TITUS
Flavius Iosephus, Antiquitates Iudaicae I-II
Part No. 28
Previous part

Section: 6  
Line: 1   თ. 6


Paragraph: 1  
Line: 20        1) ხოლო ოცდამეათესა წელსა აწვე ჰასაკისა მისისსა აღვიდა და პატივ\სა
Line: 21     
ყოველსა მიმდებელ იქმნა მეფისაგან და უწოდა მას ფსოთომფანიხონ,
Line: 22     
მხილველმან განსაკჳრვებელისა გონიერებისა მისისამან, რამეთუ მოასწავებს
Line: 23     
სახელი მპოვნელსა დაფარულთასა. ხოლო ექორწინა ქორწილსა სიტყჳსა
Line: 24     
ღირსსა, რამეთუ მიიყვანა ასულ პეტეფრესი, მზის შინაჲსა ქალაქსა მღდელ\თაგანისაჲ,
Line: 25     
თანშეწევნითა მისდა მეფისაჲთა, მერმეცა ქალწული, სახელით ასე\ნეთი.
Line: 26     
ხოლო ამისგან ყრმანიცა იქმნებიან მისგან, პირველ უნაყოფოებისა:
Line: 27     
მანასის ვიდრემე პირმშოჲ, ხოლო მოასწავებს დავიწყებასა, პოვნისათჳს მის\და,
Line: 28     
კეთილბედნიერსა, დავიწყებასა ძნელბედობათასა. ხოლო უმრწემესი --
Line: 29     
ეფრემის, მოცემასა უკუე მოასწავებს ესე, მიცემისათჳს მისდა თავისუფლება\სა
Line: 30     
მშობელთასა.

Line: 31        
ხოლო ეგჳპტესა, შჳდთა წელთა შინა სანატრელად აღმვალსა იოსიპოჲს
Line: 32     
ჩუენებათა აღჴსნისაებრ, მერვესა წელსა სიყმილი შეეხებოდა. და ზედდაცე\მისათჳს
Line: 33     
ბოროტსა მათ ზედა უცნაურად, მჳნვარედ ტკივნეულნი მის მიერ
Line: 34     
ყოველნი მეფისა კართა მიმართ შემდინარეობდეს. ხოლო იგი იოსიპოსს მოუ\წოდდა,
Line: 35     
და იგი მისცემდა მათ იფქლსა, მაცხოვარქმნილი სიმრავლისაჲ ჭეშ\მარიტად.
Line: 36     
და სასყიდელად არა ადგილისათა Page of ms.: 24v  წინადაუდებდა მხოლოდ, არა\მედ
Line: 37     
და უცხოთაცა მისი სასყდელი იყო, მაღირსებელისა იოსიპოჲს მიერ, მიმ\თხუევად
Line: 38     
შეწევნასა ყოველთა კაცთასა, ნათესვობისა ძლით მჴუმეველთაგან
Line: 39     
კეთილბედნიერობისათა.

Paragraph: 2  
Line: 40        
2) და იაკოვოსცა ხანანიაჲსგან, ფრიად შეიწრებულისაჲ, რამეთუ ყო\ველსა
Line: 41     
ქუეყანასა შეეხო ბოროტი, წარავლინნა ძენი თჳსნი ყოველნი ეგჳპტედ
Line: 42     
მოსყიდად იფქლისა, მსწავლელმან მიტევებად მოსყიდასა უცხოთათჳსცა.
Page: I-141   Line: 1     
მხოლოჲ უკუე იპყრა ვენიამენ, რაქილაჲსგან ქმნილი მისდა, დედით ერთით
Line: 2     
იოსიპოჲს ძმაჲ. და ესენი უკუე, ეგჳპტედ მისრულნი, მიემთხჳვნეს იოსიპოსს,
Line: 3     
მოქენენი სყიდისანი, რამეთუ არაჲ იყო, რომელი არა იქმნებოდა განზრახ\ვითა
Line: 4     
მისითა და რამეთუ განსუენებაჲ მეფისაჲ მაშინ საჴმარ-იქმნის კაცთა,
Line: 5     
რაჟამს იოსიპოჲს პატივისა ზედმოურნე იქმნიან.

Line: 6        
ხოლო მან, მცნობელმან ძმათა, არარას მოჴსენეთა მისთამან სიყრმესავე
Line: 7     
განშორებისათჳს მათგან და ამას ჰასაკსა მოსლვისათჳს და სახეთა გარდაცვა\ლებისათჳს
Line: 8     
უცნაურად მყოფმან მათგანმან და სიდიდისათჳს ღირსებისა არცა
Line: 9     
გონებად მოსლვად შემძლებელთა, გამოიკითხვიდა მათგან ვითარ მქონებელ
Line: 10     
არიან მეცნიერებასა ყოველთასა. რამეთუ იფქლსა არა მისცემდა მათ თანად
Line: 11     
და მეფისა მონაგებთა განმსტურობად მოსლვასა ეტყოდა მათ და მრავალთა
Line: 12     
ადგილთაგან შემოკრებულებასა მათსა და მიზეზ-ყოფასა ნათესვობისასა, რა\მეთუ
Line: 13     
არა შესაძლებელ არს კაცისა მსოფლიოჲსა მიერ ესევითართა ყრმათა
Line: 14     
და სახითა ესოდენ საჩინოთა აღზრდაჲ, ძნელად მყოფობისათჳს და მეფეთა\თჳსცა
Line: 15     
ესევითარსა ყრმათმზრდელობასა. ხოლო ცნობისათჳს მამისა ძლითთა და
Line: 16     
შემთხუეულთა მისდა შემდგომად მისისა განშორებისა, ამათ მოქმედებდა,
Line: 17     
სწავლად მნებებელი, და ძმისა ვენიამენის ძლითთაჲცა, რამეთუ მოშიშ იყო,
Line: 18     
ნუსადა მისცა აღმჴოცელ იყვნენ ნათესვობისაგან მსგავსად მისა, რომელნი
Line: 19     
მისა მიმართ იკადრნეს.

