TITUS
Mahabharata
Part No. 94
Previous part

Chapter: 94 
Adhyāya 94


Verse: 1  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    sa evaṃ śaṃtanur dʰīmān   devarājarṣisatkr̥taḥ
   sa\ evaṃ śaṃtanur dʰīmān   deva-rāja-r̥ṣi-sat-kr̥taḥ /
Halfverse: c    dʰarmātmā sarvalokeṣu   satyavāg iti viśrutaḥ
   dʰarma_ātmā sarva-lokeṣu   satya-vāg iti viśrutaḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    damo dānaṃ kṣamā buddʰir   hrīr dʰr̥tis teja uttamam
   damo dānaṃ kṣamā buddʰir   hrīr dʰr̥tis teja\ uttamam /
Halfverse: c    nityāny āsan mahāsattve   śaṃtanau puruṣarṣabʰe
   nityāny āsan mahā-sattve   śaṃtanau puruṣa-r̥ṣabʰe /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    evaṃ sa guṇasaṃpanno   dʰarmārtʰakuśalo nr̥paḥ
   evaṃ sa guṇa-saṃpanno   dʰarma_artʰa-kuśalo nr̥paḥ /
Halfverse: c    āsīd bʰarata vaṃśasya   goptā sādʰu janasya ca
   āsīd bʰarata vaṃśasya   goptā sādʰu janasya ca /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    kambugrīvaḥ pr̥tʰu vyaṃso   mattavāraṇavikramaḥ
   kambu-grīvaḥ pr̥tʰu vyaṃso   matta-vāraṇa-vikramaḥ /
Halfverse: c    dʰarma eva paraḥ kāmād   artʰāc ceti vyavastʰitaḥ
   dʰarma\ eva paraḥ kāmād   artʰāc ca_iti vyavastʰitaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    etāny āsan mahāsattve   śaṃtanau bʰaratarṣabʰa
   etāny āsan mahā-sattve   śaṃtanau bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    na cāsya sadr̥śaḥ kaś cit   kṣatriyo dʰarmato 'bʰavat
   na ca_asya sadr̥śaḥ kaścit   kṣatriyo dʰarmato_abʰavat /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    vartamānaṃ hi dʰarme sve   sarvadʰarmavidāṃ varam
   vartamānaṃ hi dʰarme sve   sarva-dʰarmavidāṃ varam /
Halfverse: c    taṃ mahīpā mahīpālaṃ   rājarājye 'bʰyaṣecayan
   taṃ mahīpā mahī-pālaṃ   rāja-rājye_abʰyaṣecayan /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    vītaśokabʰayābādʰāḥ   sukʰasvapnavibodʰanāḥ
   vīta-śoka-bʰaya_ābādʰāḥ   sukʰa-svapna-vibodʰanāḥ /
Halfverse: c    prati bʰārata goptāraṃ   samapadyanta bʰūmipāḥ
   prati bʰārata goptāraṃ   samapadyanta bʰūmipāḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    śaṃtanu pramukʰair gupte   loke nr̥patibʰis tadā
   śaṃtanu pramukʰair gupte   loke nr̥patibʰis tadā /
Halfverse: c    niyamāt sarvavarṇānāṃ   brahmottaram avartata
   niyamāt sarva-varṇānāṃ   brahma_uttaram avartata /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    brahma paryacarat kṣatraṃ   viśaḥ kṣatram anuvratāḥ
   brahma paryacarat kṣatraṃ   viśaḥ kṣatram anuvratāḥ /
Halfverse: c    brahmakṣatrānuraktāś ca   śūdrāḥ paryacaran viśaḥ
   brahma-kṣatra_anuraktāś ca   śūdrāḥ paryacaran viśaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    sa hāstinapure ramye   kurūṇāṃ puṭabʰedane
   sa hāstina-pure ramye   kurūṇāṃ puṭa-bʰedane /
Halfverse: c    vasan sāgaraparyantām   anvaśād vai vasuṃdʰarām
   vasan sāgara-paryantām   anvaśād vai vasuṃdʰarām /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    sa devarājasadr̥śo   dʰarmajñaḥ satyavāg r̥juḥ
   sa deva-rāja-sadr̥śo   dʰarmajñaḥ satya-vāg r̥juḥ /
Halfverse: c    dānadʰarmatapo yogāc   cʰriyā paramayā yutaḥ
   dāna-dʰarma-tapo yogāt   śriyā paramayā yutaḥ /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    arāgadveṣasaṃyuktaḥ   somavat priyadarśanaḥ
   arāga-dveṣa-saṃyuktaḥ   somavat priya-darśanaḥ /
Halfverse: c    tejasā sūryasaṃkāśo   vāyuvegasamo jave
   tejasā sūrya-saṃkāśo   vāyu-vega-samo jave /
Halfverse: e    antakapratimaḥ kope   kṣamayā pr̥tʰivīsamaḥ
   antaka-pratimaḥ kope   kṣamayā pr̥tʰivī-samaḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    vadʰaḥ paśuvarāhāṇāṃ   tatʰaiva mr̥gapakṣiṇām
   vadʰaḥ paśu-varāhāṇāṃ   tatʰaiva mr̥ga-pakṣiṇām /
Halfverse: c    śaṃtanau pr̥tʰivīpāle   nāvartata vr̥tʰā nr̥paḥ
   śaṃtanau pr̥tʰivī-pāle   na_avartata vr̥tʰā nr̥paḥ /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    dʰarmabrahmottare rājye   śaṃtanur vinayātmavān
   dʰarma-brahma_uttare rājye   śaṃtanur vinaya_ātmavān /
Halfverse: c    samaṃ śaśāsa bʰūtāni   kāmarāgavivarjitaḥ
   samaṃ śaśāsa bʰūtāni   kāma-rāga-vivarjitaḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    devarṣipitr̥yajñārtʰam   ārabʰyanta tadā kriyāḥ
   deva-r̥ṣi-pitr̥-yajña_artʰam   ārabʰyanta tadā kriyāḥ /
Halfverse: c    na cādʰarmeṇa keṣāṃ cit   prāṇinām abʰavad vadʰaḥ
