TITUS
Mahabharata
Part No. 45
Previous part

Chapter: 45 
Adhyāya 45


Verse: 1  {Śaunaka uvāca}
Halfverse: a    yad apr̥ccʰat tadā rājā   mantriṇo janamejayaḥ
   yad apr̥ccʰat tadā rājā   mantriṇo janamejayaḥ /
Halfverse: c    pituḥ svargagatiṃ tan me   vistareṇa punar vada
   pituḥ svarga-gatiṃ tan me   vistareṇa punar vada /1/

Verse: 2  {Sūta uvāca}
Halfverse: a    śr̥ṇu brahman yatʰā pr̥ṣṭā   mantriṇo nr̥pates tadā
   śr̥ṇu brahman yatʰā pr̥ṣṭā   mantriṇo nr̥pates tadā /
Halfverse: c    ākʰyātavantas te sarve   nidʰanaṃ tatparikṣitaḥ
   ākʰyātavantas te sarve   nidʰanaṃ tat-parikṣitaḥ /2/

Verse: 3  {Janamejaya uvāca}
Halfverse: a    jānanti tu bʰavantas tad   yatʰāvr̥ttaḥ pitā mama
   jānanti tu bʰavantas tad   yatʰā-vr̥ttaḥ pitā mama /
Halfverse: c    āsīd yatʰā ca nidʰanaṃ   gataḥ kāle mahāyaśāḥ
   āsīd yatʰā ca nidʰanaṃ   gataḥ kāle mahā-yaśāḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    śrutvā bʰavat sakāśād dʰi   pitur vr̥ttam aśeṣataḥ
   śrutvā bʰavat sakāśādd^hi   pitur vr̥ttam aśeṣataḥ /
Halfverse: c    kalyāṇaṃ pratipatsyāmi   viparītaṃ na jātucit
   kalyāṇaṃ pratipatsyāmi   viparītaṃ na jātucit /4/

