TITUS
Mahabharata
Part No. 58
Previous part

Chapter: 58 
Adhyāya 58


Verse: 1  {Janamejaya uvāca}
Halfverse: a    ya ete kīrtitā brahman   ye cānye nānukīrtitāḥ
   ya\ ete kīrtitā brahman   ye ca_anye na_anukīrtitāḥ /
Halfverse: c    samyak tāñ śrotum iccʰāmi   rājñaś cānyān suvarcasaḥ
   samyak tān śrotum iccʰāmi   rājñaś ca_anyān suvarcasaḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    yadartʰam iha saṃbʰūtā   devakalpā mahāratʰāḥ
   yad-artʰam iha saṃbʰūtā   deva-kalpā mahā-ratʰāḥ /
Halfverse: c    bʰuvi tan me mahābʰāga   samyag ākʰyātum arhasi
   bʰuvi tan me mahā-bʰāga   samyag ākʰyātum arhasi /2/

Verse: 3  {Vaiśampāyana uvāca}
Halfverse: a    rahasyaṃ kʰalv idaṃ rājan   devānām iti naḥ śrutam
   rahasyaṃ kʰalv idaṃ rājan   devānām iti naḥ śrutam /
Halfverse: c    tat tu te katʰayiṣyāmi   namaskr̥tvā svayaṃ bʰuve
   tat tu te katʰayiṣyāmi   namas-kr̥tvā svayaṃ bʰuve /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    triḥ saptakr̥tvaḥ pr̥tʰivīṃ   kr̥tvā niḥkṣatriyāṃ purā
   triḥ sapta-kr̥tvaḥ pr̥tʰivīṃ   kr̥tvā niḥkṣatriyāṃ purā / ՙ
Halfverse: c    jāmadagnyas tapas tepe   mahendre parvatottame
   jāmadagnyas tapas tepe   mahā_indre parvata_uttame /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    tadā niḥkṣatriye loke   bʰārgaveṇa kr̥te sati
   tadā niḥkṣatriye loke   bʰārgaveṇa kr̥te sati /
Halfverse: c    brāhmaṇān kṣatriyā rājan   garbʰārtʰinyo 'bʰicakramuḥ
   brāhmaṇān kṣatriyā rājan   garbʰa_artʰinyo_abʰicakramuḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    tābʰiḥ saha samāpetur   brāhmaṇāḥ saṃśitavratāḥ
   tābʰiḥ saha samāpetur   brāhmaṇāḥ saṃśita-vratāḥ /
Halfverse: c    r̥tāv r̥tau naravyāgʰra   na kāmān nānr̥tau tatʰā
   r̥tāv r̥tau nara-vyāgʰra   na kāmān na_anr̥tau tatʰā /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    tebʰyas tu lebʰire garbʰān   kṣatriyās tāḥ sahasraśaḥ
   tebʰyas tu lebʰire garbʰān   kṣatriyās tāḥ sahasraśaḥ /
Halfverse: c    tataḥ suṣuvire rājan   kṣatriyān vīryasaṃmatān
   tataḥ suṣuvire rājan   kṣatriyān vīrya-saṃmatān /
Halfverse: e    kumārāṃś ca kumārīś ca   punaḥ kṣatrābʰivr̥ddʰaye
   kumārāṃś ca kumārīś ca   punaḥ kṣatra_abʰivr̥ddʰaye /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    evaṃ tad brāhmaṇaiḥ kṣatraṃ   kṣatriyāsu tapasvibʰiḥ
   evaṃ tad brāhmaṇaiḥ kṣatraṃ   kṣatriyāsu tapasvibʰiḥ /
Halfverse: c    jātam r̥dʰyata dʰarmeṇa   sudīrgʰeṇāyuṣānvitam
   jātam r̥dʰyata dʰarmeṇa   sudīrgʰeṇa_āyuṣā_anvitam /
Halfverse: e    catvāro 'pi tadā varṇā   babʰūvur brāhmaṇottarāḥ
   catvāro_api tadā varṇā   babʰūvur brāhmaṇa_uttarāḥ /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    abʰyagaccʰann r̥tau nārīṃ   na kāmān nānr̥tau tatʰā
   abʰyagaccʰann r̥tau nārīṃ   na kāmān na_anr̥tau tatʰā /
Halfverse: c    tatʰaivānyāni bʰūtāni   tiryagyonigatāny api
   tatʰaiva_anyāni bʰūtāni   tiryag-yoni-gatāny api /
Halfverse: e    r̥tau dārāṃś ca gaccʰanti   tadā sma bʰaratarṣabʰa
