TITUS
Pancatantra
Part No. 25
Chapter: 4
Kathā
4
Sentence: 1
asti
kasmiṃścin
nagare
sāgaradatto
nāma
vaṇik
\
asti
kasmiṃś-cin+
nagare
sāgaradatto+
nāma
vaṇik
\
Sentence: 2
tatsūnunā
rūpakaśatena
vikrīyamāṇaḥ
pustako
gr̥hītaḥ
\
tat-sūnunā
rūpaka-śatena
vikrīyamāṇaḥ
pustako+
gr̥hītaḥ
\
Sentence: 3
tasmiṃś
ca
likʰitam
asti
\
tasmiṃś+
ca
likʰitam
asti
\
Strophe: 106
Verse: a
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣyo
devo
'pi
taṃ
laṅgʰayituṃ
na
śaktaḥ
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣyo+
devo+
+api
taṃ+
laṅgʰayituṃ+
na
śaktaḥ
\
Verse: b
tasmān
na
śocāmi
na
vismayo
me
yad
asmadīyaṃ
na
hi
tat
pareṣāṃ
\\106\\
tasmān+
na
śocāmi
na
vismayo+
me
yad+
asmadīyaṃ+
na
hi
tat
pareṣāṃ+
\\106\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 4
tad
dr̥ṣṭvā
sāgaradattena
tanujaḥ
pr̥ṣṭaḥ
\
tad+
dr̥ṣṭvā
sāgaradattena
tanu-jaḥ
pr̥ṣṭaḥ
\
Sentence: 5
putra
kiyatā
mūlyenaiṣa
pustako
gr̥hītaḥ
\
putra
kiyatā
mūlyena
_eṣa
pustako+
gr̥hītaḥ
\
Sentence: 6
so
'bravīt
\
so+
+abravīt
\
Sentence: 7
rūpakaśatena
\
rūpaka-śatena
\
Sentence: 8
tac
cʰrutvā
sāgaradatto
'bravīt
\
tac+
+cʰrutvā
sāgaradatto+
+abravīt
\
Sentence: 9
dʰiṅ
mūrkʰa
tvaṃ
likʰitaikaślokaṃ
pustakaṃ
rūpakaśatena
yad
gr̥hṇāsy
etayā
buddʰyā
katʰaṃ
dravyopārjanaṃ
kariṣyasi
\
dʰiṅ+
mūrkʰa
tvaṃ+
likʰita-eka-ślokaṃ+
pustakaṃ+
rūpaka-śatena
yad+
gr̥hṇāsy+
etayā
buddʰyā
katʰaṃ+
dravya-upārjanaṃ+
kariṣyasi
\
Sentence: 10
tad
adyaprabʰr̥ti
tvayā
me
gr̥he
na
praveṣṭavyaṃ
\
tad+
adya-prabʰr̥ti
tvayā
me
gr̥he
na
praveṣṭavyaṃ+
\
Sentence: 11
evaṃ
nirbʰartsya
gr̥hān
niḥsaritaḥ
\
evaṃ+
nirbʰartsya
gr̥hān+
niḥsaritaḥ
\
Sentence: 12
sa
ca
tena
nirvedena
viprakr̥ṣṭaṃ
deśāntaraṃ
gatvā
kim
api
nagaram
āsādyāvastʰitaḥ
\
sa
ca
tena
nirvedena
viprakr̥ṣṭaṃ+
deśa-antaraṃ+
gatvā
kim
api
nagaram
āsādya
_avastʰitaḥ
\
Sentence: 13
atʰa
katipayadivasais
tannagaranivāsinā
kenacid
asau
pr̥ṣṭaḥ
\
atʰa
katipaya-divasais+
tan-nagara-nivāsinā
kena-cid+
asau
pr̥ṣṭaḥ
\
Sentence: 14
kuto
bʰavān
āgataḥ
\
kuto+
bʰavān
āgataḥ
\
Sentence: 15
kiṃnāmā
tvaṃ
\
kiṃ-nāmā
tvaṃ+
\
Sentence: 16
asāv
abravīt
\
asāv+
abravīt
\
Sentence: 17
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣyaḥ
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣyaḥ
\
Sentence: 18
atʰānyenāpi
pr̥ṣṭenānena
tatʰaivottaraṃ
dattaṃ
\
atʰa
_anyena
_api
pr̥ṣṭena
_anena
tatʰā
_eva
_uttaraṃ+
dattaṃ+
\
Sentence: 19
evaṃ
ca
tasya
nagarasya
madʰye
prāptavyamartʰa
iti
tasya
prasiddʰaṃ
nāma
jātaṃ
\
evaṃ+
ca
tasya
nagarasya
madʰye
prāptavyamartʰa+
iti
tasya
prasiddʰaṃ+
nāma
jātaṃ+
\
Sentence: 20
atʰa
rājakanyā
candravatī
nāmābʰinavarūpayauvanasaṃpannā
sakʰīdvitīyaikasmin
divase
nagaraṃ
nirīkṣamāṇāsti
\
atʰa
rāja-kanyā
candravatī
nāma
_abʰinava-rūpa-yauvana-saṃpannā
sakʰī-dvitīyā
_ekasmin
divase
nagaraṃ+
