TITUS
Mahabharata
Part No. 494
Previous part

Chapter: 197 
Adhyāya 197


Verse: 1  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    kaś cid dvijātipravaro   vedādʰyāyī tapodʰanaḥ
   kaścid dvijāti-pravaro   veda_adʰyāyī tapo-dʰanaḥ /
Halfverse: c    tapasvī dʰarmaśīlaś ca   kauśiko nāma bʰārata
   tapasvī dʰarma-śīlaś ca   kauśiko nāma bʰārata /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    sāṅgopaniṣadān vedān   adʰīte dvijasattamaḥ
   sāṅga_upaniṣadān vedān   adʰīte dvija-sattamaḥ /
Halfverse: c    sa vr̥kṣamūle kasmiṃś cid   vedān uccārayan stʰitaḥ
   sa vr̥kṣa-mūle kasmiṃścid   vedān uccārayan stʰitaḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    upariṣṭāc ca vr̥kṣasya   balākā saṃnyalīyata
   upariṣṭāc ca vr̥kṣasya   balākā saṃnyalīyata /
Halfverse: c    tayā purīṣam utsr̥ṣṭaṃ   brāhmaṇasya tadopari
   tayā purīṣam utsr̥ṣṭaṃ   brāhmaṇasya tadā_upari /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    tām avekṣya tataḥ kruddʰaḥ   samapadʰyāyata dvijaḥ
   tām avekṣya tataḥ kruddʰaḥ   samapadʰyāyata dvijaḥ /
Halfverse: c    bʰr̥ṣaṃ krodʰābʰibʰūtena   balākā sā nirīkṣitā
   bʰr̥ṣaṃ krodʰa_abʰibʰūtena   balākā sā nirīkṣitā /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    apadʰyātā ca vipreṇa   nyapatad vasudʰātale
   apadʰyātā ca vipreṇa   nyapatad vasudʰā-tale /
Halfverse: c    balākāṃ patitāṃ dr̥ṣṭvā   gatasattvām acetanām
   balākāṃ patitāṃ dr̥ṣṭvā   gata-sattvām acetanām /
Halfverse: e    kāruṇyād abʰisaṃtaptaḥ   paryaśocata tāṃ dvijaḥ
   kāruṇyād abʰisaṃtaptaḥ   paryaśocata tāṃ dvijaḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    akāryaṃ kr̥tavān asmi   raga dveṣabalāt kr̥taḥ
   akāryaṃ kr̥tavān asmi   raga dveṣa-balāt kr̥taḥ /
Halfverse: c    ity uktvā bahuśo vidvān   grāmaṃ bʰaikṣāya saṃśritaḥ
   ity uktvā bahuśo vidvān   grāmaṃ bʰaikṣāya saṃśritaḥ /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    grāme śucīni pracaran   kulāni bʰaratarṣabʰa
   grāme śucīni pracaran   kulāni bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    praviṣṭas tat kulaṃ yatra   pūrvaṃ caritavāṃs tu saḥ
   praviṣṭas tat kulaṃ yatra   pūrvaṃ caritavāṃs tu saḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    dehīti yācamāno vai   tiṣṭʰety uktaḥ striyā tataḥ
   dehi_iti yācamāno vai   tiṣṭʰa_ity uktaḥ striyā tataḥ /
Halfverse: c    śaucaṃ tu yāvat kurute   bʰājanasya kuṭumbinī
   śaucaṃ tu yāvat kurute   bʰājanasya kuṭumbinī /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    etasminn antare rājan   kṣudʰā saṃpīḍito bʰr̥ṣam {!}
   etasminn antare rājan   kṣudʰā saṃpīḍito bʰr̥ṣam / {!}
Halfverse: c    bʰartā praviṣṭaḥ sahasā   tasyā bʰaratasattama
   bʰartā praviṣṭaḥ sahasā   tasyā bʰarata-sattama /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    sā tu dr̥ṣṭvā patiṃ sādʰvī   brāhmaṇaṃ vyapahāya tam
   sā tu dr̥ṣṭvā patiṃ sādʰvī   brāhmaṇaṃ vyapahāya tam /
Halfverse: c    pādyam ācamanīyaṃ ca   dadau bʰartre tatʰāsanam
   pādyam ācamanīyaṃ ca   dadau bʰartre tatʰā_āsanam /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    prahvā paryacarac cāpi   bʰartāram asitekṣaṇā
   prahvā paryacarac ca_api   bʰartāram asita_īkṣaṇā /
Halfverse: c    āhāreṇātʰa bʰakṣaiś ca   vākyaiḥ sumadʰurais tatʰā
   āhāreṇa_atʰa bʰakṣaiś ca   vākyaiḥ sumadʰurais tatʰā /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    uccʰiṣṭaṃ bʰuñjate bʰartuḥ   sā tu nityaṃ yudʰiṣṭʰira
   uccʰiṣṭaṃ bʰuñjate bʰartuḥ   sā tu nityaṃ yudʰiṣṭʰira /
Halfverse: c    daivataṃ ca patiṃ mene   bʰartuś cittānusāriṇī
   daivataṃ ca patiṃ mene   bʰartuś citta_anusāriṇī /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    na karmaṇā na manasā   nātyaśnān nāpi cāpibat
   na karmaṇā na manasā   na_atyaśnāt na_api ca_apibat /
Halfverse: c    taṃ sarvabʰāvopagatā   patiśuśrūṣaṇe ratā
   taṃ sarva-bʰāva_upagatā   pati-śuśrūṣaṇe ratā /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    sādʰv ācārā śucir dakṣā   kuṭumbasya hitaiṣiṇī
   sādʰv ācārā śucir dakṣā   kuṭumbasya hita_eṣiṇī /
Halfverse: c    bʰartuś cāpi hitaṃ yat tat   satataṃ sānuvartate
   bʰartuś cāpi hitaṃ yat tat   satataṃ sā_anuvartate /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    devatātitʰibʰr̥tyānāṃ   śvaśrū śvaśurayos tatʰā
   devatā_atitʰi-bʰr̥tyānāṃ   śvaśrū śvaśurayos tatʰā /
Halfverse: c    śuśrūṣaṇaparā nityaṃ   satataṃ saṃyatendriyā
   śuśrūṣaṇa-parā nityaṃ   satataṃ saṃyata_indriyā /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    sā brāhmaṇaṃ datā dr̥ṣṭvā   saṃstʰitaṃ bʰaikṣa kāṅkṣiṇam
   sā brāhmaṇaṃ datā dr̥ṣṭvā   saṃstʰitaṃ bʰaikṣa kāṅkṣiṇam /
Halfverse: c    kurvatī patiśuśrūṣāṃ   sasmārātʰa śubʰekṣaṇā
   kurvatī pati-śuśrūṣāṃ   sasmāra_atʰa śubʰa_īkṣaṇā /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    vrīḍitā sābʰavat sādʰvī   tadā bʰaratasattama
   vrīḍitā sā_abʰavat sādʰvī   tadā bʰarata-sattama /
Halfverse: c    bʰikṣām ādāya viprāya   nirjagāma yaśasvinī
   bʰikṣām ādāya viprāya   nirjagāma yaśasvinī /17/

