TITUS
Mahabharata
Part No. 482
Previous part

Chapter: 185 
Adhyāya 185


Verse: 1  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    tataḥ sa pāṇḍavo bʰūyo   mārkaṇḍeyam uvāca ha
   tataḥ sa pāṇḍavo bʰūyo   mārkaṇḍeyam uvāca ha /
Halfverse: c    katʰayasveha caritaṃ   manor vaivasvatasya me
   katʰayasva_iha caritaṃ   manor vaivasvatasya me /1/ ՙ

Verse: 2  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    vivastavaḥ suto rājan   paramarṣiḥ pratāpavān
   vivastavaḥ suto rājan   paramarṣiḥ pratāpavān /
Halfverse: c    babʰūva naraśārdūla   prajāpatisamadyutiḥ
   babʰūva nara-śārdūla   prajāpati-sama-dyutiḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    ojasā tejasā lakṣmyā   tapasā ca viśeṣataḥ
   ojasā tejasā lakṣmyā   tapasā ca viśeṣataḥ / ՙ
Halfverse: c    aticakrāma pitaraṃ   manuḥ svaṃ ca pitāmaham
   aticakrāma pitaraṃ   manuḥ svaṃ ca pitāmaham /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    ūrdʰvabāhur viśālāyāṃ   badaryāṃ sa narādʰipaḥ
   ūrdʰva-bāhur viśālāyāṃ   badaryāṃ sa nara_adʰipaḥ / ՙ
Halfverse: c    ekapādastʰitas tīvraṃ   cacāra sumahat tapaḥ
   eka-pāda-stʰitas tīvraṃ   cacāra sumahat tapaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    avākśirās tatʰā cāpi   netrair animiṣair dr̥ḍʰam
   avāk-śirās tatʰā ca_api   netrair animiṣair dr̥ḍʰam /
Halfverse: c    so 'tapyata tapo gʰoraṃ   varṣāṇām ayutaṃ tadā
   so_atapyata tapo gʰoraṃ   varṣāṇām ayutaṃ tadā /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    taṃ kadā cit tapasyantam   ārdra cīrajaṭā dʰaram
   taṃ kadācit tapasyantam   ārdra cīra-jaṭā dʰaram /
Halfverse: c    vīriṇī tīram āgamya   matsyo vacanam abravīt
   vīriṇī tīram āgamya   matsyo vacanam abravīt /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    bʰagavan kṣudramatsyo 'smi   balavadbʰyo bʰayaṃ mama
   bʰagavan kṣudra-matsyo_asmi   balavadbʰyo bʰayaṃ mama /
Halfverse: c    matsyebʰyo hi tato māṃ tvaṃ   trātum arhasi suvrata
   matsyebʰyo hi tato māṃ tvaṃ   trātum arhasi suvrata /7/ ՙ

Verse: 8 
Halfverse: a    durbalaṃ balavanto hi   matsyaṃ matsyā viśeṣataḥ
   durbalaṃ balavanto hi   matsyaṃ matsyā viśeṣataḥ /
Halfverse: c    bʰakṣayanti yatʰā vr̥ttir   vihitā naḥ sanātanī
   bʰakṣayanti yatʰā vr̥ttir   vihitā naḥ sanātanī /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    tasmād bʰayaugʰān mahato   majjantaṃ māṃ viśeṣataḥ
   tasmād bʰaya_ogʰān mahato   majjantaṃ māṃ viśeṣataḥ /
Halfverse: c    trātum arhasi kartāsmi   kr̥te pratikr̥taṃ tava
   trātum arhasi kartā_asmi   kr̥te pratikr̥taṃ tava /9/ ՙ

