TITUS
Mahabharata
Part No. 1890
Previous part

Chapter: 55 
Adhyāya 55


Verse: 1  {Janamejaya uvāca}
Halfverse: a    uttaṅkaḥ kena tapasā   saṃyuktaḥ sumahātapāḥ
   uttaṅkaḥ kena tapasā   saṃyuktaḥ su-mahā-tapāḥ /
Halfverse: c    yaḥ śāpaṃ dātukāmo 'bʰūd   viṣṇave prabʰaviṣṇave
   yaḥ śāpaṃ dātu-kāmo_abʰūd   viṣṇave prabʰaviṣṇave /1/

Verse: 2  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    uttaṅko mahatā yuktas   tapasā janamejaya
   uttaṅko mahatā yuktas   tapasā janamejaya /
Halfverse: c    guru bʰaktaḥ sa tejasvī   nānyaṃ kaṃ cid apūjayat
   guru bʰaktaḥ sa tejasvī   na_anyaṃ kaṃcid apūjayat /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    sarveṣām r̥ṣiputrāṇām   eṣa cāsīn manoratʰaḥ
   sarveṣām r̥ṣi-putrāṇām   eṣa ca_āsīn mano-ratʰaḥ /
Halfverse: c    auttaṅkīṃ guruvr̥ttiṃ vai   prāpnuyām iti bʰārata
   auttaṅkīṃ guru-vr̥ttiṃ vai   prāpnuyām iti bʰārata /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    gautamasya tu śiṣyāṇāṃ   bahūnāṃ janamejaya
   gautamasya tu śiṣyāṇāṃ   bahūnāṃ janamejaya /
Halfverse: c    uttaṅke 'bʰyadʰikā prītiḥ   snehaś caivābʰavat tadā
   uttaṅke_abʰyadʰikā prītiḥ   snehaś caiva_abʰavat tadā /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    sa tasya damaśaucābʰyāṃ   vikrāntena ca karmaṇā
   sa tasya dama-śaucābʰyāṃ   vikrāntena ca karmaṇā /
Halfverse: c    samyak caivopacāreṇa   gautamaḥ prītimān abʰūt
   samyak ca_eva_upacāreṇa   gautamaḥ prītimān abʰūt /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    atʰa śiṣyasahasrāṇi   samanujñāya gautamaḥ
   atʰa śiṣya-sahasrāṇi   samanujñāya gautamaḥ /
Halfverse: c    uttaṅkaṃ parayā prītyā   nābʰyanujñātum aiccʰata
   uttaṅkaṃ parayā prītyā   na_abʰyanujñātum aiccʰata /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    taṃ krameṇa jarā tāta   pratipede mahāmunim
   taṃ krameṇa jarā tāta   pratipede mahā-munim /
Halfverse: c    na cānvabudʰyata tadā   sa munir guruvatsalaḥ
   na ca_anvabudʰyata tadā   sa munir guru-vatsalaḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    tataḥ kadā cid rājendra   kāṣṭʰāny ānayituṃ yayau
   tataḥ kadācid rāja_indra   kāṣṭʰāny ānayituṃ yayau /
Halfverse: c    uttaṅkaḥ kāṣṭʰabʰāraṃ ca   mahāntaṃ samupānayat
   uttaṅkaḥ kāṣṭʰa-bʰāraṃ ca   mahāntaṃ samupānayat /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    sa tu bʰārābʰibʰūtātmā   kāṣṭʰabʰāram ariṃdamam
   sa tu bʰārā_abʰibʰūta_ātmā   kāṣṭʰa-bʰāram ariṃ-damam /
Halfverse: c    niṣpipeṣa kṣitau rājan   pariśrānto bubʰukṣitaḥ
   niṣpipeṣa kṣitau rājan   pariśrānto bubʰukṣitaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    tasya kāṣṭʰe vilagnābʰūj   jaṭā rūpyasamaprabʰā
   tasya kāṣṭʰe vilagnā_abʰūj   jaṭā rūpya-sama-prabʰā /
Halfverse: c    tataḥ kāṣṭʰaiḥ saha tadā   papāta dʰaraṇītale
   tataḥ kāṣṭʰaiḥ saha tadā   papāta dʰaraṇī-tale /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    tataḥ sa bʰāraniṣpiṣṭaḥ   kṣudʰāviṣṭaś ca bʰārgavaḥ
   tataḥ sa bʰāra-niṣpiṣṭaḥ   kṣudʰā_āviṣṭaś ca bʰārgavaḥ /
Halfverse: c    dr̥ṣṭvā tāṃ vayaso 'vastʰāṃ   rurodārtasvaraṃ tadā
   dr̥ṣṭvā tāṃ vayaso_avastʰāṃ   ruroda_ārta-svaraṃ tadā /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    tato guru sutā tasya   padmapatra nibʰekṣaṇā
   tato guru sutā tasya   padma-patra nibʰa_īkṣaṇā /
Halfverse: c    jagrāhāśrūṇi suśroṇī   kareṇa pr̥tʰulocanā
   jagrāha_aśrūṇi su-śroṇī   kareṇa pr̥tʰu-locanā /
Halfverse: e    pitur niyogād dʰarmajñā   śirasāvanatā tadā
   pitur niyogād dʰarmajñā   śirasā_avanatā tadā /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    tasyā nipetatur dagdʰau   karau tair aśrubindubʰiḥ
   tasyā nipetatur dagdʰau   karau tair aśru-bindubʰiḥ /
Halfverse: c    na hi tān aśrupātān vai   śaktā dʰārayituṃ mahī
   na hi tān aśru-pātān vai   śaktā dʰārayituṃ mahī /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    gautamas tv abravīd vipram   uttaṅkaṃ prītamānasaḥ
   gautamas tv abravīd vipram   uttaṅkaṃ prīta-mānasaḥ /
Halfverse: c    kasmāt tāta tavādyeha   śokottaram idaṃ manaḥ
   kasmāt tāta tava_adya_iha   śoka_uttaram idaṃ manaḥ /
Halfverse: e    sa svairaṃ brūhi viprarṣe   śrotum iccʰāmi te vacaḥ
   sa svairaṃ brūhi vipra-r̥ṣe   śrotum iccʰāmi te vacaḥ /14/

