TITUS
Mahabharata
Part No. 92
Previous part

Chapter: 92 
Adhyāya 92


Verse: 1  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    tataḥ pratīpo rājā sa   sarvabʰūtahite rataḥ
   tataḥ pratīpo rājā sa   sarva-bʰūta-hite rataḥ /
Halfverse: c    niṣasāda samā bahvīr   gaṅgātīragato japan
   niṣasāda samā bahvīr   gaṅgā-tīra-gato japan /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    tasya rūpaguṇopetā   gaṅgā śrīr iva rūpiṇī
   tasya rūpa-guṇa_upetā   gaṅgā śrīr iva rūpiṇī /
Halfverse: c    uttīrya salilāt tasmāl   lobʰanīyatamākr̥tiḥ
   uttīrya salilāt tasmāl   lobʰanīyatama_ākr̥tiḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    adʰīyānasya rājarṣer   divyarūpā manasvinī
   adʰīyānasya rāja-r̥ṣer   divya-rūpā manasvinī /
Halfverse: c    dakṣiṇaṃ śālasaṃkāśam   ūruṃ bʰeje śubʰānanā
   dakṣiṇaṃ śāla-saṃkāśam   ūruṃ bʰeje śubʰa_ānanā /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    pratīpas tu mahīpālas   tām uvāca manasvinīm
   pratīpas tu mahī-pālas   tām uvāca manasvinīm /
Halfverse: c    karavāṇi kiṃ te kalyāṇi   priyaṃ yat te 'bʰikāṅkṣitam
   karavāṇi kiṃ te kalyāṇi   priyaṃ yat te_abʰikāṅkṣitam /4/ q

Verse: 5  {Stry uvāca}
Halfverse: a    tvām ahaṃ kāmaye rājan   kuruśreṣṭʰa bʰajasva mām
   tvām ahaṃ kāmaye rājan   kuru-śreṣṭʰa bʰajasva mām /
Halfverse: c    tyāgaḥ kāmavatīnāṃ hi   strīṇāṃ sadbʰir vigarhitaḥ
   tyāgaḥ kāmavatīnāṃ hi   strīṇāṃ sadbʰir vigarhitaḥ /5/

Verse: 6  {Pratardana uvāca}
Halfverse: a    nāhaṃ parastriyaṃ kāmād   gaccʰeyaṃ varavarṇini
   na_ahaṃ para-striyaṃ kāmād   gaccʰeyaṃ vara-varṇini /
Halfverse: c    na cāsavarṇāṃ kalyāṇi   dʰarmyaṃ tad viddʰi me vratam
   na ca_asavarṇāṃ kalyāṇi   dʰarmyaṃ tad viddʰi me vratam /6/

Verse: 7  {Stry uvāca}
Halfverse: a    nāśreyasy asmi nāgamyā   na vaktavyā ca karhi cit
   na_aśreyasy asmi na_agamyā   na vaktavyā ca karhicit /
Halfverse: c    bʰaja māṃ bʰajamānāṃ tvaṃ   rājan kanyāṃ varastriyam
   bʰaja māṃ bʰajamānāṃ tvaṃ   rājan kanyāṃ vara-striyam /7/

Verse: 8  {Pratardana uvāca}
Halfverse: a    mayātivr̥ttam etat te   yan māṃ codayasi priyam
   mayā_ativr̥ttam etat te   yan māṃ codayasi priyam /
Halfverse: c    anyatʰā pratipannaṃ māṃ   nāśayed dʰarmaviplavaḥ
   anyatʰā pratipannaṃ māṃ   nāśayed dʰarma-viplavaḥ /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    prāpya dakṣiṇam ūruṃ me   tvam āśliṣṭā varāṅgane
   prāpya dakṣiṇam ūruṃ me   tvam āśliṣṭā vara_aṅgane /
Halfverse: c    apatyānāṃ snuṣāṇāṃ ca   bʰīru viddʰy etad āsanam
   apatyānāṃ snuṣāṇāṃ ca   bʰīru viddʰy etad āsanam /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    savyataḥ kāminī bʰāgas   tvayā sa ca vivarjitaḥ
   savyataḥ kāminī bʰāgas   tvayā sa ca vivarjitaḥ /
Halfverse: c    tasmād ahaṃ nācariṣye   tvayi kāmaṃ varāṅgane
   tasmād ahaṃ na_ācariṣye   tvayi kāmaṃ vara_aṅgane /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    snuṣā me bʰava kalyāṇi   putrārtʰe tvāṃ vr̥ṇomy aham
   snuṣā me bʰava kalyāṇi   putra_artʰe tvāṃ vr̥ṇomy aham /
Halfverse: c    snuṣāpekṣaṃ hi vāmoru   tvam āgamya samāśritā
   snuṣā_apekṣaṃ hi vāma_ūru   tvam āgamya samāśritā /11/

