TITUS
Kartuli Samartlis Dzeglebi I
Part No. 7
Previous part

Text: Mx.G.Add.  
Page of ed.: 383  
Line of ed.: 1   [დანართი]

Chapter: 403  
Line of ed.: 2   ქ. თავი ოთხასსამი


Paragraph: 403.  
Line of ed.: 3        403. ქ. თუ ჴელმწიფემან ააშენოს ციხე-ქალაქი და ან ასწე\როს
Line of ed.: 4     ქუეყანა, ან მოაჭრევინოს ფლური და ან თეთრი, უნდა უფროსთა
Line of ed.: 5     და თავადთა ვეზირობით და კითხვით ქნას რიგის სამართლითა.


Chapter: 404  
Manuscript page: 236r 
Line of ed.: 6   ქ. თავი ოთხასოთხი


Paragraph: 404.  
Line of ed.: 7        404. ქ. უფროსთა და თავადთ არა მართებთ თავისთავად
Line of ed.: 8     ფლურისა და თეთრის მოჭრა.

Line of ed.: 9        და თუ მოსჭრან, მოჭრილიცა და ალაგიც ჴელმწიფისა
Line of ed.: 10     შეიქ/ნას.


Chapter: 405  
Line of ed.: 11   ქ. თავი ოთხასხუთი


Paragraph: 405.  
Line of ed.: 12        405. ქ. ისრე, რასაც დიდსა წყალზე ხიდის გადება ჴელმწი\ფისა
Line of ed.: 13     არის მართებული, თავადთა არ მართებთ.

Line of ed.: 14        და ნურც ჩაიცმენ საჴელმწიფოს შესამოსელსა, ვიდრემდის ან
Line of ed.: 15     არ უბოძოს და ან არ უბძანოს.


Chapter: 406  
Line of ed.: 16   ქ. თავი ოთხასექუსი


Paragraph: 406.  
Line of ed.: 17        406. ქ. ჴელმწიფეს წინ უბძანებლად ნუ დასხდებიან უფროს\უფროსნი
Line of ed.: 18     თავადნი. სუფრასა ჴელმწიფისასა პატრიაქის მეტი არ\ვინ
Line of ed.: 19     უნდა დაჯდეს უბძანებლად. და არცა ჴელმწიფისა ტახტსა და
Line of ed.: 20     სუზანზე უნდა დაჯდენ პატრიაქის მეტი.


Chapter: 407  
Line of ed.: 21   ქ. თავი ოთხასშვიდი


Paragraph: 407.  
Line of ed.: 22        407. ქ. ჴელმწიფე პატრიაქის სახლსა ვერ დაჯდეს ერთის
Line of ed.: 23     ბძანებითა.


Chapter: 408  
Line of ed.: 24   ქ. თავი ოთხასრვა


Paragraph: 408.  
Line of ed.: 25        408. ქ. ნუ იქნების ქრისტიანი ჴელმწიფე ხასით, როგორც
Line of ed.: 26     რომ ურჯულო ჴელმწიფენი არიან, __ ქრისტიანს ჴელმწიფეს შეძლება
Line of ed.: 27     აქუს მიმგზავსებით პატრიაქთა ტრაპეზე ასულისა. და სამართლითა
Line of ed.: 28     გაკუეთოს და გაარიგოს ყოველი საქმე საჴელმწიფო.


Chapter: 409  
Page of ed.: 384  
Line of ed.: 1   ქ. თავი ოთხასცხრა


Paragraph: 409.  
Line of ed.: 2        409. ქ. თუ მოჴდეს გალაშქრება სხვათა გვარზე, რომე
Line of ed.: 3     ემართლებოდეს, და Manuscript page: 236v  გაამაღლოს ჴმალი მისი, გაიმარჯოს და
Line of ed.: 4     დაინარჩუნოს, დანარჩუნებას უკან ნუღარ მოკულენ კაცთა.

Line of ed.: 5        და თუ სხვათა გვართა ქალაქი დაინარჩუნოს, ადგეს გარ, პირ\ველ
Line of ed.: 6     მშვიდობა უწოდოს ერთხელ, ორჯელ და სამჯერ. და თუ არ
Line of ed.: 7     ინდომონ მოსულა, აიღოს ძალით ქალაქი, მტერნი ჴლმით დაჴო\ცოს
Line of ed.: 8     და სხვანი ძალად მოიყუანოს.

