TITUS Texts: Asvaghosa, Buddhacarita

TITUS
Asvaghosa, Buddhacarita
Part No. 16

Ucchvasa: 16
Strophe in ed. EBC: 1
Verse: a     मै॑त्रीयवर्गीयमुखां
    मैत्रीयवर्गीयमुखाम्

Verse: b     सर्वावतीं च पार्षदं ।
    स॑र्वावतीम् च पार्षदम् ।

Verse: c     स॑ सर्वज्ञः शाक्यसंहो
    स सर्वज्ञः शाक्यसंहः

Verse: d     धर्मचक्रमवर्तयत् ।। १६.१ ।।
    ध॑र्मचक्रम् अवर्तयत् ।। १६.१ ।।

Strophe in ed. EBC: 2
Verse: a     शृ॑णु मैत्रीयवर्गीय
    शृणु मैत्रीयवर्गीय

Verse: b     पार्षद्गणसमन्वित ।
    पा॑र्षद्गणसमन्वित ।

Verse: c     य॑थातीतैस्तैर्मुनिंद्रैर्
    यथा अतीतैः तैः मुनिन्द्रैः

Verse: d     व्याख्यातं तन्मयाधुना ।। १६.२ ।।
    व्या॑ख्यातम् तत् मयाधुना ।। १६.२ ।।

Strophe in ed. EBC: 3
Verse: a     द्वा॑विमौ भिक्षवो ऽंतौ हि
    द्वौ इमौ भिक्षवः अन्तौ हि

Verse: b     प्रव्रजितस्य संवरे ।
    प्र॑व्रजितस्य संवरे ।

Verse: c     यः॑ कामसुखसंरक्तो
    यः कामसुखसंरक्तः

Verse: d     ग्राम्यः पार्थग्जनो ऽपि च ।। १६.३ ।।
    ग्रा॑म्यः पार्थग्जनः अपि च ।। १६.३ ।।

Strophe in ed. EBC: 4
Verse: a     य॑श्चात्मक्लेशसंताप
    यः च आत्मक्लेशसंताप

Verse: b     दुःखातिवेदनाहतः ।
    दुः॑खातिवेदनाहतः ।

Verse: c     ए॑तौ प्रव्रजितस्यांतौ
    एतौ प्रव्रजितस्य अन्तौ

Verse: d     ह्यनार्यानर्थसंरतौ ।। १६.४ ।।
    हि अनार्यानर्थसंरतौ ।। १६.४ ।।

Strophe in ed. EBC: 5
Verse: a     ए॑तौ न ब्रह्मचर्यायां
    एतौ न ब्रह्मचर्यायाम्

Verse: b     न विरागे न संवरे ।
    न विरागे न संवरे ।

Verse: c     न॑ निर्वेदे निरोधे च
    न निर्वेदे निरोधे च

Verse: d     विमुक्तिसाधने ऽपि न ।। १६.५ ।।
    वि॑मुक्तिसाधने अपि न ।। १६.५ ।।

Strophe in ed. EBC: 6
Verse: a     ना॑भिज्ञासु न बोधौ च
    न अभिज्ञासु न बोधौ च

Verse: b     न निर्वाणे ऽभिवर्तिनौ ।
    न निर्वाणे अभिवर्तिनौ ।

Verse: c     यः॑ कायक्लमदुः खानु
    यः कायक्लमदुः खानु

Verse: d     योगानर्थोपसंहितः ।। १६.६ ।।
    यो॑गानर्थोपसंहितः ।। १६.६ ।।

Strophe in ed. EBC: 7
Verse: a     दृ॑ष्टधर्मे सुखे दुःखे
    दृष्टधर्मे सुखे दुःखे

Verse: b     आयत्यां निरतोत्सवः ।
    आ॑यत्याम् निरतोत्सवः ।

Verse: c     म॑ध्यां प्रतिपदं ह्येताम्
    मध्याम् प्रतिपदम् हि एताम्

Verse: d     अनुगम्य जगद्धिते ।। १६.७ ।।
    अ॑नुगम्य जगद्धिते ।। १६.७ ।।

Strophe in ed. EBC: 8
Verse: a     त॑थागतो जगच्छास्ता
    तथागतः जगच्छास्ता

Verse: b     सद्धर्मं समुपादिशेत् ।
    स॑द्धर्मम् समुपादिशेत् ।

Verse: c     य॑दार्यसत्यमारभ्य
    यत् आर्यसत्यम् आरभ्य

Verse: d     सद्धर्मसंप्रकाशनं ।। १६.८ ।।
    स॑द्धर्मसंप्रकाशनम् ।। १६.८ ।।

Strophe in ed. EBC: 9
Verse: a     आ॑र्याष्टांगिकमार्गं च
    आर्याष्टाङ्गिकमार्गम् च

Verse: b     संबुद्धः समुपादिशेत् ।
    सं॑बुद्धः समुपादिशेत् ।

Verse: c     त॑थाहमपि संबुद्धस्
    तथा अहम् अपि संबुद्धः

Verse: d     तथागतो ऽधुना भवे ।। १६.९ ।।
    त॑थागतः अधुना भवे ।। १६.९ ।।

Strophe in ed. EBC: 10
Verse: a     त॑दार्यसत्यमारभ्य
    तत् आर्यसत्यम् आरभ्य

Verse: b     देशेयं धर्ममुत्तमं ।
    दे॑शेयम् धर्मम् उत्तमम् ।

Verse: c     आ॑र्याष्टांगिकमार्गं च
    आर्याष्टाङ्गिकमार्गम् च

Verse: d     संबुद्धज्ञानसाधनं ।। १६.१० ।।
    सं॑बुद्धज्ञानसाधनम् ।। १६.१० ।।

Strophe in ed. EBC: 11
Verse: a     उ॑पदिश्य जगल्लोकं
    उपदिश्य जगल्लोकम्

Verse: b     दर्शयेयं सुनिर्वृतिं ।
    द॑र्शयेयम् सुनिर्वृतिम् ।

Verse: c     त॑दार्यसत्यमादौ तच्
    तत् आर्यसत्यमादौ तत्

Verse: d     छ्रोतव्यं ज्ञेयमात्मना ।। १६.११ ।।
    श्रो॑तव्यम् ज्ञेयम् आत्मना ।। १६.११ ।।

Strophe in ed. EBC: 12
Verse: a     त॑त्परिज्ञाय साक्षाच्च
    तत् परिज्ञाय साक्षात् च

Verse: b     कर्तव्यं ब्रह्मचारिभिः ।
    क॑र्तव्यम् ब्रह्मचारिभिः ।

Verse: c     य॑न्मयात्र स्वयं बुद्धं
    यत् मया अत्र स्वयम् बुद्धम्

Verse: d     सर्वबुद्धप्रसादतः ।। १६.१२ ।।
    स॑र्वबुद्धप्रसादतः ।। १६.१२ ।।

Strophe in ed. EBC: 13
Verse: a     ज्ञा॑त्वार्याष्टांगमार्गं च
    ज्ञात्वा आर्याष्टाङ्गमार्गम् च

Verse: b     धृत्वा साक्षात्कृतं मुदा ।
    धृ॑त्वा साक्षात्कृतम् मुदा ।

Verse: c     त॑थाहं प्रथमं वो ऽत्र
    तथा अहम् प्रथमम् वः अत्र

Verse: d     विमुक्तिपदसाधनं ।। १६.१३ ।।
    वि॑मुक्तिपदसाधनम् ।। १६.१३ ।।

Strophe in ed. EBC: 14
Verse: a     आ॑र्यसत्यं समारभ्य
    आर्यसत्यम् समारभ्य

Verse: b     समुपाख्ये सुसंवरं ।
    स॑मुपाख्ये सुसंवरम् ।

Verse: c     त॑दत्र सर्वधर्माणाम्
    तत् अत्र सर्वधर्माणाम्

Verse: d     आर्यसत्यमिदं वरं ।। १६.१४ ।।
    आ॑र्यसत्यम् इदम् वरम् ।। १६.१४ ।।

Strophe in ed. EBC: 15
Verse: a     आ॑र्याष्टांगिकमार्गं च
    आर्याष्टाङ्गिकमार्गम् च

Verse: b     धृत्वा चरध्वमाभवं ।
    धृ॑त्वा चरध्वम् आभवम् ।

Verse: c     ए॑तद्धि परमं धर्मम्
    एतत् हि परमम् धर्मम्

Verse: d     आर्यसत्यं सुमुक्तये ।। १६.१५ ।।
    आ॑र्यसत्यम् सुमुक्तये ।। १६.१५ ।।

Strophe in ed. EBC: 16
Verse: a     म॑त्वार्याष्टांगमार्गं च
    मत्वा आर्याष्टाङ्गमार्गम् च

Verse: b     धृत्वा चरत संवरं ।
    धृ॑त्वा चरत संवरम् ।

Verse: c     ए॑तदन्ये ऽपरिज्ञाय
    एतत् अन्ये अपरिज्ञाय

Verse: d     प्रवादिनो ऽभिमानिकाः ।। १६.१६ ।।
    प्र॑वादिनः अभिमानिकाः ।। १६.१६ ।।

Strophe in ed. EBC: 17
Verse: a     सं॑सारसाधनं धर्मं
    संसारसाधनम् धर्मम्

Verse: b     प्रवदंति निजेच्छया ।
    प्र॑वदन्ति निजेच्छया ।

Verse: c     के॑चिदात्मैव संपाल्यस्
    केचित् आत्म एव संपाल्यः

Verse: d     तत्पुण्यं मुक्तिकारणं ।। १६.१७ ।।
    त॑त् पुण्यम् मुक्तिकारणम् ।। १६.१७ ।।

