TITUS
The Shatberd Codex
Part No. 324
Previous part

Chapter: 2  
Page of ed.: 371  

Line of ed.: 1  
ფსალმუნი ბ̂


Line of ed.: 2        "რად აღიძრნეს წარმართნი და ერმან იზრახა ცუდი? შეითქუნეს მეფენი
Line of ed.: 3     ქუეყანისანი და მთავარნი შეკრბეს ერთად უფლისათჳს და ცხებულისა მისისათჳს.

Line of ed.: 4        პირველსა ფსალმუნსა აღსასრულსა Ms. page: 259v  აჴსენნა უშჯულონი, აღსასრულსა
Line of ed.: 5     ფსალმუნისასა, ხოლო მეორესა ფსალმუნსა პირველად აჴსენნა უშჯულონი
Line of ed.: 6     და გჳჩუენებს ურთიერთას განცოფებულად მოცთომილებასა მათსა, რომელ
Line of ed.: 7     იზრახეს და ქმნეს მაცხოვრისა ზედა მეფეთა და მთავართა და ჰურიათა
Line of ed.: 8     და წარმართთა. რამეთუ მეორე ფსალმუნი მაცხოვრისათჳს უფლისა ჩუენისა
Line of ed.: 9     იესუ ქრისტჱსა, ჴორციელად ვნებათა მისთათჳს და მეუფებისა მისისა და წარმართთა
Line of ed.: 10     მისა მიმართ სარწმუნოვებისათჳს წინაჲსწარმეტყუელებს და ჰურიათა
Line of ed.: 11     უღმრთოვებისათჳს გოდებს; რამეთუ სიტყუა მისა არს, თუ "რად აღიძრნეს
Line of ed.: 12     წარმართნი, რაოდენ დიდად გჳჩუენებს ბრალობასა ერისასა და მხილებასა
Line of ed.: 13     უგუნურებისა მათისასა. და არა არს ჩუენი გამოძიებაჲ რაჲ საჴმარ განმარტებისათჳს
Line of ed.: 14     ამისა ძნელ რაჲმე სიტყუასა შინა ფსალმუნისასა, რამეთუ საღმრთომან
Line of ed.: 15     თავმან, მოციქულმან პეტრე საქმესა შინა მოციქულთასა განჰმარტა და
Line of ed.: 16     თქუა ესრეთ, თუ: "ჰეროდე და პილატე პონტიელი, მღდელთ-მოძღუარნი
Line of ed.: 17     მწიგნობარნი, მეფენი და მთავარნი შეკრბეს ჯუარ-ცუმისათჳს უფლისა ჩუენისა
Line of ed.: 18     იესუ ქრისტჱსა"*. რამეთუ ჰრომით მოივლინა პილატე და ჰურიათა სამთავროჲ
Line of ed.: 19     აქუნდა ჰეროდეს. სხუანი მრავალნი ჰურიანი და წარმართნი, უფლისათჳს
Line of ed.: 20     რომელთა იზრახეს ცუდად მიცემაჲ სიკუდილად ამაოვებისა თანა, ამისთჳს,
Line of ed.: 21     რამეთუ შემდგომად სამისა დღისა აღდგა, ყოველთა კიდეთაგან თავყუანის-ცემაჲ
Line of ed.: 22     მიიღო და წამებს ამას წმიდისა სახარებისა მცნებაჲ. მაშინ განვიდეს
Line of ed.: 23     მღდელთ-მოძღუარნი და ზრახვა-ყვეს, თუ ვითარ შეუძლონ წარწყმედად მისა.
Line of ed.: 24     მას ჟამსა თქუა კაიაფა: "უმჯობეს არს ჩუენდა, თუ კაცი ერთი მოკუდეს და
Line of ed.: 25     არა ყოველი ნათესავი წარწყმდეს"*. რომელსა იტყჳს, თუ "რად აღიძრნეს-ო",
Line of ed.: 26     აკჳლას იტყჳს, თუ "რად აღჟღავდეს-ო", ხოლო სჳმაქოს თქუა: "რაჲსა შეშფოთნეს და გარე მიიქციეს?"
Line of ed.: 27     და რომელი იტყჳს თუ "წარმართნიო", რამეთუ ჰურიათა
Line of ed.: 28     შეიპყრეს იესუ და მიჰყვანდა და იტყოდე: "წინააღმდგომი არს კეისრისაჲ".