Verse: 12  {Stry uvāca}
Halfverse: a    evam apy astu dʰarmajña   saṃyujyeyaṃ sutena te
   evam apy astu dʰarmajña   saṃyujyeyaṃ sutena te /
Halfverse: c    tvadbʰaktyaiva bʰajiṣyāmi   prakʰyātaṃ bʰārataṃ kulam
   tvad-bʰaktyā_eva bʰajiṣyāmi   prakʰyātaṃ bʰārataṃ kulam /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    pr̥tʰivyāṃ pārtʰivā ye ca   teṣāṃ yūyaṃ parāyaṇam
   pr̥tʰivyāṃ pārtʰivā ye ca   teṣāṃ yūyaṃ parāyaṇam /
Halfverse: c    guṇā na hi mayā śakyā   vaktuṃ varṣaśatair api
   guṇā na hi mayā śakyā   vaktuṃ varṣa-śatair api /
Halfverse: e    kulasya ye vaḥ pratʰitās   tat sādʰutvam anuttamam
   kulasya ye vaḥ pratʰitās   tat sādʰutvam anuttamam /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    sa me nābʰijanajñaḥ syād   ācareyaṃ ca yad vibʰo
   sa me na_abʰijanajñaḥ syād   ācareyaṃ ca yad vibʰo /
Halfverse: c    tat sarvam eva putras te   na mīmāṃseta karhi cit
   tat sarvam eva putras te   na mīmāṃseta karhicit /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    evaṃ vasantī putre te   vardʰayiṣyāmy ahaṃ priyam
   evaṃ vasantī putre te   vardʰayiṣyāmy ahaṃ priyam /
Halfverse: c    putraiḥ puṇyaiḥ priyaiś cāpi   svargaṃ prāpsyati te sutaḥ
   putraiḥ puṇyaiḥ priyaiś ca_api   svargaṃ prāpsyati te sutaḥ /15/

Verse: 16  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    tatʰety uktvā tu sā rājaṃs   tatraivāntaradʰīyata
   tatʰā_ity uktvā tu sā rājaṃs   tatra_eva_antaradʰīyata /
Halfverse: c    putra janma pratīkṣaṃs tu   sa rājā tad adʰārayat
   putra janma pratīkṣaṃs tu   sa rājā tad adʰārayat /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    etasminn eva kāle tu   pratīpaḥ kṣatriyarṣabʰaḥ
   etasminn eva kāle tu   pratīpaḥ kṣatriya-r̥ṣabʰaḥ /
Halfverse: c    tapas tepe sutasyārtʰe   sabʰāryaḥ kurunandana
   tapas tepe sutasya_artʰe   sabʰāryaḥ kuru-nandana /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    tayoḥ samabʰavat putro   vr̥ddʰayoḥ sa mahābʰiṣaḥ
   tayoḥ samabʰavat putro   vr̥ddʰayoḥ sa mahābʰiṣaḥ /
Halfverse: c    śāntasya jajñe saṃtānas   tasmād āsīt sa śaṃtanuḥ
   śāntasya jajñe saṃtānas   tasmād āsīt sa śaṃtanuḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    saṃsmaraṃś cākṣayām̐l lokān   vijitān svena karmaṇā
   saṃsmaraṃś ca_akṣayām̐l lokān   vijitān svena karmaṇā /
Halfverse: c    puṇyakarmakr̥d evāsīc   cʰaṃtanuḥ kuru sattama {!}
   puṇya-karmakr̥d eva_āsīt   śaṃtanuḥ kuru sattama /19/ {!}

