TITUS
Besiki, Txzulebani
Part No. 28
Previous part

Text: Rdzal-dedamtiliani  

რძალ-დედამთილიანი *

Section: 0  
შესავალი


Strophe: 1  
Verse: 1     ამბავსა1 ქველსა მოგითხრობ,
Verse: 2     
გულისა ამოდ2 მლხენელსა.
Verse: 3     
გახარებთ, დია შეგაქცევთ3
Verse: 4     
ამა ამბისა მსმენელსა;


Page: (92) 

Verse: 5     
სიცილ-კაშკაშით თვალით-რე
Verse: 6     
ცრემლსა გაფრქვევდეთ მე ნელსა.
Verse: 7     
ბოლოს დამიწყებთ მკობასა
Verse: 8     
ამისსა წარმომჩენელსა4.


Section: I  
Strophe: 2  
Verse: 1     
სოფელსა ვიყავ სამარღანს1.
Verse: 2     
ვნახე საქმე საკვირველი.
Verse: 3     
ღამე მუნვე გავათენე2;
Verse: 4     
სახლსა3 ვიყავ წამომსვლელი.
Verse: 5     
დილას ვნახე: ტირილითა4
Verse: 6     
ქალი მოქრის თავ-შიშველი;
Verse: 7     
ზილფთა შუა გამოსჭვირდა
Verse: 8     
დანაკაწრი ბროლი5 ყელი.

Strophe: 3  
Verse: 1     
მას მოსდევდა დედაბერი,
Verse: 2     
გულ-გამწყრალი, კბილთა მღრჭენი;
Verse: 3     
მოჰკიოდა1: "ჰოჲ2, როსკიპო!
Verse: 4     
სით სად3 მიქრი4 ჩემი სენი?
Verse: 5     
მომკალ, მომწყალ და გამკაწრე,
Verse: 6     
სულ დალივე ჩემი დღენი!..


Page: (93) 

Verse: 7     
აწ მირბი და მიისწრაფი
Verse: 8     
თავშიშველი, არ-შემრცხვენი?!"5

Strophe: 4  
Verse: 1     
როს დედაბერის კივილი1
Verse: 2     
მას ქალსა ყურსა მოესმა2,
Verse: 3     
დაბრუნდა ვითა გრიგალი,
Verse: 4     
წამს შეუცადა, ყო ეს მა3
Verse: 5     
იგი ბებერი მივარდა4,
Verse: 6     
ვერ შეიმაგრა დოესმა5
Verse: 7     
მათი კივილი იკვირვა
Verse: 8     
მან კიდობანმან ნოესმა6.

Strophe: 5  
Verse: 1     
თითო მჯიღი ერთმანეთსა1
Verse: 2     
შემოჰკრეს და შეიტაკნეს;
Verse: 3     
კვლავ დაზიდნეს თმანი მათნი,
Verse: 4     
თავ-კისერნი გაიკავნეს2;
Verse: 5     
თავსა ჰკრიან, არ რიდიან;
Verse: 6     
ქვე-მომქცევნი იატაკნეს3 ;
Verse: 7     
სრულად სწადდათ4 გაწეწანი
Verse: 8     
მათ ის5 ბრძოლა არ იკმავნეს6.


Page: (94) 

Section: II  
Strophe: 6  
Verse: 1     
ხანმა1 განვლო. არ იკმარეს2:
Verse: 2     
იბრძოდიან ვითა ლომი3 ;
Verse: 3     
არ იბრალდნენ ერთმანეთსა,
Verse: 4     
შეიქნიან სიკვდილს მდომი4 ;
Verse: 5     
სწეწდნენ, გლეჯდნენ ერთმანეთსა5,
Verse: 6     
გადიადდა მათი ომი6;
Verse: 7     
სძალმან ჰსძლია7 დედამთილი,
Verse: 8     
ქვე8 მოიგდო ვითა ცომი9.

Strophe: 7  
Verse: 1     
რძალი ეტყვის1: "ბედმან მომცა,
Verse: 2     
რაცა მქონდა განაზრახი:
Verse: 3     
მკვლელი ჩემი ხელთა გიგდე;
Verse: 4     
სად წამიხვალ კახპა-ფრახი!?2
Verse: 5     
თავსა მქონდა შენგან რეტი:
Verse: 6     
როს გინდოდა, წამს3 გამლახი.
Verse: 7     
აწ მე ვჰპოვე შენზედ ფლობა;
Verse: 8     
რაღად4 მინდა კანანახი!"

Strophe: 8  
Verse: 1     
რძალსა ეტყვის დედამთილი:
Verse: 2     
"ძველი დღენი მოიგონე,
Verse: 3     
რომე მქონდა შენზედ1 მიწყივ
Verse: 4     
სამსახურად ჩემი ღონე".


Page: (95) 

Verse: 5     
ქალმა უთხრა ეშმაკობით:
Verse: 6     
"თავი ვერა მომაწონე;
Verse: 7     
მაგა სიტყვამ ვერა გიხსნას,
Verse: 8     
ვერცა სხვითა დამაღონე!"2

Strophe: 9  
Verse: 1     
კვლავცა ეტყვის დედამთილი:
Verse: 2     
"რამან შეგქნა1 აგრე კუშტი?
Verse: 3     
თავი სრულად დამირყივე2,
Verse: 4     
ტვინი მექმნა3 ძირსა დუშტი!"
Verse: 5     
არ უსმინა დედაბერსა,
Verse: 6     
განს გაუდგა იგი ფუშტი,
Verse: 7     
კბილთა ღრჭენით შეუძახა,
Verse: 8     
კისერს წაჰკრა ექვსი მუშტი4.


Section: III  
Strophe: 10  
Verse: 1     
როს გაშველდნენ1, წაცაიქცნენ
Verse: 2     
ერთი იქით, ერთი აქეთ;
Verse: 3     
კვლავ დაიწყეს ენით ლანძღვა.
Verse: 4     
ვისცა გსურისთ2, მოდით აქეთ!
Verse: 5     
აყვედრებდნენ ერთმანეთსა3 ;
Verse: 6     
თამაშაი4 გავიბაქეთ;


Page: (96) 

Verse: 7     
ურცხვად ლანძღეს ერთი-ერთმან5.
Verse: 8     
ჩვენ არც ერთი არა ვაქეთ6.

Strophe: 11  
Verse: 1     
რძალსა უთხრა დედამთილმან
Verse: 2     
თავ-თმა-კაწაწ-გაწეწილმან:
Verse: 3     
"თუ არ მისწრო მე სიკვდილმან,
Verse: 4     
ადრე გნახავ, დაგფქოს1 წილმან;
Verse: 5     
მნახოს ესრეთ ჩემმან შვილმან,
Verse: 6     
არ გაცოცხლოს ვით სიკვდილმან!
Verse: 7     
რაზედ მომკალ არ-კეთილმან,
Verse: 8     
ფოლორცმან და გარეცხილმან?!"2

Strophe: 12  
Verse: 1     
რძალმან1 უთხრა: "გამოგექეც2:
Verse: 2     
რად3 მომდევდი შესაპყრობლად?
Verse: 3     
არ მიაჯე, არ გამიშვი;
Verse: 4     
მივიდოდი4 ჩემად ოფლად.
Verse: 5     
აწ იკმარე, ჩამომეხსენ,
Verse: 6     
თვარე5 შეგიქ ვერას6 მხმობლად:
Verse: 7     
შენ ფარეხის ქოფაკზედან7
Verse: 8     
ხელს ვიხმარებ დასამხობლად.


