TITUS
Mahabharata
Part No. 495
Previous part

Chapter: 198 
Adhyāya 198


Verse: 1  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    cintayitvā tad āścaryaṃ   striyā proktam aśeṣataḥ
   cintayitvā tad āścaryaṃ   striyā proktam aśeṣataḥ /
Halfverse: c    vinindan sa dvijo ''tmānam   āgaḥ kr̥ta ivābabʰau {!}
   vinindan sa dvijo_ātmānam    gasḥkr̥ta\ iva_ābabʰau /1/ ՙ {!}

Verse: 2 
Halfverse: a    cintayānaḥ sa dʰarmasya   sūkṣmāṃ gatim atʰābravīt
   cintayānaḥ sa dʰarmasya   sūkṣmāṃ gatim atʰa_abravīt /
Halfverse: c    śraddadʰānena bʰāvyaṃ vai   gaccʰāmi mitʰilām aham
   śraddadʰānena bʰāvyaṃ vai   gaccʰāmi mitʰilām aham /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    kr̥tātmā dʰarmavit tasyāṃ   vyādʰo nivasate kila
   kr̥ta_ātmā dʰarmavit tasyāṃ   vyādʰo nivasate kila /
Halfverse: c    taṃ gaccʰāmy aham adyaiva   dʰarmaṃ praṣṭuṃ tapodʰanam
   taṃ gaccʰāmy aham adya_eva   dʰarmaṃ praṣṭuṃ tapo-dʰanam /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    iti saṃcintya manasā   śraddadʰānaḥ striyā vacaḥ
   iti saṃcintya manasā   śraddadʰānaḥ striyā vacaḥ /
Halfverse: c    balākā pratyayenāsau   dʰarmyaiś ca vacanaiḥ śubʰaiḥ
   balākā pratyayena_asau   dʰarmyaiś ca vacanaiḥ śubʰaiḥ /
Halfverse: e    saṃpratastʰe sa mitʰilāṃ   kautūhalasamanvitaḥ
   saṃpratastʰe sa mitʰilāṃ   kautūhala-samanvitaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    atikrāmann araṇyāni   grāmāṃś ca nagarāṇi ca
   atikrāmann araṇyāni   grāmāṃś ca nagarāṇi ca /
Halfverse: c    tato jagāma mitʰilāṃ   janakena surakṣitām
   tato jagāma mitʰilāṃ   janakena surakṣitām /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    dʰarmasetu samākīrṇāṃ   yajñotsava vatīṃ śubʰām
   dʰarma-setu samākīrṇāṃ   yajña_utsava vatīṃ śubʰām /
Halfverse: c    gopurāṭṭālakavatīṃ   gr̥haprākāraśobʰitām
   gopura_aṭṭa_alakavatīṃ   gr̥ha-prākāra-śobʰitām /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    praviśya sa purīṃ ramyāṃ   vimānair bahubʰir vr̥tām
   praviśya sa purīṃ ramyāṃ   vimānair bahubʰir vr̥tām /
Halfverse: c    paṇyaiś ca bahubʰir yuktāṃ   suvibʰaktamahāpatʰām
   paṇyaiś ca bahubʰir yuktāṃ   suvibʰakta-mahā-patʰām /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    aśvai ratʰais tatʰā nāgair   yānaiś ca bahubʰir vr̥tām
   aśvai ratʰais tatʰā nāgair   yānaiś ca bahubʰir vr̥tām /
Halfverse: c    hr̥ṣṭapuṣṭa janākīrṇāṃ   nityotsava samākulām
   hr̥ṣṭa-puṣṭa jana_ākīrṇāṃ   nitya_utsava samākulām /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    so 'paśyad bahu vr̥ttāntāṃ   brāhmaṇaḥ samatikraman
   so_apaśyad bahu vr̥tta_antāṃ   brāhmaṇaḥ samatikraman /
Halfverse: c    dʰarmavyādʰam apr̥ccʰac ca   sa cāsya katʰito dvijaiḥ
   dʰarma-vyādʰam apr̥ccʰac ca   sa ca_asya katʰito dvijaiḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    apaśyat tatra gatvā taṃ   sūnā madʰye vyavastʰitam
   apaśyat tatra gatvā taṃ   sūnā madʰye vyavastʰitam /
Halfverse: c    mārgamāhiṣa māṃsāni   vikrīṇantaṃ tapasvinam
   mārga-māhiṣa māṃsāni   vikrīṇantaṃ tapasvinam /
Halfverse: e    ākulatvāt tu kretr̥̄ṇām   ekānte saṃstʰito dvijaḥ
   ākulatvāt tu kretr̥̄ṇām   ekānte saṃstʰito dvijaḥ /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    sa tu jñātvā dvijaṃ prāptaṃ   sahasā saṃbʰramottʰitaḥ
   sa tu jñātvā dvijaṃ prāptaṃ   sahasā saṃbʰrama_uttʰitaḥ /
Halfverse: c    ājagāma yato vipraḥ   stʰita ekānta āsane
   ājagāma yato vipraḥ   stʰita\ ekānta\ āsane /11/ ՙ