Strophe in ed. EBC: 18
Verse: a     के॑चित्स्वभाविकं सर्वं
    केचित् स्वभाविकम् सर्वम्

Verse: b     केचित्पूर्वकृतं पलं ।
    के॑चित् पूर्वकृतम् पलम् ।

Verse: c     के॑चिच्चापीश्वराधीनम्
    केचित् च अपीश्वराधीनम्

Verse: d     इत्येवं प्रवदंत्यपि ।। १६.१८ ।।
    इ॑ति एवम् प्रवदन्ति अपि ।। १६.१८ ।।

Strophe in ed. EBC: 19
Verse: a     आ॑त्मनश्चेत्सुखाद्दुःखात्
    आत्मनः चेत् सुखाद्दुःखात्

Verse: b     पुण्यं पापं प्रजायते ।
    पु॑ण्यम् पापम् प्रजायते ।

Verse: c     क॑थं न भद्रता नित्यं
    कथम् न भद्रता नित्यम्

Verse: d     धर्माभावे ऽपि देहिनां ।। १६.१९ ।।
    ध॑र्माभावे अपि देहिनाम् ।। १६.१९ ।।

Strophe in ed. EBC: 20
Verse: a     रू॑पसौभाग्यभाग्यादि
    रूपसौभाग्यभाग्यादि

Verse: b     भेदः कथमिहेष्यते ।
    भे॑दः कथम् इह इष्यते ।

Verse: c     य॑दि पूर्वकृतं नास्ति
    यदि पूर्वकृतम् न अस्ति

Verse: d     कथमत्र शुभाशुभे ।। १६.२० ।।
    क॑थम् अत्र शुभाशुभे ।। १६.२० ।।

Strophe in ed. EBC: 21
Verse: a     क॑र्मणां कर्म हेतुश्चेत्
    कर्मणाम् कर्म हेतुः चेत्

Verse: b     को ऽत्र सारं प्रकल्पयेत् ।
    कः अत्र सारम् प्रकल्पयेत् ।

Verse: c     स्वा॑भाविकं जगत्स्याच्चेत्
    स्वाभाविकम् जगत् स्यात् चेत्

Verse: d     कः कर्मस्वकतां वदेत् ।। १६.२१ ।।
    कः कर्मस्वकतां वदेत् ।। १६.२१ ।।

Strophe in ed. EBC: 22
Verse: a     सु॑खं हेतुसुखं स्याच्चेद्
    सुखम् हेतुसुखम् स्यात् चेत्

Verse: b     दुःखं दुःखस्य हेतु हि ।
    दुः॑खम् दुःखस्य हेतु हि ।

Verse: c     त॑पसा दुष्करेणैव
    तपसा दुष्करेण एव

Verse: d     कथं मुक्तिर्भवेद्भवात् ।। १६.२२ ।।
    क॑थम् मुक्तिः भवेत् भवात् ।। १६.२२ ।।

Strophe in ed. EBC: 23
Verse: a     अै॑श्चरः कारणं केचिद्
    अैश्चरः कारणम् केचित्

Verse: b     अबुधाः संप्रचक्षते ।
    अ॑बुधाः संप्रचक्षते ।

Verse: c     क॑थं न समता लोके
    कथम् न समता लोके

Verse: d     समवर्तीश्वरो हि सः ।। १६.२३ ।।
    स॑मवर्तीश्वरः हि सः ।। १६.२३ ।।

Strophe in ed. EBC: 24
Verse: a     इ॑त्येवमबुधाः केचिद्
    इति एवम् अबुधाः केचित्

Verse: b     अस्ति नास्ति प्रवादिनः ।
    अ॑स्ति न अस्ति प्रवादिनः ।

Verse: c     कु॑दृष्टिकर्मतो हीना
    कुदृष्टिकर्मतः हीना

Verse: d     जायंते नरकेष्विह ।। १६.२४ ।।
    जा॑यन्ते नरकेषु इह ।। १६.२४ ।।

Strophe in ed. EBC: 25
Verse: a     सु॑दृष्टिकर्मतो भद्रा
    सुदृष्टिकर्मतः भद्राः

Verse: b     आर्यज्ञानप्रवेदिनं ।
    आ॑र्यज्ञानप्रवेदिनम् ।

Verse: c     स्व॑र्गलोके गताः संतः
    स्वर्गलोके गताः सन्तः

Verse: d     कायवाक्चित्तसंयमात् ।। १६.२५ ।।
    का॑यवाक्चित्तसंयमात् ।। १६.२५ ।।

Strophe in ed. EBC: 26
Verse: a     स॑र्वो भवरतो लोकः
    सर्वः भवरतः लोकः

Verse: b     क्लेशसंघैर्निहन्यतो ।
    क्ले॑शसङ्घैः निहन्यतः ।

Verse: c     ज॑राव्याधिविपद्ध्रातो
    जराव्याधिविपद्ध्रातः

Verse: d     मृतः पुनः प्रजायते ।। १६.२६ ।।
    मृ॑तः पुनर् प्रजायते ।। १६.२६ ।।

Strophe in ed. EBC: 27
Verse: a     सं॑त्यत्र बहवः प्राज्ञाः
    सन्ति अत्र बहवः प्राज्ञाः

Verse: b     संवृत्तिधर्मवादिनः ।
    सं॑वृत्तिधर्मवादिनः ।

Verse: c     ए॑को ऽपि विद्यते नात्र
    एकः अपि विद्यते न अत्र

Verse: d     सुनिर्वृत्तिविधानवित् ।। १६.२७ ।।
    सु॑निर्वृत्तिविधानवित् ।। १६.२७ ।।

Strophe in ed. EBC: 28
Verse: a     पं॑चस्कंधमयं देहं
    पञ्चस्कन्धम् अयम् देहम्

Verse: b     पंचभूतसमुद्धवं ।
    प॑ञ्चभूतसमुद्धवम् ।

Verse: c     शू॑न्यमनात्मकं सर्वं
    शून्यमनात्मकम् सर्वम्

Verse: d     प्रतीत्योत्पादसंभवं ।। १६.२८ ।।
    प्र॑तीत्य उत्पादसंभवम् ।। १६.२८ ।।

Strophe in ed. EBC: 29
Verse: a     त॑त्प्रतीत्य समुत्पादं
    तत् प्रतीत्य समुत्पादम्

Verse: b     संवृत्तिधर्मसाधनं ।
    सं॑वृत्तिधर्मसाधनम् ।

Verse: c     त॑त्क्रमसं निरोधं हि
    तत् क्रमसम् निरोधम् हि

Verse: d     निर्वृत्तिपदसाधनं ।। १६.२९ ।।
    नि॑र्वृत्तिपदसाधनम् ।। १६.२९ ।।

Strophe in ed. EBC: 30
Verse: a     इ॑ति विज्ञाय यः कर्तुं
    इति विज्ञाय यः कर्तुम्

Verse: b     जगद्धितं समिच्छति ।
    ज॑गद्धितम् समिच्छति ।

Verse: c     स॑ प्रतीत्य समुत्पादं
    स प्रतीत्य समुत्पादम्

Verse: d     धृत्वा संबोधिमानसः ।। १६.३० ।।
    धृ॑त्वा संबोधिमानसः ।। १६.३० ।।

Strophe in ed. EBC: 31
Verse: a     बो॑धिचर्याव्रतं धृत्वा
    बोधिचर्याव्रतम् धृत्वा

Verse: b     चतुर्ब्रह्मविहारभृत् ।
    च॑तुर्ब्रह्मविहारभृत् ।

Verse: c     स॑र्वसत्त्वहितं कृवन्
    सर्वसत्त्वहितम् कृवन्

Verse: d     संचरतां सदा भवे ।। १६.३१ ।।
    सं॑चरताम् सदा भवे ।। १६.३१ ।।

Strophe in ed. EBC: 32
Verse: a     त॑तो ऽर्हन्सकलान्दुष्टाञ्
    ततः अर्हन् सकलान् दुष्टान्

Verse: b     जित्वा मारगणानपि ।
    जि॑त्वा मारगणान् अपि ।

Verse: c     त्रि॑विधां बोधिमासाद्य
    त्रिविधाम् बोधिम् आसाद्य

Verse: d     संयास्यति सुनिर्वृतिं ।। १६.३२ ।।
    सं॑यास्यति सुनिर्वृतिम् ।। १६.३२ ।।

Strophe in ed. EBC: 33
Verse: a     अ॑थ यो ऽत्र विरक्तात्मा
    अथ यः अत्र विरक्तात्मा

Verse: b     संसारगतिनिःस्पृहः ।
    सं॑सारगतिनिःस्पृहः ।

Verse: c     स॑ प्रतीत्य समुत्पादं
    स प्रतीत्य समुत्पादम्

Verse: d     क्रमेण संनिरोधयेत् ।। १६.३३ ।।
    क्र॑मेण संनिरोधयेत् ।। १६.३३ ।।

Strophe in ed. EBC: 34
Verse: a     सं॑निरुद्धे क्रमेणास्मिन्
    संनिरुद्धे क्रमेण अस्मिन्