Verse: 18  {Brāhmaṇa uvāca}
Halfverse: a    kim idaṃ bʰavati tvaṃ māṃ   tiṣṭʰety uktvā varāṅgane
   kim idaṃ bʰavati tvaṃ māṃ   tiṣṭʰa_ity uktvā vara_aṅgane / ՙ
Halfverse: c    uparodʰaṃ kr̥tavatī   na visarjitavaty asi
   uparodʰaṃ kr̥tavatī   na visarjitavaty asi /18/

Verse: 19  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    brāhmaṇaṃ krodʰasaṃtaptaṃ   jvalantam iva tejasā
   brāhmaṇaṃ krodʰa-saṃtaptaṃ   jvalantam iva tejasā /
Halfverse: c    dr̥ṣṭvā sādʰvī manuṣyendra   sāntvapūrvaṃ vaco 'bravīt
   dr̥ṣṭvā sādʰvī manuṣya_indra   sāntva-pūrvaṃ vaco_abravīt /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    kṣantum arhasi me vipra   bʰartā me daivataṃ mahat
   kṣantum arhasi me vipra   bʰartā me daivataṃ mahat /
Halfverse: c    sa cāpi kṣudʰitaḥ śrāntaḥ   prāptaḥ śuśrūṣito mayā
   sa ca_api kṣudʰitaḥ śrāntaḥ   prāptaḥ śuśrūṣito mayā /20/ 20

Verse: 21  {Brāhmaṇa uvāca}
Halfverse: a    brāhmaṇā na garīyāṃso   garīyāṃs te patiḥ kr̥taḥ
   brāhmaṇā na garīyāṃso   garīyāṃs te patiḥ kr̥taḥ /
Halfverse: c    gr̥hastʰa dʰarme vartantī   brāhmaṇān avamanyase
   gr̥hastʰa dʰarme vartantī   brāhmaṇān avamanyase /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    indro 'py eṣāṃ praṇamate   kiṃ punar mānuṣā bʰuvi
   indro_apy eṣāṃ praṇamate   kiṃ punar mānuṣā bʰuvi /
Halfverse: c    avalipte na jānīṣe   vr̥ddʰānāṃ na śrutaṃ tvayā
   avalipte na jānīṣe   vr̥ddʰānāṃ na śrutaṃ tvayā /
Halfverse: e    brāhmaṇā hy agnisadr̥ṣā   daheyuḥ pr̥tʰivīm api
   brāhmaṇāḥ hy agn- sadr̥ṣ   daheyuḥ pr̥tʰivīm api /22/

