TITUS
Mahabharata
Part No. 1539
Previous part

Chapter: 211 
Adhyāya 211


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    
kena vr̥ttena vr̥ttajño   janako mitʰilādʰipaḥ
   
kena vr̥ttena vr̥ttajño   janako mitʰilā_adʰipaḥ /
Halfverse: c    
jagāma mokṣaṃ dʰarmajño   bʰogān utsr̥jya mānuṣān
   
jagāma mokṣaṃ dʰarmajño   bʰogān utsr̥jya mānuṣān /1/

Verse: 2 
{Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    
atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   
atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    
yena vr̥ttena vr̥ttajñaḥ   sa jagāma mahat sukʰam
   
yena vr̥ttena vr̥ttajñaḥ   sa jagāma mahat sukʰam /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    
janako janadevas tu   mitʰilāyāṃ janādʰipaḥ
   
janako jana-devas tu   mitʰilāyāṃ jana_adʰipaḥ /
Halfverse: c    
aurdʰva dehika dʰarmāṇām   āsīd yukto vicintane
   
aurdʰva dehika dʰarmāṇām   āsīd yukto vicintane /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    
tasya sma śatam ācāryā   vasanti satataṃ gr̥he
   
tasya sma śatam ācāryā   vasanti satataṃ gr̥he /
Halfverse: c    
darśayantaḥ pr̥tʰag dʰarmān   nānā pāsanda vādinaḥ
   
darśayantaḥ pr̥tʰag dʰarmān   nānā pāsanda vādinaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    
sa teṣāṃ pretya bʰāve ca   pretya jātau viniścaye
   
sa teṣāṃ pretya bʰāve ca   pretya jātau viniścaye /
Halfverse: c    
āgamastʰaḥ sa bʰūyiṣṭʰam   ātmatattve na tuṣyati {!}
   
āgamastʰaḥ sa bʰūyiṣṭʰam   ātma-tattve na tuṣyati /5/ {!}

Verse: 6 
Halfverse: a    
tatra pañcaśikʰo nāma   kāpileyo mahāmuniḥ
   
tatra pañcaśikʰo nāma   kāpileyo mahā-muniḥ /
Halfverse: c    
paridʰāvan mahīṃ kr̥tsnāṃ   jagāma mitʰilām api
   
paridʰāvan mahīṃ kr̥tsnāṃ   jagāma mitʰilām api /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    
sarvasaṃnyāsadʰarmāṇāṃ   tattvajñānaviniścaye
   
sarva-saṃnyāsa-dʰarmāṇāṃ   tattva-jñāna-viniścaye /
Halfverse: c    
suparyavasitārtʰaś ca   nirdvandvo naṣṭa saṃśayaḥ {!}
   
suparyavasita_artʰaś ca   nirdvandvo naṣṭa saṃśayaḥ /7/ {!}

Verse: 8 
Halfverse: a    
r̥ṣīṇām āhur ekaṃ yaṃ   kāmād avasitaṃ nr̥ṣu {!}
   
r̥ṣīṇām āhur ekaṃ yaṃ   kāmād avasitaṃ nr̥ṣu / {!}
Halfverse: c    
śāśvataṃ sukʰam atyantam   anviccʰan sa sudurlabʰam
   
śāśvataṃ sukʰam atyantam   anviccʰan sa sudurlabʰam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    
yam āhuḥ kapilaṃ sāṃkʰyāḥ   paramarṣiṃ prajāpatim
   
yam āhuḥ kapilaṃ sāṃkʰyāḥ   parama-r̥ṣiṃ prajāpatim /
Halfverse: c    
sa manye tena rūpeṇa   vismāpayati hi svayam
   
sa manye tena rūpeṇa   vismāpayati hi svayam /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    
āsureḥ pratʰamaṃ śiṣyaṃ   yam āhuś cirajīvinam
   