   r̥tau dārāṃś ca gaccʰanti   tadā sma bʰarata-r̥ṣabʰa /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    tato 'vardʰanta dʰarmeṇa   sahasraśatajīvinaḥ
   tato_avardʰanta dʰarmeṇa   sahasra-śata-jīvinaḥ /
Halfverse: c    tāḥ prajāḥ pr̥tʰivīpāla   dʰarmavrataparāyaṇāḥ
   tāḥ prajāḥ pr̥tʰivī-pāla   dʰarma-vrata-parāyaṇāḥ / ՙ
Halfverse: e    ādʰibʰir vyādʰibʰiś caiva   vimuktāḥ sarvaśo narāḥ
   ādʰibʰir vyādʰibʰiś caiva   vimuktāḥ sarvaśo narāḥ /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    atʰemāṃ sāgarāpāṅgāṃ   gāṃ gajendra gatākʰilām
   atʰa_imāṃ sāgara_apāṅgāṃ   gāṃ gaja_indra gata_akʰilām /
Halfverse: c    adʰyatiṣṭʰat punaḥ kṣatraṃ   saśailavanakānanām
   adʰyatiṣṭʰat punaḥ kṣatraṃ   saśaila-vana-kānanām /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    praśāsati punaḥ kṣatre   dʰarmeṇemāṃ vasuṃdʰarām
   praśāsati punaḥ kṣatre   dʰarmeṇa_imāṃ vasuṃ-dʰarām /
Halfverse: c    brāhmaṇādyās tadā varṇā   lebʰire mudam uttamām
   brāhmaṇa_ādyās tadā varṇā   lebʰire mudam uttamām /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    kāmakrodʰodbʰavān doṣān   nirasya ca narādʰipāḥ
   kāma-krodʰa_udbʰavān doṣān   nirasya ca nara_adʰipāḥ /
Halfverse: c    daṇḍaṃ daṇḍyeṣu dʰarmeṇa   praṇayanto 'nvapālayan
   daṇḍaṃ daṇḍyeṣu dʰarmeṇa   praṇayanto_anvapālayan /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    tatʰā dʰarmapare kṣatre   sahasrākṣaḥ śatakratuḥ
   tatʰā dʰarma-pare kṣatre   sahasra_akṣaḥ śata-kratuḥ /
Halfverse: c    svādu deśe ca kāle ca   vavarṣāpyāyayan prajāḥ
   svādu deśe ca kāle ca   vavarṣa_āpyāyayan prajāḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    na bāla eva mriyate   tadā kaś cin narādʰipa
   na bāla\ eva mriyate   tadā kaścin nara_adʰipa /
Halfverse: c    na ca striyaṃ prajānāti   kaś cid aprāptayauvanaḥ
   na ca striyaṃ prajānāti   kaścid aprāpta-yauvanaḥ /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    evam āyuṣmatībʰis tu   prajābʰir bʰaratarṣabʰa
   evam āyuṣmatībʰis tu   prajābʰir bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    iyaṃ sāgaraparyantā   samāpūryata medinī
   iyaṃ sāgara-paryantā   samāpūryata medinī /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    ījire ca mahāyajñaiḥ   kṣatriyā bahu dakṣiṇaiḥ
   ījire ca mahā-yajñaiḥ   kṣatriyā bahu dakṣiṇaiḥ /
Halfverse: c    sāṅgopaniṣadān vedān   viprāś cādʰīyate tadā
   sāṅga_upaniṣadān vedān   viprāś ca_adʰīyate tadā /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    na ca vikrīṇate brahma   brāhmaṇāḥ sma tadā nr̥pa
   na ca vikrīṇate brahma   brāhmaṇāḥ sma tadā nr̥pa /
Halfverse: c    na ca śūdra samābʰyāśe   vedān uccārayanty uta
   na ca śūdra samābʰyāśe   vedān uccārayanty uta /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    kārayantaḥ kr̥ṣiṃ gobʰis   tatʰā vaiśyāḥ kṣitāv iha
   kārayantaḥ kr̥ṣiṃ gobʰis   tatʰā vaiśyāḥ kṣitāv iha /
Halfverse: c    na gām ayuñjanta dʰuri   kr̥śāṅgāś cāpy ajīvayan
   na gām ayuñjanta dʰuri   kr̥śa_aṅgāś ca_apy ajīvayan /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    pʰenapāṃś ca tatʰā vatsān   na duhanti sma mānavāḥ