Page: (97) 

Strophe: 13  
Verse: 1     
დედამთილმა ვერა გასცა
Verse: 2     
მას პასუხი ამის მეტი:
Verse: 3     
"აფსკა ორად1 გაგწყვეტია
Verse: 4     
და შექმნილ-ხარ ჭკუა-ცეტი!
Verse: 5     
წყეულმან, გლეჯას ჩვეულმან,
Verse: 6     
დამახვიე თავსა2 რეტი!
Verse: 7     
იგი დღე ღმერთმან მაღირსოს,
Verse: 8     
მეც ამეღოს შენზედ კეტი!"

Strophe: 14  
Verse: 1     
სწყევლის1, ემუქრვის ბებერი:
Verse: 2     
"შინ2 ორად გარდაგკუჭაო3 !..
Verse: 3     
გაგიხმოს ღმერთმან მარჯვენე
Verse: 4     
და ჩემი მკვლელი მუჭაო!"
Verse: 5     
ქალმან გამწყრალმან4 შეხედა,
Verse: 6     
წარბები შეიხმუჭაო,
Verse: 7     
წყევლის5 მუქაფად6 მიუგო:
Verse: 8     
"იკმარე7, ტარაკუჭაო!"

Strophe: 15  
Verse: 1     
ეს უთხრა რძალმან პასუხად
Verse: 2     
მას თვისსა1 დედამთილასა:
Verse: 3     
"გამეცალეო, ნუ მომყეფ2
Verse: 4     
ვითა ქოფაკი დილასა!
Verse: 5     
თვარემ3 სათუოდ არა მჩანს,
Verse: 6     
არც დაგიზოგავ4 სილასა!
Verse: 7     
ვიფიცავ ვალა-ბილასა,
Verse: 8     
ქვას დაგიმარჯვებ კბილასა!"


Page: (98) 

Strophe: 16  
Verse: 1     
არ დია სთმობდა ბებერი:
Verse: 2     
ყივის1 მართ ვითა ყორანი.
Verse: 3     
აივსო2 მოთამაშითა
Verse: 4     
მის სოფლის3 ღობე-ყორანი.
Verse: 5     
ბებერმან უთხრა: "მეღირსოს,
Verse: 6     
იდო უსულოდ4 მძორანი,
Verse: 7     
ვერ შესძლო ჩემის ცოდვიდა
Verse: 8     
ვერც შეაწიო5 სწორანი!"

Strophe: 17  
Verse: 1     
რძალმან მიუგო კბილთა ღრჭენითა,
Verse: 2     
სიკაპასისა გამოჩენითა:
Verse: 3     
"გახსოვ, გყვანდი მუდამ სენითა,
Verse: 4     
არ დია ითქმის კაცთა1 ენითა?2
Verse: 5     
აწ მეც გიხილე ცრემლთა დენითა
Verse: 6     
გული ამევსო შვება-ლხენითა!"
Verse: 7     
გამეცალეო თავ-შეწყენითა,
Verse: 8     
თვარემ გაგიგდებ ქვის დაშენითა!

Strophe: 18  
Verse: 1     
ეტყვის რძალსა დედამთილი:
Verse: 2     
"ვიცი, ამად მემტერები,
Verse: 3     
მართლად გეტყვი, არა ჭორსა1,
Verse: 4     
არც დია დაგეფერები:
Verse: 5     
მრავლად გივის კუროები,
Verse: 6     
ჭაბუკები, თუ2 ბერები;


Page: (99) 

Verse: 7     
იგი გსურს, ადრე მოგიკვდე,
Verse: 8     
პირსა4 იგლისო ფერები!"


Section: IV  
Strophe: 19  
Verse: 1     
მას ქალსა1 ცეცხლი მოედვა2,
Verse: 2     
ენითა დანაკვესები:
Verse: 3     
დედამთილისგან აროდეს3
Verse: 4     
არა სმენოდა4 ესები.
Verse: 5     
ფეხის ტერფშია5 გაუხდა
Verse: 6     
მას კვარიანტი6 ზესები;
Verse: 7     
ბებერს მივარდა, თავს დაჰკრა7.
Verse: 8     
მუნ ვნახეთ დანაკვესები

Strophe: 20  
Verse: 1     
თავს დაჰკრა1 დედაბერასა,
Verse: 2     
გაართხო2 მიწა-მტვერასა3;
Verse: 3     
აგლეჯდა4 თმათა5 წვერასა,
Verse: 4     
სისხლს ადენს6 ჭიის ფერასა;
Verse: 5     
ვითა წიწილი7 ძერასა,
Verse: 6     
შეეპყრა ლაჯებს ქვერასა8 ;
Verse: 7     
მალ-მალ ჰსცის9 თხემთა ზერასა10.
Verse: 8     
ვეღარ გაუძლო მზერასა.

Strophe: 21  
Verse: 1     
ესდენი1 სცა, ვირემ სულის
Verse: 2     
დალევაზედ2 დააყენა;
Verse: 3     
სწიხლავს, მჯიღავს3, მიმოათრევს,


Page: (100) 

Verse: 4     
ბებერს დაუდუმა ენა.
Verse: 5     
რძალსა უთხრა ამოკვნესით:
Verse: 6     
"შეგრჩეს ჩემი სისხლთა დენა!
Verse: 7     
შემოქმედი არა დაჰსთმობს,
Verse: 8     
რომელი ჰფლობს ზესთა ზენა."

Strophe: 22  
Verse: 1     
არ შეიწყალა1 ბებერი,
Verse: 2     
არცა რა გაუგონა მან,
Verse: 3     
არცა ვედრება უსმინა
Verse: 4     
მან ქალმან თავმომწონამან2;
Verse: 5     
ბებერს ილაჯი მიხადა
Verse: 6     
მან3 ლაშთა სისხლთა წოვნამან4,
Verse: 7     
ეხვეწებოდა დაჰხსნასა,
Verse: 8     
ვითა უფალსა მონამან.


Section: V*  
Strophe: 23  
Verse: 1     
მათ შუღლთა ზედან მოვიდა1
Verse: 2     
მის ქალის ქმარი ფეთითა;
Verse: 3     
იკითხა: "რა მომხდარაო?"2
Verse: 4     
თვალის მიდამო შეთითა.
Verse: 5     
ქალი იხილა, მივარდა
Verse: 6     
თვალისა ანაზდეთითა3,
Verse: 7     
იტყოდა: "აღარ ვაცოცხლებ4,
Verse: 8     
ანდერძს აუგებ ზეთითა!"


Page: (101) 

Strophe: 24  
Verse: 1     
დედას ჰკითხვიდა1: "რა გიყო,
Verse: 2     
ან რა გაწყინა, მითხარო?2
Verse: 3     
ჩემო ამაგო, რად სჭმუნავ3,
Verse: 4     
ან გაწეწილი რად ხარო?"4
Verse: 5     
ამოწუწუნდა ბებერი:
Verse: 6     
"სჯობს, რომ5 სამარე მითხარო!
Verse: 7     
მოდი და გამთმესალმე6,
Verse: 8     
პირ-მზეო შვილო! სით ხარო?"

Strophe: 25  
Verse: 1     
ამა სიტყვამ გააშმაგა1,
Verse: 2     
ვითა ხელი2, იგი კაცი:
Verse: 3     
ჰკრევდის პირსა, ლოყა-ცხვირსა3,
Verse: 4     
მოისმოდა ლაწა-ტკაცი4;
Verse: 5     
მოსაკლავად არ იწყალდა5,
Verse: 6     
ვით ყასაბმან6 ბერი ვაცი.
Verse: 7     
"მიშველეთო!" - გაჰკიოდა
Verse: 8     
ქალი იგი ნაფაც-ფაცი.

Strophe: 26  
Verse: 1     
კვლავ დაზიდნა, მიწას დასცა,
Verse: 2     
თავ-კისერსა1 გარდალაჯა,
Verse: 3     
უწყლად2 გლეჯდა3 თმათ ნაწნავსა,
Verse: 4     
ღაწვი-ბაგე დაებღარჯა4;
Verse: 5     
უსვენებლად სცა მრავალი5,
Verse: 6     
მას ხვეწნასა არ ეაჯა6.