Line of ed.: 9        და თუ კიდევ გულმართლად ისინიც არ მოვიდნენ, დახოცოს
Line of ed.: 10     თავნი, რომელნი იყუნენ საქმისა მშლელნი.


Chapter: 410  
Line of ed.: 11   ქ. თავი ოთხასათი


Paragraph: 410.  
Line of ed.: 12        410. ქ. დანარჩუნებულის ქალაქისა არა მართებს ჴელმწი\ფესა
Line of ed.: 13     ნაყოფის მიმცემის მოჭრა.


Chapter: 411  
Line of ed.: 14   ქ. თავი ოთხასთერთმეტი


Paragraph: 411.  
Line of ed.: 15        411. ქ. ქალაქისა და ციხის გამცემნი, თუ წინათ ბოროტო\ბის
Line of ed.: 16     ქნის თავნი ისინი იყუნენ და გამოჩნდენ, __ ისინი სიკუდილს
Line of ed.: 17     დაბეზღდენ და ფასით დაჴსნით დაიჴსნან სიკუდილი, თვალნი
Line of ed.: 18     მოსთხარონ და ცოლი და შვილი მისი ტახტს დაამორჩილონ და
Line of ed.: 19     ამსახურონ; და ის თვალდათხრილი კაცი სხვას ქუეყანას დაკარგონ
Line of ed.: 20     უთვალო და შიშველი.


Chapter: 412  
Line of ed.: 21   ქ. თავი ოთხასთორმეტი


Paragraph: 412.  
Line of ed.: 22        412. ქ. თუ ქრისტიანი იყოს ქალაქთა და ციხეთა დამბეზღე\ბელი
Line of ed.: 23     ჴელთა ურჯულოთასა, და ანუ გინდა ქრისტიანთასა, ისრევ
Line of ed.: 24     ქნან: ნუ მოკულენ კაცთამოყუარის ღ̃თის გულისათვის, წაართვან
Line of ed.: 25     ცოლი და შვილი და საქონელი და ტა\\ხტსა Manuscript page: 237r  მოართვან; და
Line of ed.: 26     მას კაცსა თვალი დასთხარონ, და უთვალო და შიშველი უცხოს
Line of ed.: 27     ქუეყანას დაკარგონ.


Chapter: 413  
Line of ed.: 28   ქ. თავი ოთხასცამეტი


Paragraph: 413.  
Line of ed.: 29        413. ქ. ვინც წავიდეს პატრონთა საქონელთა საქურდლად
Line of ed.: 30     და დაიჭირონ, გინდა შეამცნიონ მართლად, თუ ურჯულო იყოს,
Line of ed.: 31     თვალი მოსთხარონ და ანუ ჴელი მოსჭრან, და ცოლი და შვილი
Page of ed.: 385   Line of ed.: 1     მისი, და საქონელი საჴელმწიფოთ გამოართვან; და ის ქურდი კაცი
Line of ed.: 2     სხვას ქუეყანას დაკარგონ.

Line of ed.: 3        და თუ ქრისტიანი იყოს ქურდი გამოართვან იგი, რაც მო\უპარავს,
Line of ed.: 4     და სახლი-კარი და ანუ რაცა აქუს, და თავიც გააყიდვი\ნონ,
Line of ed.: 5     __ საჴელმწიფოდ გამოართვან. და ცოლ-შვილი მისი აზატი იყოს
Line of ed.: 6     და ჴელი ნუ აქუთ.


Chapter: 414  
Line of ed.: 7   ქ. თავი ოთხასთოთხმეტი


Paragraph: 414.  
Line of ed.: 8        414. ქ. თუ მოკლას ურჯულომა ნდომითა ქრისტიანი, მოკ\ლან
Line of ed.: 9     იგიცა მაგიერად მისაღ. და თუ უნდომლად მოკლას, მოსჭრან
Line of ed.: 10     ჴელი მარჯვენა და კაცის ფასიც გამოართვანმას და კაის კაცს
Line of ed.: 11     ფასი არა სძეს და არც დაედება, ამიტომ რომ დ̃თისაგან ქმნუ\ლია
Line of ed.: 12     და __ სახე მისი. აღმადგინებელი მკუდრისა ერთი მარტოა ღ̃თი
Line of ed.: 13     შემძლე. და ვინმე ნუ იტყუის იოსებისა და ანუ ფასი ქრისტესი
Line of ed.: 14     ჭეშმარიტ ოცი და ოცდაათი იყო. მათი გამსყიდველი ქურდნი
Line of ed.: 15     იყუნენ.

