TITUS
Kartuli Samartlis Dzeglebi I
Part No. 9
Previous part

Text: Georg.  
Page of ed.: 399  
Line of ed.: 1   სამართალი მეფის გიორგისა
Page of ed.: 401  
Line of ed.: 1   ძეგლის დადება მეფეთ-მეფის გიორგის მიერ

Chapter: Intr.  
Line of ed.: 2   [შესავალი]


Manuscript page: 245r 
Line of ed.: 3        ჩუენ, მეფეთ-მეფემან გიორგიმ, ძემან ყოველთა შორის წარჩი\ნებულისა
Line of ed.: 4     მეფეთ-მეფის დიმიტრისამან, დავდევით ძეგლი-განაჩენი ესე მას
Line of ed.: 5     ჟამსა, ოდეს შევედით მთიულთა შიგან მოსავლელად ღმრთის მოწყალებითა
Line of ed.: 6     ყოვლგნით უცილებლად ქონებასა შინა სამეფოსა ჩუენისასა და უცილებლად
Line of ed.: 7     პყრობასა ტახტისა და სკიპტრისასა .

Line of ed.: 8        წარვედით ტახტით ჩუენით ქალაქით და შევედით სასახლესა ჩუენსა
Line of ed.: 9     ჟინვანსა. და მუნით მივედით ჴადა-ცხაოტს და მოვასხენით ყოველნი მუნებურნი
Line of ed.: 10     ევისბერნი და ჰეროვანნი, და გავიგონეთ მათნი საქმენი, დავსხედით მათსა
Line of ed.: 11     სა/საქმოსა.

Line of ed.: 12        და მივედით დარიელამდის და ვსცანით ღმრთივ გჳრგჳნო\სანთა
Line of ed.: 13     და სანატრელთა ჩუენთა ჩამომავალთა მეფეთაგან ამად არ გასჩენოდა
Line of ed.: 14     ძეგლითა გაჩენითა და დადებითა სისხლისა და სხუათა მრავალთა უწესოთა
Line of ed.: 15     მიმძლავრებულთა საქმეთა: რომელთამე საქმისა რომლისათჳსმე ჰპრიანებოდათ
Line of ed.: 16     აღრევით ყოფა ერთმანეთსა შიგან, და რომელთამე სხჳს ჟამისა შემოსრულობი\სათჳს
Line of ed.: 17     უკუე გაჩენა სწრებოდა-ღა სრულად მთიულთა საქმის მოკლებასა
Line of ed.: 18     და გაჩენასა.

Line of ed.: 19        და ჟამ-გუცეს, მოწყალებითა ღმრთისათა დარიელით მობრუნვებულთა ვი\ლოცეთ
Line of ed.: 20     ლომისის მთავარმოწამის წინაშე და ჩამოვიარეთ ცხრაზმის ჴევი და
Line of ed.: 21     მოვიკულივეთ მუნებური სასაქმო.

Manuscript page: 245v 
Line of ed.: 22        მოვედით მუხრანს, საზამთროსა ჩუენსა დავდეგით, და შემოვე\დით
Line of ed.: 23     ქალაქსა და შემოვიტანეთ თემისა და თემის ერისთავნი და ჴევისთავნი და
Line of ed.: 24     ჴევისბერნი და ჰეროვანნი.

Line of ed.: 25        დავსხედით და დავსჴთ, წმინდა მეუფე და ქართლისა კათალიკოზი ევ\ფთვიმე,
Line of ed.: 26     დავსხით ვეზირნი და ებისკოპოზნი და მოურავნი, და გავიგონეთ,
Line of ed.: 27     დიდი უსამართლო და მძლავრებული ქმნილიყო ერთმანეთსა ზედა, და სისხ\ლის
Line of ed.: 28     მსუბუქობისათჳს ადვილ
Page of ed.: 402   Line of ed.: 1     ჩნდა [ჩ̃ნდა] ერთმანეთის ღალატად დასხმა და დაქცევა ციხეთა, სიკუდილი, ცოლის
Line of ed.: 2     წაგურა და უბრალოდ დაგდება, და მრავალფერნი ულუსობა. და ყოლ სამარ\თალი
Line of ed.: 3     აღარ იყო-ღა.

Line of ed.: 4        და დღეისით წინათ-ღა ერთმანეთის საყოფთა საქმეთა ამად აღარ შემო\ვიღეთ,\ერთმანეთის
Line of ed.: 5     ამოსულა არ იქნებოდა, განაჩენ-დაუდებლობა ექმნათ.

Line of ed.: 6        და აწ ყუელა გავაჩინეთ, რა რიგად ვის რა ეყოს ერთმანეთის ავი,
Line of ed.: 7     სისხლი დგეს ანუ სხუა სასაქმო რა გინდა რა იყოს, __ გარდაჴდეს.

Line of ed.: 8        ჯუართა ყელს აქეთ, ჴადა-ცხაოტს, ზანდუკის ჴევს, კიბეთ ქუეშეთ და
Line of ed.: 9     მენესოს ზემოთ ეს განაჩენი დავდევით.

Line of ed.: 10        სასჯულო საქმე და საეკლესიო, რისაც გინდა სასაქმოსა, __ კაცის მკუ\ლელთა,
Line of ed.: 11     ეკლესიის მკრეხველთა, ცოლის დამგდებელთა უბრალოსათა, ანუ წა\მგურელთა,
Line of ed.: 12     __ სხუა რაც სასჯულო საკითხავი იყოს, იგი კათალიკოზმან და
Line of ed.: 13     მათ, განაჩენთა მათ ზედა ებისკოპოზთა, მათ ჰკითხონ.

Line of ed.: 14        ჩუენ მსოფლიოსაა მისი სისხლი, პატივი და სასაქამო გაგჳჩენია.

Line of ed.: 15        დღეისითგან წაღმა ესრეთ იქმნას.


Chapter: 1  
Page of ed.: 403  
Line of ed.: 1   [ერისთვისა ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 1.  
Manuscript page: 246r 
Line of ed.: 2        1. ერისთვის სიკუდილი ვით აროდეს კადრებულა,
Line of ed.: 3     აგრე ნუმცა ვისგან იკადრების.

