TITUS Texts: Ioane Bagrationi, Kalmasoba Grammar

TITUS
Ioane Bagrationi, Kalmasoba Grammar
Part No. 13

Previous part

Chapter: 12
თჳს მეშჳდისა სიტყვის ნაწილისა, რომელ არს კავშირი

Speaker: N
Sentence: 1     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს კავშირი?

Speaker: I
Sentence: 2     იოანემ: კავშირი არს ნაწილი სიტყჳსა, რომელიცა მოჰკიდებს ურთიერთარს ლექსთა ანუ სიტყვათა და მით წესიერად აღმოჩენილ ჰყოფს. მაგალ(ითად): პეტრე და იოანე აღვიდოდეს ტაძრად, მე და მამა ერთ ვართ. პატივ ეც მამასა შენსა და დედასა შენსა, რათა დღეგრძელ იქმნე ქუ̂ჱყანასა ზედა, ნუ ფუცავ ცასა, ნუცა ქუ̂ჱყანასა. პატივ ეც სიბრძნესა, რათა საუკუნოდ მეფობდე.

Speaker: N
Sentence: 3     ნიკოლაოსმან: რომლითა არს კავშირი სხუ̂ათა უკუ̂ჱ სიტყჳს ნაწილთა ზიარ და რომლითა განყოფილ?

Speaker: I
Sentence: 4     იოანემ: ზიარ არს ამით, რომელ ესეცა სიტყვის ნაწილ არს. ხოლო განყოფილ ამით სხუ̂ათაგან, ვითარმედ ესე მოჰკიდებს ურთიერთარს სიტყუ̂ათა და ნაწილთა მისთა, ხოლო იგინი ვერა.

Speaker: N
Sentence: 5     ნიკოლაოსმან: რაოდენად იწვალების კავშირი?

