sentence: 15   Ապա այն դէմսն, որ օր քան զօր յաւելցնէ,
Line: 13    յառաջմէ սակաւ լինի եւ հեշտ, եւ ապա յաւելնայ
Line: 14    օր քան զօր իւր տաքութիւն, եւ դիժարնայ քիչ
Line: 15    քիչ՝ մինչեւ կատարի, եւ ապա արձակի։ Sentence: 16   Ապա այն
Line: 16    դէմսն, որ պակասեցնէ, օր քան զօր, յառաջմէ դիժար
Line: 17    լինի եւ շատ իւր տաքութիւնն, ապա օր քան զօր
Line: 18    պակասի քիչ քիչ, մինչեւ վճարի եւ արձակի։

Line: 19    Sentence: 17   Իսկ ես այդ իրացդ օրինակ բերեմ որ այլ հեշտ
Line: 20    հասկանայք։ Sentence: 18   Ի միտ առ աղէկ եւ տես. Sentence: 19   այն արիւնն
Line: 21    որ բորբոսի՝ մասն մի լինի, եւ այն որ արձակին՝ մասն
Line: 22    մին, նա չաւելնայ մասն ի մասէն եւ ոչ պակասի. Sentence: 20   այդ
Line: 23    օրինակովդ լինի յար եւ հաւասար սինէհիս ջերմն,
Line: 24    ոչ յաւելնայ եւ ոչ պակասի։ Sentence: 21   Ապա երբ երկու մասն
Line: 25    բորբոսի յարենէն, եւ մէկ մասն արձակի, նա բորբոսածն
Line: 26    յաւելնայ մասն ի մասին վերայ. Sentence: 22   եւ այդ օրինակովդ
Line: 27    լինի յերկրորդ դէմս սինէհիս ջերմն, որ օր
Line: 28    քան զօր յաւելցնէ քիչ քիչ զիւր տաքութիւն։ Sentence: 23   Ապա
Line: 29    երբ մէկ մասն բորբոսի յարենէն, եւ երկու մասն արձակի,
Line: 30    այդ օրինակովդ լինի երրորդ դէմս սինէհիս
Line: 31    ջերմն, որ օր քան զօր պակասի իւր տաքութիւնն քիչ քիչ։

Line: 32    Sentence: 24   Ապա գիտացիր որ այս ջերմս շատ այնոց հանդիպի,
Line: 33    որ ի չորս տարւոյն ի վեր լինին՝ մինչեւ ի քսան տարին,
Line: 34    մանաւանդ ի գարնան աւուրքն. Sentence: 25   եւ այնոց՝
Line: 35    որ արիւնն շատ լինի ի մարմինն, եւ այնոց՝ որ կերակուր
Line: 36    զայն ուտեն, որ արիւնն ընծայէ, զերդ գառին
Line: 37    միսն, եւ կաթներն, եւ ձուի դեղնուցն, կարմիր եւ քաղցր
Page: 66   Line: 1    գինին։ Sentence: 26   Իսկ նշաննին՝ որ հետ այդ ջերմանդ երեւենայ՝
Line: 2    այս են , որ բերանոյն առաստաղքն ուռչին, եւ
Line: 3    խնծորքն. Sentence: 27   գլուխն ցաւի եւ ծանրանայ, եւ երեսն կարմրի,
Line: 4    մանաւանդ այտերն. Sentence: 28   աչացն երակսն եւ քներոյն
Line: 5    ուռչին, եւ լինի որ կարմիր շտեր երեւենան, կամ դէպ
Line: 6    ի կանանչն։

Line: 7    Sentence: 29   Այլ որ գիտենաս որ յառաջ քան զամենայն ստածումն
Line: 8    զհիւանդին ուժն եւ զտարիքն եւ զկերպն եւ զերկիրն
Line: 9    եւ ժամ, տես թէ օգնէ տարիքն, եւ այն զոր ասացաք,
Line: 10    դու երակ առ սկիզբն այս ջերմանս, յառաջ քան որ
Line: 11    յաւելնայ հիւանդութիւն. Sentence: 30   ապա թէ չօգնէ ուժն եւ
Line: 12    տարիքն եւ այլն, դու ապիկիք արկ, արիւն հան.