Line of ed.: 29     რეცა ვითარ-მცა მეუფებაჲ ჰნებვიდა და ვითარცა მძლავრობითა წინა-აღმდგომსა
Line of ed.: 30     ბოროტისასა ბერძენთა თანა შეასმენდეს მას, რამეთუ მოჰკლვიდეს და
Line of ed.: 31     დას[დ]ვეს მას ზედა ბრალი სიკუდილისაჲ. და განიყვანეს იგი გარე, ადგილსა
Line of ed.: 32     თხემისასა წარწყმედად მისა. და ვითარცა ნეტარი ლუკა იტყჳს, შეასმენდეს
Line of ed.: 33     მას და იტყოდეს: "ვპოვეთ კაცი ესე, რომელი ეტყოდა ყოველთა და აყენებდა
Line of ed.: 34     ხარკისა მიცემად კეისრისა და თავსა თჳსსა იტყოდა ქრისტედ და მეუფედ"*.
Line of ed.: 35     "განვხეთქნეთ აპაურნი მათნი და განვაგდოთ ჩუენგან უღელი მათი"*.
Line of ed.: 36     ამისა შემდგომად მოვიდოდა დასითა წმიდათაჲთა და განწყობილნი
Line of ed.: 37     იტყჳან, რომელნი ერთბამად მორწმუნენი არიან: განეხეთქოთ უმკჳდროვებაჲ
Line of ed.: 38     წარმართთაჲ და განვაგდოთ ჩუენგან უღელი ურჩულოვებისაჲ ჰურიათაჲ
Line of ed.: 39     და აღვიღოთ ტკბილი უღელი ქრისტჱსი, რამეთუ ესრეთ არიან სიტყუანი მისნი:
Line of ed.: 40     "აღიღეთ უღელი ჩემი თქუენ, რამეთუ უღელი ჩემი ტკბილ არს და
Line of ed.: 41     ტჳრთი ჩემი მცირე და სუბუქ"*, რამეთუ შჯულსა უღლად უწოდს ღმერთ-შემოსილი
Page of ed.: 372   Line of ed.: 1     პეტრე, რომელსა იტყჳს საქმესა შინა მოციქულთასა, ვითარმედ:
Line of ed.: 2     "განსცდით [ღმერთსა] დადებად უღელსა ზედა ქედსა მოწაფეთასა, რომელ
Line of ed.: 3     ვერცა მამათა ჩუენთა, ვერცა ჩუენ შეუძლეთ ტჳრთვად, არამედ მადლითა
Line of ed.: 4     ღმრთისა უფლისა ჩუენისა იესუ ქრისტესითა გურწამს ცხორებაჲ"*.

Line of ed.: 5        აწ ესერა დავით საწინაჲსწარმეტყუელოჲთა თუალითა, მადლითა სულისაჲთა
Line of ed.: 6     წინაჲსწარ, ხილულსა სიტყუასა იტყჳს. Ms. page: 260r  "განვხეთქნეთ აპაურნი
Line of ed.: 7     მათნი და განვაგდოთ ჩუენგან უღელი მათი. იგი, რომელი დამკჳდრებულ არს
Line of ed.: 8     ცათა შინა, ეცინოდინ მათ და უფალმან შეურაცხ-ყვნეს იგინი"*, რამეთუ რომელთა-მე
Line of ed.: 9     მათგანთა დამშჭუალეს და ჯუარითა სიკუდილსა მისცეს. ხოლო იგი
Line of ed.: 10     თავადი ყოველთა ადგილთა სავსებით იყო და არს და ზეცისა მსახურთაგან
Line of ed.: 11     დიდებასა მიიღებს. აწ ესერა მიხედა ამაოჲსა მოქმედთა მათ და რომელი დამკჳდრებულ-ა
Line of ed.: 12     ცათა შინა, ეცინის მათ და შეურაცხ-ჰყოფს და ძლეულთა მათ ღაღადებით
Line of ed.: 13     ეტყჳს: "მე დავდეგ მეუფედ მის მიერ"*. და მოიყვანეს ესრეთ
Line of ed.: 14     იტყჳს: "ზედა სიონსა, მთასა წმიდასა მისსა"*. არა ხოლო თუ სიონსა ოდენ