Verse: 10 
Halfverse: a    sa matsyavacanaṃ śrutvā   kr̥payābʰipariplutaḥ
   sa matsya-vacanaṃ śrutvā   kr̥payā_abʰipariplutaḥ /
Halfverse: c    manur vaivasvato 'gr̥hṇāt   taṃ matsyaṃ pāṇinā svayam
   manur vaivasvato_agr̥hṇāt   taṃ matsyaṃ pāṇinā svayam /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    udakāntam upānīya   matsyaṃ vaivasvato manuḥ
   udaka_antam upānīya   matsyaṃ vaivasvato manuḥ /
Halfverse: c    aliñjare prākṣipat sa   candrāṃśusadr̥śaprabʰam
   aliñjare prākṣipat sa   candra_aṃśu-sadr̥śa-prabʰam /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    sa tatra vavr̥dʰe rājan   matsyaḥ paramasatkr̥taḥ
   sa tatra vavr̥dʰe rājan   matsyaḥ parama-satkr̥taḥ /
Halfverse: c    putravac cākarot tasmin   manur bʰāvaṃ viśeṣataḥ
   putravac ca_akarot tasmin   manur bʰāvaṃ viśeṣataḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    atʰa kālena mahatā   sa matsyaḥ sumahān abʰūt
   atʰa kālena mahatā   sa matsyaḥ sumahān abʰūt /
Halfverse: c    aliñjare jale caiva   nāsau samabʰavat kila
   aliñjare jale caiva   na_asau samabʰavat kila /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    atʰa matsyo manuṃ dr̥ṣṭvā   punar evābʰyabʰāṣata
   atʰa matsyo manuṃ dr̥ṣṭvā   punar eva_abʰyabʰāṣata /
Halfverse: c    bʰagavan sādʰu me 'dyānyat   stʰānaṃ saṃpratipādaya
   bʰagavan sādʰu me_adya_anyat   stʰānaṃ saṃpratipādaya /14/ ՙ

Verse: 15 
Halfverse: a    uddʰr̥tyāliñjarāt tasmāt   tataḥ sa bʰagavān muniḥ
   uddʰr̥tya_aliñjarāt tasmāt   tataḥ sa bʰagavān muniḥ /
Halfverse: c    taṃ matsyam anayad vāpīṃ   mahatīṃ sa manus tadā
   taṃ matsyam anayad vāpīṃ   mahatīṃ sa manus tadā /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    tatra taṃ prākṣipac cāpi   manuḥ parapuraṃjaya
   tatra taṃ prākṣipac ca_api   manuḥ para-puraṃjaya /
Halfverse: c    atʰāvardʰata matsyaḥ sa   punar varṣagaṇān bahūn
   atʰa_avardʰata matsyaḥ sa   punar varṣa-gaṇān bahūn /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    dviyojanāyatā vāpī   vistr̥tā cāpi yojanam
   dvi-yojana_āyatā vāpī   vistr̥tā ca_api yojanam /
Halfverse: c    tasyāṃ nāsau samabʰavan   matsyo rājīvalocana
   tasyāṃ na_asau samabʰavan   matsyo rājīva-locana /
Halfverse: e    viceṣṭituṃ vā kaunteya   matsyo vāpyāṃ viśāṃ pate
   viceṣṭituṃ vā kaunteya   matsyo vāpyāṃ viśāṃ pate /17/ ՙ

Verse: 18 
Halfverse: a    manuṃ matyas tato dr̥ṣṭvā   punar evābʰyabʰāṣata
   manuṃ matyas tato dr̥ṣṭvā   punar eva_abʰyabʰāṣata /
Halfverse: c    nayamāṃ bʰagavan sādʰo   samudramahiṣīṃ prabʰo
   naya-māṃ bʰagavan sādʰo   samudra-mahiṣīṃ prabʰo / ՙ
Halfverse: e    gaṅgāṃ tatra nivatsyāmi   yatʰā vā tāta manyase
   gaṅgāṃ tatra nivatsyāmi   yatʰā vā tāta manyase /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    evaṃ kuto manur matsyām   anayad bʰagavān vaśī
   evaṃ kuto manur matsyām   anayad bʰagavān vaśī /
Halfverse: c    nadīṃ gaṅgāṃ tatra cainaṃ   svayaṃ prākṣipad acyutaḥ
   nadīṃ gaṅgāṃ tatra ca_enaṃ   svayaṃ prākṣipad acyutaḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    sa tatra vavr̥dʰe matsyaḥ   kiṃ cit kālam ariṃdama
   sa tatra vavr̥dʰe matsyaḥ   kiṃcit kālam ariṃdama /
Halfverse: c    tataḥ punar manuṃ dr̥ṣṭvā   matsyo vacanam abravīt
   tataḥ punar manuṃ dr̥ṣṭvā   matsyo vacanam abravīt /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    gaṅgāyāṃ hi na śaknomi   br̥hattvāc ceṣṭituṃ prabʰo
   gaṅgāyāṃ hi na śaknomi   br̥hattvāc ceṣṭituṃ prabʰo /
Halfverse: c    samudraṃ nayamām āśu   prasīda bʰagavann iti
   samudraṃ naya-mām āśu   prasīda bʰagavann iti /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    uddʰr̥tya gaṅgā salilāt   tato matsyaṃ manuḥ svayam
   uddʰr̥tya gaṅgā salilāt   tato matsyaṃ manuḥ svayam /
Halfverse: c    samudram anayat pārtʰa   tatra cainam avāsr̥jat
   samudram anayat pārtʰa   tatra ca_enam avāsr̥jat /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    sumahān api matsyaḥ san   sa manor manasas tadā
   sumahān api matsyaḥ san   sa manor manasas tadā / ՙ
Halfverse: c    āsīd yatʰeṣṭa hāryaś ca   sparśagandʰasukʰaiś ca vai
   āsīd yatʰā_iṣṭa hāryaś ca   sparśa-gandʰa-sukʰaiś ca vai /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    yadā samudre prakṣiptaḥ   sa matsyo manunā tadā
   yadā samudre prakṣiptaḥ   sa matsyo manunā tadā /
Halfverse: c    tata enam idaṃ vākyaṃ   smayamāna ivābravīt
   tata\ enam idaṃ vākyaṃ   smayamāna\ iva_abravīt /24/ ՙ