Line: 13    Sentence: 31   զի սկիզբն այս ջերմանս արիւն հանելն շատ օգտակար
Line: 14    է։ Sentence: 32   Այլ ի յաւելնալն եւ ի կատարելն հիւանդութեանն,
Line: 15    որ է երրորդ ժամանակն, պատրաստ՝ որ
Line: 16    չառնուս երակ, զի չէ ժամանակ եւ ոչ պատեհ, այլ
Line: 17    սկիզբն հիւանդութեանն առ զերակսն։ Sentence: 33   Զի մեծ
Line: 18    իմաստասէրն Գաղիանոս պատրաստեցոյց շատ, եւ ես
Line: 19    տեսայ ի յիմ ժամանակս, որ ի կատարել ժամն
Line: 20    հիւանդութեան երակն առին, եւ մեռան շատք. Sentence: 34   եւ այլ
Line: 21    տեսայ՝ որ ապիկիք արկ, նա հիւանդն վատուժ էր,
Line: 22    մեռաւ։ Sentence: 35   Չէ պատեհ՝ յորժամ հիւանդն վատուժ լինի,
Line: 23    արիւն հանել, թէպէտ եւ տարիքն եւ ժամն օգն
Line: 24    լինին։ Sentence: 36   Բայց երբ ուժն օգնական լինի, եւ ժամն
Line: 25    չլինի, կարողք ենք ճար այրնելն եւ երակ առնուլն. Sentence: 37   եւ
Line: 26    այն որ տարիքն չօգնեն, կարող ենք ճար այրնել ապիկիք
Line: 27    արկանելով ի սկիզբն հիւանդութեան, որ զերծանի
Line: 28    հիւանդն։

Line: 29    Sentence: 38   ՄԱՏՊՈՒԽ ԼՈՒԾՈՂ ՀՈՎ։

Line: 30    Sentence: 39   Ապա թէ չկարենք երակ առնուլ, եւ ոչ ապիկիք
Line: 31    արկանել, զբնութիւնն լուծանենք սակաւ սակաւ
Line: 32    խիարշանպէով, եւ թառանկպին, եւ յունապ, եւ դամոյնչիր,
Line: 33    նռան ջուր, եւ ճուլապով։ Sentence: 40   Ապա թէ չկայ ճար լուծումն
Line: 34    առնելոյ, տուր մուզ նռան ջուր եւ սրքնճպին՝
Line: 35    որ շաքարով լինի, եւ կերակուր փերճոկած ոսբն տուր
Page: 67   Line: 1    եւ մաշ, եւ արկ ի ներքս դամոյն եւ յունապ եւ չամիչ
Line: 2    եւ նշի ձէթ, կամ խակ ձիթապտղի ձէթ անաղ. Sentence: 41   զի
Line: 3    այս ձէթս հով է եւ փոթոթ։

Line: 4    Sentence: 42   Ապա թէ արիւնն մաղձխառն լինի եւ սուր, յաւելցո
Line: 5    ի յայն մտպուխն թմրհնդի եւ դամոյնաչիր.

Line: 6    Sentence: 43   զի մուզ իրքն անցանէ զմաղձին սրութիւն։ Sentence: 44   Ապա թէ
Line: 7    արիւնն հաստ լինի, եւ չունի սրութիւն, լաբլաբի ջուր,
Line: 8    որ է պատատկի ջուր՝ որ է բաղեղի, ի հետ խիարշամպէի
Line: 9    եւ թառանկպինի։

Line: 10    Sentence: 45   ՀՈՒԿՆԱՅ ԼՈՒԾՈՂ, ՈՐ ԶՏԱՔՈՒԹԻՒՆՆ ՀԱՆԷ։

Line: 11    Sentence: 46   Ապա թէ կարիք լինի որ այլ աւելի լուծանես
Line: 12    զբնութիւն, հուկնայ արա այս նշանօքս։ Sentence: 47   Առ չոր մանիշակ
Line: 13    եւ տատաշ եւ բաբինիճ եւ տուղտ եւ կարմիր շաքար
Line: 14    եւ մանիշակի ձէթ. Sentence: 48   զայս ամէնս եփէ, եւ ի բան
Line: 15    տար զերդ իւր ռասմն է։

Line: 16    Sentence: 49   ՇԱֆ ԼՈՒԾՈՂ։

Line: 17    Sentence: 50   Եւ այս շաֆս օգտակար է, որ է պատրոյկն։ Sentence: 51   Առ
Line: 18    փենիտ շաքար , եւ աղ , եւ հդուդ, եւ պախրու լեղի.

