TITUS
Mahabharata
Part No. 43
Previous part

Chapter: 43 
Adhyāya 43


Verse: 1  {Sūta uvāca}
Halfverse: a    vāsukis tv abravīd vākyaṃ   jaratkārum r̥ṣiṃ tadā
   vāsukis tv abravīd vākyaṃ   jaratkārum r̥ṣiṃ tadā /
Halfverse: c    sanāmā tava kanyeyaṃ   svasā me tapasānvitā
   sanāmā tava kanyā_iyaṃ   svasā me tapasā_anvitā /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    bʰariṣyāmi ca te bʰāryāṃ   pratīccʰemāṃ dvijottama
   bʰariṣyāmi ca te bʰāryāṃ   pratīccʰa_imāṃ dvija_uttama /
Halfverse: c    rakṣaṇaṃ ca kariṣye 'syāḥ   sarvaśaktyā tapodʰana
   rakṣaṇaṃ ca kariṣye_asyāḥ   sarva-śaktyā tapo-dʰana /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    pratiśrute tu nāgena   bʰariṣye bʰaginīm iti
   pratiśrute tu nāgena   bʰariṣye bʰaginīm iti /
Halfverse: c    jaratkārus tadā veśma   bʰujagasya jagāma ha
   jaratkārus tadā veśma   bʰujagasya jagāma ha /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    tatra mantravidāṃ śreṣṭʰas   tapovr̥ddʰo mahāvrataḥ
   tatra mantravidāṃ śreṣṭʰas   tapo-vr̥ddʰo mahā-vrataḥ /
Halfverse: c    jagrāha pāṇiṃ dʰarmātmā   vidʰimantrapuraskr̥tam
   jagrāha pāṇiṃ dʰarma_ātmā   vidʰi-mantra-puraskr̥tam /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    tato vāsagr̥haṃ śubʰraṃ   pannagendrasya saṃmatam
   tato vāsa-gr̥haṃ śubʰraṃ   pannaga_indrasya saṃmatam /
Halfverse: c    jagāma bʰāryām ādāya   stūyamāno maharṣibʰiḥ
   jagāma bʰāryām ādāya   stūyamāno maharṣibʰiḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    śayanaṃ tatra vai kl̥ptaṃ spardʰyāstaraṇa   saṃvr̥tam
   śayanaṃ tatra vai kl̥ptaṃ spardʰya_āstaraṇa   saṃvr̥tam /
Halfverse: c    tatra bʰāryā sahāyaḥ sa   jaratkārur uvāsa ha
   tatra bʰāryā sahāyaḥ sa   jaratkārur uvāsa ha /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    sa tatra samayaṃ cakre   bʰāryayā saha sattamaḥ
   sa tatra samayaṃ cakre   bʰāryayā saha sattamaḥ /
Halfverse: c    vipriyaṃ me na kartavyaṃ   na ca vācyaṃ kadā cana
   vipriyaṃ me na kartavyaṃ   na ca vācyaṃ kadācana /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    tyajeyam apriye hi tvāṃ   kr̥te vāsaṃ ca te gr̥he
   tyajeyam apriye hi tvāṃ   kr̥te vāsaṃ ca te gr̥he /
Halfverse: c    etad gr̥hāṇa vacanaṃ   mayā yat samudīritam
   etad gr̥hāṇa vacanaṃ   mayā yat samudīritam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    tataḥ paramasaṃvignā   svasā nāgapates tu sā
   tataḥ parama-saṃvignā   svasā nāga-pates tu sā /
Halfverse: c    atiduḥkʰānvitā vācaṃ   tam uvācaivam astv iti
   atiduḥkʰa_anvitā vācaṃ   tam uvāca_evam astv iti /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    tatʰaiva sā ca bʰartāraṃ   duḥkʰaśīlam upācarat
   tatʰaiva sā ca bʰartāraṃ   duḥkʰa-śīlam upācarat /
Halfverse: c    upāyaiḥ śvetakākīyaiḥ   priyakāmā yaśasvinī
   upāyaiḥ śveta-kākīyaiḥ   priya-kāmā yaśasvinī /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    r̥tukāle tataḥ snātā   kadā cid vāsukeḥ svasā