Paragraph: 3  
Line: 20        
3) ხოლო იგინი იყვნეს შფოთსა შინა და შიშსა და ჭირისა დიდისა მიერ
Line: 21     
მოცვულებასა თჳსსა მეჭუელნი და არარას ძმისათჳს გონებად მიმღბელნი.
Line: 22     
მდგომარენი მიზეზთა მიმრთ, სიტყუა-უგებდეს როვიმოჲს წინამეტყუელება\სა,
Line: 23     
რომელი უხუცესი იყო მათი. "რამეთუ ჩუენ, თქუა, არა უსამართლეო\ბისათჳს
Line: 24     
მოვედით აქა, არცა ბოროტის-ყოფად მეფისა მონაგებთა მოქენენი,
Line: 25     
ხოლო ცხოვნებისანი და სოფლისა ჩუენისა გარემომცველთა ბოროტთა მისა\ლტოლველად
Line: 26     
კაცთმოყუარებასა თქუენსა მომღებელნი, რომელთა ძლით
Line: 27     
არა მოქალაქეთა თჳსთა მიმართ მხოლოდ, არამედ და უცხოთაცა მიმართ წი\ნადადებად
Line: 28     
გუემოდა სყიდასა იფქლისასა, განმბჭობელთა მიმართ მინიჭე\ბად
Line: 29     
ყოველთათჳს, ცხოვნებად მოქენეთა. ხოლო რამეთუ ვართ ძმანი და ზიარ
Line: 30        
ჩუენდა სისხლი, ცხად-ჰყოფს ვიდრემე და სახისაცა თჳსებაჲ, არა მრავლად
Line: 31     
განყოფილი. ხოლო მამა ჩუენდა არს იაკოვოს, კაცი ევრაელი, რომლისა ვიქ\მნენით
Line: 32     
ათორმეტნი ყრმანი ოთხთა ცოლთაგან, რომელთაცა ყოველთა მყო\ფობასა
Line: 33     
ვრთ კეთილბედნიერნი, ხლო ერთისა ძმათაგანისა, იოსიპოჲს, სი\კუდილმან
Line: 34     
საქმენი ჩუენნი უძჳრესისა მიმართა გარდაცვალნა, რამეთუ მამაჲ
Line: 35     
გრძელსა გლოვასა მის ზედა მნებებელ არს და ჩვენ განსაცდელისა მიერ მომ\კუდრის
Line: 36     
ზედაჲსა დაუძლურებისათჳს მოხუცებულისა ძჳრ-ვხილულობთ. და
Line: 37     
აწ მოვედით სყიდად იფქლისა, მამისა ზედმოურნეობასა და სახლისა შინათა
Line: 38     
განგებასა ვენიამენისთჳს, უმრწემესისა ძმათაჲსა, მარწმუნებელნი. ხოლო შემ\ძლებელ
Line: 39     
ხარ წარმავლენელი სახლად ჩუენდა სწავლასა, უკუეთუ არს რაჲ
Line: 40     
ტყუვილ თქუმულთაგანი".

Paragraph: 4  
Line: 41        
4) და როვიმოს ვიდრემე, ესევითართა მიერ, Page of ms.: 25r  იყო რწმუნე\ბად
Line: 42     
იოსიპოჲსა და მათთჳს უმჯობესსა განზრახვად. ხოლო მან, იაკოვოჲსს
Line: 43     
ცოცხლად მსწავლელმან და ძმასა არა წარწყმედილად, მაშინ ვიდრემე სა\პყრობილედ
Page: I-142   Line: 1     
შთაყარნა იგინი, მოცალებით გამოძიებად მგულებელმან. და
Line: 2     
მესამესა უკუე დღეთასა, გამომყვანებელმან მათმან, ვინაჲთგან ჰრქუა: "წინა\აღმდგომ
Line: 3     
ხართ არცა ბოროტმოქმედებისათჳს მეფისა მონაგებთაჲსა მოსლვად
Line: 4     
და ძმად-ყოფადი და მამისა, რომლისაგან ჰმეტყუელებთ. მარწმუნოთ უკუე
Line: 5     
ამათი ესრეთ ქონებაჲ, უკუეთუ დაუტეოთ ერთი თქუენგანი ჩემ თანა, არა\რას
Line: 6     
გინებასა მვნებელი, ხოლო მიმღებელნი იფქლისანი მამისა მიმართ, კუა\ლად
Line: 7     
მოხჳდეთ ჩემდა მომართ, მომყვანებელნი თქუენ თანა და ძმასაცა, რომ\ლისა
Line: 8     
დატევებასა მუნ ჰმეტყუელებთ, რამეთუ ესე იყოს დამამტკიცებელ
Line: 9     
ჭეშმარიტებისა". ხოლო იგინი უდიდესთა ბოროტთა შინა იყვნეს, ტიროდეს
Line: 10     
თანად და მრავლად ურთიერთას მიმართ მგლოვარე იყვნეს იოსიპოჲს გან\საცდელისათჳს
Line: 11     
და ვითარმედ ძჳნად მისთჳს განზრახულთ ძლით, მათისა
Line: 12     
განმსჯელისა ღმრთისაგან, ამათ შთავარდეს. ხოლო როვიმოს დიდ იყო მჴუ\ედნელი
Line: 13     
მათი სინანულისა ძლით, რომლისათჳს არაჲ სარგებელ ეყოფვის
Line: 14     
იოსიპოსს, მოთმინებად უკუე მათ ყოველივე, და რაჲცა ევნოს შურისგებისა\თჳს
Line: 15     
მის ძლითისა ამათისა მოქმედისა ღმრთისაგან, სიმჴნით ევედრებოდა.
Line: 16     
ხოლო ამათ იტყოდეს ურთიერთას მიმართ, არა მეჭუელნი იოსიპოჲსნი მეცნი\ერებასა
Line: 17     
ენისა მათისასა. მწუხარებსა უკუე აქუნდეს ყოველნი სიტყუთათჳს
Line: 18     
როვიმოჲსთა და მოქმედებულისა შენანებასა, ვითარ არა მათგან განბჭობილ\თასა,
Line: 19     
რომელთა ზედა ტანჯულნი სამართლიანთა მოქმედად სჯიდეს ღმერთსა.
Line: 20     
ხოლო მხედველი მათი იოსიპოს ესრეთ უღონოთაჲ ვნებისა მიერ, ცრემლთა
Line: 21     
შთავარდა. და არა მნებებელი ძმათად საჩინო-ქმნისაჲ, განეშორებოდა და, დამ\ტევებელი,
Line: 22     
კუალად მოვიდოდა მათდა მიმართ. და მპყრობელმან სჳმეონისმან,
Line: 23     
თანმოყუსად აღსლვასა ძმათაჲსა მგულებელისამან, მათ, მიმღებელთა სასყი\დელსა
Line: 24     
იფქლისასა, უბრძანა წარსლვაჲ, მბრძანებელმან მსახურისამან ვე\ცხლსა,
Line: 25     
რომელსა მომღებელ იყვნეს სასყიდლად იფქლისა, ფარულად ტჳრთ\თა
Line: 26     
შინა შთამდებელსა, განტევებად მისსაცა მიმღებელთა. და იგი ვიდრე
Line: 27     
მცნებულთა მოქმედებდა.