Speaker: I
Sentence: 6     იოანემ: ათორმეტ სახედ, ესე იგი: 1) საერთწმასნო, Page of ed.: 202 ანუ წმა Manuscript page: A_77r   სვნითვნი, 2) განწუ̂ალებითი, 3) გარმიმღეობითნი ანუ პირისპირობითნი, 4) დაწყებითი, 5) უსრულოებითნი ანუ მიშვებითნი, 6) წინააღრჩევითი, 7) მიზეზობითი, 8) უკეთუობითი, 9) განმარტებითი, 10) ზედმოღებითი, 11) მეტნობითი, 12) იჭნობითი.
Sentence: 7     ა. საერთწმასნო:^* და ხოლო ესრეთუ̂ჱ, ეგრეთუ̂ჱ, ესრეთი, ვითარცა, არცა, ვერცა, ცა, უკუ̂ჱ, კუ̂ალად, მერმე, მერმეცა, მერმეღა, გინა, ანუ. ხოლო წერათა ანუ უბნობათა შინა ესე ზემოხსენებულნი უკუ̂ჱ ნიშანნი აკავშირებენ ესრეთ: მივიღეთ წყალობა მეფისა მიერ ჩუ̂ჱნ და ძმათა ჩუ̂ჱნთა. ხოლო ჩუ̂ჱნდა ნუ იყოფინ სიქადულ, გარნა ჯუ̂არითა უფლისათა. ჩუ̂ჱნ ვჰსდგევართ ესრეთუ̂ჱ, ვითარცა პირველ. და თქუ̂ჱნცა ეგრეთუ̂ჱ ეგენით, ვითარცა აღთქვით. ესრეთ მიყო მე უფალმან, ვერცა ამან სოფელმან და არცა სხვამან დაბადებულმან განმაშოროს სიყვარულსა მას ქრისტესსა. მე უკუ̂ჱ ჭირი დავითმინე, ვითარცა კეთილმან მოღუაწემან. მო-რა-ვი-დე მე კუალად თქუ̂ჱნდა სხუანიცა მოვიყუანენ ჩემთანა. განგიტეო შენ მერე. ძალგვიცს ქმნად მაგისა მერმეცა. იხილავთ თქუ̂ჱნ მერმედა ერთსა და მასვე სახესა. ვჰსდგეთ ანუ წარვიდეთ, გინა კიდე დავაცალოთ და სხუ̂ანი.
Sentence: 8     ბ. განწუ̂ალებითნი^* გინა, გინათუ, ანუ, ანუთუ, არამედ, ანუ, ხოლოთუ, უკეთუ, ხოლო უკეთუ და სხუ̂ანი.
Sentence: 9     ხოლო ესენიცა აკავშირებენ ესრეთ: სოფელსა ამას შინა გონიერი გინა უგუნური, ორნივე ითხოენ საზრდოსა. უმადლო არაოდეს იქმნების მადლობელ, გინათუ მისცე ყოველი მონაგები შენი. ჩუ̂ენგან ანუ მეგობართა ჩუ̂ჱნთაგან ჰსცანთ ეგე, ანუ თუ სხუ̂ათა ვისთაგანმე. ვინაიდგან ჰსწავლა Manuscript page: A_77v   ჰსცვალებს გონებასა კაცთასა ანუ ისწავე ჩუ̂ენგან, ანუ, ხოლოთუ Page of ed.: 203 გნებავს, სხუ̂ათაგან. უკეთუ ითნო განზრახუ̂აჲ ესე სარგებელს-არს შენდა, ხოლო უკეთუ არ ითნო, მიიღო უკუ̂ჱ დაკლებაჲ და სხუანი.
Sentence: 10     გ. გარემიმღეობითნი^* ანუ პირისპირობითნი არიან ესე: მაგალ(ითად): არამედ, გარნა, გარნათუ, თჳნიერ, მხოლოდ მარტოდ, ხოლო მარტოდ, ხოლო _ არამედ, გარნა _ ხოლო ვიდრე, ვიდრეღა, ვითარმედ და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: უკეთუ ჰსჯულსა ჰსჯი, არა ჴარ მყოფელ ჰსჯულისა, არამედ განმკითხუ̂ჱლ. არავინ არს ღმერთი სხუ̂ა, გარნა მხოლო იგი ერთი ღმერთი. მნებავს თქუ̂ჱნ ყოველთა ენათა სიტყუ̂ა უფროსღა, რათა წინასწარმეტყუ̂ჱლებდეთ. რამეთუ უფროჲს არს, რომელი წინასწარმეტყუ̂ჱლებდეს, ვიდრეღა რომელი იტყოდეს ენათა, გარნათუ რათა გამოსთარგმანებდეს, რათა კრებული აღაშენოს. სარწმუნოება თჳნიერ საქმისა კეთილისა მკუდარ არს.
Sentence: 11     მსახურება ჴელმწიფეთა კეთილ არს შენდა, მაგრამ თანაგაძს, რათა ფრთხილ იყო უწესოსა საქმისათჳს, რათა არა რაჲმე ბოროტი მოატყო თავსა შენსა. იქმოდე მარადის კეთილსა მხოლოდ და ნურაოდეს იქმ ბოროტსა, ნუ ეძიებ მარტოდ სარგებლობასა შენთჳს, არამედ საზოგადოებისათჳსცა. მონაზონსა თანააძს მხოლოდ მარტოდ ჰგება სენაკსა შინა თჳსსა და არა არევა ერთა თანა. ნუ გსურის მარტოდ სარგებლობაჲ თავისა შენისათჳს, ხოლო არამედ მოყვასისათჳსცა. თუმცა ჴელმწიფენი მოქადულობენ ძალითა თჳსითა, გარნა ხოლო იგინიცა მოკუდავ არიან. მიეც მოწყალება გლახაკსა უწინარეს ვიდრე თხოვისა. არა მნებავს მოსვლაჲ თქუ̂ჱნთანა, ვიდრეღა ყოველნი შევიძინე. მოსე დაჰსწერს სიმართლესა მას ჰსჯულისაგანსა, ვითარმედ: რომელმან ჰქმნეს იგი კაცმან, ჰსცხონდეს მას შინა.