nirīkṣamāṇā
_asti
\
Sentence: 21
tatraiva
ca
kaścid
rājaputro
'tīva
rūpasaṃpanno
manoramaś
ca
katʰam
api
tasyā
dr̥ṣṭigocare
gataḥ
\
tatra
_eva
ca
kaś-cid+
rāja-putro+
+atīva
rūpa-saṃpanno+
mano-ramaś+
ca
katʰam
api
tasyā+
dr̥ṣṭi-go-care
gataḥ
\
Sentence: 22
taddarśanasamakālam
eva
kusumabāṇāhatayā
tayā
nijasakʰy
abʰihitā
\
tad-darśana-sama-kālam
eva
kusuma-bāṇa-āhatayā
tayā
nija-sakʰy=
+
abʰihitā
\
Sentence: 23
sakʰi
yatʰā
kilānena
saha
samāgamo
bʰavati
tatʰā
adya
tvayā
yatitavyaṃ
\
sakʰi
yatʰā
kila
_anena
saha
samāgamo+
bʰavati
tatʰā
_
adya
tvayā
yatitavyaṃ+
\
Sentence: 24
evaṃ
ca
śrutvā
sā
sakʰī
tatsakāśaṃ
gatvā
śīgʰram
abravīt
\
evaṃ+
ca
śrutvā
sā
sakʰī
tat-sakāśaṃ+
gatvā
śīgʰram
abravīt
\
Sentence: 25
yad
ahaṃ
candravatyā
tavāntikaṃ
preṣitā
\
yad+
ahaṃ+
candravatyā
tava
_antikaṃ+
preṣitā
\
Sentence: 26
bʰaṇitaṃ
ca
tvāṃ
prati
tayā
\
bʰaṇitaṃ+
ca
tvāṃ+
prati
tayā
\
Sentence: 27
yan
mama
tvaddarśanān
manobʰavena
paścimāvastʰā
kr̥tā
\
yan+
mama
tvad-darśanān+
mano-bʰavena
paścima-avastʰā
kr̥tā
\
Sentence: 28
tad
yadi
śīgʰram
eva
madantike
na
sameṣyasi
tadā
me
maraṇaṃ
śaraṇaṃ
\
tad+
yadi
śīgʰram
eva
mad-antike
na
sameṣyasi
tadā
me
maraṇaṃ+
śaraṇaṃ+
\
Sentence: 29
iti
śrutvā
tenābʰihitaṃ
\
iti
śrutvā
tena
_abʰihitaṃ+
\
Sentence: 30
yady
avaśyaṃ
mayā
tatrāgantavyaṃ
tat
katʰaya
kena
upāyena
praveṣṭavyaṃ
\
yady+
avaśyaṃ+
mayā
tatra
_āgantavyaṃ+
tat
katʰaya
kena
_
upāyena
praveṣṭavyaṃ+
\
Sentence: 31
atʰa
sakʰyābʰihitaṃ
\
atʰa
sakʰyā
_abʰihitaṃ+
\
Sentence: 32
rātrau
saudʰāvalambitayā
dr̥ḍʰavaratrayā
tvayā
tatra
āroḍʰavyaṃ
\
rātrau
saudʰa-avalambitayā
dr̥ḍʰa-varatrayā
tvayā
tatra
_
āroḍʰavyaṃ+
\
Sentence: 33
so
'bravīt
\
so+
+abravīt
\
Sentence: 34
yady
evaṃ
niścayo
bʰavatyās
tad
aham
evaṃ
kariṣyāmi
\
yady+
evaṃ+
niścayo+
bʰavatyās+
tad+
aham
evaṃ+
kariṣyāmi
\
Sentence: 35
iti
niścitya
sakʰī
candravatīsakāśaṃ
gatā
\
iti
niścitya
sakʰī
candravatī-sakāśaṃ+
gatā
\
Sentence: 36
atʰāgatāyāṃ
rajanyāṃ
sa
rājaputraḥ
svacetasā
vyacintayat
\
atʰa
_āgatāyāṃ+
rajanyāṃ+
sa
rāja-putraḥ
sva-cetasā
vyacintayat
\
Sentence: 37
aho
mahad
akr̥tyam
etat
\
aho
mahad+
a-kr̥tyam
etat
\
Sentence: 38
uktaṃ
ca
\
uktaṃ+
ca
\
Strophe: 107
Verse: a
guroḥ
sutāṃ
mitrabʰāryāṃ
svāmisevakagehinīṃ
\
guroḥ
sutāṃ+
mitra-bʰāryāṃ+
svāmi-sevaka-gehinīṃ+
\
Verse: b
yo
gaccʰati
pumāṃl
loke
tam
āhur
brahmagʰātinaṃ
\\107\\
yo+
gaccʰati
pumāṃl+
loke
tam
āhur+
brahma-gʰātinaṃ+
\\107\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 39
aparaṃ
ca
\
a-paraṃ+
ca
\
Strophe: 108
Verse: a
ayaśaḥ
prāpyate
yena
yena
cāpagatir
bʰavet
\
a-yaśaḥ
prāpyate
yena
yena
ca
_apagatir+
bʰavet
\
Verse: b
svargāc
ca
bʰraśyate
yena
tatkarma
na
samācaret
\\108\\
svargāc+
ca
bʰraśyate
yena
tat-karma
na
samācaret
\\108\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 40