Verse: b     प्रतीत्योत्पादसंभवे ।
    प्र॑तीत्य उत्पादसंभवे ।

Verse: c     नि॑रंजनो निरालंबः
    निरञ्जनः निरालंबः

Verse: d     सुनिर्वृतिं समाप्नुयात् ।। १६.३४ ।।
    सु॑निर्वृतिम् समाप्नुयात् ।। १६.३४ ।।

Strophe in ed. EBC: 35
Verse: a     शृ॑णुत श्रेयसे सर्वे
    शृणुत श्रेयसे सर्वे

Verse: b     यूयं निर्मलमानसाः ।
    यू॑यम् निर्मलमानसाः ।

Verse: c     त॑त्प्रतीत्य समुत्पादं
    तत् प्रतीत्य समुत्पादम्

Verse: d     वक्ष्यामि वो यथाक्रमं ।। १६.३५ ।।
    व॑क्ष्यामि वः यथा अक्रमम् ।। १६.३५ ।।

Strophe in ed. EBC: 36
Verse: a     अ॑विद्यावासनैवेयं
    अविद्यावासना एव इयम्

Verse: b     दुःखस्कंधस्य भूयसः ।
    दुः॑खस्कन्धस्य भूयसः ।

Verse: c     सं॑सारविषवृक्षस्य
    संसारविषवृक्षस्य

Verse: d     मूलबंधविधायिनी ।। १६.३६ ।।
    मू॑लबन्धविधायिनी ।। १६.३६ ।।

Strophe in ed. EBC: 37
Verse: a     त॑त्प्रत्ययास्तु संस्काराः
    तत् प्रत्ययास्तु संस्काराः

Verse: b     कायवाङ्मानसात्मकाः ।
    का॑यवाङ्मानसात्मकाः ।

Verse: c     सं॑स्कारोत्थं च विज्ञानं
    संस्कारोत्थम् च विज्ञानम्

Verse: d     मनःषष्ठेंद्रियात्मकं ।। १६.३७ ।।
    म॑नःषष्ठेण्द्रियात्मकम् ।। १६.३७ ।।

Strophe in ed. EBC: 38
Verse: a     त॑त्प्रत्ययं नामरूपं
    तत् प्रत्ययम् नामरूपम्

Verse: b     संज्ञासंदर्शनाभिधं ।
    सं॑ज्ञासंदर्शनाभिधम् ।

Verse: c     म॑नःषष्ठेंद्रियस्थानं
    मनःषष्ठेन्द्रियस्थानम्

Verse: d     षडायतनमप्यतः ।। १६.३८ ।।
    ष॑डायतनम् अप्यतः ।। १६.३८ ।।

Strophe in ed. EBC: 39
Verse: a     ष॑डायतनसंश्लेषः
    षडायतनसंश्लेषः

Verse: b     स्पर्श इत्यभि धीयते ।
    स्प॑र्शः इति अभि धीयते ।

Verse: c     ष॑ट्स्पर्शानुभवो यश्च
    षट्स्पर्शानुभवः यः च

Verse: d     वेदना सा प्रकीर्तिता ।। १६.३९ ।।
    वे॑दना सा प्रकीर्तिता ।। १६.३९ ।।

Strophe in ed. EBC: 40
Verse: a     त॑या विषयसंक्लेश
    तया विषयसंक्लेश

Verse: b     रागस्तृष्णा प्रजायते ।
    रा॑गः तृष्णा प्रजायते ।

Verse: c     का॑मादिषु तदुद्धूतम्
    कामादिषु तत् उद्धूतम्

Verse: d     उपादानं प्रवर्तते ।। १६.४० ।।
    उ॑पादानम् प्रवर्तते ।। १६.४० ।।

Strophe in ed. EBC: 41
Verse: a     उ॑पादानोद्भवः काम
    उपादानोद्भवः काम

Verse: b     रूपारूपमयो भवः ।
    रू॑पारूपमयः भवः ।

Verse: c     ना॑नायोनिपरावृत्त्या
    नानायोनिपरावृत्त्या

Verse: d     जातिर्भवसमुद्धवा ।। १६.४१ ।।
    जा॑तिः भवसमुद्धवा ।। १६.४१ ।।

Strophe in ed. EBC: 42
Verse: a     ज॑रामरणशोकादि
    जरामरणशोकादि

Verse: b     संततिर्जातिसंश्रया ।
    सं॑ततिः जातिसंश्रया ।

Verse: c     अ॑विद्यादिनिरोधेन
    अविद्यादिनिरोधेन

Verse: d     तेषां व्युपरतिक्रमः ।। १६.४२ ।।
    ते॑षाम् व्युपरतिक्रमः ।। १६.४२ ।।

Strophe in ed. EBC: 43
Verse: a     प्र॑तीत्योत्पादो ऽयं बहुगतिरविद्याकृतपदः
    प्रतीत्य उत्पादः अयम् बहुगतिः अविद्याकृतपदः

Verse: b     स चंत्यो युष्माभिर्विजन विश्रामशमिभिः ।
    स॑ चन्त्यः युष्माभिः विजनः विश्रामशमिभिः ।

Verse: c     प॑रिज्ञातः सम्यग्ब्रजति किल कालेन तनुतां ।
    प॑रिज्ञातः सम्यक् ब्रजति किल कालेन तनुताम् ।

Verse: d     न॑नुत्वं संप्राप्तः सुखतरनिवृत्तिश्च भवति ।। १६.४३ ।।
    न॑नुत्वम् संप्राप्तः सुखतरनिवृत्तिः च भवति ।। १६.४३ ।।

Strophe in ed. EBC: 44
Verse: a     इ॑ति विज्ञाय युष्माभिर्
    इति विज्ञाय युष्माभिः

Verse: b     भवबंधविमुक्तये ।
    भ॑वबन्धविमुक्तये ।

Verse: c     अ॑विद्या दुःखमूलं सं
    अविद्या दुःखमूलम् सं

Verse: d     छेदितव्यं प्रयत्नतः ।। १६.४४ ।।
    छे॑दितव्यम् प्रयत्नतः ।। १६.४४ ।।

Strophe in ed. EBC: 45
Verse: a     त॑तो यूयं विनिर्मुक्त
    ततः यूयम् विनिर्मुक्त

Verse: b     भवचाराभिबंधनाः ।
    भ॑वचाराभिबन्धनाः ।

Verse: c     अ॑र्हंतो निर्मलात्मानो
    अर्हन्तः निर्मलात्मानः

Verse: d     निर्वृत्तिं समवाप्स्यथ ।। १६.४५ ।।
    नि॑र्वृत्तिम् समवाप्स्यथ ।। १६.४५ ।।

Strophe in ed. EBC: 46
Verse: a     इ॑त्यादिष्टं मुनींद्रेण
    इति आदिष्टम् मुनीन्द्रेण

Verse: b     श्रुत्वा सर्वे ऽपि भिक्षवः ।
    श्रु॑त्वा सर्वे अपि भिक्षवः ।

Verse: c     प्र॑वृत्तिं च निवृत्तिं च
    प्रवृत्तिम् च निवृत्तिम् च

Verse: d     संसारस्याभिमेनिरे ।। १६.४६ ।।
    सं॑सारस्य अभिमेनिरे ।। १६.४६ ।।

Strophe in ed. EBC: 47
Verse: a     त॑न्निशम्य तदा तेषां
    तत् निशम्य तदा तेषाम्

Verse: b     पंचानां ब्रह्मचारिणां ।
    प॑ञ्चानाम् ब्रह्मचारिणाम् ।

Verse: c     सं॑बोधिज्ञानसंप्राप्त्यै
    संबोधिज्ञानसंप्राप्त्यै

Verse: d     प्रज्ञाचक्षुर्विशोधितं ।। १६.४७ ।।
    प्र॑ज्ञाचक्षुः विशोधितम् ।। १६.४७ ।।

Strophe in ed. EBC: 48
Verse: a     ष॑ष्टीनां देवकोटीनां
    षष्टीनाम् देवकोटीनाम्

Verse: b     धर्मचक्षुर्विशोधितं ।
    ध॑र्मचक्षुर्विशोधितम् ।

Verse: c     अ॑शीतिब्रह्मकोटीनां
    अशीतिब्रह्मकोटीनाम्

Verse: d     ज्ञानचक्षुर्विशोधितं ।। १६.४८ ।।
    ज्ञा॑नचक्षुर्विशोधितम् ।। १६.४८ ।।

Strophe in ed. EBC: 49
Verse: a     अ॑शीतिनृसहस्राणां
    अशीतिनृसहस्राणाम्

Verse: b     धर्मचक्षुर्विशोधितं ।
    ध॑र्मचक्षुः विशोधितम् ।

Verse: c     स॑र्वेषामपि सत्त्वानां
    सर्वेषाम् अपि सत्त्वानाम्

Verse: d     धर्मोत्साहां विरोचितं ।। १६.४९ ।।
    ध॑र्मोत्साहाम् विरोचितम् ।। १६.४९ ।।

Strophe in ed. EBC: 50
Verse: a     अ॑पाया अपि सर्वत्र
    अपायाः अपि सर्वत्र

Verse: b     सर्वे ऽपि प्रशमं गताः ।
    स॑र्वे अपि प्रशमम् गताः ।

Verse: c     स॑द्धर्मसाधनोत्साहं
    सद्धर्मसाधनोत्साहम्

Verse: d     प्रावर्तत समंततः ।। १६.५० ।।
    प्रा॑वर्तत समन्ततः ।। १६.५० ।।

Strophe in ed. EBC: 51
Verse: a     अं॑तरिक्षे ऽपि सर्वत्र
    अन्तरिक्षे अपि सर्वत्र