   na ca_adʰarmeṇa keṣāṃcit   prāṇinām abʰavad vadʰaḥ /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    asukʰānām anātʰānāṃ   tiryagyoniṣu vartatām
   asukʰānām anātʰānāṃ   tiryag-yoniṣu vartatām /
Halfverse: c    sa eva rājā bʰūtānāṃ   sarveṣām abʰavat pitā
   sa\ eva rājā bʰūtānāṃ   sarveṣām abʰavat pitā /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    tasmin kurupatiśreṣṭʰe   rājarājeśvare sati
   tasmin kuru-pati-śreṣṭʰe   rāja-rāja_īśvare sati /
Halfverse: c    śritā vāg abʰavat satyaṃ   dānadʰarmāśritaṃ manaḥ
   śritā vāg abʰavat satyaṃ   dāna-dʰarma_āśritaṃ manaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    sa samāḥ ṣoḍaśāṣṭau ca   catasro 'ṣṭau tatʰāparāḥ
   sa samāḥ ṣoḍaśa_aṣṭau ca   catasro_aṣṭau tatʰā_aparāḥ /
Halfverse: c    ratim aprāpnuvan strīṣu   babʰūva vanagocaraḥ
   ratim aprāpnuvan strīṣu   babʰūva vana-gocaraḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    tatʰārūpas tatʰācāras   tatʰā vr̥ttas tatʰā śrutaḥ
   tatʰā-rūpas tatʰā_ācāras   tatʰā vr̥ttas tatʰā śrutaḥ /
Halfverse: c    gāṅgeyas tasya putro 'bʰūn   nāmnā devavrato vasuḥ
   gāṅgeyas tasya putro_abʰūn   nāmnā deva-vrato vasuḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    sarvāstreṣu sa niṣṇātaḥ   pārtʰiveṣv itareṣu ca
   sarva_astreṣu sa niṣṇātaḥ   pārtʰiveṣv itareṣu ca /
Halfverse: c    mahābalo mahāsattvo   mahāvīryo mahāratʰaḥ
   mahā-balo mahā-sattvo   mahā-vīryo mahā-ratʰaḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    sa kadā cin mr̥gaṃ viddʰvā   gaṅgām anusaran nadīm
   sa kadācin mr̥gaṃ viddʰvā   gaṅgām anusaran nadīm /
Halfverse: c    bʰāgīratʰīm alpajalāṃ   śaṃtanur dr̥ṣṭavān nr̥paḥ
   bʰāgīratʰīm alpa-jalāṃ   śaṃtanur dr̥ṣṭavān nr̥paḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    tāṃ dr̥ṣṭvā cintayām āsa   śaṃtanuḥ puruṣarṣabʰaḥ
   tāṃ dr̥ṣṭvā cintayām āsa   śaṃtanuḥ puruṣa-r̥ṣabʰaḥ /
Halfverse: c    syandate kiṃ nv iyaṃ nādya   sariccʰreṣṭʰā yatʰā purā
   syandate kiṃ nv iyaṃ na_adya   sarit-śreṣṭʰā yatʰā purā /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    tato nimittam anviccʰan   dadarśa sa mahāmanāḥ
   tato nimittam anviccʰan   dadarśa sa mahā-manāḥ /
Halfverse: c    kumāraṃ rūpasaṃpannaṃ   br̥hantaṃ cārudarśanam
   kumāraṃ rūpa-saṃpannaṃ   br̥hantaṃ cāru-darśanam /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    divyam astraṃ vikurvāṇaṃ   yatʰā devaṃ puraṃdaram
   divyam astraṃ vikurvāṇaṃ   yatʰā devaṃ puraṃdaram /
Halfverse: c    kr̥tsnāṃ gaṅgāṃ samāvr̥tya   śarais tīkṣṇair avastʰitam
   kr̥tsnāṃ gaṅgāṃ samāvr̥tya   śarais tīkṣṇair avastʰitam /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    tāṃ śarair āvr̥tāṃ dr̥ṣṭvā   nadīṃ gaṅgāṃ tad antike
   tāṃ śarair āvr̥tāṃ dr̥ṣṭvā   nadīṃ gaṅgāṃ tad antike /
Halfverse: c    abʰavad vismito rājā   karma dr̥ṣṭvātimānuṣam
   abʰavad vismito rājā   karma dr̥ṣṭvā_atimānuṣam /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    jātamātraṃ purā dr̥ṣṭaṃ   taṃ putraṃ śaṃtanus tadā
   jāta-mātraṃ purā dr̥ṣṭaṃ   taṃ putraṃ śaṃtanus tadā /
Halfverse: c    nopalebʰe smr̥tiṃ dʰīmān   abʰijñātuṃ tam ātmajam
   na_upalebʰe smr̥tiṃ dʰīmān   abʰijñātuṃ tam ātmajam /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    sa tu taṃ pitaraṃ dr̥ṣṭvā   mohayām āsa māyayā
   sa tu taṃ pitaraṃ dr̥ṣṭvā   mohayām āsa māyayā /
Halfverse: c    saṃmohya tu tataḥ kṣipraṃ   tatraivāntaradʰīyata
   saṃmohya tu tataḥ kṣipraṃ   tatra_eva_antar-adʰīyata /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    tad adbʰutaṃ tadā dr̥ṣṭvā   tatra rājā sa śaṃtanuḥ
   tad adbʰutaṃ tadā dr̥ṣṭvā   tatra rājā sa śaṃtanuḥ /
Halfverse: c    śaṅkamānaḥ sutaṃ gaṅgām   abravīd darśayeti ha
   śaṅkamānaḥ sutaṃ gaṅgām   abravīd darśaya_iti ha /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    darśayām āsa taṃ gaṅgā   bibʰratī rūpam uttamam
   darśayām āsa taṃ gaṅgā   bibʰratī rūpam uttamam /
Halfverse: c    gr̥hītvā dakṣiṇe pāṇau   taṃ kumāram alaṃkr̥tam
   gr̥hītvā dakṣiṇe pāṇau   taṃ kumāram alaṃkr̥tam /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    alaṃkr̥tām ābʰaraṇair   arajo 'mbaradʰāriṇīm
   alaṃkr̥tām ābʰaraṇair   arajo_ambara-dʰāriṇīm /
Halfverse: c    dr̥ṣṭapūrvām api satīṃ   nābʰyajānāt sa śaṃtanuḥ
   dr̥ṣṭa-pūrvām api satīṃ   na_abʰyajānāt sa śaṃtanuḥ /30/

