TITUS
Kautiliya Arthasastra: Part No. 34

Chapter: 13 

(Superintendent of gold in the workshop)


Sentence: 1 
    suvarṇādʰyakṣaḥ suvarṇarajatakarmāntānām asambandʰāveśanacatuḥśālām ekadvārām akṣaśālāṃ kārayet //
   suvarṇa-adʰyakṣaḥ suvarṇa-rajata-karma-antānām asambandʰa-āveśana-catuḥ-śālām eka-dvārām akṣa-śālāṃ kārayet //

Sentence: 2 
    viśikʰāmadʰye sauvarṇikaṃ śilpavantam abʰijātaṃ prātyayikaṃ ca stʰāpayet //
   viśikʰā-madʰye sauvarṇikaṃ śilpavantam abʰijātaṃ prātyayikaṃ ca stʰāpayet //

Sentence: 3 
    jāmbūnadaṃ śātakumbʰaṃ hāṭakaṃ vaiṇavaṃ śr̥ṅgaśuktijaṃ jātarūpaṃ rasaviddʰam ākarodgataṃ ca suvarṇam //
   jāmbūnadaṃ śātakumbʰaṃ hāṭakaṃ vaiṇavaṃ śr̥ṅga-śuktijaṃ jāta-rūpaṃ rasa-viddʰam ākara-udgataṃ ca suvarṇam //

Sentence: 4 
    kiñjalkavarṇaṃ mr̥du snigdʰam anādi bʰrājiṣṇu ca śreṣṭʰam, raktapītakaṃ madʰyamam, raktam avaram //
   kiñjalka-varṇaṃ mr̥du snigdʰam anādi bʰrājiṣṇu ca śreṣṭʰam, rakta-pītakaṃ madʰyamam, raktam avaram //

Sentence: 5 
    śreṣṭʰānāṃ pāṇḍu śvetaṃ cāprāptakam //
   śreṣṭʰānāṃ pāṇḍu śvetaṃ ca+ aprāptakam //

Sentence: 6 
    tad yenāprāptakaṃ tac caturguṇena sīsena śodʰayet //
   tad yena+ aprāptakaṃ tac catur-guṇena sīsena śodʰayet //

Sentence: 7 
    sīsānvayena bʰidyamānaṃ śuṣkapaṭalair dʰmāpayet //
   sīsa-anvayena bʰidyamānaṃ śuṣka-paṭalair dʰmāpayet //

Sentence: 8 
    rūkṣatvād bʰidyamānaṃ tailagomaye niṣecayet //
   rūkṣatvād bʰidyamānaṃ taila-gomaye niṣecayet //

Sentence: 9 
    ākarodgataṃ sīsānvayena bʰidyamānaṃ pākapattrāṇi kr̥tvā gaṇḍikāsu kuṭṭayet, kadalīvajrakandakalke vā niṣecayet //
   ākara-udgataṃ sīsa-anvayena bʰidyamānaṃ pāka-pattrāṇi kr̥tvā gaṇḍikāsu kuṭṭayet, kadalī-vajra-kanda-kalke vā niṣecayet //

Sentence: 10 
    tuttʰodgataṃ gauḍikaṃ kāmbukaṃ cākravālikaṃ ca rūpyam //
   tuttʰa-udgataṃ gauḍikaṃ kāmbukaṃ cākravālikaṃ ca rūpyam //

Sentence: 11 
    śvetaṃ snigdʰaṃ mr̥du ca śreṣṭʰam //
   śvetaṃ snigdʰaṃ mr̥du ca śreṣṭʰam //

Sentence: 12 
    viparyaye spʰoṭanaṃ ca duṣṭam //
   viparyaye spʰoṭanaṃ ca duṣṭam //

Sentence: 13 
    tatsīsacaturbʰāgena śodʰayet //
   tat-sīsa-catur-bʰāgena śodʰayet //

Sentence: 14 
    udgatacūlikam accʰaṃ bʰrājiṣṇu dadʰivarṇaṃ ca śuddʰam //
   udgata-cūlikam accʰaṃ bʰrājiṣṇu dadʰi-varṇaṃ ca śuddʰam //

Sentence: 15 
    śuddʰasyaiko hāridrasya suvarṇo varṇakaḥ //
   śuddʰasya+ eko hāridrasya suvarṇo varṇakaḥ //

Sentence: 16 
    tataḥ śulbakākaṇyuttarāpasāritā ācatuḥsīmāntād iti ṣoḍaśa varṇakāḥ //
   tataḥ śulba-kākaṇy-uttara-apasāritā ā-catuḥ-sīma-antād iti ṣoḍaśa varṇakāḥ //