Verse: b     त्रिदशाः साप्सरोगणाः ।
    त्रि॑दशाः साप्सरोगणाः ।

Verse: c     ए॑वं भद्र महोत्माह
    एवम् भद्र महोत्माह

Verse: d     निर्घोषं संव्यसारयन् ।। १६.५१ ।।
    नि॑र्घोषम् संव्यसारयन् ।। १६.५१ ।।

Strophe in ed. EBC: 52
Verse: a     मै॑त्रेयो ऽथ महाभिक्षो
    मैत्रेयः अथ महाभिक्षः

Verse: b     भगवंतं व्यजिज्ञपत् ।
    भ॑गवन्तम् व्यजिज्ञपत् ।

Verse: c     कि॑यद्रूपं भगवता
    कियद्रूपम् भगवता

Verse: d     धर्मचक्रं प्रवर्तितं ।। १६.५२ ।।
    ध॑र्मचक्रम् प्रवर्तितम् ।। १६.५२ ।।

Strophe in ed. EBC: 53
Verse: a     इ॑ति संप्रार्थितं तेन
    इति संप्रार्थितम् तेन

Verse: b     मैत्रेयेण महात्मना ।
    मै॑त्रेयेण महात्मना ।

Verse: c     श्रु॑त्वा स भगवान्पश्यन्
    श्रुत्वा स भगवान् पश्यन्

Verse: d     मैत्रेयमेवमादिशत् ।। १६.५३ ।।
    मै॑त्रेयम् एवम् आदिशत् ।। १६.५३ ।।

Strophe in ed. EBC: 54
Verse: a     गं॑भीरं दुर्दृशं सूक्ष्मं
    गंभीरम् दुर्दृशम् सूक्ष्मम्

Verse: b     धर्मचक्रं प्रवर्तितं ।
    ध॑र्मचक्रम् प्रवर्तितम् ।

Verse: c     य॑त्र सर्वं न गाहंते
    यत्र सर्वम् न गाहन्ते

Verse: d     तीर्थिकाः परिवादिकाः ।। १६.५४ ।।
    ती॑र्थिकाः परिवादिकाः ।। १६.५४ ।।

Strophe in ed. EBC: 55
Verse: a     निः॑प्रपंचमनुत्पादम्
    निःप्रपञ्चम् अनुत्पादम्

Verse: b     असंभवमनालयं ।
    अ॑संभवम् अनालयम् ।

Verse: c     वि॑विक्तं प्रकृतिशून्यं
    विविक्तम् प्रकृतिशून्यम्

Verse: d     धर्मचक्रं प्रवर्तितं ।। १६.५५ ।।
    ध॑र्मचक्रम् प्रवर्तितम् ।। १६.५५ ।।

Strophe in ed. EBC: 56
Verse: a     ना॑नाव्यूहमनिर्व्यूहम्
    नानाव्यूहम् अनिर्व्यूहम्

Verse: b     अनिमित्रमलक्षणं ।
    अ॑निमित्रम् अलक्षणम् ।

Verse: c     स॑मताधर्मनिर्देशं
    समताधर्मनिः देशम्

Verse: d     चक्रं बुद्धेन वर्णितं ।। १६.५६ ।।
    च॑क्रम् बुद्धेन वर्णितम् ।। १६.५६ ।।

Strophe in ed. EBC: 57
Verse: a     मा॑यामरीचिस्वप्नाभं
    मायामरीचिस्वप्नाभम्

Verse: b     जलेंदुप्रतिनादवत् ।
    ज॑लेन्दुप्रतिनादवत् ।

Verse: c     प्र॑तीत्य धर्ममुत्तानम्
    प्रतीत्य धर्मम् उत्तानम्

Verse: d     अनुच्छेदमशाश्वतं ।। १६.५७ ।।
    अ॑नुच्छेदम् अशाश्वतम् ।। १६.५७ ।।

Strophe in ed. EBC: 58
Verse: a     स॑र्वदृष्टिसमुच्छिन्नं
    सर्वदृष्टिसमुच्छिन्नम्

Verse: b     धर्मचक्रमिति स्मृतं ।
    ध॑र्मचक्रम् इति स्मृतम् ।

Verse: c     आ॑काशेन सदा तुल्यं
    आकाशेन सदा तुल्यम्

Verse: d     निर्विकल्पं प्रभास्वरं ।। १६.५८ ।।
    नि॑र्विकल्पम् प्रभास्वरम् ।। १६.५८ ।।

Strophe in ed. EBC: 59
Verse: a     अ॑नंतमध्यनिर्देशं
    अनन्तमध्यनिर्देशम्

Verse: b     धर्मचक्रमिहोच्यते ।
    ध॑र्मचक्रम् इह उच्यते ।

Verse: c     अ॑स्तिनास्तिविनिर्मुक्तम्
    अस्तिनअस्तिविनिर्मुक्तम्

Verse: d     आत्मनैरात्म्यवर्जितं ।। १६.५९ ।।
    आ॑त्मनैः आत्म्यवर्जितम् ।। १६.५९ ।।

Strophe in ed. EBC: 60
Verse: a     प्र॑कृत्या जातनिर्देशं
    प्रकृत्या जातनिर्देशम्

Verse: b     धर्मचक्रमिदं स्मृतं ।
    ध॑र्मचक्रम् इदम् स्मृतम् ।

Verse: c     भू॑तकोटिमकोटिं च
    भूतकोटिम् अकोटिम् च

Verse: d     तथतातत्त्वभावकं ।। १६.६० ।।
    त॑थतातत्त्वभावकम् ।। १६.६० ।।

Strophe in ed. EBC: 61
Verse: a     अ॑द्वयधर्मनिर्देशं
    अद्वयधर्मनिर्देशम्

Verse: b     धर्मचक्रमिति स्मृतं ।
    ध॑र्मचक्रम् इति स्मृतम् ।

Verse: c     च॑क्षुः स्वभावतः शुन्यं
    चक्षुः स्वभावतः शुन्यम्

Verse: d     रोत्रं घ्राणं तथैव च ।। १६.६१ ।।
    श्रो॑त्रम् घ्राणम् तथ एव च ।। १६.६१ ।।

Strophe in ed. EBC: 62
Verse: a     जि॑ह्वाकायमनः शून्यम्
    जिह्वाकायमनः शून्यम्

Verse: b     अनात्मकं निरीहकं ।
    अ॑नात्मकम् निरीहकम् ।

Verse: c     इ॑दं तदीदृशं धर्म
    इदम् तत् ईदृशम् धर्म

Verse: d     चक्रं मया प्रवर्तितं ।। १६.६२ ।।
    च॑क्रम् मया प्रवर्तितम् ।। १६.६२ ।।

Strophe in ed. EBC: 63
Verse: a     बो॑धयत्यबुधान्सर्वांस्
    बोधयति अबुधान् सर्वान्

Verse: b     तेन बुद्धो निरुच्यते ।
    ते॑न बुद्धः निरुच्यते ।

Verse: c     स्व॑यं मयानुबुद्धो ऽयं
    स्वयम् मया अनुबुद्धः अयम्

Verse: d     स्वभावधर्मलक्षणः ।। १६.६३ ।।
    स्व॑भावधर्मलक्षणः ।। १६.६३ ।।

Strophe in ed. EBC: 64
Verse: a     ऋ॑ते परोपदेशेन
    ऋते परोपदेशेन

Verse: b     स्वयंभूस्तेन कथ्यते ।
    स्व॑यंभूः तेन कथ्यते ।

Verse: c     स॑र्वधर्मवशिप्राप्तो
    सर्वधर्मवशिप्राप्तः

Verse: d     धर्मस्वामीति संस्मृतः ।। १६.६४ ।।
    ध॑र्मस्वामी इति संस्मृतः ।। १६.६४ ।।

Strophe in ed. EBC: 65
Verse: a     न॑यानयज्ञो धर्मेषु
    नयानयज्ञः धर्मेषु

Verse: b     नायकस्तेन कथ्यते ।
    ना॑यकः तेन कथ्यते ।

Verse: c     य॑था भवंति वैनेया
    यथा भवन्ति वैनेयाः

Verse: d     विनयत्यमिताञ्जनान् ।। १६.६५ ।।
    वि॑नयति अमितान् जनान् ।। १६.६५ ।।

Strophe in ed. EBC: 66
Verse: a     वि॑नयपारमिताप्राप्तस्
    विनयपारमिताप्राप्तः

Verse: b     तेन प्रोक्तो विनायकः ।
    ते॑न प्रोक्तः विनायकः ।

Verse: c     स॑त्त्वानां नष्टमार्गाणां
    सत्त्वानाम् नष्टमार्गाणाम्

Verse: d     सन्मार्गोत्तमदेशनात् ।। १६.६६ ।।
    स॑न्मार्गोत्तमदेशनात् ।। १६.६६ ।।

Strophe in ed. EBC: 67
Verse: a     स॑न्नयपारमिताप्राप्तः
    सन्नयपारमिताप्राप्तः

Verse: b     सर्वधर्मविनायकः ।
    स॑र्वधर्मविनायकः ।

Verse: c     सं॑ग्रहवस्तुज्ञानेन
    संग्रहवस्तुज्ञानेन

Verse: d     संगृह्य सर्वप्राणिनः ।। १६.६७ ।।
    सं॑गृह्य सर्वप्राणिनः ।। १६.६७ ।।