iti
samyag
vicārya
tatsakāśaṃ
na
jagāma
\
iti
samyag+
vicārya
tat-sakāśaṃ+
na
jagāma
\
Sentence: 41
atʰa
prāptavyamartʰaḥ
paryaṭan
dʰavalagr̥hapārśve
rātrāv
avalambitavaratrāṃ
dr̥ṣṭvā
kautukāviṣṭahr̥dayas
tām
ālambyādʰirūḍʰaḥ
\
atʰa
prāptavyamartʰaḥ
paryaṭan
dʰavala-gr̥ha-pārśve
rātrāv+
avalambita-varatrāṃ+
dr̥ṣṭvā
kautuka-āviṣṭa-hr̥dayas+
tām
ālambya
_adʰirūḍʰaḥ
\
Sentence: 42
tayā
ca
rājaputryā
sa
evāyam
ity
āśvastacittayā
snānakʰādanapānāccʰādanādinā
saṃmānya
tena
saha
śayanatalam
āśritayā
tadaṅgasaṃsparśasaṃjātaharṣaromāñcitagātrayoktaṃ
\
tayā
ca
rāja-putryā
sa
eva
_ayam
ity+
āśvasta-cittayā
snāna-kʰādana-pāna-āccʰādana-ādinā
saṃmānya
tena
saha
śayana-talam
āśritayā
tad-aṅga-saṃsparśa-saṃjāta-harṣa-roma-añcita-gātrayā
_uktaṃ+
\
Sentence: 43
yuṣmaddarśanamātrānuraktayā
mayātmā
pradatto
'yaṃ
\
yuṣmad-darśana-mātra-anuraktayā
mayā
_ātmā
pradatto+
+ayaṃ+
\
Sentence: 44
tvadvarjam
anyo
bʰartā
manasy
api
me
na
bʰaviṣyatīti
\
tvad-varjam
anyo+
bʰartā
manasy+
api
me
na
bʰaviṣyati
_iti
\
Sentence: 45
tat
kasmān
mayā
saha
na
bravīṣi
\
tat
kasmān+
mayā
saha
na
bravīṣi
\
Sentence: 46
so
'bravīt
\
so+
+abravīt
\
Sentence: 47
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣyaḥ
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣyaḥ
\
Sentence: 48
ity
ukte
tayānyo
'yam
iti
matvā
dʰavalagr̥hād
uttārya
muktaḥ
\
ity+
ukte
tayā
_anyo+
+ayam
iti
matvā
dʰavala-gr̥hād+
uttārya
muktaḥ
\
Sentence: 49
sa
tu
kʰaṇḍadevakule
gatvā
suptaḥ
\
sa
tu
kʰaṇḍa-deva-kule
gatvā
suptaḥ
\
Sentence: 50
atʰa
tatra
kayācit
svairiṇyā
dattasaṃketako
yāvad
daṇḍapāśakaḥ
prāptas
tāvad
asau
pūrvasuptas
tena
dr̥ṣṭo
rahasyasaṃrakṣaṇārtʰam
abʰihitaś
ca
\
atʰa
tatra
kayā-cit
svairiṇyā
datta-saṃketako+
yāvad+
daṇḍa-pāśakaḥ
prāptas+
tāvad+
asau
pūrva-suptas+
tena
dr̥ṣṭo+
rahasya-saṃrakṣaṇa-artʰam
abʰihitaś+
ca
\
Sentence: 51
ko
bʰavān
\
ko+
bʰavān
\
Sentence: 52
so
'bravīt
\
so+
+abravīt
\
Sentence: 53
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣyaḥ
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣyaḥ
\
Sentence: 54
iti
śrutvā
daṇḍapāśakenābʰihitaṃ
\
iti
śrutvā
daṇḍa-pāśakena
_abʰihitaṃ+
\
Sentence: 55
yac
cʰūnyaṃ
devagr̥ham
idaṃ
\
yac+
+cʰūnyaṃ+
deva-gr̥ham
idaṃ+
\
Sentence: 56
tad
atra
madīyastʰāne
gatvā
svapihi
\
tad+
atra
madīya-stʰāne
gatvā
svapihi
\
Sentence: 57
tatʰā
pratipadya
sa
mativiparyāsād
anyaśayane
suptaḥ
\
tatʰā
pratipadya
sa
mati-viparyāsād+
anya-śayane
suptaḥ
\
Sentence: 58
atʰa
tasya
rakṣakasya
br̥hatkanyā
vinayavatī
nāma
rūpayauvanasaṃpannā
kasyāpi
puruṣasyānuraktā
saṃketaṃ
dattvā
tatra
śayane
suptāsīt
\
atʰa
tasya
rakṣakasya
br̥hat-kanyā
vinayavatī
nāma
rūpa-yauvana-saṃpannā
kasya
_api
puruṣasya
_anuraktā
saṃketaṃ+
dattvā
tatra
śayane
suptā
_āsīt
\
Sentence: 59
atʰa
sā
tam
āyātaṃ
dr̥ṣṭvā
