TITUS
Mahabharata
Part No. 1642
Previous part

Chapter: 314 
Adhyāya 314


Verse: 1  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    etac cʰrutvā tu vacanaṃ   kr̥tātmā kr̥taniścayaḥ
   etat śrutvā tu vacanaṃ   kr̥ta_ātmā kr̥ta-niścayaḥ /
Halfverse: c    ātmanātmānam āstʰāya   dr̥ṣṭvā cātmānam ātmanā
   ātmanā_ātmānam āstʰāya   dr̥ṣṭvā ca_ātmānam ātmanā /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    kr̥takāryaḥ sukʰī śāntas   tūsnīṃ prāyād udaṅ mukʰaḥ
   kr̥ta-kāryaḥ sukʰī śāntas   tūsnīṃ prāyād udaṅ mukʰaḥ /
Halfverse: c    śaiśiraṃ girim uddiśya   sadʰarmā mātariśvanaḥ
   śaiśiraṃ girim uddiśya   sadʰarmā mātariśvanaḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    etasminn eva kāle tu   devarṣir nāradas tadā
   etasminn eva kāle tu   deva-r̥ṣir nāradas tadā /
Halfverse: c    himavantam iyād draṣṭuṃ   siddʰacāraṇasevitam
   himavantam iyād draṣṭuṃ   siddʰa-cāraṇa-sevitam /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    tam apsarogaṇākīrṇaṃ   gītasvananināditam
   tam apsaro-gaṇa_ākīrṇaṃ   gīta-svana-nināditam /
Halfverse: c    kiṃnarāṇāṃ samūhaiś ca   bʰr̥ṅgarājais tatʰaiva ca
   kiṃnarāṇāṃ samūhaiś ca   bʰr̥ṅga-rājais tatʰaiva ca /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    madgubʰiḥ kʰañjarītaiś ca   vicitrair jīva jīvakaiḥ
   madgubʰiḥ kʰañjarītaiś ca   vicitrair jīva jīvakaiḥ /
Halfverse: c    citravarṇair mayūraiś ca   kekā śatavirājitaiḥ
   citra-varṇair mayūraiś ca   kekā śata-virājitaiḥ /
Halfverse: e    rājahaṃsa samūhaiś ca   hr̥ṣṭaiḥ parabʰr̥tais tatʰā
   rāja-haṃsa samūhaiś ca   hr̥ṣṭaiḥ para-bʰr̥tais tatʰā /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    pakṣirājo garutmāṃś ca   yaṃ nityam adʰigaccʰati
   pakṣi-rājo garutmāṃś ca   yaṃ nityam adʰigaccʰati /
Halfverse: c    catvāro lokapālaś ca   devāḥ sarṣigaṇās tatʰā
   catvāro loka-pālaś ca   devāḥ sa-r̥ṣi-gaṇās tatʰā /
Halfverse: e    yatra nityaṃ samāyānti   lokasya hitakāmyayā
   yatra nityaṃ samāyānti   lokasya hita-kāmyayā /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    viṣṇunā yatra putrārtʰe   tapas taptaṃ mahātmanā
   viṣṇunā yatra putra_artʰe   tapas taptaṃ mahā_ātmanā /
Halfverse: c    yatraiva ca kumāreṇa   bālye kṣiptā divaukasaḥ
   yatra_eva ca kumāreṇa   bālye kṣiptā diva_okasaḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    śaktir nyastā kṣititale   trailokyam avamanya vai
   śaktir nyastā kṣiti-tale   trailokyam avamanya vai /
Halfverse: c    yatrovāca jagat skandaḥ   kṣipan vākyam idaṃ tadā
   yatra_uvāca jagat skandaḥ   kṣipan vākyam idaṃ tadā /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    yo 'nyo 'sti matto 'bʰyadʰiko   viprā yasyādʰikaṃ priyāḥ
   yo_anyo_asti matto_abʰyadʰiko   viprā yasya_adʰikaṃ priyāḥ /
Halfverse: c    yo brahmaṇyo dvitīyo 'sti   triṣu lokeṣu vīryavān
   yo brahmaṇyo dvitīyo_asti   triṣu lokeṣu vīryavān /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    so 'bʰyuddʰaratv imāṃ śaktim   atʰa vā kampayatv iti