Verse: 31  {Gaṅgovāca}
Halfverse: a    yaṃ putram aṣṭamaṃ rājaṃs   tvaṃ purā mayy ajāyitʰāḥ
   yaṃ putram aṣṭamaṃ rājaṃs   tvaṃ purā mayy ajāyitʰāḥ /
Halfverse: c    sa te 'yaṃ puruṣavyāgʰra   nayasvainaṃ gr̥hāntikam
   sa te_ayaṃ puruṣa-vyāgʰra   nayasva_enaṃ gr̥ha_antikam /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    vedān adʰijage sāṅgān   vasiṣṭʰād eva vīryavān
   vedān adʰijage sāṅgān   vasiṣṭʰād eva vīryavān /
Halfverse: c    kr̥tāstraḥ parameṣvāso   devarājasamo yudʰi
   kr̥ta_astraḥ parama_iṣvāso   deva-rāja-samo yudʰi /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    surāṇāṃ saṃmato nityam   asurāṇāṃ ca bʰārata
   surāṇāṃ saṃmato nityam   asurāṇāṃ ca bʰārata /
Halfverse: c    uśanā veda yac cʰāstram   ayaṃ tad veda sarvaśaḥ
   uśanā veda yat śāstram   ayaṃ tad veda sarvaśaḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    tatʰaivāṅgirasaḥ putraḥ   surāsuranamaskr̥taḥ
   tatʰaiva_aṅgirasaḥ putraḥ   sura_asura-namas-kr̥taḥ /
Halfverse: c    yad veda śāstraṃ tac cāpi   kr̥tsnam asmin pratiṣṭʰitam
   yad veda śāstraṃ tac ca_api   kr̥tsnam asmin pratiṣṭʰitam /
Halfverse: e    tava putre mahābāhau   sāṅgopāṅgaṃ mahātmani
   tava putre mahā-bāhau   sāṅga_upāṅgaṃ mahātmani /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    r̥ṣiḥ parair anādʰr̥ṣyo   jāmadagnyaḥ pratāpavān
   r̥ṣiḥ parair anādʰr̥ṣyo   jāmadagnyaḥ pratāpavān /
Halfverse: c    yad astraṃ veda rāmaś ca   tad apy asmin pratiṣṭʰitam
   yad astraṃ veda rāmaś ca   tad apy asmin pratiṣṭʰitam /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    maheṣvāsam imaṃ rājan   rājadʰarmārtʰakovidam
   mahā_iṣvāsam imaṃ rājan   rāja-dʰarma_artʰa-kovidam /
Halfverse: c    mayā dattaṃ nijaṃ putraṃ   vīraṃ vīra gr̥hān naya
   mayā dattaṃ nijaṃ putraṃ   vīraṃ vīra gr̥hān naya /36/