Line of ed.: 4        და თუ ვის ღმერთი შერისხდეს და შეცოდება აზომ დიდი
Line of ed.: 5     დაემართოს და მოკლას ერისთავი, ვითა უმსგავსო არის და უსა\ზომო
Line of ed.: 6     შეცოდება, აგრევე დამეტებული დიდი პატივი და გარდა\ჴდევინება
Line of ed.: 7     დარბაზით ეკითხოს: გარდახუეწა, მამულის წაღება და
Line of ed.: 8     სისხლი მის გუარსა ზედა დაიურვოს და გარდაიხუეწოს.

Line of ed.: 9        და მამულისა, რაზომ წლამდის დაიჭირვის, ამად არ გავაჩი\ნეთ,
Line of ed.: 10     რომ უსაზომო იყო და არაოდეს ქნილიყო და არცა ჩუენ
Line of ed.: 11     წესადვე ვდებდით. და თუ რადმე იქმნას, მის ჟამისა მეფემან
Line of ed.: 12     იკითხოს, რაჟამცა უფრო ძნელად იკითხებოდეს.


Chapter: 2  
Line of ed.: 13   [განმგებლისა ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 2.  
Line of ed.: 14        2. განმგებელი თუ ქუეყანამან მოკლას, ერთმან სოფელმან,
Line of ed.: 15     გინა ერთმან პირმან ჴევმან, __ მსახური იყოს განმგებლად, ექუსი
Line of ed.: 16     ათასი თეთრი დაიურვოს სისხლთა ფასად და თჳთო კაცი დაიპი\როს
Line of ed.: 17     სოფლისა და სოფლისა თავადი, და რაზდონიცა კაცი იყოს
Line of ed.: 18     თავადი თჳთო გაიპარსოს.


Page of ed.: 404  
Line of ed.: 1        და რაზომიც სოფელი იყოს, ერთი, ორი და რაზომიცა გინ\დეს
Line of ed.: 2     იყოს, განმგებელისა რთოდეს, ვითა ძველითგან გაჩენილი
Line of ed.: 3     არის, თჳთო ცხენი ბეგრად დაედვას წელიწადსა შიგან გამოსაყვა\ნელად
Line of ed.: 4     სასეფეოდ და საუკუნოდ.

Paragraph: 3.  
Line of ed.: 5        3. და თუ ერთს კაცს ეფათერაკოს განმგებელი, კაცი გაიპა\ტიჟოს
Line of ed.: 6     და მამულისაგან გაიძოს, და შეუნდობლად მამული სასე\ფეოდ
Line of ed.: 7     დადვას.

Line of ed.: 8        და სისხლის დაურვება არ შეეძლოს, ანუ მამული ებოძოს მის
Line of ed.: 9     კაცისა, სისხლის Manuscript page: 246v  მქნელისა, დარბაზით, ანუ განმგებლის
Line of ed.: 10     სახლს მეფისაგან სისხლი ებოძოს და მამული სასეფეოდ დაიდვას.

Paragraph: 4.  
Line of ed.: 11        4. და თუ აზნაური იყოს განმგებლად და მოკლან, მის გუარსა
Line of ed.: 12     ზედა დაიურვონ სისხლი.

Paragraph: 5.  
Line of ed.: 13        5. და თუ ჴევისბერმან მოკლას განმგებელი, სამს წლამდის
Line of ed.: 14     მამულისაგან გაიძიოს და ციხე და მამული სასეფეოდ დაიდვას.
Line of ed.: 15     ერისთავმან თავადნი სახლნი დაუწინდნეს.

Line of ed.: 16        მესამეს წელიწადს მოვიდეს და ერისთავს შემოეხუეწოს;
Line of ed.: 17     ერისთავმან ვეზირთ მოაჴსენოს და ვეზირთ დარბაზთ ჰკადრონ;
Line of ed.: 18     და დარბაზით მამული ებოძოს ჴევისბერსა.

Line of ed.: 19        და ამას ზემოთ გაჩენილი სისხლი დაეურვოს
Line of ed.: 20     განმგებლის სახლს და ჴევისბერობაც წაეღოს.


Page of ed.: 405  
Line of ed.: 1        და თუ მის ჴევისბერის გუარის კაცი იყოს, ასეთი რომ გან\მგებლის
Line of ed.: 2     სიკუდილს არ დახუედრიყოს და არას ერიოს არა ცხა\დად
Line of ed.: 3     და არა იდუმალ, თჳთ მას ებოძოს ჴევისბერობა დარბაზით.

Line of ed.: 4        და თუ არავინ იყოს მისი სახლის კაცი, ვინც ერისთავმან
Line of ed.: 5     და ახალმან განმგებელმან გამოარჩიონ ერთი კაცი, __ მეფის ერთ\გული
Line of ed.: 6     იყოს და ქუეყანასაც უჯობდეს, __ იგი დააყენონ დარბაზით
Line of ed.: 7     ჴევისბერად.


Chapter: 3  
Line of ed.: 8   ჴევისბერთა ასრე გავაჩინეთ


Paragraph: 6.  
Line of ed.: 9        6. ჴევისბერი თუ მოკლას ჴევისბერმან, სამს წელიწადს მა\მულისაგან
Line of ed.: 10     გაიძოს, ერისთვისა და განმგებლისაგან თავადი სახლი
Line of ed.: 11     დაეწინდნენ, მამული სამს წლამდის სასეფეოდ დაეჭიროს.

Line of ed.: 12        მესამეს წელიწადს ერისთავსა და განმგებელს შემოეხუეწნენ
Line of ed.: 13     და მათ ვეზირთ მოაჴსენონ; ვეზირთ დარბაზთ Manuscript page: 247r  იურვონ და
Line of ed.: 14     მამული ჴელთ უბოძონ.

Line of ed.: 15        და სისხლთა ფასად ექუსი ათასი თეთრი დაუურვოს.

Paragraph: 7.  
Line of ed.: 16        7. თუ ვინ ჴევისბერის კაცის გაუყოფარი, მისსა სახლსა ში\გან
Line of ed.: 17     მოახლე ერთ სახლის კაცი, მოკლან-მამა, ბიძა, ძმა, ბიძასძე,
Line of ed.: 18     ძმისწული, რა გინდა რა მისის გუარისა მისი მოახლე, __ სისხლად
Line of ed.: 19     ესევე ექუსი ათასი თეთრი იყოს; მამულისაგან გაძება ორს წელი\წადს
Line of ed.: 20     ოდენ მისუდეს და თავადნი სახლნი დაეწინდნენ ერისთ\ვისა
Line of ed.: 21     და განმგებელისაგან.