   so_abʰyuddʰaratv imāṃ śaktim   atʰa vā kampayatv iti /
Halfverse: c    tac cʰrutvā vyatʰitā lokāḥ   ka imām uddʰared iti
   tat śrutvā vyatʰitā lokāḥ   ka\ imām uddʰared iti /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    atʰa devagaṇaṃ sarvaṃ   saṃbʰrāntendriya mānasam
   atʰa deva-gaṇaṃ sarvaṃ   saṃbʰrānta_indriya mānasam /
Halfverse: c    apaśyad bʰagavān viṣṇuḥ   kṣipraṃ sāsurarākṣasam
   apaśyad bʰagavān viṣṇuḥ   kṣipraṃ sa_asura-rākṣasam /
Halfverse: e    kiṃ nv atra sukr̥taṃ kāryaṃ   bʰaved iti vicintayan
   kiṃ nv atra sukr̥taṃ kāryaṃ   bʰaved iti vicintayan /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    sa nāmr̥ṣyata taṃ kṣepam   avaikṣata ca pāvakim
   sa na_amr̥ṣyata taṃ kṣepam   avaikṣata ca pāvakim /
Halfverse: c    sa prahasya viśuddʰātmā   śaktiṃ prajvalitāṃ tadā
   sa prahasya viśuddʰa_ātmā   śaktiṃ prajvalitāṃ tadā /
Halfverse: e    kampayām āsa savyena   pāṇinā puruṣottamaḥ
   kampayām āsa savyena   pāṇinā puruṣa_uttamaḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    śaktyāṃ tu kampayānāyāṃ   viṣṇunā balinā tadā
   śaktyāṃ tu kampayānāyāṃ   viṣṇunā balinā tadā /
Halfverse: c    medinī kampitā sarvā   saśailavanakānanā
   medinī kampitā sarvā   saśaila-vana-kānanā /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    śaktenāpi samuddʰartuṃ   kampitā sā na tūddʰr̥tā
   śaktena_api samuddʰartuṃ   kampitā sā na tu_uddʰr̥tā /
Halfverse: c    rakṣatā skanda rājasya   dʰarṣaṇāṃ prabʰaviṣṇunā
   rakṣatā skanda rājasya   dʰarṣaṇāṃ prabʰaviṣṇunā /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    tāṃ kampayitvā bʰagavān   prahrādam idam abravīt
   tāṃ kampayitvā bʰagavān   prahrādam idam abravīt /
Halfverse: c    paśya vīryaṃ kumārasya   naitad anyaḥ kariṣyati
   paśya vīryaṃ kumārasya   na_etad anyaḥ kariṣyati /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    so 'mr̥ṣyamāṇas tad vākyaṃ   samuddʰaraṇa niścitaḥ
   so_amr̥ṣyamāṇas tad vākyaṃ   samuddʰaraṇa niścitaḥ /
Halfverse: c    jagrāha tāṃ tasya śaktiṃ   na cainām apy akampayat
   jagrāha tāṃ tasya śaktiṃ   na ca_enām apy akampayat /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    nādaṃ mahāntaṃ muktvā sa   mūrccʰito girimūrdʰani
   nādaṃ mahāntaṃ muktvā sa   mūrccʰito giri-mūrdʰani /
Halfverse: c    vihvalaḥ prāpatad bʰūmau   hiraṇyakaśipoḥ sutaḥ
   vihvalaḥ prāpatad bʰūmau   hiraṇya-kaśipoḥ sutaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    yatrottarāṃ diśiṃ gatvā   śailarājasya pārśvataḥ
   yatra_uttarāṃ diśiṃ gatvā   śaila-rājasya pārśvataḥ /
Halfverse: c    tapo 'tapyata durdʰarṣas   tāta nityaṃ vr̥ṣadʰvajaḥ
   tapo_atapyata durdʰarṣas   tāta nityaṃ vr̥ṣa-dʰvajaḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    pāvakena parikṣipto   dīpyatā tasya cāśramaḥ
   pāvakena parikṣipto   dīpyatā tasya ca_āśramaḥ /
Halfverse: c    ādityabandʰanaṃ nāma   durdʰarṣam akr̥tātmabʰiḥ
