TITUS
Shvidi Mtiebi
Part No. 18
Previous part

Chapter: XVII  
მეხუთე იყლიმის ხელმწიფის ქალისას ცის-ფერს დარბაზში ბარამ ხელმწიფეს წინაშე მანი ბრძენისაგან ამბის მბობა.



Strophe: 860  



Verse: a        სისტანს იყო როსტომისა   გვარი ვინმე ზაულელი,
Verse: b     Page of Ms. A: 114     გორჯასპ ერქვა მას სახელად,   მედგრად მტერთა სისხლთა მღვრელი;
Verse: g        მას მიაჩნდა ლომი კატად,   ზღვად ნიანგთა იყო მსრველი,
Verse: d     და   საყმოდ ჰქონდა ინდოეთი   მთით ბარამდე, ზღვა და ჴმელი.



Verse: n.g     მღვრელი _ მშრელი A.



Strophe: 861  



Verse: a        ბაბრსა ყურით შეიპყრობდა,   მუშტით ჰჴოცდა სპილოს მთვრალსა,
Verse: b        ლახტი, მისგან მონაქნევი,   მეხს ჰგავს, ზეცით მომავალსა;
Verse: g        კვლაცა რაზმი მრავალ-კეცი   ვერ დაუდგის გულ-გამწყრალსა,
Verse: d     და   ცეცხლი რწამდა გვარისაებრ   და ესევდა ცად უფალსა.



Verse: n.a     შეიპყრობდის CD; სპილოს _ სპიროს C.
Verse: n.g     რაზმან _ მრავალკეცმან ACD.



Strophe: 862  



Verse: a        მას ყმას არა ჰყვა მეუღლე,   ღვთივ ზეცით დანაწერია,
Verse: b        ქვეყნად ვერ პოვა საჯუფთედ   მზე, მისი შესაფერია;
Verse: g        არ მიჰყვეს მისსა უფერსა,   თუმც იგი ვით ეთერია,
Verse: d     და   მართებს ყოველსა მამაცსა,   ჩემგან ეს დასაჯერია.



Verse: n.a     ყმა A; მღვთივ AC.
Verse: n.b     საჯუფთე მან A.
Verse: n.g     მიჰყვის ACD. უფროსა _ უფროსსა AC.



Strophe: 863  



Verse: a        დღე ერთ მოვიდნენ კეისრით   ვაჭარნი, ჰინდს მიმავალნი,
Verse: b        გამოეარნეს უშიშრად   მათ გზანი წლისა სავალნი;
Verse: g        მათთავე წესით უცხონი   მათ ლარნი ჰქონდა მრავალნი,
Verse: d     და   გორჯასპს ესტუმრნეს ვაჭარნი,   კეისრით წამომავალნი.



Verse: n.g     უცხონი _ ურიცხვნი A; ჰქონდეს A.



Strophe: 864  



Verse: a        გორჯასპ ბრძანა, ვაჭართათვის   წყალობისა კარნი გახვნეს,
Verse: b     Page of Ms. A: 115     დააყენეს ნებიერად,   არ თუ პირი მოუმჭახნეს;
Verse: g        ნახეს გმირი, მისი სახე   მათთვის ხატად გამოსახნევს
Verse: d     და   დახვდა, ჰკითხა მათ ამბავი,   ჰკადრეს, რაც რომ მათ ენახნეს.



Verse: n.a     "ბრძანა" ორჯერაა C-ში; კარი AC.
Verse: n.g     გამოსახეს _ გამოხატეს C.
Verse: n.     865-866 სტროფებს შუა B-ში სათაურია: "მეხუთეს კოშკში მანი ამბავს უამბობს ბარამ ჴელმწიფეს".



Strophe: 865  



Verse: a        ჰკადრეს: "ჰე გმირო, ქალი ჰყავს   მეფესა ჩვენსა სვიანსა,
Verse: b     Page of Ms. B: 5     სჯობს იგი მზეს და მთვარესა,   არა ჰგავს ადამიანსა;
Verse: g        ჭკუას წაუღებს მნახველსა   მზე მნათი, კაცსა ჭკვიანსა,
Verse: d     და   მშვილდი აქვს მტერთა სადაოდ,   გამოსცდის კაცსა ჴმლიანსა.



Verse: n.g     მნახველთა A, მნახავსა D; მზე მნათი _ მზეებრ მნათი A.



Strophe: 866  



Verse: a        კოშკი აქვს ქალსა არ ავსა   ცამდისი ამაღლებული,
Verse: b        არს მისი სახე საჭვრეტლად   კოშკზედა დაკიდებული;
Verse: g        კარზედ უთქს მეფეთ შვილები,   მრავალი სახელდებული,
Verse: d     და   მათ მისი შოვნა ვერ ძალ-უც,   მით იყვნეს გულ-დაკლებული.



Verse: n.d     ძალუცსთ D. ძალუცთ A.
Verse: n.a-d     რითმა: "ულნი". ეს სტროფი D-ში შეცთომით 858 სტროფს მისდევს.



Strophe: 867  



Verse: a        მზეს საუჯაოდ მშვილდი აქვს   ძლიერი, მსგავსი რკინისა,
Verse: b        ვინ რომე მოსწევს მას მშვილდსა,   მზე მიჰხვდეს ნაცვლად ჭირისა;
Verse: g        ვერ მოსწევს, მოჰკვეთს თავს, თუცა   მას ჰქონდეს მკლავნი გმირისა,
Verse: d     და   თავს გარდმოჰკიდებს კოშკზედა,   მას სიმაგრე აქვს ტინისა.


Strophe: 868  



Verse: a        მიჯნურთ ვერ ძალ-უც მისი ქნა,   რაც მისგან შეეკვეთების,
Verse: b        წესად აქვს სრევა მიჯნურთა,   არ თურე დაეკვნესების;
Verse: g        უწყალოდ კაცთა სისხლთა ღვრა   მნახთ მისგან არ ეკეთების,
Verse: d     და   ამ საქმით დღიურ ათასსა   კაცს თავი მოეკვეთების.



Verse: n.b     სრევა _ მოსრვა A.
Verse: n.g     მნახთ _ კაცთ BD.
Verse: n.d     კაცთ B.



Strophe: 869  



Verse: a        გორჯასპს ერთობ გაეხარნეს,   ოდეს ესმა მათი თქმული,
Verse: b        ცდა გაბედა, მედგრად კვლაცა   გაექანა მისკენ გული;
Verse: g        "მას ზედ ვსცადნე ძალნი ჩემნი",   მათთან ბრძანა ფიცი სრული,
Verse: d     და   "ამას იქით სისტანს კაცმან   ვერა მნახოს ხან-დაზმული".



Verse: n.a     ესმნეს ABD.
Verse: n.g     მაზედ A.



Strophe: 870  



Verse: a        კვლაცა მისთა დიდებულთა   მიაბარა საპატრონო;
Verse: b        მათ უბრძანა: "მწადს გვარისებრ   თავი მტერთა მოვაწონო,
Verse: g        მოვიარნე უცხო თემნი,   მტერნი ყმურებ დავიმონო,
Verse: d     და   მტერთა სრვა და მედგრად ბრძოლა   ჩემი თქვენცა გაგაგონო".



Verse: n.d     ბრძოლა _ ომი A; გაიგონი B.



Strophe: 871  



Verse: a        ჰკადრეს: ლომო, სამსახურად,   ჴამს, იახლო თავი ჩვენი,
Verse: b        უცხო თემსა მიმავალსა   გმართებს გახლდეს ყმანი თქვენი";
Verse: g        მათ უბრძანა: "ღმერთს წინაშე   ვიყვნეთ შეყრის მოაჯენი,
Verse: d     და   მუნ მეშველი არად მინდა,   სად მე ვარ და ჩემი ცხენი".



Verse: n.b     გმართებს _ ჴამს A.



Strophe: 872  



Verse: a        ტანს ჩაიცვა გვარისაებრ   მან აბჯარი ფალავნური,
Verse: b     Page of Ms. A: 116     წელთ შეირტყა ჴმალ-კაპარჭი,   მძიმე ლახტი ჰინდუსტნური;
Verse: g        ცხენსა შეჯდა გმირთა გმირი,   მტერზედ სწრაფად მინაშური,
Verse: d     და   მას დღეს მისთა ახლოს მყოფთა   გარდებანნეს გულსა მური.



Verse: n.g     მსწრაფლად ABD.
Verse: n.d     მას დღემის დღე B; მყოფთა _ მჭურეტთა A; გული B.



Strophe: 873  



Verse: a        გორჯასპ ასრე, რომე გკადრე,   უპასუხა მისთა ჯართა,
Verse: b        არ ინდომა მან ბადრაგი,   გზასა სავლად გაემართა,
Verse: g        მას არვისგან ჰქონდა რიდი,   მარტო ვლიდა მთას და ბართა,
Verse: d     და   კვლა იგი ქნა გორჯასპ, რა   რომ პირველ ექნა მისთა გვართა.



Verse: n.b     ბადრაგა B.
Verse: n.d     კულა იგი ქნა რა რომ გორჯასპ B.



Strophe: 874  



Verse: a        ზაულითა წამოსრულმან   მან ერანი გაიარა,
Verse: b        დღე და ღამე სწორად ვლიდა,   ყმამან ძილი გაიმწარა;
Verse: g        ვინ რომ ნახის, ეუცხოვის,   გმირი მზესა დაადარა,
Verse: d     და   ვერვინ იცნა გმირთა ყადრად,   საქმე ასრე მოაგვარა.



Verse: n.g     ვინ რომ ნახნეს ეუცხოვნეს BD.
Verse: n.a-d     რითმა "არნა".



Strophe: 875  



Verse: a        თავრეზსა და ვანსა შორის   ჩოლი არის ერთობ დიდი;
Verse: b     Page of Ms. B: 6     მუნ მივიდა, ნახნა მგზავრნი   მდგომნი, რომე ვერ დასთვლიდი;
Verse: g        იდგნენ, ბარგნი ჩამოეჴსნეს,   მათ ყაზახთა ჰქონდა რიდი,
Verse: d     და   მათ თავმდაბლად ესალამა   ყმა, მისებრივ წყნარი, მშვიდი.


Strophe: 876  



Verse: a        მოეგებნეს დიდ-ვაჭარნი   გორჯასპს წინა კვლაცა ქებით,
Verse: b        მათ უბრძანა: "ძმანო, ვინ ხართ   ერთად მყოფნი შეჭირვებით,
Verse: g        გზას მავალნი, ბარგ-ჩამოჴსნით   თქვენ რიდითა ვისით სდგებით?
Verse: d     და   ჰკადრეს: "სული აწ ჩაგვედგა,   უსულოთა, შენის ხლებით"!


Strophe: 877  



Verse: a        ყმასა ჰკადრეს: "ეჰა გმირო,   ვართ ვაჭარნი კეისრისა,
Verse: b        მიგვაქვს მისთვის მრავალ-გვარი   მძიმე ტვირთი სარასრისა;
Verse: g        გვითქს ყაზახნი გზისა მზირნი,   გზად მავალსა თავსა სჭრისა,
Verse: d     და   ვართ შინათკენ მიმავალნი,   აღარა გვაქვს ღონე ძვრისა.


Strophe: 878  



Verse: a        ვა, თუ მივჰმართნეთ უშიშრად,   სიცოცხლე გავიმწაროთა,
Verse: b        ვერ ძალ-გვიც ომი მებრძოლთა,   ვერცა მათ დავედაროთა!
Verse: g        ვართ სიკვდილისა მომლოდნე,   აწ თავი სათკენ ვაროთა?
Verse: d     და   გვიბრძანე, რა ვქნათ, რა გვმართებს,   რა საქმე მოვაგვაროთა?"



Verse: n.a     ვაი ABD; გავიმწარნეთა B.
Verse: n.g     მამლოდნე ABD.



Strophe: 879  



Verse: a        გორჯასპ უბრძანა: "ჰე ძმანო,   მე ვარ მძლეველთა მძლეველი,
Verse: b     Page of Ms. D: 172    ნუგეში გახლავ მებრძოლთა   და მტერთა სისხლთა მთხეველი;
Verse: g        აწ გზასა ვლიდით უშიშრად,   ნუ ხართ უკუღმა მქცეველი!
Verse: d     და   მან მათი სისხლი იკისრა,   იყო წასვლისა მრჩეველი.



Verse: n.a     მძლეველთა _ მებრძოლთა BD
Verse: n.b     ნუგეშის ABD.
Verse: n.d     მათნი B.



Strophe: 880  



Verse: a        მოქარავნენი მიენდვნენ   მის ყმისა დანაქადილსა;
Verse: b     Page of Ms. A: 117     თქვეს: "ვქნათო თქვენი ბრძანება,   მივენდვნეთ ღვთისა წადილსა".
Verse: g        უბრძანა: "თქვენთვის საკარგოდ   ვარჩევ საქმესა ადვილსა";
Verse: d     და   თქვა: "ღმერთი იჴსნის ჭირთაგან   კაცს, მისგან დანაბადილსა".


Strophe: 881  



Verse: a        წინ წაუძღვა ქარავანსა,   ყმა უშიშრად გზასა ვლიდა,
Verse: b        მათ უდებდა გულსა გმირი,   სიარულსა არ იშლიდა;
Verse: g        დახვდეს გმირსა გზაზედ მდგომნი,   ბედმან ასე გააფლიდა,
Verse: d     და   მათ შეექნა სიხარული,   მაგრამ ბედი სხვაფერ ზმიდა.


Strophe: 882  



Verse: a        გორჯასპ ჰკადრა ამხანაგთა:   "აწღა გული გაიმაგრეთ,
Verse: b        კარი დაჴშეთ მოწყენისა,   სიხარული დაიჴშირეთ;
Verse: g        რას ჭირს უპყრობ მეკობრეთა,   თვალნი ჩემზედ დაიჭირეთ,
Verse: d     და   მედგრად მოვსრნე მტერნი თქვენნი,   ვეჭვ, რომ თქვენცა დაიტირეთ".



Verse: n.a     გაიგმირეთ - მაიმაგრეთ BD.
Verse: n.b     დაჴშეთ _ დაჴშით AD, დახრით B; დაიხშირეთ _ გაიხშირეთ A.
Verse: n.g     თუალი BD.



Strophe: 883  



Verse: a        ოდეს ნახნა გმირმან იგი   მეკობრენი, შეუტივა,
Verse: b        ლომმან, ვითა კანჯრის ჯოგი,   მტერნი ეგრე დააფრქვივა,
Verse: g        ჴელ-ყო მსწრაფლად, კაცი კაცს ჰკრა,   ორი ერთად ჩამოცვივა,
Verse: d     და   სხვათ დაჰლეწნა ლახტით თავნი,   ტვინი მიწას დაუნთხივა.



Verse: n.a     ნახა B.
Verse: n.b     დააფრქვივნა B.
Verse: n.d     დალეწა BD; თავნი _ ზურგი BD.



Strophe: 884  



Verse: a        სამასი იყო მეკობრე,   მის ყმისა მეომარია,
Verse: b        სრულად ასწყიტნა ყველაი,   მუნ მეკობრეთა ჯარია;
Verse: g        ესოდენ ომი ფიცხელი   გარდაჰჴდეს მათვე მწარია,
Verse: d     და   მუნვე მკლავითა გმირითა   მან ასახელა გვარია.



Verse: n.g     ესეოდენ ომი ფიცხელი გარდაჰჴდენ A.



Strophe: 885  



Verse: a        მიეგებნენ დიდ-ვაჭარნი,   ყმას შეასხეს ხოტბა, ქება,
Verse: b        ჰკადრეს გმირსა: "მადლი ღმერთსა,   გვეღირსაო თქვენი ხლება,
Verse: g        მადლი მასვე, ვინ რომ მოგცა   მტერთა ძლევა, მკლავთ გაძლება,
Verse: d     და   მედგრად ომთა დიადება,   კვლაცა ძალთა არ დაკლება".



Verse: n.b     გმირო D.



Strophe: 886  



Verse: a        მათ მეკობრეთა ეწადნეს   ვაჭართა წახმა ლარისა,
Verse: b        ამად რომ მაოჴრებელნი   იყვნეს მთისა და ბარისა;
Verse: g        მათიცა ბევრი დასცვივდეს   საუნჯე ოქრო-მყარისა,
Verse: d     და   ოჴრად გაუჴდა სიცოცხლე,   კვლა მკვდართა დასადარისა.


Strophe: 887  



Verse: a        მათიცა მძიმედ აჰკიდეს,   ჰქონდეს რა რომე ლარია;
Verse: b        გორჯასპ მიუძღვის ვაჭართა,   არვისი დასადარია.
Verse: g        კვლა გზასა ვლიდეს უშიშრად,   მათ გავლეს მთა და ბარია,
Verse: d     და   ვაჭართ უბრძანა: "დაფარვით   აწ გქონდეს ჩემი გვარია".


Strophe: 888  



Verse: a        "ნუ ვის ეტყვით, რაცა მე ვქენ,   გქონდეს გულსა დაფარულად,
Verse: b     Page of Ms. A: 118     ღმერთს თუ სწადდეს, ამა ქვეყნად   არ ვიქნები ხან-დაზმულად;
Verse: g        წამოსრულ ვარ მისად შოვნად,   ვისთვის მაქვსო გული წყლულად;
Verse: d     და   მივჰხვდე ჩემსა საწადელსა,   დავიკარგო ანუ სრულად".



Verse: n.b     ღმერთს სწადდეს A.



Strophe: 889  



Verse: a        "იდუმალსა ჩემსა გნუკევ,   რომე კაცსა არ გაანდოთ,
Verse: b        შემინახოთ ხვაშიადი,   არა სთქვათ და კვლა არა მგმოთ;
Verse: g        ვარ ვაჭრულად თქვენთან მყოფი,   კვლაცა თქვენებრ ვაჭრად მიჴმოთ,
Verse: d     და   ჰქნათ რა საქმე მოსაჴმარი,   ცეცხლი ცხელი მით დამივსოთ".



Verse: n.a     გნუკავ D.



Strophe: 890  



Verse: a        "არა ვთქვათო, რაც არა გწადს",   ჰკადრეს გმირსა ფიცი დიდი,
Verse: b        თუცა გავსტეხთ ბრძანებასა,   ვართო თურე კაცი ფლიდიე";
Verse: g        მათ უბრძანა გმირმან: "მწადსო _    მოვაგვარო საქმე მშვიდი,
Verse: d     და   თვარა ნუ ეჭვთ, რომე ქვეყნად   მე ვისიცა მქონდეს რიდი".



Verse: n.a     არა ვთქვათო _ რა ვქნათ A.
Verse: n.b     გავსტეხთ _ უარვჰყოფთ A.
Verse: n.d     თვარე AD.



Strophe: 891  



Verse: a        "მე ვარ გმირი ზაულელი,   კაცი ვერვინ დამედაროს,
Verse: b        შეკრბენ ერთად ქვეყნიერნი,   ჩემი ომი შეეზაროს;
Verse: g        ვინ გაბედოს ჩემი ბრძოლა,   მან სიცოცხლე გაიმწაროს,
Verse: d     და   კვლა მებრძოლთა სიმრავლისა   მე მქონია რიდი აროს".


Strophe: 892  



Verse: a        "მაქვს სამეფოდ ინდოეთი,   ყმანი მყმობენ მრავალ-გვარი,
Verse: b        მყავს სფაადი ბევრ-ათასი,   გამოცდილი ჰინდოთ ჯარი,
Verse: g        მებრძოლთ მძლენი ზაულელნი,   ყველა გმირთა დასადარი;
Verse: d     და   არ ვიახლო ომის დღესა,   მარტო მტერთა სისხლი ვშარი".



Verse: n.g     სფაადნი A.



Strophe: 893  



Verse: a        "ცად ღმერთი მყავს ჩემად შემწედ,   ქვეყნად მრწმენეს ათაშგედა,
Verse: b        მტრადცა მყვანდეს ქვეყნიერნი,   ჩემი ომი ვით გაბედა?
Verse: g        ზარი მოჰკლავს მას უკრავად,   ვინ გამწყრალსა შემომხედა,
Verse: d     და   ვინ გაბედა ჩემი ომი,   მისი სისხლი მან იქედა.