Paragraph: 5  
Line: 28        
5) ხოლო იაკოვოჲს ყრმათა, მისრულთა ხანანიად, მიუთხრნეს მამასა
Line: 29     
ეგჳპტეს შინა შემთხუეულნი მათდა: და ვითარმედ განმსტურობად მეფისა სა\გონებელ
Line: 30     
იქმნნეს მისლვად და მეტყუელნიცა ძმად-ყოფისანი და მეათერთმე\ტესა
Line: 31     
სახლად დატევებისანი, არა ირწმუნებოდეს, ვიდრემდის დაუტევნესცა
Line: 32     
სჳმეონ მჴედართმთავრისა თანა, ვიდრემდის ვენიამინ, თჳთ წარსრული, და\მარწმუნებელ
Line: 33     
იქმნეს მისდა მის მიერ თქუმულთა. და ევედრებოდეს მამასა,
Line: 34     
არარაჲს მოშიშსა, წარვლინებასა მათ თანა ჭაბუკისასა. ხოლო იაკოვოს არცა
Line: 35     
ერთი სათნო-უჩნდა ძეთა მიერ მოქმედებულთაგანი და, სჳმეონის პყრობი\ლებისათჳს
Line: 36     
მწუხარებით მომმთმენელი, სიკუდილად ჰგონებდა დაძინებასა
Line: 37     
ვენიამენისსაცა. ხოლო როვიმოს ვინაჲთგან ევედრებოდა და ყრმათა თჳსთა
Line: 38     
ნაცვალად მისცემდა, რაჲთა, უკუეთუ რაჲმე ევნოს ვენიამენს წარსლვისაგან,
Line: 39     
მოსწყჳდნეს იგინი პაპამან, ირწმუნა სიტყუათაჲ. და იგინი უკუე უღონო იყ\ვნეს
Line: 40     
ბოროტთა ზედა და უმეტესად შეაშფოთებდა მათ ვეცხლი, პოვნილი
Line: 41     
ჭურჭელთა შინა იფქლისათა დამალული. ხოლო იფქლისა, მათ მიერ მოღე\ბულისა,
Line: 42     
მოკლებულობასა და სიყმილისა უმეტეს შეწუხებასა, იძულებითა
Line: 43     
ჭირისაჲთა იაკოვოს წარგზავნაჲ საჯა ვენიამენისი ძმათა თანა, რამეთუ არა
Page: I-143   Line: 1     
იყო მისლვაჲ მათდა ეგჳპტეს, არა წარსრულთაჲ მცნებულებისაებრ. და ვნე\ბისა
Line: 2     
დღითი-დღე Page of ms.: 25v  უმძჳნვარეს ქმნილობასა და ძეთა მვედრებელობასა, არა
Line: 3     
აქუნდა იაკოვოს, რაჲ იჴუმიოს წარმოდგომილთა ზედა. ხოლო იუდა, მამა\კაცმან
Line: 4     
კადნიერმან სხუათაცა ზედა ბუნებით, იჴუმია მისა მიმართ კადნიერე\ბაჲ,
Line: 5     
ვითარმედ არა ჯერ-არს მისდა შეშინებაჲ ძმისათჳს, არცა ბოროტთა მეჭუ\ელობისა
Line: 6     
მიღებაჲ, რამეთუ არარაჲ მათგანი იმოქმედოს ძმისა მიმართ, რომ\ლისა
Line: 7     
არა თანა-იყოს ღმერთი, ხოლო ესე შემთხუევად არს ნანდჳლვე და მის
Line: 8     
თანაცა მყოფისა; გარნა არა გამორჩევად მათსა ესრეთ ცხადსა წარწყმედასა,
Line: 9     
არცა მიღებად მათგან ფარაოთის მიერსა საზოდელისა ღონიერებასა უსი\ტყუთა
Line: 10     
ყრმისა ძლითითა შიშითა, თანად და ზრუნვად სჳმეონისცა ცხორებასა,
Line: 11     
რაჲთა არა წარწყმდეს იგი კრძალულებითა ვენიამენის წარგზავნისაჲთა. ხო\ლო
Line: 12     
მის ძლითთა ღმრთისა მარწმუნებელმან, თქუა ესეცა იუდა, ვითარმედ:
Line: 13     
"ანუ მრთელი აღმოვიყვანო შენდა ძე, ანუ ერთბამად თანდავაქციო მისდა
Line: 14     
ცხორებაჲ". რწმუნებულმან უკუე იაკოვოს მისცა ვენიამინ, ფასი იფქლისაჲ
Line: 15     
ორწილი თანად და ხანანელთა შორის ქმნილთაგან უბრძანა მიღებად იოსი\პოჲსა
Line: 16     
ძღუენთა: ვალანოჲსა, ნელსაცხებელსა და სტახშსა და ტერევინთოსა
Line: 17     
და თაფლსა. ხოლო მრავალნი იყვნეს მამისა მიერ განსლვისა ზედა ყრმათაჲსა
Line: 18     
ცრემლნი და თჳთ მათნიცა, რამეთუ იგი ძეთათჳს, უკუეთუ აღმოვიდენ მრთე\ლნი,
Line: 19     
ზრუნვიდა, ხოლო იგინი -- უკუეთუ ეწინენ მამას მრთელსა და არარას
Line: 20     
მათ ზედაჲსა მწუხარებისაგან მვნებელსა. და დღე ყოველ აღესრულა გლოვაჲ
Line: 21     
მათი. და მოხუცებული ვიდრემე, ტკივნეული, მოთმინე იყო, ხოლო მათ მიი\მართეს
Line: 22     
ეგჳპტედ, მიმართ უმჯობესისა თანა სასოებისა მწუხარებასა წარმო\დგომილთა
Line: 23     
ზედასა განმკურნებელნი.