Verse: 20 
Halfverse: a    pratīpaḥ śaṃtanuṃ putraṃ   yauvanastʰaṃ tato 'nvaśāt
   pratīpaḥ śaṃtanuṃ putraṃ   yauvanastʰaṃ tato_anvaśāt /
Halfverse: c    purā māṃ strī samabʰyāgāc   cʰaṃtano bʰūtaye tava
   purā māṃ strī samabʰyāgāt   śaṃtano bʰūtaye tava /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    tvām āvrajed yadi rahaḥ   sā putra varavarṇinī
   tvām āvrajed yadi rahaḥ   sā putra vara-varṇinī /
Halfverse: c    kāmayānābʰirūpāḍʰyā   divyā strī putrakāmyayā
   kāmayānā_abʰirūpa_āḍʰyā   divyā strī putra-kāmyayā /
Halfverse: e    sā tvayā nānuyoktavyā   kāsi kasyāsi vāṅgane
   sā tvayā na_anuyoktavyā   kā_asi kasya_asi vā_aṅgane /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    yac ca kuryān na tat kāryaṃ   praṣṭavyā sā tvayānagʰa
   yac ca kuryān na tat kāryaṃ   praṣṭavyā sā tvayā_anagʰa /
Halfverse: c    manniyogād bʰajantīṃ tāṃ   bʰajetʰā ity uvāca tam
   manniyogād bʰajantīṃ tāṃ   bʰajetʰā\ ity uvāca tam /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    evaṃ saṃdiśya tanayaṃ   pratīpaḥ śaṃtanuṃ tadā
   evaṃ saṃdiśya tanayaṃ   pratīpaḥ śaṃtanuṃ tadā /
Halfverse: c    sve ca rājye 'bʰiṣicyainaṃ   vanaṃ rājā viveśa ha
   sve ca rājye_abʰiṣicya_enaṃ   vanaṃ rājā viveśa ha /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    sa rājā śaṃtanur dʰīmān   kʰyātaḥ pr̥tʰvyāṃ dʰanurdʰaraḥ
   sa rājā śaṃtanur dʰīmān   kʰyātaḥ pr̥tʰvyāṃ dʰanur-dʰaraḥ /
Halfverse: c    babʰūva mr̥gayā śīlaḥ   satataṃ vanagocaraḥ
   babʰūva mr̥gayā śīlaḥ   satataṃ vana-gocaraḥ /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    sa mr̥gān mahiṣāṃś caiva   vinigʰnan rājasattamaḥ
   sa mr̥gān mahiṣāṃś caiva   vinigʰnan rāja-sattamaḥ /
Halfverse: c    gaṅgām anucacāraikaḥ   siddʰacāraṇasevitām
   gaṅgām anucacāra_ekaḥ   siddʰa-cāraṇa-sevitām /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    sa kadā cin mahārāja   dadarśa paramastriyam
   sa kadācin mahā-rāja   dadarśa parama-striyam /
Halfverse: c    jājvalyamānāṃ vapuṣā   sākṣāt padmām iva śriyam
   jājvalyamānāṃ vapuṣā   sākṣāt padmām iva śriyam /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    sarvānavadyāṃ sudatīṃ   divyābʰaraṇabʰūṣitām
   sarva_anavadyāṃ sudatīṃ   divya_ābʰaraṇa-bʰūṣitām /
Halfverse: c    sūkṣmāmbaradʰarām ekāṃ   padmodara samaprabʰām
   sūkṣma_ambara-dʰarām ekāṃ   padma_udara sama-prabʰām /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    tāṃ dr̥ṣṭvā hr̥ṣṭaromābʰūd   vismito rūpasaṃpadā
   tāṃ dr̥ṣṭvā hr̥ṣṭa-romā_abʰūd   vismito rūpa-saṃpadā /
Halfverse: c    pibann iva ca netrābʰyāṃ   nātr̥pyata narādʰipaḥ
   pibann iva ca netrābʰyāṃ   na_atr̥pyata nara_adʰipaḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    sā ca dr̥ṣṭvaiva rājānaṃ   vicarantaṃ mahādyutim
   sā ca dr̥ṣṭvā_eva rājānaṃ   vicarantaṃ mahā-dyutim /
Halfverse: c    snehād āgatasauhārdā   nātr̥pyata vilāsinī
   snehād āgata-sauhārdā   na_atr̥pyata vilāsinī /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    tām uvāca tato rājā   sāntvayañ ślakṣṇayā girā
   tām uvāca tato rājā   sāntvayan ślakṣṇayā girā /
Halfverse: c    devī vā dānavī vā tvaṃ   gandʰarvī yadi vāpsarāḥ
   devī vā dānavī vā tvaṃ   gandʰarvī yadi vā_apsarāḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    yakṣī vā pannagī vāpi   mānuṣī vā sumadʰyame
   yakṣī vā pannagī vā_api   mānuṣī vā sumadʰyame /
Halfverse: c    yā vā tvaṃ suragarbʰābʰe   bʰāryā me bʰava śobʰane
   yā vā tvaṃ sura-garbʰa_ābʰe   bʰāryā me bʰava śobʰane /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    etac cʰrutvā vaco rājñaḥ   sasmitaṃ mr̥du valgu ca
   etat śrutvā vaco rājñaḥ   sasmitaṃ mr̥du valgu ca /
Halfverse: c    vasūnāṃ samayaṃ smr̥tvā   abʰyagaccʰad aninditā
   vasūnāṃ samayaṃ smr̥tvā abʰyagaccʰad aninditā /32/ ՙ