   pʰenapāṃś ca tatʰā vatsān   na duhanti sma mānavāḥ /
Halfverse: c    na kūṭamānair vaṇijaḥ   paṇyaṃ vikrīṇate tadā
   na kūṭa-mānair vaṇijaḥ   paṇyaṃ vikrīṇate tadā /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    karmāṇi ca naravyāgʰra   dʰarmopetāni mānavāḥ
   karmāṇi ca nara-vyāgʰra   dʰarma_upetāni mānavāḥ /
Halfverse: c    dʰarmam evānupaśyantaś   cakrur dʰarmaparāyaṇāḥ
   dʰarmam eva_anupaśyantaś   cakrur dʰarma-parāyaṇāḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    svakarmaniratāś cāsan   sarve varṇā narādʰipa
   sva-karma-niratāś ca_āsan   sarve varṇā nara_adʰipa /
Halfverse: c    evaṃ tadā naravyāgʰra   dʰarmo na hrasate kva cit
   evaṃ tadā nara-vyāgʰra   dʰarmo na hrasate kvacit /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    kāle gāvaḥ prasūyante   nāryaś ca bʰaratarṣabʰa
   kāle gāvaḥ prasūyante   nāryaś ca bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    pʰalanty r̥tuṣu vr̥ṣkāś ca   puṣpāṇi ca pʰalāni ca
   pʰalanty r̥tuṣu vr̥ṣkāś ca   puṣpāṇi ca pʰalāni ca /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    evaṃ kr̥tayuge samyag   vartamāne tadā nr̥pa
   evaṃ kr̥ta-yuge samyag   vartamāne tadā nr̥pa /
Halfverse: c    āpūryate mahīkr̥tsnā   prāṇibʰir bahubʰir bʰr̥śam {!}
   āpūryate mahī-kr̥tsnā   prāṇibʰir bahubʰir bʰr̥śam /24/ {!}

Verse: 25 
Halfverse: a    tataḥ samudite loke   mānuṣe bʰaratarṣabʰa
   tataḥ samudite loke   mānuṣe bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    asurā jajñire kṣetre   rājñāṃ manujapuṃgava
   asurā jajñire kṣetre   rājñāṃ manuja-puṃgava /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    ādityair hi tadā daityā   bahuśo nirjitā yudʰi
   ādityair hi tadā daityā   bahuśo nirjitā yudʰi /
Halfverse: c    aiśvaryād bʰraṃśitāś cāpi   saṃbabʰūvuḥ kṣitāv iha
   aiśvaryād bʰraṃśitāś ca_api   saṃbabʰūvuḥ kṣitāv iha /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    iha devatvam iccʰanto   mānuṣeṣu manasvinaḥ
   iha devatvam iccʰanto   mānuṣeṣu manasvinaḥ /
Halfverse: c    jajñire bʰuvi bʰūteṣu   teṣu teṣv asurā vibʰo
   jajñire bʰuvi bʰūteṣu   teṣu teṣv asurā vibʰo /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    goṣv aśveṣu ca rājendra   kʰaroṣṭramahiṣeṣu ca
   goṣv aśveṣu ca rāja_indra   kʰara_uṣṭra-mahiṣeṣu ca /
Halfverse: c    kravyādeṣu ca bʰūteṣu   gajeṣu ca mr̥geṣu ca
   kravya_adeṣu ca bʰūteṣu   gajeṣu ca mr̥geṣu ca /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    jātair iha mahīpāla   jāyamānaiś ca tair mahī
   jātair iha mahī-pāla   jāyamānaiś ca tair mahī /
Halfverse: c    na śaśākātmanātmānam   iyaṃ dʰārayituṃ dʰarā
   na śaśāka_ātmanā_ātmānam   iyaṃ dʰārayituṃ dʰarā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    atʰa jātā mahīpālāḥ   ke cid balasamanvitāḥ
   atʰa jātā mahī-pālāḥ   kecid bala-samanvitāḥ /
Halfverse: c    diteḥ putrā danoś caiva   tasmāl lokād iha cyutāḥ