   r̥tu-kāle tataḥ snātā   kadācid vāsukeḥ svasā /
Halfverse: c    bʰartāraṃ taṃ yatʰānyāyam   upatastʰe mahāmunim
   bʰartāraṃ taṃ yatʰā-nyāyam   upatastʰe mahā-munim /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    tatra tasyāḥ samabʰavad   garbʰo jvalanasaṃnibʰaḥ
   tatra tasyāḥ samabʰavad   garbʰo jvalana-saṃnibʰaḥ /
Halfverse: c    atīva tapasā yukto   vaiśvānarasamadyutiḥ
   atīva tapasā yukto   vaiśvānara-sama-dyutiḥ /
Halfverse: e    śuklapakṣe yatʰā somo   vyavardʰata tatʰaiva saḥ
   śukla-pakṣe yatʰā somo   vyavardʰata tatʰaiva saḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    tataḥ katipayāhasya   jaratkārur mahātapāḥ
   tataḥ katipaya_ahasya   jaratkārur mahā-tapāḥ /
Halfverse: c    utsaṅge 'syāḥ śiraḥ kr̥tvā   suṣvāpa parikʰinnavat
   utsaṅge_asyāḥ śiraḥ kr̥tvā   suṣvāpa parikʰinnavat /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    tasmiṃś ca supte viprendre   savitāstam iyād girim
   tasmiṃś ca supte vipra_indre   savitā_astam iyād girim /
Halfverse: c    ahnaḥ parikṣaye brahmaṃs   tataḥ sācintayat tadā
   ahnaḥ parikṣaye brahmaṃs   tataḥ sā_acintayat tadā /
Halfverse: e    vāsuker bʰaginī bʰītā   dʰarmalopān manasvinī
   vāsuker bʰaginī bʰītā   dʰarma-lopān manasvinī /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    kiṃ nu me sukr̥taṃ bʰūyād   bʰartur uttʰāpanaṃ na vā
   kiṃ nu me sukr̥taṃ bʰūyād   bʰartur uttʰāpanaṃ na vā /
Halfverse: c    duḥkʰaśīlo hi dʰarmātmā   katʰaṃ nāsyāparādʰnuyām
   duḥkʰa-śīlo hi dʰarma_ātmā   katʰaṃ na_asya_aparādʰnuyām /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    kopo vā dʰarmaśīlasya   dʰarmalopo 'tʰavā punaḥ
   kopo vā dʰarma-śīlasya   dʰarma-lopo_atʰavā punaḥ /
Halfverse: c    dʰarmalopo garīyān vai   syād atrety akaron manaḥ
   dʰarma-lopo garīyān vai   syād atra_ity akaron manaḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    uttʰāpayiṣye yady enaṃ   dʰruvaṃ kopaṃ kariṣyati
   uttʰāpayiṣye yady enaṃ   dʰruvaṃ kopaṃ kariṣyati /
Halfverse: c    dʰarmalopo bʰaved asya   saṃdʰyātikramaṇe dʰruvam
   dʰarma-lopo bʰaved asya   saṃdʰyā_atikramaṇe dʰruvam /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    iti niścitya manasā   jaratkārur bʰujaṃgamā
   iti niścitya manasā   jaratkārur bʰujaṃgamā /
Halfverse: c    tam r̥ṣiṃ dīptatapasaṃ   śayānam analopamam
   tam r̥ṣiṃ dīpta-tapasaṃ   śayānam anala_upamam /
Halfverse: e    uvācedaṃ vacaḥ ślakṣṇaṃ   tato madʰurabʰāṣiṇī
   uvāca_idaṃ vacaḥ ślakṣṇaṃ   tato madʰura-bʰāṣiṇī /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    uttiṣṭʰa tvaṃ mahābʰāga   sūryo 'stam upagaccʰati
   uttiṣṭʰa tvaṃ mahā-bʰāga   sūryo_astam upagaccʰati /
Halfverse: c    saṃdʰyām upāssva bʰagavann   apaḥ spr̥ṣṭvā yatavrataḥ
   saṃdʰyām upāssva bʰagavann   apaḥ spr̥ṣṭvā yata-vrataḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    prāduṣkr̥tāgnihotro 'yaṃ   muhūrto ramyadāruṇaḥ