Page: (102) 

Verse: 7     
სხვას პატარძალს ნურც უნახავს
Verse: 8     
თვისი ქრმისგან ესე ჯაჯა7.

Strophe: 27  
Verse: 1     
რა1 ცემითა დაასუსტა,
Verse: 2     
შეკრა კანაფის თოკითა;
Verse: 3     
წინ წაიგდო მხარ-შეკრული,
Verse: 4     
უკან მისდევდა კეტითა.
Verse: 5     
პატარძალსა დაეღალა
Verse: 6     
ენა სისხლისა ხვრეტითა;
Verse: 7     
ბებერს ჭირი გაულხინდა
Verse: 8     
ამისა მოპოვებითა.


Page: (103) 

Strophe: 28  
Verse: 1     
მაშინ მოეცა ბებერს ლხენანი:
Verse: 2     
რძალი იხილა1 ცრემლთა მდენანი2
Verse: 3     
ეტყოდა ბედსა3: "მომხვდა ზენანი,
Verse: 4     
როს დაუდუმდა4 შხამი ენანი!
Verse: 5     
არ დია შეგრჩა მინდორს5 რბენანი,
Verse: 6     
ფოლორცობაში6 გამოჩენანი!
Verse: 7     
ვახ, რომ ვიხილე შენი წყენანი7,
Verse: 8     
ხმა-ჩადუმებით აღმოქშენანი!"

Strophe: 29  
Verse: 1     
მის ბებრისა ყვედრებამან
Verse: 2     
დააბნელა1 იგი ქალი:
Verse: 3     
სულთა-მხდელი2 სიტყვა უთხრა,
Verse: 4     
მოუთუთქა გული სალი3;
Verse: 5     
იგი ცემა დაავიწყდა4,
Verse: 6     
კვლავ მოუდო უფრო ალი.
Verse: 7     
ქალი ფიქრობს: "ნეტარ რითა5
Verse: 8     
გარდმეხადოს7 ესე ვალი?"


Section: VI  
Strophe: 30  
Verse: 1     
სახლს შეიყვანეს1 შეკრული,
Verse: 2     
ხმა2 განმრავლებით მზრუნავი;
Verse: 3     
გლოვისა გაფრიადებით
Verse: 4     
ქმარი3 მისდევდა მჭმუნავი.
Verse: 5     
ბებერმან უთხრა: "ვახ-მეო,
Verse: 6     
გიხილე მიწას მბღუნავი!


Page: (104) 

Verse: 7     
კუროთა4 უნახაობით
Verse: 8     
სახლს უნდა ეგდო მჭმუნავი!"5

Strophe: 31  
Verse: 1     
როს შეიყვანეს1, მიაკრეს
Verse: 2     
ბოძსა მაგარსა დედასა.
Verse: 3     
ხან დედა სცემდის2, ხან შვილი;
Verse: 4     
ჰკიოდა3 ზედი-ზედასა4.
Verse: 5     
უწყლად თხემს დაჰკრის, დახძახის5,
Verse: 6     
სისხლი ჩასწვეთდა ქედასა6 ;
Verse: 7     
როს დედაბერი მივარდის7,
Verse: 8     
იგი მოგვრიდის8 ბნედასა.

Strophe: 32  
Verse: 1     
ჰკრევდის1 ბებერი მწარე-მწარესა,
Verse: 2     
ხმა გადიოდა გარე კარესა2;
Verse: 3     
მოთამაშენი მოჰკრფენ გარებსა3,
Verse: 4     
ნახვად იღებდენ ქრთამად ფარებსა;
Verse: 5     
სადაცა იყვნენ გზებს, თუ შარებსა4,
Verse: 6     
მინდორს, წასულნი სხვათა არებსა5
Verse: 7     
ან ვინცა ჰყიდდენ6 ფარჩა-ლარებსა, -
Verse: 8     
საჭვრეტლად მოდგნენ ზედა კარებსა7.

Strophe: 33  
Verse: 1     
ბებერმან უთხრა: "სათემოდ
Verse: 2     
გარცხვინე, მოგაყივნეო;


Page: (105) 

Verse: 3     
შენისა ფოლორცობითა1
Verse: 4     
ამ-გვარი2 საქმე ივნეო;
Verse: 5     
მოდი და ფერხთა3 დამლოშნე,
Verse: 6     
სიანჩხლე მოითმინეო!4
Verse: 7     
ნეტარ მე: გული ნატკენი
Verse: 8     
აწღა ძლივ გავაცინეო!"5

Strophe: 34  
Verse: 1     
მის ქალის გული დააჭკნო1
Verse: 2     
მან ყვედრებამან2 სულადმან3,
Verse: 3     
ეტყვის საკვდავსა სიტყვასა,
Verse: 4     
ცეცხლი მოუდვის4 გულად მან.
Verse: 5     
უთხრა: "ვერავინ დაგიხსნას5
Verse: 6     
ჩემის ხელიდამ სულადმან!6
Verse: 7     
იხილე თემის შარამან7,
Verse: 8     
რა გიყავ მხნემან, გულადმან!"

Strophe: 35  
Verse: 1     
ეტყვის ბებერი ძალუას:
Verse: 2     
"დაგიჭკნობ გულსა1 სალუას,
Verse: 3     
ცრემლით აღგივსებ თვალუას,
Verse: 4     
მწარეს მოგიდებ ალუას2,
Verse: 5     
დაგაგლეჯ ზილფს და ჭავლუას,


Page: (106) 

Verse: 6     
გარდვიხდი ჩემსა ვალუას;
Verse: 7     
ფუ, მაგისთანა ქალუას!
Verse: 8     
აღარ სად გიხმობ ძალუას!"3

Strophe: 36  
Verse: 1     
პირსა ხელი ჩააქანა1
Verse: 2     
სწყევა რძალი, არ აკურთხა;
Verse: 3     
ხვაშიადი გაუმრავლა2,
Verse: 4     
არა ლოცა, არც აკურთხა3.
Verse: 5     
"გახსოვს, რომე სთამაშობდი?"4
Verse: 6     
ხელი, მკლავი გარს გაურთხა5;
Verse: 7     
ამ ყაედრებით შეაშინა,
Verse: 8     
"ფუუ!" პირსა ჩააფურთხა6.

Strophe: 37  
Verse: 1     
კვლავ უთხრა რძალსა: "მომშორდა
Verse: 2     
მე უწინდელი სენები!
Verse: 3     
მიამა1 შენი დაჩაგვრა,
Verse: 4     
აღარ ვარ შენი მქენები!"
Verse: 5     
გაცხარდა ბერი ბებერი,
Verse: 6     
გაიალმასა ენები:


Page: (107) 

Verse: 7     
"ვახ, რომ ვიხილე მე შენი
Verse: 8     
თვალთ ცრემლი მონადენები!"

Strophe: 38  
Verse: 1     
არ შეიწყალა ცემითა,
Verse: 2     
არცა ყვედრება აკმარა1;
Verse: 3     
საათში2 ერთხელ მივარდის,
Verse: 4     
სცემდის და არა უკმარა;
Verse: 5     
სხვა და სხვა დართო სევდანი
Verse: 6     
და ლანძღვა არა აკმარა.
Verse: 7     
ვერ გასძლო ქალმან, ქმარს უთხრა:
Verse: 8     
"მომკალ და ესე იკმარა!"