Verse: 37  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    tayaivaṃ samanujñātaḥ   putram ādāya śaṃtanuḥ
   tayā_evaṃ samanujñātaḥ   putram ādāya śaṃtanuḥ /
Halfverse: c    bʰrājamānaṃ yatʰādityam   āyayau svapuraṃ prati
   bʰrājamānaṃ yatʰā_ādityam   āyayau sva-puraṃ prati /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    pauravaḥ svapuraṃ gatvā   puraṃdara puropamam
   pauravaḥ sva-puraṃ gatvā   puraṃdara pura_upamam /
Halfverse: c    sarvakāmasamr̥ddʰārtʰaṃ   mene ātmānam ātmanā
   sarva-kāma-samr̥ddʰa_artʰaṃ   mene\ ātmānam ātmanā / ՙ
Halfverse: e    pauraveṣu tataḥ putraṃ   yauvarājye 'bʰyaṣecayat
   pauraveṣu tataḥ putraṃ   yauvarājye_abʰyaṣecayat /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    pauravāñ śaṃtanoḥ putraḥ   pitaraṃ ca mahāyaśāḥ
   pauravān śaṃtanoḥ putraḥ   pitaraṃ ca mahā-yaśāḥ /
Halfverse: c    rāṣṭraṃ ca rañjayām āsa   vr̥ttena bʰaratarṣabʰa
   rāṣṭraṃ ca rañjayām āsa   vr̥ttena bʰarata-r̥ṣabʰa /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    sa tatʰā saha putreṇa   ramamāṇo mahīpatiḥ
   sa tatʰā saha putreṇa   ramamāṇo mahī-patiḥ /
Halfverse: c    vartayām āsa varṣāṇi   catvāry amitavikramaḥ
   vartayām āsa varṣāṇi   catvāry amita-vikramaḥ /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    sa kadā cid vanaṃ yāto   yamunām abʰito nadīm
   sa kadācid vanaṃ yāto   yamunām abʰito nadīm /
Halfverse: c    mahīpatir anirdeśyam   ājigʰrad gandʰam uttamam
   mahī-patir anirdeśyam   ājigʰrad gandʰam uttamam /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    tasya prabʰavam anviccʰan   vicacāra samantataḥ
   tasya prabʰavam anviccʰan   vicacāra samantataḥ /
Halfverse: c    sa dadarśa tadā kanyāṃ   dāśānāṃ devarūpiṇīm
   sa dadarśa tadā kanyāṃ   dāśānāṃ deva-rūpiṇīm /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    tām apr̥ccʰat sa dr̥ṣṭvaiva   kanyām asitalocanām
   tām apr̥ccʰat sa dr̥ṣṭvā_eva   kanyām asita-locanām /
Halfverse: c    kasya tvam asi kā cāsi   kiṃ ca bʰīru cikīrṣasi
   kasya tvam asi kā ca_asi   kiṃ ca bʰīru cikīrṣasi /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    sābravīd dāśakanyāsmi   dʰarmārtʰaṃ vāhaye tarīm
   sā_abravīd dāśa-kanyā_asmi   dʰarma_artʰaṃ vāhaye tarīm /
Halfverse: c    pitur niyogād bʰadraṃ te   dāśarājño mahātmanaḥ
   pitur niyogād bʰadraṃ te   dāśa-rājño mahātmanaḥ /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    rūpamādʰurya gandʰais tāṃ   saṃyuktāṃ devarūpiṇīm
   rūpa-mādʰurya gandʰais tāṃ   saṃyuktāṃ deva-rūpiṇīm /
Halfverse: c    samīkṣya rājā dāśeyīṃ   kāmayām āsa śaṃtanuḥ
   samīkṣya rājā dāśeyīṃ   kāmayām āsa śaṃtanuḥ /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    sa gatvā pitaraṃ tasyā   varayām āsa tāṃ tadā
   sa gatvā pitaraṃ tasyā   varayām āsa tāṃ tadā /
Halfverse: c    paryapr̥ccʰat tatas tasyāḥ   pitaraṃ cātmakāraṇāt
   paryapr̥ccʰat tatas tasyāḥ   pitaraṃ ca_ātma-kāraṇāt /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    sa ca taṃ pratyuvācedaṃ   dāśarājo mahīpatim
   sa ca taṃ pratyuvāca_idaṃ   dāśa-rājo mahī-patim /
Halfverse: c    jātamātraiva me deyā   varāya varavarṇinī
   jāta-mātrā_eva me deyā   varāya vara-varṇinī /
Halfverse: e    hr̥di kāmas tu me kaś cit   taṃ nibodʰa janeśvara
   hr̥di kāmas tu me kaścit   taṃ nibodʰa jana_īśvara /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    yadīmāṃ dʰarmapatnīṃ tvaṃ   mattaḥ prārtʰayase 'nagʰa
   yadi_imāṃ dʰarma-patnīṃ tvaṃ   mattaḥ prārtʰayase_anagʰa /
Halfverse: c    satyavāg asi satyena   samayaṃ kuru me tataḥ
   satya-vāg asi satyena   samayaṃ kuru me tataḥ /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    samayena pradadyāṃ te   kanyām aham imāṃ nr̥pa
   samayena pradadyāṃ te   kanyām aham imāṃ nr̥pa /
Halfverse: c    na hi me tvatsamaḥ kaś cid   varo jātu bʰaviṣyati
   na hi me tvat-samaḥ kaścid   varo jātu bʰaviṣyati /49/

