TITUS
Mahabharata
Part No. 1649
Previous part

Chapter: 321 
Adhyāya 321


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    gr̥hastʰo brahmacārī vā   vānaprastʰo 'tʰa bʰikṣukaḥ
   gr̥hastʰo brahmacārī vā   vānaprastʰo_atʰa bʰikṣukaḥ /
Halfverse: c    ya iccʰet siddʰim āstʰātuṃ   devatāṃ kāṃ yajeta saḥ
   ya\ iccʰet siddʰim āstʰātuṃ   devatāṃ kāṃ yajeta saḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    kuto hy asya dʰruvaḥ svargaḥ   kuto niḥśreyasaṃ param
   kuto hy asya dʰruvaḥ svargaḥ   kuto niḥśreyasaṃ param /
Halfverse: c    vidʰinā kena juhuyād   daivaṃ pitryaṃ tatʰaiva ca
   vidʰinā kena juhuyād   daivaṃ pitryaṃ tatʰā_eva ca /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    muktaś ca kāṃ gatiṃ gaccʰen   mokṣaś caiva kim ātmakaḥ
   muktaś ca kāṃ gatiṃ gaccʰet   mokṣaś ca_eva kim ātmakaḥ /
Halfverse: c    svargataś caiva kiṃ kuryād   yena na cyavate divaḥ
   svargataś ca_eva kiṃ kuryād   yena na cyavate divaḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    devatānāṃ ca ko devaḥ   pitr̥̄ṇāṃ ca tatʰā pitā
   devatānāṃ ca ko devaḥ   pitr̥̄ṇāṃ ca tatʰā pitā /
Halfverse: c    tasmāt parataraṃ yac ca   tan me brūhi pitāmaha
   tasmāt parataraṃ yat ca   tat me brūhi pitāmaha /4/

Verse: 5  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    gūḍʰaṃ māṃ praśnavit praśnaṃ   pr̥ccʰase tvam ihānagʰa {!}
   gūḍʰaṃ māṃ praśnavit praśnaṃ   pr̥ccʰase tvam iha_anagʰa / {!}
Halfverse: c    na hy eṣa tarkayā śakyo   vaktuṃ varṣaśatair api
   na hy eṣa tarkayā śakyo   vaktuṃ varṣa-śatair api /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    r̥te devaprasādād vā   rājañ jñānāgamena vā
   r̥te deva-prasādād vā   rājan jñāna_āgamena vā /
Halfverse: c    gahanaṃ hy etad ākʰyānaṃ   vyākʰyātavyaṃ tavāri han
   gahanaṃ hy etad ākʰyānaṃ   vyākʰyātavyaṃ tava_ari han /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    nāradasya ca saṃvādam   r̥ṣer nārāyaṇasya ca
   nāradasya ca saṃvādam   r̥ṣer nārāyaṇasya ca /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    nārāyaṇo hi viśvātmā   caturmūrtiḥ sanātanaḥ
   nārāyaṇo hi viśva_ātmā   catur-mūrtiḥ sanātanaḥ /
Halfverse: c    dʰarmātmajaḥ saṃbabʰūva   pitaivaṃ me 'bʰyabʰāsata
   dʰarma_ātmajaḥ saṃbabʰūva   pitā_evaṃ me_abʰyabʰāsata /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    kr̥te yuge mahārāja   purā svāyambʰuve 'ntare
   kr̥te yuge mahā-rāja   purā svāyambʰuve_antare /
Halfverse: c    naro nārāyaṇaś caiva   hariḥ kr̥ṣṇas tatʰaiva ca
   naro nārāyaṇaś ca_eva   hariḥ kr̥ṣṇas tatʰā_eva ca /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    tebʰyo nārāyaṇa narau   tapas tepatur avyayau {!}
   tebʰyo nārāyaṇa narau   tapas tepatur avyayau / {!}
Halfverse: c    badary āśramam āsādya   śakate kanakā maye
   badary āśramam āsādya   śakate kanakā maye /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    astacakraṃ hi tad yānaṃ   bʰūtayuktaṃ manoramam
   asta-cakraṃ hi tad yānaṃ   bʰūta-yuktaṃ manoramam /
Halfverse: c    tatrādyau lokanātʰau tau   kr̥śau dʰamani saṃtatau
   tatra_ādyau loka-nātʰau tau   kr̥śau dʰamani saṃtatau /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    tapasā tejasā caiva   durnirīkṣau surair api