Verse: 23  {Stry uvāca}
Halfverse: a    nāvajānāmy ahaṃ viprān   devais tulyān manasvinaḥ
   na_avajānāmy ahaṃ viprān   devais tulyān manasvinaḥ /
Halfverse: c    aparādʰam imaṃ vipra   kṣantum arhasi me 'nagʰa
   aparādʰam imaṃ vipra   kṣantum arhasi me_anagʰa /23/ ՙ

Verse: 24 
Halfverse: a    jānāmi tejo viprāṇāṃ   mahābʰāgyaṃ ca dʰīmatām
   jānāmi tejo viprāṇāṃ   mahā-bʰāgyaṃ ca dʰīmatām /
Halfverse: c    apeyaḥ sāgaraḥ krodʰāt   kr̥to hi lavaṇodakaḥ
   apeyaḥ sāgaraḥ krodʰāt   kr̥to hi lavaṇa_udakaḥ /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    tatʰaiva dīptatapasāṃ   munīnāṃ bʰāvitātmanām
   tatʰaiva dīpta-tapasāṃ   munīnāṃ bʰāvita_ātmanām /
Halfverse: c    yeṣāṃ krodʰāgnir adyāpi   daṇḍake nopaśāmyati
   yeṣāṃ krodʰa_agnir adya_api   daṇḍake na_upaśāmyati /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    brahmaṇānāṃ paribʰavād   vatāpiś ca durātmavān
   brahmaṇānāṃ paribʰavād   vatāpiś ca durātmavān /
Halfverse: c    agastyam r̥ṣim āsādya   jīrṇaḥ krūro mahāsuraḥ
   agastyam r̥ṣim āsādya   jīrṇaḥ krūro mahā_asuraḥ /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    prabʰāvā bahavaś cāpi   śrūyante brahmavādinam
   prabʰāvā bahavaś cāpi   śrūyante brahma-vādinam /
Halfverse: c    krodʰaḥ suvipulo brahman   prasādaś ca mahātmanām
   krodʰaḥ suvipulo brahman   prasādaś ca mahātmanām /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    asmiṃs tv atikrame brahman   kṣantum arhasi me 'nagʰa
   asmiṃs tv atikrame brahman   kṣantum arhasi me_anagʰa / ՙ
Halfverse: c    patiśuśrūṣayā dʰarmo   yaḥ sa me rocate dvija
   pati-śuśrūṣayā dʰarmo   yaḥ sa me rocate dvija /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    daivateṣv api sarveṣu   bʰartā me daivataṃ param
   daivateṣv api sarveṣu   bʰartā me daivataṃ param / ՙ
Halfverse: c    aviśeṣeṇa tasyāhaṃ   kuryāṃ dʰarmaṃ dvijottama
   aviśeṣeṇa tasya_ahaṃ   kuryāṃ dʰarmaṃ dvija_uttama /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    śuśrūṣāyāḥ pʰalaṃ paśya   patyur brāhmaṇa yādr̥śam
   śuśrūṣāyāḥ pʰalaṃ paśya   patyur brāhmaṇa yādr̥śam /
Halfverse: c    balākā hi tvayā dagdʰā   roṣāt tad viditaṃ mama
   balākā hi tvayā dagdʰā   roṣāt tad viditaṃ mama /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    krodʰaḥ śatruḥ śarīrastʰo   manuṣyāṇāṃ dvijottama
   krodʰaḥ śatruḥ śarīrastʰo   manuṣyāṇāṃ dvija_uttama /
Halfverse: c    yaḥ krodʰamohau tyajati   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
   yaḥ krodʰa-mohau tyajati   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    yo vaded iha satyāni   guruṃ saṃtoṣayeta ca
   yo vaded iha satyāni   guruṃ saṃtoṣayeta ca /
Halfverse: c    hiṃsitaś ca na hiṃseta   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
   hiṃsitaś ca na hiṃseta   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    jitendriyo dʰarmaparaḥ   svādʰyāyanirataḥ śuciḥ
   jita_indriyo dʰarma-paraḥ   svādʰyāya-nirataḥ śuciḥ /
Halfverse: c    kāmakrodʰau vaśe yasya   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
   kāma-krodʰau vaśe yasya   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    yasya cātmasamo loko   dʰarmajñasya manasvinaḥ
   yasya ca_ātma-samo loko   dʰarmajñasya manasvinaḥ /
Halfverse: c    sarvadʰarmeṣu ca ratas   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
   sarva-dʰarmeṣu ca ratas   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    yo 'dʰyāpayed adʰīyīta   yajed vā yājayīta vā
   yo_adʰyāpayed adʰīyīta   yajed vā yājayīta vā / ՙ
Halfverse: c    dadyād vāpi yatʰāśakti   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
   dadyād vāpi yatʰā-śakti   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    brahmacārī ca vedānyo   adʰīyīta dvijottamaḥ
   brahmacārī ca veda_anyo adʰīyīta dvija_uttamaḥ / ՙ
Halfverse: c    svākʰyāye cāpramatto vai   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
   svākʰyāye ca_apramatto vai   taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    yad brāhmaṇānāṃ kuśalaṃ   tad eṣāṃ parikīryayet
   yad brāhmaṇānāṃ kuśalaṃ   tad eṣāṃ parikīryayet /
Halfverse: c    satyaṃ tatʰā vyaharatāṃ   nānr̥te ramate manaḥ
   satyaṃ tatʰā vyaharatāṃ   na_anr̥te ramate manaḥ /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    dʰanaṃ tu brāhmaṇasyāhuḥ   svādʰyāyaṃ damam ārjavam
   dʰanaṃ tu brāhmaṇasya_āhuḥ   svādʰyāyaṃ damam ārjavam /
Halfverse: c    indriyāṇāṃ nigrahaṃ ca   śāśvataṃ dvijasattama
   indriyāṇāṃ nigrahaṃ ca   śāśvataṃ dvija-sattama /
Halfverse: e    satyārjave dʰarmam āhuḥ   paraṃ dʰarmavido janāḥ
   satya_ārjave dʰarmam āhuḥ   paraṃ dʰarmavido janāḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    durjñeyaḥ śāśvato dʰarmaḥ   sa tu satye pratiṣṭʰitaḥ
   durjñeyaḥ śāśvato dʰarmaḥ   sa tu satye pratiṣṭʰitaḥ /
Halfverse: c    śrutipramāṇo dʰarmaḥ syād   iti vr̥ddʰānuśāsanam
   śruti-pramāṇo dʰarmaḥ syād   iti vr̥ddʰa_anuśāsanam /39/ ՙ