sa
evāyam
asmadvallabʰa
iti
rātrau
dʰanatarāndʰakāravyāmohitottʰāya
bʰojanāccʰādanādikriyāṃ
kārayitvā
gāndʰarvavivāhena
ātmānaṃ
vivāhayitvā
tena
samaṃ
śayane
stʰitā
vikasitavadanakamalā
tam
āha
\
atʰa
sā
tam
āyātaṃ+
dr̥ṣṭvā
sa
eva
_ayam
asmad-vallabʰa+
iti
rātrau
dʰana-tara-andʰa-kāra-vyāmohitā
_uttʰāya
bʰojana-āccʰādana-ādi-kriyāṃ+
kārayitvā
gāndʰarva-vivāhena
_
ātmānaṃ+
vivāhayitvā
tena
samaṃ+
śayane
stʰitā
vikasita-vadana-kamalā
tam
āha
\
Sentence: 60
kim
adyāpi
mayā
saha
viśrabdʰaṃ
bʰavān
na
bravīti
\
kim
adya
_api
mayā
saha
viśrabdʰaṃ+
bʰavān
na
bravīti
\
Sentence: 61
so
'bravīt
\
so+
+abravīt
\
Sentence: 62
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣyaḥ
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣyaḥ
\
Sentence: 63
iti
śrutvā
tayā
cintitaṃ
\
iti
śrutvā
tayā
cintitaṃ+
\
Sentence: 64
yat
kāryam
asamīkṣitaṃ
kriyate
tasyedr̥k
pʰalavipāko
bʰavatīti
\
yat
kāryam
a-samīkṣitaṃ+
kriyate
tasya
_īdr̥k
pʰala-vipāko
bʰavati
_iti
\
Sentence: 65
evaṃ
vimr̥śya
saviṣādayā
tayā
niḥsārito
'sau
\
evaṃ+
vimr̥śya
sa-viṣādayā
tayā
niḥsārito+
+asau
\
Sentence: 66
sa
ca
yāvad
vītʰīmārgeṇa
gaccʰati
\
sa
ca
yāvad+
vītʰī-mārgeṇa
gaccʰati
\
Sentence: 67
tāvad
anyaviṣayavāsī
varakīrtir
nāma
varo
mahatā
vādyaśabdenāgaccʰati
\
tāvad+
anya-viṣaya-vāsī
varakīrtir+
nāma
varo+
mahatā
vādya-śabdena
_āgaccʰati
\
Sentence: 68
prāptavyamartʰo
'pi
taiḥ
samaṃ
gantum
ārabdʰaḥ
\
prāptavyamartʰo+
+api
taiḥ
samaṃ+
gantum
ārabdʰaḥ
\
Sentence: 69
atʰa
yāvat
pratyāsanne
lagnasamaye
rājamārgāsannaśreṣṭʰigr̥hadvāri
racitamaṇḍapavedikāyāṃ
kr̥takautukamaṅgalaveṣā
vaṇiksutāsti
tāvan
madamatto
hasty
ārohakaṃ
hatvā
praṇaśyajjanakolāhalena
lokam
ākulayaṃs
tam
evoddeśaṃ
prāptaḥ
\
atʰa
yāvat
pratyāsanne
lagna-samaye
rāja-mārga-āsanna-śreṣṭʰi-gr̥ha-dvāri
racita-maṇḍapa-vedikāyāṃ+
kr̥ta-kautuka-maṅgala-veṣā
vaṇik-sutā
_asti
tāvan+
mada-matto+
hasty=
+
ārohakaṃ+
hatvā
praṇaśyaj-jana-kolāhalena
lokam
ākulayaṃs+
tam
eva
_uddeśaṃ+
prāptaḥ
\
Sentence: 70
taṃ
ca
dr̥ṣṭvā
sarve
varānuyāyino
vareṇa
saha
praṇaśya
diśo
jagmuḥ
\
taṃ+
ca
dr̥ṣṭvā
sarve
vara-anuyāyino+
vareṇa
saha
praṇaśya
diśo+
jagmuḥ
\
Sentence: 71
atʰāsminn
avasare
bʰayataralalocanām
ekākinīṃ
kanyām
avalokya
mā
bʰaiṣīr
ahaṃ
paritrāteti
sudʰīraṃ
stʰirīkr̥tya
dakṣiṇapāṇau
saṃgr̥hya
mahāsāhasikatayā
prāptavyamartʰaḥ
paruṣavākyair
hastinaṃ
nirbʰartsitavān
\
atʰa
_asminn+
avasare
bʰaya-tarala-locanām
ekākinīṃ+
kanyām
avalokya
mā
bʰaiṣīr+
ahaṃ+
paritrātā
_iti
su-dʰīraṃ+
stʰirī-kr̥tya
dakṣiṇa-pāṇau
saṃgr̥hya
mahā-sāhasikatayā
prāptavyamartʰaḥ
paruṣa-vākyair+
hastinaṃ+
nirbʰartsitavān
\
Sentence: 72
tataḥ
katʰam
api
daivayogād
apayāte
hastini
yāvat
sasuhr̥dbāndʰavo
'tikrānte
lagnasamaye
varakīrtir
āgaccʰati
tāvat
tāṃ
kanyām
anyahastagatāṃ
dr̥ṣṭvā
abʰihitaṃ
\
tataḥ
katʰam
api