Strophe: 894  



Verse: a        "ქალი ჰყავსო კეისარსა,   თქვეს _ იქების მასთან მზე რად?
Verse: b        მესმა მისი მე სიტურფე   და მწადს ნახვა დასაჯერად;
Verse: g        მიჯნურს მართებს მოთმინება,   მოვიმახვნე ჴმალი მე რად?
Verse: d     და   თვარა სრულად ქვეყნიერნი   მიმაჩნია კიტრად ბერად".



Verse: n.b     მისი სიტურფე AD; მწადს _ მწვავს A.
Verse: n.d     თვარე A.



Strophe: 895  



Verse: a        მას დღეს იყვნეს შურთ მომგებნი   დიდ-ვაჭარნი მუნა მზირთა,
Verse: b        კვლაცა შეყრით ერთობილნი   დაასკვნიდეს ამა პირთა:
Verse: g        "თქმაცა ჩვენგან ვით ეგების   წადიერად მისთა ძვირთა,
Verse: d     და   რადგან სული მან ჩაგვიდგა   ჩვენ, ჩაჭრილთა მისებრ ჭირთა".


Strophe: 896  



Verse: a        მუნ გზასა ვლიდეს უშიშრად,   დაასკვნეს ესე პირობა,
Verse: b     Page of Ms. A: 119     გმირმან, მებრძოლთა მძლეველმან,   ინება ვაჭართ მირობა;
Verse: g        მას არად უჩნდა სოფლისა   სიმდიდრე, არცა მცირობა,
Verse: d     და   უნდოდა შეყრა მის მზისა,   კმა იყო მისთვის გმირობა.



Verse: n.a     ვლიდეს უშიშრად _ სავლად მიმართეს D.
Verse: n.g     არად უჩნდა _ არასა სჩნდა D.
Verse: n.d     უნდოდა _ ეწადნეს A.



Strophe: 897  



Verse: a        ვლიდეს მართ, ვითა ჰფერობდა   ვაჭარსა, გზად მიმავალსა,
Verse: b        მუნ მიეახლნეს სამზღვარსა   მათსავე, დღისა სავალსა;
Verse: g        გული მიფრინავს გმირისა,   სული მასთანვე წავალსა,
Verse: d     და   ეშყი გულს ახლავს მის მზისა,   არცა ჰგმობს, არცა გავალსა.



Verse: n.a     ფერობდეს A.
Verse: n.g     მასთანა D.



Strophe: 898  



Verse: a        ისწრაფოდა გმირი სავლად,   შემოკლება უნდა გზისა,
Verse: b        მუნ ვაჭართა მინაქონი   ყმას მიაჩნდა დარად ბზისა;
Verse: g        სწადს თავისა გამოჩენა,   ვერცა დგას და ვერცა ზისა,
Verse: d     და   სურს საუნჯე სასურველი,   სახელი და შეყრა მზისა.



Verse: n.b     დარად _ დარაც A.



Strophe: 899  



Verse: a        ოდეს ახლოს მიეწურნეს,   მათ აცნობეს კეისარსა:
Verse: b        "მოგვაქვს ლალნი უთვალავნი,   კვლა ვახლავართ მზისა დარსა,
Verse: g        უხვად ლართა გამსყიდველსა,   არ პირ-ქუშად მოუბარსა,
Verse: d     და   არს ვაჭარი ზაულითგან,   მომავალი თქვენსა კარსა".



Verse: n.b     ლალნი _ ლარი D; კვალად ვახლავთ D.



Strophe: 900  



Verse: a        "მდიდარი ვინმე ვაჭარი,   ზაულით წამოსულია,
Verse: b        მოვა წინაშე მეფესა,   არ თურე დაკარგულია;
Verse: g        რა რომე გვახლავს საუნჯე,   ყველაი მისეულია,
Verse: d     და   მისია ჩვენი ქონება,   გვითქს ოდენ მისგან სულია".


Strophe: 901  



Verse: a        ოდეს ესმა კეისარსა   სიტყვა, მათგან შენათვალი,
Verse: b        მას უზომოდ გაეხარნეს,   არ თურ იყო მათთვის მწყრალი;
Verse: g        კვლა ვაჭართა უხუცესსა   მისსა ერქვა ხოჯა ლალი,
Verse: d     და   იჴმო, ბრძანა, გაეგებნეს   კაცი ვინცა, ანუ ქალი:



Verse: n.b     გაეხარნეს AD.



Strophe: 902  



Verse: a        "მას ყმასა მიეგებენით   მუნა ქალ-ყმისა ჯარითა,
Verse: b     Page of Ms. D: 173    გაემჩვენენით, ვითა ჴამს,   ლხინითა მრავალ-გვარითა,
Verse: g        წამოუძეღით, ვით გმართებს,   მას წინვე მოუსწარითა,
Verse: d     და   მოკაზმეთ სახლნი ნატიფნი,   მუნ დააყენეთ ლარითა".



Verse: n.g     წამოუძეხით D.



Strophe: 903  



Verse: a        ეს ბრძანება ჴელმწიფისა   ხოჯა ლალი მოისმინა,
Verse: b        მან შეკრიბნა მის ქვეყნისა   დიდ-ვაჭარნი ვინცა ვინა;
Verse: g        ლალის ახლდეს დიდებულნი,   მიეგებნეს ყმასა წინა,
Verse: d     და   ჰყვეს ნიგარნი ჴელოვანნი,   ჴელთა ჰქონდა ღვინით მინა.


Strophe: 904  



Verse: a        ესრეთ, რომე მოგაჴსენე,   თავნი მათნი მისკენ არნეს,
Verse: b     Page of Ms. A: 120     ოდეს ნახეს ერთმანერთი,   კვლაცა ტკბილად შეიყარნეს;
Verse: g        ეუცხოვნეს სახე ყმისა,   იგი გმირსა დაადარნეს,
Verse: d     და   ესალამნეს ერთმანერთსა,   გაყრა ყმისა შეეზარნეს.


Strophe: 905  



Verse: a        თქვეს თუ: "ვაჭარსა არა ჰგავს,   არცაღა ვაჭრად რებულსა,
Verse: b        არს ვინმე კაცი მდიდარი,   ჰგავს იგი ვისმე ქებულსა;
Verse: g        რომე გვასმია სახელი,   გორჯასპს ჰგავს სახელდებულსა,
Verse: d     და   სხვის რასმე საქმის მძებნელი,   კეისარს წინა ხლებულსა".


Strophe: 906  



Verse: a        მან სალამისა პასუხი   ამაყად ჰკადრა ვაჭართა,
Verse: b        მათ ტკბილად დახვდა, ალხინა,   კეისრით გამონაჭართა;
Verse: g        სვეს, წართეს, გმირი მისებრი   სვამდა მათთანა მაჭართა,
Verse: d     და   გორჯასპ უძღვნიდა სტუმართა   არ ლართა გარდანაჭართა.



Verse: n.b     გამოჭართა A.
Verse: n.g     წართეს _ წართვეს D.



Strophe: 907  



Verse: a        მას დღეს აჩვენა ლომ-გულმან   ლხინი მათ, რაცა ჰფერობდა,
Verse: b        მათ მისი ხლება ლხინად სჩნდა,   გმირი მათ ზედა ქველობდა;
Verse: g        უბრძანის რაცა _ დავარდნით,   მისებრივ არ ძლიერობდა,
Verse: d     და   ბერი მის ყმისა ჭვრეტითა   გაყრმდის, აღარა ბერობდა.



Verse: n.g     მისებრ A, მისებრი D. ბერნი AD.



Strophe: 908  



Verse: a        მათ გაათავეს ოდესცა   ლხინი და გამოჩვენება,
Verse: b        გზად მიმავალთა მუნითგან   კეისარს წასვლა ენება;
Verse: g        გმირს შეყრა სწადდა მის მზისა,   ვაჭართა ლართა მქენება,
Verse: d     და   ვინ რასაცა სწონს საწონსა,   იგივე მოეწონება.


Strophe: 909  



Verse: a        გრძლად რაღა გკადრო, მივიდნენ,   მათ ვითცა გაისწრაფესა,
Verse: b        ვაჭართა ქველი გარდაჴდა   ლალისა ხასთა სეფესა;
Verse: g        მუნ დააყენა, ვით ჴამდა,   ლალი ეახლა მეფესა,
Verse: d     და   ჰკადრა მის ყმისა ამბავი,   უქებდა სიიეფესა:



Verse: n.b     ლალიხისა A.



Strophe: 910  



Verse: a        "ტანად ალვისა მსგავსია,   პირად მზეს დაედაროსა,
Verse: b        ვაჟი კაცია ჯომარდი,   მუნ ვაჭართ არ ესწოროსა,
Verse: g        მისთა მხლებელთა უმაღლე,   ამსგავსოს მჭვრეტმან საროსა";
Verse: d     და   თქვა: "გმირიაო უთუოდ,   ვეჭვ, მტერთა სისხლი შაროსა".


Strophe: 911  



Verse: a        ესმა მისი საუბარი   ყველა წვრილად კეისარსა,
Verse: b        თქვა: "ეგზომი გმირი ქვეყნად   მასმიაო მე ის არსა;
Verse: g        რომე აქებ ტანად, პირად,   გორჯასპს ჰგავსო, ან ის არსა,
Verse: d     და   ამას ცილი აღარ უნდა,   ვერ უცვნია უმეცარსა".


Strophe: 912  



Verse: a        კვლა უბრძანა: "თავი შენი   სამსახურად მისკენ არე,
Verse: b     Page of Ms. A: 121     იგი მუნვე დააყენე,   სად რომ სწადდეს, შინ თუ გარე;
Verse: g        რომე იცნა იგი მოყმე,   საქმე ასრე მოაგვარე,
Verse: d     და   მოდი, მკადრე, რა რომ გეცნას,   ვარ ამისი მემუდარე".


Strophe: 913  



Verse: a        მას ქალაქს ყოვლგნით გაითქვა   სიტურფე ვაჭართ მირისა:
Verse: b        "ზაულით ვინმე ვაჭარი   მოსულა, მსგავსი გმირისა;
Verse: g        ტანად ალვაა, პირად მზე,   მსგავსნი აქვს მკლავნი დირისა,
Verse: d     და   მისსა მჭვრეტელსა წამწმისა   ნუქითა გულს უგმირისა".



Verse: n.d     მჭვრეტელთა _ მნახველსა D.



Strophe: 914  



Verse: a        ყოვლგნით მივიდნენ მნახველნი   მის უებროსა გმირისა,
Verse: b        ეკვირვებოდა სიტურფე   მჭვრეტელთა ვაჭართ მირისა;
Verse: g        მას ყმას აქებდეს მჭვრეტელნი,   არ იყვნეს მთქმელნი ძვირისა,
Verse: d     და   მისნი მნახველნი შეიქნენ   მომთმენნი ყოვლის ჭირისა.



Verse: n.a     მივიდა მნახველი D.
Verse: n.b     ეკვირვებოდა D; მჭვრეტელთა _ მნახველთა D.



Strophe: 915  



Verse: a        მის მზისა კოშკსა მახლობლად   იყო სასახლე ლალისა,
Verse: b        წყლის პირი მწვანე მოლისა,   მანათობელი თვალისა;
Verse: g        სკამზედ ჯდა გმირი წყლის პირსა,   მტერთა მძლეველი ძალისა,
Verse: d     და   კოშკი ჩნდა ახლოს მაღალი   მის მზისა, კლდისა სალისა.



Verse: n.a     მახლობლად _ სიახლე AD.
Verse: n.b     წყლის პირი მოლი მწვანისა მანათლებელი თვალისა D.
Verse: n.d     მის მზისა მაღალი D.



Strophe: 916  



Verse: a        უბრძანა ვისმე მცნობელსა:   "ვისი არს კოშკი დიდია?
Verse: b     Page of Ms. B: 7     ჰგავს, რომე მისსა პატრონსა   არ ვისგან ჰქონდეს რიდია;
Verse: g        მისთა მტერთა და მებრძოლთა   თავი კოშკზედა ჰკიდია,
Verse: d     და   ოდესცა გაწყრეს ლომ-ვეფხი   ძნელიღა დასამშვიდია".



Verse: n.b     ჰქონდა B.
Verse: n.d     ლომვეფხთა B.



Strophe: 917  



Verse: a        ჰკადრა: "ჰე გმირო, ესე არს   სადგომი ჴმელთა მნათისა,
Verse: b        შუქი სწვავს მისთა მჭვრეტელთა   ბროლ-ბალახშ-მინა-სათისა;
Verse: g        წესად აქვს კაცთა სისხლის ღვრა   დღიურად ბევრჯელ ათისა,
Verse: d     და   უწყალოდ მოჰკლავს მიჯნურთა   სიკვდილთა ნაცვლად, ვთქვათ, ისა".



Verse: n.b     მისსა მჭვრეტელსა B, მისსა მჭურეტელთა A.
Verse: n.d     ვთქვათ _ ვსთქუათ A.



Strophe: 918  



Verse: a        გესმნეს თუმცა სრა-სამყოფი   ჴმელთა მზისა, კოშკი ესა;
Verse: b        ჰკადრეს გმირსა ყველა წვრილად,   რა რომ მზესა დაეწესა.
Verse: g        დაემოწმნეს მათნი თქმულნი,   რაც რომ სისტანს ვაჭართ თქვესა,
Verse: d     და   გმირს ენიშნა ერთობ სრულად,   მათ რაცაღა უამბესა.



Verse: n.g     "სისტანს" არაა B-ში.
Verse: n.d     მათ რათ რაცა ღა A.



Strophe: 919  



Verse: a        მას მზესაც ესმა სიტურფე   მის ყმისა შვენიერისა;
Verse: b        ჰკადრეს: "კოშკზედან ახლოს დგას   გმირი, მძლეველი მტერისა".
Verse: g        ოდეს ჯდა გმირი წყლის პირსა,   დრო ჰქონდა ქალსა მზერისა,
Verse: d     და   მალვით სჭვრეტს, უკვირს სიტურფე   მის ყმისა ბედნიერისა.


Strophe: 920  



Verse: a        გამზრდელი მისი მას მზესა   ახლავს, არ დაერიდება;
Verse: b     Page of Ms. A: 122     ვინ რომე შექნა იგი ყმა,   მას მზემან ჰკადრა დიდება.
Verse: g        გმირს ნაკვთი მკლავთა, სიმაგრე,   ყმას ბრძენსა უგავს მშვიდება,
Verse: d     და   ჰგავს, რომე მძლე არს მებრძოლთა,   მას ვერვინ წაეკიდება.


Strophe: 921  



Verse: a        გამზრდელ-გაზრდილი აქებდეს   მას ყმასა დაუწუნარსა,
Verse: b        ფიცი თქვეს: "გმირი მისებრი   სხვა არ ნახულა მუნ არსა".
Verse: g        თქვა: "მივჰხვდი მისის ჭვრეტითა   ახვასა დაუჩუმარსა";
Verse: d     და   ტირს, ოხრავს, უჭვრეტს, ჭირსა   სჭამს ბულბულებრ დაუდუმარსა.



Verse: n.g     ახვასა _ ოხრვასა BD.
Verse: n.d     დაუდუმარსა _ დაუჩუმარსა B.



Strophe: 922  



Verse: a        მათ პატრონ-ყმათა მის ყმისა   ქება თქვეს, გიამბო, რანი?
Verse: b        მიჯნურთა ჴორცთა ნაჩვევი,   კოშკზედა დაჯდა ყორანი;
Verse: g        გმირმან მუნ იჴმო მშვილდი და   ისარი პირად ორანი,
Verse: d     და   ესროლა, ჰკრა და მოჰკვეთა   მას თავი მოსამორანი.



Verse: n.d     ესროლნა ABD; მას _ მან A.



Strophe: 923  



Verse: a        მუნ შუბის სიგრძე ისარი,   სად მზე დგა, მუნვე ჩავარდა,
Verse: b        უსულო ეგდო ყორანი,   მისებრ კვლა ვერ ინავარდა;
Verse: g        გიშრისა ტევრსა წინაშე   მუჴლ-მოყრით მიწად დავარდა:
Verse: d     და   "ფერად მამსგავსეს სუმბულსა,   თუცაღა ღირს ვარ, ყმა ვარ-და"!


Strophe: 924  



Verse: a        მას უკვირდა ისრის სიგრძე   და მის ყმისა მშვილდოსნობა;
Verse: b        "ვით ვამსგავსო ყმა ვაჭარსა,   მას ვისიმცა ვჰკადრო ყმობა?
Verse: g        ჴამს ვაჭრისა ვაჭრად ქცევა,   გმირსა მედგრად გულოვნობა";
Verse: d     და   მოემატა სიყვარული,   მას მზეს უნდა ყმისა ხლება.



Verse: n.d     მოემატნა A, მოემატნეს B.



Strophe: 925  



Verse: a        გამზრდელს უბრძანა: "რაც ოდენ   ჰფერობდეს პატრონ-ყმობასა,
Verse: b     Page of Ms. D: 174    აგრევე ველი მე შენგან   მის ყმისა მართლად ცნობასა,
Verse: g        ვის ჰგვარობს, თვით ვის ჰპატრონობს   ან ვისას იტყვის ყმობასა?
Verse: d     და   მოდი, მაცნობე ყველაი,   არ ველი შენგან გმობასა".



Verse: n.g     ვისსა B.
Verse: n.d     ველი _ ვეჭობ B.



Strophe: 926  



Verse: a        "გეაჯები ამად, რომე   ვცნა იგი ყმა ჩემად ყადრად,
Verse: b     Page of Ms. B: 8     მას თუ ჰფერობს ჩემი ქმრობა,   ვძებნო ჩემთვის საქმრო სად რად?
Verse: g        ვერვის ვხედავ მნახველსაცა   ქვეყნად კაცსა მისად სადრად,
Verse: d     და   თუ არ მფერობს, მას ველევი,   მინდოდესღა იგი სხვად რად"?



Verse: n.a     გიაჯები ABD.



Strophe: 927  



Verse: a        გამზრდელმან ჰკადრა: "ლხინად მსჩანს   შენთვის თავისა წამება,
Verse: b        ცად არ დავზოგო მე თავი,   მეშველად ვიჴმნე სამება,
Verse: g        ნუ თუ ადრე ვცნა ამბავი,   არ მომხვდეს ღაწვთა ნამება,
Verse: d     და   ღმერთმან ქნას შენი წადილი,   მოგხვდეს გულისა ამება".



Verse: n.a     მჩანს BD; წადინი B.



Strophe: 928  



Verse: a        კვლაცა ჰკადრა: "შენთვის ჭირსა   თავს აროდეს არ დავრიდებ,
Verse: b     Page of Ms. A: 123     აწვე შენსა ბრძანებასა,   რაზომ მმართებს, თავს შევიდებ,
Verse: g        ვინ რომ ახლავს მუნა ყმასა,   ვაჟსა ვიძმობ, ქალსა ვიდებ,
Verse: d     და   რომე იყოს ვეფხი მწყრალი,   მასცა ადრე დავამშვიდებ".


Strophe: 929  



Verse: a        ჴშირად ხლებოდა გამზრდელსა   მეუღლე ხოჯა ლალისა;
Verse: b        მას მისი მონა აახლო,   პასუხი ჰკადრა კრძალისა:
Verse: g        "გვესმა ვაჭრისა სტუმრობა,   ზაულით მომავალისა,
Verse: d     და   ვარო მყიდველი ტურფათა,   თვალ-მარგალიტთა, ლალისა".



Verse: n.g     ვაჭართა ABD.



Strophe: 930  



Verse: a        "ცან, გვაცნობე, თუცა ესხნეს   მას სასყიდლად ტურფა ლარი,
Verse: b        ლალ-გოარი ძვირფასისა,   შუქით მზისა დასადარი;
Verse: g        კვლა სხვა ჰქონდეს უცხო რამე,   ფასად მივსცე ოქრო-მყარი,
Verse: d     და   ყველა წვრილად მომიწერე,   ამისი ვარ მემუდარი".