   prāduṣ-kr̥ta_agni-hotro_ayaṃ   muhūrto ramya-dāruṇaḥ /
Halfverse: c    saṃdʰyā pravartate ceyaṃ   paścimāyāṃ diśi prabʰo
   saṃdʰyā pravartate ca_iyaṃ   paścimāyāṃ diśi prabʰo /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    evam uktaḥ sa bʰagavāñ   jaratkārur mahātapāḥ
   evam uktaḥ sa bʰagavān   jaratkārur mahā-tapāḥ /
Halfverse: c    bʰāryāṃ praspʰuramāṇauṣṭʰa   idaṃ vacanam abravīt
   bʰāryāṃ praspʰuramāṇa_oṣṭʰa idaṃ vacanam abravīt /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    avamānaḥ prayukto 'yaṃ   tvayā mama bʰujaṃgame
   avamānaḥ prayukto_ayaṃ   tvayā mama bʰujaṃgame /
Halfverse: c    samīpe te na vatsyāmi   gamiṣyāmi yatʰāgatam
   samīpe te na vatsyāmi   gamiṣyāmi yatʰā-gatam /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    na hi tejo 'sti vāmoru   mayi supte vibʰāvasoḥ
   na hi tejo_asti vāma_ūru   mayi supte vibʰāvasoḥ /
Halfverse: c    astaṃ gantuṃ yatʰākālam   iti me hr̥di vartate
   astaṃ gantuṃ yatʰā-kālam   iti me hr̥di vartate /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    na cāpy avamatasyeha   vastuṃ roceta kasya cit
   na ca_apy avamatasya_iha   vastuṃ roceta kasyacit /
Halfverse: c    kiṃ punar dʰarmaśīlasya   mama vā madvidʰasya vā
   kiṃ punar dʰarma-śīlasya   mama vā madvidʰasya vā /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    evam uktā jaratkārur   bʰartrā hr̥dayakampanam
   evam uktā jaratkārur   bʰartrā hr̥daya-kampanam /
Halfverse: c    abravīd bʰaginī tatra   vāsukeḥ saṃniveśane
   abravīd bʰaginī tatra   vāsukeḥ saṃniveśane /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    nāvamānāt kr̥tavatī   tavāhaṃ pratibodʰanam
   na_avamānāt kr̥tavatī   tava_ahaṃ pratibodʰanam /
Halfverse: c    dʰarmalopo na te vipra   syād ity etat kr̥taṃ mayā
   dʰarma-lopo na te vipra   syād ity etat kr̥taṃ mayā /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    uvāca bʰāryām ity ukto   jaratkārur mahātapāḥ
   uvāca bʰāryām ity ukto   jaratkārur mahā-tapāḥ /
Halfverse: c    r̥ṣiḥ kopasamāviṣṭas   tyaktukāmo bʰujaṃgamām
   r̥ṣiḥ kopa-samāviṣṭas   tyaktu-kāmo bʰujaṃgamām /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    na me vāg anr̥taṃ prāha   gamiṣye 'haṃ bʰujaṃgame
   na me vāg anr̥taṃ prāha   gamiṣye_ahaṃ bʰujaṃgame /
Halfverse: c    samayo hy eṣa me pūrvaṃ   tvayā saha mitʰaḥ kr̥taḥ
   samayo hy eṣa me pūrvaṃ   tvayā saha mitʰaḥ kr̥taḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    sukʰam asmy uṣito bʰadre   brūyās tvaṃ bʰrātaraṃ śubʰe
   sukʰam asmy uṣito bʰadre   brūyās tvaṃ bʰrātaraṃ śubʰe /
Halfverse: c    ito mayi gate bʰīru   gataḥ sa bʰagavān iti
   ito mayi gate bʰīru   gataḥ sa bʰagavān iti /
Halfverse: e    tvaṃ cāpi mayi niṣkrānte   na śokaṃ kartum arhasi
   tvaṃ ca_api mayi niṣkrānte   na śokaṃ kartum arhasi /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    ity uktā sānavadyāṅgī   pratyuvāca patiṃ tadā
   ity uktā sā_anavadya_aṅgī   pratyuvāca patiṃ tadā /
