TITUS
Mahabharata
Part No. 1497
Previous part

Chapter: 169 
Adhyāya 169


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    atikrāmati kāle 'smin   sarvabʰūtakṣayāvahe
   atikrāmati kāle_asmin   sarva-bʰūta-kṣaya_āvahe /
Halfverse: c    kiṃ śreyaḥ pratipadyeta   tan me brūhi pitāmaha
   kiṃ śreyaḥ pratipadyeta   tat me brūhi pitāmaha /1/

Verse: 2  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    pituḥ putreṇa saṃvādaṃ   tan nibodʰa yudʰiṣṭʰira
   pituḥ putreṇa saṃvādaṃ   tat nibodʰa yudʰiṣṭʰira /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    dvijāteḥ kasya cit pārtʰa   svādʰyāyaniratasya vai
   dvijāteḥ kasyacit pārtʰa   svādʰyāya-niratasya vai /
Halfverse: c    babʰūva putro medʰāvī   medʰāvī nāma nāmataḥ
   babʰūva putro medʰāvī   medʰāvī nāma nāmataḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    so 'bravīt pitaraṃ putraḥ   svādʰyāyakaraṇe ratam
   so_abravīt pitaraṃ putraḥ   svādʰyāya-karaṇe ratam /
Halfverse: c    mokṣadʰarmārtʰakuśalo   lokatattvavicakṣaṇaḥ
   mokṣa-dʰarma_artʰa-kuśalo   loka-tattva-vicakṣaṇaḥ /4/


Verse: 5 
Halfverse: a    dʰīraḥ kiṃ svit tāta kuryāt prajānan; kṣipraṃ hy āyur bʰraśyate mānavānām
   dʰīraḥ kiṃ svit tāta kuryāt prajānan   kṣipraṃ hy āyur bʰraśyate mānavānām /
Halfverse: c    pitas tad ācakṣva yatʰārtʰayogaṃ; mamānupūrvyā yena dʰarmaṃ careyam
   pitas tad ācakṣva yatʰā_artʰa-yogaṃ   mama_ānupūrvyā yena dʰarmaṃ careyam /5/

Verse: 6  {Pitovāca}
Halfverse: a    vedān adʰītya brahmacaryeṇa putra; putrān iccʰet pāvanārtʰaṃ pitr̥̄ṇām
   vedān adʰītya brahmacaryeṇa putra   putrān iccʰet pāvana_artʰaṃ pitr̥̄ṇām /
Halfverse: c    agnīn ādʰāya vidʰivac ceṣṭayajño; vanaṃ praviśyātʰa munir bubʰūset
   agnīn ādʰāya vidʰivat ca_iṣṭa-yajño   vanaṃ praviśya_atʰa munir bubʰūset /6/


Verse: 7  {Putra uvāca}
Halfverse: a    evam abʰyāhate loke   samantāt parivārite
   evam abʰyāhate loke   samantāt parivārite /
Halfverse: c    amogʰāsu patantīṣu   kiṃ dʰīra iva bʰāsase
   amogʰāsu patantīṣu   kiṃ dʰīra\ iva bʰāsase /7/

Verse: 8  {Pitovāca}
Halfverse: a    katʰam abʰyāhato lokaḥ   kena vā parivāritaḥ
   katʰam abʰyāhato lokaḥ   kena vā parivāritaḥ /
Halfverse: c    amogʰāḥ kāḥ patantīha   kiṃ nu bʰīsayasīva mām
   amogʰāḥ kāḥ patanti_iha   kiṃ nu bʰīsayasi_iva mām /8/