āsureḥ pratʰamaṃ śiṣyaṃ   yam āhuś cira-jīvinam /
Halfverse: c    
pañca srotasi yaḥ sattram   āste varṣasahasrikam
   
pañca srotasi yaḥ sattram   āste varṣa-sahasrikam /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    
taṃ samāsīnam āgamya   mandalaṃ kāpilaṃ mahat
   
taṃ samāsīnam āgamya   mandalaṃ kāpilaṃ mahat /
Halfverse: c    
puruṣāvastʰam avyaktaṃ   paramārtʰaṃ nibodʰayat
   
puruṣa_avastʰam avyaktaṃ   parama_artʰaṃ nibodʰayat /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    
iṣṭi sattreṇa saṃsiddʰo   bʰūyaś ca tapasā muniḥ
   
iṣṭi sattreṇa saṃsiddʰo   bʰūyaś ca tapasā muniḥ /
Halfverse: c    
kṣetrakṣetrajñayor vyaktiṃ   bubudʰe deva darśanaḥ
   
kṣetra-kṣetrajñayor vyaktiṃ   bubudʰe deva darśanaḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    
yat tad ekākṣaraṃ brahma   nānārūpaṃ pradr̥śyate
   
yat tad eka_akṣaraṃ brahma   nānā-rūpaṃ pradr̥śyate /
Halfverse: c    
āsurir mandale tasmin   pratipede tad avyayam
   
āsurir mandale tasmin   pratipede tad avyayam /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    
tasya pañcaśikʰaḥ śiṣyo   mānuṣyā payasā bʰr̥taḥ
   
tasya pañcaśikʰaḥ śiṣyo   mānuṣyā payasā bʰr̥taḥ /
Halfverse: c    
brāhmaṇī kapilā nāma    cid āsīt kuṭumbinī
   
brāhmaṇī kapilā nāma   kācid āsīt kuṭumbinī /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    
tasyāḥ putratvam āgamya   striyāḥ sa pibati stanau
   
tasyāḥ putratvam āgamya   striyāḥ sa pibati stanau /
Halfverse: c    
tataḥ sa kāpileyatvaṃ   lebʰe buddʰiṃ ca naiṣṭʰikīm
   
tataḥ sa kāpileyatvaṃ   lebʰe buddʰiṃ ca naiṣṭʰikīm /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    
etan me bʰagavān āha   kāpileyāya saṃbʰavam
   
etan me bʰagavān āha   kāpileyāya saṃbʰavam /
Halfverse: c    
tasya tat kāpileyatvaṃ   sarvavittvam anuttamam
   
tasya tat kāpileyatvaṃ   sarvavittvam anuttamam /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    
sāmānyaṃ kapilo jñātvā   dʰarmajñānām anuttamam
   
sāmānyaṃ kapilo jñātvā   dʰarmajñānām anuttamam /
Halfverse: c    
upetya śatam ācāryān   mohayāmasa hetubʰiḥ
   
upetya śatam ācāryān   mohayāmasa hetubʰiḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    
janakas tv abʰisaṃraktaḥ   kāpileyānudarśanāt
   
janakas tv abʰisaṃraktaḥ   kāpileya_anudarśanāt /
Halfverse: c    
utsr̥jya śatam ācāryān   pr̥ṣṭʰato 'nujagāma tam
   
utsr̥jya śatam ācāryān   pr̥ṣṭʰato_anujagāma tam /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    
tasmai paramakalpāya   pranatāya ca dʰarmataḥ
   
tasmai parama-kalpāya   pranatāya ca dʰarmataḥ /
Halfverse: c    
abravīt paramaṃ mokṣaṃ   yat tat sāṃkʰyaṃ vidʰīyate
   
abravīt paramaṃ mokṣaṃ   yat tat sāṃkʰyaṃ vidʰīyate /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    
jātinirvedam uktvā hi   karma nirvedam abravīt
   
jāti-nirvedam uktvā hi   karma nirvedam abravīt /
Halfverse: c    
karma nirvedam uktvā ca   sarvanirvedam abravīt
   