Verse: n.g     ჰქონდა B.
Verse: n.d     მომიწერ A.



Strophe: 931  



Verse: a        მას უამბო ყველა წვრილად,   ქალს ეახლა მონა ოდეს;
Verse: b        პატრონისა სამსახური   ყმასა ვითმცა დაეგმოდეს?
Verse: g        მის მონისა ნაუბარი   ვაჭრად მჴმობსა ყმას ესმოდეს,
Verse: d     და   ჰკადრა: "მაქვსო ეგზომ ლარი,   რომ სასყიდლად მათთვის კმოდეს".



Verse: n.a     იახლა ABD.
Verse: n.d     ლარი _ ლალი A.



Strophe: 932  



Verse: a        მონა შეიქცა, გამზრდელსა   კვლა ჰკადრა, რაცა სმენოდა:
Verse: b        "რაც იყო თქვენი ბრძანება,   ვათავე ყველა, ვქენო, და
Verse: g        ვაჭარსა თქვენი ბრძანება   ესმა, არ თურე სწყენოდა,
Verse: d     და   თქვა: გვაქვსო ლარნი ტურფანი,   რომ ჴელმწიფეთა ჰშვენოდა".



Verse: n.b     ყველა _ თქუენი B.
Verse: n.g     თურე CB. (?)



Strophe: 933  



Verse: a        კვლა გაგზავნა მათთან მონა,   ჰკადრა სიტყვა სამუდარო:
Verse: b     Page of Ms. C: 49     "რა დაღამდეს, კვლა სავაჭროდ   თავი ჩემი თქვენკენ ვარო;
Verse: g        რა რომ მინდეს, მასყიდვინე,   ფასი მუნვე მივაბარო.
Verse: d     და   მივსცე მათი ნაფასევი,   არ თუ გულსა შემოვჰყარო".



Verse: n.b     დაღამდა BC.
Verse: n.d     დანაფასი A.



Strophe: 934  



Verse: a        ლალისა ბაღსა შვენებით,   სად წყალნი იყვნეს მდინარე,
Verse: b        სმად იჯდა გმირი, ნადიმი   მას გაეშალა წინარე;
Verse: g        ტკბილად იმღერდა ლექსებსა,   შვენოდა მისგან მუნ არე,
Verse: d     და   მჯობი ყოველთა მამაცთა,   არვისგან დასაწუნარე.



Verse: n.b     გაეშალნეს BCD.
Verse: n.g     შვენოდეს BCD, მას დაემშვენნეს A.



Strophe: 935  



Verse: a        ბაღისა კარსა გამზრდელი   მიდგა, მართ ვითა ვაჭარი,
Verse: b        სხვის რისმე საქმის მძებნელი,   მზის გვერდით გამონაჭარი;
Verse: g        აცნობა: "გვინდა სავაჭროდ   არ ლარნი გადანაჭარნი".
Verse: d     და   გმირს მისი მისვლა იამა,   რაზომცა ესვა მაჭარი.



Verse: n.d     ესვნეს ABD.



Strophe: 936  



Verse: a        მას მიაგებნა ვაჭარნი   ყმამან, არ ღაფლად ჴმობილმან,
Verse: b     Page of Ms. A: 124     ხალვათად იჴმო სავაჭროდ   გმირმან, არ ვისგან გმობილმან;
Verse: g     Page of Ms. B: 9     მას პატივი სცა ლომ-გულმან,   ვით დასა მისმან ძმობილმან,
Verse: d     და   მოკითხვა ჰკადრა გაკრძალვით,   ვით მშობელს მისგან შობილმან.



Verse: n.d     მისგან _ მისმან BC.



Strophe: 937  



Verse: a        გმირს მადლი ჰკადრა გამზრდელმან,   თქვა: "ქება ვთქვაცა სად ენით?
Verse: b        გვესმაო თქვენი სიტურფე,   მით ხლება მოვიწადინეთ";
Verse: g        მას უძღვნა გმირმან გოარი   ცხრა ხონი თავ-გარდადენით,
Verse: d     და   "სასჯელთა თქვენთა სამუქფოდ   გკადრეთ, ვით გაისაჯენით".



Verse: n.a     გამზრდელმან _ გამდელმან BC.



Strophe: 938  



Verse: a        სხვა რაცა ბრძანა სავაჭრო,   ლარნი ძვირ-დანაფასები,
Verse: b        მუნ სარასარნი ჩინურნი,   უცხონი კვლა ატლასები,
Verse: g        დიბა, ნახლი და სხვა სტავრა,   მუნ ხათაური ხასები,
Verse: d     და   ივაჭრა რაცა გამზრდელმან,   მას მიუთვალა ფასები.



Verse: n.b     სარასარჩნი BC.
Verse: n.g     სხვა _ კულა BCD.



Strophe: 939  



Verse: a        ყმას უჭვრეტდა მალვით ქალი,   სხვა მისებრი რამც ენახა?
Verse: b        მან ივაჭრა რა სავაჭრო,   ყმამან არც ყოლ არ იძრახა;
Verse: g        იგონებდა საყვარელსა,   მით არ პირი მოუმჭახა,
Verse: d     და   სხვაგან ჰქონდა მას სავაჭრო,   ჭანგი მისთვის მოემახა.



Verse: n.b     რა _ რაც A.
Verse: n.a-d     რითმა "ახნეს".



Strophe: 940  



Verse: a        არა ჰქონდა ქალს სავაჭრო,   არ უნდოდა გაყრა ყმისა,
Verse: b        თვალნი ჭვრეტით გაუმცვიფრდა   და წაეხვნა ღონე თქმისა;
Verse: g        მას დაება გული ესრე,   რომ ვეროდეს ვერ აჴსნისა,
Verse: d     და   ყმასა ჰკადრა სიტყვა ფრქვევით,   არ იცოდა, რაცა ქნისა.


Strophe: 941  



Verse: a        ყმას ჰკადრა კვლაცა გამზრდელმან   სიტყვანი რამე მცირენი:
Verse: b        "მე შენი მიკვირს სიტურფე,   მჭვრეტელთა გულ-საგმირენი,
Verse: g        მელნისა ტბათა გარეშე   ჰინდოთა რაზმთ სიჴშირენი,
Verse: d     და   სისრულე, ნაკვთი ტანისა,   მკლავთ სიგრძე, კვლა სიმაგრენი".



Verse: n.b     გულსა გმირენი C.



Strophe: 942  



Verse: a        "არა ჰგავ სახით ვაჭარსა,   არცა ვაჭრულად რებულსა,
Verse: b        ხარ სახელისა მძებნელი,   ჰგავ ვისმე კაცსა ქებულსა;
Verse: g        გწვავს გულსა ეშყი მნათობთა,   გხედავ მისგანვე ვნებულსა,
Verse: d     და   სხვა სავაჭრო გაქვს, არა   სდევ ვაჭარსა ლარ-ქონებულსა".



Verse: n.b     გავს BC.
Verse: n.d     ვაჭართა A.



Strophe: 943  



Verse: a        ყმამან უთხრა: "ვარ ვაჭარი,   ზაულითგან წამოსრული,
Verse: b        არს მამაცი ზაულელი,   გმირთა მსგავსად, ყველა სრული.
Verse: g        ვარ ვისიმე მაძებარი,   აქ არს ჩემი აღსასრული;
Verse: d     და   ადრე მიჰხვდე, თუცა გინდეს,   ვისგანცა ვარ გულ-დაბმული".



Verse: n.g     მოძებარი AB.



Strophe: 944  



Verse: a        "მაქვს რა საქმე საიდუმლო,   გკადრო, თუმცა გამიგონო,
Verse: b     Page of Ms. A: 125     გიდო, გეძმო, დაგემოყვრო,   კვლაცა ყმურებ დაგემონო,
Verse: g        გიმოყვრო და გმსახურებდე,   თავი ამად მოგაწონო,
Verse: d     და   კვლა გიძღვნიდე, რაცა გინდეს,   არ თუ სხვაფრად დაგაღონო".



Verse: n.d     გინდა B. სხუაებრ B.



Strophe: 945  



Verse: a        "ვინ ვარ, გაგანდობ, ოდესცა   კვლა გნახავ ჩემთან რებულად,
Verse: b        მე გაგიცხადებ ფარულსა   ჩემსავე, არ დაკლებულად,
Verse: g        მაშინღა მიცნა, ღარიბად   ყოფილ ვარ ანუ ქებულად";
Verse: d     და   მისგან რა ესმა გამზრდელსა,   შეიქნა გულ-დადებულად.



Verse: n.b     გაგიცხადებებ A.
Verse: n.g     ღარიბი AD.
Verse: n.d     გამღელსა B.



Strophe: 946  



Verse: a        ყმას მადლი ჰკადრა გამზრდელმან,   დალოცა მისი ძმობილი,
Verse: b     Page of Ms. B: 10     გულ-მხიარულად გაზრდილსა   თანა ვალს, ამბის ცნობილი;
Verse: g        მივიდა, ჰკადრა ყველაი,   არ იყო მისგან გმობილი,
Verse: d     და   "წამოვე თქვენდა საამბოდ,   ვარ ადრე მისგან ჴმობილი".



Verse: n.d     თქუენთან A.



Strophe: 947  



Verse: a        არს მძებნელი სხვისა რისმე,   მას უჴმია თავი ვაჭრად,
Verse: b        მიჯნურსა ჰგავს, არ ეწყალვის   თავი მისი ველთა გაჭრად;
Verse: g        ეგულების მას ლახვარი   მზისა, აძლევს გულსა დაჭრად,
Verse: d     და   მას საწუთრო არად უღირს,   არ ნაქსოვად, არცა ნაჭრად".



Verse: n.a     სხუის რისამე A.
Verse: n.b     ველად BC.
Verse: n.d     უღირს _ ახლავს B.



Strophe: 948  



Verse: a        "მე მისი ქება ვით გკადრო,   სიტურფე რა თქვას ენამან?
Verse: b     Page of Ms. D: 175    შუქნი წაუხმან მზისადა,   მთვარე დრად არ აჴსენა მან;
Verse: g        ღამებრ დაბინდა მნათობნი   მას ყმასთან გამოჩენამან,
Verse: d     და   ნეტარ რა ნახოს უამე   მის ყმისა თვალთა ჩენამან?"



Verse: n.b     შუქი B; წაუხმან A.
Verse: n.g     დაბიდა A; მნათობნი _ მთიები A; მის ყმისა BD.



Strophe: 949  



Verse: a        "ყოვლითა ზნითა სრულია   იგი, წუნ დაუდებელი,
Verse: b        მჯობი ყოველთა ნახულთა   არს, მისთვის ვარ მაქებელი;
Verse: g        უხვი, გამცემი, ჯომარდი,   ნადიმ-ლხინ-დაუკლებელი,
Verse: d     და   იხარებს მისის ჭვრეტითა   ყოველი მისი მხლებელი".



Verse: n.g     დაკლებული B.



Strophe: 950  



Verse: a        თქვა: "დამაწვიყა მე მისმან   ნახვამან ყოვლი ნახული,
Verse: b        არა ჰგავს კაცთა ნაშობსა,   არს კალმით გამოსახული;
Verse: g        მას გაენათლა შუქითა   სამყოფი, სახლი და ხული,
Verse: d     და   მე მისი მსგავსი ვერ ვნახე,   რაზომცა ვარ მონახული".


Strophe: 951  



Verse: a        ოდეს ესმა საუბარი   მისი, მზემან ოხრვით ახა,
Verse: b        ამბის სმენით ეშყი მისი   გულსა თვისსა ჩაისახა;
Verse: g        "ვიცი, ავნებს სევდა გულსა,   ერთხელ ეგრეც დამენახა,
Verse: d     და   ნახვით სევდა მომექარვა,   ეშყი გულში შემენახა".


Strophe: 952  



Verse: a        მზემან უბრძანა გამზრდელსა:   "აწ შენ ხარ ჩემი ღონეო,
Verse: b     Page of Ms. A: 126     მაჩვენე მალვით იგი ყმა,   მე ყმურებ დამიმონეო;
Verse: g        მისსა ნახვასა ნუ დამგმობ,   ვეჭვ, მოვკვდე, თვარ მაჩვენეო,
Verse: d     და   ცან, სევდა მომკლავს უწყალოდ,   ეს ჩემგან მოიჴსენეო".


Strophe: 953  



Verse: a        უბრძანა ქრთამი ურიცხვი,   რომ ექნა მისი წადება;
Verse: b     Page of Ms. C: 50     უწყით, მოალბობს, ვით ცვილსა,   კაცსა ქრთამისა ქადება!
Verse: g        სიკვდილს ეკრძალვის გამზრდელი,   ვერ ძალ-უც სიტყვის კვლადება,
Verse: d     და   მაგრამ გულს უნდა მის მზისა   ქადებულისა დადება.



Verse: n.g     კულა დება BD.



Strophe: 954  



Verse: a        ჰკადრა: "მზეო, ეგზომ ძნელი   საქმე ვითმცა მოვაგვარო,
Verse: b        ვით შეგყარნე ორნი ერთად,   თავი რასმცა დავადარო,
Verse: g        ვით ვქნა საქმე საარაკო,   ეგე ვითმცა ვიამარო?
Verse: d     და   ცნას მეფემან, ვიცი მომკლავს,   მით სიცოცხლე გავიმწარო".


Strophe: 955  



Verse: a        "თუ შეიტყობს კეისარი,   ვიცი, მომკლავს მასვე დღესა,
Verse: b        მკვდარსა მიწა მესამაროს,   რას ჴელსა ვჰჴდი საუნჯესა?
Verse: g        მას ჰგავს ეგე საუბარი,   რომ არღვევდე ფრჩხილით კლდესა";
Verse: d     და   საქმეს ასრე უძნელებდა   მზესა, მისსა მოაჯესა.



Verse: n.a     მამკლავს ABCD.
Verse: n.b     ვჰჴდი _ ვყრი D.
Verse: n.g     "საუბარი" ორჯერაა A-ში; არღვევდა A, არღვევდეს BC; ფრჩხილით _ პრჭყლით A.



Strophe: 956  



Verse: a        კვლაცა უბრძანა გამზრდელსა:   "შენ ხარ სევდისა წამალი,
Verse: b     Page of Ms. B: 11     უთუოდ მოგცე საუნჯე,   რაცა მაქვს ნაათამალი;
Verse: g        მწადს თუმცა ხლება მის ყმისა,   მასცა სწვავს მზისა სამალი,
Verse: d     და   არ დაიმალვის დაფარვით   ეშყი, რაზომცა დამალი".



Verse: n.a     გამდელსა BCD.
Verse: n.g     მწადს ნახვა თუმცა მის ყმისა A; სწვავს მასა BC.



Strophe: 957  



Verse: a        "რომე შენ აქებ მას ყმასა,   ჩემივე ცეცხლი სდებია,
Verse: b        აქვს გულსა ეშყი დამალვით,   მას სევდა არა ჰკლებია.
Verse: g        მამასა ჩემსა იგი ყმა   ჩემად ქმრად თურე ჰხლებია;
Verse: d     და   ჴამს მისგან გამოცხადება,   მალვა არ გასაძლებია".



Verse: n.b     აქუს ჩემი ეშყი დამალვით A.
Verse: n.g     თურმე A.



Strophe: 958  



Verse: a        მე მისი ხლება ამად მწადს,   თუ ჩემი შესაფერია,
Verse: b        ის ჩემად საქმროდ მებედა,   ღვთივ ზეცით დანაწერია;
Verse: g        მე უნახავად მის ყმისა   ქება არ დამიჯერია,
Verse: d     და   ვის ჰგვარობს, ვის ჰყმობს, ვინ არის,   ყრმა ანუ ვინმე ბერია"?



Verse: n.b     მღთი A.



Strophe: 959  



Verse: a        "ოდეს წახვიდე სავაჭროდ,   მიახლე, მისკენ მარეო,
Verse: b        პატრონად გიჴმობ, კვლაცა მე   მხლებელთა დამადარეო;
Verse: g        თუ მფერობს საქმროდ იგი ყმა,   კვალად მას მიმაბარეო,
Verse: d     და   თუ არა მფერობს, სხვათაებრ   მისიცა სისხლი ვშარეო".


Strophe: 960  



Verse: a        გამზრდელმან ჰკადრა: "მე შენთვის   თავი გარდამიც წამებად,
Verse: b     Page of Ms. A: 127     არ დავარიდო სიკვდილსა   თავი მე შენთვის ამებად,
Verse: g        მოვკვდე, რა მგამა, ღირსმც ვიყო   მე თვალთა შენთა ნამებად,
Verse: d     და   ჴამს პატრონისა სიამე,   ვის ღმერთი სწამდეს სამებად".



Verse: n.g     შენთა _ თქუენთა A.
Verse: n.d     რწამდეს ABCD.



Strophe: 961  



Verse: a        თქვა: "მზეო, გახლავ ოდითგან,   მაშინვე დაგემონეო,
Verse: b        მე თავი ჩემი საამოდ   მრავალჯერ მოგაწონეო;
Verse: g        აწ რაცა ბრძანე, ყველაი   ჩემად კლვად გავიგონეო,
Verse: d     და   სიკვდილსა ვხედავ მე ჩემსა,   მაგრამ არა მაქვს ღონეო".



Verse: n.a     ოდიდგან BCD.



Strophe: 962  



Verse: a        "მივხვდი შენსა ბრძანებასა,   აწ იგი ვქნა, რაცა გინდეს,
Verse: b        ნუ თუ მოვკვდე, მეიმედოს,   ჩემთვის თვალთათ ცრემლი გდინდეს;
Verse: g        მაშინ ვძებნოთ გზანი სავლად   ორთავ ერთად, რა დაბინდეს,
Verse: d     და   ჴამს სიკვდილსა პატრონისთვის   ყმა არ შედრკეს, არ შეშინდეს".



Verse: n.b     თუალთად ABCD.
Verse: n.g     ორთა BC.
Verse: n.d     ჴამს სიკვდილი პატრონისთვის არ დარიდნეს არ შეშინდეს BCD.



Strophe: 963  



Verse: a        გარდაეხვია, დაჰკოცნა   გამზრდელსა თვალთა არენი:
Verse: b     Page of Ms. C: 51     "აწღა ხარ ჩემთვის ვითა და   და დედის დასადარენი,
Verse: g        ჩემზედ მიგიძღვის ურიცხვი   სიკეთე მოსაჴმარენი,
Verse: d     და   აწ მოვაგვარნეთ, ვით ჴამდეს,   საქმენი მოსაგვარენი".



Verse: n.a     დაჰკოცნა _ აკოცა ABCD.
Verse: n.b     ვითა და და დედის _ ვით და და დედისა A; ვით და დედისა D.
Verse: n.g     მოუჴმარენი BC.
Verse: n.d     მოსაგვარენი _ მოსაჴმარენი A.



Strophe: 964  



Verse: a        გამზრდელ-გაზრდილი იდუმალ   ამ საქმეს დაასკვნიდესა,
Verse: b        შეირტყეს წელი მათ სავლად   და წასვლას არ იშლიდესა,
Verse: g        კვლა იგონებდეს მას ყმასა,   არ სჭამდეს, არცა სმიდესა,
Verse: d     და   არჩევდეს მისსა ნახვასა,   მუნ ენით რაც ითქმიდესა.



Verse: n.a     გამდელი BC.



Strophe: 965  



Verse: a        ერთს გაენდო მხლებელთაგან,   რომე მზესა არა ჰგმობდა,
Verse: b        მას შეჰვედრა სრა-სამყოფი   მისი, მისთვის მოიჴმობდა;
Verse: g        მოეკაზმა, ვით მხლებელი,   რომე კაცი ვერ იცნობდა,
Verse: d     და   მოღამდა და გამზრდელს გაჰყვა,   ვით პატრონსა მისსა ჰყმობდა.