Line: 19    Sentence: 52   զայս զամէնս պատրոյկ շաֆ արա, եւ ի բան տար։

Line: 20    Sentence: 53   ԳԼԽԱՑԱՒ , ՈՐ Ի ՏԱՔՈՒԹԵՆԷ ԼԻՆԻ։

Line: 21    Sentence: 54   Ապա թէ գլխացաւութիւն դիպի, արկ ի վերայ
Line: 22    գլխոյն վարդի ձէթ, եւ եղնրդի ձէթ, եւ խլեփն, այն
Line: 23    մանտր ուռենիքն են՝ որ անուշահոտ գայ իւրմէն, եւ
Line: 24    վարդի ջուր, եւ ազոխի ջուր հում, եւ կամ վարդի
Line: 25    ձէթ արկ քացախով։

Line: 26    Sentence: 55   ԳԼԽԱՑԱՒԻ։

Line: 27    Sentence: 56   Ապա թէ այդիւ չխաղաղի գլխացաւութիւն եւ
Line: 28    յերկար քաշէ, եւ կամիս որ խաղեղցնես, զատ ի յայնորէ
Line: 29    որ զնիւթն ի զատ վարես, ապա դիր ի վերայ գլխոյն
Page: 68   Line: 1    փերփերանի ջուր եւ դդմի ջուր եւ բրսի անդարուի
Line: 2    ջուր, ինքդ հովուի բիր կոչի, որ է պտպտ, եւ
Line: 3    խլեփի, ձէթ կամ լիլուփարի ձէթ, կամ դդմի ձէթ.

Line: 4    Sentence: 57   զայս զամէնս յիրար խառնէ, եւ ի վերայ գլխոյն դիր։

Line: 5    Sentence: 58   ԳԼԽԱՑԱՒԻ։

Line: 6    Sentence: 59   Ապա թէ հիւանդն հազ չունի, եւ ոչ նուզլայ, արկ
Line: 7    ի վերայ գլխոյն զայն ջուրն, որ եփած լինի յինքն
Line: 8    չոր մանիշակ, եւ չոր վարդ, եւ բաբունիճի ծաղիկ, եւ
Line: 9    փերճոկած գարի։

Line: 10    Sentence: 60   ԳԼԽԱՑԱՒԻ։

Line: 11    Sentence: 61   Ապա թէ հիւանդն վատուժ լինի, եւ ցաւն այդով
Line: 12    չխաղղի, աղջկան մօր կաթն կթել տուր ի վերայ
Line: 13    գլխոյն։ Sentence: 62   Ապա թէ հիւանդն ուժով լինի, իշոյ կաթն
Line: 14    տուր կթել, կամ այծու կաթն։ Sentence: 63   Ապա թէ թեթեւութիւն
Line: 15    եւ չորութիւն իմանայ ի գլուխն, ողումարայ կաթեցո
Line: 16    ի քիթսն մանիշակի ձիթով եւ լիլուփարի ձիթով. Sentence: 64   եւ
Line: 17    արկ ի վերայ գլխոյն զկաթներն, եւ զայլ դեղերն՝ որ
Line: 18    այլ յառաջդ ասացաք։

Line: 19    Sentence: 65   ԳԼԽԱՑԱՒԻ։

Line: 20    Sentence: 66   Ապա թէ ի գլուխն գէճ շոգի լինի եւ ծանրութիւն,
Line: 21    զերեսն ի վերայ այս շոգւոյս կալ։ Sentence: 67   Առ չոր մանիշակ
Line: 22    եւ բաբունիճ սակաւ մի աւելի քան զմանիշակն. Sentence: 68   զայսոնք
Line: 23    եփէ ջրով , եւ զերեսն ի վերայ շոգւոյն կալ,
Line: 24    որ բանայ զգաղտ շնչահանքն, որ բուխարն ի դուրս
Line: 25    վաթի։ Sentence: 69   Ապա թէ ի գլուխն ծանրութիւն լինի, հանց
Line: 26    որ փաղաղս երթայ, ապա պատրաստ կալ ի ձիթերոյն
Line: 27    որ չմօտի ի գլուխն, զի խցկեն զգաղտ շնչահանքն,
Line: 28    եւ արգիլեն զշոգիսն ի վայր վաթելոյ եւ ելանելոյ.

Line: 29    Sentence: 70   ապա ծեփէ զոտսն եւ զձեռսն այս ջրովս։



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mxitar Heraci, Jermanc Mxitarowtiun.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 12.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.