Verse: 12  {Vyādʰa uvāca}
Halfverse: a    abʰivādaye tvā bʰagavan   svāgataṃ te dvijottama
   abʰivādaye tvā bʰagavan   svāgataṃ te dvija_uttama / q
Halfverse: c    ahaṃ vyādʰas tu bʰadraṃ te   kiṃ karomi praśādʰi mām
   ahaṃ vyādʰas tu bʰadraṃ te   kiṃ karomi praśādʰi mām /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    ekapatnyā yad ukto 'si   gaccʰa tvaṃ mitʰilām iti
   eka-patnyā yad ukto_asi   gaccʰa tvaṃ mitʰilām iti /
Halfverse: c    jānāmy etad ahaṃ sarvaṃ   yadartʰaṃ tvam ihāgataḥ
   jānāmy etad ahaṃ sarvaṃ   yad-artʰaṃ tvam iha_āgataḥ /13/

Verse: 14  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    śrutvā tu tasya tad vākyaṃ   sa vipro bʰr̥śaharṣitaḥ
   śrutvā tu tasya tad vākyaṃ   sa vipro bʰr̥śa-harṣitaḥ /
Halfverse: c    dvitīyam idam āścaryam   ity acintayata dvijaḥ
   dvitīyam idam āścaryam   ity acintayata dvijaḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    adeśastʰaṃ hi te stʰānam   iti vyādʰo 'bravīd dvijam
   adeśastʰaṃ hi te stʰānam   iti vyādʰo_abravīd dvijam /
Halfverse: c    gr̥haṃ gaccʰāva bʰagavan   yadi rocayase 'nagʰa
   gr̥haṃ gaccʰāva bʰagavan   yadi rocayase_anagʰa /15/ ՙ

Verse: 16 
Halfverse: a    bāḍʰam ity eva saṃhr̥ṣṭo   vipro vacanam abravīt
   bāḍʰam ity eva saṃhr̥ṣṭo   vipro vacanam abravīt /
Halfverse: c    agratas tu dvijaṃ kr̥tvā   sa jagāma grahān prati
   agratas tu dvijaṃ kr̥tvā   sa jagāma grahān prati /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    praviśya ca gr̥haṃ ramyam   āsanenābʰipūjitaḥ
   praviśya ca gr̥haṃ ramyam   āsanena_abʰipūjitaḥ /
Halfverse: c    pādyam ācamanīyaṃ ca   pratigr̥hya dvijottamaḥ
   pādyam ācamanīyaṃ ca   pratigr̥hya dvija_uttamaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    tataḥ sukʰopaviṣṭas taṃ   vyādʰaṃ vacanam abravīt
   tataḥ sukʰa_upaviṣṭas taṃ   vyādʰaṃ vacanam abravīt /
Halfverse: c    karmaitad vai na sadr̥śaṃ   bʰavataḥ pratibʰāti me
   karma_etad vai na sadr̥śaṃ   bʰavataḥ pratibʰāti me /
Halfverse: e    anutapye bʰr̥śaṃ tāta   tava gʰoreṇa karmaṇā
   anutapye bʰr̥śaṃ tāta   tava gʰoreṇa karmaṇā /18/

Verse: 19  {Vyādʰa uvāca}
Halfverse: a    kulocitam idaṃ karma   pitr̥paitāmahaṃ mama
   kula_ucitam idaṃ karma   pitr̥-paitāmahaṃ mama /
Halfverse: c    vartamānasya me dʰarme   sve manyuṃ mā kr̥tʰā dvija
   vartamānasya me dʰarme   sve manyuṃ mā kr̥tʰā dvija /

Verse: 20 
Halfverse: a    dʰātrā tu vihitaṃ pūrvaṃ   karma svaṃ pālayāmy aham
   dʰātrā tu vihitaṃ pūrvaṃ   karma svaṃ pālayāmy aham / ՙ
Halfverse: c    prayatnāc ca gurū vr̥ddʰau   śuśrūṣe 'haṃ dvijottama
   prayatnāc ca gurū vr̥ddʰau   śuśrūṣe_ahaṃ dvija_uttama /20/ 20ՙ