Strophe in ed. EBC: 68
Verse: a     सं॑साराटविनिस्तीर्णः
    संसाराटविनिस्तीर्णः

Verse: b     सार्थवाह इति स्मृतः ।
    सा॑र्थवाहः इति स्मृतः ।

Verse: c     व॑शवर्ती सर्वधर्मे
    वशवर्ती सर्वधर्मे

Verse: d     तेन धर्मेश्वरो जिनः ।। १६.६८ ।।
    ते॑न धर्मेश्वरः जिनः ।। १६.६८ ।।

Strophe in ed. EBC: 69
Verse: a     स॑र्वधर्माधिराजेंद्रो
    सर्वधर्माधिराजेन्द्रः

Verse: b     धर्मचक्रप्रवर्तनात् ।
    ध॑र्मचक्रप्रवर्तनात् ।

Verse: c     ध॑र्मदानपतिः शास्ता
    धर्मदानपतिः शास्ता

Verse: d     धर्मस्वामी जगत्पतिः ।। १६.६९ ।।
    ध॑र्मस्वामी जगत्पतिः ।। १६.६९ ।।

Strophe in ed. EBC: 70
Verse: a     य॑ष्टयज्ञः सुसिद्धार्थः
    यष्टयज्ञः सुसिद्धार्थः

Verse: b     पूर्णाशः सिद्धं मगलः ।
    पू॑र्णाशः सिद्धं मगलः ।

Verse: c     आ॑श्वासकः प्रेमदर्शी
    आश्वासकः प्रेमदर्शी

Verse: d     वीरः शूरे रणंजयः ।। १६.७० ।।
    वी॑रः शूरे रणंजयः ।। १६.७० ।।

Strophe in ed. EBC: 71
Verse: a     उ॑त्तीर्णसर्वसंग्रामो
    उत्तीर्णसर्वसङ्ग्रामो

Verse: b     मुक्तः सर्वविमोचकः ।
    मु॑क्तः सर्वविमोचकः ।

Verse: c     ज॑गदालोकभूतः सत्
    जगदालोकभूतः सत्

Verse: d     प्रज्ञाज्ञानप्रभंकरः ।। १६.७१ ।।
    प्र॑ज्ञाज्ञानप्रभंकरः ।। १६.७१ ।।

Strophe in ed. EBC: 72
Verse: a     अ॑ज्ञानध्वांतसंहर्ता
    अज्ञानध्वान्तसंहर्ता

Verse: b     महदुल्काप्रभंकरः ।
    म॑हदुल्काप्रभंकरः ।

Verse: c     म॑हावैद्यो महाज्ञानी
    महावैद्यः महाज्ञानी

Verse: d     सर्वक्लेशचिकित्सकः ।। १६.७२ ।।
    स॑र्वक्लेशचिकित्सकः ।। १६.७२ ।।

Strophe in ed. EBC: 73
Verse: a     स॑र्वक्लेशाभिविद्धानां
    सर्वक्लेशाभिविद्धानाम्

Verse: b     क्लेशशल्यसमुद्धरः ।
    क्ले॑शशल्यसमुद्धरः ।

Verse: c     स॑र्वलक्षणसंपन्नः
    सर्वलक्षणसंपन्नः

Verse: d     सर्वव्यंजनमंडितः ।। १६.७३ ।।
    स॑र्वव्यञ्जनमण्डितः ।। १६.७३ ।।

Strophe in ed. EBC: 74
Verse: a     स॑मंतभद्ररूपांगः
    समन्तभद्ररूपाङ्गः

Verse: b     शुद्धाचारविशुद्धधीः ।
    शु॑द्धाचारविशुद्धधीः ।

Verse: c     द॑शबली महाधीरो
    दशबली महाधीरः

Verse: d     वैशारद्यविशारदः ।। १६.७४ ।।
    वै॑शारद्यविशारदः ।। १६.७४ ।।

Strophe in ed. EBC: 75
Verse: a     स॑र्वावेणिकसंपन्नो
    सर्वावेणिकसंपन्नः

Verse: b     महायानसमाश्रितः ।
    म॑हायानसमाश्रितः ।

Verse: c     स॑र्वधर्माधिपो नाथः
    सर्वधर्माधिपः नाथः

Verse: d     सर्वलोकाधिपः प्रभुः ।। १६.७५ ।।
    स॑र्वलोकाधिपः प्रभुः ।। १६.७५ ।।

Strophe in ed. EBC: 76
Verse: a     स॑र्वविद्याधिपो विज्ञः
    सर्वविद्याधिपः विज्ञः

Verse: b     सर्ववादिमदांतकः ।
    स॑र्ववादिमदान्तकः ।

Verse: c     स॑र्वज्ञो ऽर्हन्महाभिज्ञो
    सर्वज्ञः अर्हन् महाभिज्ञः

Verse: d     महाबुद्धो मुनीश्वरः ।। १६.७६ ।।
    म॑हाबुद्धः मुनीश्वरः ।। १६.७६ ।।

Strophe in ed. EBC: 77
Verse: a     दु॑ष्टमारमदोत्साह
    दुष्टमारमदोत्साह

Verse: b     निहंता विजयी कृती ।
    नि॑हन्ता विजयी कृती ।

Verse: c     सं॑बुद्धः सुगतः प्राज्ञः
    संबुद्धः सुगतः प्राज्ञः

Verse: d     सर्वसत्त्वहितार्थभृत् ।। १६.७७ ।।
    स॑र्वसत्त्वहितार्थभृत् ।। १६.७७ ।।

Strophe in ed. EBC: 78
Verse: a     कृ॑तज्ञो ऽद्वयवादि सद्
    कृतज्ञः अद्वयवादि सद्

Verse: b     भद्रश्रीसद्गुणाकरः ।
    भ॑द्रश्रीसद्गुणाकरः ।

Verse: c     स॑र्वदुर्वृत्तिसंहर्ता
    सर्वदुर्वृत्तिसंहर्ता

Verse: d     सर्वसद्वृत्तिचारकः ।। १६.७८ ।।
    स॑र्वसद्वृत्तिचारकः ।। १६.७८ ।।

Strophe in ed. EBC: 79
Verse: a     ज॑गन्नाथो जगद्धर्ता
    जगन्नाथः जगद्धर्ता

Verse: b     जगत्स्वामी जगत्प्रभुः ।
    ज॑गत्स्वामी जगत्प्रभुः ।

Verse: c     ज॑गद्गुरुर्जगच्छास्ता
    जगद्गुरुः जगत्शास्ता

Verse: d     जगद्धर्मगुणार्थभृत् ।। १६.७९ ।।
    ज॑गद्धर्मगुणार्थभृत् ।। १६.७९ ।।

Strophe in ed. EBC: 80
Verse: a     स॑र्वदुःखाग्निसंताप
    सर्वदुःखाग्निसंताप

Verse: b     शमपूर्णसुधाकरः ।
    श॑मपूर्णसुधाकरः ।

Verse: c     स॑र्वदुःखमहांभोधि
    सर्वदुःखमहांभोधि

Verse: d     शोषणतीक्ष्णभानुभृत् ।। १६.८० ।।
    शो॑षणतीक्ष्णभानुभृत् ।। १६.८० ।।

Strophe in ed. EBC: 81
Verse: a     स॑र्वधर्मार्थसंभर्ता
    सर्वधर्मार्थसंभर्ता

Verse: b     भद्रश्रीसद्गुणाश्रयं ।
    भ॑द्रश्रीसद्गुणाश्रयम् ।

Verse: c     बो॑धिमार्गाभिदेष्टा सन्
    बोधिमार्गाभिदेष्टा सन्

Verse: d     निवृत्तिमार्गदेशकः ।। १६.८१ ।।
    नि॑वृत्तिमार्गदेशकः ।। १६.८१ ।।

Strophe in ed. EBC: 82
Verse: a     नि॑रंजनो निरासंगो
    निरञ्जनः निरासंगः

Verse: b     निर्विकल्पस्तथागतः ।
    नि॑र्विकल्पः तथागतः ।

Verse: c     ए॑ष संक्षिपनिर्देशो
    एष संक्षिपनिर्देशः

Verse: d     धर्मचक्रप्रवर्तने ।। १६.८२ ।।
    ध॑र्मचक्रप्रवर्तने ।। १६.८२ ।।

Strophe in ed. EBC: 83
Verse: a     त॑थागतगुणोद्भावः
    तथागतगुणोद्भावः

Verse: b     परीत्तो वर्ण्यते मया ।
    प॑रीत्तः वर्ण्यते मया ।

Verse: c     बु॑द्धज्ञानमनंतं हि
    बुद्धज्ञानम् अनन्तम् हि

Verse: d     यथाकाशमनंतकं ।। १६.८३ ।।
    य॑था आकाशम् अनन्तकम् ।। १६.८३ ।।

Strophe in ed. EBC: 84
Verse: a     प्र॑भाषन्क्षेपयेत्कल्पं
    प्रभाषन् क्षेपयेत् कल्पम्

Verse: b     न तु बुद्धगुणक्षयं ।
    न तु बुद्धगुणक्षयम् ।

Verse: c     ए॑वं मयात्र संबुद्ध
    एवम् मया अत्र संबुद्ध

Verse: d     सद्गुणो ऽभ्यनुवर्ण्यते ।। १६.८४ ।।
    स॑द्गुणः अभ्यनुवर्ण्यते ।। १६.८४ ।।

Strophe in ed. EBC: 85
Verse: a     श्रु॑त्वानुमोदनां कृत्वा
    श्रुत्वा अनुमोदनाम् कृत्वा