Strophe: 39  
Verse: 1     
ეს უთხრა1 ქმარსა დაღრეჯით:
Verse: 2     
"ვაი-მე, მშორავს, მეყოფა!2
Verse: 3     
ახლოს მეახლა სიკვდილი,
Verse: 4     
სული და ხორცი მეყოფა!
Verse: 5     
აწ მოიხსენე იგი დღე,
Verse: 6     
რომ მჭირდა3 შენგან მე ყოფა!
Verse: 7     
მიკვირს, რად4 აღარ გეწყალვი,
Verse: 8     
ლახვარი გულსა მეყოფა!5

Strophe: 40  
Verse: 1     
"არ იცი ესე, ვარ შენი1
Verse: 2     
ფერცხალი ამოღებული?2


Page: (108) 

Verse: 3     
ერთ-ხორცობისა კურთხევა
Verse: 4     
გვაქვს მღვთისგან3 წარმოღებული!4
Verse: 5     
ვიშვებდით, მარად5 ვხარობდით,
Verse: 6     
ლხინიცა გვქონდა ქებული6.
Verse: 7     
ეს7 მიკვირს, შენი სასური8
Verse: 8     
ღაწვი ჰქმენ სისხლით ღებული!"9

Strophe: 41  
Verse: 1     
მე მომკლავ, მარამ1 სათემოდ
Verse: 2     
შერცხვები2 მოიყივნები;
Verse: 3     
ყოველნი მარად2 დაგგმობენ,
Verse: 4     
ჩემის სიკვდილით ივნები!
Verse: 5     
ქალმან ესეთის3 საუბრით
Verse: 6     
ქმარს4 გული უქმნა მტკივნები.
Verse: 7     
როს შეებრალდა5, ჩამოხსნა
Verse: 8     
ქალი საბრალოდ მჩივნები.


Section: VII*  
Strophe: 42  
Verse: 1     
ქალი ჩამოხსნა1; დაიწყო
Verse: 2     
ხელთა და ფერხთა წყვეტანი.
Verse: 3     
საცდენლად2 მომაკვდაობდა;
Verse: 4     
ვეღარ აიღო ზე ტანი;


Page: (109) 

Verse: 5     
თვალთა რულვიდა3 საკვდავად,
Verse: 6     
მართ ვითა ჭკუა-ცეტანი.
Verse: 7     
მას მართლისაგან უფრორე4
Verse: 8     
სიცრუე5 ექნა6 მეტანი.

Strophe: 43  
Verse: 1     
ქმარსა მისსა შაებრალდა1
Verse: 2     
თვისი2 ცოლი ეგრე მყოფი;
Verse: 3     
მოაგონდა მასთან შვება3,
Verse: 4     
ჭმუნვა შეჰქნა მან4 სამყოფი;
Verse: 5     
ქვეშ გახედვით მოიხილა5
Verse: 6     
ქმარი გულ-ლახვარ-ნაყოფი6;
Verse: 7     
ამოტირდა, ეგრე უთხრა:7
Verse: 8     
"დღე მოგვეახლა გამყოფი!"

Strophe: 44  
Verse: 1     
ქალი ეტყვის1: "რადგან ორნივ
Verse: 2     
ჩვენ ერთ-ხორცნი შევიქმნენით2,
Verse: 3     
ამა საქმემ მისთვის სძლივა3,
Verse: 4     
რომე4 მიხსენ სისხლთა დენით;
Verse: 5     
აწ ვიხილე მე სიკვდილი5,
Verse: 6     
არ დაფარვით, გამოჩენით;
Verse: 7     
ღმერთს ავედრე სული ჩემი,
Verse: 8     
ნუ თუ ისხნას6 ზესთა-ზენით!"

Strophe: 45  
Verse: 1     
დავედრა1 ქმარსა სიტყვა ორები,
Verse: 2     
კეთილ-ნაქმარი2, მაგრამ ჭორები:


Page: (110) 

Verse: 3     
"საფლავს მიიღე ჩემი3 მძოვრები,
Verse: 4     
თან წარმატანე4 ქალნი სწორები!
Verse: 5     
შემომაყარენ5 მიწა-ყორები!
Verse: 6     
არ დამეხვივნენ ყორან-ბორები!
Verse: 7     
რადგან4 მკლავთაგან განგეშორები,
Verse: 8     
თვალით მაპკურე7 ცრემლთა ფორები!

Strophe: 46  
Verse: 1     
"ვიცი, შენ ჩემი სიკვდილი
Verse: 2     
ქვეყნად დაგაკლებს არასა,
Verse: 3     
მაგრამ გენუკვი, სიყვარულს1
Verse: 4     
ნუ გარდატარებ2 ჩქარასა!
Verse: 5     
აწ გესალმები, მივყევარ
Verse: 6     
ცრუსა სიკვდილსა, მპარავსა3;
Verse: 7     
და გეთხოვებით ყოველთა4,
Verse: 8     
სოფელსა, მთა და ბარასა!5

Strophe: 47  
Verse: 1     
"სიკვდილი ჟამს1 ვერა ვნახე2
Verse: 2     
ვერცა ძმა, ვერცა მშობელი:
Verse: 3     
ისწრაფის ჩემსა სიკვდილსა
Verse: 4     
საწუთრო დამამხობელი!"3
Verse: 5     
ქმარს უთხრა: "წადი საჩქაროთ4
Verse: 6     
შენ, ჩემი ტკბილად მხმობელი;
Verse: 7     
ადრე მომგვარე ტერტერა5
Verse: 8     
სულისა შემამკობელი!"


Page: (111) 

Section: VIII  
Strophe: 48  
Verse: 1     
ქმარს მომაკვდავი1 ეგონა,
Verse: 2     
თვალთ ცრემლი გარდმოყარა მან2;
Verse: 3     
ატირდა თავსა ცემითა,
Verse: 4     
ღაწვები დაიღარა მან.
Verse: 5     
ქალმან ტერტერა დავედრა3;
Verse: 6     
კარს გარეთ გაიარა მან4
Verse: 7     
როს ქმარი კარსა5 გავიდა,
Verse: 8     
წაკლიტა6 კარი ჩქარა მან7.

Strophe: 49  
Verse: 1     
აცდინა კაცი1, გაგზავნა
Verse: 2     
ნამტირალევის2 გულითა.
Verse: 3     
ქალი კისკისად წამოხტა3
Verse: 4     
გულითა მხიარულითა4;
Verse: 5     
ღმერთსა მადლობა შესწირა5
Verse: 6     
ხორცითა, მერმე სულითა6:
Verse: 7     
"უეცრად შემხვდა საწადი7,
Verse: 8     
არ მიყიდნია8 ფულითა!"

Strophe: 50  
Verse: 1     
დაკეტა კარი საჩქაროთ1;
Verse: 2     
ბებერი დარჩა შინა მას;


Page: (112) 

Verse: 3     
კეტსა ეძებდა2 მაგარსა,
Verse: 4     
არ შეედრება ფინა მას.
Verse: 5     
იპოვნა კეტი საცემრად;
Verse: 6     
გულსა შეედვა ლხენა3 მას.
Verse: 7     
მარტო დაიგდო4 ბებერი.
Verse: 8     
ვინ დაუდგება5 წინა მას!

Strophe: 51  
Verse: 1     
საბლითა შეკრა ბებერი,
Verse: 2     
თვის ვალის გარდამხადელი1;
Verse: 3     
ჭერსა შეჰკიდა2 შეკრული,
Verse: 4     
ვითა საზეთე კანდელი.
Verse: 5     
საცემრად მისდგა3 კეტითა,
Verse: 6     
ან გიჟი იყო, ან დელი!
Verse: 7     
ფორთხალობს4 იგი ბებერი,
Verse: 8     
ვით ორაგული ქანდელი.