   diteḥ putrā danoś caiva   tasmāl lokād iha cyutāḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    vīryavanto 'valiptās te   nānārūpadʰarā mahīm
   vīryavanto_avaliptās te   nānā-rūpa-dʰarā mahīm /
Halfverse: c    imāṃ sāgaraparyantāṃ   parīyur arimardanāḥ
   imāṃ sāgara-paryantāṃ   parīyur ari-mardanāḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    brāhmaṇān kṣatriyān vaiśyāñ   śūdrāṃś caivāpy apīḍayan
   brāhmaṇān kṣatriyān vaiśyān   śūdrāṃś caiva_apy apīḍayan /
Halfverse: c    anyāni caiva bʰūtāni   pīḍayām āsur ojasā
   anyāni caiva bʰūtāni   pīḍayām āsur ojasā /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    trāsayanto vinigʰnantas   tāṃs tān bʰūtagaṇāṃś ca te
   trāsayanto vinigʰnantas   tāṃs tān bʰūta-gaṇāṃś ca te /
Halfverse: c    viceruḥ sarvato rājan   mahīṃ śatasahasraśaḥ
   viceruḥ sarvato rājan   mahīṃ śata-sahasraśaḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    āśramastʰān maharṣīṃś ca   dʰarṣayantas tatas tataḥ
   āśramastʰān maharṣīṃś ca   dʰarṣayantas tatas tataḥ /
Halfverse: c    abrahmaṇyā vīryamadā   mattā madabalena ca
   abrahmaṇyā vīrya-madā   mattā mada-balena ca /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    evaṃ vīryabalotsiktair   bʰūr iyaṃ tair mahāsuraiḥ
   evaṃ vīrya-bala_utsiktair   bʰūr iyaṃ tair mahā_asuraiḥ /
Halfverse: c    pīḍyamānā mahīpāla   brahmāṇam upacakrame
   pīḍyamānā mahī-pāla   brahmāṇam upacakrame /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    na hīmāṃ pavano rājan   na nāgā na nagā mahīm
   na hi_imāṃ pavano rājan   na nāgā na nagā mahīm /
Halfverse: c    tadā dʰārayituṃ śekur   ākrāntāṃ dānavair balāt
   tadā dʰārayituṃ śekur   ākrāntāṃ dānavair balāt /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    tato mahī mahīpāla   bʰārārtā bʰayapīḍitā
   tato mahī mahī-pāla   bʰāra_ārtā bʰaya-pīḍitā /
Halfverse: c    jagāma śaraṇaṃ devaṃ   sarvabʰūtapitāmaham
   jagāma śaraṇaṃ devaṃ   sarva-bʰūta-pitāmaham /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    sā saṃvr̥taṃ mahābʰāgair   devadvija maharṣibʰiḥ
   sā saṃvr̥taṃ mahā-bʰāgair   deva-dvija maharṣibʰiḥ /
Halfverse: c    dadarśa devaṃ brahmāṇaṃ   lokakartāram avyayam
   dadarśa devaṃ brahmāṇaṃ   loka-kartāram avyayam /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    gandʰarvair apsarobʰiś ca   bandi karmasu niṣṭʰitaiḥ
   gandʰarvair apsarobʰiś ca   bandi karmasu niṣṭʰitaiḥ /
Halfverse: c    vandyamānaṃ mudopetair   vavande cainam etya sā
   vandyamānaṃ mudā_upetair   vavande ca_enam etya sā /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    atʰa vijñāpayām āsa   bʰūmis taṃ śaraṇārtʰinī
   atʰa vijñāpayām āsa   bʰūmis taṃ śaraṇa_artʰinī /
Halfverse: c    saṃnidʰau lokapālānāṃ   sarveṣām eva bʰārata
   saṃnidʰau loka-pālānāṃ   sarveṣām eva bʰārata /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    tat pradʰānātmanas tasya   bʰūmeḥ kr̥tyaṃ svayaṃ bʰuvaḥ
   tat pradʰāna_ātmanas tasya   bʰūmeḥ kr̥tyaṃ svayaṃ bʰuvaḥ /
Halfverse: c    pūrvam evābʰavad rājan   viditaṃ parameṣṭʰinaḥ