daiva-yogād+
apayāte
hastini
yāvat
sa-su-hr̥d-bāndʰavo+
+atikrānte
lagna-samaye
varakīrtir+
āgaccʰati
tāvat
tāṃ+
kanyām
anya-hasta-gatāṃ+
dr̥ṣṭvā
_
abʰihitaṃ+
\
Sentence: 73
bʰoḥ
śvaśuraka
viruddʰam
idaṃ
tvayānuṣṭʰitaṃ
yan
mahyaṃ
pradāya
kanyānyasmai
pradatteti
\
bʰoḥ
śvaśuraka
viruddʰam
idaṃ+
tvayā
_anuṣṭʰitaṃ+
yan+
mahyaṃ+
pradāya
kanyā
_anyasmai
pradattā
_iti
\
Sentence: 74
so
'bravīt
\
so+
+abravīt
\
Sentence: 75
bʰo
'ham
api
hastibʰayapalāyito
bʰavadbʰiḥ
sahāyāto
na
jāne
kim
idaṃ
vr̥ttaṃ
\
bʰo+
aham
api
hasti-bʰaya-palāyito+
bʰavadbʰiḥ
sahāyāto+
na
jāne
kim
idaṃ+
vr̥ttaṃ+
\
Sentence: 76
ity
abʰidʰāya
duhitaraṃ
praṣṭum
ārabdʰaḥ
\
ity+
abʰidʰāya
duhitaraṃ+
praṣṭum
ārabdʰaḥ
\
Sentence: 77
vatse
na
tvayā
sundaraṃ
kr̥taṃ
\
vatse
na
tvayā
sundaraṃ+
kr̥taṃ+
\
Sentence: 78
tat
katʰyatāṃ
ko
'yaṃ
vr̥ttāntaḥ
\
tat
katʰyatāṃ+
ko+
+ayaṃ+
vr̥tta-antaḥ
\
Sentence: 79
sābravīt
\
sā
_abravīt
\
Sentence: 80
yad
aham
anena
prāṇasaṃśayād
rakṣitā
tad
enaṃ
muktvā
mama
jīvantyā
nānyaḥ
pāṇiṃ
grahīṣyatīti
\
yad+
aham
anena
prāṇa-saṃśayād+
rakṣitā
tad+
enaṃ+
muktvā
mama
jīvantyā+
na
_anyaḥ
pāṇiṃ+
grahīṣyati
_iti
\
Sentence: 81
anena
vārttāvyatikareṇa
rajanī
vyuṣṭā
\
anena
vārttā-vyatikareṇa
rajanī
vyuṣṭā
\
Sentence: 82
atʰa
prātas
tatra
saṃjāte
mahājanasamavāye
vārttāvyatikaraṃ
śrutvā
rājaduhitā
taddeśam
āgatā
\
atʰa
prātas+
tatra
saṃjāte
mahā-jana-samavāye
vārttā-vyatikaraṃ+
śrutvā
rāja-duhitā
tad-deśam
āgatā
\
Sentence: 83
karṇaparaṃparayā
śrutvā
daṇḍapāśakasutāpi
tatra
evāgatā
\
karṇa-paraṃ-parayā
śrutvā
daṇḍa-pāśaka-sutā
_api
tatra
_
eva
_āgatā
\
Sentence: 84
atʰa
taṃ
mahājanasamavāyaṃ
śrutvā
rājāpi
tatra
evājagāma
\
atʰa
taṃ+
mahā-jana-samavāyaṃ+
śrutvā
rājā
_api
tatra
_
eva
_ājagāma
\
Sentence: 85
prāptavyamartʰaṃ
prāha
\
prāptavyamartʰaṃ+
prāha
\
Sentence: 86
yad
viśrabdʰaṃ
katʰaya
kīdr̥śo
'sau
vr̥ttāntaḥ
\
yad+
viśrabdʰaṃ+
katʰaya
kīdr̥śo+
+asau
vr̥tta-antaḥ
\
Sentence: 87
atʰa
so
'bravīt
\
atʰa
so+
+abravīt
\
Sentence: 88
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣya
iti
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣya+
iti
\
Sentence: 89
rājakanyā
smr̥tvābravīt
\
rāja-kanyā
smr̥tvā
_abravīt
\
Sentence: 90
devo
'pi
taṃ
laṅgʰayituṃ
na
śaktaḥ
\
devo+
+api
taṃ+
laṅgʰayituṃ+
na
śaktaḥ
\
Sentence: 91
tato
daṇḍapāśakasutābravīt
\
tato+
daṇḍa-pāśaka-sutā
_abravīt
\
Sentence: 92
tasmān
na
śocāmi
na
vismayo
ma
iti
\
tasmān+
na
śocāmi
na
vismayo+
mae+
iti
\
Sentence: 93
tam
akʰilalokavr̥ttāntam
ākarṇya
vaṇiksutābravīt
\
tam
a-kʰila-loka-vr̥tta-antam
ākarṇya
vaṇik-sutā
_abravīt
\
Sentence: 94
yad
asmadīyaṃ
na
hi
tat
pareṣām
iti
\
yad+
asmadīyaṃ+
na
hi
tat
pareṣām
iti
\
Sentence: 95
abʰayadānaṃ
dattvā
rājñā
pr̥tʰak
pr̥tʰag
vr̥ttāntāñ
jñātvāvagatatattvas
tasmai
prāptavyamartʰāya
svaduhitaraṃ
sabahumānaṃ
