TITUS
Mahabharata
Part No. 1641
Previous part

Chapter: 313 
Adhyāya 313


Verse: 1  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    tataḥ sa rājā janako   mantribʰiḥ saha bʰārata
   tataḥ sa rājā janako   mantribʰiḥ saha bʰārata /
Halfverse: c    puraḥ purohitaṃ kr̥tvā   sarvāṇy antaḥpurāṇi ca
   puraḥ purohitaṃ kr̥tvā   sarvāṇy antaḥpurāṇi ca /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    āsanaṃ ca puraskr̥tya   ratnāni vividʰāni ca
   āsanaṃ ca puraskr̥tya   ratnāni vividʰāni ca /
Halfverse: c    śirasā cārgʰyam ādāya   puru putraṃ samabʰyagāt
   śirasā ca_argʰyam ādāya   puru putraṃ samabʰyagāt /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    sa tadāsanam ādāya   bahuratnavibʰūṣitam {!}
   sa tadā_āsanam ādāya   bahu-ratna-vibʰūṣitam / {!}
Halfverse: c    spardʰyāstaraṇa saṃstīrṇaṃ   sarvatobʰadram r̥ccʰimat
   spardʰya_āstaraṇa saṃstīrṇaṃ   sarvato-bʰadram r̥ccʰimat /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    purodʰasā saṃgr̥hītaṃ   hastenālabʰya pārtʰivaḥ
   purodʰasā saṃgr̥hītaṃ   hastena_ālabʰya pārtʰivaḥ /
Halfverse: c    pradadau guruputrāya   śukāya paramārcitam
   pradadau guru-putrāya   śukāya parama_arcitam /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    tatropaviṣṭaṃ taṃ kārṣṇiṃ   śāstrataḥ pratyapūjayat
   tatra_upaviṣṭaṃ taṃ kārṣṇiṃ   śāstrataḥ pratyapūjayat /
Halfverse: c    pādyaṃ nivedya pratʰamam   argʰyaṃ gāṃ ca nyavedayat
   pādyaṃ nivedya pratʰamam   argʰyaṃ gāṃ ca nyavedayat /
Halfverse: e    sa ca tāṃ mantravat pūjāṃ   pratyagr̥hṇād yatʰāvidʰi
   sa ca tāṃ mantravat pūjāṃ   pratyagr̥hṇād yatʰā-vidʰi /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    pratigr̥hya ca tāṃ pūjāṃ   janakād dvijasattamaḥ
   pratigr̥hya ca tāṃ pūjāṃ   janakād dvija-sattamaḥ /
Halfverse: c    gāṃ caiva samanujñāya   rājānam anumānya ca
   gāṃ caiva samanujñāya   rājānam anumānya ca /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    paryapr̥ccʰan mahātejā   rājñaḥ kuśalam avyayam
   paryapr̥ccʰan mahā-tejā   rājñaḥ kuśalam avyayam /
Halfverse: c    anāmayaṃ ca rājendra   śukaḥ sānucarasya ha
   anāmayaṃ ca rāja_indra   śukaḥ sānucarasya ha /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    anujñātaḥ sa tenātʰa   niṣasāda sahānugaḥ {!}
   anujñātaḥ sa tena_atʰa   niṣasāda saha_anugaḥ / {!}
Halfverse: c    udārasattvābʰijano   bʰūmau rājā kr̥tāñjaliḥ
   udāra-sattva_abʰijano   bʰūmau rājā kr̥ta_añjaliḥ /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    kuśalaṃ cāvyayaṃ caiva   pr̥ṣṭvā vaiyāsakiṃ nr̥paḥ
   kuśalaṃ ca_avyayaṃ caiva   pr̥ṣṭvā vaiyāsakiṃ nr̥paḥ /
Halfverse: c    kim āgamanam ity eva   paryapr̥ccʰata pārtʰivaḥ
   kim āgamanam ity eva   paryapr̥ccʰata pārtʰivaḥ /9/