Line of ed.: 15     ზედა იქმნა მეუფედ, არამედ საჩინოთა ზედა და უჩინოთა ყოველთა დაბადებულთა
Line of ed.: 16     მეუფედ. ამისთჳს იტყჳს სიონსა, რამეთუ ჰურიათა მეფობისა დასაბამი
Line of ed.: 17     სიონით იყო ყოველთა ჰრწმენა წესი და ბრძანებაჲ სიონით მეუფისაჲ. ეწამების
Line of ed.: 18     ამას სიტყუასა, რომელსა იტყჳს: "წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი
Line of ed.: 19     წარმართნი და ნათელ-სცემდით მათ სახელითა მამისაჲთა და ძისაჲთა და
Line of ed.: 20     სულისა წმიდისაჲთა"*. მას ჟამსა ეტყჳს მე დავდეგ მეუფედ მის მიერ",
Line of ed.: 21     რამეთუ ვითარცა კაცი იტყჳს, თუ მე დავდეგ მეუფედ", არამედ იგი თავადი
Line of ed.: 22     ვითარცა ღმერთ არს, აქუს მკჳდრობაჲ და მეუფებაჲ. არამედ მოღუაწებასა
Line of ed.: 23     თჳსსა იტყჳს: "მე დავდეგო მეუფედ", რამეთუ ყოველი-ვე რაჲ სარგებელად
Line of ed.: 24     ჩუენდა შეგუამსახურა, ხოლო ღმერთი არს თჳთ უჟამოჲ და დაუსაბამოჲ,
Line of ed.: 25     ძლიერი მეუფებითა თჳსითა. წამებს ღაღადებით წინაჲსწარმეტყუელი და
Line of ed.: 26     იტყჳს: "საყდარი შენი, ღმერთო, უკუნითი უკუნისამდე, კუერთხი განგებისა
Line of ed.: 27     შენისაჲ და კუერთხი სუფევისა შენისაჲ"*. რამეთუ ყოველსა ჟამსა მაღალ
Line of ed.: 28     ხარ და მაღალთა შინა დამკჳდრებულ ხარ, ჴმობს დავით გალობით და იტყჳს:
Line of ed.: 29     "შენ მხოლოჲ მაღალ ხარ ყოველსა ქუეყანასა ზედა"*. იტყჳს მოღუაწებასა
Line of ed.: 30     მისსა და ღმრთეებასა, რამეთუ ეტყჳს ესრეთ ზაქარია იოვანეს: "აწ შენ, ყრმაო,
Line of ed.: 31     წინაჲსწარმეტყუელ მაღლის გეწოდოს"*. შენ, იგი-ვე ძჱ ერთი, რომელ არს
Line of ed.: 32     თანა-სწორი მამისაჲ, იშვა დღეს ღმრთის-მშობელისაგან ქალწულისა ბუნებითა
Line of ed.: 33     ჩუენითა. და ყოველი-ვე საჴმარი მოღუაწებით აღასრულა თჳთ ძემან ჴორცითა
Line of ed.: 34     თჳსითა. ესე აღუღებიეს, ვითარცა პირისაგან ძისა, და დიდითა ჴმითა ღაღადებს
Line of ed.: 35     და იტყჳს ნეტარი დავით: "უფალმან მრქუა მე: "ძჱ ჩემი ხარი შენ
Line of ed.: 36     და მე დღეს მიშობია (!) შენ"*. ჟამსა მას ვერვინ შემძლებელ არს გულისხმის-ყოფად,
Line of ed.: 37     გარნა სულისა წმიდისა მოძღურებითა ღმრთეებისათჳს ძედ იტყჳს,
Line of ed.: 38     თუ: "ძჱ ჩემი ხარ შენ". და ღმრთის-მშობელისაგან ჴორციელად შობისათჳს "მე
Line of ed.: 39     დღეს მიშობიე შენ". ამისთჳს მოვედით და ვისმინოთ ყოვლისა მპყრობელისა
Line of ed.: 40     ღმრთისაჲ, რომელსა პირითა დავითისითა იტყჳს: "საშოჲთგან წინაშე
