TITUS
Ioane Bagrationi, Kalmasoba Grammar
Part No. 10
Previous part

Chapter: 9  
მიმღეობისათჳს, ნაწილი სიტყჳსა


Speaker: N  
Sentence: 1     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს მიმღეობა?

Speaker: I  
Sentence: 2     იოანემ: მიმღეობა არს ნაწილი სიტყჳსა, რომელიცა სახელობით დანიშნავს არსებისა საქმეთა, ქმნათა ანუ მოქმედებითა, გინა ვნებათა არსებითასა ჟამსა ქუ̂ჱშე უპიროდ.
Sentence: 3     მიმღეობა მექონ არს სახელისა და ზმნისა თჳსებისაცა; მაგალითი: შემოქმედი, დამბადებელი, დაბადებული, ცხოვნებადი, დასაწერელი და სხუ̂ანი.

Speaker: N  
Sentence: 4     ნიკოლაოსმან: მიმღეობა რომლითა ეზიარების ყოველთა ნაწილთა სიტყჳსათა და რომლითა განეყოფის?

Speaker: I  
Sentence: 5     იოანემ: ოდესაც ვიტყვით, რომელ მიმღეობა არს Page of ed.: 191  ნაწილი სიტყვისა, მაშინ თქმითა ამით ეზიარების სხუ̂ათა ყოველთა სიტყჳს ნაწილთა; ხოლო თქმითა ამით, რომელიც არსებისა საქმეთა მერმეცა ქმნათა ანუ ვნებათა არსებათასა დაჰნიშნავს ქუ̂ჱშე ჟამისა ანუ დროჲსა, ამით განეყოფის სახელსა, ნაცუ̂ალსახელსა და სახელზმნასა და კუ̂ალად ოთხთა მათ უნიშნოთაცა, მით რამეთუ, სახელი ნაცუ̂ალი და ოთხნიცა იგი უნიშნონი არა არიან არსებისა ქმნათა და ვნებათა მნიშვნელნი; ხოლო სახელზმნა დაღათუ მნიშუნელ [არს] ქმნათა და ვნებათაცა არსებისათა, არამედ არა ჟამისა ქუ̂ჱშე, ხოლო დართვითა ამით უპიროდ განეყოფის ზმნასა ამად, რომელ ზმნასა აქუ̂ს უკუ̂ჱ პირი, ხოლო მიმღეობა არა ითქმის პიროვნად, ვინაჲდგან არა ნიშნავს არსებითად პირსა.

Speaker: N  
Sentence: 6     ნიკოლაოსმან: რაოდენნი არიან თჳსებანი ანუ მდევარნი მიმღეობისანი?

Speaker: I  
Sentence: 7     იოანემ: ექუ̂ს: ნათესავი, ნაკუ̂ჱთი, სახე, რიცხჳ, დროManuscript page: A_71v   და ბრუნუ̂ა. ნათესავი ასე იმცენ: მიმღეობა, ვინაჲდგან ვითარცა ზედშესრული სახელი, ეგრეთ ჴმარებულ არიან სიტყუ̂ათა შინა. ამისთჳს ნათესავი მიმღეობისა სახელისამებრ არს საზოგადო. მაგალ(ითად): ქმნილი, მკერვალი, მწერალი, საქებელი და სხუ̂ანი, ხოლო ვინაჲდგან მიმღეობა ჰნიშნავს მოქმედებასა და ვნებასა, ამისთჳს ნათესავიცა მიმღეობისა ზმნისამებრ არს ანუ შემოქმედებითი, ანუ ვნებითი.
Sentence: 8     ნაკუჱთი მიმღეობისა ეგეოდენი და ეგევითარივე არს, ვითარცა სახელისა და ზმნისა. მარტივი, მაგალ(ითად): მეტყუჱლი. ხოლო ჰრთული, მაგალ(ითად): წინასწარმეტყუ̂ჱლი, აღწერილი და სხუანი.
Sentence: 9     სახეცა ეგოდენივე და ეგევითარივე, ვითარიცა სახელისა და ზმნისა; პირველი სახე, მაგალ(ითად): მოქმედი, მაწყინებელი, სხმითგარდასვლითი, მაგალ(ითად): მაწყინებინებელი, მოქმედებითი და სხუ̂ანი.
Sentence: 10     რიცხვი მხოლოობითი, მაგალ(ითად): მეტყუ̂ჱლი, ნაქმარი, საწერი და სხუანი. მრავლობითი, მაგალ(ითად): მეტყუ̂ჱლნი, ნაქმარნი, საწერნი და სხუ̂ანი.
Sentence: 11     დრონი უკუ̂ჱ მიმღეობისანი არიან სამ: აწმყოჲ, ნამყოჲ და Page of ed.: 192  მყოობადი. აწმყოჲს დროჲსა არს შემოქმედებითი, რომლისაცა ნიშანნი არიან მარცუ̂ალაკნი ესე თავად დასმულნი: მე, მმ, მო, მაგალ(ითად): მეტყუ̂ჱლი, მმექმი, მორბედი და სხუ̂ანი. ხოლო ბოლოდ მოსრულნი მარცუალაკნი არიან ესე: ჰი, დი, ვითარცა ზეით ჰსწერია, მეტყუ̂ჱლი, მორბედი და სხუ̂ანი, ხოლო ნამყოჲსა დროჲსანი: თავადა ნა, ბოლოდ რი, დი, ლი, მაგალ(ითად): ნაქმარი, ნაწერი, ნამზიდი, დაწერილი, ნამკი, ნახნავი და სხუ̂ანი. ნიშანნი მყოობადისა დროსანი: თავად სა, ბოლოდ ი, ელი, ადი, მაგალითი: საწერი, საქები, სანუკვარი, სამღერელი, საცმელი, ქმნადი, ჴუნადი, სწავლადი და სხუანი.
Sentence: 12     ბრუნუ̂ა აქუს მიმღეობასა ეგეოდენივე, რაოდენიცა სახელსა და იბრუნვის პირველისამებრ, ვითარცა ბრუნვაჲ სახელისა, მაგალ(ითად): შემოქმედი, შემოქმედისა, შემოქმედს; ქმნილი, ქმნილისა, ქმნილსა; საქები, საქებისა, საქებსა და სხუანი.
Sentence: 13     ხოლო უწყოდე ესეცა, ოდეს სახელ-ზმნაჲ იქმნების უმეშაობითად, მიმღეობაცა იქნების უმეშაობითად. მაგალ(ითად): მეტყუ̂ჱლი, მჯდომარე და სხუ̂ანი. და ოდეს სახელზმნა იქმნების შემოქმედებითად, მიმღეობაცა იქმნების შემოქმედებითი, მაგალ(ითად): Manuscript page: A_72r   ჰსჯა, მჰსჯელი, კუ̂ჱთა, მკუ̂ჱთელი და სხუანი.