Verse: 10  {Śuka uvāca}
Halfverse: a    pitrāham ukto bʰadraṃ te   mokṣadʰarmārtʰakovidaḥ
   pitrā_aham ukto bʰadraṃ te   mokṣa-dʰarma_artʰa-kovidaḥ /
Halfverse: c    videharājo yājyo me   janako nāma viśrutaḥ
   videha-rājo yājyo me   janako nāma viśrutaḥ /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    tatra gaccʰasva vai tūrṇaṃ   yadi te hr̥di saṃśayaḥ
   tatra gaccʰasva vai tūrṇaṃ   yadi te hr̥di saṃśayaḥ /
Halfverse: c    pravr̥ttau vā nivr̥ttau vā   sa te cʰetsyati saṃśayam
   pravr̥ttau vā nivr̥ttau vā   sa te cʰetsyati saṃśayam /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    so 'haṃ pitur niyogāt tvām   upaprastum ihāgataḥ
   so_ahaṃ pitur niyogāt tvām   upaprastum iha_āgataḥ /
Halfverse: c    tan me dʰarmabʰr̥tāṃ śreṣṭʰa   yatʰāvad vaktum arhasi
   tan me dʰarma-bʰr̥tāṃ śreṣṭʰa   yatʰāvad vaktum arhasi /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    kiṃ kāryaṃ brāhmaṇeneha   mokṣārtʰaś ca kim ātmakaḥ
   kiṃ kāryaṃ brāhmaṇena_iha   mokṣa_artʰaś ca kim ātmakaḥ /
Halfverse: c    katʰaṃ ca mokṣaḥ kartavyo   jñānena tapasāpi vā
   katʰaṃ ca mokṣaḥ kartavyo   jñānena tapasā_api vā /13/

Verse: 14  {Janaka uvāca}
Halfverse: a    yat kāryaṃ brāhmaṇeneha   janmaprabʰr̥ti tac cʰr̥ṇu
   yat kāryaṃ brāhmaṇena_iha   janma-prabʰr̥ti tat śr̥ṇu /
Halfverse: c    kr̥topanayanas tāta   bʰaved veda parāyanaḥ
   kr̥ta_upanayanas tāta   bʰaved veda parāyanaḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    tapasā guruvr̥ttyā ca   brahmacaryeṇa cābʰibʰo
   tapasā guru-vr̥ttyā ca   brahmacaryeṇa ca_abʰibʰo /
Halfverse: c    devatānāṃ pitr̥̄ṇāṃ cāpy   anr̥ṇaś cānasūyakaḥ
   devatānāṃ pitr̥̄ṇāṃ cāpy   anr̥ṇaś ca_anasūyakaḥ /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    vedān adʰītya niyato   dakṣiṇām apavarjya ca
   vedān adʰītya niyato   dakṣiṇām apavarjya ca /
Halfverse: c    abʰyanujñām atʰa prāpya   samāvarteta vai dvijaḥ
   abʰyanujñām atʰa prāpya   samāvarteta vai dvijaḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    samāvr̥ttas tu gārhastʰye   sadāro niyato vaset
   samāvr̥ttas tu gārhastʰye   sadāro niyato vaset /
Halfverse: c    anasūyur yatʰānyāyam   āhitāgnis tatʰaiva ca
   anasūyur yatʰā-nyāyam   āhita_agnis tatʰaiva ca /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    utpādya putrapautraṃ tu   vanyāśrama pade vaset
   utpādya putra-pautraṃ tu   vanya_āśrama pade vaset /
Halfverse: c    tāny evāgnīn yatʰāśāstram   arcayann atitʰipriyaḥ {!}
   tāny eva_agnīn yatʰā-śāstram   arcayann atitʰi-priyaḥ /18/ {!}

Verse: 19 
Halfverse: a    sa vane 'gnīn yatʰānyāyam   ātmany āropya dʰarmavit
   sa vane_agnīn yatʰā-nyāyam   ātmany āropya dʰarmavit /
Halfverse: c    nirdvandvo vītarāgāt sā   brahmāśrama pade vaset
   nirdvandvo vīta-rāgāt sā   brahma_āśrama pade vaset /19/