Strophe: 52  
Verse: 1     
ძალუა1 გაცხარებული2
Verse: 2     
გარსა ურბენდა ცემითა.
Verse: 3     
უწყალოდ დაჰკრის კეტითა3,
Verse: 4     
ზათი4 გამოხდის თხემითა.
Verse: 5     
ეტყვის: "გონებდი5 შვებასა
Verse: 6     
შენ სიკვდილითა ჩემითა,
Verse: 7     
მაგრამ6 მეღირსა წადილი!..
Verse: 8     
მით ვარ გულითა ლხენითა!"


Page: (113) 

Strophe: 53  
Verse: 1     
ბებერი მაღლად გაჰკივის1:
Verse: 2     
ვეღარ გაუძლო ტკენა2 მან.
Verse: 3     
რძალსა მიუგო: "მარჯვენე
Verse: 4     
ხელი შეგახმოს ზენამან!"
Verse: 5     
არ შეიბრალა მყივარი4
Verse: 6     
მან ქალმან კბილ-ნაღრჭენამან4
Verse: 7     
ეტყვის: "არ დია ვიურვი5,
Verse: 8     
დედამთილისა ლხენამან!"

Strophe: 54  
Verse: 1     
- "ღმერთო!", - იტყვის დედამთილი1:
Verse: 2     
"რა შეგცოდე2 მე ასეთი?
Verse: 3     
სასიკვდილოდ მიგიცივარ,
Verse: 4     
მიბრაგუნებს ვითა ფეთი!
Verse: 5     
განმარინე ამის ხელით,
Verse: 6     
მომიტევე, რაცა ვსცეთი!
Verse: 7     
ოღონც3 ამას მომარჩინე,
Verse: 8     
თუნდა მომეც ჯოჯოხეთი!"

Strophe: 55  
Verse: 1     
ქანც გაწყვეტილი ბებერი
Verse: 2     
ეაჯდა მცირე1 ლხენასა;
Verse: 3     
ეტყვის: "ძალუავ, დამთხოვე
Verse: 4     
უშველებელსა სენასა!
Verse: 5     
ვიცი, შენ ჩემი სიკვდილი,
Verse: 6     
არას მოგაგებს წყენასა;
Verse: 7     
მაგრამ ამაგი2 არ დასთმობს!
Verse: 8     
აღმა ახედე3 ზენასა!"


Page: (114) 

Strophe: 56  
Verse: 1     
წარბ-შესკვნილმან1 ბებერს უთხრა:
Verse: 2     
"ნურასა ეჭვ2 კუდიანსა!3
Verse: 3     
არ ეგების შველა4 შენი,
Verse: 4     
კარგათ გიცნობ ბრუდიანსა!5
Verse: 5     
რათ ჰგონებდი, მოვკვდებოდი,
Verse: 6     
მიხილავდი სუდრიანსა?6
Verse: 7     
აწვე სულსა ამოგართმევ7,
Verse: 8     
თვალს დაგიშრეტ3 ბუდიანსა!"

Strophe: 57  
Verse: 1     
ბებერმან უთხრა: "შენ ჩემგან
Verse: 2     
არ გახსოვს ესე1 ჭირები, -
Verse: 3     
ჭერსა დამკიდე საბლითა;
Verse: 4     
შვება არა მაქვს მცირები!
Verse: 5     
სიკვდილს მექადი უწყალოდ2
Verse: 6     
შენ3, ჩემი არ დამტირები.
Verse: 7     
ვგონებ, რომ არად მიგაჩნდეს4
Verse: 8     
არც სჯული5, არცა ფირები!"6

Strophe: 58  
Verse: 1     
რძალმან1 უთხრა: "დედამთილო2,
Verse: 2     
ცრემლსა უქმად3 ნუ აფონებ!4
Verse: 3     
ბელზებულსა რაებს ჩმახავ,
Verse: 4     
ანუ რითა დამაყოვნებ?5
Verse: 5     
კუდიანურს მოიგონებ,


Page: (115) 

Verse: 6     
თაიგულებრ შემაკონებ7;
Verse: 7     
თავს უბრალოდ8 ნუ მაბრალებ9,
Verse: 8     
ვერა რითა მომაღორებ!"10

Strophe: 59  
Verse: 1     
თამამად დაჰკრის1, არ თუ ზარობდა2,
Verse: 2     
პირ-ქუშსა ვეფხსა დაედაროდა;
Verse: 3     
მისსა სიკვდილსა დია ჩქარობდა,
Verse: 4     
არ თუ სირცხვილით პირს იფაროდა3 ;
Verse: 5     
ეგოდენს4 ცემას არ აკმაროდა5;
Verse: 6     
ბებერი მკვდართა6 დაედაროდა.
Verse: 7     
როს ნახა, სული მიეფაროდა7,
Verse: 8     
ფეხის აკრეფით გაიპაროდა.


Section: IX  
Strophe: 60  
Verse: 1     
მან ქალმან1 თქვა2 გულსა შინა:
Verse: 2     
"ქმარი ჩემი აწვე მოვა,
Verse: 3     
საწუთროსა გამიმწარებს3,
Verse: 4     
მე ცოცხალი აქ თუ მპოვა!"


Page: (116) 

Verse: 5     
ფიცხლად კარზედ4 გამოიჭრა,
Verse: 6     
აღარ დადგა, არცა ჰყოვა5 ;
Verse: 7     
იგი კეტი მხარს გაიდო6,
Verse: 8     
ესე ჭკუა მოიპოვა.

Strophe: 61  
Verse: 1     
იგი1 ნაბნედი ბებერი
Verse: 2     
ეგრე გაუშო2 კიდული3 ;
Verse: 3     
თვით სისწრაფითა წავიდა4 ;
Verse: 4     
საქმე ქნა5 დია ბლიდული6
Verse: 5     
მიიმღერს ბებრის სიკვდილსა,
Verse: 6     
ვით ბერი ხარი7 ხრიდული8;
Verse: 7     
მიდამო თვალთა აშეთებს3
Verse: 8     
კეტსა10 ხელ-მონაკიდული11.

Strophe: 62  
Verse: 1     
რა გასცილდა მის სოფლისა
Verse: 2     
არე-მარეს, მთას თუ ბარსა,
Verse: 3     
შეხტის და შეიღიღინის:
Verse: 4     
"ნეტარ, რაღა დამაზარსა!"
Verse: 5     
იტყვის: "ახ, ჰოი, საღ-გულო!"
Verse: 6     
კაეშანს ვერ დაჰფარავსა.
Verse: 7     
თავს ეტყვის: "გმართებს, ემსგავსო
Verse: 8     
ათ-ხუთმეტ დღის მთოვარესა!"1


Page: (117) 

Strophe: 63  
Verse: 1     
თქვა: "სამშობლო ახლოს მახლავს,
Verse: 2     
მივისწრაფო უნანურად;
Verse: 3     
რაც რომე ვჰქენ, ვერ ვინ მიგრძნას1,
Verse: 4     
დავიჩნიო საქმე ნურად!
Verse: 5     
ჭირნი ლხინად გარდავსცვალო2,
Verse: 6     
შვება ვჰპოვო3 უცნაურად,
Verse: 7     
არა მომკლას ჯავრმან4 მისმან,
Verse: 8     
მისი შევქმენ5 პირი მურად".

Strophe: 64  
Verse: 1     
ესე თქვა1 და დაინახა
Verse: 2     
სამშობლოთა სახლი ახლო.
Verse: 3     
თქვა: "ნაქმარი ნუ თუ მიგრძნან,
Verse: 4     
მარჯვეთ2 სიტყვა მოვიახლო;
Verse: 5     
მუნ მივიდე დაღალული3,
Verse: 6     
კეტსა ხელი აღარ ვახლო4,
Verse: 7     
უსალამო მშობელ-ძმათა5,
Verse: 8     
არ მორცხობით მოვიმძახლო!"