Verse: 5  {Sūta uvāca}
Halfverse: a    mantriṇo 'tʰābruvan vākyaṃ   pr̥ṣṭās tena mahātmanā
   mantriṇo_atʰa_abruvan vākyaṃ   pr̥ṣṭās tena mahātmanā /
Halfverse: c    sarvadʰarmavidaḥ prājñā   rājānaṃ janamejayam
   sarva-dʰarmavidaḥ prājñā   rājānaṃ janamejayam /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    dʰarmātmā ca mahātmā ca   prajā pālaḥ pitā tava
   dʰarma_ātmā ca mahātmā ca   prajā pālaḥ pitā tava /
Halfverse: c    āsīd iha yatʰāvr̥ttaḥ   sa mahātmā śr̥ṇuṣva tat
   āsīd iha yatʰā-vr̥ttaḥ   sa mahātmā śr̥ṇuṣva tat /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    cāturvarṇyaṃ svadʰarmastʰaṃ   sa kr̥tvā paryarakṣata
   cāturvarṇyaṃ sva-dʰarmastʰaṃ   sa kr̥tvā paryarakṣata /
Halfverse: c    dʰarmato dʰarmavid rājā   dʰarmo vigrahavān iva
   dʰarmato dʰarmavid rājā   dʰarmo vigrahavān iva /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    rarakṣa pr̥tʰivīṃ devīṃ   śrīmān atulavikramaḥ
   rarakṣa pr̥tʰivīṃ devīṃ   śrīmān atula-vikramaḥ /
Halfverse: c    dveṣṭāras tasya naivāsan   sa ca na dveṣṭi kaṃ cana
   dveṣṭāras tasya na_eva_āsan   sa ca na dveṣṭi kaṃcana /
Halfverse: e    samaḥ sarveṣu bʰūteṣu   prajāpatir ivābʰavat
   samaḥ sarveṣu bʰūteṣu   prajā-patir iva_abʰavat /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ   śūdrāś caiva svakarmasu
   brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ   śūdrāś caiva sva-karmasu /
Halfverse: c    stʰitāḥ sumanaso rājaṃs   tena rājñā svanuṣṭʰitāḥ
   stʰitāḥ sumanaso rājaṃs   tena rājñā svanuṣṭʰitāḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    vidʰavānātʰa kr̥paṇān   vikalāṃś ca babʰāra saḥ
   vidʰavā_anātʰa kr̥paṇān   vikalāṃś ca babʰāra saḥ /
Halfverse: c    sudarśaḥ sarvabʰūtānām   āsīt soma ivāparaḥ
   sudarśaḥ sarva-bʰūtānām   āsīt soma\ iva_aparaḥ /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    tuṣṭapuṣṭajanaḥ śrīmān   satyavāg dr̥ḍʰavikramaḥ
   tuṣṭa-puṣṭa-janaḥ śrīmān   satya-vāg dr̥ḍʰa-vikramaḥ /
Halfverse: c    dʰanurvede ca śiṣyo 'bʰūn   nr̥paḥ śāradvatasya saḥ
   dʰanur-vede ca śiṣyo_abʰūn   nr̥paḥ śāradvatasya saḥ /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    govindasya priyaś cāsīt   pitā te janamejaya
   govindasya priyaś ca_āsīt   pitā te janamejaya /
Halfverse: c    lokasya caiva sarvasya   priya āsīn mahāyaśāḥ
   lokasya caiva sarvasya   priya\ āsīn mahā-yaśāḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    parikṣīṇeṣu kuruṣu   uttarāyām ajāyata
   parikṣīṇeṣu kuruṣu uttara_ayām ajāyata / ՙ
Halfverse: c    parikṣid abʰavat tena   saubʰadrasyātmajo balī
   parikṣid abʰavat tena   saubʰadrasya_ātmajo balī /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    rājadʰarmārtʰakuśalo   yuktaḥ sarvaguṇair nr̥paḥ
   rāja-dʰarma_artʰa-kuśalo   yuktaḥ sarva-guṇair nr̥paḥ /
Halfverse: c    jitendriyaś cātmavāṃś ca   medʰāvī vr̥ddʰasevitaḥ
   jita_indriyaś ca_ātmavāṃś ca   medʰāvī vr̥ddʰa-sevitaḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    ṣaḍ vargavin mahābuddʰir   nītidʰarmavid uttamaḥ
   ṣaḍ vargavin mahā-buddʰir   nīti-dʰarmavid uttamaḥ /
Halfverse: c    prajā imās tava pitā   ṣaṣṭiṃ varṣāṇy apālayat
   prajā\ imās tava pitā   ṣaṣṭiṃ varṣāṇy apālayat /
Halfverse: e    tato diṣṭāntam āpannaḥ   sarpeṇānativartitam
   tato diṣṭa_antam āpannaḥ   sarpeṇa_anativartitam /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    tatas tvaṃ puruṣaśreṣṭʰa   dʰarmeṇa pratipedivān
   tatas tvaṃ puruṣa-śreṣṭʰa   dʰarmeṇa pratipedivān /
Halfverse: c    idaṃ varṣasahasrāya   rājyaṃ kuru kulāgatam
   idaṃ varṣa-sahasrāya   rājyaṃ kuru kula_āgatam /
Halfverse: e    bāla evābʰijāto 'si   sarvabʰūtānupālakaḥ
   bāla\ eva_abʰijāto_asi   sarva-bʰūta_anupālakaḥ /16/


Verse: 17  {Janamejaya uvāca}
Halfverse: a    nāsmin kule jātu babʰūva rājā; yo na prajānāṃ hitakr̥t priyaś ca
   na_asmin kule jātu babʰūva rājā   yo na prajānāṃ hita-kr̥t priyaś ca /
Halfverse: c    viśeṣataḥ prekṣya pitāmahānāṃ; vr̥ttaṃ mahad vr̥ttaparāyaṇānām
   viśeṣataḥ prekṣya pitāmahānāṃ   vr̥ttaṃ mahad vr̥tta-parāyaṇānām /17/


Verse: 18 
Halfverse: a    katʰaṃ nidʰanam āpannaḥ   pitā mama tatʰāvidʰaḥ
   katʰaṃ nidʰanam āpannaḥ   pitā mama tatʰā-vidʰaḥ /
Halfverse: c    ācakṣadʰvaṃ yatʰāvan me   śrotum iccʰāmi tattvataḥ
   ācakṣadʰvaṃ yatʰāvan me   śrotum iccʰāmi tattvataḥ /18/