Verse: 21 
Halfverse: a    satyaṃ vade nābʰyasūye   yatʰāśakti dadāmi ca
   satyaṃ vade na_abʰyasūye   yatʰā-śakti dadāmi ca /
Halfverse: c    devatātitʰibʰr̥tyānām   avaśiṣṭena vartaye
   devatā_atitʰi-bʰr̥tyānām   avaśiṣṭena vartaye /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    na kutsayāmy ahaṃ kiṃ cin   na garhe balavattaram
   na kutsayāmy ahaṃ kiṃcin   na garhe balavattaram /
Halfverse: c    kr̥tam anveti kartāraṃ   purā karma dvijottama
   kr̥tam anveti kartāraṃ   purā karma dvija_uttama /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    kr̥ṣigorakṣya vāṇijyam   iha lokasya jīvanam
   kr̥ṣi-go-rakṣya vāṇijyam   iha lokasya jīvanam /
Halfverse: c    daṇḍanītis trayī vidyā   tena lokā bʰavanty uta
   daṇḍa-nītis trayī vidyā   tena lokā bʰavanty uta /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    karma śūdre kr̥ṣir vaiśye   saṃgrāmaḥ kṣatriye smr̥taḥ
   karma śūdre kr̥ṣir vaiśye   saṃgrāmaḥ kṣatriye smr̥taḥ /
Halfverse: c    brahmacaryaṃ tapo mantrāḥ   satyaṃ ca brāhmaṇe sadā
   brahmacaryaṃ tapo mantrāḥ   satyaṃ ca brāhmaṇe sadā /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    rājā praśāsti dʰarmeṇa   svakarma niratāḥ prajāḥ
   rājā praśāsti dʰarmeṇa   svakarma niratāḥ prajāḥ /
Halfverse: c    vikarmāṇaś ca ye ke cit   tān yunakti svakarmasu
   vikarmāṇaś ca ye kecit   tān yunakti svakarmasu /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    bʰetavyaṃ hi sadā rājñāṃ   prajānām adʰipā hi te
   bʰetavyaṃ hi sadā rājñāṃ   prajānām adʰipā hi te /
Halfverse: c    mārayanti vikarmastʰaṃ   lubdʰā mr̥gam iveṣubʰiḥ
   mārayanti vikarmastʰaṃ   lubdʰā mr̥gam iva_iṣubʰiḥ /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    janakasyeha viprarṣe   vikarmastʰo na vidyate
   janakasya_iha viprarṣe   vikarmastʰo na vidyate / ՙ
Halfverse: c    svakarma niratā varṇāś   catvārāpi dvijottama
   svakarma niratā varṇāś   catvāra_api dvija_uttama /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    sa eṣa janako rājā   durvr̥ttam api cet sutam
   sa\ eṣa janako rājā   durvr̥ttam api cet sutam / ՙ
Halfverse: c    daṇḍyaṃ daṇḍe nikṣipati   tatʰā na glāti dʰārmikam
   daṇḍyaṃ daṇḍe nikṣipati   tatʰā na glāti dʰārmikam /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    suyuktacāro nr̥patiḥ   sarvaṃ dʰarmeṇa paśyati
   suyukta-cāro nr̥patiḥ   sarvaṃ dʰarmeṇa paśyati /
Halfverse: c    śrīś ca rājyaṃ ca daṇḍaś ca   kṣatriyāṇāṃ dvijottama
   śrīś ca rājyaṃ ca daṇḍaś ca   kṣatriyāṇāṃ dvija_uttama /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    rājāno hi svadʰarmeṇa   śriyam iccʰanti bʰūyasīm
   rājāno hi svadʰarmeṇa   śriyam iccʰanti bʰūyasīm /
Halfverse: c    sarveṣām eva varṇānāṃ   trātā rājā bʰavaty uta
   sarveṣām eva varṇānāṃ   trātā rājā bʰavaty uta /30/ 30ՙ

Verse: 31 
Halfverse: a    pareṇa hi hatān brahman   varāhamahiṣān aham
   pareṇa hi hatān brahman   varāha-mahiṣān aham /
Halfverse: c    na svayaṃ hanmi viprarṣe   vikrīṇāmi sadā tv aham
   na svayaṃ hanmi viprarṣe   vikrīṇāmi sadā tv aham /31/ ՙ

Verse: 32 
Halfverse: a    na bʰakṣayāmi māṃsāni   r̥tugāmī tatʰā hy aham
   na bʰakṣayāmi māṃsāni r̥tu-gāmī tatʰā hy aham / ՙ
Halfverse: c    sadopavāsī ca tatʰā   naktabʰojī tatʰā dvija
   sadā_upavāsī ca tatʰā   nakta-bʰojī tatʰā dvija /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    aśīlaś cāpi puruṣo   bʰūtvā bʰavati śīlavān
   aśīlaś ca_api puruṣo   bʰūtvā bʰavati śīlavān /
Halfverse: c    prāṇi hiṃsā rataś cāpi   bʰavate dʰārmikaḥ punaḥ {!}
   prāṇi hiṃsā rataś cāpi   bʰavate dʰārmikaḥ punaḥ /33/ {!}

Verse: 34 
Halfverse: a    vyabʰicārān narendrāṇāṃ   dʰarmaḥ saṃkīryate mahān
   vyabʰicārān nara_indrāṇāṃ   dʰarmaḥ saṃkīryate mahān /
Halfverse: c    adʰarmo vardʰate cāpi   saṃkīryante tatʰā prajāḥ
   adʰarmo vardʰate cāpi   saṃkīryante tatʰā prajāḥ /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    uruṇḍā vāmanāḥ kubjāḥ   stʰūlaśīrṣās tatʰaiva ca
   uruṇḍā vāmanāḥ kubjāḥ   stʰūla-śīrṣās tatʰaiva ca /
Halfverse: c    klībāś cāndʰāś ca jāyante   badʰirā lambacūcukāḥ
   klībāś ca_andʰāś ca jāyante   badʰirā lamba-cūcukāḥ /
Halfverse: e    pārtʰivānām adʰarmatvāt   prajānām abʰavaḥ sadā
   pārtʰivānām adʰarmatvāt   prajānām abʰavaḥ sadā /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    sa eṣa rājā janakaḥ   sarvaṃ dʰarmeṇa paśyati
   sa\ eṣa rājā janakaḥ   sarvaṃ dʰarmeṇa paśyati / ՙ
Halfverse: c    anugr̥hṇan prajāḥ sarvāḥ   svadʰarmaniratāḥ sadā
   anugr̥hṇan prajāḥ sarvāḥ   svadʰarma-niratāḥ sadā /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    ye caiva māṃ praśaṃsanti   ye ca nindanti mānavāḥ
   ye caiva māṃ praśaṃsanti   ye ca nindanti mānavāḥ /
Halfverse: c    sarvān supariṇītena   karmaṇā toṣayāmy aham
   sarvān supariṇītena   karmaṇā toṣayāmy aham /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    ye jīvanti svadʰarmeṇa   saṃbʰuñjante ca pārtʰivāḥ
   ye jīvanti svadʰarmeṇa   saṃbʰuñjante ca pārtʰivāḥ /
Halfverse: c    na kiṃ cid upajīvanti   dakṣā uttʰāna śīlinaḥ
   na kiṃcid upajīvanti   dakṣā\ uttʰāna śīlinaḥ /38/ ՙ