Strophe: 65  
Verse: 1     
თვის მშობელთა მიესალმა1
Verse: 2     
ქალი თავ-მონაწონია2
Verse: 3     
მისვლისა ჰკითხეს მიზეზი.
Verse: 4     
მას ადრე3 მოუგონია;
Verse: 5     
მარჯვეთ აღმოთქვა4 ტყუილი,
Verse: 6     
არ ვეჭობ ცოდვა5 ჰგონია:
Verse: 7     
თავსა6 ლაშქარი დაგვესხა,
Verse: 8     
წაგვართვეს, რაცა გვჰქონია!"7


Page: (118) 

Strophe: 66  
Verse: 1     
მათ დია გაიმართალეს
Verse: 2     
ესე ამბავი თქმულია;
Verse: 3     
უთხრეს, თუ: "მარტო რით მორჩი,
Verse: 4     
ან შეგრჩა ბეჩავ სულია?"
Verse: 5     
მან ამოკვნესით უამბო:
Verse: 6     
"მიკვირს, რად მიდგას სულია!
Verse: 7     
მე თქვენმა მადლმა დამიცვა,
Verse: 8     
ღვთისაგან დაფარულია!"1

Strophe: 67  
Verse: 1     
ატირდეს და შაებრალდეს1
Verse: 2     
თვისი2 შვილი, ტკბილად ჰკოცნეს3;
Verse: 3     
ხელ-განპყრობით ღმერთსა მადლი
Verse: 4     
შესწირეს და გაიოცნეს4;
Verse: 5     
გულს-მოდგინედ უმასპინძლეს,
Verse: 6     
მჭვრეტელთ5 ლხინი გაიოცნეს6
Verse: 7     
გორთა გორი7 განფრიადდა,
Verse: 8     
ცხვარ-ძროხანი დაუხოცნეს4.


Page: (119) 

Strophe: 68  
Verse: 1     
სამშობლოთა დასტურებით
Verse: 2     
მათ ეგონათ მონარჩომი:
Verse: 3     
"მადლი ღმერთსა, რათგან ასე
Verse: 4     
გარდაგვირჩა ჩვენი ტომი!"
Verse: 5     
განსვენებად მიიწვიეს,
Verse: 6     
დაუცალეს ერთი გომი.
Verse: 7     
ნაომარმა მიიძინა,
Verse: 8     
მკლავზედ მიწვა ვითა ლომი1.


Section: X*  
Strophe: 69  
Verse: 1     
ტერტერა მოჰყავს, მოვიდა1;
Verse: 2     
კაცი მოდის გულ-დაწყლული2;
Verse: 3     
თქვა: "ცოცხალს ვეღარ3 მიუსწრებ4,
Verse: 4     
გამიშვია მძიმედ5 წყლული6;
Verse: 5     
თუ მომკვდარა7, მეცა მოვკვდე,
Verse: 6     
ესე არსო პირი სრული8;


Page: (120) 

Verse: 7     
თუ მეღირსა ნახვა მისი,
Verse: 8     
მომეცემის სი სიხარული!"9

Strophe: 70  
Verse: 1     
შევიდეს1 სახლში კაცი და
Verse: 2     
ტერტერა გაჩქარებული.
Verse: 3     
მიმოიხედეს3, ვერ ჰპოვეს4,
Verse: 4     
ვერც მკვდარი, ვერცა რებული5.
Verse: 5     
მაგარის თოკით ბებერი6
Verse: 6     
იხილეს დაკიდებული.
Verse: 7     
ტერტერა ფიქრსა მიეცა7,
Verse: 8     
შეიქნა8 განკვირვებული.

Strophe: 71  
Verse: 1     
მას კაცსა ჰკითხავს1 ტერტერა2:
Verse: 2     
"ეს3 რა ჰკიდია ჭერასა?"
Verse: 3     
მას კაცს ჯავრისგან4 კბილები
Verse: 4     
შეეკრა5, მიხვდა ვერასა;
Verse: 5     
თავს შემოიკრა6, შეჰკივლა7:
Verse: 6     
"ვაიმე, ჩემსა წერასა!8
Verse: 7     
მაცდინა9 თემის შარამან,
Verse: 8     
ვერას მივხვდიო, ვერასა!"10

Strophe: 72  
Verse: 1     
კვლავ თავსა დაჰგმობს: "უჭკუოვ1,
Verse: 2     
რად იქმენ დია2 სულელი?


Page: (121) 

Verse: 3     
რად არ იცნობდი ფოლორცსა?3
Verse: 4     
ჩემზედ შეჰყარა სულ ელი!4
Verse: 5     
შენ, ჩემო თაო ბედ-შაო,
Verse: 6     
აწ სინანულსა სულ ელი!
Verse: 7     
რად ენდობოდი, ვის ტანი
Verse: 8     
ჰქონდა ლერწამი, სულ ლელი?!"5

Strophe: 73  
Verse: 1     
ჩამოხსნეს იგი ბებერი
Verse: 2     
გამქრალი, სულ-დაღებული;
Verse: 3     
ტანთა გახადეს, გასინჯეს:
Verse: 4     
იყო სისხლითა ღებული.
Verse: 5     
შვილი თავ-პირსა იცემდა:
Verse: 6     
"სად ვეგდე წყალ-წაღებული?
Verse: 7     
მე მოჰვკალ ჩემი მშობელი
Verse: 8     
და ვიქმენ პირ-დაღებული"1.


Page: (122) 

Strophe: 74  
Verse: 1     
იტყვის და იგლოვს1: "დედაო,
Verse: 2     
რა გიყავ? ვერა გხედაო!2
Verse: 3     
შემქნია გულსა ბნედაო,
Verse: 4     
არავინ მიჩანს3 მწედაო!
Verse: 5     
პირ-შავი დაგტირ ზედაო4,
Verse: 6     
მარამ5 ვერ გაგიბედაო!6
Verse: 7     
აღმზარდე7 კაის ზნედაო8,
Verse: 8     
აწ მე ამ ჭკუით მხედაო!"9

Strophe: 75  
Verse: 1     
ტერტერას1 ეტყვის: "მაცთუნა
Verse: 2     
მე ქვეყნათ მისმა ქცევამან:


Page: (123) 

Verse: 3     
ფოლორცთა შინა ძვრებოდა,
Verse: 4     
ღონე მიმხადა დევამან;
Verse: 5     
დასწყევლე სულით და ხორცით,
Verse: 6     
ნუ თუ უწიოს წყევამან!"
Verse: 7     
ტერტერა ეტყვის: "იკმარე.
Verse: 8     
ადამ აცდუნა ევამან!"

Strophe: 76  
Verse: 1     
კვლავ ეტყვის კაცსა ტერტერა:
Verse: 2     
"მოეგე გულის-ხმასაო!
Verse: 3     
რაც გითხრა, უქმათ ნუ შესცვლი,
Verse: 4     
ყური მოუპყარ თქმასაო!
Verse: 5     
მე შენთვის გული შემტკივა,
Verse: 6     
ვითა შვილსა და ძმასაო!"
Verse: 7     
კაცი დაჩუმდა. ტერტერამ
Verse: 8     
ანდერძი შეუტმასნაო.

Strophe: 77  
Verse: 1     
შესუდრეს იგი ბებერი;
Verse: 2     
ნათრევსა გვანდა მელასა.
Verse: 3     
ტერტერა ხელთა იგდებდა
Verse: 4     
ნაკრაულებსა ძველასა;
Verse: 5     
გულშიგან გაიღიღინა:
Verse: 6     
"მე შაბათსა ვჭამ წელასა!"


Page: (124) 

Verse: 7     
დამარხეს ბერი ბებერი,
Verse: 8     
გამოასალმეს ყველასა1.