grāmasahasreṇa
samaṃ
sarvālaṃkāraparivārayutāṃ
dattvā
tvaṃ
me
putro
'sīti
nagaraviditaṃ
taṃ
yauvarājye
'bʰiṣiktavān
\
abʰaya-dānaṃ+
dattvā
rājñā
pr̥tʰak
pr̥tʰag+
vr̥tta-antāñ+
jñātvā
_avagata-tattvas+
tasmai
prāptavyamartʰāya
sva-duhitaraṃ+
sa-bahu-mānaṃ+
grāma-sahasreṇa
samaṃ+
sarva-alaṃkāra-parivāra-yutāṃ+
dattvā
tvaṃ+
me
putro+
+asi
_iti
nagara-viditaṃ+
taṃ+
yauva-rājyae+
+abʰiṣiktavān
\
Sentence: 96
daṇḍapāśakenāpi
svaduhitā
svaśaktyā
vastradānādinā
saṃbʰāvya
prāptavyamartʰāya
pradattā
\
daṇḍa-pāśakena
_api
sva-duhitā
sva-śaktyā
vastra-dāna-ādinā
saṃbʰāvya
prāptavyamartʰāya
pradattā
\
Sentence: 97
atʰa
prāptavyamartʰenāpi
svīyapitr̥mātarau
samastakuṭumbāvr̥tau
tasmin
nagare
saṃmānapuraḥsaraṃ
samānītau
\
atʰa
prāptavyamartʰena
_api
svīya-pitr̥-mātarau
samasta-kuṭumba-āvr̥tau
tasmin
nagare
saṃmāna-puraḥ-saraṃ+
samānītau
\
Sentence: 98
atʰa
so
'pi
svagotreṇa
saha
vividʰabʰogān
upabʰuñjānaḥ
sukʰenāvastʰitaḥ
\
atʰa
so+
+api
sva-gotreṇa
saha
vividʰa-bʰogān
upabʰuñjānaḥ
sukʰena
_avastʰitaḥ
\
Sentence: 99
ato
'haṃ
bravīmi
\
ato+
+ahaṃ+
bravīmi
\
Strophe: 109
Verse: a
prāptavyam
artʰaṃ
labʰate
manuṣyo
devo
'pi
taṃ
laṅgʰayituṃ
na
śaktaḥ
\
prāptavyam
artʰaṃ+
labʰate
manuṣyo+
devo+
+api
taṃ+
laṅgʰayituṃ+
na
śaktaḥ
\
Verse: b
tasmān
na
śocāmi
na
vismayo
me
yad
asmadīyaṃ
na
hi
tat
pareṣāṃ
\\109\\
tasmān+
na
śocāmi
na
vismayo+
me
yad+
asmadīyaṃ+
na
hi
tat
pareṣāṃ+
\\109\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 100
tad
etat
sakalaṃ
sukʰaduḥkʰam
anubʰūya
paraṃ
viṣādam
āgato
'nena
mitreṇa
tvatsakāśam
ānītaḥ
\
tad+
etat
sakalaṃ+
sukʰa-duḥkʰam
anubʰūya
paraṃ+
viṣādam
āgato+
+anena
mitreṇa
tvat-sakāśam
ānītaḥ
\
Sentence: 101
tad
etan
me
vairāgyakāraṇaṃ
\
tad+
etan+
me
vairāgya-kāraṇaṃ+
\
Sentence: 102
mantʰaraka
āha
\
mantʰaraka+
āha
\
Sentence: 103
bʰadra
bʰavati
suhr̥d
ayam
asaṃdigdʰaṃ
yaḥ
kṣutkṣāmo
'pi
śatrubʰūtaṃ
tvāṃ
bʰakṣastʰāne
stʰitam
evaṃ
pr̥ṣṭʰam
āropyānayati
na
mārge
'pi
bʰakṣayati
\
bʰadra
bʰavati
su-hr̥d+
ayam
a-saṃdigdʰaṃ+
yaḥ
kṣut-kṣāmo+
+api
śatru-bʰūtaṃ+
tvāṃ+
bʰakṣa-stʰāne
stʰitam
evaṃ+
pr̥ṣṭʰam
āropya
_ānayati
na
mārge
_api
bʰakṣayati
\
Sentence: 104
uktaṃ
ca
yataḥ
\
uktaṃ+
ca
yataḥ
\
Strophe: 110
Verse: a
vikāraṃ
yāti
no
cittaṃ
vitte
yasya
kadācana
\
vikāraṃ+
yāti
no+
cittaṃ+
vitte
yasya
kadā-cana
\
Verse: b
mitrasya
sukulīnasya
kārayen
mitram
uttamaṃ
\\110\\
mitrasya
su-kulīnasya
kārayen+
mitram
uttamaṃ+
\\110\\
Strophe: 111
Verse: a
vidvadbʰiḥ
suhr̥dām
atra
cihnair
etair
asaṃśayaṃ
\
vidvadbʰiḥ
su-hr̥dām
atra
cihnair+
etair+
a-saṃśayaṃ+
\
Verse: b
parīkṣākaraṇaṃ
proktaṃ
homāgner
iva
paṇḍitaiḥ
\\111\\
parīkṣā-karaṇaṃ+
proktaṃ+
homa-agner+
iva
paṇḍitaiḥ
\\111\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 105
tatʰā
ca
\
tatʰā
ca
\
Strophe: 112
Verse: a
āpatkāle
tu