Verse: b     संचरध्वं सदा शुभे ।
    सं॑चरध्वम् सदा शुभे ।

Verse: c     इ॑दं मार्षा महायानं
    इदम् मार्षा महायानम्

Verse: d     संबुद्धधर्मसाधनं ।
    सं॑बुद्धधर्मसाधनम् ।

Verse: e     स॑र्वसत्त्वहिताधानं
    सर्वसत्त्वहिताधानम्

Verse: f     सर्वबुद्धैः प्रचारितं ।। १६.८५ ।।
    स॑र्वबुद्धैः प्रचारितम् ।। १६.८५ ।।

Strophe in ed. EBC: 86
Verse: a     य॑थेदं धर्मपर्यायं
    यथ इदम् धर्मपर्यायम्

Verse: b     विस्तारितं सदा भवेत? ।
    वि॑स्तारितम् सदा भवेत ? ।

Verse: c     त॑था यूयं सदाभाष्य
    तथा यूयम् सदाभाष्य

Verse: d     संचारयितुमर्हथ ।। १६.८६ ।।
    सं॑चारयितुम् अर्हथ ।। १६.८६ ।।

Strophe in ed. EBC: 87
Verse: a     यो॑ ऽपि मार्षा इमं धर्म
    यः अपि मार्षाः इमम् धर्म

Verse: b     पर्यायं श्रीशुभाकरं ।
    प॑र्यायम् श्रीशुभाकरम् ।

Verse: c     श्रु॑त्वा दृष्ट्वानुमोदित्वा
    श्रुत्वा दृष्ट्वा अनुमोदित्वा

Verse: d     सांजलिः प्रणमिष्यति ।। १६.८७ ।।
    स अञ्जलिः प्रणमिष्यति ।। १६.८७ ।।

Strophe in ed. EBC: 88
Verse: a     स॑ समुत्कृष्टरूपांगं
    स समुत्कृष्टरूपाङ्गम्

Verse: b     लप्स्यते बलमुत्तमं ।
    ल॑प्स्यते बलम् उत्तमम् ।

Verse: c     स॑ज्जनपरिवारं च
    सज्जनपरिवारम् च

Verse: d     प्रतिभानं समुत्तमं ।। १६.८८ ।।
    प्र॑तिभानम् समुत्तमम् ।। १६.८८ ।।

Strophe in ed. EBC: 89
Verse: a     अ॑विघ्नसुखनैष्कर्म्यं
    अविघ्नसुखनैः कर्म्यम्

Verse: b     समुत्कृष्टवरेंद्रियं ।
    स॑मुत्कृष्टवरेन्द्रियम् ।

Verse: c     शु॑द्धप्रज्ञावभासं च
    शुद्धप्रज्ञावभासम् च

Verse: d     भद्रसमाधिसंपदं ।। १६.८९ ।।
    भ॑द्रसमाधिसंपदम् ।। १६.८९ ।।

Strophe in ed. EBC: 90
Verse: a     इ॑मानष्टौ समुत्कृष्टान्
    इमान् अष्टौ समुत्कृष्टान्

Verse: b     सद्धर्मान्स लभेद्ध्रुवं ।
    स॑द्धर्मान् स लभेत् ध्रुवम् ।

Verse: c     श्रु॑त्वेमं यः प्रसन्नात्मा
    श्रुत्वा इमम् यः प्रसन्नात्मा

Verse: d     दृष्ट्वा च सांजलिर्भवेत् ।। १६.९० ।।
    दृ॑ष्ट्वा च स अञ्जलिः भवेत् ।। १६.९० ।।

Strophe in ed. EBC: 91
Verse: a     य॑श्चाप्येतन्महाधर्म
    यः च अपि एतत् महाधर्म

Verse: b     भाणकस्य महामतेः ।
    भा॑णकस्य महामतेः ।

Verse: c     ध॑मासनं सभामध्ये
    धमासनम् सभामध्ये

Verse: d     प्रज्ञपयेत्प्रमोदितः ।। १६.९१ ।।
    प्र॑ज्ञपयेत् प्रमोदितः ।। १६.९१ ।।

Strophe in ed. EBC: 92
Verse: a     स॑ हि साधुर्लभेन्नूनं
    स हि साधुः लभेत् नूनम्

Verse: b     महाश्रेष्ठजनासनं ।
    म॑हाश्रेष्ठजनासनम् ।

Verse: c     गृ॑हपत्यासनं चापि
    गृहपत्यासनम् च अपि

Verse: d     चक्रवर्तिनृपासनं ।। १६.९२ ।।
    च॑क्रवर्तिनृपासनम् ।। १६.९२ ।।

Strophe in ed. EBC: 93
Verse: a     लो॑कपालासनं चापि
    लोकपालासनम् च अपि

Verse: b     शक्रासनमपि ध्रुवं ।
    श॑क्रासनम् अपि ध्रुवम् ।

Verse: c     व॑शवर्त्यासनं चापि
    वशवर्त्यासनम् च अपि

Verse: d     ब्रह्मासनं समुत्तमं ।। १६.९३ ।।
    ब्र॑ह्मासनम् समुत्तमम् ।। १६.९३ ।।

Strophe in ed. EBC: 94
Verse: a     बो॑धिमंडगतस्यापि
    बोधिमण्डगतस्य अपि

Verse: b     बोधिसत्त्वस्य संमते ।
    बो॑धिसत्त्वस्य संमते ।

Verse: c     बो॑धिप्राप्तस्य सद्धर्म
    बोधिप्राप्तस्य सद्धर्म

Verse: d     देशकस्य सभासनं ।। १६.९४ ।।
    दे॑शकस्य सभासनम् ।। १६.९४ ।।

Strophe in ed. EBC: 95
Verse: a     इ॑मान्यष्टौ स शुद्धात्मा
    इमानि अष्टौ स शुद्धात्मा

Verse: b     प्रालभेदासनान्यपि ।
    प्रा॑लभेत् आसनानि अपि ।

Verse: c     यो॑ धर्मभाषमाणस्य
    यः धर्मभाषमाणस्य

Verse: d     प्रज्ञपयेन्मुदासनं ।। १६.९५ ।।
    प्र॑ज्ञपयेत् मुदासनम् ।। १६.९५ ।।

Strophe in ed. EBC: 96
Verse: a     य॑ इमं धर्मपर्यायं
    यः इमम् धर्मपर्यायम्

Verse: b     भाषमाणाय साधवे ।
    भा॑षमाणाय साधवे ।

Verse: c     सा॑धुकारं समालोक्य
    साधुकारम् समालोक्य

Verse: d     संप्रदद्यात्प्रसादितः ।। १६.९६ ।।
    सं॑प्रदद्यात् प्रसादितः ।। १६.९६ ।।

Strophe in ed. EBC: 97
Verse: a     स॑ सत्यशुद्धवादी स्याद्
    स सत्यशुद्धवादी स्यात्

Verse: b     आदेयवचनो ऽपि च ।
    आ॑देयवचनः अपि च ।

Verse: c     म॑नोज्ञग्राह्यवाक्यो ऽपि
    मनोज्ञग्राह्यवाक्यः अपि

Verse: d     श्लक्ष्णमधुरनिस्वतः ।। १६.९७ ।।
    श्ल॑क्ष्णमधुरनिस्वतः ।। १६.९७ ।।

Strophe in ed. EBC: 98
Verse: a     क॑लविंकस्वरश्चापि
    कलविंकस्वरः च अपि

Verse: b     गंभीरमधुरस्वरः ।
    गं॑भीरमधुरस्वरः ।

Verse: c     शु॑चिब्रह्मस्वरश्चापि
    शुचिब्रह्मस्वरः च अपि

Verse: d     सिंहघोषमहास्वरः ।। १६.९८ ।।
    सिं॑हघोषमहास्वरः ।। १६.९८ ।।

Strophe in ed. EBC: 99
Verse: a     सं॑बुद्धसत्यवाद्येतद्
    संबुद्धसत्यवादी एतत्

Verse: b     अष्टौ वाचो गुणांल्लभेत् ।
    अ॑ष्टौ वाचः गुणान् लभेत् ।

Verse: c     स॑द्धर्मभाषमाणस्य
    सद्धर्मभाषमाणस्य

Verse: d     साधुकारं ददाति यः ।। १६.९९ ।।
    सा॑धुकारम् ददाति यः ।। १६.९९ ।।

Strophe in ed. EBC: 100
Verse: a     य॑श्चेमं धर्मपर्यायं
    यः च इमम् धर्मपर्यायम्

Verse: b     लिखित्वा पुस्तके गृहे ।
    लि॑खित्वा पुस्तके गृहे ।

Verse: c     प्र॑तिष्ठाप्य सदाभ्यर्च्य
    प्रतिष्ठाप्य सदाभ्यर्च्य

Verse: d     सत्कारैर्मानयन्भजेत् ।। १६.१०० ।।
    स॑त्कारैः मानयन् भजेत् ।। १६.१०० ।।

Strophe in ed. EBC: 101
Verse: a     अ॑स्य च वर्णमुच्चार्य
    अस्य च वर्णम् उच्चार्य

Verse: b     प्रचारयेत्समंततः ।
    प्र॑चारयेत् समन्ततः ।

Verse: c     ल॑प्स्यते स महासाधुः
    लप्स्यते स महासाधुः

Verse: d     स्मृतिनिधानमुत्तमं ।। १६.१०१ ।।
    स्मृ॑तिनिधानम् उत्तमम् ।। १६.१०१ ।।