Verse: 39 
Halfverse: a    śaktyānna dānaṃ satataṃ   titikṣā dʰarmanityatā
   śaktyā_anna dānaṃ satataṃ   titikṣā dʰarma-nityatā / ՙ
Halfverse: c    yatʰārhaṃ pratipūjā ca   sarvabʰūteṣu vai dayā
   yatʰā_arhaṃ pratipūjā ca   sarva-bʰūteṣu vai dayā /
Halfverse: e    tyāgān nānyatra martyānāṃ   guṇās tiṣṭʰanti pūruṣe
   tyāgān na_anyatra martyānāṃ   guṇās tiṣṭʰanti pūruṣe /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    mr̥ṣāvādaṃ pariharet   kuryāt priyam ayācitaḥ
   mr̥ṣā-vādaṃ pariharet   kuryāt priyam ayācitaḥ /
Halfverse: c    na ca kāmān na saṃrambʰān   na dveṣād dʰarmam utsr̥jet
   na ca kāmān na saṃrambʰān   na dveṣād dʰarmam utsr̥jet /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    priye nātibʰr̥śaṃ hr̥ṣyed   apriye na ca saṃjvaret
   priye na_atibʰr̥śaṃ hr̥ṣyed   apriye na ca saṃjvaret /
Halfverse: c    na muhyed artʰakr̥ccʰreṣu   na ca dʰarmaṃ parityajet
   na muhyed artʰa-kr̥ccʰreṣu   na ca dʰarmaṃ parityajet /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    karma cet kiṃ cid anyat syād   itaran na samācaret
   karma cet kiṃcid anyat syād   itaran na samācaret /
Halfverse: c    yat kalyāṇam abʰidʰyāyet   tatrātmānaṃ niyojayet
   yat kalyāṇam abʰidʰyāyet   tatra_ātmānaṃ niyojayet /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    na pāpaṃ prati pāpaḥ syāt   sādʰur eva sadā bʰavet
   na pāpaṃ prati pāpaḥ syāt   sādʰur eva sadā bʰavet /
Halfverse: c    ātmanaiva hataḥ pāpo   yaḥ pāpaṃ kartum iccʰati
   ātmanā_eva hataḥ pāpo   yaḥ pāpaṃ kartum iccʰati /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    karma caitad asādʰūnāṃ   vr̥jinānām asādʰuvat
   karma ca_etad asādʰūnāṃ   vr̥jinānām asādʰuvat /
Halfverse: c    na dʰarmo 'stīti manvānāḥ   śucīn avahasanti ye
   na dʰarmo_asti_iti manvānāḥ   śucīn avahasanti ye /
Halfverse: e    aśraddadʰānā dʰarmasya   te naśyanti na saṃśayaḥ
   aśraddadʰānā dʰarmasya   te naśyanti na saṃśayaḥ /44/ ՙ

Verse: 45 
Halfverse: a    mahādr̥tir ivādʰmātaḥ   pāpo bʰavati nityadā
   mahā-dr̥tir iva_ādʰmātaḥ   pāpo bʰavati nityadā /
Halfverse: c    mūḍʰānām avaliptānām   asāraṃ bʰāṣitaṃ bʰavet
   mūḍʰānām avaliptānām   asāraṃ bʰāṣitaṃ bʰavet /
Halfverse: e    darśayaty antarātmānaṃ   divā rūpam ivāṃśumān
   darśayaty antar-ātmānaṃ   divā rūpam iva_aṃśumān /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    na loke rājate mūrkʰaḥ   kevalātma praśaṃsayā
   na loke rājate mūrkʰaḥ   kevala_ātma praśaṃsayā /
Halfverse: c    api ceha mr̥jā hīnaḥ   kr̥tavidyaḥ prakāśate
   api ca_iha mr̥jā hīnaḥ   kr̥ta-vidyaḥ prakāśate /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    abruvan kasya cin nindām   ātmapūjām avarṇayan
   abruvan kasyacin nindām   ātma-pūjām avarṇayan /
Halfverse: c    na kaś cid guṇasaṃpannaḥ   prakāśo bʰuvi dr̥śyate
   na kaścid guṇa-saṃpannaḥ   prakāśo bʰuvi dr̥śyate /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    vikarmaṇā tapyamānaḥ   pāpād viparimucyate
   vikarmaṇā tapyamānaḥ   pāpād viparimucyate /
Halfverse: c    naitat kuryāṃ punar iti   dvitīyāt parimucyate
   na_etat kuryāṃ punar iti   dvitīyāt parimucyate /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    karmaṇā yena teneha   pāpād dvija varottama
   karmaṇā yena tena_iha   pāpād dvija vara_uttama /
Halfverse: c    evaṃ śrutir iyaṃ brahman   dʰarmeṣu paridr̥śyate
   evaṃ śrutir iyaṃ brahman   dʰarmeṣu paridr̥śyate /49/