saṃprāpte
yan
mitraṃ
mitram
eva
tat
\
āpat-kāle
tu
saṃprāpte
yan+
mitraṃ+
mitram
eva
tat
\
Verse: b
vr̥ddʰikāle
tu
saṃprāpte
durjano
'pi
suhr̥d
bʰavet
\\112\\
vr̥ddʰi-kāle
tu
saṃprāpte
dur-jano+
+api
su-hr̥d+
bʰavet
\\112\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 106
tan
mamāpy
adyāsya
viṣaye
viśvāsaḥ
samutpanno
yato
nītiviruddʰeyaṃ
maitrī
māṃsāśibʰir
vāyasaiḥ
saha
jalacarāṇāṃ
\
tan+
mama
_apy+
adya
_asya
viṣaye
viśvāsaḥ
samutpanno+
yato+
nīti-viruddʰā
_iyaṃ+
maitrī
māṃsa-aśibʰir+
vāyasaiḥ
saha
jala-carāṇāṃ+
\
Sentence: 107
atʰa
vā
sādʰv
idam
ucyate
\
atʰa
vā
sādʰv+
idam
ucyate
\
Strophe: 113
Verse: a
mitraṃ
ko
'pi
na
kasyāpi
nitāntaṃ
na
ca
vairakr̥t
\
mitraṃ+
ko+
+api
na
kasya
_api
nitāntaṃ+
na
ca
vaira-kr̥t
\
Verse: b
dr̥śyate
mitravidʰvastaḥ
kāryād
vairiprarakṣitaḥ
\\113\\
dr̥śyate
mitra-vidʰvastaḥ
kāryād+
vairi-prarakṣitaḥ
\\113\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 108
tat
svāgataṃ
bʰavataḥ
\
tat+
sv-āgataṃ+
bʰavataḥ
\
Sentence: 109
svagr̥havad
āsyatām
atra
sarastīre
\
sva-gr̥ha-vad+
āsyatām
atra
saras-tīre
\
Sentence: 110
yac
ca
vittanāśo
videśavāsaś
ca
te
saṃjātas
tatra
viṣaye
saṃtāpo
na
kartavyaḥ
\
yac+
ca
vitta-nāśo+
videśa-vāsaś+
ca
te
saṃjātas+
tatra
viṣaye
saṃtāpo+
na
kartavyaḥ
\
Sentence: 111
uktaṃ
ca
\
uktaṃ+
ca
\
Strophe: 114
Verse: a
abʰraccʰāyā
kʰalaprītiḥ
siddʰam
annaṃ
ca
yoṣitaḥ
\
abʰra-ccʰāyā
kʰala-prītiḥ
siddʰam
annaṃ+
ca
yoṣitaḥ
\
Verse: b
kiṃcit
kālopabʰogyāni
yauvanāni
dʰanāni
ca
\\114\\
kiṃ-cit
kāla-upabʰogyāni
yauvanāni
dʰanāni
ca
\\114\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 112
ata
eva
vivekino
jitātmāno
dʰanaspr̥hāṃ
na
kurvanti
\
ata+
eva
vivekino+
jita-ātmāno+
dʰana-spr̥hāṃ+
na
kurvanti
\
Sentence: 113
uktaṃ
ca
\
uktaṃ+
ca
\
Strophe: 115
Verse: a
susaṃcitair
jīvanavat
surakṣitair
nije
'pi
dehe
na
viyojitaiḥ
kvacit
\
su-saṃcitair+
jīvana-vat
surakṣitair+
nije
_api
dehe
na
viyojitaiḥ
kva-cit
\
Verse: b
puṃso
yamāntaṃ
vrajato
'pi
niṣṭʰurair
etair
dʰanaiḥ
pañcapadī
na
dīyate
\\115\\
puṃso+
yama-antaṃ+
vrajato+
+api
niṣṭʰurair+
etair+
dʰanaiḥ
pañca-padī
na
dīyate
\\115\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 114
anyac
ca
\
anyac+
ca
\
Strophe: 116
Verse: a
yatʰāmiṣaṃ
jale
matsyair
bʰakṣyate
śvāpadair
bʰuvi
\
yatʰā
_āmiṣaṃ+
jale
matsyair+
bʰakṣyate
śvā-padair+
bʰuvi
\
Verse: b
ākāśe
pakṣibʰiś
caiva
tatʰā
sarvatra
vittavān
\\116\\
ākāśe
pakṣibʰiś+
ca
_eva
tatʰā
sarvatra
vittavān
\\116\\
Strophe: 117
Verse: a
nirdoṣam
api
vittāḍʰyaṃ
doṣair
yojayate
nr̥paḥ
\
nirdoṣam
api
vitta-āḍʰyaṃ+
doṣair+
yojayate
nr̥-paḥ
\
Verse: b
nirdʰanaḥ
prāptadoṣo
'pi
sarvatra
nirupadravaḥ
\\117\\
nirdʰanaḥ
prāpta-doṣo+
+api
sarvatra
nirupadravaḥ
\\117\\
Strophe: 118
Verse: a
artʰānām
arjane
duḥkʰam
arjitānāṃ
ca
rakṣaṇe
\
artʰānām
arjane
duḥkʰam