karma nirvedam uktvā ca   sarva-nirvedam abravīt /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    
yadartʰaṃ karma saṃsargaḥ   karmaṇāṃ ca pʰalodayaḥ
   
yad-artʰaṃ karma saṃsargaḥ   karmaṇāṃ ca pʰala_udayaḥ /
Halfverse: c    
tad anāśvāsikaṃ mogʰaṃ   vināśi calam adʰruvam
   
tad anāśvāsikaṃ mogʰaṃ   vināśi calam adʰruvam /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    
dr̥śyamāne vināśe ca   pratyakṣe lokasākṣike
   
dr̥śyamāne vināśe ca   pratyakṣe loka-sākṣike /
Halfverse: c    
āgamāt param astīti   bruvann api parājitaḥ
   
āgamāt param asti_iti   bruvann api parājitaḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    
anātmā hy ātmano mr̥tyuḥ   kleśo mr̥tyur jarā mayaḥ
   
anātmā hy ātmano mr̥tyuḥ   kleśo mr̥tyur jarā mayaḥ /
Halfverse: c    
ātmānaṃ manyate mohāt   tad asamyak paraṃ matam
   
ātmānaṃ manyate mohāt   tad asamyak paraṃ matam /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    
atʰa ced evam apy asti   yal loke nopapadyate
   
atʰa ced evam apy asti   yal loke na_upapadyate /
Halfverse: c    
ajaro 'yam amr̥tyuś ca   rājāsau manyate tatʰā
   
ajaro_ayam amr̥tyuś ca   rājā_asau manyate tatʰā /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    
asti nāstīti cāpy etat   tasminn asati lakṣaṇe
   
asti na_asti_iti ca_apy etat   tasminn asati lakṣaṇe /
Halfverse: c    
kim adʰiṣṭʰāya tad brūyāl   lokayātrā viniścayam
   
kim adʰiṣṭʰāya tad brūyāl   loka-yātrā viniścayam /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    
pratyakṣaṃ hy etayor mūlaṃ   kr̥tāntaitihyayor api
   
pratyakṣaṃ hy etayor mūlaṃ   kr̥ta_anta_aitihyayor api /
Halfverse: c    
pratyakṣo hy āgamo 'bʰinnaḥ   kr̥tānto na kiṃ cana
   
pratyakṣo hy āgamo_abʰinnaḥ   kr̥ta_anto na kiṃcana /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    
yatra tatrānumāne 'sti   kr̥taṃ bʰāvayate 'pi
   
yatra tatra_anumāne_asti   kr̥taṃ bʰāvayate_api /
Halfverse: c    
anyo jīvaḥ śarīrasya   nāstikānāṃ mate smr̥taḥ
   
anyo jīvaḥ śarīrasya   nāstikānāṃ mate smr̥taḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    
reto vata kanīkāyāṃ   gʰr̥tapākādʰivāsanam
   
reto vata kanīkāyāṃ   gʰr̥ta-pāka_adʰivāsanam /
Halfverse: c    
jātismr̥tir ayaḥ kāntaḥ   sūryakānto 'mbulakṣaṇam
   
jāti-smr̥tir ayaḥ kāntaḥ   sūrya-kānto_ambu-lakṣaṇam /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    
pretya bʰūtātyayaś caiva   devatābʰyupayācanam
   
pretya bʰūta_atyayaś caiva   devatā_abʰyupayācanam /
Halfverse: c    
mr̥te karma nivr̥ttiś ca   pramānam iti niścayaḥ
   
mr̥te karma nivr̥ttiś ca   pramānam iti niścayaḥ /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    
na tv ete hetavaḥ santi   ye ke cin mūrti saṃstʰitāḥ
   
na tv ete hetavaḥ santi   ye kecit mūrti saṃstʰitāḥ /
Halfverse: c    
amartyasya hi martyena   sāmānyaṃ nopapadyate
   