Verse: 50 
Halfverse: a    pāpāny abuddʰveha purā kr̥tāni; prāg dʰarmaśīlo vinihanti paścāt
   pāpāny abuddʰvā_iha purā kr̥tāni   prāg dʰarmaśīlo vinihanti paścāt /
Halfverse: c    dʰarmo brahman nudate pūruṣāṇāṃ; yat kurvate pāpam iha pramādāt
   dʰarmo brahman nudate pūruṣāṇāṃ   yat kurvate pāpam iha pramādāt /50/ 50


Verse: 51 
Halfverse: a    pāpaṃ kr̥tvā hi manyeta   nāham asmīti pūruṣaḥ
   pāpaṃ kr̥tvā hi manyeta   na_aham asmi_iti pūruṣaḥ /
Halfverse: c    cikīrṣed eva kalyāṇaṃ   śraddadʰāno 'nasūyakaḥ
   cikīrṣed eva kalyāṇaṃ   śraddadʰāno_anasūyakaḥ /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    vasanasyeva cʰidrāṇi   sādʰūnāṃ vivr̥ṇoti yaḥ
   vasanasya_iva cʰidrāṇi   sādʰūnāṃ vivr̥ṇoti yaḥ /
Halfverse: c    pāpaṃ cet puruṣaḥ kr̥tvā   kalyāṇam abʰipadyate
   pāpaṃ cet puruṣaḥ kr̥tvā   kalyāṇam abʰipadyate /
Halfverse: e    mucyate sarvapāpebʰyo   mahābʰrair iva candramāḥ
   mucyate sarva-pāpebʰyo   mahā_abʰrair iva candramāḥ /52/ ՙ

Verse: 53 
Halfverse: a    yatʰādityaḥ samudyan vai   tamo sarvaṃ vyapohati
   yatʰā_ādityaḥ samudyan vai   tamo sarvaṃ vyapohati /
Halfverse: c    evaṃ kalyāṇam ātiṣṭʰan   sarvapāpaiḥ pramucyate
   evaṃ kalyāṇam ātiṣṭʰan   sarva-pāpaiḥ pramucyate /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    pāpānāṃ viddʰy adʰiṣṭʰānaṃ   lobʰam eva dvijottama
   pāpānāṃ viddʰy adʰiṣṭʰānaṃ   lobʰam eva dvija_uttama /
Halfverse: c    lubdʰāḥ pāpaṃ vyavasyanti   narā nātibahu śrutāḥ
   lubdʰāḥ pāpaṃ vyavasyanti   narā na_atibahu śrutāḥ /
Halfverse: e    adʰarmā dʰarmarūpeṇa   tr̥ṇaiḥ kūpā ivāvr̥tāḥ
   adʰarmā dʰarma-rūpeṇa   tr̥ṇaiḥ kūpā\ iva_āvr̥tāḥ /54/ ՙ

Verse: 55 
Halfverse: a    teṣāṃ damaḥ pavitrāṇi   pralāpā dʰarmasaṃśritāḥ
   teṣāṃ damaḥ pavitrāṇi   pralāpā dʰarma-saṃśritāḥ /
Halfverse: c    sarvaṃ hi vidyate teṣu   śiṣṭācāraḥ sudurlabʰaḥ
   sarvaṃ hi vidyate teṣu   śiṣṭa_ācāraḥ sudurlabʰaḥ /55/

Verse: 56  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    sa tu vipro mahāprājño   dʰarmavyādʰam apr̥ccʰata
   sa tu vipro mahā-prājño   dʰarma-vyādʰam apr̥ccʰata /
Halfverse: c    śiṣṭācāraṃ katʰam ahaṃ   vidyām iti narottama
   śiṣṭa_ācāraṃ katʰam ahaṃ   vidyām iti nara_uttama /
Halfverse: e    etan mahāmate vyādʰa   prabravīhi yatʰātatʰam
   etan mahā-mate vyādʰa   prabravīhi yatʰā-tatʰam /56/ ՙ

Verse: 57  {Vyādʰa uvāca}
Halfverse: a    yajño dānaṃ tapo vedāḥ   satyaṃ ca dvijasattama
   yajño dānaṃ tapo vedāḥ   satyaṃ ca dvija-sattama /
Halfverse: c    pañcaitāni pavitrāṇi   śiṣṭācāreṣu nityadā
   pañca_etāni pavitrāṇi   śiṣṭa_ācāreṣu nityadā /57/

Verse: 58 
Halfverse: a    kāmakrodʰau vaśe kr̥tvā   dambʰaṃ lobʰam anārjavam
   kāma-krodʰau vaśe kr̥tvā   dambʰaṃ lobʰam anārjavam /
Halfverse: c    dʰarma ity eva saṃtuṣṭās   te śiṣṭāḥ śiṣṭasaṃmatāḥ
   dʰarma\ ity eva saṃtuṣṭās   te śiṣṭāḥ śiṣṭa-saṃmatāḥ /58/ ՙ

Verse: 59 
Halfverse: a    na teṣāṃ vidyate 'vr̥ttaṃ   yajñasvādʰyāyaśīlinām
   na teṣāṃ vidyate_avr̥ttaṃ   yajña-svādʰyāya-śīlinām / ՙ
Halfverse: c    ācāra pālanaṃ caiva   dvitīyaṃ śiṣṭalakṣaṇam
   ācāra pālanaṃ caiva   dvitīyaṃ śiṣṭa-lakṣaṇam /59/

Verse: 60 
Halfverse: a    guruśuśrūṣaṇaṃ satyam   akrodʰo dānam eva ca
   guru-śuśrūṣaṇaṃ satyam   akrodʰo dānam eva ca /
Halfverse: c    etac catuṣṭayaṃ brahmañ   śiṣṭācāreṣu nityadā
   etac catuṣṭayaṃ brahmañ   śiṣṭa_ācāreṣu nityadā /60/ 60

Verse: 61 
Halfverse: a    śiṣṭācāre mano kr̥tvā   pratiṣṭʰāpya ca sarvaśaḥ
   śiṣṭa_ācāre mano kr̥tvā   pratiṣṭʰāpya ca sarvaśaḥ /
Halfverse: c    yām ayaṃ labʰate tuṣṭiṃ   sā na śakyā hy ato 'nyatʰā
   yām ayaṃ labʰate tuṣṭiṃ   sā na śakyā hy ato_anyatʰā /61/

Verse: 62 
Halfverse: a    vedasyopaniṣat satyaṃ   satyasyopaniṣad damaḥ
   vedasya_upaniṣat satyaṃ   satyasya_upaniṣad damaḥ /
Halfverse: c    damasyopaniṣat tyāgaḥ   śiṣṭācāreṣu nityadā
   damasya_upaniṣat tyāgaḥ   śiṣṭa_ācāreṣu nityadā /62/

Verse: 63 
Halfverse: a    ye tu dʰarmam asūyante   buddʰimohānvitā narāḥ
   ye tu dʰarmam asūyante   buddʰi-moha_anvitā narāḥ /
Halfverse: c    apatʰā gaccʰatāṃ teṣām   anuyātāpi pīḍyate
   apatʰā gaccʰatāṃ teṣām   anuyātā_api pīḍyate /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    ye tu śiṣṭāḥ suniyatāḥ   śrutityāgaparāyaṇāḥ
   ye tu śiṣṭāḥ suniyatāḥ   śruti-tyāga-parāyaṇāḥ /
Halfverse: c    dʰarmyaṃ pantʰānam ārūḍʰāḥ   satyadʰarmaparāyaṇāḥ
   dʰarmyaṃ pantʰānam ārūḍʰāḥ   satya-dʰarma-parāyaṇāḥ /64/

Verse: 65 
Halfverse: a    niyaccʰanti parāṃ buddʰiṃ   śiṣṭācārānvitā narāḥ
   niyaccʰanti parāṃ buddʰiṃ   śiṣṭa_ācāra_anvitā narāḥ /
Halfverse: c    upādʰyāya mate yuktāḥ   stʰityā dʰarmārtʰadarśinaḥ
   upādʰyāya mate yuktāḥ   stʰityā dʰarma_artʰa-darśinaḥ /65/ ՙ

Verse: 66 
Halfverse: a    nāstikān bʰinnamaryādān   krūrān pāpamatau stʰitān
   nāstikān bʰinna-maryādān   krūrān pāpa-matau stʰitān / ՙ
Halfverse: c    tyaja tāñ jñānam āśritya   dʰārmikān upasevya ca
   tyaja tāñ jñānam āśritya   dʰārmikān upasevya ca /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    kālalobʰa grahākīrṇāṃ   pañcendriya jalāṃ nadīm
   kāla-lobʰa graha_ākīrṇāṃ   pañca_indriya jalāṃ nadīm /
Halfverse: c    nāvaṃ dʰr̥timayīṃ kr̥tvā   janma durgāṇi saṃtara
   nāvaṃ dʰr̥timayīṃ kr̥tvā   janma durgāṇi saṃtara /67/

Verse: 68 
Halfverse: a    krameṇa saṃcito dʰarmo   buddʰiyogamayo mahān
   krameṇa saṃcito dʰarmo   buddʰi-yogamayo mahān /
Halfverse: c    śiṣṭācāre bʰavet sādʰū   rāgaḥ śukleva vāsasi
   śiṣṭa_ācāre bʰavet sādʰū   rāgaḥ śukla_iva vāsasi /68/ ՙ

Verse: 69 
Halfverse: a    ahiṃsā satyavacanaṃ   sarvabʰūtahitaṃ param
   ahiṃsā satya-vacanaṃ   sarva-bʰūta-hitaṃ param /
Halfverse: c    ahiṃsā paramo dʰarmaḥ   sa ca satye pratiṣṭʰitaḥ
   ahiṃsā paramo dʰarmaḥ   sa ca satye pratiṣṭʰitaḥ /
Halfverse: e    satye kr̥tvā pratiṣṭʰāṃ tu   pravartante pravr̥ttayaḥ
   satye kr̥tvā pratiṣṭʰāṃ tu   pravartante pravr̥ttayaḥ /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    satyam eva garīyas tu   śiṣṭācāra niṣevitam
   satyam eva garīyas tu   śiṣṭa_ācāra niṣevitam /
Halfverse: c    ācāraś ca satāṃ dʰarmaḥ   santaś cācāra lakṣaṇaḥ
   ācāraś ca satāṃ dʰarmaḥ   santaś ca_ācāra lakṣaṇaḥ /70/ 70

Verse: 71 
Halfverse: a    yo yatʰā prakr̥tir jantuḥ   svāṃ svāṃ prakr̥tim aśnute
   yo yatʰā prakr̥tir jantuḥ   svāṃ svāṃ prakr̥tim aśnute /
Halfverse: c    pāpātmā krodʰakāmādīn   doṣān āpnoty anātmavān
   pāpa_ātmā krodʰa-kāma_ādīn   doṣān āpnoty anātmavān /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    ārambʰo nyāyayukto yaḥ   sa hi dʰarma iti smr̥taḥ
   ārambʰo nyāya-yukto yaḥ   sa hi dʰarma\ iti smr̥taḥ / ՙ
Halfverse: c    anācāras tv adʰarmeti   etac cʰiṣṭānuśāsanam
   anācāras tv adʰarma_iti etat śiṣṭa_anuśāsanam /72/ ՙ