Page of ed.: 406  
Line of ed.: 1        და იმავე ზემოთ განაჩენით ერისთვისა და განმგებ\ლისაგან
Line of ed.: 2     დარბაზთ ეურვოს ვეზირთა და მოურავთა პირითა, __ მამუ\ლი
Line of ed.: 3     ებოძოს.

Paragraph: 8.  
Line of ed.: 4        8. და თუ ქუეყანამ მოკლას ჴევისბერი, __ განმგებლის სიკუ\დილის
Line of ed.: 5     სწორი პატივი, ბეგარი და სისხლი დაეურვოს და დაედვას
Line of ed.: 6     ბეგარი საუკუნოდ.

Paragraph: 9.  
Line of ed.: 7        9. და თუ ჴევისბერის განაყოფი და მისი გუარის კაცი მოკ\ლას
Line of ed.: 8     ვინმე, __ თუ ძმაც იყოს ანუ სხუა რა გინდა რა მეყჳსი იყოს,
Line of ed.: 9     ჴევისბერის მოახლე იყოს განაყოფი, __ განაყოფისა კაცისათჳს სამი
Line of ed.: 10     ათასი თეთრი სისხლის ფასად მისცეს და ორს წელიწადს განეძოს,
Line of ed.: 11     და მამული სასეფეოდ დაედვას.

Line of ed.: 12        ორს წელიწადს უკან იურვოს ერისთვისა და განმგებლის პი\რით,
Line of ed.: 13     იმავე ვეზირთა საურავითა და წესითა დარბაზისათა, __ მაშინ\ღა
Line of ed.: 14     მამული ებოძოს.

Paragraph: 10.  
Line of ed.: 15        10. ჴევისბერის მეყჳსისა და მისის მოახლის სისხლისა და
Line of ed.: 16     მისის განაყოფისა სისხლი, ასეთისა, რომე არა ეახლოს, ამად არა
Line of ed.: 17     სწორად დავდევით, რომე ჴევისბერს დარბაზით ლაშქართ თავა\დობა
Line of ed.: 18     აბოძებია და იგინი მისნი მოახლენი Manuscript page: 247v  იქმნებიან და
Line of ed.: 19     საბატიონი, და მისნი მოახლენიცა, ამად რომე დარბაზით დაყენე\ბულს
Line of ed.: 20     ჴევისბერს ახლავან; თუ არა, განაყოფი არიან. მის განა\ყოფს
Line of ed.: 21     ჴევისბერის მოახლისა სისხლის სწორი არ მართებს, ამად
Line of ed.: 22     მისი სისხლი გაუნახევრეთ.


Chapter: 4  
Page of ed.: 407  
Line of ed.: 1   ჰეროვანთა ასრე გავაჩინეთ


Paragraph: 11.  
Line of ed.: 2        11. ვინც ჰეროვანი კაცი მოკლას ჰეროვანმანვე კაცმან, სამს
Line of ed.: 3     წლამდის გარდაიხუეწოს და სისხლი ორასი დრაჰკანი დაეურვოს
Line of ed.: 4     ათას ორასი თეთრი; და მამული სასეფეოდ დაედვას.

Line of ed.: 5        და თუ დარბაზისა ცნობასა ღირსიყოს იგი ჰეროვანი, თჳთ
Line of ed.: 6     იმავე ზემოთ განაჩენით დარბაზს იკითხონ ერისთავმან
Line of ed.: 7     და განმგებელმან და აგრევე უბოძონ მამული.

Line of ed.: 8        და თუ დარბაზს არა ღირს იყოს ცნობასა, თჳთ ერისთავმან
Line of ed.: 9     და განმგებელმან შეუშვან და მისცენ მამული.

Paragraph: 12.  
Line of ed.: 10        12. თუ ჴევისბერმან მოკლას ჰეროვანი მამულის ნდომისათჳს,
Line of ed.: 11     ერთს წელიწადს მამულისაგან განიძოს.

Line of ed.: 12        და თუ ეფათერაკოს, დაიურვოს ისრე, ვით ზემოთ გაგჳჩენია.


Chapter: 5  
Line of ed.: 13   [ციხისთავთა ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 13.  
Line of ed.: 14        13. ციხისთავნი ჴადას ორნი იყვნენ. წესი ასრე არის, რომე,
Line of ed.: 15     ჴადელთ თუ ვინ მოკლას ციხისთავი, ჴევისბერმან ანუ სხუამან

Page of ed.: 408  
Line of ed.: 1        ვინმე, ესრეთ რომ ციხისთავად იდგეს ბრძანებით და არა გარდა\დგომილ
Line of ed.: 2     იყოს, სამს წელიწადს მამულისაგან განიძოს და მამული
Line of ed.: 3     სასეფეოდ დაეჭიროს, და სამი ათას ხუთასი თეთრი სისხლად
Line of ed.: 4     და/ეურვოს.

Line of ed.: 5        სამს წელიწადს უკანით შემოიშვას და მამული ებოძოს იმ
Line of ed.: 6     ზემოთ წესითა და განაჩენითა.

Paragraph: 14.  
Manuscript page: 248r 
Line of ed.: 7        14. თუ უციხისთაო ჴადელი კაცი მოკლას ვინმე, თუ
Line of ed.: 8     ციხისთავადაც დგომილიყოს, დაეგდოს და აღარ იყოს ციხისთა\ვად,
Line of ed.: 9     ჰეროვანის სისხლი დაეურვოს და მამულისაგან განეძოს ეზომსა
Line of ed.: 10     ხანსა, ვითა ზემოთ ჰეროვნისათჳს გაგჳჩენია.

Line of ed.: 11        იმავე წესით შემოუშვას.

Line of ed.: 12        და თუ ციხისთავის ძმა ანუ შვილი ვინმე მოკლას, ჰეროვნის
Line of ed.: 13     სისხლით დაიურვოს,


Chapter: 6  
Line of ed.: 14   [დედ-მამათა სიკუდილისა ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 15.  
Line of ed.: 15        15. დედ-მამათა სიკუდილი შვილისაგან უწესო არის და
Line of ed.: 16     ღმერთმან ნუ იყოფინოს ამის კადრება.