Sentence: 12     დ. დაწყებითნი^* არიან ესენი, მაგალ(ითად): აწ, აწ Page of ed.: 204 უკუ̂ჱ, აწ ვიდრემე, Manuscript page: A_78   აწ სადამე, ხოლო აკავშირებენ ესრეთ:
Sentence: 13     დაჰსცხერ და დაუტევე ამაოებითი გულისთქმა შენი, ვინაჲდგან აწ ჟამი მოწევნულ არს სიბერისა შენისა. ხოლო კეთილისა საქმე ნუმცა გუ̂ჱწყინების, რამეთუ თჳსსა ჟამსა მოვიმკოთ. არათუ მოვმედრგეთ, აწ უკუ̂ჱ ვიდრე ჟამი გუაქუსღა, ვიქმოდეთ კეთილსა ყოველთა მიმართ. ვინაჲდგან მეცადინეობა ქმნად სხუ̂ათადმი კეთილისა. აწ ვიდრემე ჟამი არს, რათა შეუდგე მას, წარსულთა დღეთა შინა გვასწავებდი ჩუ̂ჱნ სულიერსა ჰსწავლასა, ისწრაფე აწ სადამე განმეორებად მისა ^*. უკეთუ ამას ხოლო ცხოვრებასა ვართ მოსავ ქრისტესა, უსაწყალობელეს ყოველთა კაცთასა ვართ, ხოლო აწ ქრისტე აღჰსდგა მკუდრეთით და იქმნა იგი დასაბამ შესუ̂ჱნებულთა.
Sentence: 14     ე. საუსრულონი^* ანუ მიშვებითნი. მაგალ(ითად): დაღათუ, დაღაცათუ, არათუ, თუმცაღა, უკეთუმცა, ხოლო თუმცაღა, ხოლო დაღათუ, მართალ არს, ვითარმედ და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებს ესრეთ: რამეთუ, დაღათუ, შეგაწუხებენ თქუ̂ჱნ წიგნითა მით, არა ვინანი, დაღათუმცა ვინანდი, ვხედავ, რამეთუ წიგნმან მან დაღათუ შეგაწუხნა თქუ̂ჱნ ჟამ ერთ. დაღაცათუ ნებსით თჳსით საფლავად შთახედ უკუდავო, არამედ ჯოჯოხეთისა ძალი დაარღვიე. არათუ ბრძანებით გეტყვი, არამედ სხუ̂ათა მოსწრაფებისათჳს. თუმცაღა ითნებთ ჩემ მიერ წინა დადებასა და გნებავსთ აღსრულებაცა მისი, გარნა ვეჭუ ამასზედა, რომელ სხუ̂ათა სათნო ყოფითა დაუტეოთ იგი. უკეთუმცა, უფალო ჩემო, ინებოთ ასე, მაშინ იქმნებით მადლობელ ჩემდა. მე არაოდეს ვლიქუნელობ მეგობართადმი ჩემთა, ხოლო თუმცაღა ჰსთქუას ვინმე სხუ̂აგუარ ყოფაჲ, იგი არს ჭეშმარიტ. ხოლო დაღათუ გინდეს, ძალგიცს[ვ\\]ყოფა ამისი.
Page of ed.: 205
Sentence: 15     ვ. წინა აღრჩევითნი^* ანუ მიშვებითნი. მაგალ(ითად): ვიდრეღა, ვიდრე, ვირე, უკეთუმცა და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: სიმდაბლეჲ უფრორე შუ̂ჱნის დიდ შემძლესა, ვიდრეღა ამპარტავნებაჲ, უმჯობეს არს ქორწინება, ვიდრე განხუ̂რვება. აცადეთ მაგას საქმესა, ვიდრე მოვიდეს მეგობარი შენი. რომელი იგი არავინ მთავართაგანმან ამის სოფლისამან იცნა, რამეთუ უკეთუმცა ეცნა, არამცა, უფალი იგი დიდებისა ჯუ̂არსა ეცუ̂ა და სხუანი.
Sentence: 16     ზ. მიზეზობითნი^*. მაგალ(ითად): რამეთუ, ამისთჳ, ნაცულად, ნაცუ̂ალწილ, მებრ, მჰსგავს, ვინაჲცა, ნუუკუ̂ჱ, ნუუმე, ოდეს, სადა ოდესმე, ვიდრემე, ვიდრემდის, ვინაჲდგან, რათა არა, რათა, მაგისთჳს, მით რამეთუ, ამისთჳს ვითარმედ, მით რომელ, ამად რომელ, რათამცა, რათამცა არა და სხუ̂ანი, ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: რამეთუ ჩვენ ჩუ̂ჱნ ყოველნი წარდგომად ვართ წინაშე საყდართა ღვთისათა და ამისთჳს თანაგუაძს, რათა ნაცულად ბოროტისა ვიქმოდეთ კეთილსა. ნუ ექმნები კაცსა ცრუსა თავდებ საქმეთა შინა, რათა არა ნაცუალ მისა მიგიღონ შენ აღნათქუამი იგი. მწუ̂ალებელთა უმეტეს წესად აქუსთ სიმდაბლისა წილ მზუ̂აობრობაჲ. ხოლო მართმადიდებელთა მზუ̂აბრობისა წილ სიმდაბლე. იქმოდე ყოველსავე საქმესა პატიოსანთამებრ კაცთა და არა ცრუთამებრ. ნუ მჰსგავს იქმნები ყრმათა მონებით, არამედ სისწრფოებით. ხოლო ამას დადგრომისათჳს მისისა უკუნისამდე წარუვალად აქუს მღუდელობა იგი, ვინაჲცა ყოვლითურთ ცხოვრებად შემძლებელ არს მათდა, რომელნი იგი მის მიერ მოუხდებიან ღმერთსა და სამარადისოდ ცხოველ არს მეოხად მათთჳს. ნუცა ვინ გაცდუნებს თქუ̂ჱნ ცუდითა Manuscript page: A_79r   Page of ed.: 206 სიტყვითა, რამეთუ ამისთჳს მოიწევის რისხუ̂ა ღვთისა ნაშობთა მათ ზედა ურჩებისათა, ნუუკუ̂ჱ იქმნებით მჰსგავს მათდა. ნუ ჰსცემთ ადგილ ეშმაკსა, ნუუმე წარგწყმინდეს თქუ̂ჱნ. მიუგებდე ჭეშმარიტად, ოდეს გკითხვიდეს მეგობარი შენი. ჰრქუ̂ა მას: პირისა შენისაგან გჰსაჯო შენ, მონაო ბოროტო! იცოდი, რამეთუ მე კაცი ვარ სასტიკი, მოვიღი სადა არა დავჰსდეჳ და მოვიმკი, სადა არა დავჰსთესდი. რამეთუ იყუ̂ჱნით ოდესმე ბნელ, ხოლო აწ ნათელ ჴართ უფლისა მიერ. აცადეთ აქა, ვიდრემე მოვიდე და მოვიყუანენ სხუანიცა ჩემთანა. ისწავეთ სიბრძნე, ვიდრემდის ვიყო თქუ̂ჱნთანა. მუშაკი ღირს არს სასყიდელისა თჳსისა, ვინაჲდგან ესეოდენ დაშურა ამას შინა. მომეცა მე საწერტელ ხორცთა ანგელოს სატანა, რათა არა აღვიმაღლო. რამეთუ ყოველივე თქუ̂ჱნთჳს არს, რათა მადლი იგი აღემატოს მრავალთათჳს და მადლობა იგი გარდაერიოს სადიდებელად ღვთისა. მესმის თქუ̂ჱნი უკუ̂ჱ გულსმოდგინება სწავლათა სიბრძნისა, და მაგისჳს მოგივლინე თქუ̂ჱნ მოძღუარი ესე, რათა უმეტეს მოგცეს თქუ̂ჱ შემეცნებაჲ სიბრძნისა. მემთვრალესა არა ძალუძს პატიოსანთა გუამთადმი ქცევაჲ, მით რამეთუ ვნებანი იგი მისნი არ უტევენ მას. მცონარება არს დასაბამი ყოვლისა უბედურებისა ამისთჳს, ვითარმედ იგი ვითარცა მოაძლურებს ჴორცსა, ეგრეთვე სულსა. მიუტევენ კაცთა შეცოდებანი მათნი, მით რომელ შენცა კაცივე ჴარ. შეგიყუარა შენ სულმან ჩემმან ამად, რომელ კაცი ჴარ სახიერი. ვიქმოდეთ უკუ̂ჱ კეთილსა, რათამცა სათნო ეყოს ღმერთსა. ნუ ვიქმთ ბოროტსა, რათამცა არა გვგმობდენ მოყუასნი ჩუ̂ჱნნი და სხუ̂ანი.
Sentence: 17     ჱ. უკეთუობითნი^* (თუობითნი ანუ პირობითნი) არიან ესე: თუ, თუ სადმე, უკეთუ, ოდეს, ოდესცა, ოდენ, სხუ̂ჱბრ, უკეთუ არა, ხოლო თუ მერმეღა, ხოლო უკეთუ არა, უკეთუ არაManuscript page: A_79v   და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: ისწავებენ სიბრძნესა, თუ არა. გინდეს, თუ სადამე ცხონდე. არა გვირგვინოსან იქმნების, უკეთუ ჰსჯულიერად არა იღვაწიოს. და ოდეს ისადილეს, Page of ed.: 207 ჰრქუ̂ა სვიმონ-პეტრეს იესო: სვიმონ იონასო! გიყუარმეა უფროს ამათსა? მე მაშინ შევრაცხ თავსა ჩემსა ბედნიერ, ოდესცა ოდენ ვიქმნები ყოველთა უკუ̂ჱ კაცთაგან საყუ̂არელ. ჭეშმარიტი მოძღუარი სხუადასხუ̂ჱბრ ასწავებს კეთილსა მოწაფესა თჳსსა. ნუ იქმ მალიად საქმესა, უკეთუ არა განიცადო იგი მართლიად. არა მნებავს ცილობის, ხოლო თუ ცილობის მინდეს, ვიტყოდე კადნიერად. პირველ სხუ̂ათა მიერ გამცენ და მერმეღა მე და არცა ერთსა გვისმინე სარგებელი შენი. ხოლო უკეთუ ვინმე გხდის თქუ̂ჱნ ურწმუნოთაგანი და გნებავს მოსვლაჲ, ყოველივე წინადაგებული თქუ̂ჱნი ჰსჭამეთ და ნურარას განიკითხავთ იჭვისათჳს. არავინ არს მართალ, გარნა ღმერთი მხოლო. უკეთუ ისმინოთ ჩემი, კეთილსა ქუ̂ჱყანასა ჰსჭამდეთ, ხოლო უკეთუ არა ისმინოთ ჩემი, მახვილმან შეგჭამნეს თქუ̂ჱნ, რამეთუ პირი უფლისა იტყოდა ამას.
Sentence: 18     თ. განმარტებითნი^*. არიან შემდგომნი ესე. მაგალ(ითად): ესე იგი, რეცა, ესე იგი არს, ესე არს ესე, ანუ, გინა, მაგალითებრ, რომლითა მაგალითითა, ვითარცა, ვითა, რომელ, რომელ არსი და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებს ესრეთ: მაგალ(ითად): რომელი გარდამოხდა ზეცით ჩუ̂ჱნთჳს ძე ღვთისა იესო ქრისტე, ესე იგი მაცხოვარი ცხებული და ესე აღადგენს მკუდართა, ვითარმედ რეცა ღმერთ ყოფს მათ. იქმნა ორთაგან ერთი, ესე იგი არს ღვთაებისაგან და კაცებისა, ხოლო ერთი იგი ორთავე შინა ბუნებათა იცნობა ჭეშმარიტებით. ესე არს ესე საღმრთოსა შინა და კაცობრივსა. ესე არს დღე უფლისა, ვიხარებდეთ და ვიშვებდეთ ამას შინა. სიყუ̂ა Manuscript page: A_80r  რული არასადა დავარდების, გინა თუ წინასწარმეტყუ̂ჱლებანი განქარდნენ, ანუ თუ ენანი