Verse: 73 
Halfverse: a    akrudʰyanto 'nasūyanto   nirahaṃkāra matsarāḥ
   akrudʰyanto_anasūyanto   nirahaṃkāra matsarāḥ /
Halfverse: c    r̥javaḥ śama saṃpannāḥ   śiṣṭācārā bʰavanti te
   r̥javaḥ śama saṃpannāḥ   śiṣṭa_ācārā bʰavanti te /73/

Verse: 74 
Halfverse: a    traividya vr̥ddʰāḥ śucayaś   vr̥ttavanto manasvinaḥ
   traividya vr̥ddʰāḥ śucayaś   vr̥ttavanto manasvinaḥ /
Halfverse: c    guruśuśrūṣavo dāntāḥ   śiṣṭācārā bʰavanty uta
   guru-śuśrūṣavo dāntāḥ   śiṣṭa_ācārā bʰavanty uta /74/

Verse: 75 
Halfverse: a    teṣām adīnasattvānāṃ   duṣkarācāra karmaṇām
   teṣām adīna-sattvānāṃ   duṣkara_ācāra karmaṇām /
Halfverse: c    svaiḥ karmabʰiḥ satkr̥tānāṃ   gʰoratvaṃ saṃpraṇaśyati
   svaiḥ karmabʰiḥ satkr̥tānāṃ   gʰoratvaṃ saṃpraṇaśyati /75/

Verse: 76 
Halfverse: a    taṃ sad ācāram āścaryaṃ   purāṇaṃ śāśvataṃ dʰruvam
   taṃ sad ācāram āścaryaṃ   purāṇaṃ śāśvataṃ dʰruvam /
Halfverse: c    dʰarmaṃ dʰarmeṇa paśyantaḥ   svargaṃ yānti manīṣiṇaḥ
   dʰarmaṃ dʰarmeṇa paśyantaḥ   svargaṃ yānti manīṣiṇaḥ /76/

Verse: 77 
Halfverse: a    āstikā mānahīnāś ca   dvijātijanapūjakāḥ
   āstikā māna-hīnāś ca   dvijāti-jana-pūjakāḥ /
Halfverse: c    śrutavr̥ttopasaṃpannās   te santaḥ svargagāminaḥ
   śruta-vr̥tta_upasaṃpannāḥ   te santaḥ svarga-gāminaḥ /77/

Verse: 78 
Halfverse: a    vedoktaḥ paramo dʰarmo   dʰarmaśāstreṣu cāparaḥ
   veda_uktaḥ paramo dʰarmo   dʰarma-śāstreṣu ca_aparaḥ /
Halfverse: c    śiṣṭācīrṇaś ca śiṣṭānāṃ   trividʰaṃ dʰarmalakṣaṇam
   śiṣṭa_ācīrṇaś ca śiṣṭānāṃ   trividʰaṃ dʰarma-lakṣaṇam /78/

Verse: 79 
Halfverse: a    pāraṇaṃ cāpi vidyānāṃ   tīrtʰānām avagāhanam
   pāraṇaṃ cāpi vidyānāṃ   tīrtʰānām avagāhanam /
Halfverse: c    kṣamā satyārjavaṃ śaucaṃ   śiṣṭācāra nidarśanam
   kṣamā satya_ārjavaṃ śaucaṃ   śiṣṭa_ācāra nidarśanam /79/

Verse: 80 
Halfverse: a    sarvabʰūtadayāvanto   ahiṃsā niratāḥ sadā
   sarva-bʰūta-dayāvanto ahiṃsā niratāḥ sadā / ՙ
Halfverse: c    paruṣaṃ na prabʰāṣante   sadā santo dvija priyāḥ
   paruṣaṃ na prabʰāṣante   sadā santo dvija priyāḥ /80/ 80

Verse: 81 
Halfverse: a    śubʰānām aśubʰānāṃ ca   karmaṇāṃ pʰalasaṃcaye
   śubʰānām aśubʰānāṃ ca   karmaṇāṃ pʰala-saṃcaye /
Halfverse: c    vipākam abʰijānanti   te śiṣṭāḥ śiṣṭasaṃmatāḥ
   vipākam abʰijānanti   te śiṣṭāḥ śiṣṭa-saṃmatāḥ /81/

Verse: 82 
Halfverse: a    nyāyopetā guṇopetāḥ   sarvalokahitaiṣiṇaḥ
   nyāya_upetā guṇa_upetāḥ   sarva-loka-hita_eṣiṇaḥ /
Halfverse: c    santaḥ svargajitaḥ śuklāḥ   saṃniviṣṭāś ca satpatʰe
   santaḥ svargajitaḥ śuklāḥ   saṃniviṣṭāś ca sat-patʰe /82/

Verse: 83 
Halfverse: a    dātāraḥ saṃvibʰaktāro   dīnānugraha kāriṇaḥ
   dātāraḥ saṃvibʰaktāro   dīna_anugraha kāriṇaḥ /
Halfverse: c    sarvabʰūtadayāvantas   te śiṣṭāḥ śiṣṭasaṃmatāḥ
   sarva-bʰūta-dayāvantas   te śiṣṭāḥ śiṣṭa-saṃmatāḥ /83/