Line of ed.: 17        და თუ ვის ღმერთი შერისხდეს და დაემართოს, რაც უარე\სია-ყველას
Line of ed.: 18     დამართება და ყოფა: პირიანი გაპატიჟება, გაძება
Line of ed.: 19     შეუნდობლად, შემოუშვებლობა, აღმოფხურა და აღმოწყუეტა.

Line of ed.: 20        სისხლი გაჩენით ამად არა შევაკუეთეთ, რომე უსახო და
Line of ed.: 21     უმსგავსო იყო და უწესო, და სხუათაგან სასახოდ დაიდებოდა.

Page of ed.: 409  
Line of ed.: 1        და არცა ეს წესია, რომე დედ-მამათა სიკუდილისათჳს რა
Line of ed.: 2     რიგათ რა საავო დაუამოს შვილთა კაცმან. და რაზომიცა კაცი
Line of ed.: 3     შვილთა თანა ადგეს მამა-დედათა სიკუდილს, იგიცა ამავე პატი\ვითა
Line of ed.: 4     იკითხოს.

Line of ed.: 5        და სისხლი ამად არ გაეაჩინეთ. __ ამავე ჩუენთა ჟამთა შიგან
Line of ed.: 6     არა ქნილა და ღმერთმან ნუცა იყოფინოს!


Chapter: 7  
Line of ed.: 7   [ნასყიდისა და მამულისა ასრე იქნას]


Paragraph: 16.  
Line of ed.: 8        16. თუ მამა დაუბერდეს და შვილი მოსწიფოდეს, და მამას
Line of ed.: 9     სამსახური არ შეეძლოს, უპრიანია ერთგან ყოფნა.

Line of ed.: 10        და თუ რადმე ვერ იქნებოდენ და ნასყიდი ეყოფოდეს, მამამ
Line of ed.: 11     ნასყიდი დაიჭიროს და შვილმან მამულით გუმსახუროს.

Line of ed.: 12        და თუ მამას ნასყიდი არ ეყოფოდეს, მამულისაგანც დაიზი\აროს.
Line of ed.: 13     და შვილთან Manuscript page: 248v  ნების მყოფელი იყოს, ნასყიდიც შვილს
Line of ed.: 14     დაუგდოს.

Line of ed.: 15        და თუ არ ნების მყოფელი იყოს, ნასყიდში არა ჴელი აქუს
Line of ed.: 16     შვილსა. თუ უნდა, მამა გაყიდის, და თუ უნდა, მონასყიდე შე\იტანს,-რასაც
Line of ed.: 17     უზამს, მამამ იცის, შვილი ნასყიდს ვერ ეცილოს.


Chapter: 8  
Line of ed.: 18   [ძმის მოკლვისა ასრე იქნას]


Paragraph: 17.  
Line of ed.: 19        17. ვისაც ღმერთი შერისხდეს და ძმამ ძმა მოკლას, იგი მკუ\ლელი
Line of ed.: 20     ათს წელიწადს მამულიდამ გაიძოს და მამული სასეფეოდ
Line of ed.: 21     დაიდვას.

Line of ed.: 22        და მეათეს წელიწადს ერისთავსა და განმგებელს შემოეხუე\წოს;
Line of ed.: 23     მათ ვეზირთ მოაჴსენონ; ვეზირთ დარბაზს ჰკადრონ და
Line of ed.: 24     ერეთ შემოუშვან. რასაც, გუარისა იყოს, იმ წესით სისხლი და\ეურვოს
Line of ed.: 25     და მამული ებოძოს.

Page of ed.: 410  
Line of ed.: 1        და თუ მის, მოკლულის კაცის, შვილი არ დარჩეს, არც მისი
Line of ed.: 2     მოახლე გაუყოფელი, მან იმამ ძმის სისხლისათჳს ნახევარი მამული
Line of ed.: 3     მისის სულისათჳს წააგოს და ნახევარი სასეფეოდ დაიდვას.

Line of ed.: 4        და იგი ნახევარი სისხლი, მისის სულისათჳის გაჩენილი, მას
Line of ed.: 5     მიეცეს, ვინც მისი მეყჳსი დარჩეს, __ სულისათჳს სასაურვოდ.

Line of ed.: 6        და თუ არავინ დარჩეს, ერისთავმან და განმგებელმან წაუგონ
Line of ed.: 7     მას ქუეყნის ხუცესთა და კაცთა ჴელითა.

Paragraph: 18.  
Line of ed.: 8        18. და თუ ოთხნი-ხუთნი ძმანი იყვნენ, და რაზომცა გაყო\ფით
Line of ed.: 9     იყვნენ, მუახლემ აღიღოს და მოაჴმაროს მისსა სულსა. და
Line of ed.: 10     თუ ამ მოკლულის კაცის ცოლი დარჩეს და არ გათხოვდებოდეს, მის,
Line of ed.: 11     მოკლულის კაცის, სისხლისაგან სასაპყრო მიეცეს ძალისა მსგავსად.

Line of ed.: 12        და თუ დარბაზის ცნობას ღირს იყვნენ, დარბაზს იკითხონ
Line of ed.: 13     და დარბაზით გაეჩინოს. და თუ არ ღირს იყვნენ, ერისთავმან
Line of ed.: 14     და განმგებელმან გაუჩინონ და სისხლისაგანაც მიეცეს და ათისა\განაც
Line of ed.: 15     ერთი.


Chapter: 9  
Manuscript page: 249r 
Line of ed.: 16   სალაშქროს საქმე ასრე გავაჩინეთ


Paragraph: 19.  
Line of ed.: 17        19. რომელიც ქუეყანა და თემი აწვივნეს ბრძანებითა ერისთავ\მან
Line of ed.: 18     და განმგებელმან და ჟამიერად არ გამოვიდნენ __ ქუეყანამან
Page of ed.: 411   Line of ed.: 1     თუ სოფელმან და ანუ ერთმან კაცმან, __ და რაზომცაღა კაცმან დააკ\ლოს
Line of ed.: 2     ლაშქრობა, ერთს წელიწადს არ შეენდოს და მამული დაეჭიროს
Line of ed.: 3     სასეფეოდ, და თჳთო ჴარი წაეგუაროს სასეფეოდ. და მეორეს წე\ლიწადს
Line of ed.: 4     მამული ისევ ებოძოს ერისთვისა და განმგებლისაგან
Line of ed.: 5     სა/ურავითა.

Line of ed.: 6        ესე ჰეროვნისა და სოფლიონისა იყოს.