Verse: 50  {Śaṃtanur uvāca}
Halfverse: a    śrutvā tava varaṃ dāśavyavasyeyam   ahaṃ na vā
   śrutvā tava varaṃ dāśa-vyavasyeyam   ahaṃ na vā /
Halfverse: c    dātavyaṃ cet pradāsyāmi   na tv adeyaṃ katʰaṃ cana
   dātavyaṃ cet pradāsyāmi   na tv adeyaṃ katʰaṃcana /50/

Verse: 51  {Dāśa uvāca}
Halfverse: a    asyāṃ jāyeta yaḥ putraḥ   sa rājā pr̥tʰivīpatiḥ
   asyāṃ jāyeta yaḥ putraḥ   sa rājā pr̥tʰivī-patiḥ /
Halfverse: c    tvad ūrdʰvam abʰiṣektavyo   nānyaḥ kaś cana pārtʰiva
   tvad ūrdʰvam abʰiṣektavyo   na_anyaḥ kaścana pārtʰiva /51/

Verse: 52  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    nākāmayata taṃ dātuṃ   varaṃ dāśāya śaṃtanuḥ
   na_akāmayata taṃ dātuṃ   varaṃ dāśāya śaṃtanuḥ /
Halfverse: c    śarīrajena tīvreṇa   dahyamāno 'pi bʰārata
   śarīrajena tīvreṇa   dahyamāno_api bʰārata /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    sa cintayann eva tadā   dāśakanyāṃ mahīpatiḥ
   sa cintayann eva tadā   dāśa-kanyāṃ mahī-patiḥ /
Halfverse: c    pratyayād dʰāstina puraṃ   śokopahatacetanaḥ
   pratyayādd^hāstina puraṃ   śoka_upahata-cetanaḥ /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    tataḥ kadā cic cʰocantaṃ   śaṃtanuṃ dʰyānam āstʰitam
   tataḥ kadācit śocantaṃ   śaṃtanuṃ dʰyānam āstʰitam /
Halfverse: c    putro devavrato 'bʰyetya   pitaraṃ vākyam abravīt
   putro deva-vrato_abʰyetya   pitaraṃ vākyam abravīt /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    sarvato bʰavataḥ kṣemaṃ   vidʰeyāḥ sarvapārtʰivāḥ
   sarvato bʰavataḥ kṣemaṃ   vidʰeyāḥ sarva-pārtʰivāḥ /
Halfverse: c    tat kimartʰam ihābʰīkṣṇaṃ   pariśocasi duḥkʰitaḥ
   tat kim-artʰam iha_abʰīkṣṇaṃ   pariśocasi duḥkʰitaḥ /
Halfverse: e    dʰyāyann iva ca kiṃ rājan   nābʰibʰāṣasi kiṃ cana
   dʰyāyann iva ca kiṃ rājan   na_abʰibʰāṣasi kiṃcana /55/

Verse: 56 
Halfverse: a    evam uktaḥ saputreṇa   śaṃtanuḥ pratyabʰāṣata
   evam uktaḥ sa-putreṇa   śaṃtanuḥ pratyabʰāṣata /
Halfverse: c    asaṃśayaṃ dʰyānaparaṃ   yatʰā māttʰa tatʰāsmy uta
   asaṃśayaṃ dʰyāna-paraṃ   yatʰā mā_āttʰa tatʰā_asmy uta /56/

Verse: 57 
Halfverse: a    apatyaṃ nas tvam evaikaḥ   kule mahati bʰārata
   apatyaṃ nas tvam eva_ekaḥ   kule mahati bʰārata /
Halfverse: c    anityatā ca martyānām   ataḥ śocāmi putraka
   anityatā ca martyānām   ataḥ śocāmi putraka /57/

Verse: 58 
Halfverse: a    katʰaṃ cit tava gāṅgeya   vipattau nāsti naḥ kulam
   katʰaṃcit tava gāṅgeya   vipattau na_asti naḥ kulam /
Halfverse: c    asaṃśayaṃ tvam evaikaḥ   śatād api varaḥ sutaḥ
   asaṃśayaṃ tvam eva_ekaḥ   śatād api varaḥ sutaḥ /58/

Verse: 59 
Halfverse: a    na cāpy ahaṃ vr̥tʰā bʰūyo   dārān kartum ihotsahe
   na ca_apy ahaṃ vr̥tʰā bʰūyo   dārān kartum iha_utsahe /
Halfverse: c    saṃtānasyāvināśāya   kāmaye bʰadram astu te
   saṃtānasya_avināśāya   kāmaye bʰadram astu te /
Halfverse: e    anapatyataika putratvam   ity āhur dʰarmavādinaḥ
   anapatyatā_eka putratvam   ity āhur dʰarma-vādinaḥ /59/ q