Verse: 15  {Uttaṅka uvāca}
Halfverse: a    bʰavadgatena manasā   bʰavat priyacikīrṣayā
   bʰavad-gatena manasā   bʰavat priya-cikīrṣayā /
Halfverse: c    bʰavad bʰaktigateneha   bʰavad bʰāvānugena ca
   bʰavad bʰakti-gatena_iha   bʰavad bʰāva_anugena ca /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    jareyaṃ nāvabuddʰā me   nābʰijñātaṃ sukʰaṃ ca me
   jarā_iyaṃ na_avabuddʰā me   na_abʰijñātaṃ sukʰaṃ ca me /
Halfverse: c    śatavarṣoṣitaṃ hi tvaṃ   na mām abʰyanujānatʰāḥ
   śata-varṣa_uṣitaṃ hi tvaṃ   na mām abʰyanujānatʰāḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    bʰavatā hy abʰyanujñātāḥ   śiṣyāḥ pratyavarā mayā
   bʰavatā hy abʰyanujñātāḥ   śiṣyāḥ pratyavarā mayā /
Halfverse: c    upapannā dvijaśreṣṭʰa   śataśo 'tʰa sahasraśaḥ
   upapannā dvija-śreṣṭʰa   śataśo_atʰa sahasraśaḥ /17/

Verse: 18  {Gautama uvāca}
Halfverse: a    tvat prītiyuktena mayā   guruśuśrūṣayā tava
   tvat prīti-yuktena mayā   guru-śuśrūṣayā tava /
Halfverse: c    vyatikrāman mahān kālo   nāvabuddʰo dvijarṣabʰa
   vyatikrāman mahān kālo   na_avabuddʰo dvija-r̥ṣabʰa /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    kiṃ tv adya yadi te śraddʰā   gamanaṃ prati bʰārgava
   kiṃ tv adya yadi te śraddʰā   gamanaṃ prati bʰārgava /
Halfverse: c    anujñāṃ gr̥hya mattas tvaṃ   gr̥hān gaccʰasva māciram
   anujñāṃ gr̥hya mattas tvaṃ   gr̥hān gaccʰasva mā-ciram /19/

Verse: 20  {Uttaṅka uvāca}
Halfverse: a    gurvartʰaṃ kiṃ prayaccʰāmi   brūhi tvaṃ dvijasattama
   gurv-artʰaṃ kiṃ prayaccʰāmi   brūhi tvaṃ dvija-sattama /
Halfverse: c    tam upākr̥tya gaccʰeyam   anujñātas tvayā vibʰo
   tam upākr̥tya gaccʰeyam   anujñātas tvayā vibʰo /20/ 20

Verse: 21  {Gautama uvāca}
Halfverse: a    dakṣiṇā paritoṣo vai   gurūṇāṃ sadbʰir ucyate
   dakṣiṇā paritoṣo vai   gurūṇāṃ sadbʰir ucyate /
Halfverse: c    tava hy ācarato brahmaṃs   tuṣṭo 'haṃ vai na saṃśayaḥ
   tava hy ācarato brahmaṃs   tuṣṭo_ahaṃ vai na saṃśayaḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    ittʰaṃ ca parituṣṭaṃ māṃ   vijānīhi bʰr̥gūdvaha
   ittʰaṃ ca parituṣṭaṃ māṃ   vijānīhi bʰr̥gu_udvaha /
Halfverse: c    yuvā ṣoḍaśavarṣo hi   yad adya bʰavitā bʰavān
   yuvā ṣoḍaśa-varṣo hi   yad adya bʰavitā bʰavān /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    dadāmi patnīṃ kanyāṃ ca   svāṃ te duhitaraṃ dvija
   dadāmi patnīṃ kanyāṃ ca   svāṃ te duhitaraṃ dvija /
Halfverse: c    etām r̥te hi nānyā vai   tvat tejo 'rhati sevitum
   etām r̥te hi na_anyā vai   tvat tejo_arhati sevitum /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    tatas tāṃ pratijagrāha   yuvā bʰūtvā yaśasvinīm
   tatas tāṃ pratijagrāha   yuvā bʰūtvā yaśasvinīm /
Halfverse: c    guruṇā cābʰyanujñāto   guru patnīm atʰābravīt
   guruṇā ca_abʰyanujñāto   guru patnīm atʰa_abravīt /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    kiṃ bʰavatyai prayaccʰāmi   gurvartʰaṃ viniyuṅkṣva mām
   kiṃ bʰavatyai prayaccʰāmi   gurv-artʰaṃ viniyuṅkṣva mām /
Halfverse: c    priyaṃ hi tava kāṅkṣāmi   prāṇair api dʰanair api
   priyaṃ hi tava kāṅkṣāmi   prāṇair api dʰanair api /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    yad durlabʰaṃ hi loke 'smin   ratnam atyadbʰutaṃ bʰavet
   yad durlabʰaṃ hi loke_asmin   ratnam atyadbʰutaṃ bʰavet /
Halfverse: c    tad ānayeyaṃ tapasā   na hi me 'trāsti saṃśayaḥ
   tad ānayeyaṃ tapasā   na hi me_atra_asti saṃśayaḥ /26/ 26