Line of ed.: 41     მთიებისა გშევ შენ"*. აწ ესერა ჭეშმარიტსა ძესა ღმრთისასა ჰასაკი აქუს,
Line of ed.: 42     რამეთუ ჴორცითა თჳსითა ისმინა ყოველი ესე და მისა მიმართ რწმუნებულ-ა
Page of ed.: 373   Line of ed.: 1     ყოველი სოფელი და დიდებად ღმრთისა მოგჳყვანებს. და გამოგჳთხოვნა ჩუენ
Line of ed.: 2     გამოჴსნად და სამკჳდრებელად თჳსა ყოველნი წარმართნი, რამეთუ იტყჳს ესრეთ:
Line of ed.: 3     "ითხოვენ ჩემგან და მიგცნე შენ წარმართნი სამკჳდრებელად შენდა, დაპყრობად
Line of ed.: 4     შენდა ყოველნი კიდენი ქუეყანისანი"*, რამეთუ ღირს ჭეშმარიტი
Line of ed.: 5     შემოქმედი ყოველთაჲ, რამეთუ ყოველი-ვე მის მიერ იქმნა და თჳნიერ მისა
Line of ed.: 6     არცა ერთი რაჲ იქმნა, და მან დაჰბადნა ყოველნი საჩინონი და უჩინონი და
Line of ed.: 7     შემოქმედი არს ყოველთაჲ და დამბადებელი. დაღაცათუ Ms. page: 260v  უფალი და
Line of ed.: 8     ღმერთი არს, აღიღო, ვითარცა კაცმან, მოღუაწებაჲ ყოველთა კიდეთაჲ, რამეთუ
Line of ed.: 9     მაშინ აგინებდეს ესრეთ, ვითარმედ ჰურიანი ხოლო არიან სამკჳდრებელ
Line of ed.: 10     ღმრთისა და ერ, ამისთჳს, თუ იყო ნაცვალად უფლისა ერი თჳსი იაკობი, ნაწილად
Line of ed.: 11     სამკჳდრებელისაგან თჳსისა ისრაჱლი*, აწ ამისა შემდგომად განაგდო და
Line of ed.: 12     განიშორა* სამკჳდრებელისაგან თჳსისა კრებული ჰურიათაჲ ამისთჳს, რამეთუ
Line of ed.: 13     არცა ერთი რაჲ უმჯობესი პოვა მათ თანა, რამეთუ ღმრთის-მბრძოლ იქმნნეს,
Line of ed.: 14     სამართლად მიცვალა სამკჳდრებელი თჳსი წარმართთა თანა. და ესე უწინარეს-ვე
Line of ed.: 15     გულისხმა-ეყო და ამცნებს მათ და ქადაგებს სიხარულსა წარმართთასა
Line of ed.: 16     და იტყჳს: "იხარებდით წარმართნი ერისა მისსა თანა!" ვჰპოვებთ ამას ქადაგებად
Line of ed.: 17     წარმართთათჳს [!], რომლისათჳს იქმნეს ჰურიანი წინამძღუარ და მოუწოდეს
Line of ed.: 18     წარმართთა სამკჳდრებელად და იხარებენ მათ თანა ღმრთისა ნიჭთაგან.

Line of ed.: 19        არა ხოლო თუ ათორმეტთა ნათესავთა ჰურიათა, არამედ სამეოც და
Line of ed.: 20     ათთა მოწაფეთა და უმრავლეს ხუთასისა ძმათა, რომელთა ეჩუენა შემდგომად
Line of ed.: 21     აღდგომისა და ღმერთ-შემოსილსა პავლეს და კრებულსა სამათასთასა და
Line of ed.: 22     ხუთათასთა, რომელთა ურაკპარაკთა ზედა ეტყოდა თავი მოციქულთაჲ პეტრე,
Line of ed.: 23     რომელ თქუა, თუ: "ღმრთისმსახურნი და მრავალნი ბევრნი, რომელთათჳს დიდი
Line of ed.: 24     იაკობ იტყჳს: ჰხედავთ-ა, რაოდენნი ბევრნი მორწმუნეთა ჰურიათანი არიან?