Verse: 60 
Halfverse: a    agnihotraṃ trayo vedā   yajñāś ca sahadakṣiṇāḥ
   agni-hotraṃ trayo vedā   yajñāś ca sahadakṣiṇāḥ /
Halfverse: c    sarvāṇy etāny apatyasya   kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm
   sarvāṇy etāny apatyasya   kalāṃ na_arhanti ṣoḍaśīm /60/

Verse: 61 
Halfverse: a    evam eva manuṣyeṣu   syāc ca sarvaprajāsv api
   evam eva manuṣyeṣu   syāc ca sarva-prajāsv api /
Halfverse: c    yad apatyaṃ mahāprājña   tatra me nāsti saṃśayaḥ
   yad apatyaṃ mahā-prājña   tatra me na_asti saṃśayaḥ /
Halfverse: e    eṣā trayī purāṇānām   uttamānāṃ ca śāśvatī
   eṣā trayī purāṇānām   uttamānāṃ ca śāśvatī /61/

Verse: 62 
Halfverse: a    tvaṃ ca śūraḥ sadāmarṣī   śastranityaś ca bʰārata
   tvaṃ ca śūraḥ sadā_amarṣī   śastra-nityaś ca bʰārata /
Halfverse: c    nānyatra śastrāt tasmāt te   nidʰanaṃ vidyate 'nagʰa
   na_anyatra śastrāt tasmāt te   nidʰanaṃ vidyate_anagʰa /62/

Verse: 63 
Halfverse: a    so 'smi saṃśayam āpannas   tvayi śānte katʰaṃ bʰavet
   so_asmi saṃśayam āpannas   tvayi śānte katʰaṃ bʰavet /
Halfverse: c    iti te kāraṇaṃ tāta   duḥkʰasyoktam aśeṣataḥ
   iti te kāraṇaṃ tāta   duḥkʰasya_uktam aśeṣataḥ /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    tatas tat kāraṇaṃ jñātvā   kr̥tsnaṃ caivam aśeṣataḥ
   tatas tat kāraṇaṃ jñātvā   kr̥tsnaṃ ca_evam aśeṣataḥ /
Halfverse: c    devavrato mahābuddʰiḥ   prayayāv anucintayan
   deva-vrato mahā-buddʰiḥ   prayayāv anucintayan /64/

Verse: 65 
Halfverse: a    abʰyagaccʰat tadaivāśu   vr̥ddʰāmātyaṃ pitur hitam
   abʰyagaccʰat tadā_eva_āśu   vr̥ddʰa_amātyaṃ pitur hitam /
Halfverse: c    tam apr̥ccʰat tadābʰyetya   pitus tac cʰokakāraṇam
   tam apr̥ccʰat tadā_abʰyetya   pitus tat śoka-kāraṇam /65/

Verse: 66 
Halfverse: a    tasmai sa kurumukʰyāya   yatʰāvat paripr̥ccʰate
   tasmai sa kuru-mukʰyāya   yatʰāvat paripr̥ccʰate /
Halfverse: c    varaṃ śaśaṃsa kanyāṃ tām   uddiśya bʰaratarṣabʰa
   varaṃ śaśaṃsa kanyāṃ tām   uddiśya bʰarata-r̥ṣabʰa /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    tato devavrato vr̥ddʰaiḥ   kṣatriyaiḥ sahitas tadā
   tato deva-vrato vr̥ddʰaiḥ   kṣatriyaiḥ sahitas tadā /
Halfverse: c    abʰigamya dāśarājānaṃ   kanyāṃ vavre pituḥ svayam
   abʰigamya dāśa-rājānaṃ   kanyāṃ vavre pituḥ svayam /67/ q

Verse: 68 
Halfverse: a    taṃ dāśaḥ pratijagrāha   vidʰivat pratipūjya ca
   taṃ dāśaḥ pratijagrāha   vidʰivat pratipūjya ca /
Halfverse: c    abravīc cainam āsīnaṃ   rājasaṃsadi bʰārata
   abravīc ca_enam āsīnaṃ   rāja-saṃsadi bʰārata /68/

Verse: 69 
Halfverse: a    tvam eva nātʰaḥ paryāptaḥ   śaṃtanoḥ puruṣarṣabʰa
   tvam eva nātʰaḥ paryāptaḥ   śaṃtanoḥ puruṣa-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    putraḥ putravatāṃ śreṣṭʰaḥ   kiṃ nu vakṣyāmi te vacaḥ
   putraḥ putravatāṃ śreṣṭʰaḥ   kiṃ nu vakṣyāmi te vacaḥ /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    ko hi saṃbandʰakaṃ ślāgʰyam   īpsitaṃ yaunam īdr̥śam
   ko hi saṃbandʰakaṃ ślāgʰyam   īpsitaṃ yaunam īdr̥śam /
Halfverse: c    atikrāman na tapyeta   sākṣād api śatakratuḥ
   atikrāman na tapyeta   sākṣād api śata-kratuḥ /70/