დავეჰსცხრენ, გინათუ მეცნიერებანი განქარდენ. ნება ღვთისა ერთ არს და ნებებულ მრავალ. ვითარცა მაგალითი: ხედვა თუ̂ალისაგან ერთ არს და ხილულ მრავალ. სიმდიდრე თუ გარდამერეოდეს, ნუ შეაპყრობ გულსა შენსა, მით რამეთუ ანგაარება არს ძირი Page of ed.: 208 ყოვლისა ცოდვისა, ვითარცა იტყვის მოციქული. მაგალითებრ: ვერცა ანგაართა სასუფეველი ღვთისა დაიმკვიდრონ. უბნობ თქუ̂ჱნ, რომელ ძველთა წერილთა უმჯობეს არიან ახალნი წერილნი. მითხარ მე, თუ რომლითა მაგალითითა დამიმტკიცეთ მე. ვითარცა სურინ ირემსა წყაროთა მიერ წყალთასა, ეგრეთ სურინ სულსა ჩემსა შენდამი, ღმერთო. ვითარ განდიდნენ საქმენი შენი, ღმერთო, და ყოველივე სიბრძნით ჰქმენ სოფლისა ამის ამოვნებაჲ. ესრეთ სათანადო არს შერაცხუ̂ად, ვითა განაქარვებდი. საღმრთოსა ალითა აღტყინებულმან წმინდამან დედოფალმან ქეთევან არარად რაცხა წადილი ბილწისა შაჰბაზისნი და არცა რომელ ჰრიდა რისხუ̂ასა მისსა, და ვადიდოთ ჩუ̂ჱნ ღუაწლი მისი, რომელ არს მეოხ წინაშე ღვთისა ჩუ̂ჱნ ყოველთათჳს და სხუ̂ანი.
Sentence: 19     ი. ზედმოღებითნი^*, ანუ კიდურ მდგომოებითნი, მაგალ(ითად): სადამე, სამე, აწ, მაშასადამე, აწ სადმე, ანუ არა, მაშა, ვითანა, ამისთჳს და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: ვინაჲდგან განბანილ ჴარ წმინდითა საბანელითა, გიღირს სადამე შეუმწიკულად დაცუ̂აჲ საბანელისა, ხოლო ვინაჲდგან შეუმწიკლოდ ღირს შენდა დაცუ̂აჲ საბანელისა, ბეჭედიცა სამე ჴამს შენდა შეუმწიკლოდ, ხოლო აწ ქრისტეს იესოს მიერ თქუ̂ჱნ, რომელი ეგე ოდესმე იყუ̂ჱნით შორს, იქმნენით მახლობელ სისხლითა მით ქრისტესითა. და ვინაჲდგან აწ არა შორავ შენ, მაშასადამე განგიმზადებიეს გონებაჲ შენი დაახლოებად მისა. ხოლო აწ სადამე თანა გაძს, რათა იყო ფრთხილ, რათა არა იძიოს შური ეშმაკმან და განგაშოროს მას. ვიანჲდგან ნანდვილ ძეობაჲ მიგიღებიეს ღვთისა, Manuscript page: A_80v   ანუ არა ვიტყვით? მამაო ჩუ̂ჱნო, რომელი ჴარ ცათა შინა; აჰა, მადლით ძეობილნი ვართ სადამე ღვთისა. მაშა ვეგნეთ ძეობასა ღვთისასა და ნუ ვიქნებით ძე ეშმაკისა და შეუდგეთ მას, ვინა გვიხსნა ჩუ̂ჱნ სიკვდილისაგან და ივნო ჩუ̂ჱნთვის, ჩუ̂ჱნცა ამისთჳს თანა გუ̂აძეს, რათა ვივნოთ მისთჳს. Page of ed.: 209
Sentence: 20     ია. მეტნობითნი^*. არიან ესენი, მაგალ(ითად): უკუ̂ჱ, ვიდრემე, ვინა, ხოლო, რა, ღა, სადამე, მცა, რე. ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: არა მცირე უკუ̂ჱ შრომაჲ მივიღე ჰსწავლასა შინა ფილოსოფიისასა, რათა ზედმიწევნით გამოვსცნო ძალი მისი, და შენცა ვიდრემე თანაგაძს შრომაჲ ჩემთანა ამას ზედა, ვინა და სხუათაცა უ̂ჴმს ჩუ̂ჱნთანა მოწაფე ყოფად, მე მაშინ ხოლო ვიქცეოდე სასწავლოთა შინა, ვისწავებდ და ვასწავებდ. ხოლო ოდეს რა ვიქცეოდი მოძღუ̂ართა თანა, ვაქებდი და ვიქებდი. შესულასავეღა ჩემსა მაქუნდა ესგუარი გულსმოდგინება, რომელ მოკლესა ოდენ ჟამსა სრულ სადამე მეცნავ ვიქმენ ყოელთა სწავლათა და მექმნამცა მიზეზ გულსმოდგინება იგი სხუათაცა უკუ̂ჱ სწავლათა, და უფრორე ამით განბრძნდა გონებაჲ ჩემი.
Sentence: 21     იბ. იჭნობითნი^*, ანუ მიმყოვრებითნი. მაგალ(ითად): ნუ უკუ̂ჱ, ნუუმე, ნუსადა, გარდა, გარდა ამისა, სხუ̂ჱბრ, კუალად, შემდგომად, უკანასკნელ და სხუ̂ანი. ხოლო აკავშირებენ ესრეთ: კეთილმან ღვაწლმან მაგან თქუ̂ჱნგან ნუუკუ̂ჱ ამაოდ განვლო. ნუუმე მართლად უბნობდე მაგას, ნუსადა განმეშორები ჩემგან. გარდა კიდე მაგისა, სხუ̂ა რაჲ იცი? გარდა ამისა უწყი, რომელ მრავალნი სხუ̂ადასხუ̂ჱბრ უბნობენ შენთვის, მაგრამ კუალად მაქუს იმედი, რომელ შემდგომად, ანუ უკანასკნელ უფრო კეთილად წარემართოს ღუ̂აწლი ეგე თქუ̂ჱნი და არა იქმნეს ამაო.