Sentence: 17 
    suvarṇaṃ pūrvaṃ nikaṣya paścād varṇikāṃ nikaṣayet //
   suvarṇaṃ pūrvaṃ nikaṣya paścād varṇikāṃ nikaṣayet //

Sentence: 18 
    samarāgalekʰam animnonnate deśe nikaṣitam, parimr̥ditaṃ parilīḍʰaṃ nakʰāntarād vā gairikeṇāvacūrṇitam upadʰiṃ vidyāt //
   sama-rāga-lekʰam animna-unnate deśe nikaṣitam, parimr̥ditaṃ parilīḍʰaṃ nakʰa-antarād vā gairikeṇa-avacūrṇitam upadʰiṃ vidyāt //

Sentence: 19 
    jātihiṅgulukena puṣpakāsīsena vā gomūtrabʰāvitena digdʰenāgrahastena saṃspr̥ṣṭaṃ suvarṇaṃ śvetībʰavati //
   jāti-hiṅgulukena puṣpakā-sīsena vā go-mūtra-bʰāvitena digdʰena+ agra-hastena saṃspr̥ṣṭaṃ suvarṇaṃ śvetī-bʰavati //

Sentence: 20 
    sa-kesaraḥ snigdʰo mr̥dur bʰājiṣṇuś ca nikaṣarāgaḥ śreṣṭʰaḥ //
   sa-kesaraḥ snigdʰo mr̥dur bʰājiṣṇuś ca nikaṣa-rāgaḥ śreṣṭʰaḥ //

Sentence: 21 
    kāliṅgakas tāpīpāṣāṇo vā mudgavarṇo nikaṣaḥ śreṣṭʰaḥ //
   kāliṅgakas tāpī-pāṣāṇo vā mudga-varṇo nikaṣaḥ śreṣṭʰaḥ //

Sentence: 22 
    samarāgī vikrayakrayahitaḥ //
   sama-rāgī vikraya-kraya-hitaḥ //

Sentence: 23 
    hasticcʰavikaḥ saharitaḥ pratirāgī vikrayahitaḥ //
   hastic-cʰavikaḥ saharitaḥ prati-rāgī vikraya-hitaḥ //

Sentence: 24 
    stʰiraḥ paruṣo viṣamavarṇaś cāpratirāgī krayahitaḥ //
   stʰiraḥ paruṣo viṣama-varṇaś ca+ apratirāgī kraya-hitaḥ //

Sentence: 25 
    cʰedaś cikkaṇaḥ samavarṇaḥ ślakṣṇo mr̥dur bʰājiṣṇuś ca śreṣṭʰaḥ //
   cʰedaś cikkaṇaḥ sama-varṇaḥ ślakṣṇo mr̥dur bʰājiṣṇuś ca śreṣṭʰaḥ //

Sentence: 26 
    tāpo bahirantaś ca samaḥ kiñjalkavarṇaḥ kuraṇḍakapuṣpavarṇo vā śreṣṭʰaḥ //
   tāpo bahir-antaś ca samaḥ kiñjalka-varṇaḥ kuraṇḍaka-puṣpa-varṇo vā śreṣṭʰaḥ //

Sentence: 27 
    śyāvo nīlaś cāprāptakaḥ //
   śyāvo nīlaś ca+ aprāptakaḥ //

Sentence: 28 
    tulāpratimānaṃ pautavādʰyakṣe vakṣyāmaḥ //
   tulā-pratimānaṃ pautava-adʰyakṣe vakṣyāmaḥ //

Sentence: 29 
    tenopadeśena rūpyasuvarṇaṃ dadyād ādadīta ca //
   tena+ upadeśena rūpya-suvarṇaṃ dadyād ādadīta ca //

Sentence: 30 
    akṣaśālām anāyukto nopagaccʰet //
   akṣa-śālām anāyukto na+ upagaccʰet //

Sentence: 31 
    abʰigaccʰann uccʰedyaḥ //
   abʰigaccʰann uccʰedyaḥ //

Sentence: 32 
    āyukto vā sarūpyasuvarṇas tenaiva jīyeta //
   āyukto vā sarūpya-suvarṇas tena+ eva jīyeta //

Sentence: 33 
    vicitavastrahastaguhyāḥ kāñcanapr̥ṣatatvaṣṭr̥tapanīyakāravo dʰmāyakacarakapāṃsudʰāvakāḥ praviśeyur niṣkaseyuś ca //
   vicita-vastra-hasta-guhyāḥ kāñcana-pr̥ṣata-tvaṣṭr̥-tapanīya-kāravo dʰmāyaka-caraka-pāṃsu-dʰāvakāḥ praviśeyur niṣkaseyuś ca //