Verse: 71 
Halfverse: a    apatyaṃ caitad āryasya   yo yuṣmākaṃ samo guṇaiḥ
   apatyaṃ ca_etad āryasya   yo yuṣmākaṃ samo guṇaiḥ /
Halfverse: c    yasya śukrāt satyavatī   prādurbʰūtā yaśasvinī
   yasya śukrāt satyavatī   prādur-bʰūtā yaśasvinī /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    tena me bahuśas tāta   pitā te parikīrtitaḥ
   tena me bahuśas tāta   pitā te parikīrtitaḥ /
Halfverse: c    arhaḥ satyavatīṃ voḍʰuṃ   sarvarājasu bʰārata
   arhaḥ satyavatīṃ voḍʰuṃ   sarva-rājasu bʰārata /72/

Verse: 73 
Halfverse: a    asito hy api devarṣiḥ   pratyākʰyātaḥ purā mayā
   asito hy api deva-r̥ṣiḥ   pratyākʰyātaḥ purā mayā /
Halfverse: c    satyavatyā bʰr̥śaṃ hy artʰī   sa āsīd r̥ṣisattamaḥ
   satyavatyā bʰr̥śaṃ hy artʰī   sa\ āsīd r̥ṣi-sattamaḥ /73/

Verse: 74 
Halfverse: a    kanyāpitr̥tvāt kiṃ cit tu   vakṣyāmi bʰaratarṣabʰa
   kanyā-pitr̥tvāt kiṃcit tu   vakṣyāmi bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    balavat sapatnatām atra   doṣaṃ paśyāmi kevalam
   balavat sapatnatām atra   doṣaṃ paśyāmi kevalam /74/ q

Verse: 75 
Halfverse: a    yasya hi tvaṃ sapatnaḥ syā   gandʰarvasyāsurasya vā
   yasya hi tvaṃ sapatnaḥ syā   gandʰarvasya_asurasya vā /
Halfverse: c    na sa jātu sukʰaṃ jīvet   tvayi kruddʰe paraṃtapa
   na sa jātu sukʰaṃ jīvet   tvayi kruddʰe paraṃ-tapa /75/ ՙ

Verse: 76 
Halfverse: a    etāvān atra doṣo hi   nānyaḥ kaś cana pārtʰiva
   etāvān atra doṣo hi   na_anyaḥ kaścana pārtʰiva /
Halfverse: c    etaj jānīhi bʰadraṃ te   dānādāne paraṃtapa
   etaj jānīhi bʰadraṃ te   dāna_ādāne paraṃtapa /76/

Verse: 77 
Halfverse: a    evam uktas tu gāṅgeyas   tad yuktaṃ pratyabʰāṣata
   evam uktas tu gāṅgeyas   tad yuktaṃ pratyabʰāṣata /
Halfverse: c    śr̥ṇvatāṃ bʰūmipālānāṃ   pitur artʰāya bʰārata
   śr̥ṇvatāṃ bʰūmi-pālānāṃ   pitur artʰāya bʰārata /77/

Verse: 78 
Halfverse: a    idaṃ me matam ādatsva   satyaṃ satyavatāṃ vara
   idaṃ me matam ādatsva   satyaṃ satyavatāṃ vara /
Halfverse: c    naiva jāto na vājāta   īdr̥śaṃ vaktum utsahet
   na_eva jāto na vā_ajāta īdr̥śaṃ vaktum utsahet /78/

Verse: 79 
Halfverse: a    evam etat kariṣyāmi   yatʰā tvam anubʰāṣase
   evam etat kariṣyāmi   yatʰā tvam anubʰāṣase /
Halfverse: c    yo 'syāṃ janiṣyate putraḥ   sa no rājā bʰaviṣyati
   yo_asyāṃ janiṣyate putraḥ   sa no rājā bʰaviṣyati /79/

Verse: 80 
Halfverse: a    ity uktaḥ punar evātʰa   taṃ dāśaḥ pratyabʰāṣata
   ity uktaḥ punar eva_atʰa   taṃ dāśaḥ pratyabʰāṣata /
Halfverse: c    cikīrṣur duṣkaraṃ karma   rājyārtʰe bʰaratarṣabʰa
   cikīrṣur duṣkaraṃ karma   rājya_artʰe bʰarata-r̥ṣabʰa /80/

Verse: 81 
Halfverse: a    tvam eva nātʰaḥ paryāptaḥ   śaṃtanor amitadyuteḥ
   tvam eva nātʰaḥ paryāptaḥ   śaṃtanor amita-dyuteḥ /
Halfverse: c    kanyāyāś caiva dʰarmātman   prabʰur dānāya ceśvaraḥ
   kanyāyāś caiva dʰarma_ātman   prabʰur dānāya ca_īśvaraḥ /81/

Verse: 82 
Halfverse: a    idaṃ tu vacanaṃ saumya   kāryaṃ caiva nibodʰa me
   idaṃ tu vacanaṃ saumya   kāryaṃ caiva nibodʰa me /
Halfverse: c    kaumārikāṇāṃ śīlena   vakṣyāmy aham ariṃdama
   kaumārikāṇāṃ śīlena   vakṣyāmy aham ariṃ-dama /82/