Paragraph: 6  
Line: 24        
6) ხოლო ვითარ მივიდეს ეგჳტედ, მიიყვანებიან იოსიპოჲს მიმართ.
Line: 25     
და შიში შეაშფოთებდა მათ არა დამთხუევითი, ნუსადა იფქლისა საფასოჲსა\თჳს
Line: 26     
პატიჟნი მიიხუნენ, ვითარ თჳთ რაჲსავე ბოროტისმოქმედთა. და იოსიპო\ჲს
Line: 27     
საუნჯეთმპყრობელისა მიმართ ფრიადსა სიტყჳსგებასა ჰყოფდეს, მეტყუ\ელნი
Line: 28     
სახლად პოვნასა ვეცხლისასა ჭურჭელთა შინა და აწ, მომღებელთა მის\თა,
Line: 29     
მოსლვასა. ხოლო ვინაჲთგან იგი ეტყოდა მათ არა მეცნიერებასა, რომელსა
Line: 30     
რას იტყჳან, განტევებულ იქმნნეს შიშისაგან თანად. და მოურნე იქმნა, გან\მჴსნელი
Line: 31     
სჳმეონისი, რაჲთა იქცეოდის ძმათა თჳსთა თანა. ხოლო ამას შინა
Line: 32     
მოვიდა იოსიპოსცა განსუენებისაგან მეფისა. და მიიხუნეს მისა ძღუენნი და,
Line: 33     
მკითხველსა მამისათჳს, მიუგეს, ვითარმედ "ვპოვეთ იგი მრთელი". ხოლო
Line: 34     
მან, მსწავლელმან მოსლვასა ვენიამენისსა, "უკუეთუ ესე არს უჭაბუკესი
Line: 35     
ძმაჲ", ჰკითხა, რამეთუ მხილველქმნილ იყო მისა. ხოლო მათ მიუგეს რაჲ
Line: 36     
ყოფაჲ მისი, ღმრთისა ყოველთა ზედა თქუა შემწედ-ყოფაჲ. ხოლო ვნებისა\გან
Line: 37     
აღძრული ცრემლთადმი განეშორა, არა მნებებელი ძმათად ცხად-ქმნისაჲ.
Line: 38     
სერობად უკუე მიიყვანნა იგინი და დაისხნიან ვიდრემე ესრეთ, ვითარ და
Line: 39     
მამისაცა მიერ. ხოლო მათ ყოველთა, იოსიპოს, შემწყნარებელმან მის თანა
Line: 40     
მსერებელთაგან, უმეტეს ორ კერძოთა წილთა მიერ პატივ-სცა ვენიამენს.

Paragraph: 7  
Line: 41        
7) ხოლო შედგომად სერობისა ძილად მიდრკებოდეს. უბრძანა კე\ლარსა
Line: 42     
იფქლსა აღწყულსა მიცემაჲ მათდა და ფასსა კუალად დამალვაჲ ჭურ\ჭელთა
Line: 43     
შინა, ხოლო ტჳრთსა შინა ვენიამენისსა და თასსაცა ვეცხლისაცა, რომ\ლითა
Page: I-144   Line: 1     
მსუმელი იშუებდის, შთადებად მას შინა და დატევებად. ხოლო იქმოდა
Line: 2     
ამათ ძმათა გამოცდილებისა მიღებად მნებებელი, უკუეთუ შეეწევიან სადმე
Line: 3     
Page of ms.: 26r  მიყვანებულსა პარვისა ძლით და გულვებადსა ტანვად, ანუ დამ\ტევებელნი,
Line: 4     
ვითარ თჳთ იგინი არარაჲს ბოროტისმოქმედნი, წარვლენ მამისა
Line: 5     
მიმართ. ხოლო მსახურმან იქმოდნა რაჲ მცნებულნი, შემდგომად დღისა, არა\რაჲს
Line: 6     
ამათგანისა მეცნიერნი, იაკოვოჲს ყრმანი წარვიდეს, მიმყვანებელნი
Line: 7     
სჳმეონისნი. და მრჩობლითა სიხარულითა იხარებდეს მას ზედ და მიყვანე\ბასა
Line: 8     
ზედა ვენიამენისასა მამისა მიმართ, ვითარ აღუთქუეს. ხოლო ეწივნეს
Line: 9     
მათ მჴედარნი, მიმყვანებელნი მსახურსაცა, რომელმან შთადვა ტჳრთსა შინა
Line: 10     
ვენიამენისსა თასი. შეშფოთებულთა უკუე მოულოდებელისა ცხენოსანთა
Line: 11     
ზედმოსლვისაგან და მიზეზისა მკითხველთა, რომლისათჳს მამაკაცთა ზედა მი\ვიდეს,
Line: 12     
რომელნი მცირედ უწინარეს პატივსა და შეწყნარებასა მიემთხჳნეს
Line: 13     
მეუფისა მათისაგან, ბოროტად უწოდდეს მათ წევნულნი, რომელნი, არცა თჳთ
Line: 14     
მათ შეწყნრებასა და სიყუარულსა იოსიპოჲსსა ჴსენებად მიმღებელნი, არა
Line: 15     
მცონარე იქმნნეს უსამართლოჲსა ქმნასა მისსა მიმართ, რამეთუ თასსა, რომელსა
Line: 16     
შინა სიხარულით წინაშე მათსა სუმიდა, აღმღებელნი, მქონებელ არიან უჯე\როჲსა
Line: 17     
მოხუეჭისა ძლით და იოსიპოჲს მიმართსა სიყუარულსა თანად და ჭირსა
Line: 18     
თავთა თჳსთასა, განცადნენ, მეორესა შინა დამდებელ არიან. სატანჯველსა
Line: 19     
უკუე მიცემად აქადებდეს მათ, არა დამალულთა ღმრთისაგან, არცა გან\ვლტოლვილთა
Line: 20     
და პარვისა თანა, დაღაცათუ განმგებელსა მსახურსა დაეფარნეს:
Line: 21     
"მკითხველ ხართ აწ, ვითარ არა მეცნიერნი, რაჲსათჳს მოსრულ ვართ. სცნათ
Line: 22     
უკუე, ტანჯულთა მეყუსეულად". და ამათ და ამათსა უმეტესთა მათდა მი\მართ
Line: 23     
მეტყუელი, მონაჲ აგინებდა მათ. ხოლო იგინი, უმეცრებისათჳს მათ
Line: 24     
ძლითაჲსა, აყუედრებდეს მათ თქუმულთა ზედა და განკჳრდებოდეს სუბუქ\სიტყუაობისათჳს
Line: 25     
მონისა, მკადრებელისა მიზეზსა მოღებად მამაკაცთა ზედა,
Line: 26     
რომელთა არცა საფასოჲ, იფქლისაჲ, ძაძათა მათთა პოვნილი, იპყრეს, არამედ
Line: 27     
მოიღეს, არცა ერთისა ვის მეცნიერებასა მოქმედებულისასა, ესოდენ განშო\რებულთა
Line: 28     
ბოროტმოქმედებისაგან ნებსით. და უვარყოფისასა უკუე უსარ\წმუნოესად
Line: 29     
შემრაცხელთა განხილვისათა უბრძანეს მისი ჴუმევაჲ. და უკუე\თუ
Line: 30     
ვინ იპოვოს მათ შორის მპყრობელ, რაჲთა ყოველნი იტანჯნენ, რამეთუ
Line: 31     
არარაჲს მეცნიერნი თავთა თჳსთა მიმართ, მქონებელ იყვნეს კადნიერებასა, ვი\ნაჲთგან
Line: 32     
ჰგონებდეს უჭირველობასა. ხოლო იგინი, აღხილვასა ვიდრემე ღირ\სებულნი
Line: 33     
ქმნად, ტანჯვასა ერთისასა ყოფად იტყოდეს, რომელიცა იპოოს
Line: 34     
მოქმედი პარვისაჲ. ხოლო ძიებისა მოქმედნი და სხუათა ყოველთა გამომე\ძიებელნი
Line: 35     
განხილვასა შინა, უკუანაჲსკნელსა ზედა ვენიამინის მოვიდეს, არა
Line: 36     
უმეცარნი, ვითარმედ მისსა ძაძასა შინა დამმალველ იქმნნეს თასსა, არამედ
Line: 37     
გამოწულილვითსა ძიებასა მნებებელნი მოქმედებად საეჭუ-ყოფისათჳს. და
Line: 38     
სხუანი უკუე ყოველნი, ჴსნილნი მათ ძლითისა შიშისაგან, მიერითგან ვენია\მენისთჳს
Line: 39     
ზრუნვასა შინა იყვნეს, გარნა უშიშ იყვნეს, ვითარ არცა მათ თანა
Line: 40     
პოვნისათჳს ბოროტმოქმედებისა. და ჰგმობდეს მდევართა, ვითარ მაყენე\ბელთა
Line: 41     
მათთა გზისაგან, შემძლებელთა აწვე წინაწარსლვად. ხოლო ვითარ
Line: 42     
ვენიამინის ტჳრთისაგან მხილველთა მიიღეს თასი, მეყუსეულად გლოვათა
Line: 43     
და ტირილთა მიმართ მიდრკეს და სამოსელთა განმხეთქელნი, სტიროდეს
Line: 44     
ძმასა გულვებადისა სატანჯველისათჳს პარვისა ძლით და თავთაცა თჳსთა ეგ\ლოვდეს,
Line: 45     
განმტყუვნებულთა მამისა მიმართ ვენიამენის ცხოვრებისათჳს.
Page: I-145   Line: 1     
ხოლო მიეფინებოდა მათ ზედა ბოროტი და შეშურვებაჲ, აწღა მეჭუელთა
Line: 2     
განვლტოლვად ძჳნთაგან, ხოლო Page of ms.: 26v  ძმისათა და მამისათა მის ზე\ნაჲსა
Line: 3     
ქმნადისა მწუხარებისათჳს, ხოლო თავთა თჳსთა მიზეზ იტყოდეს, მაი\ძულებელად
Line: 4     
მამისა უვნებლიეთ მათ თანა წარგზავნისათჳს.