Line of ed.: 16        და სხვა ფასი არის კაცისა თვლითა დღეთა Manuscript page: 237v  წელი\წადთა
Line of ed.: 17     სამასსამოცდახუთი დაეკანი, რომელია ფლური ოქრო; და
Line of ed.: 18     ერთი დაეკანი ფლური ცამეტი დრამი ვერცხლია. ეს არის ფასი
Line of ed.: 19     კაცისა. და ქრისტიანთა, რიგითა და პატრონთა რიგითა, მეორედ,
Line of ed.: 20     მოუმატონ, [და] მოემატოს.

Line of ed.: 21        და ურჯულოთ სამის წილისაგან ერთი მიეცეს __ ასოცდაორი
Line of ed.: 22     დაეკანი ფლური-და ორი ქარტეზი, რომელია ქაღალდი, რომ არა
Line of ed.: 23     აქუს შნო მიღება წმინდის ემბაზისა. და ვისაც მიცემა არ შეეძ\ლოს,
Line of ed.: 24     მიყიდონ ქრისტიანსა მკულელი და ფასი მისი მისცენ
Line of ed.: 25     სისხლთა პატრონთა; და სახლ-კარი ჯარიმათ ბატონისათვის
Line of ed.: 26     გამო/ართვან.


Chapter: 415  
Line of ed.: 27   ქ. თავი ოთხასთხუთმეტი


Paragraph: 415.  
Line of ed.: 28        415. ქ. თუ ქრისტიანმა ურჯულო მოკლას ნდომით, გამო\ართვან
Line of ed.: 29     სისხლის ფასი ასოცდაორი დაეკანი ფლური. და თუ უნე\ბურად
Line of ed.: 30     მოკლას სამოცდაერთი სისხლის ფასი გამოართვან საჴელ\მწიფოდ
Line of ed.: 31     და სამ წილად ქნან და ერთი წილი სისხლის პატრონს
Line of ed.: 32     მისცენ.


Chapter: 416  
Line of ed.: 33   ქ. თავი ოთხასთექუსმეტი


Paragraph: 416.  
Line of ed.: 34        416. ქ. თუ ქრისტიანმა ქრისტიანი მოკლას, სისხლის ფასი
Line of ed.: 35     გამთავებით სისხლის პატრონს მისცენ; ჴელმწიფისათვის წაართვან,
Page of ed.: 386   Line of ed.: 1     რაც შეეძლოს, ჯარიმა __ მართებით, რიგით სიკუდილის ღირსია,
Line of ed.: 2     მაგრამე ჴელის მოჭრით მონანებაში ჩავარდების.

Line of ed.: 3        და თუ გლახა იყოს, გაყიდონ თავისის ქონებით და მისცენ
Line of ed.: 4     ფასი მის სისხლის პატრონსა სისხლის ფასად.

Line of ed.: 5        და თუ უნდომლად Manuscript page: 238r  მოკლას, ნახევარი სისხლი გამო\ართვან
Line of ed.: 6     და სისხლის პატრონს მისცენ, და მისგან მართებულად
Line of ed.: 7     ჯარიმაც გამოართვან საჴელმწიფოდ; და ჴელს ნუღარ მოსჭრიან.


Chapter: 417  
Line of ed.: 8   ქ. თავი ოთხასჩვიდმეტი


Paragraph: 417.  
Line of ed.: 9        417. ქ. სისხლის სამართალი ჴელმწიფისა არის და მან უნდა
Line of ed.: 10     ქნას, სხვას მოსამართლეს არ შეუძლია. სხვა რაგინდარა სამარ
Line of ed.: 11     თალი მოსამართლით უნდა გარიგდეს. სასირცხვილო ცოდვა, და\სამალავი,
Line of ed.: 12     ებისკოპოზითა და წინამძღურით უნდა გარიგდეს, და
Line of ed.: 13     მათია იმრიგის საქმის გარიგება და თავადთაგან არ იქნას მკუ\ლელთა
Line of ed.: 14     მოკულა უბძანებლად ჴელმწიფისა. ქურდთა დაშინება და
Line of ed.: 15     დარიგება თავადთაგან იქნებოდეს. და აზნაურშვილთა უმოსამართ\ლოდ
Line of ed.: 16     და უთავადოთ არ შეუძლიათ ქურდის რასაც
Line of ed.: 17     გარდაჴდე/ვანება.