Verse: 9  {Putra uvāca}
Halfverse: a    mr̥tyunābʰyāhato loko   jarayā parivāritaḥ
   mr̥tyunā_abʰyāhato loko   jarayā parivāritaḥ /
Halfverse: c    ahorātrāḥ patanty ete   nanu kasmān na budʰyase
   ahorātrāḥ patanty ete   nanu kasmāt na budʰyase /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    yadāham etaj jānāmi   na mr̥tyus tiṣṭʰatīti ha
   yadā_aham etat jānāmi   na mr̥tyus tiṣṭʰati_iti ha /
Halfverse: c    so 'haṃ katʰaṃ pratīkṣiṣye   jālenāpihitaś caran
   so_ahaṃ katʰaṃ pratīkṣiṣye   jālena_apihitaś caran /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    rātryāṃ rātryāṃ vyatītāyām   āyur alpataraṃ yadā
   rātryāṃ rātryāṃ vyatītāyām   āyur alpataraṃ yadā /
Halfverse: c    gādʰodake matsya iva   sukʰaṃ vindeta kas tadā
   gādʰa_udake matsya\ iva   sukʰaṃ vindeta kas tadā /
Halfverse: e    tad eva vandʰyaṃ divasam   iti vidyād vicakṣaṇaḥ
   tad eva vandʰyaṃ divasam   iti vidyād vicakṣaṇaḥ /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    anavāpteṣu kāmeṣu   mr̥tyur abʰyeti mānavam
   anavāpteṣu kāmeṣu   mr̥tyur abʰyeti mānavam /
Halfverse: c    śaspānīva vicinvantam   anyatra gatamānasam
   śaspāni_iva vicinvantam   anyatra gata-mānasam /
Halfverse: e    vr̥kīvoraṇam āsādya   mr̥tyur ādāya gaccʰati
   vr̥kī_iva_uraṇam āsādya   mr̥tyur ādāya gaccʰati /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    adyaiva kuru yac cʰreyo   mā tvā kālo 'tyagād ayam
   adya_eva kuru yat śreyo   mā tvā kālo_atyagād ayam /
Halfverse: c    akr̥teṣv eva kāryeṣu   mr̥tyur vai saṃprakarṣati
   akr̥teṣv eva kāryeṣu   mr̥tyur vai saṃprakarṣati /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    śvaḥ kāryam adya kurvīta   pūrvāhne cāparāhnikam
   śvaḥ kāryam adya kurvīta   pūrva_ahne ca_apara_āhnikam /
Halfverse: c    na hi pratīkṣate mr̥tyuḥ   kr̥taṃ vāsya na vā kr̥tam
   na hi pratīkṣate mr̥tyuḥ   kr̥taṃ vā_asya na vā kr̥tam /
Halfverse: e    ko hi jānāti kasyādya   mr̥tyusenā nivekṣyate
   ko hi jānāti kasya_adya   mr̥tyu-senā nivekṣyate /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    yuvaiva dʰarmaśīlaḥ syād   animittaṃ hi jīvitam
   yuvā_eva dʰarma-śīlaḥ syād   animittaṃ hi jīvitam /
Halfverse: c    kr̥te dʰarme bʰavet kīrtir   iha pretya ca vai sukʰam
   kr̥te dʰarme bʰavet kīrtir   iha pretya ca vai sukʰam /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    mohena hi samāviṣṭaḥ   putradārārtʰam udyataḥ
   mohena hi samāviṣṭaḥ   putra-dāra_artʰam udyataḥ /
Halfverse: c    kr̥tvā kāryam akāryaṃ vā   puṣṭim eṣāṃ prayaccʰati
   kr̥tvā kāryam akāryaṃ vā   puṣṭim eṣāṃ prayaccʰati /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    taṃ putrapaśusaṃmattaṃ   vyāsaktamanasaṃ naram
   taṃ putra-paśu-saṃmattaṃ   vyāsakta-manasaṃ naram /
Halfverse: c    suptaṃ vyāgʰraṃ mahaugʰo vā   mr̥tyur ādāya gaccʰati
   suptaṃ vyāgʰraṃ mahā_ogʰo vā   mr̥tyur ādāya gaccʰati /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    saṃcinvānakam evaikaṃ   kāmānām avitr̥ptakam
   saṃcinvānakam eva_ekaṃ   kāmānām avitr̥ptakam /
Halfverse: c    vyāgʰraḥ paśum ivādāya   mr̥tyur ādāya gaccʰati
   vyāgʰraḥ paśum iva_ādāya   mr̥tyur ādāya gaccʰati /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    idaṃ kr̥tam idaṃ kāryam   idam anyat kr̥tākr̥tam
   idaṃ kr̥tam idaṃ kāryam   idam anyat kr̥ta_akr̥tam /
Halfverse: c    evam īhā sukʰāsaktaṃ   kr̥tāntaḥ kurute vaśe
   evam īhā sukʰa_āsaktaṃ   kr̥ta_antaḥ kurute vaśe /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    kr̥tānāṃ pʰalam aprāptaṃ   karmaṇāṃ pʰalasaṅginam
   kr̥tānāṃ pʰalam aprāptaṃ   karmaṇāṃ pʰala-saṅginam /
Halfverse: c    kṣetrāpana gr̥hāsaktaṃ   mr̥tyur ādāya gaccʰati
   kṣetra_āpana gr̥ha_āsaktaṃ   mr̥tyur ādāya gaccʰati /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    mr̥tyur jarā ca vyādʰiś ca   duḥkʰaṃ cāneka kāraṇam
   mr̥tyur jarā ca vyādʰiś ca   duḥkʰaṃ ca_aneka kāraṇam /
Halfverse: c    anuṣaktaṃ yadā dehe   kiṃ svastʰa iva tiṣṭʰasi {!}
   anuṣaktaṃ yadā dehe   kiṃ svastʰa\ iva tiṣṭʰasi /21/ {!}