Paragraph: 8  
Line: 5        
8) და ცხენოსანთა უკუე, მიმყვანებელთა ვენიამენისთა, მიიყვანეს იოსი\პოჲს
Line: 6     
მიმართ, ძმათაცა უკუანაშედგომილობასა. ხოლო მან, მხილველმან მის\მან
Line: 7     
საპყრობილესა შინა, ხოლო სხუათამან -- მგლოვარითა სახითა, "რაჲსა გან\მგონეთა,
Line: 8     
ბოროტნო, ჰრქუა, გინა ჩემისა კაცთმოყუარებისათჳს, ანუ
Line: 9     
ღმრთისა წინმოურნეობისათჳს, ესევითართა მოქმედება კეთილმოქმედისა
Line: 10     
და უცხოთ შემწყნარებელისა იკადრეთ?" ხოლო იგინი მისცემდეს თავთა
Line: 11     
მათთა ტანჯვად ცხოვნებისათჳს ვენიამენისა. და კუალად მომჴსენებელნი იოსი\პოჲს
Line: 12     
მიმართ მათ მიერ კადრებულთანი და მწოდებელნი მისნი უსანატრელე\სად
Line: 13     
მათსა, უკუე მოკუდა, ხოლო უკუეთუ არს ვიდრეღა, ღმრთისა მიერისა
Line: 14     
შურისგებისაჲ არს ესე ბოროტისა მათისათჳს. და თავთა უკუე თჳსთა მამისა
Line: 15     
მაგინებელად იტყოდეს, რამეთუ მწუხარებასა, რომელსა მქონებელ არს მის
Line: 16     
ზედა ვიდრე აქამომდე, და ვენიამინისაცა ზედა დასძინონ. დიდ იყო აქაცა
Line: 17     
შინა როვიმოს, მაყუედრებელი მათი. ხოლო იოსიპოს ეტყოდა მათ სხუათა
Line: 18     
ვიდრემე განტევებასა, რამეთუ არარაჲ იუსამართლეს მათ, გარნა მხოლოდ
Line: 19     
კმა-ყოფად ტანჯვასა ზედა ყრმისასა; რამეთუ არცა ამისსა განტევებასა ჯე\როვნად
Line: 20     
იტყოდა არარაჲს მცოდველთა ძლით, არცა თანტანჯვასა მათსა პარ\ვისა
Line: 21     
მოქმედსა თანა. წარვიდეს უკუე, მიცემად სიმტკიცესა მამცნებელისასა.
Line: 22     
და სხუანი ვიდრემე განკჳრვებამან შეიპყრნა და ვნებისა თანა უჴმოებამან.
Line: 23     
ხოლო იუდა, მამისა მარწმუნებელმან წარვლინებად ყრმასა და სხუათაცა ში\ნა
Line: 24     
მოქმედებითად მყოფმან მამაკაცმან, ძმისა ცხორებისათჳს საჯა იოსიპოჲს
Line: 25     
მიახლებაჲ.