Line of ed.: 7        და თუ ჴევისბერმან დააკლოს და არ გაყვეს, ჴევისბერობა
Line of ed.: 8     წაეღოს და მამული დაეჭიროს. და ერთს წელიწადს უკან მამული
Line of ed.: 9     ისევ ებოძოს, და ჴევისბერობაც ისევ ებოძოს, თუ ნამსახური
Line of ed.: 10     იყოს და სხუა არა შემცოდოს რა.

Paragraph: 20.  
Line of ed.: 11        20. ჴევისბერი თუ უგემურად იყოს ლაშქრობის ჟამს, მისი
Line of ed.: 12     ძმა და მოახლე კაცი წავიდეს, და ჴევისბერს შეენდოს ლაშქარს
Line of ed.: 13     წაუსვლელობა.


Chapter: 10  
Line of ed.: 14   [ცოლის დაგდებისა და წაგურისა საქმე ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 21.  
Line of ed.: 15        21. კაცმან თუ ცოლი დააგდოს უბრალოდ, და მისი შეუცო\დარი
Line of ed.: 16     იყოს და გაეყაროს ესეთსა, ნახევარი სისხლი დაუურვოს მის
Line of ed.: 17     დიაცის გუარსა ზედა.

Paragraph: 22.  
Line of ed.: 18        22. კაცმან კაცსა თუ ცოლი წაართუას, იგი ცოლ-წაგურილი
Line of ed.: 19     კაცი რასაც ვის ემტეროს ერთს წლამდის __ დაწვასა, მოტაცებასა,
Line of ed.: 20     დარბევასა, __ არა მიეფასოს, რა რიგად წაუღოს სისხლის ქნისა\გან
Line of ed.: 21     მეტი.

Line of ed.: 22        და ერთს წელიწადს უკან რას ემტერების, იგიც მიეფერების:
Line of ed.: 23     ნახევარი სისხლის დაურვება მართებს მათს გუარს ზედა ცოლის
Line of ed.: 24     წაგურისათჳს და სისხლსა მიეფასების. რასაც მოკლავს მტერობასა.
Page of ed.: 412   Line of ed.: 1     შიგან ერთსა წლამდის, სისხლი აროდეს გაუცუდდების, თჳნიერ
Line of ed.: 2     დამსახმელისა. ისე რომე ქუემო გაგჳჩენია.

Paragraph: 23.  
Manuscript page: 249v 
Line of ed.: 3        23. კაცმან თუ გჳრგჳნ-ნაკურთხი ცოლი წაგუაროს, თუ
Line of ed.: 4     არ შეერთდეს, ნახევარის სისხლით დაიურვოს მათსა გუარსა ზედა.

Paragraph: 24.  
Line of ed.: 5        24. კაცმან თუ ჯუარ-გაცულილი ცოლი წაგუაროს, სისხლის
Line of ed.: 6     მეექუსედი დაიურვოს მათსა გუარსა ზედა.

Paragraph: 25.  
Line of ed.: 7        25. ვინც ცოლი უბრალოდ დააგდოს და გამოჩნდეს, რომე
Line of ed.: 8     არა შეეცოდოს რა, ესეთს უბრალოს გაყროდეს. სისხლის ნახე\ვარი
Line of ed.: 9     დაიურვოს მისის სახლის წესსა ზედა.

Paragraph: 26.  
Line of ed.: 10        26. კაცმან თუ კაცს ცოლი წაგუაროს, იგი ცოლ წაგურილი
Line of ed.: 11     კაცი რასაც ემტეროს, ზემოთ გაჩენილია და თუ დაესხას,
Line of ed.: 12     ასეთი რომე არც შეზავებულ იყვნენ, არც დანდობილ იყვნენ, არც
Line of ed.: 13     სისხლი აღებულ იყოს, დამსხმელი არ იქნების, არც მოიკულევის
Line of ed.: 14     სისხლი.

Line of ed.: 15        ორთავე მკვეხველად მივიდეს და შემოებას, და ესეთი მოკ\ლან...
Line of ed.: 16     და წირვისა კათალიკოზმან და ებისკოპოზთ გაუჩინონ.

Line of ed.: 17        და თუ დიაცი მეომრად იყოს და აბჯარი ჰქონდეს და მო\კუდეს,
Line of ed.: 18     გაცუდდეს მის დიაცისა სისხლი.

Line of ed.: 19        და თუ უბრალო მოკლან, ორი სისხლი დაიურვონ
Line of ed.: 20     დიაცი/სათჳს.

Line of ed.: 21        და გერში ყუელასი სწორე არის: მონაზონთა, ხუცესთა მწირ\ველთა,
Line of ed.: 22     დიაცისა. და თუ არ-მწირველია, არ შემოვა ორ სის\ხლად
Line of ed.: 23     და სისხლიც სწორეა.

Line of ed.: 24        მონაზონთა, მწირველთა ხუცესთა და დედათა ორკეცი სისხლი
Line of ed.: 25     არის. უბრალოდ დაემართოს და მოკუდეს ანუ დაიკოდნენ, მისის
Line of ed.: 26     გუარის წესით დაიურვოს.

Line of ed.: 27        შუად მონაზონი ანუ მწირველი ხუცესი, ანუ დიაცი მივიდეს,
Line of ed.: 28     ეს\\რეთ Manuscript page: 250r  რომე აბჯარი არა ჰქონდეს, და ასეთი მოკლან, ვინც
Line of ed.: 29     მოკლას, ორკეცი სისხლი დაიურვოს მისსა გუარსა ზედა.


Chapter: 11  
Page of ed.: 413  
Line of ed.: 1   [ციხის დაქცევისა საქმე ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 27.  
Line of ed.: 2        27. დარბაზით უბრძანებლად ვისცა ციხე დაუქციონ, ანუ ჴე\ვისბერმან
Line of ed.: 3     კაცმან, ანუ ქუეყანამან ქუეყანასა, ანუ სწორმან სწორსა,
Line of ed.: 4     და ვის გინდა დაექციოს, და ამათის მტერობისათჳს დაქცეოდეს,
Line of ed.: 5     და ამათ შუა სხუა რაც სასაქმო იყოს, ვითა გაგჳჩენია, აგრე
Line of ed.: 6     გარდა/სწყდეს.