Verse: 33 
Halfverse: a    uvāca caiva rājñaḥ sā   hlādayantī mano girā
   uvāca caiva rājñaḥ sā   hlādayantī mano girā /
Halfverse: c    bʰaviṣyāmi mahīpāla   mahiṣī te vaśānugā
   bʰaviṣyāmi mahī-pāla   mahiṣī te vaśa_anugā /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    yat tu kuryām ahaṃ rājañ   śubʰaṃ vā yadi vāśubʰam
   yat tu kuryām ahaṃ rājan   śubʰaṃ vā yadi vā_aśubʰam /
Halfverse: c    na tad vārayitavyāsmi   na vaktavyā tatʰāpriyam
   na tad vārayitavyā_asmi   na vaktavyā tatʰā_apriyam /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    evaṃ hi vartamāne 'haṃ   tvayi vatsyāmi pārtʰiva
   evaṃ hi vartamāne_ahaṃ   tvayi vatsyāmi pārtʰiva /
Halfverse: c    vāritā vipriyaṃ coktā   tyajeyaṃ tvām asaṃśayam
   vāritā vipriyaṃ ca_uktā   tyajeyaṃ tvām asaṃśayam /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    tatʰeti rājñā sā tūktā   tadā bʰaratasattama
   tatʰā_iti rājñā sā tu_uktā   tadā bʰarata-sattama / ՙ
Halfverse: c    praharṣam atulaṃ lebʰe   prāpya taṃ pārtʰivottamam
   praharṣam atulaṃ lebʰe   prāpya taṃ pārtʰiva_uttamam /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    āsādya śaṃtanus tāṃ ca   bubʰuje kāmato vaśī
   āsādya śaṃtanus tāṃ ca   bubʰuje kāmato vaśī /
Halfverse: c    na praṣṭavyeti manvāno   na sa tāṃ kiṃ cid ūcivān
   na praṣṭavyā_iti manvāno   na sa tāṃ kiṃcid ūcivān /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    sa tasyāḥ śīlavr̥ttena   rūpaudāryaguṇena ca
   sa tasyāḥ śīla-vr̥ttena   rūpa_audārya-guṇena ca /
Halfverse: c    upacāreṇa ca rahas   tutoṣa jagatīpatiḥ
   upacāreṇa ca rahas   tutoṣa jagatī-patiḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    divyarūpā hi sā devī   gaṅgā tripatʰagā nadī
   divya-rūpā hi sā devī   gaṅgā tri-patʰagā nadī /
Halfverse: c    mānuṣaṃ vigrahaṃ śrīmat   kr̥tvā sā varavarṇinī
   mānuṣaṃ vigrahaṃ śrīmat   kr̥tvā sā vara-varṇinī /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    bʰāgyopanata kāmasya   bʰāryevopastʰitābʰavat
   bʰāgya_upanata kāmasya   bʰāryā_iva_upastʰitā_abʰavat /
Halfverse: c    śaṃtano rājasiṃhasya   devarājasamadyuteḥ
   śaṃtano rāja-siṃhasya   deva-rāja-sama-dyuteḥ /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    saṃbʰogasnehacāturyair   hāva lāsyair manoharaiḥ
   saṃbʰoga-sneha-cāturyair   hāva lāsyair mano-haraiḥ /
Halfverse: c    rājānaṃ ramayām āsa   yatʰā reme tatʰaiva saḥ
   rājānaṃ ramayām āsa   yatʰā reme tatʰaiva saḥ /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    sa rājā ratisaktatvād   uttamastrī guṇair hr̥taḥ
   sa rājā rati-saktatvād   uttama-strī guṇair hr̥taḥ /
Halfverse: c    saṃvatsarān r̥tūn māsān   na bubodʰa bahūn gatān
   saṃvatsarān r̥tūn māsān   na bubodʰa bahūn gatān /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    ramamāṇas tayā sārdʰaṃ   yatʰākāmaṃ janeśvaraḥ
   ramamāṇas tayā sārdʰaṃ   yatʰā-kāmaṃ jana_īśvaraḥ /
Halfverse: c    aṣṭāv ajanayat putrāṃs   tasyām amara varṇinaḥ
   aṣṭāv ajanayat putrāṃs   tasyām amara varṇinaḥ /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    jātaṃ jātaṃ ca sā putraṃ   kṣipaty ambʰasi bʰārata
   jātaṃ jātaṃ ca sā putraṃ   kṣipaty ambʰasi bʰārata /
Halfverse: c    prīṇāmi tvāham ity uktvā   gaṅgā srotasy amajjayat
   prīṇāmi tvā_aham ity uktvā   gaṅgā srotasy amajjayat /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    tasya tan na priyaṃ rājñaḥ   śaṃtanor abʰavat tadā
   tasya tan na priyaṃ rājñaḥ   śaṃtanor abʰavat tadā /
Halfverse: c    na ca tāṃ kiṃ canovāca   tyāgād bʰīto mahīpatiḥ
   na ca tāṃ kiṃcana_uvāca   tyāgād bʰīto mahī-patiḥ /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    atʰa tām aṣṭame putre   jāte prahasitām iva
   atʰa tām aṣṭame putre   jāte prahasitām iva /
Halfverse: c    uvāca rājā duḥkʰārtaḥ   parīpsan putram ātmanaḥ
   uvāca rājā duḥkʰa_ārtaḥ   parīpsan putram ātmanaḥ /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    mā vadʰīḥ kāsi kasyāsi   kiṃ hiṃsasi sutān iti
   mā vadʰīḥ kā_asi kasya_asi   kiṃ hiṃsasi sutān iti /
Halfverse: c    putragʰni sumahat pāpaṃ   mā prāpas tiṣṭʰa garhite
   putragʰni sumahat pāpaṃ   mā prāpas tiṣṭʰa garhite /47/