   āditya-bandʰanaṃ nāma   durdʰarṣam akr̥ta_ātmabʰiḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    na tatra śakyate gantuṃ   yakṣarākṣasa dānavaiḥ
   na tatra śakyate gantuṃ   yakṣa-rākṣasa dānavaiḥ /
Halfverse: c    daśayojanavistāram   agnijvālā samāvr̥tam
   daśa-yojana-vistāram   agni-jvālā samāvr̥tam /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    bʰagavān pavakas tatra   svayaṃ tiṣṭʰati vīryavā
   bʰagavān pavakas tatra   svayaṃ tiṣṭʰati vīryavā /
Halfverse: c    sarvavigʰnān praśamayan   mahādevasya dʰīmataḥ
   sarva-vigʰnān praśamayan   mahā-devasya dʰīmataḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    divyaṃ varṣasahasraṃ hi   pādenaikena tiṣṭʰataḥ
   divyaṃ varṣa-sahasraṃ hi   pādena_ekena tiṣṭʰataḥ /
Halfverse: c    devān saṃtāpayaṃs tatra   mahādevo dʰr̥tavrataḥ
   devān saṃtāpayaṃs tatra   mahā-devo dʰr̥ta-vrataḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    aindrīṃ tu diśam āstʰāya   śailarājasya dʰīmataḥ
   aindrīṃ tu diśam āstʰāya   śaila-rājasya dʰīmataḥ /
Halfverse: c    vivikte parvata tate   pārāśaryo mahātapaḥ
   vivikte parvata tate   pārāśaryo mahā-tapaḥ /
Halfverse: e    vedān adʰyāpayām āsa   vyāsaḥ śiṣyān mahātapaḥ {!}
   vedān adʰyāpayām āsa   vyāsaḥ śiṣyān mahā-tapaḥ /23/ {!}

Verse: 24 
Halfverse: a    sumantuṃ ca mahābʰāgaṃ   vaiśampāyanam eva ca
   sumantuṃ ca mahā-bʰāgaṃ   vaiśampāyanam eva ca /
Halfverse: c    jaiminiṃ ca mahāprājñaṃ   pailaṃ cāpi tapasvinam
   jaiminiṃ ca mahā-prājñaṃ   pailaṃ ca_api tapasvinam /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    ebʰiḥ śiṣyaiḥ parivr̥to   vyāsa āste mahātapaḥ
   ebʰiḥ śiṣyaiḥ parivr̥to   vyāsa\ āste mahā-tapaḥ /
Halfverse: c    tatrāśramapadaṃ puṇyaṃ   dadarśa pitur uttamam
   tatra_āśrama-padaṃ puṇyaṃ   dadarśa pitur uttamam /
Halfverse: e    āraṇeyo viśuddʰātmā   nabʰasīva divākaraḥ
   āraṇeyo viśuddʰa_ātmā   nabʰasi_iva divākaraḥ /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    atʰa vyāsaḥ parikṣiptaṃ   jvajantam iva pāvakam
   atʰa vyāsaḥ parikṣiptaṃ   jvajantam iva pāvakam /
Halfverse: c    dadarśa sutam āyāntaṃ   divākarasamaprabʰam
   dadarśa sutam āyāntaṃ   divākara-sama-prabʰam /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    asajjamānaṃ vr̥kṣeṣu   śaileṣu viṣameṣu ca {!}
   asajjamānaṃ vr̥kṣeṣu   śaileṣu viṣameṣu ca / {!}
Halfverse: c    yogayuktaṃ mahātmānaṃ   yatʰā bānaṃ guṇacyutam
   yoga-yuktaṃ mahā_ātmānaṃ   yatʰā bānaṃ guṇa-cyutam /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    so 'bʰigamya pituḥ pādāv   agr̥hṇād araṇīsutaḥ
   so_abʰigamya pituḥ pādāv   agr̥hṇād araṇī-sutaḥ /
Halfverse: c    yatʰopajoṣaṃ taiś cāpi   samāgaccʰan mahāmuniḥ
   yatʰā_upajoṣaṃ taiś ca_api   samāgaccʰan mahā-muniḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    tato nivedayām āsa   pitre sarvam aśeṣataḥ
   tato nivedayām āsa   pitre sarvam aśeṣataḥ /
Halfverse: c    śuko janakarājena   saṃvādaṃ prītamānasaḥ