Speaker: N  
Sentence: 14     ნიკოლაოსმან: ვითარ იქცევის მიმღეობა ზმნებრ სხმითგარდასვლითად?

Speaker: I  
Sentence: 15     იოანემ: ესრეთ მაგალ(ითად): მავასხებელი, მავასხებინებელი და სხუ̂ანი. და ესეგუარნი ყოველნი სხმითგარდასვლითნი არიან შემოქმედებითნი და არა უმეშაობითნი. ხოლო თუმცაღა მიითვალავს განმავითარებელთა მიმღეობა, ვითარცა ზმნაჲ ესგუარ: აღმწერელი, წარმსვლელი და სხუ̂ანი, მაგრამ ყოველნი მიმღეობანი არიან ვითარ სახელნი ზედშესრულნი.

Speaker: N  
Sentence: 16     ნიკოლაოსმან: კითხვისამებრ ღრმმატიკისა რაჲ არს ლექსი ესე თქმულად?

Speaker: I  
Sentence: 17     იოანემ: არს მიმღეობაჲ; ულად განკიდურებული; ნათესავისამებრ _ ვნებითი, ნაკუ̂ჱთისამებრ _ მარტივი, სახისამებრ _ პირველი სახე, რიცხჳსამებრ _ მხოლოობითი, ბრუნვისამებრ _ წრფელობითი, ჟამისამებრ _ ნამყოჲ, ხოლო იბრუნვის ესთა, მაგალ(ითად): თქმული, თქმულისა.

Speaker: N  
Sentence: 18     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე მაწუხებელთა?
Page of ed.: 193 
Speaker: I  
Sentence: 19     იოანემ: არს ვიდრემე მიმღეობაჲ, ელად განკიდურებული, ნათესავისამებრ _ მოქმედებითი, ნაკვეთისამებრ _ მარტივი, სახისამებრ _ სხმითგარდასვლითი, რიცხვისამებრ _ მრავლობითი, ბრუნვისამებრ _ მიცემითი და ჟამისამებრ _ აწმყოჲ.

Speaker: N  
Sentence: 20     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "ღვთისმეტყუ̂ჱლებულად"?

Speaker: I  
Sentence: 21     იოანემ: ეგე ვიდრემე ჰნიშნავს მიმღეობასა, ულად განკიდურებულსა, რომელიცა არს ნათესავისამებრ ვნებითი, ნაკუ̂ჱთისამებრ _ რთული, სახისამებრ _ პირველი სახე, რიცხვისამებრ _ მხოლოობითი, ბრუნვისამებრ _ მიცემითი, ჟამისამებრ _ ნამყოჲ.

Speaker: N  
Sentence: 22     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "საწერელად"? (ანუ საწერელსა)?

Speaker: I  
Sentence: 23     იოანემ: არს მიმღეობა, ელად განკიდურებული, რომელიცა არს ნათესავისამებრ ვნებითი, ნაკვეთისამებრ _ მარტივი, სახისამებრ _ პირველი სახე, რიცხვისამებრ _ მხოლოობითი, დროსამებრ _ მყოობადი და ბრუნვისამებრ _ მიცემითი გარნა იბრუნვის ესრეთ: საწერელი, საწერელისა, საწერელსა.
Sentence: 24     Manuscript page: A_72v   ნიკოლაოსმან: ნუუმე მიმღეობათა ჰქონენ ყოველსა ადგილსა ჟამი და ნათესავი ვითა ზმნასა?

Speaker: I  
Sentence: 25     იოანემ: არა. რამეთუ ოდესმე არა იქცევის ვითა ზმნაჲ, არამედ ვითა სახელი და ითქმიან მაშინ სახელად _ ზედშესრულად და აქუ̂ნ მხოლოდ გარემონი სახელისანი, ვითა ზემო გარდმოვეცით სახელისათჳს.




Next part


This text is part of the TITUS edition of Ioane Bagrationi, Kalmasoba Grammar.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.