Verse: 22 
Halfverse: a    jātam evāntako 'ntāya   jarā cānveti dehinam
   jātam eva_antako_antāya   jarā ca_anveti dehinam /
Halfverse: c    anuṣaktā dvayenaite   bʰāvāḥ stʰāvarajaṅgamāḥ {!}
   anuṣaktā dvayena_ete   bʰāvāḥ stʰāvara-jaṅgamāḥ /22/ {!}

Verse: 23 
Halfverse: a    mr̥tyor vā gr̥ham evaitad   yā grāme vasato ratiḥ
   mr̥tyor vā gr̥ham eva_etad   yā grāme vasato ratiḥ /
Halfverse: c    devāmām eṣa vai goṣṭʰo   yad araṇyam iti śrutiḥ {!}
   devāmām eṣa vai goṣṭʰo   yad araṇyam iti śrutiḥ /23/ {!}

Verse: 24 
Halfverse: a    nibandʰanī rajjur eṣā   yā grāme vasato ratiḥ
   nibandʰanī rajjur eṣā   yā grāme vasato ratiḥ /
Halfverse: c    cʰittvaināṃ sukr̥to yānti   naināṃ cʰindanti duṣkr̥taḥ {!}
   cʰittvā_enāṃ sukr̥to yānti   na_enāṃ cʰindanti duṣkr̥taḥ /24/ {!}