   tapasā tejasā ca_eva   durnirīkṣau surair api /
Halfverse: c    yasya prasādaṃ kurvāte   sa devau draṣṭum arhati
   yasya prasādaṃ kurvāte   sa devau draṣṭum arhati /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    nūnaṃ tayor anumate   hr̥di hr̥ccʰaya coditaḥ
   nūnaṃ tayor anumate   hr̥di hr̥ccʰaya coditaḥ /
Halfverse: c    mahāmeror gireḥ śr̥ṅgāt   pracyuto gandʰamādanam
   mahā-meror gireḥ śr̥ṅgāt   pracyuto gandʰamādanam /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    nāradaḥ sumahad bʰūtaṃ   lokān sarvān acīcarat
   nāradaḥ sumahat bʰūtaṃ   lokān sarvān acīcarat /
Halfverse: c    taṃ deśam agamad rājan   badary āśramam āśugaḥ
   taṃ deśam agamat rājan   badary āśramam āśugaḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    tayor āhnika velāyāṃ   tasya kautūhalaṃ tv abʰūt
   tayor āhnika velāyāṃ   tasya kautūhalaṃ tv abʰūt /
Halfverse: c    idaṃ tad āspadaṃ kr̥tsnaṃ   yasmim̐l lokāḥ pratiṣṭʰitāḥ
   idaṃ tad āspadaṃ kr̥tsnaṃ   yasmim̐l lokāḥ pratiṣṭʰitāḥ /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    sad evāsuragandʰarvāḥ   sarṣikiṃnara lelihāḥ
   sat eva_asura-gandʰarvāḥ   sa-r̥ṣi-kiṃnara lelihāḥ /
Halfverse: c    ekā mūrtir iyaṃ pūrvaṃ   jātā bʰūyaś caturvidʰā
   ekā mūrtir iyaṃ pūrvaṃ   jātā bʰūyaś catur-vidʰā /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    dʰarmasya kulasaṃtāno   mahān ebʰir vivardʰitaḥ
   dʰarmasya kula-saṃtāno   mahān ebʰir vivardʰitaḥ /
Halfverse: c    aho hy anugrahīto 'dya   dʰarma ebʰiḥ surair iha
   aho hy anugrahīto_adya   dʰarma\ ebʰiḥ suraiḥ iha /
Halfverse: e    naranārāyaṇābʰyāṃ ca   kr̥ṣṇena hariṇā tatʰā
   nara-nārāyaṇābʰyāṃ ca   kr̥ṣṇena hariṇā tatʰā /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    tatra kr̥ṣṇo hariś caiva   kasmiṃś cit kāraṇāntare
   tatra kr̥ṣṇo hariś ca_eva   kasmiṃścit kāraṇa_antare /
Halfverse: c    stʰitau dʰarmottarau hy etau   tatʰā tapasi dʰiṣṭʰitau
   stʰitau dʰarma_uttarau hy etau   tatʰā tapasi dʰiṣṭʰitau /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    etau hi paramaṃ dʰāma   kānayor āhnika kriyā
   etau hi paramaṃ dʰāma   kā_anayor āhnika kriyā /
Halfverse: c    pitarau sarvabʰūtānāṃ   daivataṃ ca yaśasvinau
   pitarau sarva-bʰūtānāṃ   daivataṃ ca yaśasvinau /
Halfverse: e    kāṃ devatāṃ tu yajataḥ   pitr̥̄n vā kān mahāmatī
   kāṃ devatāṃ tu yajataḥ   pitr̥̄n vā kān mahā-matī /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    iti saṃcintya manasā   bʰaktyā nārāyaṇasya ha
   iti saṃcintya manasā   bʰaktyā nārāyaṇasya ha /
Halfverse: c    sahasā prādur abʰavat   samīpe devayos tadā
   sahasā prādur abʰavat   samīpe devayos tadā /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    kr̥te daive ca pitrye ca   tatas tābʰyāṃ nirīkṣitaḥ
   kr̥te daive ca pitrye ca   tatas tābʰyāṃ nirīkṣitaḥ /
Halfverse: c    pūjitaś caiva vidʰinā   yatʰā proktena śāstrataḥ
   pūjitaś ca_eva vidʰinā   yatʰā proktena śāstrataḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    taṃ dr̥ṣṭvā mahad āścaryam   apūrvaṃ vidʰivistaram
   taṃ dr̥ṣṭvā mahat āścaryam   apūrvaṃ vidʰi-vistaram /
Halfverse: c    upopaviṣṭaḥ suprīto   nārado bʰavagān r̥ṣiḥ