arjitānāṃ+
ca
rakṣaṇe
\
Verse: b
nāśe
duḥkʰaṃ
vyaye
duḥkʰaṃ
dʰig
artʰāḥ
kaṣṭasaṃśrayāḥ
\\118\\
nāśe
duḥkʰaṃ+
vyaye
duḥkʰaṃ+
dʰig+
artʰāḥ
kaṣṭa-saṃśrayāḥ
\\118\\
Strophe: 119
Verse: a
artʰārtʰī
yāni
kaṣṭāni
mūḍʰo
'yaṃ
sahate
janaḥ
\
artʰa-artʰī
yāni
kaṣṭāni
mūḍʰo+
+ayaṃ+
sahate
janaḥ
\
Verse: b
śatāṃśenāpi
mokṣārtʰī
tāni
cen
mokṣam
āpnuyāt
\\119\\
śata-aṃśena
_api
mokṣa-artʰī
tāni
cen+
mokṣam
āpnuyāt
\\119\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 115
aparaṃ
videśavāsajam
api
vairāgyaṃ
tvayā
na
kāryaṃ
\
a-paraṃ+
videśa-vāsa-jam
api
vairāgyaṃ+
tvayā
na
kāryaṃ+
\
Sentence: 116
yataḥ
\
yataḥ
\
Strophe: 120
Verse: a
ko
dʰīrasya
manasvinaḥ
svaviṣayaḥ
ko
vai
videśaḥ
smr̥to
yaṃ
deśaṃ
śrayate
tam
eva
kurute
bāhupratāpa
-arjitaṃ
\
ko+
dʰīrasya
manasvinaḥ
sva-viṣayaḥ
ko+
vai
videśaḥ
smr̥to+
yaṃ+
deśaṃ+
śrayate
tam
eva
kurute
bāhu-pratāpa-arjitaṃ+
\
Verse: b
yad
daṃṣṭrānakʰalāṅgulapraharaṇaiḥ
siṃho
vanaṃ
gāhate
tasminn
eva
hatadvi
-pa
-indra
-rudʰirais
tr̥ṣṇāṃ
cʰinatty
ātmanaḥ
\\120\\
yad+
daṃṣṭrā-nakʰa-lāṅgula-praharaṇaiḥ
siṃho+
vanaṃ+
gāhate
tasminn+
eva
hata-dvi-pa-indra-rudʰirais+
tr̥ṣṇāṃ+
cʰinatty+
ātmanaḥ
\\120\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 117
artʰahīnaḥ
pare
deśe
gato
'pi
yaḥ
prajñāvān
bʰavati
sa
katʰaṃcid
api
na
sīdati
\
artʰa-hīnaḥ
pare
deśe
gato+
+api
yaḥ
prajñāvān
bʰavati
sa
katʰaṃ-cid+
api
na
sīdati
\
Sentence: 118
uktaṃ
ca
\
uktaṃ+
ca
\
Strophe: 121
Verse: a
kotibʰāraḥ
samartʰānāṃ
kiṃ
dūraṃ
vyavasāyināṃ
\
koti-bʰāraḥ
samartʰānāṃ+
kiṃ+
dūraṃ+
vyavasāyināṃ+
\
Verse: b
ko
videśaḥ
suvidyānāṃ
kaḥ
paraḥ
priyavādināṃ
\\121\\
ko+
videśaḥ
su-vidyānāṃ+
kaḥ
paraḥ
priya-vādināṃ+
\\121\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 119
tat
prajñānidʰir
bʰavān
na
prākr̥tapuruṣatulyaḥ
\
tat
prajñā-nidʰir+
bʰavān
na
prākr̥ta-puruṣa-tulyaḥ
\
Sentence: 120
aparaṃ
prāpto
'py
artʰaḥ
karmapra=ptyā
naśyati
\
a-paraṃ+
prāpto+
+apy+
artʰaḥ
karma-pra=ptyā
naśyati
\
Sentence: 121
tad
etāvanti
dināni
tvadīyam
āsīt
\
tad+
etāvanti
dināni
tvadīyam
āsīt
\
Sentence: 122
muhūrtam
apy
ātmīyaṃ
bʰoktuṃ
na
labʰyate
\
muhūrtam
apy+
ātmīyaṃ+
bʰoktuṃ+
na
labʰyate
\
Sentence: 123
svayam
āgatam
api
vidʰināpahriyate
\
svayam
āgatam
api
vidʰinā
_apahriyate
\
Strophe: 122
Verse: a
artʰasyopārjanaṃ
kr̥tvā
naiva
bʰogaṃ
samaśnute
\
artʰasya
_upārjanaṃ+
kr̥tvā
na
_eva
bʰogaṃ+
samaśnute
\
Verse: b
araṇyaṃ
mahad
āsādya
mūḍʰaḥ
somilako
yatʰā
\\122\\
araṇyaṃ+
mahad+
āsādya
mūḍʰaḥ
somilako+
yatʰā
\\122\\
Strophe:
Verse:
Sentence: 124
hiraṇyaka
āha
\
hiraṇyaka+
āha
\
Sentence: 125
katʰam
etat
\
katʰam
etat
\
Sentence: 126
sa
āha
\
sa+
āha
\
This text is part of the
TITUS
edition of
Pancatantra
.
Copyright
TITUS Project
, Frankfurt a/M, 22.4.2012. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.