   śuko janaka-rājena   saṃvādaṃ prīta-mānasaḥ /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    evam adʰyāpayañ śiṣyān   vyāsaḥ putraṃ ca vīryavān
   evam adʰyāpayan śiṣyān   vyāsaḥ putraṃ ca vīryavān /
Halfverse: c    uvāsa himavatpr̥ṣṭʰe   pārāśaryo mahāmuniḥ
   uvāsa himavat-pr̥ṣṭʰe   pārāśaryo mahā-muniḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    tataḥ kadā cic cʰiṣyās taṃ   parivāryāvatastʰire
   tataḥ kadācit śiṣyās taṃ   parivārya_avatastʰire /
Halfverse: c    vedādʰyayanasaṃpannāḥ   śāntātmāno jitendriyāḥ
   veda_adʰyayana-saṃpannāḥ   śānta_ātmāno jita_indriyāḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    vedeṣu niṣṭʰāṃ saṃprāpya   sāṅgeṣv atitapasvinaḥ
   vedeṣu niṣṭʰāṃ saṃprāpya   sāṅgeṣv atitapasvinaḥ /
Halfverse: c    atʰocus te tadā vyāsaṃ   śiṣyāḥ prāñjalayo gurum
   atʰa_ūcus te tadā vyāsaṃ   śiṣyāḥ prāñjalayo gurum /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    mahatā śreyasā yuktā   yaśasā ca sma vardʰitāḥ
   mahatā śreyasā yuktā   yaśasā ca sma vardʰitāḥ /
Halfverse: c    ekaṃ tv idānīm iccʰāmo   guruṇānugrahaṃ kr̥tam
   ekaṃ tv idānīm iccʰāmo   guruṇā_anugrahaṃ kr̥tam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā   brahmarṣis tān uvāca ha
   iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā   brahma-r̥ṣis tān uvāca ha /
Halfverse: c    ucyatām iti tad vatsā   yad vaḥ kāryaṃ priyaṃ mayā
   ucyatām iti tad vatsā   yad vaḥ kāryaṃ priyaṃ mayā /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    etad vākyaṃ guroḥ śrutvā   śiṣyās te hr̥ṣṭamānasāḥ
   etad vākyaṃ guroḥ śrutvā   śiṣyās te hr̥ṣṭa-mānasāḥ /
Halfverse: c    punaḥ prāñjalayo bʰūtvā   pranamya śirasā gurum
   punaḥ prāñjalayo bʰūtvā   pranamya śirasā gurum /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    ūcus te sahitā rājann   idaṃ vacanam uttamam
   ūcus te sahitā rājann   idaṃ vacanam uttamam /
Halfverse: c    yadi prīta upādʰyāyo   dʰanyāḥ smo munisattama
   yadi prīta\ upādʰyāyo   dʰanyāḥ smo muni-sattama /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    kāṅkṣām astu vayaṃ sarve   varaṃ dattaṃ maharṣiṇā
   kāṅkṣām astu vayaṃ sarve   varaṃ dattaṃ mahā-r̥ṣiṇā /
Halfverse: c    sastʰaḥ śiṣyo na te kʰyātiṃ   gaccʰed atra prasīda naḥ
   sastʰaḥ śiṣyo na te kʰyātiṃ   gaccʰed atra prasīda naḥ /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    catvāras te vayaṃ śiṣyā   guruputraś ca pañcamaḥ
   catvāras te vayaṃ śiṣyā   guru-putraś ca pañcamaḥ /
Halfverse: c    iha vedāḥ pratiṣṭʰerann   eṣa naḥ kāṅkṣito varaḥ
   iha vedāḥ pratiṣṭʰerann   eṣa naḥ kāṅkṣito varaḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    śiṣyāṇāṃ vacanaṃ śrutvā   vyāso vedārtʰa tattvavit
   śiṣyāṇāṃ vacanaṃ śrutvā   vyāso veda_artʰa tattvavit /
Halfverse: c    parāśarātmajo dʰīmān   paralokārtʰa cintakaḥ
   parāśara_ātmajo dʰīmān   para-loka_artʰa cintakaḥ /
Halfverse: e    uvāca śiṣyān dʰarmātmā   dʰarmyaṃ naiḥśreyasaṃ vacaḥ