Verse: 25 
Halfverse: a    bʰagavan kr̥tā hi me rakṣā   tvayā sarvā viśeṣataḥ
   bʰagavan kr̥tā hi me rakṣā   tvayā sarvā viśeṣataḥ / q
Halfverse: c    prāptakālaṃ tu yat kāryaṃ   tvayā tac cʰrūyatāṃ mama
   prāpta-kālaṃ tu yat kāryaṃ   tvayā tat śrūyatāṃ mama /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    acirād bʰagavan bʰaumam   idaṃ stʰāvarajaṅgamam
   acirād bʰagavan bʰaumam   idaṃ stʰāvara-jaṅgamam /
Halfverse: c    sarvam eva mahābʰāga   pralayaṃ vai gamiṣyati
   sarvam eva mahā-bʰāga   pralayaṃ vai gamiṣyati /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    saṃprakṣālana kālo 'yaṃ   lokānāṃ samupastʰitaḥ
   saṃprakṣālana kālo_ayaṃ   lokānāṃ samupastʰitaḥ /
Halfverse: c    tasmāt tvāṃ bodʰayāmy adya   tat te hitam anuttamam
   tasmāt tvāṃ bodʰayāmy adya   tat te hitam anuttamam /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    trasānāṃ stʰāvarāṇāṃ ca   yac ceṅgaṃ yac ca neṅgati
   trasānāṃ stʰāvarāṇāṃ ca   yac ca_iṅgaṃ yac ca na_iṅgati / ՙ
Halfverse: c    tasya sarvasya saṃprāptaḥ   kālaḥ paramadāruṇaḥ
   tasya sarvasya saṃprāptaḥ   kālaḥ parama-dāruṇaḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    nauś ca kārayitavyā te   dr̥ḍʰā yuktavaṭākarā
   nauś ca kārayitavyā te   dr̥ḍʰā yukta-vaṭākarā /
Halfverse: c    tatra saptarṣibʰiḥ sārdʰam   āruhetʰā mahāmune
   tatra saptarṣibʰiḥ sārdʰam   āruhetʰā mahā-mune /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    bījāni caiva sarvāṇi   yatʰoktani mayā purā
   bījāni caiva sarvāṇi   yatʰā_uktani mayā purā /
Halfverse: c    tasyām ārohayer nāvi   susaṃguptāni bʰāgaśaḥ
   tasyām ārohayer nāvi   susaṃguptāni bʰāgaśaḥ /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    naustʰaś ca māṃ pratīkṣetʰās   tadā munijanapriya
   naustʰaś ca māṃ pratīkṣetʰās   tadā muni-jana-priya /
Halfverse: c    āgamiṣyāmy ahaṃ śr̥ṅgī   vijñeyas tena tāpasa
   āgamiṣyāmy ahaṃ śr̥ṅgī   vijñeyas tena tāpasa /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    evam eta tvayā kāryam   āpr̥ṣṭo 'si vrajāmy aham
   evam eta tvayā kāryam   āpr̥ṣṭo_asi vrajāmy aham /
Halfverse: c    nātiśaṅkyam idaṃ cāpi   vacanaṃ te mamābʰibʰo
   na_atiśaṅkyam idaṃ ca_api   vacanaṃ te mama_abʰibʰo /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    evaṃ kariṣya iti taṃ   sa matsyaṃ pratyabʰāṣata
   evaṃ kariṣya\ iti taṃ   sa matsyaṃ pratyabʰāṣata / ՙ
Halfverse: c    jagmatuś ca yatʰākāmam   anujñāpya parasparam
   jagmatuś ca yatʰā-kāmam   anujñāpya parasparam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    tato manur mahārāja   yatʰoktaṃ matyakena ha
   tato manur mahā-rāja   yatʰā_uktaṃ matyakena ha /
Halfverse: c    bījāny ādāya sarvāṇi   sāgaraṃ pupluve tadā
   bījāny ādāya sarvāṇi   sāgaraṃ pupluve tadā /
Halfverse: e    nāvā tu śubʰayā vīra   mahormiṇam ariṃdama
   nāvā tu śubʰayā vīra   mahā_ūrmiṇam ariṃdama /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    cintayām āsa ca manus   taṃ matsyaṃ pr̥tʰivīpate
   cintayāmāsa ca manus   taṃ matsyaṃ pr̥tʰivīpate / ՙ
Halfverse: c    sa ca tac cintitaṃ jñātvā   matsyaḥ parapuraṃjaya
   sa ca tac cintitaṃ jñātvā   matsyaḥ para-puraṃjaya / ՙ
Halfverse: e    śr̥ṅgī tatrājagāmāśu   tadā bʰaratasattama
   śr̥ṅgī tatra_ājagāma_āśu   tadā bʰarata-sattama /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    taṃ dr̥ṣṭvā manujendrendra   manur matsyaṃ jalārṇave
   taṃ dr̥ṣṭvā manuja_indra_indra   manur matsyaṃ jala_arṇave /
Halfverse: c    śr̥ṅgiṇaṃ taṃ yatʰoktena   rūpeṇādrim ivoccʰritam
   śr̥ṅgiṇaṃ taṃ yatʰā_uktena   rūpeṇa_adrim iva_uccʰritam /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    vaṭākaramayaṃ pāśam   atʰa matsyasya mūdʰani
   vaṭākaramayaṃ pāśam   atʰa matsyasya mūdʰani /
Halfverse: c    manur manujaśārdūla   tasmiñ śr̥ṅge nyaveśayat
   manur manuja-śārdūla   tasmin śr̥ṅge nyaveśayat /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    saṃyatas tena pāśena   matsyaḥ parapuraṃjaya
   saṃyatas tena pāśena   matsyaḥ para-puraṃjaya /
Halfverse: c    vegena mahatā nāvaṃ   prākarṣal lavaṇāmbʰasi
   vegena mahatā nāvaṃ   prākarṣal lavaṇa_ambʰasi /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    sa tatāra tayā nāvā   samudraṃ manujeśvara
   sa tatāra tayā nāvā   samudraṃ manuja_īśvara /
Halfverse: c    nr̥tyamānam ivormībʰir   garjamānam ivāmbʰasā
   nr̥tyamānam iva_ūrmībʰir   garjamānam iva_ambʰasā /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    kṣobʰyamāṇā mahāvātaiḥ   sā naus tasmin mahodadʰau
   kṣobʰyamāṇā mahā-vātaiḥ   sā naus tasmin mahā_udadʰau / ՙ
Halfverse: c    dʰūrṇate capaleva strī   mattā parapuraṃjaya
   dʰūrṇate capalā_iva strī   mattā para-puraṃjaya /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    naiva bʰūmir na ca diśaḥ   pradiśo vā cakāśire
   na_eva bʰūmir na ca diśaḥ   pradiśas vā cakāśire /
Halfverse: c    sarvam āmbʰasam evāsīt   kʰaṃ dyauś ca narapuṃgava
   sarvam āmbʰasam eva_āsīt   kʰaṃ dyauś ca nara-puṃgava /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    evaṃ bʰūte tadā loke   saṃkule bʰaratarṣabʰa
   evaṃ bʰūte tadā loke   saṃkule bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    adr̥śyanta saptarṣayo   manur matsyaḥ sahaiva ha
   adr̥śyanta saptarṣayo   manur matsyaḥ saha_eva ha /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    evaṃ bahūn varṣagaṇāṃs   tāṃ nāvaṃ so 'tʰa matsyakaḥ
   evaṃ bahūn varṣa-gaṇāṃs   tāṃ nāvaṃ so_atʰa matsyakaḥ /
Halfverse: c    cakarṣātandrito rājaṃs   tasmin salilasaṃcaye
   cakarṣa_atandrito rājaṃs   tasmin salila-saṃcaye /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    tato himavataḥ śr̥ṅgaṃ   yat paraṃ puruṣarṣabʰa
   tato himavataḥ śr̥ṅgaṃ   yat paraṃ puruṣa-rṣabʰa /
Halfverse: c    tatrākarṣat tato nāvaṃ   sa matsyaḥ kurunandana
   tatra_akarṣat tato nāvaṃ   sa matsyaḥ kuru-nandana /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    tato 'bravīt tadā matsyas   tān r̥ṣīn prahasañ śanaiḥ
   tato_abravīt tadā matsyas   tān r̥ṣīn prahasan śanaiḥ /
Halfverse: c    asmin himavataḥ śr̥ṅge   nāvaṃ badʰnīta māciram
   asmin himavataḥ śr̥ṅge   nāvaṃ badʰnīta māciram /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    sā baddʰā tatra tais tūrṇam   r̥ṣibʰir bʰaratarṣabʰa
   sā baddʰā tatra tais tūrṇam   r̥ṣibʰir bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    naur matsyasya vaco śrutvā   śr̥ṅge himavatas tadā
   naur matsyasya vaco śrutvā   śr̥ṅge himavataḥ tadā /46/ ՙ