   pūrvam eva_abʰavad rājan   viditaṃ parameṣṭʰinaḥ /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    sraṣṭā hi jagataḥ kasmān   na saṃbudʰyeta bʰārata
   sraṣṭā hi jagataḥ kasmān   na saṃbudʰyeta bʰārata /
Halfverse: c    surāsurāṇāṃ lokānām   aśeṣeṇa manogatam
   sura_asurāṇāṃ lokānām   aśeṣeṇa mano-gatam /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    tam uvāca mahārāja   bʰūmiṃ bʰūmipatir vibʰuḥ
   tam uvāca mahā-rāja   bʰūmiṃ bʰūmi-patir vibʰuḥ /
Halfverse: c    prabʰavaḥ sarvabʰūtānām   īśaḥ śambʰuḥ prajāpatiḥ
   prabʰavaḥ sarva-bʰūtānām   īśaḥ śambʰuḥ prajā-patiḥ /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    yadartʰam asi saṃprāptā   matsakāśaṃ vasuṃdʰare
   yad-artʰam asi saṃprāptā   mat-sakāśaṃ vasuṃ-dʰare /
Halfverse: c    tadartʰaṃ saṃniyokṣyāmi   sarvān eva divaukasaḥ
   tad-artʰaṃ saṃniyokṣyāmi   sarvān eva diva_okasaḥ /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    ity uktvā sa mahīṃ devo   brahmā rājan visr̥jya ca
   ity uktvā sa mahīṃ devo   brahmā rājan visr̥jya ca /
Halfverse: c    ādideśa tadā sarvān   vibudʰān bʰūtakr̥t svayam
   ādideśa tadā sarvān   vibudʰān bʰūtakr̥t svayam /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    asyā bʰūmer nirasituṃ   bʰāraṃ bʰāgaiḥ pr̥tʰak pr̥tʰak
   asyā bʰūmer nirasituṃ   bʰāraṃ bʰāgaiḥ pr̥tʰak pr̥tʰak /
Halfverse: c    asyām eva prasūyadʰvaṃ   virodʰāyeti cābravīt
   asyām eva prasūyadʰvaṃ   virodʰāya_iti ca_abravīt /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    tatʰaiva ca samānīya   gandʰarvāpsarasāṃ gaṇān
   tatʰaiva ca samānīya   gandʰarva_apsarasāṃ gaṇān /
Halfverse: c    uvāca bʰagavān sarvān   idaṃ vacanam uttamam
   uvāca bʰagavān sarvān   idaṃ vacanam uttamam /
Halfverse: e    svair aṃśaiḥ saṃprasūyadʰvaṃ   yatʰeṣṭaṃ mānuṣeṣv iti
   svair aṃśaiḥ saṃprasūyadʰvaṃ   yatʰā_iṣṭaṃ mānuṣeṣv iti /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    atʰa śakrādayaḥ sarve   śrutvā suraguror vacaḥ
   atʰa śakra_ādayaḥ sarve   śrutvā sura-guror vacaḥ /
Halfverse: c    tatʰyam artʰyaṃ ca patʰyaṃ ca   tasya te jagr̥hus tadā
   tatʰyam artʰyaṃ ca patʰyaṃ ca   tasya te jagr̥hus tadā /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    atʰa te sarvaśo 'ṃśaiḥ svair   gantuṃ bʰūmiṃ kr̥takṣaṇāḥ
   atʰa te sarvaśo_aṃśaiḥ svair   gantuṃ bʰūmiṃ kr̥ta-kṣaṇāḥ /
Halfverse: c    nārāyaṇam amitragʰnaṃ   vaikuṇṭʰam upacakramuḥ
   nārāyaṇam amitragʰnaṃ   vaikuṇṭʰam upacakramuḥ /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    yaḥ sa cakragadāpāṇiḥ   pītavāsāsita prabʰaḥ
   yaḥ sa cakra-gadā-pāṇiḥ   pīta-vāsa_asita prabʰaḥ /
Halfverse: c    padmanābʰaḥ surārigʰnaḥ   pr̥tʰucārvañcitekṣaṇaḥ
   padma-nābʰaḥ sura_arigʰnaḥ   pr̥tʰu-cārv-añcita_īkṣaṇaḥ /50/

Verse: 51 
Halfverse: a    taṃ bʰuvaḥ śodʰanāyendra   uvāca puruṣottamam
   taṃ bʰuvaḥ śodʰanāya_indra uvāca puruṣa_uttamam /
Halfverse: c    aṃśenāvatarasveti   tatʰety āha ca taṃ hariḥ
   aṃśena_avatarasva_iti   tatʰā_ity āha ca taṃ hariḥ /51/ (E)51



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.