Line: 26        
"და ბოროტნი ვიდრემე, თქუა, ოჲ მჴედართმთავარო, ვიკადრენით შენ\დამი
Line: 27     
და განსჯისა ღირსნი და ჩუენ ყოველთა სატანჯველსა მოთმენისანი
Line: 28     
სამართლად, დაღაცათუ უსამართლოებაჲ არა ჩუენ ყოველთა, არამედ ერთისა
Line: 29     
უჭაბუკესისაჲ იქმნა. გარნა ეგრეთვე ჩუენდა ცხორებისა მის ძლითისა გან\მწირველთათჳს,
Line: 30     
სასოებაჲ დატევებულ არს შენისა სახიერებისაგან, აღმთქუ\მელისა
Line: 31     
განვლტოლვასა ჭირისაგან. და აწ ნუ ჩუენ მიერსა მიხედავ, ნუცა
Line: 32     
ბოროტმოქმედებასა გამოეძიებ ჩუენსა, არამედ თჳსისა ბუნებისასა და სათნო\ებასა
Line: 33     
თანგანმზრახად მოქმედი, ნაცვლად რისხვისა, რომელსა სხუებრცა მცი\რედნი
Line: 34     
ძალად მიიღებენ არა დიდთა ზედა მხოლოდ, არამედ და დამთხუეულ\თაცა
Line: 35     
მჴუმელნი მისნი, იქმენ მისა მიმართ დიდგონიერ და ნუ იძლევი მის
Line: 36     
მიერ მოკუდინებდ ჩუედა, ვინაჲთგან არა ჩუენ ნაცვალბრძოლ ვართ
Line: 37     
თჳსისა ცხორებისათჳს, არამედ შენგან მვედრებელ ვართ მიღებასა ამისასა.
Line: 38     
და რამეთუ არა აწ პირველად მოგუანიჭებ ჩუენ ამას, არამედ და ძუელო\დესვე
Line: 39     
მოსრულთა სყიდად იფქლისა და ღონიერებაჲცა საზრდელისაჲ მოგუა\ნიჭე,
Line: 40     
მომცემელმან წარღებად სახლისათა მიმართ, რაოდენთა გუაცხოვნნეს
Line: 41     
ჩუენ, იძულებულნი წარწყმედად სიყმილისა მიერ. ხოლო არარაჲთ ჰმატს
Line: 42     
ანუ არა გარემიქცევაჲ წარწყმედილთაჲ ნაკლულევანებისაგან საჭიროთაჲსა,
Page: I-146   Line: 1     
ანუ არა ტანჯვაჲ იჭუნეულთაჲ ცოდვად და შეშურვებულთაჲ ბრწყინვალი\სა
Line: 2     
კეთილმოქმედებისა შენ მიერ ქმნილისაგან; ხოლო იგივე მადლი სხჳთა
Line: 3     
ვიდრემე გუარითა მოცემული, რამეთუ აცხოვნნე, რომელთა აქამომდე ზრდი\დი,
Line: 4     
და სულნი, რომელნი სიყმილისა მიერ ძჳრხილულობად არა უტევენ,
Line: 5     
დაიცვნე ნიჭა შენთა მიერ. რამეთუ საკჳრველ და თან და დიდ -- მოცემაჲ
Line: 6     
ჩუენდა სულთაჲ და მონიჭებაჲ, რომელთა მიერ ესენი თან-დაადგრებიან
Line: 7     
უღონოთათჳს საზრდელისგან თანად. და ღმერთსა ვჰგონებ მიზეზსა ამის
Line: 8     
შემზადებად, მნებებელსა გარემოდგომად ჩუენდა Page of ms.: 27r  ამის განსაცდელისა ცხად\ყოფისათჳს
Line: 9     
სიდიდესა სათნოებისა შენისასა, რაჲთა კაცთმოყუარედ საგონე\ბელ
Line: 10     
იქმნე, შემნდობელმქმნელი შეცოდებულთაჲ შენდა მიმართთა უსამარ\თლოებათათჳს
Line: 11     
და არა მხოლოდ სხჳსა მიზეზისათჳს მოქენეთა შეწევნისათაჲ.
Line: 12     
ფრიად დიდ ვიდრემე და ქმნაჲცა კეთილისაჲ ვიეთმე დადგინებულთა მიერ
Line: 13     
საჴმარებისა მიმართ, არამედ უმეტეს მთავრებრივი -- ცხოვნება სასჯელისაჲ
Line: 14     
თანამდებთაჲ მათდა მიმართთა ნაკადრებთათჳს. რამეთუ უკუეთუ მიტევებამან
Line: 15     
მცოდველთათჳს მცირედთა ზღვეულებათამან ქებაჲ მიართუა მიმტევებელთა,
Line: 16     
ამის ძლითი ურისხველობაჲ, რომელთათჳს ცხორებაჲ თანმდებ სატანჯველისა
Line: 17     
მეუსამართლოეთაჲსა იქმნების, ღმრთისა ბუნებასა მიემსგავსების. და მე, უკუ\ეთუმცა
Line: 18     
არა იყო მამაჲ ჩუენი, რომელი განშორებისათჳს ყრმთაჲსა ძჳრ-ხი\ლულობს,
Line: 19     
მწუხარე იოსიპოჲს აღსრულებისთჳს, არამცა ვყვენ სიტყუანი
Line: 20     
ჩუენ ძლითისა ცხორებისათჳს, არამედ, მიმნიჭებელმცა, ვყავ სახიერებისა
Line: 21     
შენისა, შემძლებელისა კეთილად ცხოვნებასა კაცთა, არა მქონებელთასა რო\მელნი
Line: 22     
შეწუხნენ, უკუანაჲსკნელ მოკუდენ რაჲ, და მივსცენითმცა თავნი
Line: 23     
თჳსნი ვნებად, რომელიცა გენებოს. ხოლო აწ, არა თავთა თჳსთა შემწყნარე\ბელნი,
Line: 24     
დაღაცათუ ჭაბუკნი და არღა ცხორების შინათაგან შუებულნი მოვკუ\დებით,
Line: 25     
გარნა მამისა ძლით გულისმსიტყუველნი და სიბერისა მისისა შემწყა\ლებელნი
Line: 26     
ამათ ვედრებათა მოგართუამთ და ვიჯმნით სულთა თჳსთაგან, რო\მელნი
Line: 27     
შენ ბოროტმოქმედებამან ჩუენმან მოგცნა, რომელმან არცა თჳთ მან
Line: 28     