Strophe in ed. EBC: 102
Verse: a     म॑हाप्रतिनिधानं च
    महाप्रतिनिधानम् च

Verse: b     गतिनिधानमुत्तमं ।
    ग॑तिनिधानम् उत्तमम् ।

Verse: c     सु॑धारणीनिधानं च
    सुधारणीनिधानम् च

Verse: d     निधानं प्रतिभानकं ।। १६.१०२ ।।
    नि॑धानम् प्रतिभानकम् ।। १६.१०२ ।।

Strophe in ed. EBC: 103
Verse: a     बो॑धिचित्तनिधानं च
    बोधिचित्तनिधानम् च

Verse: b     धर्मनिधानमुत्तमं ।
    ध॑र्मनिधानम् उत्तमम् ।

Verse: c     प्र॑तिपत्तिनिधानं च
    प्रतिपत्तिनिधानम् च

Verse: d     सद्धर्मगुणसाधनं ।। १६.१०३ ।।
    स॑द्धर्मगुणसाधनम् ।। १६.१०३ ।।

Strophe in ed. EBC: 104
Verse: a     इ॑मान्यष्टौ निधानानि
    इमानि अष्टौ निधानानि

Verse: b     लप्स्यते स महामतिः ।
    ल॑प्स्यते स महामतिः ।

Verse: c     लि॑खित्वेदं मुदा यश्च
    लिखित्व इदम् मुदा यः च

Verse: d     प्रतिष्ठाप्य सदा भजेत् ।। १६.१०४ ।।
    प्र॑तिष्ठाप्य सदा भजेत् ।। १६.१०४ ।।

Strophe in ed. EBC: 105
Verse: a     य॑श्चेमं धर्मपर्यायं
    यः च इमम् धर्मपर्यायम्

Verse: b     स्वयं धृत्वा प्रवर्तयेत् ।
    स्व॑यम् धृत्वा प्रवर्तयेत् ।

Verse: c     स॑ पुमान्दानसंभारं
    स पुमान् दानसंभारम्

Verse: d     संपूरयेज्जगद्धिते ।। १६.१०५ ।।
    सं॑पूरयेत् जगद्धिते ।। १६.१०५ ।।

Strophe in ed. EBC: 106
Verse: a     त॑तश्च शीलसंभारं
    ततः च शीलसंभारम्

Verse: b     श्रुतसंभारमुत्तमं ।
    श्रु॑तसंभारम् उत्तमम् ।

Verse: c     त॑तः शमथसंभारं
    ततः शमथसंभारम्

Verse: d     तथा विपश्यनाभिधं ।। १६.१०६ ।।
    त॑था विपश्यनाभिधम् ।। १६.१०६ ।।

Strophe in ed. EBC: 107
Verse: a     स॑द्धर्मपुण्यसंभारं
    सद्धर्मपुण्यसंभारम्

Verse: b     ज्ञानसंभारमुत्तमं ।
    ज्ञा॑नसंभारम् उत्तमम् ।

Verse: c     म॑हाकारुण्यसंभारं
    महाकारुण्यसंभारम्

Verse: d     संबुद्धगुणसाधनं ।। १६.१०७ ।।
    सं॑बुद्धगुणसाधनम् ।। १६.१०७ ।।

Strophe in ed. EBC: 108
Verse: a     स॑ संभारानिमानष्टौ
    स संभारान् इमान् अष्टौ

Verse: b     लप्स्यते संप्रमोदितः ।
    ल॑प्स्यते संप्रमोदितः ।

Verse: c     य॑ इमं धर्मपर्यायं
    यः इमम् धर्मपर्यायम्

Verse: d     स्वयं धृत्वा प्रचारयेत् ।। १६.१०८ ।।
    स्व॑यम् धृत्वा प्रचारयेत् ।। १६.१०८ ।।

Strophe in ed. EBC: 109
Verse: a     य॑श्चेमं धर्मपर्यायं
    यः च इमम् धर्मपर्यायम्

Verse: b     परेभ्य उपदेश्यते ।
    प॑रेभ्यः उपदेश्यते ।

Verse: c     स॑ महत्पुण्यशुद्धात्मा
    स महत्पुण्यशुद्धात्मा

Verse: d     भवेच्छ्रीमान्महर्द्धिकः ।। १६.१०९ ।।
    भ॑वेत् श्रीमान्महर्द्धिकः ।। १६.१०९ ।।

Strophe in ed. EBC: 110
Verse: a     च॑क्रवर्ती नृपेंद्रः स्याल्
    चक्रवर्ती नृपेन्द्रः स्यात्

Verse: b     लोकपालाधिपो ऽपि च ।
    लो॑कपालाधिपः अपि च ।

Verse: c     श॑क्रो देवाधिपश्चापि
    शक्रः देवाधिपः च अपि

Verse: d     यामलोकाधिपो ऽपि च ।। १६.११० ।।
    या॑मलोकाधिपः अपि च ।। १६.११० ।।

Strophe in ed. EBC: 111
Verse: a     तु॑षिताधिपतिश्चापि
    तुषिताधिपतिअः च अपि

Verse: b     सुनिर्मिताधिपो ऽपि च ।
    सु॑निर्मिताधिपः अपि च ।

Verse: c     व॑शवर्तीश्वरश्चापि
    वशवर्तीः वरः च अपि

Verse: d     ब्रह्मलोकाधिपो ऽपि च ।। १६.१११ ।।
    ब्र॑ह्मलोकाधिपः अपि च ।। १६.१११ ।।

Strophe in ed. EBC: 112
Verse: a     म॑हाब्रह्मा मुनींद्रो ऽपि
    महाब्रह्मा मुनिइन्द्रः अपि

Verse: b     प्रांते बुद्धो भवेदपि ।
    प्रा॑न्ते बुद्धः भवेत् अपि ।

Verse: c     इ॑मान्यष्टौ सुपुण्यानि
    इमानि अष्टौ सुपुण्यानि

Verse: d     लप्स्यते स विशुद्धधीः ।। १६.११२ ।।
    ल॑प्स्यते स विशुद्धधीः ।। १६.११२ ।।

Strophe in ed. EBC: 113
Verse: a     य॑श्चेमं धर्मपर्यायं
    यः च इमम् धर्मपर्यायम्

Verse: b     भाष्यमाणं समाहितः ।
    भा॑ष्यमाणम् समाहितः ।

Verse: c     श्रो॑ष्यति सुप्रसन्नात्मा
    श्रोष्यति सुप्रसन्नात्मा

Verse: d     श्रद्धाभक्तिसमन्वितः ।। १६.११३ ।।
    श्र॑द्धाभक्तिसमन्वितः ।। १६.११३ ।।

Strophe in ed. EBC: 114
Verse: a     स॑ सुनिर्मलचित्तः स्यात्
    स सुनिर्मलचित्तः स्यात्

Verse: b     महामैत्रीप्रसन्नधीः ।
    म॑हामैत्रीप्रसन्नधीः ।

Verse: c     म॑हाकारुण्यभद्रात्मा
    महाकारुण्यभद्रात्मा

Verse: d     महानंदप्रमोदितः ।। १६.११४ ।।
    म॑हानन्दप्रमोदितः ।। १६.११४ ।।

Strophe in ed. EBC: 115
Verse: a     स॑दोपेक्षाप्रसन्नात्मा
    सदोपेक्षाप्रसन्नात्मा

Verse: b     चतुर्ध्यानाभिनंदितः ।
    च॑तुर्ध्यानाभिनन्दितः ।

Verse: c     स॑मारूप्यसमापत्ति
    समारूप्यसमापत्ति

Verse: d     संप्राप्तो ऽभिहतेंद्रियः ।। १६.११५ ।।
    सं॑प्राप्तः अभिहतेन्द्रियः ।। १६.११५ ।।

Strophe in ed. EBC: 116
Verse: a     पं॑चाभिज्ञपदप्राप्तो
    पञ्चाभिज्ञपदप्राप्तः

Verse: b     वासनासंधिघातकः ।
    वा॑सनासंधिघातकः ।

Verse: c     शु॑रंगमसमाधिसं
    शुरंगमसमाधिसं

Verse: d     प्राप्तो भवेन्महर्द्धिकः ।। १६.११६ ।।
    प्रा॑प्तः भवेत् महर्द्धिकः ।। १६.११६ ।।

Strophe in ed. EBC: 117
Verse: a     इ॑मा अष्टौ स शुद्धात्मा
    इमाः अष्टौ स शुद्धात्मा

Verse: b     सर्वनिर्मलता लभेत् ।
    स॑र्वनिर्मलता लभेत् ।

Verse: c     य॑त्रायं धर्मपर्यायः
    यत्र अयम् धर्मपर्यायः

Verse: d     प्रचरिष्यति सर्वतः ।। १६.११७ ।।
    प्र॑चरिष्यति सर्वतः ।। १६.११७ ।।

Strophe in ed. EBC: 118
Verse: a     त॑त्रापि राज्यसंक्षोभ
    तत्र अपि राज्यसंक्षोभ

Verse: b     भयं नैव भवेत्क्वचित् ।
    भ॑यम् न एव भवेत् क्वचित् ।

Verse: c     दु॑ष्टचैरभयं चापि
    दुष्टचैः अभयम् च अपि

Verse: d     दुष्टव्याडभयान्यपि ।। १६.११८ ।।
    दु॑ष्टव्याडभयानि अपि ।। १६.११८ ।।