Speaker: N
Sentence: 22     ნიკოლაოსმან: ვითარ გონებთ, კავშირთა ემდევრების ნაკუ̂ჱთი, ანუ მარტივი, ანუ რთული ლექსი, ვითარცა სხუ̂ათა სიტყვის ნაწილთა?
Sentence: 23     Manuscript page: A_81r   იოანემ: კავშირთა უკუ̂ჱ ემდევრების ნაკუ̂ჱთი. მაგალ(ითად): მარტივისა ესრეთ: ვითარ, ცა, ხოლო ჰრთულისა: Page of ed.: 210 მაგალ(ითად): ვითარმცა, ამისთჳს, ვითარმედ და სხუანი. ხოლო კავშირნი სახეთა შორის თჳსთა ურთიერთარს იცუ̂ალებიან, გარნა მისთა იცნობებიან, რომლისაცა არს ჰაზრი. აგრეთვე სახეთა შორის კავშირთასა შემოღებულ არიან თანდებულნიცა და ზმნიზედანი, გარნა ოდეს ესენი მოჰკიდებენ ურთიერთარს ლექსთა ანუ სიტყუ̂ათა, მაშინ არიან კავშირ.

Speaker: N
Sentence: 24     ნიკოლაოსმან: კავშირსა შინა ვითარ მოქმედებს "და" ლექსთა შინა?