ბოროტმან, არცა ესევითარად ქმნადნი გუყვნა, არამედ კეთილად მყოფმან და
Line: 29     
ესევითართა განცდისა არა ღირსმან და აწ, განშორებულთა ძლით, ჩუენ ძლით\თა
Line: 30     
ზრუნვათათჳს ძჳრ-ვნებულობს; ხოლო მსწავლელი წარწყმედისაჲ და თანად
Line: 31     
თუ რომლისა მიზეზისათჳს, არა მოთმინეობდეს, რამეთუ ამის ძლით მრავ\ლად
Line: 32     
უმეტეს ცხორებისა დამტევებელ იქმნეს. და უდიდებობაჲ ჩუენისა დამ\ჴობისაჲ
Line: 33     
ეწიოს მას, თავისმკლველსა, და ბოროტ-იყოს მისი ცხორებისაგან
Line: 34     
გარდაცვალებაჲ პირველ მიწევნადმდე ჩუენ ძლითთა, სხუათა მიმართ, მოს\წრაფექმნილისაჲ
Line: 35     
გარდაღებად თავსა თჳსსა უგრძნობელობისა მიერ, ქმნილ\მან
Line: 36     
უკუე ამას შინა გონებითა. დაღაცათუ აწ სიბოროტე ჩუენი და მისდა
Line: 37     
მიმართ სამართალი აღგმახუავს შენ, მიანიჭე მამასა და მემლებელ იყავნ
Line: 38     
მისა მიმართი წყალობაჲ უმეტეს სიბოროტისა ჩუენისა; და სიბერე უდაბნო\სა
Line: 39     
შინა გულვებადი ცხორებად და სიკუდილად ჩუენ წარწყმედულთათჳს
Line: 40     
შეიკდიმე, მამათა სახელისაგან ამის ნიჭისა მიმნიჭებელმან. რამეთუ ამას შინა
Line: 41     
და მშობელსაცა შენსა მისცემ პატივთა და თავსაცა თჳსსა, მშუებელი ვინმე
Line: 42     
აწვესახელდებისაგან და უვნებელად მას ზედ დაცვადი ღმრთისა მიერ,
Line: 43     
ყოველთა მამისა, რომლისა მიმართ ზიარებისათჳს სახელისა კეთილ პატივის\მცემელად
Page: I-147   Line: 1     
ითნო, მიმღებელი მის მიერ წყალობასაცა მამისა ჩუენისასა, რო\მელთა
Line: 2     
ზედა ივნოს ყრმათაგან დაკლებულმან. შენი უკუე არს მოცემად ჩუენ\და,
Line: 3     
რომელნი მოგუანიჭნა ღმერთმან, ჴელმწიფებასა მქონებელისაჲ მიღებად
Line: 4     
ამათ და არარაჲთ განყოფილებად ნიჭისა მისისაგან. რამეთუ მრჩობლ კერძოჲ\სა
Line: 5     
ძალისა მიმთხუეულისაჲ კეთილ არს ამისი კეთილთა შინა ჩუენება და
Line: 6     
სხჳსა განტევებაჲ და ამისდა მიმართისა ვიდრემე ჴელმწიფებისაჲ, ვითარ არა
Line: 7     
მყოფისა დავიწყებაჲ, გარნა მხოლოდ მიდრეკაჲ მგონებელობასა ზედა ცხოვ\ნებისასა.
Line: 8     
და რაოდენ ვინ უმრავლესთა მიანიჭოს, ესე უფროჲსდა გონებად
Line: 9     
ამისი მიცემაჲ. ხოლო შენ ჩუენ ყოველნი გუაცხოვნნე ძმისა შემნდობელმან,
Line: 10     
რომელთათჳს ძნელ-ბედობს, რამეთუ არცადა ჩუენდა იყოს ცხორებად, ესე
Line: 11     
თუ დაისაჯოს, რომელთაჲ არა შესაძლებელ არს მამისა მიმართ მიწევნაჲ
Line: 12     
მხოლოთაჲ, არამედ აქა შინა ჯერ-არს ზიარებაჲ ამისა მასვე დაქცევასა ცხო\რებისასა.
Line: 13     
და ესოდენ მოქენე ვართ, მჴედართმთავარო, დამსჯელო Page of ms.: 27v  ჩუენ\სა
Line: 14     
სიკუდილად, რაჲთა თანა-დაგუსაჯნე ჩუენ, ვითარ უსამართლოებისა ზიარ\ნი,
Line: 15     
რამეთუ არად შევრაცხოთ ჩუენ მოკუდინებაჲ თავთა ჩუენთაჲ, ვითარ
Line: 16     
მწუხარებისათჳს ძმისა მომკუდარისა, არამედ ვითარცა მსგავსად მისა, ბოროტ\ქმნილთა,
Line: 17     
ესრეთ სიკუდილი მოვითმინოთ. და რამეთუ ვიდრემე და ჭაბუკად
Line: 18     
მყოფმან ცოდა და არღა გონიერებასა ზედა განმტკიცებულმან და რამეთუ
Line: 19     
კაცობრივი არს ესევითართა შენდობისა მინიჭებაჲ. შენდა მიმტევებელი დავ\სცხრე
Line: 20     
წამართ მეტყუელებად, რაჲთა უკუეთუ დასაჲნე, ჩუენ მიერ თქუმულ\ნი
Line: 21     
საგონებელ იქმნე ვნებად ჩუენდა უმჭმუნვარესისა მიმართ, ხოლო უკუეთუ
Line: 22     
განუტევნე მათცა, სახიერებისა შენისა თანა განმხილველი, უკუნბრჭობად
Line: 23     
საეჭუელ იქმნე, არა მაცხოვნებელი ჩუენი მხოლოდ, არამედ და რომელთა
Line: 24     
მიერ უფროჲსღა სამართლიანად გამოვჩნდეთ, მიმთხუევად მომნიჭებელი და
Line: 25     
უმეტეს თჳთ ჩუენსა ცხორებისა ჩუენისა მოურნე. და უკუეთუ ვიდრემე მო\კუდინებაჲ
Line: 26     
მისი გნებავს, დამსჯელმან ჩემმან ნაცვლად ამისსა, ესე მამისა
Line: 27     
წარავლინე თანად. უკუეთუ და მონად პყრობაჲცა თნებულ არს შენდა, მე
Line: 28     
საჴმარებათა მიმართ უმჯობეს მსახურ ვიყო შენდა და ვითარ ხედავ, მრჩობ\ლისავე
Line: 29     
მიმართ ვნებათაჲსა უმჯობეს-ვიყოფები".