   upa_upaviṣṭaḥ suprīto   nārado bʰavagān r̥ṣiḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    nārāyaṇaṃ saṃnirīkṣya   prasannenāntar ātmanā
   nārāyaṇaṃ saṃnirīkṣya   prasannena_antar ātmanā /
Halfverse: c    namaskr̥tvā mahādevam   idaṃ vacanam abravīt
   namas-kr̥tvā mahā-devam   idaṃ vacanam abravīt /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    vedeṣu sapurāṇeṣu   sāṅgopāṅgeṣu gīyase
   vedeṣu sapurāṇeṣu   sāṅga_upāṅgeṣu gīyase /
Halfverse: c    tvam ajaḥ śāśvato dʰātā   mato 'mr̥tam anuttamam
   tvam ajaḥ śāśvato dʰātā   mato_amr̥tam anuttamam /
Halfverse: e    pratiṣṭʰitaṃ bʰūtabʰavyaṃ   tvayi sarvam idaṃ jagat
   pratiṣṭʰitaṃ bʰūta-bʰavyaṃ   tvayi sarvam idaṃ jagat /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    catvāro hy āśramā deva   sarve gārhastʰya mūlakāḥ
   catvāro hy āśramā deva   sarve gārhastʰya mūlakāḥ /
Halfverse: c    yajante tvām ahar ahar   nānā mūrti samāstʰitam
   yajante tvām ahar ahar   nānā mūrti samāstʰitam /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    pitā mātā ca sarvasya   jagataḥ śāśvato guruḥ
   pitā mātā ca sarvasya   jagataḥ śāśvato guruḥ /
Halfverse: c    kaṃ tv adya yajase devaṃ   pitaraṃ kaṃ na vidmahe
   kaṃ tv adya yajase devaṃ   pitaraṃ kaṃ na vidmahe /26/

Verse: 27  {Śrī-Bʰagavān uvāca}
Halfverse: a    avācyam etad vaktavyam   ātmaguhyaṃ sanātanam
   avācyam etad vaktavyam   ātma-guhyaṃ sanātanam /
Halfverse: c    tava bʰaktimato brahman   vakṣyāmi tu yatʰātatʰam
   tava bʰaktimato brahman   vakṣyāmi tu yatʰā-tatʰam /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    yat tat sūkṣmam avijñeyam   avyaktam acalaṃ dʰruvam
   yat tat sūkṣmam avijñeyam   avyaktam acalaṃ dʰruvam /
Halfverse: c    indriyair indriyārtʰaiś ca   sarvabʰūtaiś ca varjitam
   indriyair indriya_artʰaiś ca   sarva-bʰūtaiś ca varjitam /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    sa hy antarātmā bʰūtānāṃ   kṣetrajñaś ceti katʰyate
   sa hy antar-ātmā bʰūtānāṃ   kṣetrajñaś ca_iti katʰyate /
Halfverse: c    triguṇa vyatirikto 'sau   puruṣaś ceti kalpitaḥ
   tri-guṇa vyatirikto_asau   puruṣaś ca_iti kalpitaḥ /
Halfverse: e    tasmād avyaktam utpannaṃ   triguṇaṃ dvijasattama
   tasmād avyaktam utpannaṃ   tri-guṇaṃ dvija-sattama /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    avyaktā vyaktabʰāvastʰā   yā sā prakr̥tir avyayā
   avyaktā vyakta-bʰāva-stʰā   yā sā prakr̥tir avyayā /
Halfverse: c    tāṃ yonim āvayor viddʰi   yo 'sau sadasad ātmakaḥ
   tāṃ yonim āvayor viddʰi   yo_asau sat-asat ātmakaḥ /
Halfverse: e    āvābʰyāṃ pūjyate 'sau hi   daive pitrye ca kalpite
   āvābʰyāṃ pūjyate_asau hi   daive pitrye ca kalpite /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    nāsti tasmāt paro 'nyo hi   pitā devo 'tʰa vā dvijaḥ
   na_asti tasmāt paro_anyo hi   pitā devo_atʰa vā dvijaḥ /
Halfverse: c    ātmā hi nau sa vijñeyas   tatas taṃ pūjayāvahe
   ātmā hi nau sa vijñeyas   tatas taṃ pūjayāvahe /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    tenaiṣā pratʰitā brahman   maryādā lokabʰāvinī
   tena_eṣā pratʰitā brahman   maryādā loka-bʰāvinī /
Halfverse: c    daivaṃ pitryaṃ ca kartavyam   iti tasyānuśāsanam