Verse: 47 
Halfverse: a    tac ca naubandʰanaṃ nāma   śr̥ṅgaṃ himavataḥ param
   tac ca naubandʰanaṃ nāma   śr̥ṅgaṃ himavataḥ param /
Halfverse: c    kʰyātam adyāpi kaunteya   tad viddʰi bʰaratarṣabʰa
   kʰyātam adya_api kaunteya   tad viddʰi bʰarata-r̥ṣabʰa /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    atʰābravīd animiṣas   tān r̥ṣīn sahitāṃs tadā
   atʰa_abravīd animiṣas   tān r̥ṣīn sahitāṃs tadā /
Halfverse: c    ahaṃ prajāpatir brahmā   matparaṃ nādʰigamyate
   ahaṃ prajāpatir brahmā   mat-paraṃ na_adʰigamyate /
Halfverse: e    matsyarūpeṇa yūyaṃ ca   mayāsmān mokṣitā bʰayāt
   matsya-rūpeṇa yūyaṃ ca   mayā_asmān mokṣitā bʰayāt /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    manunā ca prajāḥ sarvāḥ   sadevāsuramānavāḥ
   manunā ca prajāḥ sarvāḥ   sadeva_asura-mānavāḥ /
Halfverse: c    sraṣṭavyāḥ sarvalokāś ca   yac ceṅgaṃ yac ca neṅgati
   sraṣṭavyāḥ sarva-lokāś ca   yac ca_iṅgaṃ yac ca na_iṅgati /49/ ՙ