Line of ed.: 7        და ციხის დაქცევისათჳს დაიურვონ ნახევარი სისხლი, რასაც
Line of ed.: 8     გუარისა არის და რასაც გუარის ციხის პატრონი იყოს, __ მისსა
Line of ed.: 9     გუარსა ზედა. და ციხე აგრევე ააგოს დამქცეველმან.

Line of ed.: 10        და თუ ბრძანება ჰქონდეს და ბრძანებით დაექციოს, და თა\ვით
Line of ed.: 11     გარდაჴდეს არას ემართლებიან.


Chapter: 12  
Line of ed.: 12   [ბეითალმანისა საქმე ასრე გავაჩინეთ]


Paragraph: 28.  
Line of ed.: 13        28. ბეითალმანად რაც პარტახტი და მამული დარჩეს, რომე
Line of ed.: 14     მემამულე აღარ მიაჩნდეს, თუ მისის გუარის კაცნი გამოჩნდენ
Line of ed.: 15     ერთგუარნი, და რომელნიმე უფროსნი მეყჳსნი და მოსამართლენი
Line of ed.: 16     იყვნენ, ჭირსა და ლხინში უფრო თანამდგომნი ყოფილ იყვნენ,
Line of ed.: 17     მათ ებოძოს, ასრე რომე საჯარო და სალაშქრო და საბეგრო არ
Line of ed.: 18     დააკლდეს ქუეყანასა.

Line of ed.: 19        და თუ მათის გუარისა აღარა დარჩეს რა კაცი, ამავე სა\ჯარო
Line of ed.: 20     ბეგარი სალაშქროდ ვინცღა შეიწყალონ და ღირს იყვნენ
Line of ed.: 21     ბოძებასა, __ დარბაზით ებოძოს.

Page of ed.: 414  
Line of ed.: 1        და თუ დარბაზით მისისა ბოძებისა უღირსი იყოს, ერთს\თავმან.
Line of ed.: 2     და განმგებელმან მისცენ და აგრევე მებეგრედ და მოსამსა\ხურედ
Line of ed.: 3     იყვნენ.


Chapter: 13  
Line of ed.: 4   დამსხმელისა ასრე გავაჩინეთ


Paragraph: 29.  
Line of ed.: 5        29. კაცსა ვისმე სხუას კაცთანა საქმე ედვას და მივიდეს იგი
Line of ed.: 6     მოსაქმე კაცი და მას კაცს სამართალი სთხოოს და არ გამოჰყვეს, Manuscript page: 250v 
Line of ed.: 7     და მერმე მოვიდეს იგი კაცი და განმგებელს ეუბნას: "ამ კაც\თან
Line of ed.: 8     სამართალი მიც, ვსთხოვე და არ გამომყვა", __ ეს საქმე ერის\თავსა
Line of ed.: 9     მოაჴსენონ განმგებელმან და მან კაცმან. ორჯერ-სამჯერ
Line of ed.: 10     გამოიწვიოს სამართალსა.

Line of ed.: 11        თუ არ გამოჰყვებოდეს არც ერისთვის სიტყჳთა და არც გან\მგებლისათა,
Line of ed.: 12     და მოწმობდენ მართლად, უთნევად და უქრთა\მოდ,
Line of ed.: 13     __ თუ სამჯერ სამართალი ითხოვა და არ გამოყოლოდეს, ისეთი
Line of ed.: 14     კაცი თუ კაცს დაესხას, რაც რომლისა მოკუდეს ან დაიკოდოს,
Line of ed.: 15     სისხლი და გერში ორთავე სწორია __ ზედა-დამსხმელისა და შინა\მყოფისა,
Line of ed.: 16     ამისთჳს რომე სამართალს სამჯერ აწვია და არ გამოჰყვა.
Line of ed.: 17     ერისთავი და განმგებელი მოწმობენ: მათი კაცი მოსრულა და არ
Line of ed.: 18     გამოჰყოლია სასამართლოდ. ამისთჳს დამსხმელისა და შინა-მყოფისა
Line of ed.: 19     სისხლი გასწორდების თავის გუარსა ზედა, რასაც გუარის კაცნი
Line of ed.: 20     იყვნენ.

Page of ed.: 415  
Line of ed.: 1        ესეთი კაცი კაცს დაესხას, რომე საქმესა დარბაზისასა იმიზე\ზებდეს,
Line of ed.: 2     უკანის და პირველ ერისთვისა და განმგებლის სიტყჳთ და
Line of ed.: 3     მოწმობით სამჯერ სამართალს ეწვიოს, და ესეთს უბრალოსა ზედა
Line of ed.: 4     დაესხას, __ დამსხმელისა სისხლი არ არის, __ რაზომიცა მოკუდეს,
Line of ed.: 5     ყველა გაცუდდების. და მას კაცმა და ქუეყანას, რომელსაც ზედა
Line of ed.: 6     დაესხმის, ყუელას სისხლი მართალია, რაზომიც უბრალო დამსხ\მელმან
Line of ed.: 7     კაცმან მოკლას, ყუელა დაიურვოს თავის გუარსა ზედა.

Paragraph: 30.  
Line of ed.: 8        30. თუ კაცსა ცოლი წაგუაროს და ანუ მოკლას რა უბრალო
Line of ed.: 9     ასეთი, და იგი კაცი დაესხას ზედა, მის მომკულელისა და ცოლის
Line of ed.: 10     წამგურელისა კაცისა დასხმისათჳს და\\მსხმელი Manuscript page: 251r  არა ჰქჳან.


Chapter: 14  
Line of ed.: 11   [უარზანგობისა საქმე ამ წესით გაგჳჩენია]


Paragraph: 31.  
Line of ed.: 12        31. მამულისა ანუ სხჳსა რისამე ესე არის: ვისიც თორმეტი
Line of ed.: 13     ათასი თეთრია სისხლის ფასი, მას ერთი უარზანგობა სამასი
Line of ed.: 14     თეთრი არის.

Line of ed.: 15        აზნაურთა, ჴევისბერთა ასორმოცდაათი თეთრი არის ერთი
Line of ed.: 16     უარზანგობა; ჰეროვანთა __ ოცდაათი თეთრი.

Line of ed.: 17        და ამ წესით გაგჳჩენია: ვისიც სისხლი უფროსი იყოს ანუ
Line of ed.: 18     უმცრო, უარზანგობაც ამ გაჩენით იყოს.