amartyasya hi martyena   sāmānyaṃ na_upapadyate /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    
avidyā karma ceṣṭānāṃ   ke cid āhuḥ punarbʰavam
   
avidyā karma ceṣṭānāṃ   kecid āhuḥ punarbʰavam /
Halfverse: c    
kāraṇaṃ lobʰamohau tu   doṣāṇāṃ ca niṣevaṇam {!}
   
kāraṇaṃ lobʰa-mohau tu   doṣāṇāṃ ca niṣevaṇam /31/ {!}

Verse: 32 
Halfverse: a    
avidyāṃ kṣetram āhur hi   karma bījaṃ tatʰā kr̥tam
   
avidyāṃ kṣetram āhur hi   karma bījaṃ tatʰā kr̥tam /
Halfverse: c    
tr̥ṣṇā saṃjananaṃ sneha   eṣa teṣāṃ punarbʰavaḥ
   
tr̥ṣṇā saṃjananaṃ sneha eṣa teṣāṃ punarbʰavaḥ /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    
tasmin vyūdʰe ca dagdʰe ca   citte maraṇadʰarmiṇi
   
tasmin vyūdʰe ca dagdʰe ca   citte maraṇa-dʰarmiṇi /
Halfverse: c    
anyo 'nyāj jāyate dehas   tam āhuḥ sattvasaṃkṣayam
   
anyo_anyāt jāyate dehas   tam āhuḥ sattva-saṃkṣayam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    
yadā sa rūpataś cānyo   jātitaḥ śrutito 'rtʰataḥ
   
yadā sa rūpataś ca_anyo   jātitaḥ śrutito_artʰataḥ /
Halfverse: c    
katʰam asmin sa ity eva   saṃbandʰaḥ syād asaṃhitaḥ
   
katʰam asmin sa\ ity eva   saṃbandʰaḥ syād asaṃhitaḥ /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    
evaṃ sati ca prītir   dānavidyā tapobalaiḥ
   
evaṃ sati ca prītir   dāna-vidyā tapo-balaiḥ /
Halfverse: c    
yad anyācaritaṃ karma   sarvam anyaḥ prapadyate
   
yad anya_ācaritaṃ karma   sarvam anyaḥ prapadyate /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    
yadā hy ayam ihaivānyaiḥ   prākr̥tair duḥkʰito bʰavet
   
yadā hy ayam iha_eva_anyaiḥ   prākr̥tair duḥkʰito bʰavet /
Halfverse: c    
sukʰitair duḥkʰitair vāpi   dr̥śyo 'py asya vinirnayaḥ
   
sukʰitair duḥkʰitair _api   dr̥śyo_apy asya vinirnayaḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    
tatʰā hi musalair hanyaḥ   śarīraṃ tat punarbʰavet
   
tatʰā hi musalair hanyaḥ   śarīraṃ tat punarbʰavet /
Halfverse: c    
pr̥tʰag jñānaṃ yad anyac ca   yenaitan nopalabʰyate
   
pr̥tʰag jñānaṃ yad anyat ca   yena_etat na_upalabʰyate /37/ 37

Verse: 38 
Halfverse: a    
r̥tuḥ saṃvatsaras titʰyaḥ   śītoṣṇe ca priyāpriye {!}
   
r̥tuḥ saṃvatsaras titʰyaḥ   śīta_uṣṇe ca priya_apriye / {!}
Halfverse: c    
yatʰātītāni paśyanti   tādr̥śaḥ sattvasaṃkṣayaḥ
   
yatʰā_atītāni paśyanti   tādr̥śaḥ sattva-saṃkṣayaḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    
jarayā hi parītasya   mr̥tyunā vināśinā
   
jarayā hi parītasya   mr̥tyunā vināśinā /
Halfverse: c    
durbalaṃ durbalaṃ pūrvaṃ   gr̥hasyeva vinaśyati
   
durbalaṃ durbalaṃ pūrvaṃ   gr̥hasya_iva vinaśyati /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    
indriyāṇi mano vāyuḥ   śonitaṃ māṃsam astʰi ca
   
indriyāṇi mano vāyuḥ   śonitaṃ māṃsam astʰi ca /
Halfverse: c    
ānupūrvyā vinaśyanti   svaṃ dʰātum upayānti ca
   