Verse: 19  {Sūta uvāca}
Halfverse: a    evaṃ saṃcoditā rājñā   mantriṇas te narādʰipam
   evaṃ saṃcoditā rājñā   mantriṇas te nara_adʰipam /
Halfverse: c    ūcuḥ sarve yatʰāvr̥ttaṃ   rājñaḥ priyahite ratāḥ
   ūcuḥ sarve yatʰā-vr̥ttaṃ   rājñaḥ priya-hite ratāḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    babʰūva mr̥gayā śīlas   tava rājan pitā sadā
   babʰūva mr̥gayā śīlas   tava rājan pitā sadā /
Halfverse: c    yatʰā pāṇḍur mahābʰāgo   dʰanurdʰara varo yudʰi
   yatʰā pāṇḍur mahā-bʰāgo   dʰanur-dʰara varo yudʰi /
Halfverse: e    asmāsv āsajya sarvāṇi   rājakāryāṇy aśeṣataḥ
   asmāsv āsajya sarvāṇi   rāja-kāryāṇy aśeṣataḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    sa kadā cid vanacaro   mr̥gaṃ vivyādʰa patriṇā
   sa kadācid vana-caro   mr̥gaṃ vivyādʰa patriṇā /
Halfverse: c    viddʰvā cānvasarat tūrṇaṃ   taṃ mr̥gaṃ gahane vane
   viddʰvā ca_anvasarat tūrṇaṃ   taṃ mr̥gaṃ gahane vane /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    padātir baddʰanistriṃśas   tatāyudʰa kalāpavān
   padātir baddʰa-nistriṃśas   tata_āyudʰa kalāpavān /
Halfverse: c    na cāsasāda gahane   mr̥gaṃ naṣṭaṃ pitā tava
   na ca_āsasāda gahane   mr̥gaṃ naṣṭaṃ pitā tava /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    pariśrānto vayaḥstʰaś ca   ṣaṣṭivarṣo jarānvitaḥ
   pariśrānto vayaḥstʰaś ca   ṣaṣṭi-varṣo jarā_anvitaḥ /
Halfverse: c    kṣudʰitaḥ sa mahāraṇye   dadarśa munim antike
   kṣudʰitaḥ sa mahā_araṇye   dadarśa munim antike /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    sa taṃ papraccʰa rājendro   muniṃ mauna vratānvitam
   sa taṃ papraccʰa rāja_indro   muniṃ mauna vrata_anvitam /
Halfverse: c    na ca kiṃ cid uvācainaṃ   sa muniḥ pr̥ccʰato 'pi san
   na ca kiṃcid uvāca_enaṃ   sa muniḥ pr̥ccʰato_api san /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    tato rājā kṣuc cʰramārtas   taṃ muniṃ stʰāṇuvat stʰitam
   tato rājā kṣut śrama_ārtas   taṃ muniṃ stʰāṇuvat stʰitam /
Halfverse: c    mauna vratadʰaraṃ śāntaṃ   sadyo manyuvaśaṃ yayau
   mauna vrata-dʰaraṃ śāntaṃ   sadyo manyu-vaśaṃ yayau /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    na bubodʰa hi taṃ rājā   mauna vratadʰaraṃ munim
   na bubodʰa hi taṃ rājā   mauna vrata-dʰaraṃ munim /
Halfverse: c    sa taṃ manyusamāviṣṭo   dʰarṣayām āsa te pitā
   sa taṃ manyu-samāviṣṭo   dʰarṣayām āsa te pitā /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    mr̥taṃ sarpaṃ dʰanuṣ koṭyā   samutkṣipya dʰarā talāt
   mr̥taṃ sarpaṃ dʰanuṣ koṭyā   samutkṣipya dʰarā talāt /
Halfverse: c    tasya śuddʰātmanaḥ prādāt   skandʰe bʰaratasattama
   tasya śuddʰa_ātmanaḥ prādāt   skandʰe bʰarata-sattama /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    na covāca sa medʰāvī   tam atʰo sādʰv asādʰu vā
   na ca_uvāca sa medʰāvī   tam atʰo sādʰv asādʰu vā /
Halfverse: c    tastʰau tatʰaiva cākrudʰyan   sarpaṃ skandʰena dʰārayan
   tastʰau tatʰaiva ca_akrudʰyan   sarpaṃ skandʰena dʰārayan /28/ (E)28



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.