Chapter: 15  
Page of ed.: 416  
Line of ed.: 1   გერშის საქმე ასრე იქმნას


Paragraph: 32.  
Line of ed.: 2        32. ვისცა პირსა ზედა გერში აჩნდეს სადაღედ და ანუ
Line of ed.: 3     ცხჳრნი შოეკუეთნეს, სისხლის მეხუთედი დაეურვოს, რასაც გუარის
Line of ed.: 4     კაცი იყოს.

Line of ed.: 5        თუ გერში სად საჩინოდ იყოს, ასრე რომე არ დაშავდებო\დეს
Line of ed.: 6     და დააჩნდეს, სამი უარზანგობა დაეურვოს, და დასტაქართა
Line of ed.: 7     წამლის ფასი.


Chapter: 16  
Line of ed.: 8   ასოთ საქმე ასრე გავაჩინეთ


Paragraph: 33.  
Line of ed.: 9        33. მარჯუენა ჴელი ვისაც მოეკუეთოს ანუ დაუშავდეს დაკო\დილობითა,
Line of ed.: 10     სისხლის მესამედით დაიურვოს.

Paragraph: 34.  
Line of ed.: 11        34. კაცსა, თუ ლაყოჩა იყოს და მარცხენას ჴელს მარჯუ\ენად
Line of ed.: 12     იჴმარებდეს, მარჯუენის ჴელის სისხლი დაეურვოს.

Paragraph: 35.  
Line of ed.: 13        35. კაცსა თუ თუალი წამოვარდეს ანუ ფერჴი დაუშავდეს,
Line of ed.: 14     ანუ მოეკუეთოს, სისხლის მეოთხედი დაეურვოს.

Paragraph: 36.  
Line of ed.: 15        36. ერთს ომში ერთს კაცსა ორივ ჴელი დაუშავდეს, ანუ ფერჴნი,
Line of ed.: 16     გინა თუალნი წაუჴდეს, ექუსთა ასოთაგან ორი ასო ერთგან და\უშავდეს,
Line of ed.: 17     სისხლი ნახევარი დაეურვოს მისსა გუარსა ზედა, და
Line of ed.: 18     დასტაქართა წამლის ფასი რაც გასვლოდეს.

Line of ed.: 19        და Manuscript page: 251v  თუ თჳთოს ომსა შიგან თჳთო დაუშავდეს, და არ
Line of ed.: 20     ერთგან ორი, ისრევე იქნას, ვითა ზემოთ გაგჳჩენია.

Paragraph: 37.  
Page of ed.: 417  
Line of ed.: 1        37. კაცმან თუ კაცს ცერი მოჰკუეთოს, ანუ დაუშავდეს, ჴე\ლის
Line of ed.: 2     განაჩენით ნახევრის სისხლით დაიურვოს, ჴელის მარჯუენა
Line of ed.: 3     იყოს თუ მარცხენა, __ მისის განაჩენით.

Line of ed.: 4        და სხუა რომელიც თითი მოეკუეთოს და ანუ დაუშავდეს, ჴე\ლის
Line of ed.: 5     მესამედი სისხლი დაუურვოს.

Paragraph: 38.  
Line of ed.: 6        38. სადაც კაცი დაიკოდოს, ასრე რომე არა ჩნდეს ტანისა\მოსისაგან,
Line of ed.: 7     არცა რა დაუშავდეს, თჳთოს დაკოდილობისათჳს თჳთო
Line of ed.: 8     უარზანგობით დაიურვოს თავის გუარსა ზედა. და დასტაქართა
Line of ed.: 9     წამლის ფასი რაც გასვლოდეს, ისიც მისცეს.

Paragraph: 39.  
Line of ed.: 10        39. კაცმან თუ კაცს კბილი ჩააგდებინოს, ოთხთა ზემოთ წი\ნათ,
Line of ed.: 11     ოთხთა ქუემოთ საჩინოთა კბილთა ჩაყრევინებისათჳს თჳთოს
Line of ed.: 12     კბილისათჳს ორ-ოლი უარზანგობა დაიურვოს თავის წესსა და
Line of ed.: 13     გუარსა ზედა.

Paragraph: 40.  
Line of ed.: 14        40. ამ ოთხთა კბილთა იქით სხუათა უჩინართა ჩაყრევინე\ბისათჳს
Line of ed.: 15     თჳთოს კბილისათჳს თჳთო უარზანგობა დაიურვოს.


Chapter: 17  
Page of ed.: 418  
Line of ed.: 1   [ასაბიათა საქმე ასრე იქმნას]


Paragraph: 41.  
Line of ed.: 2        41. ვისცა ასაბია ეახლოს და მოკუდეს ანუ დაიკოდოს, მის
Line of ed.: 3     მომკვლელის კაცისაგან არც სისხლი დაეურვოს და არც გერში
Line of ed.: 4     მიეცეს.

Line of ed.: 5        და ვისიც ასაბია ყოფილა, მათი საქმე ასრე იქმნას.

Line of ed.: 6        თუ მათ შუა ამისი პირი იდვას, რომე ერთმანეთის ასაბიანი
Line of ed.: 7     იყვნენ და დაიჴოცებოდნენ, __ უღირდეს სიკუდილი და გაუყრ\\\ელობა; Manuscript page: 258r 
Line of ed.: 8     თჳთ მათ იციან, შესწორებული საქმე არის.

Line of ed.: 9        და თუ რადმე გაიყრებოდენ და მოყუარენი აღარ იყვნენ,
Line of ed.: 10     მის მომკუდრის კაცის სისხლისათჳს, თუ მის ასაბიეთ წამყვანე\ლის
Line of ed.: 11     კაცის სახლის კაცი პირველ არ მომკუდარიყოს და ესრეთ
Line of ed.: 12     ეასაბიოს, __ სისხლის დაურვება მის გუარსა ზედა.

Line of ed.: 13        და მას რბევასა შიგან ოდეს იგი მოასაბიე მომკუდარიყოს,
Line of ed.: 14     მისის სახლის კაცთა და მისთა ყმათა სანივთო რა ეშოვნოს, ასეთი
Line of ed.: 15     რომე კარგი იყოს რა, სისხლთა შიგან მიეფასოს, ამისთჳს [რომე]
Line of ed.: 16     მას სისხლსა დაუურვებს, და ვინც მორბეულა, მას უზღავს; და თუ
Line of ed.: 17     სანივთო არ იყოს, ნურა მიეფასების რა.