Verse: 25 
Halfverse: a    na hiṃsayati yaḥ prānān   manovākkāyahetubʰiḥ
   na hiṃsayati yaḥ prānān   mano-vāk-kāya-hetubʰiḥ /
Halfverse: c    jīvitārtʰāpanayanaiḥ   karmabʰir na sa badʰyate
   jīvita_artʰa_apanayanaiḥ   karmabʰir na sa badʰyate /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    na mr̥tyusenām āyāntīṃ   jātu kaś cit prabādʰate
   na mr̥tyu-senām āyāntīṃ   jātu kaścit prabādʰate /
Halfverse: c    r̥te satyam asaṃtyājyaṃ   satye hy amr̥tam āśritam
   r̥te satyam asaṃtyājyaṃ   satye hy amr̥tam āśritam /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    tasmāt satyavratācāraḥ   satyayogaparāyanaḥ
   tasmāt satya-vrata_ācāraḥ   satya-yoga-parāyanaḥ /
Halfverse: c    satyārāmaḥ samo dāntaḥ   satyenaivāntakaṃ jayet
   satya_ārāmaḥ samo dāntaḥ   satyena_eva_antakaṃ jayet /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    amr̥taṃ caiva mr̥tyuś ca   dvayaṃ dehe pratiṣṭʰitam
   amr̥taṃ ca_eva mr̥tyuś ca   dvayaṃ dehe pratiṣṭʰitam /
Halfverse: c    mr̥tyum āpadyate mohāt   satyenāpadyate 'mr̥tam
   mr̥tyum āpadyate mohāt   satyena_āpadyate_amr̥tam /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    so 'haṃ hy ahiṃsraḥ satyārtʰī   kāmakrodʰabahiṣkr̥taḥ {!}
   so_ahaṃ hy ahiṃsraḥ satya_artʰī   kāma-krodʰa-bahiṣkr̥taḥ / {!}
Halfverse: c    samaduḥkʰasukʰaḥ kṣemī   mr̥tyuṃ hāsyāmy amartyavat
   sama-duḥkʰa-sukʰaḥ kṣemī   mr̥tyuṃ hāsyāmy amartyavat /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    śānti yajñarato dānto   brahma yajñe stʰito muniḥ
   śānti yajña-rato dānto   brahma yajñe stʰito muniḥ /
Halfverse: c    vāṅmanaḥ karma yajñaś ca   bʰaviṣyāmy udagāyane
   vāṅ-manaḥ karma yajñaś ca   bʰaviṣyāmy udagāyane /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    paśuyajñaiḥ katʰaṃ hiṃsrair   mādr̥śo yastum arhati
   paśu-yajñaiḥ katʰaṃ hiṃsrair   mādr̥śo yastum arhati /
Halfverse: c    antavadbʰir uta prājñaḥ   kṣatrayajñaiḥ piśācavat
   antavadbʰir uta prājñaḥ   kṣatra-yajñaiḥ piśācavat /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    yasya vāṅmanasī syātāṃ   samyak pranihite sadā {!}
   yasya vāṅ-manasī syātāṃ   samyak pranihite sadā / {!}
Halfverse: c    tapas tyāgaś ca yogaś ca   sa vai sarvam avāpnuyāt
   tapas tyāgaś ca yogaś ca   sa vai sarvam avāpnuyāt /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    nāsti vidyā samaṃ cakṣur   nāsti vidyā samaṃ balam
   na_asti vidyā samaṃ cakṣur   na_asti vidyā samaṃ balam /
Halfverse: c    nāsti rāgasamaṃ duḥkʰaṃ   nāsti tyāgasamaṃ sukʰam
   na_asti rāga-samaṃ duḥkʰaṃ   na_asti tyāga-samaṃ sukʰam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    ātmany evātmanā jāta   ātmaniṣṭʰo 'prajo 'pi vā
   ātmany eva_ātmanā jāta ātma-niṣṭʰo_aprajo_api vā /
Halfverse: c    ātmany eva bʰaviṣyāmi   na māṃ tārayati prajā
   ātmany eva bʰaviṣyāmi   na māṃ tārayati prajā /34/


Verse: 35 
Halfverse: a    naitādr̥śaṃ brāhmaṇasyāsti vittaṃ; yatʰaikatā samatā satyatā ca
   na_etādr̥śaṃ brāhmaṇasya_asti vittaṃ   yatʰā_ekatā samatā satyatā ca /
Halfverse: c    śīle stʰitir daṇḍa nidʰānam ārjavaṃ; tatas tataś coparamaḥ kriyābʰyaḥ
   śīle stʰitir daṇḍa nidʰānam ārjavaṃ   tatas tataś ca_uparamaḥ kriyābʰyaḥ /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    kiṃ te dʰanair bāndʰavair vāpi kiṃ te; kiṃ te dārair brāhmaṇa yo mariṣyasi
   kiṃ te dʰanair bāndʰavair vā_api kiṃ te   kiṃ te dārair brāhmaṇa yo mariṣyasi /
Halfverse: c    ātmānam anviccʰa guhāṃ praviṣṭaṃ; pitāmahas te kva gataḥ pitā ca
   ātmānam anviccʰa guhāṃ praviṣṭaṃ   pitāmahas te kva gataḥ pitā ca /36/


Verse: 37  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    putrasyaitad vacaḥ śrutvā   tatʰākārṣīt pitā nr̥pa
   putrasya_etad vacaḥ śrutvā   tatʰā_akārṣīt pitā nr̥pa /
Halfverse: c    tatʰā tvam api vartasya   satyadʰarmaparāyanaḥ
   tatʰā tvam api vartasya   satya-dʰarma-parāyanaḥ /37/ (E)37


Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.