Sentence: 34 
    sarvaṃ caiṣām upakaraṇam aniṣṭʰitāś ca prayogās tatraivāvatiṣṭʰeran //
   sarvaṃ ca+ eṣām upakaraṇam aniṣṭʰitāś ca prayogās tatra+ eva+ avatiṣṭʰeran //

Sentence: 35 
    gr̥hītaṃ suvarṇaṃ dʰr̥taṃ ca prayogaṃ karaṇamadʰye dadyāt //
   gr̥hītaṃ suvarṇaṃ dʰr̥taṃ ca prayogaṃ karaṇa-madʰye dadyāt //

Sentence: 36 
    sāyaṃ prātaś ca lakṣitaṃ kartr̥kārayitr̥mudrābʰyāṃ nidadʰyāt //
   sāyaṃ prātaś ca lakṣitaṃ kartr̥-kārayitr̥-mudrābʰyāṃ nidadʰyāt //

Sentence: 37 
    kṣepaṇo guṇaḥ kṣudrakam iti karmāṇi //
   kṣepaṇo guṇaḥ kṣudrakam iti karmāṇi //

Sentence: 38 
    kṣepaṇaḥ kācārpaṇādīni //
   kṣepaṇaḥ kāca-arpaṇa-ādīni //

Sentence: 39 
    guṇaḥ sūtravānādīni //
   guṇaḥ sūtra-vāna-ādīni //

Sentence: 40 
    gʰanaṃ suṣiraṃ pr̥ṣatādiyuktaṃ kṣudrakam iti //
   gʰanaṃ suṣiraṃ pr̥ṣata-ādi-yuktaṃ kṣudrakam iti //

Sentence: 41 
    arpayet kācakarmaṇaḥ pañcabʰāgaṃ kāñcanaṃ daśabʰāgaṃ kaṭumānam //
   arpayet kāca-karmaṇaḥ pañca-bʰāgaṃ kāñcanaṃ daśa-bʰāgaṃ kaṭu-mānam //

Sentence: 42 
    tāmrapādayuktaṃ rūpyaṃ rūpyapādayuktaṃ vā suvarṇaṃ saṃskr̥takam, tasmād rakṣet //
   tāmra-pāda-yuktaṃ rūpyaṃ rūpya-pāda-yuktaṃ vā suvarṇaṃ saṃskr̥takam, tasmād rakṣet //

Sentence: 43 
    pr̥ṣatakācakarmaṇaḥ trayo hi bʰāgāḥ paribʰāṇḍaṃ dvau vāstukam, catvāro vā vāstukaṃ trayaḥ paribʰāṇḍam //
   pr̥ṣata-kāca-karmaṇaḥ trayo hi bʰāgāḥ paribʰāṇḍaṃ dvau vāstukam, catvāro vā vāstukaṃ trayaḥ paribʰāṇḍam //

Sentence: 44 
    tvaṣṭr̥karmaṇaḥ śulbabʰāṇḍaṃ samasuvarṇena samyūhayet //
   tvaṣṭr̥-karmaṇaḥ śulba-bʰāṇḍaṃ sama-suvarṇena samyūhayet //

Sentence: 45 
    rūpyabʰāṇḍaṃ gʰanaṃ suṣiraṃ vā suvarṇārdʰenāvalepayet //
   rūpya-bʰāṇḍaṃ gʰanaṃ suṣiraṃ vā suvarṇa-ardʰena+ avalepayet //

Sentence: 46 
    caturbʰāgasuvarṇaṃ vā vālukāhiṅgulukasya rasena cūrṇena vā vāsayet /
   catur-bʰāga-suvarṇaṃ vā vālukā-hiṅgulukasya rasena cūrṇena vā vāsayet /

Sentence: 47 
    tapanīyaṃ jyeṣṭʰaṃ suvarṇaṃ surāgaṃ samasīsātikrāntaṃ pākapattrapakvaṃ saindʰavikayojjvālitaṃ nīlapītaśvetaharitaśukapattravarṇānāṃ prakr̥tir bʰavati //
   tapanīyaṃ jyeṣṭʰaṃ suvarṇaṃ surāgaṃ sama-sīsa-atikrāntaṃ pāka-pattra-pakvaṃ saindʰavikayā+ ujjvālitaṃ nīla-pīta-śveta-harita-śuka-pattra-varṇānāṃ prakr̥tir bʰavati //

Sentence: 48 
    tīkṣṇaṃ cāsya mayūragrīvābʰaṃ śvetabʰaṅgaṃ cimicimāyitaṃ pītacūrṇitaṃ kākaṇikaḥ suvarṇarāgaḥ //
   tīkṣṇaṃ ca+ asya mayūra-grīva-ābʰaṃ śveta-bʰaṅgaṃ cimicimāyitaṃ pīta-cūrṇitaṃ kākaṇikaḥ suvarṇa-rāgaḥ //

