| |
TITUS | UNICODE |
Քրիստոնէութեան սկիզբը լուսաւորութեան սկզբնաւորութիւնն
եղաւ հայոց համար. առաջին դպրոցները Լուսաւորչի
աշխատութեամբ հաստատուեցան մեր մէջ: Սակայն Սուրբ
Գրիգորի հիմնած դպրոցները ազգային կրթութեան
համար չէին եւ չէին էլ կարող լինել, նախ այն պատճառով`
որ նոցա մէջ մատակարարուած ուսումը օտար (ասորի
եւ յոյն) լեզուներով էր լինում, եւ երկրորդ` նոցա
գլխաւոր նպատակն էր Աւետարանի քարոզիչներ եւ
եկեղեցական պաշտօնեաներ պատրաստել: |
Քրիստոնէութեան սկիզբը Հայոց համար եղաւ նաեւ մտքի լուսաւորութեան սկիզբնաւորութիւնը. Մեր մէջ առաջին դպրոցները Լուսաւորչի աշխատանքով հաստատուեցան: Սակայն Սուրբ Գրիգորի հիմնած դպրոցները ազգային կրթութեան համար չէին եւ չէին ալ կրնար ըլլալ, նախ այն պատճառով` որ այնտեղ տրուած ուսումը օտար (ասորերէն եւ յունարէն) լեզուներով էր, եւ երկրորդ` անոր համար որ անոնց գլխաւոր նպատակն էր Աւետարանի քարոզիչներ եւ եկեղեցական պաշտօնեաներ պատրաստել: |
Այս առաջին փորձից յետոյ յաջորդ վճռական քայլն անելու մի մեծ արգելք կար, այն է հայ լեզուի սեպհական տառերի պակասութիւնը, եւ ահա այս պակասը վիճակուեցաւ լրացնել Մեսրոպ Մաշտոցին. |
Այս առաջին փորձէն վերջ, յաջորդ հիմնական քայլը առնելու համար մեծ արգելք մը կար, այն ալ Հայերէն լեզուի սեպհական գրերու պակասն էր, եւ ահա այս պակաս լրացնելը վիճակուեցաւ Մեսրոպ Մաշտոցին: |
Kՙristonēowtՙean skizbn lowsaworowtՙean skzbnaworowtՙiwnn
eław hayocՙ hamar. ar̄aǰin dprocՙnerə Lowsaworčՙi ašxatowtՙeamb hastatowecՙan
mer mēǰ. Sakayn Sowrb Grigori himnac dprocՙnerə azgayin krtՙowtՙean hamar
čՙēin ew čՙēin ēl karoł linel, nax ayn patčarov, or nocՙa mēǰ matakarararowac
owsowmə ōtar (asori ew yoyn) lezownerov ēr linowm, ew erkrord, nocՙa glxawor
npatakn ēr Awetarani kՙarozičՙner ew ekełecՙakan paštōneaner patrastel. |
kՙristonēowtՙean skizbə hayocՙ hamar eław naew mtkՙi lowsaworowtՙean
skizbnaworowtՙiwnə. Mer mēǰ ar̄aǰin dprocՙnerə Lowsaworčՙi ašxatankՙov hastatowecՙan.
Sakayn Sowrb Grigori himnac dprocՙnerə azgayin krtՙowtՙean hamar čՙēin ew
čՙēin al krnar əllal, nax ayn patčar̄ov, or aynteł trowac owsowmə ōtar
(asorerēn ew yownarēn) lezwownerov ēr, ew erkrord, anor hamar or anoncՙ glxawor
npatakn ēr Awetarani kՙarozičՙner ew ekełecՙakan paštōneaner patrastel. |
Ays ar̄aǰin pՙorjicՙ yetoy yaǰord včr̄akan kՙayln anelow mi mec argelkՙ kar, ayn ē hay lezowi sephakan tar̄eri pakasowtՙiwnə, ew aha ays pakasə vičakowecՙaw lracՙnel Mesrop Maštocՙin. |
Ays ar̄aǰin pՙorjēn verǰ, yaǰord himnakan kՙaylə ar̄nelow hamar mec argelkՙ
mə kar, ayn al hayerēn lezowi sephakan grerow pakasn ēr, ew aha ays pakas lracՙnelə
vičakowecՙaw Mesrop Maštočՙin: |
Der Anfang der Christianisierung war der Beginn der Bildung für die Armenier. Die
ersten Schulen wurden bei uns dank der Arbeit (Gregors) des Erleuchters errichtet.
Aber die vom hl. Gregor gegründeten Schulen waren nicht für die Ausbildung des
Volkes (gedacht), und sie konnten es (auch gar) nicht sein, zunächst deshalb, weil
in ihnen die Lehre (nur) in fremden Sprachen (syrisch und griechisch) stattfand,
und zum zweiten deshalb, weil ihr hauptsächliches Ziel darin bestand, die Prediger
des Evangeliums und die kirchlichen Bediensteten vorzubereiten.