Speaker: I
Sentence: 25     იოანემ: ესთა ვიდრემე, მაგალ(ითად): სათნოებად საღმრთოდ იწოდებიან: სარწმუნოება და სასოება და სიყუარული. ხოლო აქა იხილე, თუ ვითარ იქმნა დონ-ანისა შეწებება ლექსთა.

Speaker: N
Sentence: 26     ნიკოლაოსმან: ვითარ ამოქმედებს "ხოლო" სიტყუ̂ათა?

Speaker: I
Sentence: 27     იოანემ: ესრეთ უკუ̂ჱ, მაგალ(ითად): დაღათუ ყოველნი დაბრკოლდნენ შენდა მომართ ამას ღამესა, რომელი არა არს ესე შესრულებულ. "დაღათუ" სიტყუ̂ა არს და გარმიმღეობითითა შესრულდების კავშირითა ესრეთ: ხოლო მე არასადა დავბრკოლდე.

Speaker: N
Sentence: 28     ნიკოლაოსმან: რომელნი არიან კავშირთანი, რომელნიცა სხუ̂ათა და სხუ̂ათა ქუ̂ჱშე დაიდებიან?

Speaker: I
Sentence: 29     იოანემ: არიან შემდგომნი ესე: მაგალ(ითად): პირველი _ ხოლო მეორე _ ანუ, მესამე _ გინა, მეოთხე _ ვიდრემე. პირველი უკუ̂ჱ არს საერთწმასნო და დაიდების განწვალვითსა ქუ̂ჱშე და გარე მიმღეობითისა. ხოლო მეორე, მესამე არიან კავშირნი განწუალვითნი და სიტყუ̂ასა შინა დაიდებიან საერთწმასნოდცა. ხოლო მეოთხე არს ზმნიზედა დროებითი და სიტყუ̂ასა შინა კავშირად მეტნობითად დაიდების.

Speaker: N
Sentence: 30     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "იდუმალ"?

Speaker: I
Sentence: 31     იოანემ: ოდესმე იქმნების თანდებულად, მიიღოს რა ძიებაჲ, და ოდესმე არს ზმნიზედაჲ უცხადოებითი.

Speaker: N
Sentence: 32     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "კუ̂ალად"?

Speaker: I
Sentence: 33     იოანემ: ოდესმე არს ზმნიზედა მრჩობლებითი, მოეკიდოს რა ზმნათა, და ოდესმეა კავშირი საერთწმასნო.

Speaker: N
Sentence: 34     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "აწ"?
Page of ed.: 211
Speaker: I
Sentence: 35     იოანემ: არს ვიდრემე ზმნიზედა ჟამობითი და ეგრეთვე დაწყებითი კავშირი.
Sentence: 36     Manuscript page: A_81v   ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "რა"?

Speaker: I
Sentence: 37     იოანემ: არს ვიდრემე ზმნიზედა კითხვითი და ეგრეთვე მეტნობითი კავშირი.

Speaker: N
Sentence: 38     ნიკოლაოსმან: რაჲ არს ლექსი ესე "ვინა"?

Speaker: I
Sentence: 39     იოანემ: არს ვიდრემე ზმნიზედა ადგილობითი და კავშირი მიზეზობითი.

Speaker: N
Sentence: 40     ნიკოლაოსმან: ლექსი ესე "უფროს" რაჲ არს?

Speaker: I
Sentence: 41     იოანემ: არს ზმნიზედა წინააღრჩევითი და ჴშირობითიცა.

Speaker: N
Sentence: 42     ნიკოლაოსმან: ლექსი ესე "უწინარეს" რაჲ არს?

Speaker: I
Sentence: 43     იოანემ: არს ვიდრემე ზმნიზედაჲ ჟამობითი და წესებითი.