Chapter: 418  
Line of ed.: 18   ქ. თავი ოთხასთურამეტი


Paragraph: 418.  
Line of ed.: 19        418. ქ. თუ მოჴდეს, ჴელმწიფემ გაილაშქროს და ერთს ად\გილს
Line of ed.: 20     ჯარით მიუჴდეს, და წააჴდინონ ის ადგილი, და დაინარჩუ\ნონ
Line of ed.: 21     ყოველი, და ნაშოვარი იყოს ოქრო, __ სრულ ჴელმწიფისა არის
Line of ed.: 22     და უნდა მიართვან.

Line of ed.: 23        არათუ ფიცით სძებნონ, კაცი დააძახონ და ეს აძახონ: ვისაც
Line of ed.: 24     ოქრო გიშოვნიათ, მოართვით ჴელმწიფესა, და ვინც არ მოართ\მევთ
Line of ed.: 25     და შეგამცნევთ ერთისათვის შვიდს წაგართმევთ. და რაც
Line of ed.: 26     ოქრო ჴელმწიფეს მოერთვას, ათისთავი კათალიკოზს მიართვან
Line of ed.: 27     ჴელმწიფემან.

Line of ed.: 28        სხვა ნაშოვარი და Manuscript page: 238v  ტყუე შუა უნდა გაყონ: ნახევარი
Line of ed.: 29     ჴელმწიფეს მიართვან და ნახევარი თავადთა ჯართა-თავთავის
Line of ed.: 30     ლაშქრის გორათ გაიყონ. და მათაც ათისთავი ეკლესიას მიართვან.

Line of ed.: 31        და თუ არ იყოს ჴელმწიფე შიგ ლაშქარში, და ლაშქარი გა\ეგზავნოს,
Line of ed.: 32     და მათაც გამარჯვებოდესთ, საშოვარი ეშოვნოსთ,
Line of ed.: 33     ოქრო, რაც ეშოვნოსთ, ჴელმწიფისა არის, და სხვას ნაშოვრისა
Page of ed.: 387   Line of ed.: 1     და ტყუისა ათისთავი კიდევ ჴელმწიფეს მიართვან. და ორმოცდა\ათისაგან
Line of ed.: 2     ერთი ეკლესიას მიართვან, როგორც რიგი არის.


Chapter: 419  
Line of ed.: 3   ქ. თავი ოთხასცხრამეტი


Paragraph: 419.  
Line of ed.: 4        419. ქ. ქურდისა და ავაზაკის შენახვა არა მართებთ ჴელ\მწიფეთა,
Line of ed.: 5     თავადთა, და არც არის მართებული მათგან. მარტო
Line of ed.: 6     უნდა შეუნახონ ჯაშუში და ყარაული.


Chapter: 420  
Line of ed.: 7   ქ. თავი ოთხასოცი


Paragraph: 420.  
Line of ed.: 8        420. ქ. ლაშქარნი და თავადნი ჴელმწიფის ბძანებით წავიდ\ნენ
Line of ed.: 9     რასაც ალაგს დასარბევლად. რაც იქ იშოვნონ, ნახევარი ჴელ\მწიფისა
Line of ed.: 10     არის, ნახევარი თავადთა და ჯართა.


Chapter: 421  
Line of ed.: 11   ქ. თავი ოთხასოცდაერთი


Paragraph: 421.  
Line of ed.: 12        421. ქ. თუ თავისთავად წასულიყუნენ, ორი წილი ნაშოვ\რისა
Line of ed.: 13     __ თავადთა და ჯართა, და ერთი წილი ჴელმწიფეს მიართვან,
Line of ed.: 14     ამიტომ რომ თავიანთს სიკუდილს თვითან შესძლევიან.