Strophe: 78  
Verse: 1        
კაცმან გოდებით,
Verse: 2        
გლოვა-ბოდებით
Verse: 3     
დედას გასტირა: "მიხვალ გარებსა!
Verse: 4        
შვილის მონებით,
Verse: 5        
უცხოს გონებით,
Verse: 6     
ვეღარ გიხილავ: განვლი კარებსა!
Verse: 7        
მობინდარებით,
Verse: 8        
სულის მთქნარებით,
Verse: 9     
მე აქ მიტევებ შეუწყნარებსა?!
Verse: 10        
ობოლ-მდარებით,
Verse: 11        
გულ-დამდნარებით,
Verse: 12     
სევდას მიახლებ სამსალ-მწარე[ბ]სა!

Strophe: 79  
Verse: 1        
"დედავ, რად დახე
Verse: 2        
ეგ ტურფა სახე?
Verse: 3     
მდუმარედ გნახე, "ვა" შემოვსძახე!
Verse: 4        
ცნობა-მიხდილი
Verse: 5        
და თავ-მოხდილი,
Verse: 6     
გტირ, ხარ მიცვლილი; ეს რა მოვჩმახე!
Verse: 7        
შენი სამარე
Verse: 8        
მეცა დამარე,
Verse: 9     
ვითამ არს არე, - ეს განვიზრახე.
Verse: 10        
ძუძუვ და უბე,
Verse: 11        
შვილს გული ულბე,
Verse: 12     
ნუ დაიგუბე, თორემ გამლახე!


Page: (125) 

Strophe: 80  
Verse: 1        
"დედავ, მშვიდობით!
Verse: 2        
და ღვთის მინდობით
Verse: 3     
მე გესალმები, - ეს არის ჰსწორე!
Verse: 4        
იყავ ცხონებით,
Verse: 5        
ვარდის კონებით,
Verse: 6     
შვება-ლხენითა, კეთილ-მამდორე!
Verse: 7        
რძალმა გიმარცხა,
Verse: 8        
გზა დაგიფარცხა,
Verse: 9     
შენ გუნდთ შეგრაცხა; ტკბილად იცხოვრე!
Verse: 10        
აწ მას ვიპოვნი,
Verse: 11        
აღარ ვიყოვნი,
Verse: 12     
ვადნო, ვით თოვლი, ეშმაკის მორე!"


Section: XI  
Strophe: 81  
Verse: 1     
საჩქაროდ წიგნი მისწერა
Verse: 2     
კაცმან თავის ცოლეურსა:
Verse: 3     
"წყრომითა გწერ, არ სიტკბოთი
Verse: 4     
წიგნსა სისხლში მორეულსა,
Verse: 5     
ასრე გხედავ დღეის წაღმა,
Verse: 6     
ვით ჩინელს კაცს შორეულსა,
Verse: 7     
დაგხოც ერთად დედ-მამ-შვილთა,
Verse: 8     
ვით ნადირსა1 გარეულსა!

Strophe: 82  
Verse: 1     
"რაც მე მიყო თქვენმა ქალმა,
Verse: 2     
არ უქნია არა რძალსა!
Verse: 3     
ეშმაკობით მომაკვდაობს,
Verse: 4     
გამოილევს ღონე-ძალსა;


Page: (126) 

Verse: 5     
ქმარს ფლიდობით გამიტყუებს;
Verse: 6     
ოდეს გავალ, წაჰკლეტს კარსა;
Verse: 7     
საცემარად დედამთილზედ
Verse: 8     
კეტს აიღებს, ვით მაჟარსა!

Strophe: 83  
Verse: 1     
"თუ სიკვდილი არ გინდოდესთ,
Verse: 2     
გამოგზავნეთ! ჰყო რა მძახმა!
Verse: 3     
რად მომიკლა სატრფო დედა?
Verse: 4     
რად დაჰკიდა ჭერში ფრახმა?
Verse: 5     
რად გაცოფდა ურცხვი, უცბი?
Verse: 6     
რად დაათრო ლუდმა, რახმა?
Verse: 7     
ჯერ დავიჭერ, ცხვირ-პირს ვათლი,
Verse: 8     
მერმე ...ეს1 ხუთმა ბახმა!"

Strophe: 84  
Verse: 1     
როს გაშალეს წიგნი მძახალთ,
Verse: 2     
მყის შეექმნათ ჭმუნვა-ურვა.
Verse: 3     
ნახა მკვლელმა დედამთილის,
Verse: 4     
იწყო თრთოლვა, ოფლში ცურვა.
Verse: 5     
ხმა შესძახეს: "ეს რა გვესმა?"
Verse: 6     
ჰკიოდიან: "უი-რვა-რვა!"
Verse: 7     
ზაფრანის ფერად ქცეული
Verse: 8     
ნახეთ ქალის პირის მურვა!

Strophe: 85  
Verse: 1        
უთხრეს დედ-მამამ,
Verse: 2        
რძალმა ძმამ და დამ:
Verse: 3     
"ჩვენ არ დავიდებთ შენის ქმრის სისხლსა!
Verse: 4        
"ხელ-შეკრულს მიგცემთ,
Verse: 5        
"დედას ვაფიცებთ!
Verse: 6     
"მოგკლავს უცილოდ როსკიპს, გაქნილსა!
Verse: 7        
"დედამთილის მკვლელს,
Verse: 8        
"ცეცხლს მოგიგზნებს მწველს,
Verse: 9     
"იქ ღმერთი წაგწყმედს, სატანად ქმნილსა!


Page: (127) 

Verse: 10        
"კაპასო, მქი ავ,
Verse: 11        
"ეშმაკის ქისავ,
Verse: 12     
ჯოჯოხეთს ჩასძვერ ბნელს აღმოქმნილსა!"


Section: XII*  
Strophe: 86  
Verse: 1     
თვალის შეთებით გაიჭრა
Verse: 2     
კაცი, აღარ არს ჭკუაზედ:
Verse: 3     
"იმ აფთრის დღენი დავლიო,
Verse: 4     
მოვაბა ცხენის ძუაზედ!"
Verse: 5     
ითხოვს სიდედრი შენდობას,
Verse: 6     
ვით კაცის-მკვლელი მოარზედ.
Verse: 7     
სიძე არ უსმენს: "მოვჰკლაო,
Verse: 8     
უწყალოდ განვჰკვეთ შუაზედ!"

Strophe: 87  
Verse: 1     
სიდედრი ცრემლით, ვედრებით
Verse: 2     
სიძეს ეხვევის ყელზედა:
Verse: 3     
"თუ დღე მინდოდეს უშენოდ,
Verse: 4     
მყის დამიბნელდეს მე მზე, და!
Verse: 5     
ვამართლო ქალი, - არა ჰხამს:
Verse: 6     
შეცოდება აქვს თქვენზედა;
Verse: 7     
მაგრამ გეაჯი, არ მოჰკლა,
Verse: 8     
არ გარდმიჩეხო კლდეზედა!"

Strophe: 88  
Verse: 1     
მიუგო სიძემ სიდედრსა:
Verse: 2     
"მკლავს, მომერია სევდაი!
Verse: 3     
რა მიყო მტერმან ღვთისამან,
Verse: 4     
რაზე მომიკლა დედაი?
Verse: 5     
როს ვნახე ჭერში კიდული,
Verse: 6     
მჰსწრაფლ დამემართა ბნედაი;
Verse: 7     
ვერც გავჰსძლებ მეცა, თუ ნაცვლად
Verse: 8     
თავს არ დავარტყი ხვედაი!"


Page: (128) 

Strophe: 89  
Verse: 1     
ეს ჰსთქვა, საჩქაროდ ხმალ-მოწვდით
Verse: 2     
მივარდა ცოლსა, ვით ლომი:
Verse: 3     
"ნუ ჰგონებ, ცოცხალს აწ შენს თავს
Verse: 4     
ამ ქვეყნად ჰქონდეს სადგომი!
Verse: 5     
დედამთილის მკვლელს სიმაგრედ
Verse: 6     
მომიგონია1 სად გომი?
Verse: 7     
ერთს ასეთს დაგკრავ, სული გხდეს,
Verse: 8     
მეორე აღარ განდომი!"