Verse: 20  {Śuka uvāca}
Halfverse: a    utpanne jñānavijñāne   pratyakṣe hr̥di śāśvate
   utpanne jñāna-vijñāne   pratyakṣe hr̥di śāśvate /
Halfverse: c    kim avaśyaṃ nivastavyam   āśrameṣu vaneṣu ca
   kim avaśyaṃ nivastavyam   āśrameṣu vaneṣu ca /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    etad bʰavantaṃ pr̥ccʰāmi   tad bʰavān vaktum arhati
   etad bʰavantaṃ pr̥ccʰāmi   tad bʰavān vaktum arhati /
Halfverse: c    yatʰā vedārtʰa tattvena   brūhi me tvaṃ janādʰipa
   yatʰā veda_artʰa tattvena   brūhi me tvaṃ jana_adʰipa /21/

Verse: 22  {Janaka uvāca}
Halfverse: a    na vinā jñānavijñānaṃ   mokṣasyādʰigamo bʰavet
   na vinā jñāna-vijñānaṃ   mokṣasya_adʰigamo bʰavet /
Halfverse: c    na vinā guru saṃbandʰaṃ   jñānasyādʰigamaḥ smr̥taḥ
   na vinā guru saṃbandʰaṃ   jñānasya_adʰigamaḥ smr̥taḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    ācāryaḥ plāvitā tasya   jñānaṃ plava ihocyate
   ācāryaḥ plāvitā tasya   jñānaṃ plava\ iha_ucyate /
Halfverse: c    vijñāya kr̥takr̥tyas tu   tīrṇas tad ubʰayaṃ tyajet
   vijñāya kr̥ta-kr̥tyas tu   tīrṇas tad ubʰayaṃ tyajet /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    anuccʰedāya lokānām   anuccʰedāya karmaṇām
   anuccʰedāya lokānām   anuccʰedāya karmaṇām /
Halfverse: c    pūrvair ācarito dʰarmaś   cāturāśramya saṃkatʰaḥ
   pūrvair ācarito dʰarmaś   cāturāśramya saṃkatʰaḥ /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    anena kramayogena   bahu jātiṣu karmaṇā
   anena krama-yogena   bahu jātiṣu karmaṇā /
Halfverse: c    kr̥tvā śubʰāśubʰaṃ karma   mokṣo nāmeha labʰyate
   kr̥tvā śubʰa_aśubʰaṃ karma   mokṣo nāma_iha labʰyate /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    bʰavitaiḥ kāraṇaiś cāyaṃ   bahu saṃsārayoniṣu
   bʰavitaiḥ kāraṇaiś ca_ayaṃ   bahu saṃsāra-yoniṣu /
Halfverse: c    āsādayati śuddʰātmā   mokṣaṃ vai pratʰamāśrame
   āsādayati śuddʰa_ātmā   mokṣaṃ vai pratʰama_āśrame /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    tam āsādya tu muktasya   dr̥ṣṭārtʰasya vipaścitaḥ
   tam āsādya tu muktasya   dr̥ṣṭa_artʰasya vipaścitaḥ /
Halfverse: c    triṣv āśrameṣu ko nv artʰo   bʰavet paramam īpsataḥ
   triṣv āśrameṣu ko nv artʰo   bʰavet paramam īpsataḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    rājasāṃs tāmasāṃś caiva   nityaṃ doṣān vivarjayet
   rājasāṃs tāmasāṃś caiva   nityaṃ doṣān vivarjayet /
Halfverse: c    sāttvikaṃ mārgam āstʰāya   paśyed ātmānam ātmanā
   sāttvikaṃ mārgam āstʰāya   paśyed ātmānam ātmanā /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    sarvabʰūteṣu cātmānaṃ   sarvahūtāni cātmani
   sarva-bʰūteṣu ca_ātmānaṃ   sarva-hūtāni ca_atmani /
Halfverse: c    saṃpaśyan nopalipyeta   jale vāri caro yatʰā
   saṃpaśyan na_upalipyeta   jale vāri caro yatʰā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    pakṣīva plavanād ūrdʰvam   amutrānantyam aśnute
   pakṣī_iva plavanād ūrdʰvam   amutra_ānantyam aśnute /
Halfverse: c    vihāya dehaṃ nirmukto   nirdvandvaḥ praśamaṃ gataḥ
   vihāya dehaṃ nirmukto   nirdvandvaḥ praśamaṃ gataḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    atra gātʰāḥ purā gītāḥ   śr̥ṇu rājñā yayātinā
   atra gātʰāḥ purā gītāḥ   śr̥ṇu rājñā yayātinā /
Halfverse: c    dʰāryante yā dvijais tāta   mokṣaśāstraviśāradaiḥ
   dʰāryante yā dvijais tāta   mokṣa-śāstra-viśāradaiḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    jyotir ātmani nānyatra   rataṃ tatraiva caiva tat
   jyotir ātmani na_anyatra   rataṃ tatra_eva caiva tat /
Halfverse: c    svayaṃ ca śakyaṃ tad draṣṭuṃ   susamāhita cetasā
   svayaṃ ca śakyaṃ tad draṣṭuṃ   susamāhita cetasā /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    na bibʰeti paro yasmān   na bibʰeti parāc ca yaḥ
   na bibʰeti paro yasmān   na bibʰeti parāc ca yaḥ /
Halfverse: c    yaś ca neccʰati na dveṣṭi   brahma saṃpadyate tadā {!}
   yaś ca na_iccʰati na dveṣṭi   brahma saṃpadyate tadā /33/ {!}