Verse: n.g     მუნ მოერთო ვით მხლებელი, რომ მნახველი ვერ იცნობდა A.



Strophe: 966  



Verse: a        შეემოსნეს ტანი ჩადრით,   პირსა რიდე დაებურნეს,
Verse: b     Page of Ms. B: 12     მას ჰკრთებოდა რიდით ელვა,   მჭვრეტთა მისთა გულსა ჰმურნეს;
Verse: g        ქალს დაუწყო გულმან ძგერა,   ოდეს ახლოს მიეწურნეს,
Verse: d     და   ყმას ეწვივნეს სატურფალნი,   არ თუ მისვლით დაიმდურნეს.



Verse: n.a     მოებურნეს A.
Verse: n.b     რიდერ BC.



Strophe: 967  



Verse: a        ესრეთ, რომ გკადრე, მის ყმისა   ნახვად მათ თავნი არესა,
Verse: b        ჴამს მოემატოს სინათლე,   მზე მიეახლა მთვარესა;
Verse: g        მივიდეს მუნით ვლებულნი   ლალისა სახლთა არესა,
Verse: d     და   იკითხეს: "სახლი ვაჭართა   უხუცესისა არ ესა?"



Verse: n.b     მოემატნეს ABCD.



Strophe: 968  



Verse: a        კაცი შეგზავნეს, აცნობეს   მისვლა ყმას მუნ დობილისა:
Verse: b     Page of Ms. A: 128     "მოსულა ქალი სავაჭროდ,   ნახვა სწადს მას ძმობილისა,
Verse: g        ხლება მის ყმისა გმირისა,   მტერთაგან არ გმობილისა,
Verse: d     და   ღამე მოსრულნი სავაჭროდ   ვართო, დამთმობი ძილისა".


Strophe: 969  



Verse: a        გამოეგება დობილსა   ვაჭართა უხუცესია,
Verse: b        თქვა: "საკურნებლად სნეულთა   ზედან მოსულა მესია;
Verse: g        მათ ერთმანერთი კვლავ ნახეს,   ვითა და-ძმათა წესია,
Verse: d     და   ნახვა ვისიცა ვისა   სურს, ხლება ლხინს უამესია.


Strophe: 970  



Verse: a        შეყრით მიჰხვდა მათ სიამე,   წამ-ერთ დასა უალერსა,
Verse: b        მადლსა ჰკადრებს ძმას დობილი,   ძმად-ფიცს მისსა დასაჯერსა;
Verse: g        ვერ ძალ-ედვა მოშორვება   თვალთა მათთა მისსა მზერსა,
Verse: d     და   თქვა: "ნახულთა თვალით ჩვენით   უმჯობეს არს ყრმა-და-ბერსა".



Verse: n.a     შეყრით _ სადგომს B.
Verse: n.b     მადლსა ჰკადრებს _ მადლს ჰკადრებდა A.



Strophe: 971  



Verse: a        სადგომსა შეჰჴდეს ყმისასა   თავთა სავაჭროდ მჴმობელნი,
Verse: b     Page of Ms. D: 176    მუნ ერთად მყოფნი ქალ-ყმანი,   არვისგან დასაგმობელნი;
Verse: g        იდუმალ სინჯვენ მას ყმასა   მუნა ამბისა მცნობელნი,
Verse: d     და   მათ გული ეშყზედ ავაჭრეს,   არ ლარნი დასათმობელნი.


Strophe: 972  



Verse: a        პირს ჰაილი დაებურა   ქალსა, ვითა მზეს ღრუბელი,
Verse: b        მისმან შუქმან გაანათლა   რაზომც იყო ღამე ბნელი,
Verse: g        მჭვრეტთა პირსა შეაყენა   ღაწვთა სხივი, კაცთა მკვლელი,
Verse: d     და   დაწვის მჭვრეტნი მისით ეშყით,   რადმცა ვისგან დასანელი.



Verse: n.a     დაებურნეს ABCD.
Verse: n.g     შეაყენის BCD; სხივნი ABCD.



Strophe: 973  



Verse: a        ჰაილსა გარე მის მზისა   შუქი მიდამო კრთებოდა,
Verse: b     Page of Ms. C: 52     გმირი, მის მზისა მჭვრეტელი,   ვით რეტი, განცვიფრდებოდა;
Verse: g        რა რომე ჰქონდა სავაჭრო   მზესა, ყმა მიუხვდებოდა,
Verse: d     და   გული ეშყზედა ავაჭრეს   მათი, რაზომცა ბნდებოდა.


Strophe: 974  



Verse: a        ყმა იტყვის: "მივჰხვდი წადილსა,   გულო აწ გაიხარეო!
Verse: b        მას ვახლავ, ვისთვის აქამდის   თავი ნადირთან ვარეო,
Verse: g        პირის-პირ მჯდომსა გიგონებ,   ვინ მზესა დავადარეო,
Verse: d     და   ნაცვლად მომეცა სიამე,   რაზომცა ცრემლი ვშარეო".



Verse: n.a     მიხუდი A.
Verse: n.d     მამეცნეს A; რაზომცა _ რაც თუალთად A; ცრემლი _ სისხლი BC.



Strophe: 975  



Verse: a        სხდეს ქალ-ყმანი სამნი ერთად,   არვინ იყო მათგან კიდე,
Verse: b        რაცა მათ ქნეს ანუ რაც თქვეს,   იყვნეს მისი არ დამრიდე;
Verse: g        მზემან ჰკადრა საუბარი   ტკბილი, მისი დასამშვიდე:
Verse: d     და   "ეგზომ შენსა სიყვარულსა   გნუკევ, რომე არ დამგმიდე".


Strophe: 976  



Verse: a        ჰკადრა: "მესმა ქება შენი,   ხლება ამად მოვიწადე,
Verse: b     Page of Ms. A: 129     გული მწევდა შენკენ ამად,   ვეჭვ, ღმერთს ჩემთვის დაებადე;
Verse: g     Page of Ms. B: 13     გკადრებ ფიცსა ზენაარსა,   იდუმალი გამიცხადე:
Verse: d     და   ვინ ხარ გვარად, ვის ჰპატრონობ?   სიტყვა ამად გამიკვლადე".



Verse: n.b     მწევდა _ მზევდა ABCD. ამად ვეჭვ _ ვითმცა ქმრად A.
Verse: n.d     ვინ გპატრონობს A.



Strophe: 977  



Verse: a        "გული გულს იცნობს, მიჯნურთა   ეშყი არს არ სამალავი,
Verse: b        მე შენად ცნობად მოსრულ ვარ,   გახლავ თავისა მკრძალავი;
Verse: g        არა ხარ, გატყობ, ვაჭარი,   ვაჭრულებ ცხენთა მლალავი,
Verse: d     და   თუცა მეფე ხარ, რად არ   გყავს შენ სპანი დაუთვალავი"?



Verse: n.g     ვაჭრულად A.



Strophe: 978  



Verse: a        "სწადს თუ ცნობა ჩემი მზესა,   მე ვარ გორჯასპ ზაულელი,
Verse: b        მიჩანს ქვეყნად მტერნი, ვითა   ხვადსა ლომსა ძუი მელი;
Verse: g        სპა მყავს გმირნი ზაულელნი,   უთვალავი მტერთა მსრველი,
Verse: d     და   მესმა ქება მზისა, ამად   გზა მივლია ერთი წელი".



Verse: n.g     ვითმცა A.



Strophe: 979  



Verse: a        "გკადრო ჩემი ყველა წვრილად,   არად მინდა ამად ფიცი,
Verse: b        სრულად ქვეყნად მეფედ მსხდომნი   ჩემად ყადრად არვინ ვიცი;
Verse: g        მახლდეს ჰინდთა დიდებულნი,   ხან მივსცი და ხან მოვიცი,
Verse: d     და   ვბურთობდი და ვნადირობდი,   შინ სალხინოდ შემოვიქცი".



Verse: n.b     სრულა BC.



Strophe: 980  



Verse: a        "მე ესრეთ მქონდა სიამე,   კვლა მათთან ლხინსა ვზმიდია,
Verse: b        მტერნი მმონებდეს გაკრძალვით,   მათგან არ მქონდა რიდია;
Verse: g        თუ ვნახი მწყრალნი ლომ-ვეფხი,   იგიცა დავამშვიდია,
Verse: d     და   მტერს თავსა ვჰკვეთდი, მოყვასსა   ჩემგან სძეს ვალი დიდია".



Verse: n.d     მეყვესთა ვალი სძეს ჩემგან დიდია A.



Strophe: 981  



Verse: a        "მტერისა ბრძოლა ლაშქრითა   არ არის ჩემი წესია,
Verse: b        მე სხვა მებრძოლი არა მგავს,   ვით კაცთა ვისმცა მესია,
Verse: g        რომ მარტო ვხოჭდე სახელსა,   ჩემთვის ეს უამესია;
Verse: d     და   რა რომე გკადრე, უთუოდ,   ჩემი ამბავი ესია".



Verse: n.b     კაცსა D. ვისმცა _ ვითმცა BC, ვისმე D.
Verse: n.g     ეს ჩემგან უამესია A.



Strophe: 982  



Verse: a        თქვა: "ცნობა მწადდა მაგისი,   რომე მიბრძანე ენითა,
Verse: b        აწ სიხარულსა მივეცი   ამა ამბისა სმენითა;
Verse: g        არა ჴამს მალვა საქმისა,   კეისარს ეაჯენითა,
Verse: d     და   კვლა მოგხვდეს ნაცვლად სიამე,   რაზომცა ისაჯენითა".



Verse: n.a     მაგისა A.
Verse: n.b     ამა _ მუნა ABCD.
Verse: n.g     იაჯენითა ABCD.
Verse: n.d     მოგუხუდეს ABC.



Strophe: 983  



Verse: a        "კეისარს ჰკადრე, რაცა გწადს,   ხვალ თავი მისკენ არეო,
Verse: b     Page of Ms. C: 53     რა რომე გკადროს, მაცნობე,   მან ტკბილი ანუ მწარეო;
Verse: g        თავსა პატრონად ნუ იჴმობ,   ვაჭართა დაედარეო,
Verse: d     და   რაცა მე გკადრო, იგი   ქენ, კვლა საქმით მომიჴმარეო".



Verse: n.b     გკადრო B; მან _ მუნ B.



Strophe: 984  



Verse: a        გული მისცეს ერთმანერთსა,   სიყვარული დაიმტკიცეს,
Verse: b     Page of Ms. A: 130     რომ არ ეგმო ერთმანერთი   მუნ ქალ-ყმათა ამად ფიცეს;
Verse: g        გაანათლეს შუქით ღამე,   მზებრ ნათელი მათ გაიცეს,
Verse: d     და   ერთად შეკრბეს მზე და მთვარე,   მიკვირს, რადმცა არ გაიცეს?



Verse: n.b     ქალყმანი BC.
Verse: n.d     სადმცა _ რომე BC.



Strophe: 985  



Verse: a        მზემ ივაჭრა გული მისგან,   ყმას დაუგდო ეშყი ფასად,
Verse: b        გულმან ეშყი მოივაჭრა,   მან მოიგო ერთი ასად;
Verse: g        მათ ივაჭრეს რა საუნჯე,   მუ ენახნეს თვალთა სხვა სად?
Verse: d     და   მზემან შუქი მოაშორვა,   მთვარე დარჩა ამად ნასად.


Strophe: 986  



Verse: a        წავიდა, დარჩა უსულო   გვამი მის ყმისა ჯანისა,
Verse: b     Page of Ms. B: 14     მკვდარს დაემსგავსა იგი ყმა   უმისოდ, თქვი, თუ ან ისა;
Verse: g        მიკვირს, ვით გასძლო მის მზისა   გაყრა, ვერ ხლება წამისა?
Verse: d     და   სოფელს მოშორდა, არვისი   მას სათნო ჰქონდა დრამისა.



Verse: n.b     სთქვი A.



Strophe: 987  



Verse: a        ღამე დილამდის იგონებს,   წუხს, ოხრავს, ახავს ჭმუნვებით:
Verse: b        "ხვალ კეისარსა ვეახლო,   ვეჭვ, რომ არ ვეძაბუნებით;
Verse: g        ვინ რომე მწადდეს სამოყვროდ,   მისგან არ დავიწუნებით,
Verse: d     და   ცად მზე ვერ მეტყვის უარსა,   თუ შერთვა მწადდეს გუნებით".



Verse: n.b     ვიახლო ABCD.
Verse: n.d     შერთვა-მისი BCD.



Strophe: 988  



Verse: a        დილა გათენდა, შეამკვეს   მუნ საუნჯეთა ხონები,
Verse: b        თვალ-მარგალიტი, გოარი,   ჴელმწიფეთ მოსაწონები;
Verse: g        კვლა სტავრა, ნახლი, ატლასი,   სხვა, კაცთა არ ნაქონები,
Verse: d     და   კეისრის კარსა ვაჭრულებრ   მიდგა, შეგზავნა მონები.



Verse: n.d     ვაჭრულად A.



Strophe: 989  



Verse: a        დილას იჯდა კეისარი   სასამართლოდ, ჯართ იჴმობდა,
Verse: b        გარ-ეხვივნეს დიდებულნი   მისნი სრულად, ვინცა ჰყმობდა;
Verse: g        ნახეს ტურფა დიდ-ვაჭარი,   რომე კაცი ვერ იცნობდა,
Verse: d     და   მას აქებდა სრულად ჯარი,   მუნ მათგანვე არვინ ჰგმობდა.



Verse: n.g     დიდვაჭარნი B.



Strophe: 990  



Verse: a        სხვა არ ენახნეს მისებრი,   მათ ამად ეუცხვებოდეს,
Verse: b        ვინ რომე ნახის იგი ყმა,   გაყრა არ მოუნდებოდეს;
Verse: g        გარ-ეხვევოდეს, მის ყმისა   სისრულე ეკვირვებოდეს,
Verse: d     და   გმირსა ამსგავსეს ვაჭარი,   სხვას რასმცა მიუხვდებოდეს?



Verse: n.a     სხვა _ კვლავ ABD.



Strophe: 991  



Verse: a        ყმას სინჯევდეს გაკვირვებით,   მოაშორვეს არ თუ თვალი,
Verse: b        შინათ იჴმეს მეფეს წინა,   ყმას მიუძღვა ხოჯა ლალი;
Verse: g        მას შეხედა კეისარმან,   გმირს ამსგავსა მიმავალი,
Verse: d     და   ყმამან უძღვნა მას საუნჯე,   მარგალიტი, ტურფა ლალი.


Strophe: 992  



Verse: a        ყმა წინ წადგა, კვლა მისებრივ   თაყვანი სცა კეისარსა,
Verse: b     Page of Ms. A: 131     ესალამნის ტურფა ქცევით,   არ არცხვენდა მისსა გვარსა;
Verse: g        ყმისა ეგრე ტურფად ქცევა   მოეწონა სპას და ჯარსა,
Verse: d     და   მათ უბრძანა კეისარმან:   "არა ჰგავსო ყმა ვაჭარსა".



Verse: n.a     მისებრი A.
Verse: n.b     ესალამნეს ქცევით ტურფით A. მისთა A.
Verse: n.g     ეგრე _ ესრეთ A; მოეწონნეს ABCD.
Verse: n.d     მათ _ ყმათ ABD.



Strophe: 993  



Verse: a        კვლა კეისარმან პირის-პირ   უბრძანა ჯდომა გმირისა,
Verse: b     Page of Ms. C: 54     იყო სიმრავლე მდიდართა,   სალხინოდ სხდომა ჴშირისა;
Verse: g        სიმდიდრე, მათი ქველობა,   ყმამან არ გაიკვირისა,
Verse: d     და   უცხო თუ ნახის რაცაღა,   უვიცად არ უმზირისა.


Strophe: 994  



Verse: a        ყმანი ახლდეს კეისარსა,   დიდებულნი მრავალ-გვარი;
Verse: b     Page of Ms. D: 177    მუნ ქალისა მათხოვარნი   კაცნი იყვნეს ერთი ჯარი,
Verse: g        მეფეთ შვილნი, ტურფა სახით,   ყველა გმირთა დასადარი,
Verse: d     და   მაგრამ იყვნეს მათნი მჭვრეტნი   მუნ ვაჭრისა მაქებარნი.



Verse: n.b     იყვნეს _ ახლდეს ABCD.



Strophe: 995  



Verse: a        კვლა ჩაშნაგირთა მიიღეს   სუფრა წინაშე მეფისა,
Verse: b        სავსე ხონებით ჭამადნი   მიაქვს მსახურთა სეფისა;
Verse: g        კვლა საყიანთა მიიღეს   ღვინო, მომცემი ქეფისა,
Verse: d     და   შეიქნა სმა და გაისმის   ჴმა ჩანგისა და დაფისა.



Verse: n.a     ჩაშნიგირთა AD.
Verse: n.g     მამცემ A.



Strophe: 996  



Verse: a        სვეს ღვინო, წართეს, იამეს,   რაც რომ მათ იამებოდა;
Verse: b     Page of Ms. B: 15     ყმას უალერსა მეფემან,   მით გული დაედებოდა.
Verse: g        მას ახლოს ახლდა იგი მზე,   ვისთვის რომ გული ბნდებოდა,
Verse: d     და   სარკმლით უჭვრეტდა ყმასა   მზე, ის უფრო მისთვის კვდებოდა.



Verse: n.d     უჭვრეტდა _ უმზერდა BC; ყმასა მზე _ იგი მზე A.



Strophe: 997  



Verse: a        ყმას უელვა პირი მზემან,   თვალსა მისებრ რამც ენახა?
Verse: b        მან შეხედა, ნახა ოდეს,   გულსა ხატად გამოსახა;
Verse: g        "სმა მინდაო დოსტაქნისა",   კეისარსა გაეძრახა;
Verse: d     და   მას იამა მისგან თქმული,   არ თუ პირი მოემჭახა.



Verse: n.g     დოსტაქნითა A; გაეძახნეს BC.
Verse: n.d     რითმა არის "ხნეს" ABCD.



Strophe: 998  



Verse: a        კვლა ბრძანა თუ : "მოიღეთო   დოსტაქანი უთრუთისა,
Verse: b        ვინ რომ იყო თავ-საჩინო   გმირთა შიგან კაცი ღვთისა,
Verse: g        მაქვსო უცხო მისეულად   შენახული მრავალ-წლისა";
Verse: d     და   ჰკადრა ყმასა კეისარმან:   "გმირმან ღვინო ამით სვისა".



Verse: n.b     თავსაჩენი A, გმირსა BC.
Verse: n.d     ჰკადრა ყმამა კეისარსა გმირმა BC.



Strophe: 999  



Verse: a        მეფემ ბრძანა, საყიანთა   ყმას მიართვეს იგი თასი,
Verse: b        მას თასშიგან ჩავიდოდა   წონით ღვინო ასი კრასი;
Verse: g        ჰკადრა: "პირველ მათ უბოძე,   რომე გახლავს ყმა ათასი;
Verse: d     და   ვინ არს კაცი მისი მსმელი,   მებრძოლთ მძლეა ანუ ნასი?"



Verse: n.b     ღვინო _ ლიტრა A.



Strophe: 1000  



Verse: a        კვლა მიართვეს მეფეთ შვილთა   ღვინით სავსე დოსტაქანი,
Verse: b     Page of Ms. A: 132     სამი, ოთხი ვერ იმაგრებს,   ეზიდების თასსა რვანი;
Verse: g        ერთსა სმიდეს სრულად ჯარი,   მუნა მსხდომნი იყვნეს რანი,
Verse: d     და   მათ ვერ შესვეს იგი თასი,   მოეჴმარნეს მათნი ყმანი.



Verse: n.a     შვილსა A.



Strophe: 1001  



Verse: a        მიჰხვდა რიგი ოდეს გმირსა,   მას მიართვეს თასი სავსე;
Verse: b        ჴელთ აიხვნა დოსტაქანი,   ბრძანა: "სხვამცა ვინ ვითავსე?"
Verse: g        თქვა თუ: "მზეო მომეახლე,   მთვარე მცხრალი აწ გამავსე,
Verse: d     და   ვსვამ ამ თასსა მისის ეშყით,   ვინ რომ მზესა დავამსგავსე".