Verse: 48  {Stry uvāca}
Halfverse: a    putra kāmana te hanmi   putraṃ putravatāṃ vara
   putra kāma-na te hanmi   putraṃ putravatāṃ vara /
Halfverse: c    jīrṇas tu mama vāso 'yaṃ   yatʰā sa samayaḥ kr̥taḥ
   jīrṇas tu mama vāso_ayaṃ   yatʰā sa samayaḥ kr̥taḥ /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    ahaṃ gaṅgā jahnusutā   maharṣigaṇasevitā
   ahaṃ gaṅgā jahnu-sutā   maharṣi-gaṇa-sevitā /
Halfverse: c    devakāryārtʰa siddʰyartʰam   uṣiṭāhaṃ tvayā saha
   deva-kārya_artʰa siddʰy-artʰam   uṣiṭā_ahaṃ tvayā saha /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    aṣṭame vasavo devā   mahābʰāgā mahaujasaḥ
   aṣṭame vasavo devā   mahā-bʰāgā mahā_ojasaḥ /
Halfverse: c    vasiṣṭʰa śāpadoṣeṇa   mānuṣatvam upāgatāḥ
   vasiṣṭʰa śāpa-doṣeṇa   mānuṣatvam upāgatāḥ /50/

Verse: 51 
Halfverse: a    teṣāṃ janayitā nānyas   tvadr̥te bʰuvi vidyate
   teṣāṃ janayitā na_anyas   tvad-r̥te bʰuvi vidyate /
Halfverse: c    madvidʰā mānuṣī dʰātrī   na caivāstīha kā cana
   madvidʰā mānuṣī dʰātrī   na caiva_asti_iha kācana /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    tasmāt taj jananī hetor   mānuṣatvam upāgatā
   tasmāt taj jananī hetor   mānuṣatvam upāgatā /
Halfverse: c    janayitvā vasūn aṣṭau   jitā lokās tvayākṣayāḥ
   janayitvā vasūn aṣṭau   jitā lokās tvayā_akṣayāḥ /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    devānāṃ samayas tv eṣa   vasūnāṃ saṃśruto mayā
   devānāṃ samayas tv eṣa   vasūnāṃ saṃśruto mayā /
Halfverse: c    jātaṃ jātaṃ mokṣayiṣye   janmato mānuṣād iti
   jātaṃ jātaṃ mokṣayiṣye   janmato mānuṣād iti /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    tat te śāpād vinirmuktā   āpavasya mahātmanaḥ
   tat te śāpād vinirmuktā āpavasya mahātmanaḥ /
Halfverse: c    svasti te 'stu gamiṣyāmi   putraṃ pāhi mahāvratam
   svasti te_astu gamiṣyāmi   putraṃ pāhi mahā-vratam /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    eṣa paryāya vāso me   vasūnāṃ saṃnidʰau kr̥taḥ
   eṣa paryāya vāso me   vasūnāṃ saṃnidʰau kr̥taḥ /
Halfverse: c    matprasūtaṃ vijānīhi   gaṅgā dattam imaṃ sutam
   mat-prasūtaṃ vijānīhi   gaṅgā dattam imaṃ sutam /55/ (E)55



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.