Um nach diesen ersten Versuchen den nächsten grundlegenden Schritt zu machen, gab es ein großes Hindernis, nämlich das Fehlen eigener Buchstaben für die armenische Sprache. Und diesen Mangel zu beseitigen, fiel Mesrop Maštocՙ zu.
9 Եւ արդ այսպէս կացէք դուք
յաղօթս. Հայր մեր որ յերկինս, սուրբ եղիցի անուն քո: | 9 Οὕτως οὖν προσεύχεσϑε ὑμεῖς· Πάτερ ἡμῶν
ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασϑήτω τὸ ὄνομά
σου, |
10 Եկեսցէ արքայութիւն քո: Եղիցին կամք քո որպէս յերկինս
եւ յերկրի: |
10 ἐλϑέτω ἡ βασιλεία σου, γενηϑήτω τὸ ϑέλημά
σου, ὡς ἐν οὐρανῷ ϰαὶ ἐπὶ γῆς. |
11 զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր: |
11 Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν
σήμερον· |
12 եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: |
12 ϰαὶ ἄϕες ἡμῖν τὰ ὀϕειλήματα ἡμῶν, ὡς ϰαὶ
ἡμεῖς ἀϕήϰαμεν τοῖς ὀϕειλέταις ἡμῶν· |
9 Ew ard ayspēs kacՙēkՙ dowkՙ yałōtՙs. hayr
mer or yerkins, sowrb ełicՙi anown kՙo: | 9 Hū́tōs ū̃n proséukՙestՙe hymeĩs: Páter hēmō̃n
ho en toĩs ūranoĩs, agiastՙḗtՙō to ónomá sū, |
10 ekescՙē arkՙayowtՙiwn kՙo: ełicՙin kamkՙ kՙo orpēs yerkins ew yerkir: |
10 eltՙétō hē basileía sū, genētՙḗtō to tՙélēmá sū, hōs en ūranō̃
kai epi gē̃s. |
11 zhacՙ mer hanapazord towr mez aysōr: |
11 Ton árton hēmō̃n ton epiū́sion
dos hēmĩn sḗmeron. |
12 Ew tՙoł mez zpartis mer, orpēs ew mekՙ tՙołowmkՙ merocՙ partapanacՙ: |
12 kai ápՙes hēmĩn ta opՙeilḗmata hēmō̃n,
hōs kai hēmeĩs apՙḗkamen toĩs opՙeilétais hēmō̃n. |
... Տիգրան ..., որ զԱժդահակ սպան, եւ զտուն նորա ի
գերութիւն վարեաց եւ զԱնոյշ մայրն վիշապաց. օժանդակ`
կամօք եւ յօժարութեամբ զԿիւրոս ունելով` զիշխանութիւնն
Մարաց եւ Պարսից յինքն յափշտակեաց: Սորա որդի
Բաբ, Տիրան, Վահագն, զորմէ ասեն առասպելք աշխարհիս.
"Երկնէր երկին, երկնէր երկիր, երկնէր եւ ծովն ծիրանի. երկն ի ծովուն ունէր եւ զկարմրիկն եղեգնիկ. ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր, | ընդ եղեգան փող բոց ելանէր. եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ. նա հուր հեր ունէր, ապա թէ բոց ունէր մօրուս, եւ աչկունքն էին արեգակունք": |
... Tigran .., or zAždahak span, ew ztown nora i gerowtՙiwn vareacՙ ew zAnoyš
mayrn višapacՙ. ōžandak, kamōkՙ ew yōžarowtՙeamb zKiwros ownelov, zišxanowtՙiwnn
Maracՙ ew Parsicՙ yinkՙn yapՙštakeacՙ: Sora ordi Bab, Tiran, Vahagn, zormē
asen ar̄aspelkՙ ašxarhis.
"Erknēr erkin, erknēr erkir, erknēr ew covn cirani. erkn i covown ownēr ew zkarmrikn ełegnik. ənd ełegan pՙoł cowx elanēr, | ənd ełegan pՙoł bocՙ elanēr. ew i bocՙoyn vazēr xarteaš patanekik. na howr her ownēr, apa tՙē bocՙ ownēr mōrows, ew ačՙkownkՙn ēin aregakownkՙ": |
... Tigran ..., der den Aždahak erschlug und sein Haus in die Gefangenschaft führte,
und Anoyš, die Mutter der Drachen. Indem er Kyros als einen Helfer mit (gleichen)
Absichten und Bereitwilligkeit hatte, riß er die Herrschaft (über) Meder und Perser
an sich (selbst). Seine Söhne (waren) Bab, Tiran (und) Vahagn, über den (auch)
in unserem Land Sagen erzählt werden:
"Es kreißte der Himmel, es kreißte die Erde, es kreißte auch das rote Meer. Geburtswehen hatte im Meer auch das rötliche Schilf(röhr)chen. Aus dem Schilfrohr stieg Rauch empor, | aus dem Schilfrohr stieg eine Flamme empor. Und aus der Flamme sprang ein rothaariger Knabe. Haar hatte er von Feuer, auch einen Bart von Flamme(nfarbe) hatte er, und seine Augen waren Sonnen." |