Verse: n.d     მისის _ ვისის A.



Strophe: 1002  



Verse: a        მან შეხედა მზესა მჭვრეტსა   და დალოცა კეისარი,
Verse: b        სწრაფად შესვა დოსტაქანი,   სხვად არ იყო მოუბნარი;
Verse: g        კვლა სხვა ღვინო მოითხოვა,   ყმას უჭვრეტდეს სრულად ჯარი,
Verse: d     და   ზედი-ზედ სვა სამი თასი,   ის სხვისა არს მემუდარი.



Verse: n.a     შეხედნა BC. და _ კვლა ABCD; დალოცნა BC.
Verse: n.g     "ყმას" არაა BC-ში.
Verse: n.d     და _ კვლა ABC.



Strophe: 1003  



Verse: a        დადგა წინაშე მეფისა   თასი, მათ ეკვირვებოდა,
Verse: b     Page of Ms. C: 55     მუჴლ-მოყრით მჯდომი წინაშე   სხვასა თასს ეაჯებოდა:
Verse: g        "ესე ვსვი, კვლაცა სხვას დავლევ,   რა რომე მე მომხვდებოდა";
Verse: d     და   ყმამან რაც ჰკადრა მეფესა,   მისგან მას იამებოდა.


Strophe: 1004  



Verse: a        მას დღეს ასრე, რომე გკადრე,   სვეს, წართეს და ლხინნი ნახნეს,
Verse: b        ესაყვარლნეს ერთმანერთსა   და სხვაფერად არ იძრახნეს;
Verse: g        სმა გათავდა, განსასვენად   კვლა სადგომნი მათ მონახნეს,
Verse: d     და   მჭვრეტთა მისთა მას დღეს ყმისა   ქება თქვეს და არ უძრახნეს.



Verse: n.a     წართეს და-მათებრივ A.
Verse: n.b-g     ტაეპები ერთი მეორის ადგილასაა BC-ში.
Verse: n.b     და _ კვლაცა ABCD.
Verse: n.g     განსასვენლად BC.



Strophe: 1005  



Verse: a        მას ღამეს მოისვენებდეს,   ვითცა წესია მთვრალისა;
Verse: b        დილა გათენდა, მძებნელი   მოვიდა ხოჯა ლალისა,
Verse: g        მივიდა, ჰკითხა, უამბო   მეფეს ნახული თვალისა:
Verse: d     და   "ვეჭვ, რომ არ იყოს ვაჭარი,   მათხოვარია ქალისა".



Verse: n.a     ვითაც BC.



Strophe: 1006  



Verse: a        მეფემ უბრძანა: "იგი ყმა   არსო დღეს ჩემი წვეული,
Verse: b     Page of Ms. B: 16     მაქვს გულსა კარგი ურიცხვი   მე მისთვის გამორჩეული;
Verse: g        მას იქს, რაც ვჰკადრო უთუოდ,   არს თუ არ ჭკუა-ბნეული";
Verse: d     და   ბრძანა: "უამბე მას ყმასა   წყალობა აწ ჩემეული".



Verse: n.b     გულსა _ გულშიგ A.



Strophe: 1007  



Verse: a        მივიდა და ლალი ჰკადრა,   რაცა ბრძანა კეისარმან;
Verse: b        მადლი ბრძანა კეისრისა   მან არვისგან დასადარმან:
Verse: g        "ვარ გამთავე ბრძანებისა,   დღეს საქმე ცნას ჩემი ჯარმან";
Verse: d     და   ეგულების ხლება მზისა,   აიტანა მისმან ზარმან.


Strophe: 1008  



Verse: a        მოეკაზმა კვლაცა გმირი,   ტანს ჩაიცვა ფალავნური,
Verse: b     Page of Ms. A: 133     სჯობს ყოველთა მისთა გვართა,   მტერზედ მსწრაფლად მინაშური;
Verse: g        ჴელთ აიხვნა მძიმე ლახტი,   ძროხის სახე ჰინდუსტნური,
Verse: d     და   მას დღეს მისთა ახლოს მჭვრეტთა   გარდებანნეს გულსა მური.


Strophe: 1009  



Verse: a        ყმა ეახლა კეისარსა,   ქებად მორთო მისთვის ენა,
Verse: b        კვლაცა გმირმან მისის მისვლით   სრა-საჯდომი დააშვენა;
Verse: g        მჭვრეტთ იამეს ხლება ყმისა,   არ თუ შექნეს ნახვით წყენა,
Verse: d     და   გულს რაც ედვა საიდუმლო,   ცხადად უნდა გამოჩენა.



Verse: n.a     იახლა ABCD.
Verse: n.g     იამნეს BCD: მჭურეტთ იამა მისი ხლება არ თუ ნახვით შექნეს წყენა A.
Verse: n.d     გულს რა ედვა საიმედო BC.



Strophe: 1010  



Verse: a        ყმასა ჰკადრა კეისარმან:   "აწ შენი ვარ მემუდარე,
Verse: b        ვინ ხარ გვარად, ვის გამსგავსო,   კაცთა ვითმცა დაგადარე?
Verse: g        ლხინად მჩანსო შენი ხლება,   არ თუ გულსა შემომყარე,
Verse: d     და   მოგცე მათი პატრონობა,   ვინ რომ მყმობენ შინ თუ გარე".



Verse: n.b     ვითმცა _ რადმცა BC.



Strophe: 1011  



Verse: a        ყმამან უთხრა: "რამცა გკადრო?   ვარ მეფისა მაქებარი,
Verse: b        ვარ ვაჭარი ზაულელი,   გკადრე, ეს არს ჩემი გვარი;
Verse: g        ყმა ვარ მისი, რომე ქვეყნად   არვინ არის მისი დარი,
Verse: d     და   აქვს ჰინდი და ჩინ-მაჩინი   მას უკლებლად, მთა და ბარი.



Verse: n.g     არვინ _ არვით A; ქუეყნად რომე BC.



Strophe: 1012  



Verse: a        "მესმა, ჰყავს ქალი მეფესა,   უწყალოდ კაცთა მსრველია,
Verse: b        მას მშვილდი აქვსო სადაოდ,   მოწევა მისი ძნელია;
Verse: g        ვინ მოსწევს მშვილდსა, რაცა სწადს,   იგი მზე მისი მქნელია,
Verse: d     და   ვინ რომ ვერ მოსწევს მას მშვილდსა,   მისიც სხვათაებრ მკვლელია".



Verse: n.d     მისიცა ABCD; სხუათებრ A.



Strophe: 1013  



Verse: a        კეისარს წინა მოსრულ ვარ   საცდელად მისვე დავისა,
Verse: b        ვარ შეყრის მდომი მის მზისა,   ანუ მიმცემი თავისა,
Verse: g        მისი რომ ჩემებრ კაცთა კლვა   მრავალთა არა ჰგავისა,
Verse: d     და   თქმულა: წესია სიკვდილი   კაცისა დამნაშავისა".



Verse: n.a     მასვე ABCD.



Strophe: 1014  



Verse: a        ყმას კეისარმან უბრძანა:   "რად ხარო მკვლელი თავისა,
Verse: b        თვით ვინ არს ქვეყნად სულდგმული,   გამთავე ამა დავისა?
Verse: g        თქმულა: ეშმაკთა დარია   ყოველი მქნელი ავისა,
Verse: d     და   ვის აჴსოვს დათვლა ვარსკვლავთა,   ბრჭყალით უჭრია ქვა ვისა?


Strophe: 1015  



Verse: a        "ოდეს გნახე ჩემად სტუმრად,   მაქვს მე შენი სიბრალული,
Verse: b        არსო შენგან დასაჯერი,   რაცა გკადრე ჩემგან თქმული:
Verse: g        მოგცე ჯართა თავადობა,   გკადრო ამად ფიცი სრული,
Verse: d     და   გიძღვნა საყმოდ, მეხარაჯედ   მისრელნი და დიმიშყული".



Verse: n.d     მეხარაჯე BC.



Strophe: 1016  



Verse: a        ჰკადრა: "დამიც ამად თავი,   მას მე ვინმცა დამიშლისა?
Verse: b     Page of Ms. A: 134     ცან მართალი, მისად შეყრად   გზა მივლია ერთის წლისა;
Verse: g     Page of Ms. B: 17     მაქვს ნაღველი აწ მას აქეთ   არ თემისა, არ სახლისა,
Verse: d     და   რომე მისთვის ჭირი ვნახე,   კაცი ენით ვით დასთვლისა"?



Verse: n.g     ნაღველი _ სინაღვლე A.



Strophe: 1017  



Verse: a        "მისი მქნელი ვარ, რა რომე   თქვენ დაგიც ჩემთვის პირობა,
Verse: b     Page of Ms. D: 178    ვინ რომე იგი ათაოს,   გამოჩნდეს მისი გმირობა,
Verse: g        მზე მიჰხვდეს, ნაცვლად ჭირისა _    სრულად ქვეყნისა მირობა;
Verse: d     და   ვერა ქნას, მიჰხვდეს სიკვდილი,   მეყვისთა დაუტირობა".



Verse: n.a     დაგიც ჩემთვის _ ჩუენთვის დაგიც A. დაგიც ჩვენთვის D.
Verse: n.d     სიკუდილსა BD; დაუტირობა _ არ დატირობა A.



Strophe: 1018  



Verse: a        ყმას უბრძანა კეისარმან:   "გკადრე შენთვის ყველა კარგი,
Verse: b        რა რომ მესმის შენგან თქმული,   ის არვისთვის არ არს ვარგი;
Verse: g        თქმულა: "სიტყვის გაგონება   არს ჭკუისა ერთი დარგი",
Verse: d     და   განიმზადე საკლად თავი,   ოჴრად გრჩების ყმა და ბარგი".


Strophe: 1019  



Verse: a        გათენდესო დილა ოდეს,   ამად დადვეს პაემანი,
Verse: b        მათ უმძიმდა, ვის რომ ესმნეს,   მცნობნი იყვნეს ყმისა რანი:
Verse: g        "ნუ თუ მზემან აწ უწყალოდ   გმირი მოსრას, ვითა სხვანი?
Verse: d     და   ყმა მოისრას მისის ჴელით,   საქმე იქნას არა გვანი".


Strophe: 1020  



Verse: a        ყმა წავიდა სადგომთაკენ   არ პირ-ქუში, მხიარული,
Verse: b        ის მიიმღერს, ლექსად იტყვის:   "გამიმთელდა აწღა წყლული;
Verse: g        მიჩანს ლხინთა უამესად   მე სიკვდილი მისეული,
Verse: d     და   მომკლას ანუ მიამაროს,   ვახლავ მისთვის დაკარგული".


Strophe: 1021  



Verse: a        ოდეს მივიდა სადგომსა,   მას მონა დახვდა მდგომარე,
Verse: b        ჰკითხა: "ვინ ხარო?", მან ჰკადრა:   "იგიო, რომ ხარ მდომარე;
Verse: g        მისი ვარ, ვინ რომ მზეთა მზედ   მეფედ ტახტზედ არს მჯდომარე,
Verse: d     და   ოდენ აქ გახლდა სავაჭროდ,   მან დააშვენა რომ არე".



Verse: n.b     იგიო რომ _ იგი ვისი A.
Verse: n.d     გახდა ABCD.



Strophe: 1022  



Verse: a        "ამად გახლავ მონა თქვენი,   რომ ამბავსა თქვენსა ველი,
Verse: b        ცნან ოდესცა თქვენი მოსვლა,   გეახლების კვლა გამზრდელი;
Verse: g        შეიყრებით ორნი ერთად,   გაადვილდეს საქმე ძნელი,
Verse: d     და   მართებს, რომე, რაცა ჰკადროს,   გმირი იყოს მისი მქნელი".



Verse: n.a     თქვენი... თქვენსა _ შენი... შენსა BD.



Strophe: 1023  



Verse: a        გამზრდელს აცნობა მონამან   კვლა სადგომს მისვლა გმირისა,
Verse: b     Page of Ms. C: 56     მან ქალსა ჰკადრა ამბავი,   არ იყო მთქმელი ძვირისა;
Verse: g        უბრძანა: "წადი, ყმას ჰკადრე _    ხარ გარდუჴდელი ჭირისა,
Verse: d     და   ხვალ მიდი, სთხოვე ბორჯალი   მეფეს ამ ერთის კვირისა".


Strophe: 1024  



Verse: a        "არს ჩემი მშვილდი რკინისა,   მისი მოწევა ძნელია,
Verse: b     Page of Ms. A: 135     უბრძანებ _ შექნას სხვა მშვილდი,   ვინ რომე მშვილდის მქნელია,
Verse: g        გაგიადვილებ საქმესა,   არს ღმერთი შენი მჴსნელია";
Verse: d     და   ფიცხლად მივიდა გამზრდელი,   არს ბრძანებისა მთქმელია.



Verse: n.a     მოწევა _ მოზევა BC.
Verse: n.b     შეიქს სხუა მშვილდსა A; შექნან BC.
Verse: n.d     ფიცხლა BC, ფიცხლავ D.



Strophe: 1025  



Verse: a        ყმამან მზისა ბრძანებასა   მადლი ჰკადრა, არ უძრახა:
Verse: b        "ვჰფიცავ შენსა სიყვარულსა,   რომე გულსა ჩამესახა,
Verse: g        ქვაცა იყოს მშვილდად, მოვსწევ,   ოდეს თვალმან ჩემმან გნახა,
Verse: d     და   მაგრამ რა ვქნა, მანობამდის   რომე გნახო, ახ, ვა, ახა"!?



Verse: n.d     რომ ვნახევდე ახ ვაი ახა A.



Strophe: 1026  



Verse: a        "სურნელო, მუშკო, ამბარო,   ალვისა ნორჩო და ხეო,
Verse: b     Page of Ms. B: 18     მაშინვე დამწვი, რომ ვნახე   მე შენი მზეებრ სახეო;
Verse: g        ხლებით წამართვი გონება,   გაყრით ვუშე და ვახეო,
Verse: d     და   მე, შენთვის მკვდარი, კვლავ მომკალ,   გულსა ლახვარი მახეო".


Strophe: 1027  



Verse: a        "მე მომეძულა ნახვითა   შენით ყოველი ნახული,
Verse: b        გული წამიღო ცნობითურთ   სევდამან შენმან და სული;
Verse: g        მაქვს შენი სახე მას აქეთ   გულს ხატად გამოსახული,
Verse: d     და   მომკალ და აწღა გეწყალვი   მე შენთვის ასრე გასული".



Verse: n.a     მომეძულნეს ABCD; შენი A.
Verse: n.g     მაქვს _ თქუეს BC.



Strophe: 1028  



Verse: a        "აწ მაქვს შენი სიყვარული   გულსა ჩემსა დამალული,
Verse: b        ოდეს მესმა ქება შენი,   ვარ მას აქეთ დაკარგული,
Verse: g        არვინ მიყვარს შენგან კიდე,   ამად გკადრო ფიცი სრული,
Verse: d     და   ვიყავ მზისა მაძებარი,   არ მომსვლია თვალთა რული".


Strophe: 1029  



Verse: a        "ხვალ გათენდეს დილა ოდეს,   მე ვეახლო კეისარსა,
Verse: b        მას გამოვსთხოვ ჩემსა მკვლელსა,   რომე ვნახავ მზისა დარსა,
Verse: g        ვისთვის ვკვდები, მას ვეახლო,   მას ვუჭვრეტდე მოუბნარსა,
Verse: d     და   ვნახო, თუმცა მშვილდს ვერ მოვსწევ,   მოვაყივნებ ჩემსა გვარსა".



Verse: n.a     მე _ მსწრაფლ A.



Strophe: 1030  



Verse: a        "გნუკევ, თუ გკითხოს მეფემან,   არ ჰკადრო ნახვის უარი,
Verse: b        ვინ იცის, რა ქნას სოფელმან,   მატყუარი და ცრუ არი;
Verse: g        ხვალ შენი გაყრა ვერ ძალ-მიც,   მე გკადრო არ ნატყუარი,
Verse: d     და   ძალს მიჯნურთაგან ნება   სჯობს, თვარ გამოჩენის დრო არი".



Verse: n.b     ვინ იცის _ რა ვიცით BCD
Verse: n.g     მე მკადრა _ ვერ გადრო BC.



Strophe: 1031  



Verse: a        ყმამან დაჰვედრა გამზრდელსა   კვლა მისგან ნაუბარია:
Verse: b        "ღმერთიმც არს ჩემზედ წყალობით,   მზე ვნახო ჴმა-ნარნარია,
Verse: g        რაცა ხვალ მე ვქნა, მუნ მჭვრეტი   მით გავაკვირვო ჯარია,
Verse: d     და   ვათაო თქმული მეფისა,   შევიპყრა მზისა დარია".



Verse: n.b     ღმერთი A.
Verse: n.g     მით _ მე A.



Strophe: 1032  



Verse: a        კვლა გათენდა დილა ოდეს,   ტანს ბაბრაბი მან გაიწყო,
Verse: b     Page of Ms. A: 136     წელს გაირჭო მძიმე ლახტი,   მალ-ქამანდი შემოიწყო;
Verse: g        თქვა: "რაც მართებს გვარსა ჩემსა,   ქნა საქმისა აწ დავიწყო,
Verse: d     და   კვლა ნება ვქნა მეგობართა,   მტერს სიცოცხლე დავავიწყო".



Verse: n.b     ქამანდრის A.
Verse: n.g     თქვა-რა რომ BCD.



Strophe: 1033  



Verse: a        მეფისა კარსა ამაყად   მივიდა გმირი არ ავი,
Verse: b     Page of Ms. C: 57     შეჰჴდა უწვევრად სეფესა   საქმისა დაუზარავი;
Verse: g        კეისარს ჰკადრეს: "მოვაო   გმირი, მტერთ სისხლთა მშარავი";
Verse: d     და   თქვა: "გავაცხადო ნამალი,   საქმე ვქნა არ ნაჭორავი".



Verse: n.d     გავაცხადნე ABCD.



Strophe: 1034  



Verse: a        გმირი, მისკენ მიმავალი,   ოდეს ნახა კეისარმან,
Verse: b        ის შეშინდა მისით ნახვით,   აიტანა მისმან ზარმან;
Verse: g        მიეგებნეს კვლა თავმდაბლად,   თაყვანი სცეს მისმან ჯარმან,
Verse: d     და   მათ უბრძანა ყმამან მადლი,   გმირმან, ტკბილად მოუბარმან.


Strophe: 1035  



Verse: a        ტახტი აჩვენეს საჯდომად   მას გმირს, არვისგან ძრახულსა,
Verse: b        მან დაავიწყა ყოველი   ნახული მისსა ნახულსა;
Verse: g        გმირი ქვეშ-ქვეშად იმზერდა,   ამსგავსეს გამონახულსა,
Verse: d     და   შიშითა მისით მჭვრეტელთა   ვერ ნახვენ თვალ-დაფახულსა.



Verse: n.a     უჩუენეს A.



Strophe: 1036  



Verse: a        კეისარს ჰკადრა: "მე თქვენი   აწ გავათავე ბრძანება,
Verse: b     Page of Ms. B: 19     აწ რაცა გწადდეს, ისი ვქნათ,   არა ჴამს დაყოყმანება;
Verse: g        კაცისა რაც არს წერილი,   იგივე მას ეზმანება,
Verse: d     და   საქმისა გაუბედავი   თვით არვინ არ იჴსენება.



Verse: n.d     თვით არვინ _ კაცი თვით A.



Strophe: 1037  



Verse: a        კვლაცა ჰკადრა კეისარმან   ყმას სადაო განაჩენი:
Verse: b        "კარს მიდგს მზისა მათხოვარნი,   მეფეთ შვილნი მოაჯენი;
Verse: g        რად არ გესმის სიტყვა ჩემი,   არ გაქვს თურმე თვალთა ჩენი,
Verse: d     და   ეშმაკს უძღვნი თავსა საკლად,   ქედსა შენსა სისხლი შენი"!