   uvāca śiṣyān dʰarma_ātmā   dʰarmyaṃ naiḥśreyasaṃ vacaḥ /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    brāhmaṇāya sadā deyaṃ   brahma śuśrūsave bʰavet
   brāhmaṇāya sadā deyaṃ   brahma śuśrūsave bʰavet /
Halfverse: c    brahmaloke nivāsaṃ yo   dʰruvaṃ samabʰikāṅkṣati
   brahma-loke nivāsaṃ yo   dʰruvaṃ samabʰikāṅkṣati /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    bʰavanto bahulāḥ santu   vedo vistāryatām ayam
   bʰavanto bahulāḥ santu   vedo vistāryatām ayam /
Halfverse: c    nāśiṣye saṃpradātavyo   nāvrate nākr̥tātmani
   na_aśiṣye saṃpradātavyo   na_avrate na_akr̥ta_ātmani /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    ete śiṣyaguṇāḥ sarve   vijñātavyā yatʰārtʰataḥ
   ete śiṣya-guṇāḥ sarve   vijñātavyā yatʰā_artʰataḥ /
Halfverse: c    nāparīkṣita cāritre   vidyā deyā katʰaṃ cana
   na_aparīkṣita cāritre   vidyā deyā katʰaṃcana /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    yatʰā hi kanakaṃ śuddʰaṃ   tāpacʰedanigʰarṣaṇaiḥ
   yatʰā hi kanakaṃ śuddʰaṃ   tāpa-cʰeda-nigʰarṣaṇaiḥ /
Halfverse: c    parīkṣeta tatʰā śiṣyān   īkṣet kulaguṇādibʰiḥ
   parīkṣeta tatʰā śiṣyān   īkṣet kula-guṇa_ādibʰiḥ /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    na niyojyāś ca vaḥ śiṣyā   aniyoge mahābʰaye
   na niyojyāś ca vaḥ śiṣyā aniyoge mahā-bʰaye /
Halfverse: c    yatʰāmatiyatʰā pātʰaṃ   tatʰā vidyā pʰaliṣyati
   yatʰā-mati-yatʰā pātʰaṃ   tatʰā vidyā pʰaliṣyati /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    sarvas taratu durgāni   sarvo bʰadrāṇi paśyatu
   sarvas taratu durgāni   sarvo bʰadrāṇi paśyatu /
Halfverse: c    śrāvayec caturo varṇān   kr̥tvā brāhmaṇam agrataḥ
   śrāvayec caturo varṇān   kr̥tvā brāhmaṇam agrataḥ /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    vedasyādʰyayanaṃ hīdaṃ   tac ca kāryaṃ mahat smr̥tam
   vedasya_adʰyayanaṃ hi_idaṃ   tac ca kāryaṃ mahat smr̥tam /
Halfverse: c    stutyartʰam iha devānāṃ   vedāḥ sr̥ṣṭāḥ svayambʰuvā
   stuty-artʰam iha devānāṃ   vedāḥ sr̥ṣṭāḥ svayambʰuvā /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    yo nirvadeta saṃmohād   brāhmaṇaṃ vedapāragam
   yo nirvadeta saṃmohād   brāhmaṇaṃ veda-pāragam /
Halfverse: c    so 'padʰyānād brāhmaṇasya   parābʰūyād asaṃśayam
   so_apadʰyānād brāhmaṇasya   parābʰūyād asaṃśayam /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    yaś cādʰarmeṇa vibrūyād   yaś cādʰarmeṇa pr̥ccʰati
   yaś ca_adʰarmeṇa vibrūyād   yaś ca_adʰarmeṇa pr̥ccʰati /
Halfverse: c    tayor anyataraḥ praiti   vidveṣaṃ vādʰigaccʰati
   tayor anyataraḥ praiti   vidveṣaṃ vā_adʰigaccʰati /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    etad vaḥ sarvam ākʰyātaṃ   svādʰyāyasya vidʰiṃ prati
   etad vaḥ sarvam ākʰyātaṃ   svādʰyāyasya vidʰiṃ prati /
Halfverse: c    upakuryāc ca śiṣyāṇām   etac ca hr̥di vo bʰavet
   upakuryāc ca śiṣyāṇām   etac ca hr̥di vo bʰavet /49/ (E)49


Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.