Verse: 50 
Halfverse: a    tapasā cātitīvreṇa   pratibʰāsya bʰaviṣyati
   tapasā ca_atitīvreṇa   pratibʰa_asya bʰaviṣyati /
Halfverse: c    matprasādāt prajā sarge   na ca mohaṃ gamiṣyati
   mat-prasādāt prajā sarge   na ca mohaṃ gamiṣyati /50/ 50

Verse: 51 
Halfverse: a    ity uktvā vacanaṃ matsyaḥ   kṣaṇenādarśanaṃ gataḥ
   ity uktvā vacanaṃ matsyaḥ   kṣaṇena_adarśanaṃ gataḥ /
Halfverse: c    sraṣṭukāmaḥ prajāś cāpi   manur vaivasvataḥ svayam
   sraṣṭu-kāmaḥ prajāś cāpi   manur vaivasvataḥ svayam /
Halfverse: e    pramūḍʰo 'bʰūt prajā sarge   tapas tepe mahat tataḥ
   pramūḍʰo_abʰūt prajā sarge   tapas tepe mahat tataḥ /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    tapasā mahatā yuktaḥ   so 'tʰa sraṣṭuṃ pracakrame
   tapasā mahatā yuktaḥ   so_atʰa sraṣṭuṃ pracakrame /
Halfverse: c    sarvāḥ prajā manuḥ sākṣād   yatʰāvad bʰaratarṣabʰa
   sarvāḥ prajā manuḥ sākṣād   yatʰāvad bʰarata-r̥ṣabʰa /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    ity etan mātyakaṃ nāma   purāṇaṃ parikīrtitam
   ity etan mātyakaṃ nāma   purāṇaṃ parikīrtitam /53/
Halfverse: c    ākʰyānam idam ākʰyātaṃ   sarvapāpaharaṃ mayā
   ākʰyānam idam ākʰyātaṃ   sarva-pāpa-haraṃ mayā /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    ya idaṃ śr̥ṇuyān nityaṃ   manoś caritam āditaḥ
   ya\ idaṃ śr̥ṇuyān nityaṃ   manoś caritam āditaḥ / ՙ
Halfverse: c    sa sukʰī sarvasiddʰārtʰaḥ   svargalokam iyān naraḥ
   sa sukʰī sarva-siddʰa_artʰaḥ   svarga-lokam iyān naraḥ /54/ (E)54



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.