Line of ed.: 25     ესე ყოველი სიმრავლჱ მორწმუნეთა ჰურიათაჲ, რომელთა თანა იხარებენ
Line of ed.: 26     წარმართნი"; აღივსო და აღესრულა სიტყუაჲ მოსესი, რომელსა იტყჳს:
Line of ed.: 27     "იხარებდით წარმართნი ერისა მისისა თანა"*. აღავსო და აღასრულა ესე უფალმან
Line of ed.: 28     ყოველთამან და გჳჩუენა, თუ არა არს განრჩევაჲ, რომელსა ენებოს
Line of ed.: 29     სარწმუნოვებაჲ -- თუ ჰურიაჲ იყოს გინათუ წარმართი, რამეთუ იტყჳს ესრეთ,
Line of ed.: 30     ვითარმედ: "სხუანიცა საცხოვარნი არიან, რომელნი არა არიან ამის
Line of ed.: 31     ეზოჲსანი; იგინი-ცა ღირს არიან შემოკრებად და მოყვანებად ჩემდა, და ჴმისა
Line of ed.: 32     ჩემისაჲ ისმინონ და იქმნენ ერო სამწყსო და ერთ მწყემს"*. ამას უწინარეს
Line of ed.: 33     წინაჲსწარმეტყუელებს ფსალმუნითა, ქებით გალობს დავით და იტყჳს: "ითხოვენ
Line of ed.: 34     ჩემგან და მიგცნე შენ წარმართნი სამკჳდრებელად შენდა". აწ ესე ყოველი
Line of ed.: 35     მიჩუენონ და მითხრან მე ჰურიათა, ვინ სხუაჲ იყო, რომელმან დაიპყრნა
Line of ed.: 36     ყოველნი კიდენი ქუეყანისანი, ჰურიათაგანი გინა თუ წარმართთაჲ, არა თუ
Line of ed.: 37     იგი მხოლოჲ, რომელი აღმოსცენდა ძირისაგან დავითისა ჴორციელად, რომელ
Line of ed.: 38     არს თავადი უფალი ჩუენი იესუ ქრისტე?

Line of ed.: 39        მართლ დააბრმნა იგი ყოველნი სიტყუამან წინაჲსწარმეტყუელისამან, რომელი
Line of ed.: 40     პირველ-ვე თქუა მათთჳს: ეძიებდენ კედელსა, ვითარცა ბრმანი და მწუხარენი,
Line of ed.: 41     რომელთა არა აქან წინამძღუარი, შეცთომილნი შთავარდენ სიღრმეთა
Line of ed.: 42     მათ პატიჟისა თჳსისათა. ამას ჰქად[აგ]ებს წინაჲსწარმეტყუელი და იტყჳს:
Page of ed.: 374   Line of ed.: 1     "მწყსნეს იგინი მან", რომელი მათგან ჯუარს-ეცუა, "კუერთხითა რკინისაჲთა"*.
Line of ed.: 2     ესე იგი არს ჰრომაელთა მეფობაჲ, რამეთუ იგი არს მეფობაჲ ჰრომაელთაჲ, რომელსა
Line of ed.: 3     რკინად იტყჳს, რამეთუ ძლიერ არს.

Line of ed.: 4        იგავობს ესრეთ-ვე დანიელ და რკინად უწოდს მეფობასა მათსა. და
Line of ed.: 5     ვითარცა ჭურნი მეკეცეთანი შევმუსრნე იგინი-ო"*. სამართალი საშჯელი საჯა
Line of ed.: 6     ღმერთმან ჴელითა ჰრომთაჲთა ნათესავსა ზედა ჰურიათასა, რამეთუ თჳთ თავით
Line of ed.: 7     თჳსით ღაღადებდეს და იტყოდეს: "არავინ არ[ს] მეუფჱ ჩუენი, გარნა
Line of ed.: 8     კეისარი"*, Ms. page: 261r  მისცნა იგინი ჴელთა კეისრისათა, რომელსა-ცა ეძიებდეს,
Line of ed.: 9     რომელმან ძლიერებითა თჳსითა უსამართლოვებაჲ მათი დამწყსო კუერთხითა
Line of ed.: 10     რკინისაჲთა. უკუეთუ არა სიტყუასა ამას ზედა თქუან ესე, ვის ზედა აღესრულოს
Line of ed.: 11     თქუმული ესე, გარნა ხოლო მათ ზედა, რომელთაგან აღიღო და აღაოჴრა
Line of ed.: 12     ქალაქი? აწ ამისა შემდგომად წინაჲსწარმეტყუელი მოიქცევს სიტყუასა