Chapter: 422  
Line of ed.: 15   ქ. თავი ოთხასოცდაორი


Paragraph: 422.  
Line of ed.: 16        422. ქ. თუ ლაშქარში მოკუდეს ვინმე, უბრალოა პატრონი
Line of ed.: 17     და გამგზავნელი.


Chapter: 423  
Line of ed.: 18   ქ. თავი ოთხასოცდასამი


Paragraph: 423.  
Line of ed.: 19        423. ქ. თუ საქურდლათ გაგზავნოს ვინმე კაცი და მოკლან,
Line of ed.: 20     მისი სისხლის მზღველი Manuscript page: 239r  გამგზავნელია. და თუ თავის ნებით
Line of ed.: 21     წავიდეს საქურდლად და მოკლან, სისხლი მისი __ მისავ კისერს.


Chapter: 424  
Line of ed.: 22   ქ. თავი ოთხასოცდაოთხი


Paragraph: 424.  
Line of ed.: 23        424. თუ ჴელმწიფემა და ანუ თავადმა გაგზავნოს ვინმე
Line of ed.: 24     საქურდლად და მოჴდეს, რომ დაიჭირონ, ვისაც გაუგზავნია, მან
Line of ed.: 25     უნდა დაიჴსნას. და თუ თვითან, თავის ნებით წასულიყოს და და\იჭირონ,
Line of ed.: 26     თავისი თავი თვითან უნდა დაიჴსნას.


Chapter: 425  
Page of ed.: 388  
Line of ed.: 1   ქ. თავი ოთხასოცდახუთი


Paragraph: 425.  
Line of ed.: 2        425. ქ. მოლაშქრე კაცმან ომში ვინც დაინარჩუნოს კაცი.
Line of ed.: 3     დარჩომილის კაცის იარაღი, ტანისამოსი, ცხენი, ვინც დაინარჩუ\ნოს,
Line of ed.: 4     მისი იყოს. და კაცი, ჯაჭვი და მუზარადი ჴელმწიფეს
Line of ed.: 5     მი/ართვან.


Chapter: 426  
Line of ed.: 6   ქ. თავი ოთხასოცდაექუსი


Paragraph: 426.  
Line of ed.: 7        426. ქ. მას ომში ნაშოვნი ოქრო, თვალი, მძიმე ზარბაბი
Line of ed.: 8     ვინც იშოვნოს, ჴელმწიფის წილია, მარგალიტი და ვერცხლი თა\ვადების
Line of ed.: 9     არის და სხვა რაგინდარა ნაშოვარი ჯარისა არის.


Chapter: 427  
Line of ed.: 10   ქ. თავი ოთხასოცდაშვიდი


Paragraph: 427.  
Line of ed.: 11        427. ქ. ესეც ასრე: რაც რომ გამოსაღები ქუეყნისა საჴელ\მწიფო
Line of ed.: 12     და ანუ სათავადო უწინვე სდებოდესთ და მართებული\იყოს,
Line of ed.: 13     ის უნდა გამოართვან.

Line of ed.: 14        და თუ უდიერად ნამეტნავი დებულობაზე მოინდომონ, არ
Line of ed.: 15     არის მართებული; და თუ გამოართვას, საიქიოს ყუელას ანგარიში
Line of ed.: 16     ღ̃თს უნდა მისცეს __ ღ̃თნ ამაზე გაარიგა ჴელმწიფე, რომე შეინა\ხოს
Line of ed.: 17     ქუეყანა და მოარჩინოს, არათუ წააჴდინოს და დაკარგოს.


Chapter: 428  
Manuscript page: 239v 
Line of ed.: 18   ქ. თავი ოთხასოცდარვა


Paragraph: 428.  
Line of ed.: 19        428. ქ. ასრე უნდა იყოს მინდურის ნაჴნავ-ნათესისაგან: ხუთი
Line of ed.: 20     წილი მოჭირნახულესა და ერთი წილი საჴელმწიფოდ აიღონ ღალა.

Line of ed.: 21        და თუ სარწყავი იყოს, მეხუთედი გამოართვან, როგორც
Line of ed.: 22     რომ გარიგებულია ეგვიპტეს, რარიგადაც დღესაც ეთქმის __ მეხუ\თედი
Line of ed.: 23     იმ დროს დასდვეს, რომ ფარაოზის ქუეყანა დაიჭირა.
Line of ed.: 24     ვერცხლით ნასყიდს მიწასა და ვენაჴს არ ეთხოება ღალა, ბეგარა.
Line of ed.: 25     და იმგვარად წისქუილსა, სახლსა, დუქანსა დაჯდეს ვინც,
Line of ed.: 26     სამართლით აიღონ ქირა.