Verse: n.b     მიდგს _ მითქს A; მეფეთ შვილნიყველა მისნი BCD.



Strophe: 1038  



Verse: a        უბრძანა ვისმე მხლებელსა   ფიცხლად მოღება მშვილდისა,
Verse: b        ყმამან მისივე ბრძანება   თქვის და არ უკუწბილდისა.
Verse: g        ზოგჯერ გაუწყრის ჴელმწიფე   და ზოგჯერ დაუტკბილდისა;
Verse: d     და   ყმა მაგრად იდგა, ვითა   კლდე, არ თურე გაუცვლიდისა.



Verse: n.a     მხლებელთა A.
Verse: n.b     უკუწვილდისა BC.
Verse: n.d     მაგრა BCD.



Strophe: 1039  



Verse: a        მიართვეს მშვილდი მეფესა   საკლად მუნ ყმისა ჯანისა,
Verse: b        "ჰგავს იგი ცისა სარტყელსა",   იტყვი უცილოდ, ან ისა;
Verse: g        მოჰქონდა ათსა მამაცსა,   მეფე ყმას წინა გზანისა:
Verse: d     და   "სიკვდილს მიეცი უცილოდ,   აწ რიგი მოგხვდეს ნანისა".



Verse: n.b     იტყვი _ იყვის BC.



Strophe: 1040  



Verse: a        წინ დაუდვეს ყმასა მშვილდი,   მნახველთათვის საზარელი;
Verse: b     Page of Ms. D: 179    ყმამან თქვა თუ: "მშვილდი წინ მიც,   მოსაწევლად ჩემგან ძნელი,
Verse: g     Page of Ms. A: 137     გამემარჯოს, რა სამუქფო,   ანუ სად არს ჩემი მკვლელი?
Verse: d     და   მშვილდს ვერ მოვსწევ, ფიცხლად მომკლავს,   წინ გზა მიცსო ერთობ გრძელი".



Verse: n.d     მიცსო _ გვიცო BC; ერთობ გრძელი _ ერთგან მვლელი D.



Strophe: 1041  



Verse: a        "ჴამს, ვისთვის ვკვდები, პირდაპირ   იჯდეს, მეიმედებოდეს,
Verse: b        ეგრეც უჭვრეტდეს, იახლოს,   ვინ ვისთვის რომე კვდებოდეს;
Verse: g        სიკვდილთა ნაცვლად რა მომხვდეს,   მით გული დამედებოდეს,
Verse: d     და   მაშინღა მოვკვდე, სიკვდილი   არ ცუდად წამიჴდებოდეს".



Verse: n.b     ეგრეც _ გვერდს D; ვისთვისვე D.



Strophe: 1042  



Verse: a        ჰკიდია ფარდა, მას უკან   ზის ქალი, ესმის ყურითა;
Verse: b        მამასა ჰკადრა: "რაცა თქვას,   ყმას მისთვის ნუ ემდურითა!
Verse: g        აღონებს თავსა, არ იდებს   სიკვდილსა, მომრჩეს თუ რითა?
Verse: d     და   სხვათაებრ მასცა თავს მოვსჭრი   მე ჴმლითა ეგვიპტურითა".



Verse: n.a     ზის _ მის B.
Verse: n.d     მე კვლა ABCD.



Strophe: 1043  



Verse: a        "რა რომ მოგიდვას, იგი ქენ,   ჭმუნვით დაცალე გულია,
Verse: b     Page of Ms. C: 58     პირის-პირ ვიყო მჯდომარე,   გათავდეს მისი თქმულია;
Verse: g        მაშინღა ჰკადრეთ სადავო   ყმას, მშვილდი ჩემეულია,
Verse: d     და   კვლა კაცთა მკვლელი მზა იყოს,   ცნას მისი აღსასრულია".



Verse: n.d     მზად D.



Strophe: 1044  



Verse: a        უბრძანა, დადგეს პირდაპირ   ტახტი თლილისა ლალისა,
Verse: b        შეამკვეს მისდა საკადრად   მუნა საჯდომი ქალისა;
Verse: g        მზე დაჯდა ტახტზედ საჩინო,   გამცვიფრებელი თვალისა,
Verse: d     და   მას არ მიაჩნდა შვიდნივე   მთიებნი დარად ჩალისა.



Verse: n.a     პირისპირ A.
Verse: n.b     მისდა _ მათდა ABCD; საჯდომი _ სასხდომნი A. საჯდომლად BCD.



Strophe: 1045  



Verse: a        ყმამან ნახა ოდეს პირ-მზე   ტახტზედ მჯდომი, მისი მკვლელი,
Verse: b        ჴელთ აიხვნა რკინის მშვილდი,   ცდად შეირტყა მისთვის წელი;
Verse: g        ჰკადრა: "მზეო, შენის ხლებით   გაადვილდეს საქმე ძნელი,
Verse: d     და   მაქვს ქორწილი ჭირთა ნაცვლად,   დღეს სიკვდილსა არ მოველი".



Verse: n.a     ოდეს-იგი A.



Strophe: 1046  



Verse: a        მუჴლ-მოყრილმან მათს წინაშე   მშვილდსა მედგრად წამოზიდა,
Verse: b     Page of Ms. B: 20     გატყდა მშვილდი სამგან-ოთხგან,   ყმასა ჴელზედ დაეკიდა;
Verse: g        პირს ჰკრა მშვილდი კეისარსა,   ვითა მტერსა წაეკიდა:
Verse: d     და   "გქონდა თურე რკინის მშვილდი,   ხოტბით თავი გაგედიდა".



Verse: n.d     გაგედინა B.



Strophe: 1047  



Verse: a        მან მოჰკიდა მზესა ჴელი,   ფიცხლად გავლო სრისა კარი;
Verse: b        შეეშინნეს მისთა მჭვრეტთა,   იმალვოდეს სრულად ჯარი;
Verse: g        ეტლზედ შესხდეს მზე და მთვარე,   სწრაფად გავლეს იგი შარი,
Verse: d     და   ხლება სწადდეს მათ არვისი,   მათეულნი არცა ლარი.


Strophe: 1048  



Verse: a        მათ გზანი გავლნეს, რაც ოდენ   დღე-ღამე გაევლებოდეს;
Verse: b     Page of Ms. A: 138     მაშინ კეისრის პატიჟნი   არვისგან დაითვლებოდეს.
Verse: g        მას ჯავრი ჰკლევდა, ჭმუნვიდა,   სევდით არ გაეძლებოდეს,
Verse: d     და   განცვიფრდის, დაბნდის, ემსგავსის   მას, რომე კაცი კვდებოდეს.


Strophe: 1049  



Verse: a        ვინ რომ ახლდეს მეფეთ შვილნი,   მათხოვარნი, კეისარსა,
Verse: b        მათ ჩაიცვეს ტანს აბჯარი,   ფიცხლად მიდგეს მეფის კარსა;
Verse: g        თქვეს: "ფარმანსა ვეაჯებით,   აწ გაუშვათ ჩვენ ის არსა,
Verse: d     და   მას ვაახლებთ მკლავ-შეკრულსა,   წავიტანთო თან არ ჯარსა".


Strophe: 1050  



Verse: a        მათ უბრძანა მადლი, კვლაცა   მათმან ქარმან ააჩქარა,
Verse: b        იჴმნა მისნი დიდებულნი,   კვლა სხვა ჯარი დაიბარა;
Verse: g        ტანს ჩაიცვა საომარი,   ფიცხლად ჯარი შეიყარა,
Verse: d     და   ყმას წაუდგა ზაულელსა,   მან სიცოცხლე გაიმწარა.


Strophe: 1051  



Verse: a        გმირსა, გზაზედ მიმავალსა,   თხა-კანჯარნი ენადირნეს,
Verse: b        გზის პირს ისხდეს ორნი ერთად,   წვადთა შეწვა დაეპირნეს,
Verse: g        ელაღობნეს ერთმანერთსა,   მათ იამნეს, არ იტირნეს;
Verse: d     და   შორით ასტყდა მტვერი ჯართა,   მათ ქოსთა ჴმა გააჴშირნეს.


Strophe: 1052  



Verse: a        ყმამან ქალს ჰკადრა სიცილით:   "ღამე ვნახეო ზმანებით,
Verse: b        ვნადირობთ, ჯოგი კანჯრისა   მომხვდესო არ გაქანებით;
Verse: g        მედგრად ავსწყვიტნე ყველაი   სიკვდილსა მისაგვანებით,
Verse: d     და   ზოგნი შევიპყრენ ცოცხალნი,   მათ წასვლად თავნი ვანებით.


Strophe: 1053  



Verse: a        "არ დამინდო კეისარმან,   მოვა ჩემად შესაპყრობლად,
Verse: b     Page of Ms. A: 139     მას შეურტყამს წელი ჩემთვის,   საკლად, არ თუ დასაწყობლად;
Verse: g     Page of Ms. C: 59     გული ჩემთვის სამესისხლოდ,   ენა მორთო დასაგმობლად,
Verse: d     და   ვარ გვარისა მომყივნელი,   თუ ან ერთი მომრჩეს მთხრობლად".


Strophe: 1054  



Verse: a        "ნუგეშის ღმერთი მართალთა   წყალობით შემხედველია,
Verse: b        ვის ღმერთი სწყალობს, მტერთაგან,   ცან, მისი ძლევა ძნელია;
Verse: g        არ ავნებს კაცსა მართალსა,   თვით სამართლისა მქნელია,
Verse: d     და   მზე გაანათლებს უკუნსა,   ღამე რაზომცა ბნელია".



Verse: n.b     ძლევა _ საქმე BC.
Verse: n.d     ბნელი _ ძნელი BC.



Strophe: 1055  



Verse: a        "მათ ჰყავს რაზმი მრავალ-კეცი,   ოდენ შენ ხარ ჩემი რაზმი,
Verse: b        ტანს ჩავიცვამ ჯაჭვ-ბაბრაბსა,   მათად საკლად მოვეკაზმი;
Verse: g        აწ გაჩვენო მათი საქმე,   ოდენ ერთი წამი დაზმი,
Verse: d     და   მათ ვატირებ მათთა ბედთა,   არ ვალხინებ, არცა ვაზმი".



Verse: n.a     ოდენ _ ოდეს A.
Verse: n.g     დაზმი _ რაზმი A.



Strophe: 1056  



Verse: a        ნახეს რაზმი, სიმრავლესა   მისსა ენით ვით დავსთვლიდე?
Verse: b     Page of Ms. B: 21     ჩნდა თვალითა მუნ ჯარისა   არ ბოლო და არცა კიდე;
Verse: g        ქალმან ჰკადრა: "ჟამიაო,   რომ საზავოდ მათკენ ჰვლიდე,
Verse: d     და   დაშვრნეს ამად მკლავნი, ოდეს   ერთი ბევრსა გამოსცდიდე".



Verse: n.d     დაშურნეს მკლავნი ომით ოდეს ერთი A.



Strophe: 1057  



Verse: a        ყმამან უთხრა: "ეჰა მზეო,   ეგე სიტყვა მკადრე ვითა?"
Verse: b        თქვა: "დამსვრისო ეგე საქმე",   გაიცინა მაღლის ჴმითა;
Verse: g        "რომე გკადრე ჩემად რაზმად,   დადეგ მაგრად ამ საქმითა,
Verse: d     და   ფიცხლად წავალ, კეისარსა   გვერთ გაახლებ მისის ყმითა".



Verse: n.g     მაგრად _ რამზად BC.
Verse: n.d     ფიცხლა BC; გვერც BC.



Strophe: 1058  



Verse: a        ესე თქვა და ცხენს დაუძრა,   მან წაიკრა ლახტსა ჴელი.
Verse: b        ჴმალ-კაპარჭი მოიმარჯვა,   გარდააცვა მშვილდს საბელი;
Verse: g        მათ ჴმა-მაღლად გაუძახა:   "გესმნეს, ვინ ხართ სპათა ქველი,
Verse: d     და   გმართებს უკან უკუქცევა,   მოგისაზრავს საქმე ძნელი".



Verse: n.g     გაუძახა _ გაეძახნა A, გაეძახნეს BC. გაეძრახნეს D.



Strophe: 1059  



Verse: a        "რა მიმაქვს თქვენი, რას მომდევთ,   ჩემთვის რა გაგიბედავთო?
Verse: b        ათას-ათასთა თქვენგანთა   შევებმი მარტო, მხედავთო?
Verse: g        ნუღარას ხანსა იყოვნით,   ვინ ჩემსა ომსა ჰბედავთო,
Verse: d     და   ღმერთი არს ძალი მართალთა,   წინ რად არ დაიხედავთო"?



Verse: n.b     ათას ათასსა A.
Verse: n.g     ჩემსა ომსა ვინ გაბედავთო BCD.



Strophe: 1060  



Verse: a        რა შეესმა კეისარსა,   მას მოედვა ცეცხლი ცხელი;
Verse: b        სპათ უბრძანა: "ვით გვძაბუნობს   ერთი ბილწი ზაულელი?
Verse: g        მის ბილწისა შესაპყრობლად   აწ შეირტყით, სპანო, წელი,
Verse: d     და   მიდით, გარე-შემოერტყით,   შეუკარით მჭიშნედ ჴელი".


Strophe: 1061  



Verse: a        "მის ყმისა სისხლი შემასვით,   დამჴსენით შეჭირვებასა";
Verse: b     Page of Ms. A: 140     არჩევდა კაცთა მამაცთა,   მათ შეასხემდა ქებასა:
Verse: g        "აწღა მიეცით საქმითა   ამით თქვენთავე ნებასა,
Verse: d     და   კვლა საბოძვრითა აგავსებ,   მიჰხვდეთ ლხინსა და შვებასა".



Verse: n.d     აგავსნე BC, აღგავსნე D.



Strophe: 1062  



Verse: a        ათასი კაცი მებრძოლი,   ომშიგან გამოცდილები,
Verse: b        მათ გაატანა საომრად,   ვინც იყვნეს მეფეთ შვილები;
Verse: g        ყმას შეუტიეს უშიშრად,   მისთვის იღრჭინნეს კბილები,
Verse: d     და   მათ შეეცვალა სამსალად   მათი სიცოცხლე ტკბილები.



Verse: n.g     იღჭინნეს B, აღჭინნეს C; კბილები _ ძბილები A.
Verse: n.d     შეუცვალნეს ABCD.



Strophe: 1063  



Verse: a        მათში გმირი წაერია,   კანჯრის ჯოგსა ვითა ლომი,
Verse: b     Page of Ms. C: 60     ჩამოყარა ჴმითა ჴაფით   მან ცხენისა ზურგზედ მსხდომი;
Verse: g     Page of Ms. D: 180    კაცი კაცსა შემოსტყორცის,   მათგან იყო ვინ მიმჴდომი,
Verse: d     და   ვერ მოურჩა ერთი მთხრობლად   მებრძოლთაგან კაცთა ტომი.



Verse: n.g     კაცი კაცსა ჰკრის მან მებრძოლთა ვინ რომ იყვნეს მუნ მიმჴდომი A.
Verse: n.d     მორჩა A.



Strophe: 1064  



Verse: a        მის გმირისა ბრძოლა მტერთა   ოდეს ნახა კეისარმან,
Verse: b        მას ეოცნეს მისი ომი,   ჭმუნვა შექნა მისმან ჯარმან;
Verse: g        კვლაცა რაზმსა შეუტია   მან არვისმან დასადარმან,
Verse: d     და   ჰკრა, მოკლა და ჩამოყარნა,   გლონის ჯოგი ვითა ბარმან.


Strophe: 1065  



Verse: a        სათკენ რომ გმირმან პირი ქნის,   ჯარი ზურგს შეასკვნიდისა,
Verse: b        ლახტით, ისრით და საგდებლით   ჰკრის, მოკლის, ჴელს უკრვიდისა;
Verse: g        ვის ჴმალი დაჰკრის მებრძოლთა,   ცხენ-კაცთა შუა სჭრიდისა,
Verse: d     და   მტერნი, მის ყმისა მჭვრეტელნი,   ყმას ქებას შეასხმიდისა.



Verse: n.a     ჯარი პირს შემოჰკვრიდისა BC, შემოსკვნიდისა D.
Verse: n.g     ვის რომ ჴრმალი სცის A.



Strophe: 1066  



Verse: a        ყმამან ნახა კეისარი,   ზურგ-შემოსკვნით ახლოს მივა,
Verse: b     Page of Ms. B: 22     მიიბრუნვა მისკენ ცხენი,   მსწრაფლ გაქუსლა, მიეწივა;
Verse: g        მას უყივლა: "შმაგო, ფლიდო,   აწღა გული ვისთვის გტკივა?
Verse: d     და   მომიბრუნდი, შემომები,   შენთვის რისხვა მოიწივა"!


Strophe: 1067  



Verse: a        მიეწურა გმირი ოდეს,   სარტყელს ჴელი ჩაუყარა,
Verse: b        მან მოჰჴლიჩა ცხენის ზურგით,   იგი ყრმასა დაადარა;
Verse: g        მიიყვანა, ვითა ჩჩვილი,   მისსა მზესა მიაბარა;
Verse: d     და   "რაცა გკადრე, ყველა ვქენო,   გავათავე აწ მუქარა".



Verse: n.a     მიეწურნეს ABCD.
Verse: n.b     მოჰჴლიჩჩნა BC.



Strophe: 1068  



Verse: a        მას დღეს გატყდა მისგან რაზმი   მრავალ-კეცი, ვითა ტევრი,
Verse: b        შაბაშ გმირსა, მარტო მისგან   დაძაბუნდა ერთი ბევრი;
Verse: g        მას არ ევნო მტერთა ლახვრით,   არც ახეწნეს ტანი მჭევრი,
Verse: d     და   არ უცდიდეს ერთმანერთსა   ჯარი მისგან მინადევრი.



Verse: n.d     არ უცდიდეს _ არ იცდიდეს AD.



Strophe: 1069  



Verse: a        ქალმან ყმასა ქება ჰკადრა,   მას რაზომი ეფერების:
Verse: b     Page of Ms. A: 141     "გმირო, შენგან აწ ნაქმარი   საქმე ენით ვით იქების?
Verse: g        რა თქვას მნახმან დასაჯერი,   ხოტბას კაცი ვით მიჰხვდების?
Verse: d     და   ვინ რომ მოგცა მკლავთ გაძლება,   ვეჭვ, რომ მასცა ეკვირვების".



Verse: n.a     რაზომცა BC.
Verse: n.b     იქების _ იქნების BC.
Verse: n.g     ხოტბას _ ხოტბა AD, ხოტბო BC. მნახმან _ კაცმანBCD.



Strophe: 1070  



Verse: a        რას ვაგრძელებ? გმირმან მეფე   მზეს მიართვა შეჭირვებით,
Verse: b        მუნ მიეცნეს სიხარულსა   ერთმანერთის კვლაცა ხლებით;
Verse: g        იტირა და აატირა,   თვალთათ ცრემლი აღსავსებით,
Verse: d     და   მზემან ჰკადრა მადლი ღმერთსა,   "აწღა ვიყვნეთ გულ-დადებით".



Verse: n.b     კვლაცა _ კოცნა BC.



Strophe: 1071  



Verse: a        ჰკადრა: "ესე არს მძლეთა მძლე,   გორჯასპი სახელდებული,
Verse: b        ქვეყნად ცისკიდით კიდემდის   ჴმა-აღმატებით ქებული,
Verse: g        იავარ-მქნელი სამყოფთა,   მტერისა ვაგლახებული,
Verse: d     და   სად რა ნდომია, უქნია   გულისა მას წადებული".


Strophe: 1072  



Verse: a        ესმა მისგან კეისარსა,   თქვა თუ: "თავი გავაფლიდე,
Verse: b        აწ მე ღაფლად მძინარემან   ქაჯი ვიძმე, ეშმა ვიდე;
Verse: g        რად ვქენ ავი უმეცარმან,   გმირი რადმცა გარდვიკიდე?
Verse: d     და   აწ მივეცი სინანულსა,   შმაგი თავსა რადღა ვსწვრთიდე"?