Verse: 40 
Halfverse: a    bahudʰā dr̥śyate dʰarmaḥ   sūkṣma eva dvijottama
   bahudʰā dr̥śyate dʰarmaḥ   sūkṣma\ eva dvija_uttama / ՙ
Halfverse: c    bʰavān api ca dʰarmajñaḥ   svādʰyāyanirataḥ śuciḥ
   bʰavān api ca dʰarmajñaḥ   svādʰyāya-nirataḥ śuciḥ /
Halfverse: e    na tu tattvena bʰagavan   dʰarmān vetsīti me matiḥ
   na tu tattvena bʰagavan   dʰarmān vetsi_iti me matiḥ /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    mātā pitr̥bʰyāṃ śuśrūṣuḥ   satyavādī jitendriyaḥ
   mātā pitr̥bʰyāṃ śuśrūṣuḥ   satya-vādī jita_indriyaḥ /
Halfverse: c    mitʰilāyāṃ vasan vyādʰaḥ   sa te dʰarmān pravakṣyati
   mitʰilāyāṃ vasan vyādʰaḥ   sa te dʰarmān pravakṣyati /
Halfverse: e    tatra gaccʰasva bʰadraṃ te   yatʰākāmaṃ dvijottama
   tatra gaccʰasva bʰadraṃ te   yatʰā-kāmaṃ dvija_uttama /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    atyuktam api me sarvaṃ   kṣantum arhasy anindita
   atyuktam api me sarvaṃ   kṣantum arhasy anindita /
Halfverse: c    striyo hy avadʰyāḥ sarveṣāṃ   ye dʰarmaviduṣo janāḥ
   striyo hy avadʰyāḥ sarveṣāṃ   ye dʰarmaviduṣo janāḥ /42/

Verse: 43  {Brāhmaṇa uvāca}
Halfverse: a    prīto 'smi tava bʰadraṃ te   gataḥ krodʰaś ca śobʰane
   prīto_asmi tava bʰadraṃ te   gataḥ krodʰaś ca śobʰane /
Halfverse: c    upālambʰas tvayā hy ukto   mama niḥśreyasaṃ param
   upālambʰas tvayā hy ukto   mama niḥśreyasaṃ param /
Halfverse: e    svasti te 'stu gamiṣyāmi   sādʰayiṣyāmi śobʰane
   svasti te_astu gamiṣyāmi   sādʰayiṣyāmi śobʰane /43/ ՙ

Verse: 44  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    tayā visr̥ṣṭṭo nirgamya   svam eva bʰavanaṃ yayau
   tayā visr̥ṣṭṭo nirgamya   svam eva bʰavanaṃ yayau /
Halfverse: c    vinindan sa dvijo ''tmānaṃ   kauśiko narasattama {!}
   vinindan sa dvijo_ātmānaṃ    auśiko nara -attama /44/ (E)44 {!}



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.