Verse: 34 
Halfverse: a    yadā bʰāvaṃ na kurute   sarvabʰūteṣu pāpakam
   yadā bʰāvaṃ na kurute   sarva-bʰūteṣu pāpakam /
Halfverse: c    karmaṇā manasā vācā   brahma saṃpadyate tadā
   karmaṇā manasā vācā   brahma saṃpadyate tadā /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    saṃyojya tapasātmānam   īrṣyām utsr̥jya mohinīm
   saṃyojya tapasā_ātmānam   īrṣyām utsr̥jya mohinīm /
Halfverse: c    tyaktvā kāmaṃ ca lobʰaṃ ca   tato brahmatvam aśnute
   tyaktvā kāmaṃ ca lobʰaṃ ca   tato brahmatvam aśnute /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    yadā śravye ca dr̥śye ca   sarvabʰūteṣu cāpyayam
   yadā śravye ca dr̥śye ca   sarva-bʰūteṣu ca_apyayam /
Halfverse: c    samo bʰavati nirdvandvo   brahma saṃpadyate tadā
   samo bʰavati nirdvandvo   brahma saṃpadyate tadā /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    yadā stutiṃ ca nindāṃ ca   samatvenaiva paśyati
   yadā stutiṃ ca nindāṃ ca   samatvena_eva paśyati /
Halfverse: c    kāñcanaṃ cāyasaṃ caiva   sukʰaduḥkʰe tatʰaiva ca
   kāñcanaṃ ca_āyasaṃ caiva   sukʰa-duḥkʰe tatʰaiva ca /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    śītam uṣṇaṃ tatʰaivārtʰam   anartʰaṃ priyam apriyam {!}
   śītam uṣṇaṃ tatʰaiva_artʰam   anartʰaṃ priyam apriyam / {!}
Halfverse: c    jīvitaṃ maraṇaṃ caiva   brahma saṃpadyate tadā
   jīvitaṃ maraṇaṃ caiva   brahma saṃpadyate tadā /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    prasāryeha yatʰāṅgāni   kūrmaḥ saṃharate punaḥ
   prasārya_iha yatʰā_aṅgāni   kūrmaḥ saṃharate punaḥ /
Halfverse: c    tatʰendriyāṇi manasā   saṃyantavyāni bʰikṣuṇā
   tatʰā_indriyāṇi manasā   saṃyantavyāni bʰikṣuṇā /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    tamaḥ parigataṃ veśma   yatʰā dīpena dr̥śyate
   tamaḥ parigataṃ veśma   yatʰā dīpena dr̥śyate /
Halfverse: c    tatʰā buddʰipradīpena   śakya ātmā nirīkṣitum
   tatʰā buddʰi-pradīpena   śakya\ ātmā nirīkṣitum /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    etat sarvaṃ prapaśyāmi   tvayi buddʰimatāṃ vara
   etat sarvaṃ prapaśyāmi   tvayi buddʰimatāṃ vara /
Halfverse: c    yac cānyad api vettavyaṃ   tattvato veda tad bʰavān
   yac ca_anyad api vettavyaṃ   tattvato veda tad bʰavān /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    brahmarṣe viditaś cāsi   viṣayāntam upāgataḥ {!}
   brahma-r̥ṣe viditaś ca_asi   viṣayāntam upāgataḥ / {!}
Halfverse: c    guros tava prasādena   tava caivopaśikṣayā
   guros tava prasādena   tava caiva_upaśikṣayā /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    tasyaiva ca prasādena   prādurbʰūtaṃ mahāmune