Strophe in ed. EBC: 119
Verse: a     ई॑तिदुर्भिक्षकांतार
    ईतिदुर्भिक्षकान्तार

Verse: b     भयं चापि भवेन्न हि ।
    भ॑यम् च अपि भवेत् न हि ।

Verse: c     वि॑वादविग्रहोत्पन्नं
    विवादविग्रहोत्पन्नम्

Verse: d     भयं चापि सरेन्न हि ।। १६.११९ ।।
    भ॑यम् च अपि सरेत् न हि ।। १६.११९ ।।

Strophe in ed. EBC: 120
Verse: a     स॑र्वदेवभयं चापि
    सर्वदेवभयम् च अपि

Verse: b     नागयक्षादितो भयं ।
    ना॑गयक्षादितः भयम् ।

Verse: c     स॑र्वोपद्रवभयं च
    सर्वोपद्रवभयम् च

Verse: d     भवेन्नैव कदाचन ।। १६.१२० ।।
    भ॑वेत् न एव कदाचन ।। १६.१२० ।।

Strophe in ed. EBC: 121
Verse: a     ने॑मान्यष्टौ भयान्यत्र
    न इमानि अष्टौ भयानि अत्र

Verse: b     चरेद्धर्ममिदं यतः ।
    च॑रेत् धर्मम् इदम् यतः ।

Verse: c     सं॑क्षेपात्कथ्यते मार्षा
    संक्षेपात् कथ्यते मार्षा

Verse: d     यदेतद्धारणादिजं ।। १६.१२१ ।।
    य॑त् एतत् धारणादिजम् ।। १६.१२१ ।।

Strophe in ed. EBC: 122
Verse: a     पु॑ण्यं महत्तरं श्रेष्ठं
    पुण्यम् महत्तरम् श्रेष्ठम्

Verse: b     सर्वबुद्धैर्निगद्यते ।
    स॑र्वबुद्धैः निगद्यते ।

Verse: c     य॑द्यपि प्राणिनः सर्वे
    यदि अपि प्राणिनः सर्वे

Verse: d     भवेयुर्ब्रह्मचारिणः ।। १६.१२२ ।।
    भ॑वेयुः ब्रह्मचारिणः ।। १६.१२२ ।।

Strophe in ed. EBC: 123
Verse: a     ता॑न्सर्वान्पूजयेत्कश्चित्
    तान् सर्वान् पूजयेत् कःचित्

Verse: b     सत्कृत्य श्रद्धया सदा ।
    स॑त्कृत्य श्रद्धया सदा ।

Verse: c     त॑स्मादिदं महत्पुण्यं
    तस्मात् इदम् महत्पुण्यम्

Verse: d     विशिष्टं कथ्यते जिनैः ।। १६.१२३ ।।
    वि॑शिष्टम् कथ्यते जिनैः ।। १६.१२३ ।।

Strophe in ed. EBC: 124
Verse: a     य॑श्चैकं पूजयेदेकं
    यः च एकम् पूजयेत् एकम्

Verse: b     प्रत्येकसुगतं मुदा ।
    प्र॑त्येकसुगतम् मुदा ।

Verse: c     भ॑वेयुस्ते प्रत्येकबुद्धास्
    भवेयुः ते प्रत्येकबुद्धाः

Verse: d     तान्कश्चित्पूजयेत्ततः ।। १६.१२४ ।।
    ता॑न् कःचित् पूजयेत् ततः ।। १६.१२४ ।।

Strophe in ed. EBC: 125
Verse: a     पु॑ण्यं विशिष्टमेकस्य
    पुण्यम् विशिष्टम् एकस्य

Verse: b     बोधिसत्त्वस्य पूजनात् ।
    बो॑धिसत्त्वस्य पूजनात् ।

Verse: c     ते॑ सर्वे बोधिसत्त्वाश्च
    ते सर्वे बोधिसत्त्वाः च

Verse: d     भवेयुः कश्चिदर्चयेत् ।। १६.१२५ ।।
    भ॑वेयुः कःचित् अर्चयेत् ।। १६.१२५ ।।

Strophe in ed. EBC: 126
Verse: a     त॑स्माद्विशिष्टं पुण्यं च
    तस्मात् विशिष्टम् पुण्यम् च

Verse: b     बुद्धस्यैकस्य पूजनात् ।
    बु॑द्धस्य एकस्य पूजनात् ।

Verse: c     जि॑ना भवेयुः सर्वे तान्
    जिना भवेयुः सर्वे तान्

Verse: d     पूजयेत्कश्चिदानतः ।
    पू॑जयेत् कःचित् आनतः ।

Verse: e     त॑द्विशिष्टं लभेद्यश्च
    तत् विशिष्टम् लभेत् यः च

Verse: f     शृणुयाच्छ्रावयेदपि ।। १६.१२६ ।।
    शृ॑णुयात् श्रावयेत् अपि ।। १६.१२६ ।।

Strophe in ed. EBC: 127
Verse: a     य॑श्चापि सद्धर्मविलोपकाले
    यः च अपि सद्धर्मविलोपकाले

Verse: b     स्नेहं विहाय स्वशरीरजीवे ।
    स्ने॑हम् विहाय स्वशरीरजीवे ।

Verse: c     ब्र॑वीत्यहोरात्रमिदं सुभाष्यं
    ब्रवीति अहोरात्रम् इदम् सुभाष्यम्

Verse: d     विशिष्यते पुण्यमिदं हि तस्मात् ।। १६.१२७ ।।
    वि॑शिष्यते पुण्यम् इदम् हि तस्मात् ।। १६.१२७ ।।

Strophe in ed. EBC: 128
Verse: a     यो॑ ऽभीच्छते पूजयितुं मुनींद्रान्
    यः अभीच्छते पूजयितुम् मुनीन्द्रान्

Verse: b     प्रत्येकबुद्धांश्च सदार्हतो ऽपि ।
    प्र॑त्येकबुद्धाः च सदार्हतः अपि ।

Verse: c     दृ॑ढं समुत्पाद्य स बोधिचित्तम्
    दृढम् समुत्पाद्य स बोधिचित्तम्

Verse: d     इदं सुभाष्यं च ब्रवीतु धर्मं ।। १६.१२८ ।।
    इ॑दम् सुभाष्यम् च ब्रवीतु धर्मम् ।। १६.१२८ ।।

Strophe in ed. EBC: 129
Verse: a     र॑त्नं त्विदं सर्वसुभाषितानां
    रत्नम् तु इदम् सर्वसुभाषितानाम्

Verse: b     यद्धाष्यते सत्त्वहिताय बुद्धैः ।
    य॑त् धाष्यते सत्त्वहिताय बुद्धैः ।

Verse: c     गृ॑हे स्थितस्तस्य तथागतो ऽपि
    गृहे स्थितह् तस्य तथागतः अपि

Verse: d     तिष्ठेदिदं यत्र सुभाषितं तत् ।। १६.१२९ ।।
    ति॑ष्ठेत् इदम् यत्र सुभाषितम् तत् ।। १६.१२९ ।।

Strophe in ed. EBC: 130
Verse: a     प्र॑भां स प्राप्नोति शुभामनं ताम्
    प्रभाम् स प्राप्नोति शुभामनम् ताम्

Verse: b     एकं पदं वा समुपादिशेद्यः ।
    ए॑कम् पदम् वा समुपादिशेत् यः ।

Verse: c     न॑ व्यंजनाद्भ्रश्यति नापि चार्थाद्
    न व्यञ्जनात् भ्रश्यति न अपि चार्थात्

Verse: d     ददाति यः सूत्रमिदं परेभ्यः ।। १६.१३० ।।
    द॑दाति यः सूत्रम् इदम् परेभ्यः ।। १६.१३० ।।

Strophe in ed. EBC: 131
Verse: a     अ॑नुत्तरो ऽसौ नरनायकानां
    अनुत्तरः असौ नरनायकानाम्

Verse: b     सत्त्वो न कश्चित्सदृशो ऽस्ति तस्य ।
    स॑त्त्वः न कःचित् सदृशः अस्ति तस्य ।

Verse: c     भ॑वेत्स रत्नेन समो ऽक्षयश्रीः
    भवेत् स रत्नेन समः अक्षयश्रीः

Verse: d     श्रुत्वापि यो धर्ममिमं प्रसन्नः ।। १६.१३१ ।।
    श्रु॑त्वा अपि यः धर्मम् इमम् प्रसन्नः ।। १६.१३१ ।।

Strophe in ed. EBC: 132
Verse: a     त॑स्मादिदं धर्ममुदारकामाः
    तस्मात् इदम् धर्मम् उदारकामाः

Verse: b     शृण्वंतु नित्यं शुभपुण्यहेतुं ।
    शृ॑ण्वन्तु नित्यम् शुभपुण्यहेतुम् ।

Verse: c     श्रु॑त्वानुमोद्य प्रणिधाय बोधौ
    श्रुत्वा अनुमोद्य प्रणिधाय बोधौ

Verse: d     भक्त्या त्रिरत्नं सततं भजंतु ।। १६.१३२ ।।
    भ॑क्त्या त्रिरत्नम् सततम् भजन्तु ।। १६.१३२ ।।

इ॑ति श्रीबुद्धचरिते महाकाव्ये ऽश्वघोषकृते धर्मचक्रप्रवर्तनं नाम षोडशः सर्गः ।। १६ ।।

This text is part of the TITUS edition of Asvaghosa, Buddhacarita.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.