Chapter: 18  
Line of ed.: 18   [ლომისისა გლეხისა ასრე იყოს]


Paragraph: 42.  
Line of ed.: 19        42. ლომისისა ვინც გლეხი მოკლას, თუ მეფეთაგან შეწირუ\ლია,
Line of ed.: 20     გინა სხუათა ვისგანმე, ათას ხუთასი თეთრი დაეურვოს. თა\ვით
Line of ed.: 21     ძუელითგან გაჩენილი არის ლომისის სამძღვარსა ზედა, __ ამიერი
Line of ed.: 22     ჴადა-ცხაოტის მიმდგომი არის, __ და აგრევე გაჩენით იყოს.


Chapter: 19  
Page of ed.: 419  
Line of ed.: 1   [ჴევისბერთა და ჰეროვანთა მიდგომისათვის]


Paragraph: 43.  
Line of ed.: 2        43. ამიერნი ჴევისბერნი და ჰეროვანნი იმიერთ ნუოდეს
Line of ed.: 3     მიუდგებიან, ნუცა სალაშქროდ, ნუცა სასაუროდ ისაქმებენ ერთმა\ნეთთანა
Line of ed.: 4     თავის-თავისასა საერისთვოსაგან კიდე.

Line of ed.: 5        და რომელიც მიუდგეს, თუ უნდა იმიერი ამიერსა ანუ
Line of ed.: 6     ამიერი იმიერსა, დარბაზით მამული წაიღოს და ციხე დაექციოს.


Chapter: 20  
Line of ed.: 7   სამეკობროს საქმე ასრე გავაჩინეთ, რომე:


Paragraph: 44.  
Line of ed.: 8        44. ვინც რა ვინ მოიპაროს, ცხენი, ცხუარი, ძროხა ანუ
Line of ed.: 9     სასაქონლო რამე, ანუ სახლი გატეხონ და წაიღონ რამე და უკან Manuscript page: 252v 
Line of ed.: 10     წაუდგნენ და მიეწივნენ, და მეკობრენი შემოებნენ, და მე\კობრე
Line of ed.: 11     რაზომიცა მოკლან, სისხლი გაუცუდდეს ყუელასი.

Line of ed.: 12        და ნაპარევისათჳს ერთი თჳთ იგი თავადი დაუურვონ და
Line of ed.: 13     ორი სხუა, __ თავითურთ სამი შეიქმნას.

Line of ed.: 14        თუ საქონლის პატრონი თუ მოკლან ან მისი მოახლე, უკან
Line of ed.: 15     მდევარი, რაზომიცა მოკუდენ, სისხლი სრული დაუურვონ.

Line of ed.: 16        თუ ნაპარევი ყუელა ამ განაჩენით იზღვეოდეს: ერთი თჳთ,
Line of ed.: 17     რაც წარჰჴდომოდეს, და ორი სხუა.

Paragraph: 45.  
Line of ed.: 18        45. კაცსა რომ მოეპაროს ვისგან რამე და მას ჟამსა ვერა
Line of ed.: 19     შეიგნონ რა, და უკანის შეამცნიონ ნაპარევი და გამოჩნდეს მართ\ლად,
Line of ed.: 20     მივიდნენ და სთხოონ, __ ქუეყანა იყოს მეკობრე თუ ერთი
Page of ed.: 420   Line of ed.: 1     კაცი __ და როდისაც მივიდეს საქონლის პატრონი და სთხოოს, იგი
Line of ed.: 2     უმართლე არის და მისცენ იმ ზემოთის განაჩენითა, კარ\გად
Line of ed.: 3     გარდაუჴადოს.

Line of ed.: 4        და თუ არ მისცენ, განმგებელსა და მის ქუეყნის ჴევისბერს
Line of ed.: 5     აცნობონ და მათ უთხრან და დაუურვებინონ ამავე განაჩენითა.

Line of ed.: 6        და თუ არც ამათის სიტყჳთ გამოერთვას და ეთხოოს ორჯერ\სამჯერ,
Line of ed.: 7     სადაც ახლოს ერისთავი იყოს, მასცა აცნობონ.

Line of ed.: 8        და თუ არც მან დაუურვებინოს და ეს საქონლის პატრონი ზედ
Line of ed.: 9     დაესხას მას მეკობრესა, დამსხმელი არა ჰქჳან, და რაც პირად მე\კობრეთ
Line of ed.: 10     ანუ მისთა ასაბიათა და შემომბმელთა მეკობრესთან მოკუ\დეს,
Line of ed.: 11     სისხლი ნუ ეზღვევის მათი; და რაზომიც საქონლის პატრო\ნისა
Line of ed.: 12     მოკუდეს, ყუელასი სისხლი დაიურვონ, ამისთჳს რომე მეკობ\რეთდა
Line of ed.: 13     უთხოვნია __ განმგებელი და ჴევისბერნი მოწ\\მობენ, Manuscript page: 253r 
Line of ed.: 14     არ მოცემიაო __ ორჯერი-სამჯერ.

Line of ed.: 15        ამისთჳს მათი სისხლი გაცუდდების.


Chapter: 21  
Line of ed.: 16   ვალის საქმე ასრე გავაჩინეთ


Paragraph: 46.  
Line of ed.: 17        46. სარგებელი არც ქართველთ სჯულთა შიგან ძეს წესად,
Line of ed.: 18     რომე აღიღონ, და არც სხუათა სჯულთა უწერია. და სარგებელი
Line of ed.: 19     არის უწესო.

Page of ed.: 421  
Line of ed.: 1        და თუ რადმე მიმცემი კაცი ასრე ავი იყოს, რომე სარგე\ბელი
Line of ed.: 2     აღიღოს, რა გინდა რა ხანი გამოსულიყოს, ათსა თეთრს
Line of ed.: 3     ზედა ორი თეთრი მიეცეს, _ რაზომი დიდი ხანი დაეყოს, ამის მეტს
Line of ed.: 4     ნურას მისცემს და არც სამართალია მისაცემლად.

Line of ed.: 5        და თუ დია რათმე ავი კაცი არ არის, არც ამისი აღება მართებს.

Line of ed.: 6        სამართალი ესრეთ ყონ ყოველთა.



Next part


This text is part of the TITUS edition of Kartuli Samartlis Dzeglebi I.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.3.2019. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.