Strophe: 90  
Verse: 1     
ამისი მსმენი1 პირს იხოკს
Verse: 2     
სულთქმა-ვახ-ვახით რძალუა:
Verse: 3     
"სიკვდილის სასმელს მასმევენ,
Verse: 4     
აღარ მაქვს ღონე-ძალუა!
Verse: 5     
კვლაცა ვეცადო, საფერო
Verse: 6     
სიტყვა შევმზადო მალუა!
Verse: 7     
"ტკბილად ვეუბნე ყელ-გდებით,
Verse: 8     
დაულბო გულ-კლდე-სალუა!

Strophe: 91  
Verse: 1        
ქალი ჰსტირს ნაზად,
Verse: 2        
ხმას აწყობს საზად:
Verse: 3     
"ვაი თუ ხმალი მიჭიროს გაზად!
Verse: 4        
"ლომო და მზეო,
Verse: 5        
"გიწევ მკლავზეო;
Verse: 6     
"აწ მკლავ წამზეო, მხდი ერთ ნაგაზად!?
Verse: 7        
"მზე ხარ მარდია,
Verse: 8        
"ჰქმენ ნავარდია,
Verse: 9     
"ესა ვარდია1 იყნოსე მაზად.
Verse: 10        
"შენთვი ურვილსა,
Verse: 11        
"გნუკავ ურვილსა,
Verse: 12     
"გულ-დაბურვილსა, გამხადო რაზად!"


Page: (129) 

Strophe: 92  
Verse: 1     
მიუგო ქმარმან მედგრად, მგელურებ:
Verse: 2     
"ჰქოვლობ და კუდს ჰსძრავ ტურა-მელურებ!
Verse: 3     
მართლად თავსა ჰსდებ, ჰსტირი ბერულებ,
Verse: 4     
მაგრამ შხამს მასხამ გულს, მჰკბენ გველურებ!
Verse: 5     
სიკვდილს იგონებ, გამაველურებ,
Verse: 6     
გესლის დამთხევი თვალს მიირულებ!
Verse: 7     
დედამთილს მოჰკლავ, სისხლში იცურებ,
Verse: 8     
ხან მუხლზედ იცემ, ხან გარდიბრუნებ!"

Strophe: 93  
Verse: 1        
ქალი დუმილით,
Verse: 2        
ეშყით, სურვილით
Verse: 3     
ზის ხელ-მოჭდობით, ცრემლს აფრქვევს ხშირად:
Verse: 4        
"დამატყდით, მთანო,
Verse: 5        
ხენო და კლდენო,
Verse: 6     
გულის ხელმწიფე მჰყავს განაპირად!
Verse: 7        
ნეტავი იმ დღეს,
Verse: 8        
რომ გამიღიმდეს,
Verse: 9     
ბროლის მკლავზედან ვიხილო ძილად!
Verse: 10        
მონას მოლარეს,
Verse: 11        
მისთან მწოლარეს,
Verse: 12     
ლალის ბაგითა მკოცნიდეს ტკბილად!"


Section: XIII  
Strophe: 94  
Verse: 1        
ბერები დასად,
Verse: 2        
ტერტერა ასად,
Verse: 3     
შესარიგებლად მოვიდნენ მალვით.
Verse: 4        
ეს უთხრეს სიძეს:
Verse: 5        
"წინ ჰსჯული გვიძეს,
Verse: 6     
უნდა გაუწყოთ, ბრძენთ ჰსთქვეს უმალვით.



Page: (130) 

Verse: 7        
ჰსჯულით ვამტკიცებთ,
Verse: 8        
შენ ღმერთს გაფიცებთ,
Verse: 9     
შენს ცოლს შერიგდი, გმონებდეს კრძალვით!
Verse: 10        
სიდედრ-სიმამრით,
Verse: 11        
შვება-სიწყნარით,
Verse: 12     
ლოცვა-კურთხევით წახვიდე დავლით!"

Strophe: 95  
Verse: 1     
მიუგო კაცმან: "მოძღვარნო
Verse: 2     
და ჩემი სულის მამანო!
Verse: 3     
მორჩილ-ვარ თქვენის ჰბრძანების;
Verse: 4     
დედის სიკვდილმან მე მავნო.
Verse: 5     
იმისი ცოდვა იტვირთოს
Verse: 6     
ამ ჩემმა ცოლმან, ამანო!
Verse: 7     
რადგან შუა ხართ, არ მოვჰკლავ,
Verse: 8     
ცოდვა ზღოს მისმან თავმანო!"

Strophe: 96  
Verse: 1     
შერიგდენ მოძღვრით ცოლ-ქმარნი,
Verse: 2     
დაწერეს ფიცის წიგნები.
Verse: 3     
ეს უთხრეს ქალსა ქმრისა-თვის:
Verse: 4     
"აღარ შემზადო ლიქნები!
Verse: 5     
დედამთილისა საფლავზედ
Verse: 6     
ზედ დააფარე ფიქლები,
Verse: 7     
იმისი სული იურვე,
Verse: 8     
სანამ ცოცხალი იქნები!"

Strophe: 97  
Verse: 1     
მოლხენით არის ძალუა,
Verse: 2     
არ შეიჩნია არაო.
Verse: 3     
ქმარს უთხრა: "ადრე ვისწრაფოთ,
Verse: 4     
სახლს ვეპატრონოთ ჩქარაო.
Verse: 5     
არ იცი, ჩემო სიცოცხლევ,


Page: (131) 

Verse: 6     
შინ არავინ გვყავს, არაო?!
Verse: 7     
დედამთილის საქონელი
Verse: 8     
ეგებ სხვამ მოიპარაო!"

Strophe: 98  
Verse: 1     
წარვიდა კაცი თავის სახლს;
Verse: 2     
ქალი უკან ჰსდევს ურცხვადრე;
Verse: 3     
ქმარს ჰკითხა: "ვეჭობ, დედამთილს
Verse: 4     
დარჩა კარგი რამ საჩადრე;
Verse: 5     
მის მოსახსენად მე მქონდეს,
Verse: 6     
რადგან არს ჩემი საკადრე.
Verse: 7     
მადლობა გვიღირს, რომ მოკვდა,
Verse: 8     
დავმარხეთ, მოვრჩით მას ადრე!"



Section: XIV  
დასასრული


Strophe: 99  
Verse: 1     
დასრულდა ესე ამბავი1
Verse: 2     
ტკბილად სასმენი რძლებისა.
Verse: 3     
დედამთილს ჰყვანდეს მორჩილი
Verse: 4     
რძალი ესეთი ნებისა:
Verse: 5     
მას ჰსცემდეს, სახლსა აქცევდეს,
Verse: 6     
იყოს გამყრელი ძმებისა;
Verse: 7     
ქმარს თავსა ჰსჭრიდეს სიურცხვით,
Verse: 8     
იყოს შემკვრელი გრძნებისა2.

Strophe: 100  
Verse: 1     
ამა მოლექსეს მარადის
Verse: 2     
აქვს სათხოვარი ორია, -


Page: (132) 

Verse: 3     
გეტყვით: თუ სადმე იხილოთ
Verse: 4     
შემცდარი, გაუსწორია,
Verse: 5     
"ფუ"-სა ნუ მეტყვით, შემინდეთ!
Verse: 6     
სწრაფათ ვსთქვი ესე, სწორია!
Verse: 7     
დასრულდა ესე ამბავი,
Verse: 8     
მართალი, არა ჭორია1.


Page: (133) 


Next part



This text is part of the TITUS edition of Besiki, Txzulebani.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.