Verse: n.d     სანანელსა BC, სანანურსა D.



Strophe: 1073  



Verse: a        ყმამან უბრძანა: "უჭკუო   კაცი ყველაი ცუდია,
Verse: b     Page of Ms. C: 61     მას არას არგებს სიმდიდრე,   ვინ რომე ღმერთს წინ მრუდია,
Verse: g        მიწყივ გვერდს ახლავს სატანა,   მას შიგან დაუბუდია;
Verse: d     და   თქმულა: სიმართლე მეფეთა,   ვითა საყდრისა ზღუდია".



Verse: n.g     გვერც BC.
Verse: n.d     თქუმულა სიმდიდრე მეფეთა საღმთოს საყდრისა ზღუდია A.



Strophe: 1074  



Verse: a        აწ კეისარმან რაცა ქნა,   ვეჭვ, რომე გარდაჰჴდომოდეს,
Verse: b        ჩემთვის საწადი გულისა   მისსავე თავს მიჰხვდებოდეს,
Verse: g        ნარჩევი მისის ჭკუისა   აროდეს არ მოჰჴდომოდეს,
Verse: d     და   მუხთლად რჩომასა კაცთასა   სჯობს თავი მას მოჰკვდომოდეს.


Strophe: 1075  



Verse: a        მას ჰკადრა ფიცი: "მე შენთვის   ავი აროდეს მდომია,
Verse: b        ამაყი კაცი ყოველი   ჭკუისა მიუხვდომია;
Verse: g        ვით უგუნურმან, უვიცად   გაბედე ჩემი ომია,
Verse: d     და   ბრძოლა მებრძოლთა მძლეველთა   მტერთაგან არ სანდომია".


Strophe: 1076  



Verse: a        მზესა ჰკადრა: "რაცა მე მჭირს,   ღმერთმან მიყო ბედით შენით,
Verse: b     Page of Ms. B: 23     მოყვრობისა მომლოდნელნი   შენთვის მტერნი შევიქენით;
Verse: g        მდევდა საკლად კეისარი,   კვლაცა მედგრად შევიბენით,
Verse: d     და   აწ მოგვხვდების სიხარული   ნაცვლად, რაცა ვისაჯენით".



Verse: n.d     აწ მოგვხდების ნაცვლად ლხინთა რაზომცაღა ვისაჯენით BC. ლხინთა _ ლხინი D.



Strophe: 1077  



Verse: a        თქვა: "კეისარი მიძღვნია,   მზეო, აწ ნაცვლად ჭირისა,
Verse: b     Page of Ms. A: 142     ჴამს, სიკვდილამდის აჴსოვდეს   აწცა ნაქმარი გმირისა;
Verse: g        მას არას ავნებს უფალი,   ვინ გამთავეა პირისა,
Verse: d     და   კაცი უჭკუო უგმია   ათინელთ, მსგავსად ვირისა".


Strophe: 1078  



Verse: a        თქვა: "მუნა მყოფი ჴელმწიფე   ბედისა მომდურავია,
Verse: b        შენ გაპატივე, მოგმადლე,   რაზომცა დამნაშავია;
Verse: g        მისსავე ტახტსა მიჰმართოს,   მტერთ მოაწონოს თავია,
Verse: d     და   ზოგთა უქადოს სიკვდილი   და ზოგთა მისცეს ზავია".



Verse: n.d     ზოგსა მისცეს ზავია BC.



Strophe: 1079  



Verse: a        ესმა ყმისა კეისარსა,   კვლა თავმდაბლად მადლს იჴდიდა.
Verse: b        ენა მორთო მისად ქებად,   სიყვარულსა მისსა ზრდიდა;
Verse: g        მას უდებდა გმირი გულსა,   კაცთა ენით რაც ითქმიდა,
Verse: d     და   მან მიჰმართა სახლსა მისსა,   ხანსა არც ყოლ არ დაზმიდა.


Strophe: 1080  



Verse: a        ყმამან შესვა კეისარი,   მოდიოდეს სამნი ერთად,
Verse: b        გმირმან ყმანი მოუგროვა,   მას ესევდეს მათად ღმერთად;
Verse: g        მოდიოდეს პატრონ-ყმანი,   მუნ უმზერდეს მათ სამზერთად,
Verse: d     და   კვლა დაბრუნდეს ყმა და ქალი,   არ გაჰყარნეს ყმანი გვერთად.



Verse: n.g     მუნ _ მათ A; მათ _ მუნ A.



Strophe: 1081  



Verse: a        რა მივიდა კეისარი,   გახვნა ძველი ზარდახშანი,
Verse: b        მან საუნჯე ამორჩევით,   მათთვის ზითვად სხვადასხვანი;
Verse: g        რა რომ ჰქონდა ქალს საუნჯე,   მხლებელნი და ანუ ყმანი,
Verse: d     და   მან ყათარსა აუკიდნა,   მათთვის იყო საგზლად კმანი.



Verse: n.d     საგზლად იყო მათთვის კმანი BCD.



Strophe: 1082  



Verse: a        ათასი ჯორი, აქლემი,   სრულ დატვირთული ლარითა,
Verse: b        ასი არაბთა ნაჴედნი   ცხენი, მოსრული ბარითა,
Verse: g        ასი ხადუმი არაბი,   ჰაბაშსა სჯობდეს გვარითა,
Verse: d     და   სხვა საჴელმწიფო კარავი,   მუნა ჯდის მეფე ჯარითა.



Verse: n.d     მუნ იჯდის ABCD.



Strophe: 1083  



Verse: a        ვაზირის ჴელით აახლო   მას ყმასა დავლათ-სვიანსა:
Verse: b     Page of Ms. C: 62     "მუჴლსა მომხვიე, შემინდოს   ნაქმარი გმირსა ჴმლიანსა;
Verse: g        რაცა ვქენ შმაგმან, უვიცმან,   ექმნასცა კაცსა ჭკვიანსა?
Verse: d     და   თუცა არ მომჰკალ, გაყრითა   თქვენით აწ ველი ზიანსა".


Strophe: 1084  



Verse: a        მათ იარეს დღე და ღამე,   მუნ ქალ-ყმათა მიეწივნეს,
Verse: b        სწრაფად მისწვდეს მოარულთა,   მათ ცხენს თავსა არ ასწივნეს;
Verse: g        "ვართო თქვენი მომდევარნი",   ხან-დაზმითა მათ უყივნეს,
Verse: d     და   დადგეს, კვლაცა მიიცადნეს,   მათგან ირგეს, არ თუ ივნეს.



Verse: n.b     "თავსა" არ არის A-ში.
Verse: n.d     დადგრეს BC.



Strophe: 1085  



Verse: a        ყმა გარდაჴდა წყლისა პირსა,   მათ კარავნი დადგეს დიდი,
Verse: b     Page of Ms. A: 143     კვლა ვაზირი ეთაყვანა   მათ თავმდაბლად წყნარი, მშვიდი,
Verse: g        მათ რომ უძღვნეს არმაღანი,   მას მე ენით ვით დავსთვლიდი?
Verse: d     და   ყმა ვაზირსა მადლს უბრძანებს,   მართლის მთქმელი, არ თუ ფლიდი.


Strophe: 1086  



Verse: a        მათ ხანი დაყვნეს ცოტაი,   ვაზირი იყო ხლებული,
Verse: b     Page of Ms. D: 181    მან მოაჴსენა ყველაი,   მეფისა დავედრებული:
Verse: g     Page of Ms. B: 24     "ჰკადრეო მადლი მეფესა,   ხარ ჩემზედ ვალ-დადებული,
Verse: d     და   ღმერთიცა გიძღვნის სამუქფოს   იყავმცა მისგან ქებული".



Verse: n.d     სამუქფოდ იყო BCD.



Strophe: 1087  



Verse: a        ვაზირს უბრძანა: "მეფესა   ჰკადრეო მადრიელობა,
Verse: b        მას მისცეს ღმერთმან სიმდიდრე,   შვიდთა ქიშვართა ქველობა,
Verse: g        ქვეყნის პყრობა და სიუხვე,   გმირობით ჯართა მცველობა,
Verse: d     და   მოწყალეობა ერთგულთა   და მტერთა გულთა მწველობა".



Verse: n.a     მეფემან BC.
Verse: n.g     პყრობა _ მპყრობელობა BCD.
Verse: n.d     მოწყალება ABCD: და მტერთა ორგულთა BCD.



Strophe: 1088  



Verse: a        ვაზირს უბოძა გორჯასპი   ურიცხვი საქონელია;
Verse: b        გამოესალმნეს, მას ჰკადრეს:   "გზანი გვაქვს სავლად გრძელია;
Verse: g        მას გზაზედ მივდით, სად რომე   გზის მცველი ზანგთა ქველია,
Verse: d     და   ღვთით მოვსრნე, მისით დავსცალნე   ქვეყანა, ზღვა და ჴმელია".



Verse: n.g     მივსდით BCD.



Strophe: 1089  



Verse: a        გაემართა გზასა სავლად,   მათ წაუძღვა წინ ბადრაგი,
Verse: b        მათ სმენოდა, რომე ზანგი   გზისა მცველი არსო შმაგი;
Verse: g        მას არა სჩანს კაცი ყადრად,   არს მგზავრთათვის გულ-სადაგი,
Verse: d     და   მუნ ამსგავსეს სახით დევსა,   მნახველთათვის არს საძაგი.



Verse: n.b     სმენოდეს ABCD. გზიცა მცველნი BC.
Verse: n.a-d     რითმა არის "გი."



Strophe: 1090  



Verse: a        ყმამან მიჰმართა, სად რომე   ზანგი კაცთ-მკლვლელი დგებოდა,
Verse: b        მას ყმასა გულის წადილსა   ვერვინ ვერ მიუხვდებოდა;
Verse: g        სწრაფად მივიდა, მუნ რომე   კაცთ მზირად დაუდგებოდა,
Verse: d     და   ცხენი გაქუსლა, ეგონა   ზანგი წინ დაუხვდებოდა.



Verse: n.b     მას ყმისა BC, მის ყმისა AD; ვერვინ _ კაცი BCD.
Verse: n.g     მოვიდეს ABCD. კაცთ მზირად _ მზირადკაცს BCD.
Verse: n.d     ეგონნეს BCD.



Strophe: 1091  



Verse: a        ნახა კოშკი უმაღლესი,   რომე იტყვის კაცთა ენა,
Verse: b        მასში მდგომი ცას ჴელს ავლებს,   ეგრე ვინმცა ააშენა?
Verse: g        მას გარეშე ჴელმწიფეთა   ვერ ძალ-ედვა მისი წყენა,
Verse: d     და   წესად ჰქონდა მასვე ზანგსა   მიწყივ მტერთა სისხლთა დენა.


Strophe: 1092  



Verse: a        წინ-დღე მოესრნეს ვაჭარნი,   ეგვიპტით წამოსრულები,
Verse: b        ეყრნეს მკვდარნი უწყალოდ, ზოგს   ოდნად ედგა სულები;
Verse: g        მათ ჰკითხა მათი ამბავი:   "ტანს ვისგან გაქვსო წყლულები?"
Verse: d     და   ზანგმან დაგვჴოცნა, წაგვიხვნა   ყათარნი დატვირთულები.


Strophe: 1093  



Verse: a        გუშაგნი ჰყვანდა ჰაბაშსა   გზაზედან დაყენებულნი,
Verse: b     Page of Ms. A: 144     მათ მგზავრი ნახეს ურიცხვი,   მუნ გზაზედ იყვნეს რებულნი;
Verse: g     Page of Ms. C: 63     ზანგს ჰკადრეს მისვლა ვაჭართა,   კვლა ყათრით ლარ-კიდებულნი,
Verse: d     და   ზანგს გაეხარნეს, გუშაგნი   იყვნეს მისგანვე ქებულნი.



Verse: n.a     ჰყვანდეს ABCD.



Strophe: 1094  



Verse: a        მან მგზავრთა კოშკით დახედნა,   მისგან არ დაითვლებოდეს,
Verse: b        მუნ წყლისა პირსა სალხინოდ   ჩამოჴდეს, კვლაცა დგებოდეს;
Verse: g        ზანგსა ეგონნეს ვაჭარნი,   სხვას რასმცა მიუხვდებოდეს?
Verse: d     და   ქონება მათი, საუნჯე,   მისთვის ეიმედებოდეს.



Verse: n.g     გარდაჴდის BC.



Strophe: 1095  



Verse: a        გორჯასპ უყივლნა ჰაბაშსა:   "ვართ მგზავრნი დიმიშყურია,
Verse: b        დიდხანს ვლებულნი სავაჭროდ,   აწ შინათ მინაშურია;
Verse: g        ვინ არს აწ მცველი კოშკისა,   გკადრებ _ მომიგდეთ ყურია,
Verse: d     და   დაგვხვდით, ვით ჴამდეს სტუმრისა   დახვდომა მასპინძლურია!


Strophe: 1096  



Verse: a        "ჩვენ გვივლნია შორნი გზანი,   ვართო ამად დაღალულნი,
Verse: b     Page of Ms. B: 25     მოვჰჴდით ლართა კიდებულთა,   აქ ვიქნებით ხან-დაზმულნი;
Verse: g        გკადრებ თქვენთვის სასარგებლოდ,   აწ ისმინეთ ჩემგან თქმულნი,
Verse: d     და   ჴამს დახვდომა თქვენგან ჩვენი,   არ გაგიშვნეთ გულ-ნაკლულნი."



Verse: n.a     გვივლი A; ვართო _ ვარნო A.



Strophe: 1097  



Verse: a        რა შეესმა სისხლის მსმელსა   ზანგსა ყმისა საუბარი,
Verse: b        მან გაიწყო ტანს აბჯარი,   შეიყარა ფიცხლად ჯარი;
Verse: g        მას ეგონა მგზავრი ვინმე,   სხვათ ვაჭართა დასადარი,
Verse: d     და   მან მოჰმართა ყმასა საკლად,   გაისმოდა ჯართა თქარი.



Verse: n.g     ეგონნეს ABCD.
Verse: n.d     მომართა საკუდავად გაისმოდეს ჯართა თქარი BC.



Strophe: 1098  



Verse: a        ტანს ბაბრაბითა მოსილი,   გორჯასპი სახელდებული,
Verse: b        მას მიეგება უშიშრად,   გმირი, მტერთაგან ქებული.
Verse: g        მან მეწინენი ასწყვიტნა,   ჰაბაშმან ნახა ვნებული,
Verse: d     და   მას მიაშველა საომრად   სხვანი მასთანა ხლებული.



Verse: n.g     მეწინენი _ მეწინავე BC, მეწინვენი D.



Strophe: 1099  



Verse: a        სხვანიცა მათებრ მოისრნეს   მისსავე ყმისა ჴელითა,
Verse: b        კაცი და ცხენი კაცსა ჰკრის,   მათ ჰჴოცდის არ რომელითა;
Verse: g        მიჰმართა ყმასა საომრად   ზანგმან სახითა ბნელითა,
Verse: d     და   აქვს ჴელთა ლახტი-დოლაბი,   ტარითა რკინის ძელითა.



Verse: n.g     მიმართა გმირსა საომრად ზანგმან პირითა ბნელითა A.



Strophe: 1100  



Verse: a        ყმას უზახის გულ-გამწყრალი,   ვითა შმაგი, ზანგთა ქველი:
Verse: b        "მკადრე, ვინ ხარ მეომარი,   ვით გაბედე საქმე ძნელი?
Verse: g        მოგეახლა აღსასრული,   აწ სიცოცხლეს ნუ მოელი,
Verse: d     და   მოჰკვდე, ვერვინ დაგიტიროს,   გზა გიც სავლად ერთობ გრძელი."



Verse: n.a     უძახის BC.
Verse: n.g     მოგეახლნეს ABCD.



Strophe: 1101  



Verse: a        ყმამან ზანგი გაიცადა,   მნახველთათვის საზარელი,
Verse: b     Page of Ms. A: 145     თვალნი უგავს სისხლით სავსეს   ტაშტსა, ჰქონდა ბაგე პრტყელი;
Verse: g        მკლავნი, გმირთა დასადარი,   მისთა მტერთა სისხლთა მღვრელი,
Verse: d     და   უგავს პირი ვეშპის პირსა,   თქვი _ არისო კაცთ ჩამნთქმელი.




Strophe: 1102  



Verse: a        არ შეშინდა გმირი მისგან,   ლხინად უჩნდა მისი ომი,
Verse: b        ზანგსკისკასად შეუტივა,   ცხენს სიმალე აქვს რაზომი;
Verse: g        მათ ორთავე მებრძოლთ ჭვრეტა   არს კაცთათვის მოსანდომი,
Verse: d     და   მას დღეს მათგან უამესსა   რას ნახევდა კაცთა ტომი?



Verse: n.b     კისკასად _ მედგრად ACD.
Verse: n.d     ტომი _ ომი B.



Strophe: 1103  



Verse: a        მუნ ორთავე მეომართა   საკლად მიჰყვეს ლახტსა ჴელი,
Verse: b     Page of Ms. C: 64     ჰკრეს ფარსა და მუზარადსა,   ჴმა გაისმა საზარელი;
Verse: g        მათთ ნაკრავთა ცეცხლი სცვივის,   ლახტი გაჴდა ვითა ური.
Verse: d     და   მათ ლახტითა არა ევნო,   დასწყდეს ოდენ ცხენთა წელი.



Verse: n.g     მათი _ მათ BCD.
Verse: n.d     დასწყდეს _ დასტყდეს AD. ცხენსა BC.



Strophe: 1104  



Verse: a        არ დასცალდეს ცხენს შეჯდომა,   კვლა ჴელ-და-ჴელ შეიყარნეს,
Verse: b        თავი თავს ჰკრეს, რკინის მსგავსი   ჴელი ჴელსა ჩაუყარნეს;
Verse: g        ზოგჯერ მან და ზოგჯერ ამან   ზურგ-უკუღმა გზანი არნეს,
Verse: d     და   მათ ვერ ავნეს ერთმანერთსა,   არ ცუდადღა გაიყარნეს.



Verse: n.b     მსგავსად BC.



Strophe: 1105  



Verse: a        მას დღეს ღამემდის ომობდეს   გულითა მესისხლურითა,
Verse: b        აღონებს თავსა ჰაბაში,   სიკვდილსა მორჩეს თუ რითა:
Verse: g        ჴელი მკლავს სტაცა, აზიდნა   ჴერჴითა ფალავნურითა,
Verse: d     და   მიწასა დასცა ჰაბაში,   ფიცხლა დასცალა სულითა.



Verse: n.d     დასცალნა ABCD.



Strophe: 1106  



Verse: a        მან მოჰკვეთა ზანგსა თავი,   თქვი თუ _ ტანსა სრულ არ ება;
Verse: b     Page of Ms. A: 146     ვინ რომ იყვნეს მუნა მჭვრეტნი,   მათ შეასხეს ყმასა ქება;
Verse: g     Page of Ms. B: 26     ყმანი მუჴლსა მოეხვივნეს,   ჰკადრეს: "იქნა თქვენი ნება,
Verse: d     და   დაგემონნეთ, ვითა ყმანი,   აწ გმსახურნეთ, რაცა გვხვდება."


Strophe: 1107  



Verse: a        მოართვეს კლიტე კოშკისა,   კარისა ზარდახშანისა,
Verse: b        დახვდეს, მათ უძღვნეს ურიცხვი,   წესი არს მაემანისა;
Verse: g        გმირმან უბოძა მათ სპათა   ტურფა სამოსი ტანისა,
Verse: d     და   მათ მოშორვება ვერ ძალ-უც   წამ-ერთ მის ყმისა ჯანისა.



Verse: n.b     მეემანისა BCD.