Line: 30        
და იუდა ვიდრემე, ყოველთა მოთმენად ძმისა ცხორებისათჳს შუებით
Line: 31     
მქონებელმან, დააგდო თავი თჳსი წინაშე ფერჴთა თანა იოსიპოჲსთა, მღუ\წველმან,
Line: 32     
რაჲთა მოალბოს რისხვაჲ მისი და დაამშჳდოს, წინა-დაეცნეს უკუე
Line: 33     
ყოველნი ძმანიცა, ცრემლოვანნი და მიმცემელნი თავთა თჳსთანი სიკუდილად
Line: 34     
ვენიამენის სულისათჳს.

Paragraph: 9  
Line: 35        
9) ხოლო იოსიპოს, მხილებულმან ვნებისაგან და არღა შემძლებელმან
Line: 36     
მოღებად თნებასა რისხვისასა, მუნ ვიდრემე მყოფთა უბრძანა წარსლვაჲ,
Line: 37     
რაჲთა მხოლოთა ძმათა განუცხადოს თავი თჳსი. ხოლო განეშორნეს რაჲ
Line: 38     
იგინი, საცნაურ-ქმნა თავი თჳსი ძმათა მიმართ და თქუა: "სათნოებისათჳს ვი\დრემე
Line: 39     
და სიყუარულისა ძმისა მიმართ ჩუენისა გაქებ თქუენ და უმჯობესად,
Line: 40     
რაოდენ ვჰგონებდი ჩემდა მომართ განზრახულთაგან, გპოებ, ამათ ყოველთა
Line: 41     
მოქმედი გამოცდისათჳს ძმისა მიმართისა სიყუარულისა თქუენისა. ხოლო არა
Line: 42     
ბუნებით გგონებ თქუენ ჩემდა მომართ ბოროტქმნილთა, განა ღმრთისა გან\ზრახვითა,
Line: 43     
აწ განსუენებასა კეთილთასა მომვაჭრებელისა და უკუანაჲსკნელი\სასა,
Page: I-148   Line: 1     
რომელი კეთილმოწლეობით დაგუადგრეს ჩუენ. ხოლო მამისა ცხორე\ბასა
Line: 2     
მცნობელი, არღა სასოებულსა, და ესევითართა მხედველი თქუენი ძმი\სათჳს,
Line: 3     
არღარა მოჴსენე ვარ მერმეცა, რომელთა ჩემდა მომართ მგონებელ
Line: 4     
ხართ ცოდვად, ხოლო დავსცხრე მათ ზედაჲსა ბოროტმოძულეობისაგან და
Line: 5     
ვითარ თანმიზეზთა ღმრთისა განზრახულთასა, აწინდელთა ამათთჳს მადლო\ბისა
Line: 6     
ქონებად აღვიარებ. ხოლო თქუენიცა მნებავს, დავიწყებისა მათისა მიმ\ღებელთაჲ,
Line: 7     
უფროჲსღა მხიარულებად მაშინ განზრახულთა ესევითარად და\სასრულად
Line: 8     
მოსლვისათჳს. ვიდრედა მწუხარებად დემულთ ნაცოდვებთა
Line: 9     
ზედა. ნუ საგონებელ არს შეწუხებად თქუენდა ძჳნად ჩემ ზედა მოღებაჲ ბო\როტისა
Line: 10     
ბჭობისაჲ და მას ზედა სინანული, არა წარმართებისათჳს განზრა\ხულთაჲსა.
Line: 11     
მხიარულნი უკუე ღმრთისა მიერ ქმნილთა ზედა, წარვედით, ამათ\ნი
Line: 12     
მამისა მაუწყებელნი, ნუსადა და თქუენთაცა ზრუნვათა მიერ განლეულმან
Line: 13     
ზღვეულ-ყოს უმჯობესი კეთილბედნიერობისა ჩემისაჲ პირველ სახედველად
Line: 14     
ჩემდად მოსლვადმდე და მიღებად აწ მყოფთა კეთილთა, მომკუდარმან. ხოლო
Line: 15     
თჳთ მას და ცოლთა თქუენთა და შვილთა და ყოვლისა ნათესავისა თქუენისა
Line: 16     
მიმყვანებელნი, და გარდმოემკჳდრენით, რამეთუ არა ჯერ-არს შორს-ყოფაჲ
Line: 17     
კეთილთა ჩუეთაგან ჩემდა საყუარელთაჲ. და სხუებრცა, ვინაჲთგან სიყმი\ლისა
Line: 18     
ნეშტი ხუთწლობაჲ დაშთომილ არს". ამათი მეტყუელი იოსიპოს გარე\მოეხჳა
Line: 19     
ძმათა. ხოლო იგინი ცრემლთა შინა Page of ms.: 28r  იყვნეს და მწუხარებასა მის ზედა
Line: 20     
განზრახულთა ძლით და სასჯელისაგან არარაჲთ დაკლებად საგონებელ იყო
Line: 21     
მათთჳს კეთილსიმშჳდე ძმისაჲ. და მაშინ ვიდრემე იყვნეს შუებასა შინა. ხო\ლო
Line: 22     
მეფემან, მსმენელმან იოსიპოჲს მიმართ მოსლვასა ძმათასა, განიხარა
Line: 23     
ფრიად და ვითარ თჳსსა კეთილსა ზედა დადებულმან, მიანიჭნა მათ ურემნი
Line: 24     
იფქლითა აღსავსენი და ოქროჲ და ვეცხლი მიღებად მამისა. ხოლო იგინი,
Line: 25     
მიმღებელნი უმეტეს ძმისაგან რომელთამე მამისა მიღებად და რომელთამე
Line: 26     
თითოეული ნიჭად თჳსად ქონებად, უფროჲსთა მათგან ღირსებულებასა ვე\ნიამინისსა,
Line: 27     
წარვიდეს.



Next part



This text is part of the TITUS edition of Flavius Iosephus, Antiquitates Iudaicae I-II.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 21.11.2023. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.