Halfverse: c    jaratkāruṃ jaratkāruś   cintāśokaparāyaṇā
   jaratkāruṃ jaratkāruś   cintā-śoka-parāyaṇā /30/ ՙ

Verse: 31 
Halfverse: a    bāṣpagadgadayā vācā   mukʰena pariśuṣyatā
   bāṣpa-gadgadayā vācā   mukʰena pariśuṣyatā /
Halfverse: c    kr̥tāñjalir varārohā   paryaśrunayanā tataḥ
   kr̥ta_añjalir vara_ārohā   paryaśru-nayanā tataḥ /
Halfverse: e    dʰairyam ālambya vāmorur   hr̥dayena pravepatā
   dʰairyam ālambya vāma_ūrur   hr̥dayena pravepatā /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    na mām arhasi dʰarmajña   parityaktum anāgasam
   na mām arhasi dʰarmajña   parityaktum anāgasam /
Halfverse: c    dʰarme stʰitāṃ stʰito dʰarme   sadā priyahite ratām
   dʰarme stʰitāṃ stʰito dʰarme   sadā priya-hite ratām /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    pradāne kāraṇaṃ yac ca   mama tubʰyaṃ dvijottama
   pradāne kāraṇaṃ yac ca   mama tubʰyaṃ dvija_uttama /
Halfverse: c    tad alabdʰavatīṃ mandāṃ   kiṃ māṃ vakṣyati vāsukʰiḥ
   tad alabdʰavatīṃ mandāṃ   kiṃ māṃ vakṣyati vāsukʰiḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    mātr̥śāpābʰibʰūtānāṃ   jñātīnāṃ mama sattama
   mātr̥-śāpa_abʰibʰūtānāṃ   jñātīnāṃ mama sattama /
Halfverse: c    apatyam īpṣitaṃ tvattas   tac ca tāvan na dr̥śyate
   apatyam īpṣitaṃ tvattas   tac ca tāvan na dr̥śyate /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    tvatto hy apatyalābʰena   jñātīnāṃ me śivaṃ bʰavet
   tvatto hy apatya-lābʰena   jñātīnāṃ me śivaṃ bʰavet /
Halfverse: c    saṃprayogo bʰaven nāyaṃ   mama mogʰas tvayā dvija
   saṃprayogo bʰaven na_ayaṃ   mama mogʰas tvayā dvija /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    jñātīnāṃ hitam iccʰantī   bʰagavaṃs tvāṃ prasādaye
   jñātīnāṃ hitam iccʰantī   bʰagavaṃs tvāṃ prasādaye /
Halfverse: c    imam avyaktarūpaṃ me   garbʰam ādʰāya sattama
   imam avyakta-rūpaṃ me   garbʰam ādʰāya sattama /
Halfverse: e    katʰaṃ tyaktvā mahātmā san   gantum iccʰasy anāgasam
   katʰaṃ tyaktvā mahātmā san   gantum iccʰasy anāgasam /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    evam uktas tu sa munir   bʰāryāṃ vacanam abravīt
   evam uktas tu sa munir   bʰāryāṃ vacanam abravīt /
Halfverse: c    yady uktam anurūpaṃ ca   jaratkārus tapodʰanaḥ
   yady uktam anurūpaṃ ca   jaratkārus tapo-dʰanaḥ /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    asty eṣa garbʰaḥ subʰage   tava vaiśvānaropamaḥ
   asty eṣa garbʰaḥ subʰage   tava vaiśvānara_upamaḥ /
Halfverse: c    r̥ṣiḥ paramadʰarmātmā   vedavedāṅgapāragaḥ
   r̥ṣiḥ parama-dʰarma_ātmā   veda-veda_aṅga-pāragaḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    evam uktvā sa dʰarmātmā   jaratkārur mahān r̥ṣiḥ
   evam uktvā sa dʰarma_ātmā   jaratkārur mahān r̥ṣiḥ /
Halfverse: c    ugrāya tapase bʰūyo   jagāma kr̥taniścayaḥ
   ugrāya tapase bʰūyo   jagāma kr̥ta-niścayaḥ /39/ (E)39



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.