Sentence: 49 
    tāram upaśuddʰaṃ vā - astʰituttʰe catuḥ samasīse catuḥ śuṣkatuttʰe catuḥ kapāle trir gomaye dvir evaṃ saptadaśatuttʰātikrāntaṃ saindʰavikayojjvālitam //
   tāram upaśuddʰaṃ vā - astʰi-tuttʰe catuḥ sama-sīse catuḥ śuṣka-tuttʰe catuḥ kapāle trir gomaye dvir evaṃ sapta-daśa-tuttʰa-atikrāntaṃ saindʰavikayā+ ujjvālitam //

Sentence: 50 
    etasmāt kākaṇyuttaramād vimāṣād iti suvarṇe deyam, paścād rāgayogaḥ, śvetatāraṃ bʰavati /
   etasmāt kākaṇy-uttaramād vimāṣād iti suvarṇe deyam, paścād rāga-yogaḥ, śveta-tāraṃ bʰavati /

Sentence: 51 
    trayo ʼṃśās tapanīyasya dvātriṃśadbʰāgaśvetatāram ūrccʰitāḥ tat śvetalohitakaṃ bʰavati //
   trayo+ aṃśās tapanīyasya dvātriṃśad-bʰāga-śveta-tāram ūrccʰitāḥ tat śveta-lohitakaṃ bʰavati //

Sentence: 52 
    tāmraṃ pītakaṃ karoti //
   tāmraṃ pītakaṃ karoti //

Sentence: 53 
    tapanīyam ujjvālya rāgatribʰāgaṃ dadyāt, pītarāgaṃ bʰavati //
   tapanīyam ujjvālya rāga-tri-bʰāgaṃ dadyāt, pīta-rāgaṃ bʰavati //

Sentence: 54 
    śvetatārabʰāgau dvāv ekas tapanīyasya mudgavarṇaṃ karoti //
   śveta-tāra-bʰāgau dvāv ekas tapanīyasya mudga-varṇaṃ karoti //

Sentence: 55 
    kālāyasasyārdʰabʰāgābʰyaktaṃ kr̥ṣṇaṃ bʰavati //
   kāla-ayasasya+ ardʰa-bʰāga-abʰyaktaṃ kr̥ṣṇaṃ bʰavati //

Sentence: 56 
    pratilepinā rasena dviguṇābʰyaktaṃ tapanīyaṃ śukapattravarṇaṃ bʰavati //
   pratilepinā rasena dvi-guṇa-abʰyaktaṃ tapanīyaṃ śuka-pattra-varṇaṃ bʰavati //

Sentence: 57 
    tasyārambʰe rāgaviśeṣeṣu prativarṇikāṃ gr̥hṇīyāt //
   tasya-ārambʰe rāga-viśeṣeṣu prativarṇikāṃ gr̥hṇīyāt //

Sentence: 58 
    tīkṣṇatāmrasaṃskāraṃ ca budʰyeta //
   tīkṣṇa-tāmra-saṃskāraṃ ca budʰyeta //

Sentence: 59 
    tasmād vajramaṇimuktāpravālarūpāṇām apaneyimānaṃ ca rūpyasuvarṇabʰāṇḍabandʰapramāṇāni ca //
   tasmād vajra-maṇi-muktā-pravāla-rūpāṇām apaneyi-mānaṃ ca rūpya-suvarṇa-bʰāṇḍa-bandʰa-pramāṇāni ca //


Sentence: 60ab 
    samarāgaṃ samadvandvam asaktapr̥ṣataṃ stʰiram /
   sama-rāgaṃ sama-dvandvam asakta-pr̥ṣataṃ stʰiram /

Sentence: 60cd 
    supramr̥ṣṭam asampītaṃ vibʰaktaṃ dʰāraṇe sukʰam //
   supramr̥ṣṭam asampītaṃ vibʰaktaṃ dʰāraṇe sukʰam //

Sentence: 61ab 
    abʰinītaṃ prabʰāyuktaṃ saṃstʰānam adʰuraṃ samam /
   abʰinītaṃ prabʰā-yuktaṃ saṃstʰānam adʰuraṃ samam /

Sentence: 61cd 
    manonetrābʰirāmaṃ ca tapanīyaguṇāḥ smr̥tāḥ //E
   mano-netra-abʰirāmaṃ ca tapanīya-guṇāḥ smr̥tāḥ //E






Copyright TITUS Project Frankfurt a/M 1999-2000. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.