Verse: 27  {Agnir uvāca}
Halfverse: a    parituṣṭāsmi te putra   nityaṃ bʰagavatā saha
   parituṣṭā_asmi te putra   nityaṃ bʰagavatā saha /
Halfverse: c    paryāptaye tad bʰadraṃ te   gaccʰa tāta yatʰeccʰakam
   paryāptaye tad bʰadraṃ te   gaccʰa tāta yatʰā_iccʰakam /27/

Verse: 28  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    uttaṅkas tu mahārāja   punar evābravīd vacaḥ
   uttaṅkas tu mahā-rāja   punar eva_abravīd vacaḥ /
Halfverse: c    ājñāpayasva māṃ mātaḥ   kartavyaṃ hi priyaṃ tava
   ājñāpayasva māṃ mātaḥ   kartavyaṃ hi priyaṃ tava /28/

Verse: 29  {Agnir uvāca}
Halfverse: a    saudāsa patnyā vidite   divye vai maṇikuṇḍale
   saudāsa patnyā vidite   divye vai maṇi-kuṇḍale /
Halfverse: c    te samānaya bʰadraṃ te   gurvartʰaḥ sukr̥to bʰavet
   te samānaya bʰadraṃ te   gurv-artʰaḥ su-kr̥to bʰavet /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    sa tatʰeti pratiśrutya   jagāma janamejaya
   sa tatʰā_iti pratiśrutya   jagāma janamejaya /
Halfverse: c    guru patnī priyārtʰaṃ vai   te samānayituṃ tadā
   guru patnī priya_artʰaṃ vai   te samānayituṃ tadā /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    sa jagāma tataḥ śīgʰram   uttaṅko brāhmaṇarṣabʰaḥ
   sa jagāma tataḥ śīgʰram   uttaṅko brāhmaṇa-r̥ṣabʰaḥ /
Halfverse: c    saudāsaṃ puruṣādaṃ vai   bʰikṣituṃ maṇikuṇḍale
   saudāsaṃ puruṣa_adaṃ vai   bʰikṣituṃ maṇi-kuṇḍale /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    gautamas tv abravīt patnīm   uttaṅko nādya dr̥śyate
   gautamas tv abravīt patnīm   uttaṅko na_adya dr̥śyate /
Halfverse: c    iti pr̥ṣṭā tam ācaṣṭa   kuṇḍalārtʰaṃ gataṃ tu vai
   iti pr̥ṣṭā tam ācaṣṭa   kuṇḍala_artʰaṃ gataṃ tu vai /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    tataḥ provāca patnīṃ sa   na te samyag idaṃ kr̥tam
   tataḥ provāca patnīṃ sa   na te samyag idaṃ kr̥tam /
Halfverse: c    śaptaḥ sa pārtʰivo nūnaṃ   brāhmaṇaṃ taṃ vadʰiṣyati
   śaptaḥ sa pārtʰivo nūnaṃ   brāhmaṇaṃ taṃ vadʰiṣyati /33/

Verse: 34  {Agnir uvāca}
Halfverse: a    ajānantyā niyuktaḥ sa   bʰagavan brāhmaṇo 'dya me
   ajānantyā niyuktaḥ sa   bʰagavan brāhmaṇo_adya me /
Halfverse: c    bʰavatprasādān na bʰayaṃ   kiṃ cit tasya bʰaviṣyati
   bʰavat-prasādān na bʰayaṃ   kiṃcit tasya bʰaviṣyati /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    ity uktaḥ prāha tāṃ patnīm   evam astv iti gautamaḥ
   ity uktaḥ prāha tāṃ patnīm   evam astv iti gautamaḥ /
Halfverse: c    uttaṅko 'pi vane śūnye   rājānaṃ taṃ dadarśa ha
   uttaṅko_api vane śūnye   rājānaṃ taṃ dadarśa ha /35/ (E)35



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.