ānupūrvyā vinaśyanti   svaṃ dʰātum upayānti ca /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    
lokayātrā vidʰānaṃ ca   dānadʰarmapʰalāgamaḥ
   
loka-yātrā vidʰānaṃ ca   dāna-dʰarma-pʰala_āgamaḥ /
Halfverse: c    
yadartʰaṃ veda śabdāś ca   vyavahārāś ca laukikāḥ
   
yad-artʰaṃ veda śabdāś ca   vyavahārāś ca laukikāḥ /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    
iti samyaṅ manasy ete   bahavaḥ santi hetavaḥ
   
iti samyaṅ manasy ete   bahavaḥ santi hetavaḥ /
Halfverse: c    
etad astīdam astīti   na kiṃ cit pratipadyate
   
etad asti_idam asti_iti   na kiṃcit pratipadyate /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    
teṣāṃ vimr̥śatām evaṃ   tat tat samabʰidʰāvatām
   
teṣāṃ vimr̥śatām evaṃ   tat tat samabʰidʰāvatām /
Halfverse: c    
kva cin niviśate buddʰis   tatra jīryati vr̥kṣavat
   
kvacit niviśate buddʰis   tatra jīryati vr̥kṣavat /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    
evam artʰair anartʰaiś ca   duḥkʰitāḥ sarvajantavaḥ
   
evam artʰair anartʰaiś ca   duḥkʰitāḥ sarva-jantavaḥ /
Halfverse: c    
āgamair apakr̥ṣyante   hastipair hastino yatʰā
   
āgamair apakr̥ṣyante   hastipair hastino yatʰā /44/


Verse: 45 
Halfverse: a    
artʰāṃs tatʰātyantasukʰāvahāṃś ca; lipsanta ete bahavo viśulkāḥ
   
artʰāṃs tatʰā_atyanta-sukʰa_āvahāṃś ca   lipsanta_ete bahavo viśulkāḥ /
Halfverse: c    
mahattaraṃ duḥkʰam abʰiprapannā; hitvāmiṣaṃ mr̥tyuvaśaṃ prayānti
   
mahattaraṃ duḥkʰam abʰiprapannā   hitvā_āmiṣaṃ mr̥tyu-vaśaṃ prayānti /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    
vināśino hy adʰruva jīvitasya; kiṃ bandʰubʰir mitra parigrahaiś ca
   
vināśino hy adʰruva jīvitasya   kiṃ bandʰubʰir mitra parigrahaiś ca /
Halfverse: c    
vihāya yo gaccʰati sarvam eva; kṣaṇena gatvā na nivartate ca
   
vihāya yo gaccʰati sarvam eva   kṣaṇena gatvā na nivartate ca /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    
bʰūvyoma toyānala vāyavo hi; sadā śarīraṃ paripālayanti
   
bʰū-vyoma toya_anala vāyavo hi   sadā śarīraṃ paripālayanti /
Halfverse: c    
itīdam ālakṣya kuto ratibʰaved; vināśino hy asya na śarma vidyate
   
iti_idam ālakṣya kuto rati-bʰavet   vināśino hy asya na śarma vidyate /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    
idam anupadʰi vākyam accʰalaṃ; paramanirāmayam ātmasākṣikam
   
idam anupadʰi vākyam accʰalaṃ   parama-nirāmayam ātma-sākṣikam /
Halfverse: c    
narapatir abʰivīkṣya vismitaḥ; punar anuyoktum idaṃ pracakrame
   
nara-patir abʰivīkṣya vismitaḥ   punar anuyoktum idaṃ pracakrame /48/ (E)48


Next part



This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.