   daivaṃ pitryaṃ ca kartavyam   iti tasya_anuśāsanam /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    brahmā stʰānur manur dakṣo   bʰr̥gur dʰarmas tapo damaḥ
   brahmā stʰānur manur dakṣo   bʰr̥gur dʰarmas tapo damaḥ /
Halfverse: c    marīcir aṅgirātriś ca   pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ
   marīcir aṅgira_atriś ca   pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    vasiṣṭʰaḥ parameṣṭʰī ca   vivasvān soma eva ca {!}
   vasiṣṭʰaḥ parameṣṭʰī ca   vivasvān soma\ eva ca / {!}
Halfverse: c    kardamaś cāpi yaḥ proktaḥ   krodʰo vikrīta eva ca
   kardamaś ca_api yaḥ proktaḥ   krodʰo vikrīta\ eva ca /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    ekaviṃśatir utpannās   te prajāpatayaḥ smr̥tāḥ
   eka-viṃśatir utpannās   te prajāpatayaḥ smr̥tāḥ /
Halfverse: c    tasya devasya maryādāṃ   pūjayanti sanātanīm
   tasya devasya maryādāṃ   pūjayanti sanātanīm /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    daivaṃ pitryaṃ ca satataṃ   tasya vijñāya tattvataḥ
   daivaṃ pitryaṃ ca satataṃ   tasya vijñāya tattvataḥ /
Halfverse: c    ātmaprāptāni ca tato   jānanti dvijasattamāḥ
   ātma-prāptāni ca tato   jānanti dvija-sattamāḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    svargastʰā api ye ke cit   taṃ namasyanti dehinaḥ
   svarga-stʰā\ api ye kecit   taṃ namasyanti dehinaḥ /
Halfverse: c    te tatprasādād gaccʰanti   tenādiṣṭa pʰalāṃ gatim
   te tat-prasādād gaccʰanti   tena_ādiṣṭa pʰalāṃ gatim /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    ye hīnāḥ sapta daśabʰir   guṇaiḥ karmabʰir eva ca
   ye hīnāḥ sapta daśabʰir   guṇaiḥ karmabʰir eva ca /
Halfverse: c    kalāḥ pañcadaśa tyaktvā   te muktā iti niścayaḥ
   kalāḥ pañca-daśa tyaktvā   te muktā\ iti niścayaḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    muktānāṃ tu gatir brahman   kṣetrajña iti kalpitaḥ
   muktānāṃ tu gatir brahman   kṣetrajña\ iti kalpitaḥ /
Halfverse: c    sa hi sarvagataś caiva   nirguṇaś caiva katʰyate
   sa hi sarvagataś ca_eva   nirguṇaś ca_eva katʰyate /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    dr̥śyate jñānayogena   āvāṃ ca prasr̥tau tataḥ
   dr̥śyate jñāna-yogena āvāṃ ca prasr̥tau tataḥ /
Halfverse: c    evaṃ jñātvā tam ātmānaṃ   pūjayāvaḥ sanātanam
   evaṃ jñātvā tam ātmānaṃ   pūjayāvaḥ sanātanam /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    taṃ vedāś cāśramāś caiva   nānā tanu samāstʰitāḥ
   taṃ vedāś ca_āśramāś ca_eva   nānā tanu samāstʰitāḥ /
Halfverse: c    bʰaktyā saṃpūjayanty ādyaṃ   gatiṃ caiṣāṃ dadāti saḥ
   bʰaktyā saṃpūjayanty ādyaṃ   gatiṃ ca_eṣāṃ dadāti saḥ /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    ye tu tadbʰāvitā loke   ekāntitvaṃ samāstʰitāḥ
   ye tu tad-bʰāvitā loke ekāntitvaṃ samāstʰitāḥ /
Halfverse: c    etad abʰyadʰikaṃ teṣāṃ   yat te taṃ praviśanty uta
   etad abʰyadʰikaṃ teṣāṃ   yat te taṃ praviśanty uta /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    iti guhya samuddeśas   tava nārada kīrtitaḥ
   iti guhya samuddeśas   tava nārada kīrtitaḥ /
Halfverse: c    bʰaktyā premnā ca viprarṣe   asmad bʰaktyā ca te śrutaḥ
   bʰaktyā premnā ca vipra-r̥ṣe asmad bʰaktyā ca te śrutaḥ /43/ (E)43


Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.