   tasya_eva ca prasādena   prādurbʰūtaṃ mahā-mune /
Halfverse: c    jñānaṃ divyaṃ mamāpīdaṃ   tenāsi vidito mama
   jñānaṃ divyaṃ mama_api_idaṃ   tena_asi vidito mama /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    adʰikaṃ tava vijñānam   adʰikā ca gatis tava
   adʰikaṃ tava vijñānam   adʰikā ca gatis tava /
Halfverse: c    adʰikaṃ ca tavaiśvaryaṃ   tac ca tvaṃ nāvabudʰyase
   adʰikaṃ ca tava_aiśvaryaṃ   tac ca tvaṃ na_avabudʰyase /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    bālyād vā saṃśayād vāpi   bʰayād vāpy avimokṣajāt {!}
   bālyād vā saṃśayād vā_api   bʰayād vā_apy avimokṣajāt / {!}
Halfverse: c    utpanne cāpi vijñāne   nādʰigaccʰanti tāṃ gatim
   utpanne cāpi vijñāne   na_adʰigaccʰanti tāṃ gatim /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    vyavasāyena śuddʰena   madvidʰaiś cʰinnasaṃśayaḥ
   vyavasāyena śuddʰena   madvidʰaiś cʰinna-saṃśayaḥ /
Halfverse: c    vimucya hr̥dayagrantʰīn   āsādayati tāṃ gatim
   vimucya hr̥daya-grantʰīn   āsādayati tāṃ gatim /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    bʰavāṃś cotpanna vijñānaḥ   stʰirabuddʰir alolupaḥ
   bʰavāṃś ca_utpanna vijñānaḥ   stʰira-buddʰir alolupaḥ /
Halfverse: c    vyavasāyād r̥te brahmann   āsādayati tatparam
   vyavasāyād r̥te brahmann   āsādayati tat-param /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    nāsti te sukʰaduḥkʰeṣu   viśeṣo nāsti lolupā
   na_asti te sukʰa-duḥkʰeṣu   viśeṣo na_asti lolupā /
Halfverse: c    nautsukyaṃ nr̥ttagīteṣu   na rāga upajāyate
   nautsukyaṃ nr̥tta-gīteṣu   na rāga\ upajāyate /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    na bandʰuṣu nibandʰas te   na bʰayeṣv asti te bʰayam
   na bandʰuṣu nibandʰas te   na bʰayeṣv asti te bʰayam /
Halfverse: c    paśyāmi tvāṃ mahābʰāga   tulyaloṣṭāśma kāñcanam {!}
   paśyāmi tvāṃ mahā-bʰāga   tulya-loṣṭa_aśma kāñcanam /49/ {!}

Verse: 50 
Halfverse: a    ahaṃ ca tvānupaśyāmi   ye cāpy anye manīṣiṇaḥ {!}
   ahaṃ ca tvā_anupaśyāmi   ye ca_apy anye manīṣiṇaḥ / {!}
Halfverse: c    āstʰitaṃ paramaṃ mārgam   akṣayaṃ tam anāmayam
   āstʰitaṃ paramaṃ mārgam   akṣayaṃ tam anāmayam /50/

Verse: 51 
Halfverse: a    yat pʰalaṃ brāhmaṇasyeha   mokṣārtʰaś ca yad ātmakaḥ
   yat pʰalaṃ brāhmaṇasya_iha   mokṣa_artʰaś ca yad ātmakaḥ /
Halfverse: c    tasmin vai vartase vipra   kim anyat paripr̥ccʰasi
   tasmin vai vartase vipra   kim anyat paripr̥ccʰasi /51/ (E)51


Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.