Verse: 83 
Halfverse: a    yat tvayā satyavaty artʰe   satyadʰarmaparāyaṇa
   yat tvayā satyavaty artʰe   satya-dʰarma-parāyaṇa /
Halfverse: c    rājamadʰye pratijñātam   anurūpaṃ tavaiva tat
   rāja-madʰye pratijñātam   anurūpaṃ tava_eva tat /83/

Verse: 84 
Halfverse: a    nānyatʰā tan mahābāho   saṃśayo 'tra na kaś cana
   na_anyatʰā tan mahā-bāho   saṃśayo_atra na kaścana /
Halfverse: c    tavāpatyaṃ bʰaved yat tu   tatra naḥ saṃśayo mahān
   tava_apatyaṃ bʰaved yat tu   tatra naḥ saṃśayo mahān /84/

Verse: 85 
Halfverse: a    tasya tan matam ājñāya   satyadʰarmaparāyaṇaḥ
   tasya tan matam ājñāya   satya-dʰarma-parāyaṇaḥ /
Halfverse: c    pratyajānāt tadā rājan   pituḥ priyacikīrṣayā
   pratyajānāt tadā rājan   pituḥ priya-cikīrṣayā /85/

Verse: 86  {Devavrata uvāca}
Halfverse: a    dāśarājanibodʰedaṃ   vacanaṃ me nr̥pottama
   dāśa-rāja-nibodʰa_idaṃ   vacanaṃ me nr̥pa_uttama /
Halfverse: c    śr̥ṇvatāṃ bʰūmipālānāṃ   yad bravīmi pituḥ kr̥te
   śr̥ṇvatāṃ bʰūmi-pālānāṃ   yad bravīmi pituḥ kr̥te /86/

Verse: 87 
Halfverse: a    rājyaṃ tāvat pūrvam eva   mayā tyaktaṃ narādʰipa
   rājyaṃ tāvat pūrvam eva   mayā tyaktaṃ nara_adʰipa /
Halfverse: c    apatyahetor api ca   karomy eṣa viniścayam
   apatya-hetor api ca   karomy eṣa viniścayam /87/

Verse: 88 
Halfverse: a    adya prabʰr̥ti me dāśabrahmacaryaṃ   bʰaviṣyati
   adya prabʰr̥ti me dāśa-brahmacaryaṃ   bʰaviṣyati /
Halfverse: c    aputrasyāpi me lokā   bʰaviṣyanty akṣayā divi
   aputrasya_api me lokā   bʰaviṣyanty akṣayā divi /88/

Verse: 89  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    tasya tad vacanaṃ śrutvā   saṃprahr̥ṣṭatanū ruhaḥ
   tasya tad vacanaṃ śrutvā   saṃprahr̥ṣṭa-tanū ruhaḥ /
Halfverse: c    dadānīty eva taṃ dāśo   dʰarmātmā pratyabʰāṣata
   dadāni_ity eva taṃ dāśo   dʰarma_ātmā pratyabʰāṣata /89/

Verse: 90 
Halfverse: a    tato 'ntarikṣe 'psaraso   devāḥ sarṣigaṇās tatʰā
   tato_antarikṣe_apsaraso   devāḥ sarṣi-gaṇās tatʰā /
Halfverse: c    abʰyavarṣanta kusumair   bʰīṣmo 'yam iti cābruvan
   abʰyavarṣanta kusumair   bʰīṣmo_ayam iti ca_abruvan /90/

Verse: 91 
Halfverse: a    tataḥ sa pitur artʰāya   tām uvāca yaśasvinīm
   tataḥ sa pitur artʰāya   tām uvāca yaśasvinīm /
Halfverse: c    adʰiroha ratʰaṃ mātar   gaccʰāvaḥ svagr̥hān iti
   adʰiroha ratʰaṃ mātar   gaccʰāvaḥ sva-gr̥hān iti /91/

Verse: 92 
Halfverse: a    evam uktvā tu bʰīṣmas tāṃ   ratʰam āropya bʰāminīm
   evam uktvā tu bʰīṣmas tāṃ   ratʰam āropya bʰāminīm /
Halfverse: c    āgamya hāstinapuraṃ   śaṃtanoḥ saṃnyavedayat
   āgamya hāstina-puraṃ   śaṃtanoḥ saṃnyavedayat /92/

Verse: 93 
Halfverse: a    tasya tad duṣkaraṃ karma   praśaśaṃsur narādʰipāḥ
   tasya tad duṣkaraṃ karma   praśaśaṃsur nara_adʰipāḥ /
Halfverse: c    sametāś ca pr̥tʰak caiva   bʰīṣmo 'yam iti cābruvan
   sametāś ca pr̥tʰak caiva   bʰīṣmo_ayam iti ca_abruvan /93/

Verse: 94 
Halfverse: a    tad dr̥ṣṭvā duṣkaraṃ karmakr̥taṃ   bʰīṣmeṇa śaṃtanuḥ
   tad dr̥ṣṭvā duṣkaraṃ karma-kr̥taṃ   bʰīṣmeṇa śaṃtanuḥ /
Halfverse: c    svaccʰandamaraṇaṃ tasmai   dadau tuṣṭaḥ pitā svayam
   svaccʰanda-maraṇaṃ tasmai   dadau tuṣṭaḥ pitā svayam /94/ (E)94



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.