Line of ed.: 13     თჳსსა კრებულისაგან ჰურიათაჲსა და მეფეთა ზედა მორწმუნეთა და იტყჳს:
Line of ed.: 14     "აწ, მეფენო, ესრე გულისხმა-ყავთ და განისწავლენით ყოველნი მსაჯულნი
Line of ed.: 15     ქუეყანისანი"*. მიხედეთ ჰურიათა, რომელნი ვითარცა კუერთხითა რკინისაჲთა
Line of ed.: 16     სწავლნა იგინი, ისწავეთ მათგან თქუენ და ივლტოდეთ ცრუთა მათგან
Line of ed.: 17     ჰურიათა, "მიიღეთ სწავლაჲ, ნუუკუე განრისხნეს უფალი"*, რამეთუ მეუფჱ
Line of ed.: 18     ჩუენი არს, და ჰმონეთ უფალსა შიშით და უგალობდით მას ძწოლით"*. აწ
Line of ed.: 19     ჯერ-არს ყოველთაგან-ვე მონებად უფლისა, გალობად მისა ძწოლით ზარისაგან
Line of ed.: 20     სატანჯველთა მისთაჲსა და არა ხოლო თუ მინდობად ოდენ კაცთ-მოყუარებასა
Line of ed.: 21     ღმრთისასა, არამედ შიშით და ძწოლით ზარისაგან სატანჯველთა მისთაჲსა; და
Line of ed.: 22     სახიერებისა თანა იწრაფდეს საქმედ სიწმიდესა და იხარებდეს ჴსნისათჳს
Line of ed.: 23     თჳსისა. სიხარულსა თანა ჯერ-არს შიში და ძწოლაჲ, რამეთუ იტყჳს ესრეთ:
Line of ed.: 24     "რომელ მოგცეს ნებამან ანუ ბუნებამან, ეკრძალე მას, და ნუუკუე დაგცეს".
Line of ed.: 25     "მიიღეთ სწავლაჲ, ნუუკუე განრისხნეს უფალი და წარსწყმდებოდით თქუენ
Line of ed.: 26     გზისა მისგან მართლისა"*, რამეთუ არა ხოლო თუ ფრიადი ღმრთის-მეცნიერებაჲ
Line of ed.: 27     და რწმუნებაჲ მოიყვანებს სრულებად, არამედ სარწმუნოვებისა თანა ჯერ-არიან
Line of ed.: 28     საქმენი სიწმიდისანი, რომლითა მტკიცედ აღიღოს ყოველი. მერმე ამისა
Line of ed.: 29     შემდგომად აღვსებული მიიწიოს სრულებად ჟამსა მას თჳსსა, "რაჟამს აღატყდეს
Line of ed.: 30     მყის გულის-წყრომაჲ მისი" და წარმდებნი იგი სატანჯველნი ოთხკერძო-ვე
Line of ed.: 31     გარე-მოადგენ და ვითარცა შეშანი შეიწუებოდიან, ცეცხლითა ეგზებოდიან.
Line of ed.: 32     ხოლო რომელთა ლხინებაჲ პოვონ, ღმრთის-მსახურთა და სამართლის-მოქმედთა,
Line of ed.: 33     რომელნი ესვიდეს მოწყალებასა ღმრთისასა, საქმისა თჳსისა შრომანი
Line of ed.: 34     აღიხუნეს და მიიღეს გჳრგჳნი დიდებისაჲ და სანატრელ იქმნნეს, რამეთუ იტყჳს
Line of ed.: 35     წინაჲსწარმეტყუელი ესრეთ: "რაჟამს აღატყდეს რისხვაჲ მისი, ნეტარ არიან
Line of ed.: 36     ყოველნი, რომელნი ესვენ მას". რაჲ არს ესე, რომელსა იტყჳს? რომელნი
Line of ed.: 37     საქმითა ბოროტითა ცხოვნდებედიან, იგინი ცეცხლითა სატანჯველად განმზადებულ
Line of ed.: 38     არიან, ხოლო რომელნი სიმართლისა საქმითა ცხოვნდებოდიან, იგინი
Line of ed.: 39     სანატრელ-ყვნეს ღმერთმან და გჳრგჳნოსან.



Next part


This text is part of the TITUS edition of The Shatberd Codex.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 18.11.2023. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.