Verse: 84 
Halfverse: a    sarvapūjyāḥ śrutadʰanās   tatʰaiva ca tapasvinaḥ
   sarva-pūjyāḥ śruta-dʰanās   tatʰaiva ca tapasvinaḥ /
Halfverse: c    dānanityāḥ sukʰām̐l lokān   āpnuvantīha ca śriyam
   dāna-nityāḥ sukʰām̐l lokān   āpnuvanti_iha ca śriyam /84/

Verse: 85 
Halfverse: a    pīḍayā ca kalatrasya   bʰr̥tyānāṃ ca samāhitāḥ
   pīḍayā ca kalatrasya   bʰr̥tyānāṃ ca samāhitāḥ /
Halfverse: c    atiśaktyā prayaccʰanti   santaḥ sadbʰiḥ samāgatāḥ
   atiśaktyā prayaccʰanti   santaḥ sadbʰiḥ samāgatāḥ /85/ ՙ

Verse: 86 
Halfverse: a    lokayātrāṃ ca paśyanto   dʰarmam ātmahitāni ca
   loka-yātrāṃ ca paśyanto   dʰarmam ātma-hitāni ca /
Halfverse: c    evaṃ santo vartamānā   edʰante śāśvatīḥ samāḥ
   evaṃ santo vartamānā edʰante śāśvatīḥ samāḥ /86/ ՙ

Verse: 87 
Halfverse: a    ahiṃsā satyavacanam   ānr̥śaṃsyam atʰārjavam
   ahiṃsā satya-vacanam   ānr̥śaṃsyam atʰa_ārjavam /
Halfverse: c    adroho nātimānaś ca   hrīs titikṣā damaḥ śamaḥ
   adroho na_atimānaś ca   hrīs titikṣā damaḥ śamaḥ /87/

Verse: 88 
Halfverse: a    dʰīmanto dʰr̥timantaś ca   bʰūtānām anukampakāḥ
   dʰīmanto dʰr̥timantaś ca   bʰūtānām anukampakāḥ /
Halfverse: c    akāma dveṣasaṃyuktās   te santo lokasatkr̥tāḥ
   akāma dveṣa-saṃyuktās   te santo loka-satkr̥tāḥ /88/

Verse: 89 
Halfverse: a    trīṇy eva tu padāny āhuḥ   satāṃ vr̥ttam anuttamam
   trīṇy eva tu padāny āhuḥ   satāṃ vr̥ttam anuttamam /
Halfverse: c    na druhyec caiva dadyāc ca   satyaṃ caiva sadā vadet
   na druhyec caiva dadyāc ca   satyaṃ caiva sadā vadet /89/

Verse: 90 
Halfverse: a    sarvatra ca dayāvantaḥ   santaḥ karuṇavedinaḥ
   sarvatra ca dayāvantaḥ   santaḥ karuṇa-vedinaḥ /
Halfverse: c    gaccʰantīha susaṃtuṣṭā   dʰarmyaṃ pantʰānam uttamam
   gaccʰanti_iha susaṃtuṣṭā   dʰarmyaṃ pantʰānam uttamam /
Halfverse: e    śiṣṭācārā mahātmāno   yeṣāṃ dʰarmaḥ suniścitaḥ
   śiṣṭa_ācārā mahātmāno   yeṣāṃ dʰarmaḥ suniścitaḥ /90/ 90

Verse: 91 
Halfverse: a    anasūyā kṣamā śāntiḥ   saṃtoṣaḥ priyavāditā
   anasūyā kṣamā śāntiḥ   saṃtoṣaḥ priya-vāditā /
Halfverse: c    kāmakrodʰaparityāgaḥ   śiṣṭācāra niṣevaṇam
   kāma-krodʰa-parityāgaḥ   śiṣṭa_ācāra niṣevaṇam /91/

Verse: 92 
Halfverse: a    karmaṇā śrutasaṃpannaṃ   satāṃ mārgam anuttamam
   karmaṇā śruta-saṃpannaṃ   satāṃ mārgam anuttamam /
Halfverse: c    śiṣṭācāraṃ niṣevante   nityaṃ dʰarmeṣv atandritāḥ
   śiṣṭa_ācāraṃ niṣevante   nityaṃ dʰarmeṣv atandritāḥ /92/

Verse: 93 
Halfverse: a    prajñā prāsādam āruhya   muhyato mahato janān
   prajñā prāsādam āruhya   muhyato mahato janān /
Halfverse: c    prekṣanto lokavr̥ttāni   vividʰāni dvijottama
   prekṣanto loka-vr̥ttāni   vividʰāni dvija_uttama /
Halfverse: e    atipuṇyāni pāpāni   tāni dvija varottama
   atipuṇyāni pāpāni   tāni dvija vara_uttama /93/

Verse: 94 
Halfverse: a    etat te sarvam ākʰyātaṃ   yatʰā prajñaṃ yatʰā śrutam
   etat te sarvam ākʰyātaṃ   yatʰā prajñaṃ yatʰā śrutam /
Halfverse: c    śiṣṭācāra guṇān brahman   puraskr̥tya dvijarṣabʰa
   śiṣṭa_ācāra guṇān brahman   puraskr̥tya dvija-r̥ṣabʰa /94/ (E)94



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.