Strophe: 1108  



Verse: a        ყმამან კოშკნი დაიარნა,   მარტო ვლიდა, არ თუ ჯარით,
Verse: b        კვლაცა გახვნა შეუძრავი   მან სალარო სავსე ლარით;
Verse: g        მუნ ეგროვნეს ცამდის ლარი,   ზანგთ ნაშოვნი მთით და ბარით,
Verse: d     და   ვერ ეჴმარნეს, ოჴრად დარჩა,   მტერთ დაუგდო სულით მწარით.



Verse: n.a     დაინახა BC.



Strophe: 1109  



Verse: a        სამად გაყო მან საუნჯე,   თვით ნაშოვნი მისგან ლარი,
Verse: b     Page of Ms. D: 182    მუნ სამთაგან ერთი გასცა,   მოიმადლა სრულად ჯარი;
Verse: g        ერთით მათგან საპალნებით   მოიკითხა კეისარი,
Verse: d     და   სხვა რა დარჩა, უძღვნა მზესა   მისეულად ოქრო-მყარი.



Verse: n.g     ერთი მათგან საპალნობით BC. ერთი მათგანს საპალნებით D.



Strophe: 1110  



Verse: a        კოშკისა კლიტე, კვლა თემი   მუნვე ზანგისა გმირისა,
Verse: b        კეისარს უძღვნა, შესთვალა:   "აწ ირგე ნაცვლად ჭირისა;
Verse: g        მოყვარე მარგი, მე შენთვის   თვით გამთავე ვარ პირისა,
Verse: d     და   ვინ რომ გაახლე, მას ჰკითხე   აწღა ნაქმარი გმირისა."



Verse: n.d     ვინ რომ ვაახლე მას ჰკითხოს ABCD.



Strophe: 1111  



Verse: a        გკადრე ასრე, რომე გმირსა   სიმჴნით საქმე მოეგვარნეს,
Verse: b        დაემონნეს სრულ ჰაბაშნი,   კეისარსა მიაბარნეს;
Verse: g        მათ არ დაყვნეს ხანი არც ყოლ,   მუნით ფიცხლად აიყარნეს,
Verse: d     და   გულით სევდა-გაძებულთა   სამყოფთაკენ თავნი არნეს.



Verse: n.a     გმირმან... მოაგვარნეს ABCD.
Verse: n.d     სევდა გაძებულმან A.



Strophe: 1112  



Verse: a        მიჰმართეს მათსა სამზღვარსა   მუნვე ტურფითა თავითა,
Verse: b        მზეს ახლავს, მისსა ხელ-მქნელსა,   მუნ წამოსრული დავითა;
Verse: g        მოესრნეს მისნი მებრძოლნი   გმირს გვარისაებრ მკლავითა,
Verse: d     და   ესოდენ ღვთისა წყალობა   კაცისა გვესმა სხვა ვითა?



Verse: n.d     გვესმნეს ABCD.



Strophe: 1113  



Verse: a        ზაბულს, ქაბულს და ჰინდუსტანს   გაგზავნეს მახარობელნი:
Verse: b     Page of Ms. C: 65     "აწ გაიხარეთ ყოველთა,   ვინ არსო ჩემნი მყმობელნი,
Verse: g        რა რომე ჩემი საქმე სცნათ,   ვეჭვ, რომ არ იყვნეთ მგმობელნი,
Verse: d     და   მტერნი ავსწყვიტნე უკლებლად,   არ დამრჩა მათგან მთხრობელნი.



Verse: n.a     ზაბულ ქაბულ BC; ქაბულ _ ზაბულ D.
Verse: n.g     რა რომე ჩემ საქმ სცნათ A.



Strophe: 1114  



Verse: a        სისტანს მივიდნენ მსწრაფლ მუნით   მონანი ამბის მბობელნი,
Verse: b     Page of Ms. A: 147     ზაულს შეიქნა ზეიმი,   იყვნეს ჭირისა მთმობელნი;
Verse: g        მას დიდებულთა ურიცხვი   უძღვნეს, არ იყვნეს მგმობელნი,
Verse: d     და   წინ მისაგებლად გმირისა   იყვნეს ლაშქრისა მჴმობელნი.



Verse: n.a     სისტანს მივიდა მსწრაფლ მუნით მონა ამბისა მბობელი ABCD.



Strophe: 1115  



Verse: a        მოეკაზმნეს დიდებულნი,   შეიყარნეს, იყვნეს რანი,
Verse: b        კვლაცა მათდა მისაგებლად   მის ქვეყნისა ბანოანი,
Verse: g        ყველა მზისა დასადარნი,   მათ გაეთქვნეს ქვეყნად ჴმანი;
Verse: d     და   მას დღეს უჩნდა მათთა ჯართა   არ ბოლო და არცა განი.



Verse: n.b     ბანუანი AB.



Strophe: 1116  



Verse: a        ვისცა ესმნეს მოსვლა ყმისა,   მას დღეს იყვნეს ლხინთა მზმელნი,
Verse: b     Page of Ms. B: 27     კვლავ მდიდარნი, ახლოს მყოფნი,   ერთად შეკრბეს ინდოელნი,
Verse: g        მუნ დაჰფარნა მათმან ჯარმან   სრულ სამყარო, ზღვა და ჴმელნი;
Verse: d     და   თქვეს მნახველთა: "უმრავლესი   არს ვარსკვლავთა, ვინა მთვლელი?"


Strophe: 1117  



Verse: a        კვლა დიაცთაგან ურიცხვნი   ქალწულნი, კვლაცა ქმროსანნი,
Verse: b        ნაქებნი; სახით ტურფანი,   ტან-სარო, გიშრის თმოსანნი,
Verse: g        უცხოთა რათმე მოქმედნი,   მუშაითნი და მგოსანნი,
Verse: d     და   მუტრიბნი, მკვრელნი საკრავთა,   უცხოთა ჴმითა მჴმოსანნი.



Verse: n.d     მუთრიბნი ABC; ჴმოსანნი BC.



Strophe: 1118  



Verse: a        ვლიდეს გზასა მათდა შეყრად,   ვერ ნახევდი ხან-დაზმულსა,
Verse: b        ესწრაფოდეს მათი ხლება   მნახველსა და არნახულსა;
Verse: g        ვის ჰგულობდეს ეტლზედ მსხდომსა,   ცად მზისაებრ მოარულსა,
Verse: d     და   ამ საქმითა მიეგებნეს   ყმანი გმირსა მხიარულსა.



Verse: n.g     მსხდომსთა AD. ცად მისაებრ ამოსულსა BC.



Strophe: 1119  



Verse: a        აწყვეს რაზმი მრავალ-კეცი,   ოდეს ახლოს მიეწურნეს,
Verse: b        ჴმა გაისმა ცხენ-კაცისა,   კვრა დაბდაბთა გააჴშირნეს;
Verse: g        დადგეს, მათცა რაზმი უწყვეს,   უთვალავთა ჯართ უმზირნეს,
Verse: d     და   მათთა ეგზომ სიმრავლესა   მუნ მჭვრეტელნი გაეკვირნეს.


Strophe: 1120  



Verse: a        მის ჯარისა სიმრავლითა   მიწა დადრკა, დაიწია,
Verse: b        თრთოდა ზურგი ზღვა-და-ჴმელთა,   თქვეს: "განკითხვა მოიწია;
Verse: g        ქნა დავარდნა ქვეყნად ცამან,   ჩხნდე შუბისა შეეწია,
Verse: d     და   მედგრად დახვდა, არ გაუშვა,   კვლა ამაღლდა, აიწია."



Verse: n.a     მის ჯართავე BCD.



Strophe: 1121  



Verse: a        მუნ გმირისა ბრძანებითა   სპა დაიძრა, ვითა ტევრი,
Verse: b        შორით მოდგის, ეთაყვანის   ნობათითა თვითო ბევრი;
Verse: g        ბანოვანთა თაყვანი სცეს,   ვინ რომ იჴმნეს მზე ნადევრი,
Verse: d     და   მათ სამუქფოდ მადლი ჰკადრეს,   წაიხარნეს ტანნი მჭევრი.



Verse: n.b     ეთაყუანნის BCD.



Strophe: 1122  



Verse: a        წყლის პირს გარდაჴდეს სალხინოდ,   დადგეს სამეფო კარავი,
Verse: b     Page of Ms. A: 148     მუნ მსგავსად ცისად მაღალი,   სრულად ქვეყნისა მფარავი;
Verse: g        ტახტზედა დაჯდა იგი მზე,   ტურფა, საქები, არ ავი,
Verse: d     და   მზეს გვერდით იჯდა კვლაცა   ყმა, მტერთა სისხლისა მშარავი.



Verse: n.a     გარდაჴდა A.
Verse: n.b     ცისაზ _ ზისად BC.



Strophe: 1123  



Verse: a        მათ შვენოდეს ერთად სხდომა,   შვენიერთა სატურფალთა,
Verse: b     Page of Ms. C: 66     თქვეს მჭვრეტელთა: "უამესი   რამც ენახნეს კაცთა თვალთა?
Verse: g        მიულოცეს ბანოანთა,   ქმროსანთა და ქალთა რძალთა,
Verse: d     და   თავს აფრქვევდეს მუნ ქალ-ყმათა   მარგალიტსა, ტყუბთა ლალთა.



Verse: n.g     ქრმოსანთა ABCD.
Verse: n.d     მარგალიტთა BC.



Strophe: 1124  



Verse: a        მუნ დიაცთა დიდებულნი,   სად რომ ჴამდა, დასხდეს ოდეს,
Verse: b        მათ აქებდეს მათნი მჭვრეტნი,   მათთვის ძვირსა ვერ იტყოდეს;
Verse: g        კვლავ მდიდარნი ზაულელნი   მისალოცად მიდიოდეს;
Verse: d     და   მათ თავმდაბლად მიულოცეს   ლართა ფრქვევით, რაც ითქმოდეს.



Verse: n.a     დიდებულთა A. ჴამდა _ ჴადა B.



Strophe: 1125  



Verse: a        ჲმუნ დასხდეს ჯარი თავადთა,   მორჭმა-დიდებით ქებულნი,
Verse: b        მათ ორთა ტურფა-საქებთა   აქებდეს მათნი ხლებულნი;
Verse: g        მათ მხიარულთა ხედვიდეს,   მით იყვნეს გულ-დადებულნი,
Verse: d     და   კვლაცა გარიგდეს მდიდარნი   სალხინოდ, ამოდ შვებულნი.



Verse: n.b     ტურფა-მჭურეტთა BCD. მხლებულნი A.
Verse: n.g     გულდაკლებულნი A.



Strophe: 1126  



Verse: a        იყო მუნ მსხდომთა სიმრავლე,   არვისგან დაითვლებოდა;
Verse: b     Page of Ms. B: 28     ბრძანა, მიიღეს წინაშე   სუფრა, ვინ რომე ხლებოდა,
Verse: g        ხონებით სავსე ჭამადნი,   რაცა გულს იამებოდა;
Verse: d     და   მას დღეს მათ ორთა მჭვრეტელთა   ლხინი არ დაეშლებოდა.


Strophe: 1127  



Verse: a        მუნ დღესა შვიდსა სმად ისხდეს,   ჴმა ისმა ჩანგთა ჟღერისა,
Verse: b        უცხოთა ჴმითა იმღერდეს   მუტრიბნი, ქება ვთქვა რისა?
Verse: g        თქვეს მზისა ქება, სიტურფე   მის ყმისა ბედნიერისა,
Verse: d     და   შვიდს დღეს ბოძება ლარისა   იყო ყრმისა და ბერისა.


Strophe: 1128  



Verse: a        ლხინი გათავდა, კვლავ იყვნეს   ნიმრუზის გზას მიმავალნი,
Verse: b        მაღრიბს შეყრილნი მთიებნი   მაშრიყს მზებრ ამომავალნი;
Verse: g        მათგან შვენოდა სამყარო,   მზე იყვნეს არ ჩამავალნი,
Verse: d     და   ახლდეს მათ ჯარნი კეკლუცთა,   მთვარესა ვითა, მრავალნი.



Verse: n.b     მაშრიყს შეყრილნი მთიებნი მაღრიბს მზედ ამომავალნი BCD.



Strophe: 1129  



Verse: a        სად რომე დადგის, ლხინობდის   მუნ ჯართა ზიაფათითა,
Verse: b        ალხენდის მათთა მჭვრეტელთა   ბროლ-ბალახშ-მინა-სათითა;
Verse: g        დახვდის, უბოძის, აავსნის   კვლა საბოძვრითა მათითა,
Verse: d     და   გულს უნათლებდის მხლებელთა   მზეებრ შუქითა მნათითა.



Verse: n.b     მათთა _ მისთა A.
Verse: n.g     დავდეს B.
Verse: n.d     გულს _ გუს A; მხლებელთ A. მნათითა _ მათითა AB.



Strophe: 1130  



Verse: a        მოეგებნეს ნიმრუზელნი,   მიეახლნეს სისტანს ოდეს,
Verse: b     Page of Ms. A: 149     ჴმა გაჴშირდა ყოვლგნით ქოსთა,   ყვიროსტვირთა ჴმა ისმოდეს;
Verse: g        მუნ მიეცნეს სიხარულსა   ეგზომ დიდსა, რაც ითქმოდეს,
Verse: d     და   ბედთა მათგან რაცა სჭირდეს,   ღმერთო, მას დღეს მათთვის კმოდეს.



Verse: n.a     ნიმროზელნი BC.
Verse: n.g     ესზომ A, ეზომ D.
Verse: n.d     სჭირდაეს B.



Strophe: 1131  



Verse: a        მუშაითთა და მგოსანთა   ჯარი წინ მიუძღვებოდეს,
Verse: b        უცხოთა რათმე მოქმედნი   წინ სხვანი დაუხდვებოდეს;
Verse: g        ვით ვარდსა ზედა ბულბულნი,   მჭვრეტნი მათ ზედა კრფებოდეს,
Verse: d     და   მუნ ერთმანერთსა ლაჴვრიდეს,   მათ ხლება ესწრაფებოდეს.



Verse: n.a     მუშაითნი და მგოსანნი AD.
Verse: n.d     ლაჴვრიდეს _ ლაჴვიდეს ABC.



Strophe: 1132  



Verse: a        რომე გკადრე, ესრეთ ლხინით   მოდიოდეს მზე და მეფე,
Verse: b     Page of Ms. D: 183    მუნ მათითა მზეებრ შუქით   დააშვენეს ხასთა სეფე,
Verse: g        ტახტზედ დასხდეს სალხინოდა,   აწღა გაჩნდეს სიიეფე,
Verse: d     და   კვლა ოჴმობდეს ლხინთა მზმელთა:   "ვის სწადს ლხინი, მოისწრაფე!"



Verse: n.b     მზებრ შუქითა A.



Strophe: 1133  



Verse: a        მათ ტახტსა და სამეფოსა   დიდებულნი ულოცვიდეს;
Verse: b     Page of Ms. C: 67     მუნ სასხდომსა მათსა დასხდეს,   მათნი მჭვრეტნი ლხინსა ზმიდეს;
Verse: g        ჴელთ აიხვნეს დოსტაქანი,   ხოშგოარსა ღვინოს სმიდეს,
Verse: d     და   ხან იმღერდეს ტკბილად ლექსთა   დიდებულნი, ზოგჯერ ზმიდეს.



Verse: n.a     მათ _ კვლა ABCD.
Verse: n.b     სასხდომთა მათთა A.



Strophe: 1134  



Verse: a        თვესა ერთსა ლხინს სთესვიდეს,   სიხარულსა მოიმკიდეს,
Verse: b        უხვად გასცის საბოძვარი,   სტავრა-ნახლსა არ გასჭირდეს;
Verse: g        მოიმადლნეს მეგობარნი,   მათ მტერნიცა დაიმშვიდეს,
Verse: d     და   ქვეყნად მეფე-დედოფალნი   ზოგნი იძმეს, ზოგნი იდეს.


Strophe: 1135  



Verse: a        ერთობ დაიპყრა ქვეყანა   სიბრძნით და გულოვნობითა;
Verse: b        ქიშვართ მეფენი ყოველნი   მათ მსახურებდეს ყმობითა,
Verse: g        იხარებდეს და იშვებდეს   ურიდლად ღვთის სათნობითა,
Verse: d     და   ღმერთს ადიდებდეს, აქებდეს,   არა თუ იყვნეს გმობითა.



Verse: n.b     ქეშვართ BCD; მსახურებენ A.



Strophe: 1136  



Verse: a        მათ ორთავე საქებელთა   ქვეყნად დაყვნეს ხანი ბევრი,
Verse: b     Page of Ms. B: 29     ქაფურისა მსგავსად იქმნა   მათი შავი გიშრის ტევრი;
Verse: g        ზურგნი წაღმა წაეხარნეს,   დაედრიკნეს ტანნი მჭევრი,
Verse: d     და   განეშორეს სოფლის ლხინსა,   დარჩეს მისი მინადევრი.



Verse: n.b     შავნი CB. (?)



Strophe: 1137  



Verse: a        ბოლოს უმუხთლა სოფელმან,   სიმუხთლე მისი წესია,
Verse: b        სიკვდილსა უძღვნა, მას მათთვის   ერთიც არ დაუკვნესია;
Verse: g        ერთ-გვარად უღირს სოფელსა   მცირე და უზესთესია,
Verse: d     და   ტკბილია პირველ, ბოლო-ჟამ   სამსალას უმწარესია.


Strophe: 1138  



Verse: a        ტახტისა ნაცვლად მას გმირსა   აწ მიჰხვდა იწრო სამარე,
Verse: b     Page of Ms. A: 150     დასცვივდეს ოჴრად სამეფო,   სრა-ტახტ-გვირგვინი, სამა-რე,
Verse: g        ვეღარა პოვეს სამათოდ,   ვინ იყვნეს მათის ამარე,
Verse: d     და   უჩინო გვექმნა მზის შუქი,   გლახ-ჩრდილი ჩვენკენ სამ არე.


Strophe: 1139  



Verse: a        განეშორეს საწუთროსა,   სოფლის ჴელით ოდეს ივნეს,
Verse: b        მიკვირს, მათნი ტანნი მჭევრნი   ჴმელმან ვითმცა დაიტივნეს?
Verse: g        მხლებელთა და კვლა ჯართათვის   დღე-განკითხვა მოიწივნეს,
Verse: d     და   მე ვითა ვთქვა მათი საქმე,   მას დღეს მათ რომ დაიწივნეს?



Verse: n.b     ვითმცა _ რადმცა BCD.



Strophe: 1140  



Verse: a        მათ რაზომცა ივაგლახეს,   მუნ მიცვლილთა ვერა არგეს,
Verse: b        რა მოშორდეს ყმანი გმირსა,   მაშინ ლხინი დაეკარგეს;
Verse: g        მათ უმძიმდა მათი გაყრა,   მათცა ადრე გაიბარგეს,
Verse: d     და   მიებარეს მათსა ღმერთსა,   სხვა რაღამცა მოევარგეს?


Strophe: 1141  



Verse: a        ჰე, მუხთალო, პირველ კაცსა,   ვითა შვილსა დაიურვებ,
Verse: b        აღარა სწადს გაყრა შენი,   გულსა ესრეთ გაუჴურვებ;
Verse: g        მსწრაფლ გაუჴდი საქმეს ასრე,   რომე მტერთა შეაშურვებ,
Verse: d     და   მას ჰგმობ, გაჰჴდი საარაკოდ,   ბოლოს ამით მოიმდურვებ.


Strophe: 1142  



Verse: a        მანი ბრძენმან ბარამ გმირსა   ოდეს ჰკადრა ეს ამბავი,
Verse: b        ამოაო სასმენელად,   არს კაცთათვის დასასწავი;
Verse: g        მას უბოძა საბოძვარი,   წაუხარა დაღმა თავი,
Verse: d     და   მოიჴსენა შესხმა-ქებით,   არ თურე თქვა მისთვის ავი.



Verse: n.g     წაუხარნეს ABCD. ამ სტროფის შემდეგ D-ში: "განსრულდა მეხუთე ანბავი გორჯასპისა ტურფა და ყურის საგდები."



Next part


This text is part of the TITUS edition of Shvidi Mtiebi.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 12.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.