Line of ed.: 27        არ არის სამართალი, ქრისტიანთა რომე თავის თავის ხარჯი
Line of ed.: 28     გამოაღებინონ, თუ არ ურჯულოთ. ბოსტნიდამ ათისთავი მისცენ
Line of ed.: 29     ჴელმწიფესა __ პატრონსა ალაგისა და მიწისასა, არათუ წყლისასა.

Line of ed.: 30        და იმგვარად ვენაჴისა და ბაღის ათისთავი მისცენ.
Page of ed.: 389   Line of ed.: 1     ჴარს არა სძეს რა, ამიტომ რომ მხუნელნი და მთესველია
Line of ed.: 2     მის ნამუშავებისაგან აიღებენ ღალას ფურზე ასი დრამი ერბო
Line of ed.: 3     მისცენ.

Line of ed.: 4        ცხვარზე ბატკნის ათისთავი მისცენ. ცხენზე, ჯორზე, საჴედარ\ზე
Line of ed.: 5     არა ეთხოება რა, ამიტომ რომ იმით მსახურებს ბატონსა მისსა.


Chapter: 429  
Line of ed.: 6   ქ. თავი ოთხასოცდაცხრა


Paragraph: 429.  
Line of ed.: 7        429. ქ. საბედნიეროს დღის ძღვენს ქრისტიანნი ბევრს ნუ
Line of ed.: 8     დასდებენ, __ რაც ჴელიდამ გამოუიდესთ, ის უნდა მიართვან, ძალს
Line of ed.: 9     ნუ უზმენ. ეს საბედნიერო დღის ძღვენი მეტი არის დადებული
Line of ed.: 10     და ძალად ნუ წაართმევენ, და ნურც ცოტას მიმრთმევს
Line of ed.: 11     გაუწყრე/ბიან.


Chapter: 430  
Line of ed.: 12   ქ. თავი ოთხასოცდაათი
Line of ed.: 13  

Paragraph: 430.  

Line of ed.: 14        430. ქ. ჴელმწიფის მიცემული ქვეყანა თავადმა თუ გააკეთოს,
Line of ed.: 15     მან თავადმან ჴელმწიფის ბძანებით გააკეთოს ციხე და ანუ სო\ფელი
Line of ed.: 16     და აგარაკი, ან სულის სა\\ხლი, Manuscript page: 240r  ან სხვა რამ, __ ათი ათასი
Line of ed.: 17     შესამატია მისთვის და მისის გვარის გვარისათვის.

Line of ed.: 18        ამგვარად ჴელთაგან თავადი აზატი იყოს.

Line of ed.: 19        ჴელთა აზატობა ასრეა: გლეხთა გააკეთონ სახლი და შე\ნობა,
Line of ed.: 20     და მიწა გასტეხონ მთაში და შეიქნას მათი ნაჭირნახულევი,
Line of ed.: 21     შეუშლელად მათთა შვილთა იყოს სიკუდილთ უკან.


Chapter: 431  
Line of ed.: 22   ქ. თავი ოთხასოცდათერთმეტი


Paragraph: 431.  
Line of ed.: 23        431. ქ. თუ ამხანაგმა ამხანაგს ან მოსტეხოს ჴელი, ან მო\სთხაროს
Line of ed.: 24     თვალი, ან ჩააყრევინოს კბილები, ან მოსტეხოს
Line of ed.: 25     ფეჴი, ათასი დრამი ვერცხლი წაართვან და მისცენ მას ასო\წამჴდარსა.
Line of ed.: 26     ეს ოთხი ასო ერთგან არის ჩაგდებული.

Line of ed.: 27        და თუ კაცმან თავისი ამხანაგი თავისის ნდომით მოკლას,
Line of ed.: 28     ფასი კაცისა ოთხი ათასი ვერცხლია დრამი.




Next part


This text is part of the TITUS edition of Kartuli Samartlis Dzeglebi I.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.3.2019. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.