Sentence: 7n.1     საერთწმასნო კავშირად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ თჳნიერ წმასვნისა არარაჲსა დამნიშუ̂ნელ არს, რამეთუ წინასიტყუ̂ასა თანა წმასვნილ არს შემდგომი სიტყუ̂აჲ, ვითარ იგი ცხად არს ზემორე.^{^}
Sentence: 8n.1     განწუ̂ალვითად კავშირად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ ანუ განჰსწუ̂ალავს საქმესა და ანუ გუ̂ამსა, ხოლო ოდეს რა განჰსწუ̂ალოს საქმე, შეიერთოს გუ̂ამი, და ოდეს განჰსწუ̂ალოს გუ̂ამი, შეიერთოს საქმე, ვითა იგი ცხად არს ზემორე.^{^}
Sentence: 10n.1     გარემიმღეობითად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ მეორესა სიტყუ̂ასა შეჰსცულის აზრისაგან პირველისა და ეგრეთ მოკიდულჰყოფს მისთანა, და იჩუ̂ჱნების შემდგომი იგი სიტყუ̂აჲ გარემოღებულად წინაჲსა მის შორის სიტყუ̂ასა, ვითარცა ზემორე ცხად არს.^{^}
Sentence: 12n.1     დაწყებითად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ შემდგომად დასრულებასა ერთისა უკუ̂ჱ ჰაზრისა სხუ̂ა რაიმე ახალი ჰაზრი დაიწყების პირველსა ჰაზრსა ზედა. და ამის მეორისა სიტყჳსა თჳთ იქმნების დაწყებაცა, გინა დასაბამიცა, ვითარცა ზემორე ცხად არს.^{^}
Sentence: 13n.1     ამ სიტყვის შემდეგ წაშლილია: ძოღანდელი უბნობაჲ შენი დაგატევებინა, ვინაჲდგან შეგუ̂ჱმთხუ̂ა ჩემგან ესეოდენი უკუ̂ჱ განსაცდელი.^{^}
Sentence: 14n.1     საუსრულოდ ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ ჰაზრსა და სიტყუასა უტევებენ უსრულად, და შემდგომ თჳსსა სხუ̂ასა რაჲმესა სიტყუ̂ასა ითხოვს და ეძიებს, რათა მით სრულ იქმნეს ჰაზრი.^{^}
Sentence: 15n.1     წინა აღრჩევითად ამისთჳს წოდებულ, რამეთუ თქმულსა საქმესა უმჯობეს კეთილ აღსარჩევ და აჩუ̂ჱნებს, ვიდრე მეორესა.^{^}
Sentence: 16n.1     მიზეზობითად ამისთჳს წოდებულ, რამეთუ შემდგომსა სიტყუ̂ასა ეგრეთ გუ̂აჩუ̂ჱნებს, ვითარმედ იყოს მიზეზი პირველისა სიტყჳსა, მაგალ(ითად): იხარებდით ჩუ̂ჱნთანა, რამეთუ იპოვა წარწყმედული დრაქმა. აჰა, შემდგომი სიტყუ̂აჲ, რომელა "იპოვა" არს მიზეზი წინაჲსა სიტყჳსა, რომელ არს "იხარებდით".^{^}
Sentence: 17n.1     უკეთუობითად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ უკეთუდ ასახებენ სიტყუ̂ასა და უკეთუდ უტევებენ.^{^}
Sentence: 18n.1     განმარტებითად ამისთჳს წოდებულ, რამეთუ შემდგომსა სიტყუ̂ასა ვითარ ცხადმყოფელად და განმარტებულად პირველისა სიტყჳსა მაჩუ̂ჱნებელ არს.^{^}
Sentence: 19n.1     ზედმოღებულად ამისთვის წოდებულ არს, რამეთუ შემდგომსა სიტყუ̂ასა საჭიროდ შედგომილად და ზედმოღებულად პირველისა სიტყჳსა იჩუ̂ჱნების.^{^}
Sentence: 20n.1     მეტნეობითად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ არა რაჲსამე დამნიშუნელ-არიან სიტყუ̂ასა შინა, რომლისაცა არიან მაკავშირებელნი, გარნა არცა დაისხმიან განურჩეველად საჴმარ ყოფად, არამედ არიან მეტნობითად, ანუ ჩუ̂ჱულობისთჳს, ანუ კეთილწერისთჳს და ანუ თუ ადვილადდაწყებისათჳს სიტყუ̂ათასა, ვითა ზემორე საცნაურ არს.^{^}
Sentence: 21n.1     იჭნობითად ამისთჳს წოდებულ არს, რამეთუ წინამავალისა სიტყჳსა დაღათუ არს დამნიშნულ, მაგრა უფროს მოქმედ არს შემდგომისა სიტყჳსა გარნა მიუწვთომილებისათჳს ჴელისა საჭიროდ აღმოაჩენს შემდგომსა უკუ̂ჱ სიტყუ̂ასა.^{^}

Next part

This text is part of the TITUS edition of Ioane Bagrationi, Kalmasoba Grammar.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.