TITUS
Mahabharata
Part No. 1691
Previous part

Chapter: 10 
Adhyāya 10


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    mitra saudr̥da bʰāvena   upadeśaṃ karoti yaḥ
   mitra saudr̥da bʰāvena upadeśaṃ karoti yaḥ / ՙ
Halfverse: c    jātyāvarasya rājarṣe   doṣas tasya bʰaven na vā
   jātyā_avarasya rāja-r̥ṣe   doṣas tasya bʰaven na vā /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    etad iccʰāmi tattvena   vyākʰyātuṃ vai pitāmaha
   etad iccʰāmi tattvena   vyākʰyātuṃ vai pitāmaha /
Halfverse: c    sūkṣmā gatir hi dʰarmasya   yatra muhyanti mānavāḥ
   sūkṣmā gatir hi dʰarmasya   yatra muhyanti mānavāḥ /2/

Verse: 3  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    atra te vartayiṣyāmi   śr̥ṇu rājan yatʰāgamam
   atra te vartayiṣyāmi   śr̥ṇu rājan yatʰā_āgamam /
Halfverse: c    r̥ṣīṇāṃ vadatāṃ pūrvaṃ   śrutam āsīd yatʰā mayā
   r̥ṣīṇāṃ vadatāṃ pūrvaṃ   śrutam āsīd yatʰā mayā /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    upadeśo na kartavyo   jātihīnasya kasya cit
   upadeśo na kartavyo   jāti-hīnasya kasyacit /
Halfverse: c    upadeśe mahān doṣa   upādʰyāyasya bʰāṣyate
   upadeśe mahān doṣa upādʰyāyasya bʰāṣyate /4/ ՙ

Verse: 5 
Halfverse: a    nidarśanam idaṃ rājañ   śr̥ṇu me bʰaratarṣabʰa
   nidarśanam idaṃ rājan   śr̥ṇu me bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    durukta vacane rājan   yatʰā pūrvaṃ yudʰiṣṭʰira
   durukta vacane rājan   yatʰā pūrvaṃ yudʰiṣṭʰira /
Halfverse: e    brahmāśrama pade vr̥ttaṃ   pārśve himavataḥ śubʰe
   brahma_āśrama pade vr̥ttaṃ   pārśve himavataḥ śubʰe /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    tatrāśramapadaṃ puṇyaṃ   nānāvr̥kṣagaṇāyutam
   tatra_āśrama-padaṃ puṇyaṃ   nānā-vr̥kṣa-gaṇa_āyutam /
Halfverse: c    bahu gulmalatākīrṇaṃ   mr̥gadvijaniṣevitam
   bahu gulma-latā_ākīrṇaṃ   mr̥ga-dvija-niṣevitam /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    siddʰacāraṇasaṃgʰuṣṭaṃ   ramyaṃ puṣpitakānanam
   siddʰa-cāraṇa-saṃgʰuṣṭaṃ   ramyaṃ puṣpita-kānanam /
Halfverse: c    vratibʰir bahubʰiḥ kīrṇaṃ   tāpasair upaśobʰitam
   vratibʰir bahubʰiḥ kīrṇaṃ   tāpasair upaśobʰitam /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    brāhmaṇaiś ca mahābʰāgaiḥ   sūryajvalana saṃnibʰaiḥ
   brāhmaṇaiś ca mahā-bʰāgaiḥ   sūrya-jvalana saṃnibʰaiḥ /
Halfverse: c    niyamavratasaṃpannaiḥ   samākīrṇaṃ tapasvibʰiḥ
   niyama-vrata-saṃpannaiḥ   samākīrṇaṃ tapasvibʰiḥ /
Halfverse: e    dīkṣitair bʰarataśreṣṭʰa   yatāhāraiḥ kr̥tātmabʰiḥ
   dīkṣitair bʰarata-śreṣṭʰa   yata_āhāraiḥ kr̥ta_ātmabʰiḥ /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    vedādʰyayanagʰoṣaiś ca   nāditaṃ bʰaratarṣabʰa
   veda_adʰyayana-gʰoṣaiś ca   nāditaṃ bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    vālakʰilyaiś ca bahubʰir   yatibʰiś ca niṣevitam
   vālakʰilyaiś ca bahubʰir   yatibʰiś ca niṣevitam /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    tatra kaś cit samutsāhaṃ   kr̥tvā śūdro dayānvitaḥ
   tatra kaścit samutsāhaṃ   kr̥tvā śūdro dayā_anvitaḥ /
Halfverse: c    āgato hy āśramapadaṃ   pūjitaś ca tapasvibʰiḥ
   āgato hy āśrama-padaṃ   pūjitaś ca tapasvibʰiḥ /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    tāṃs tu dr̥ṣṭvā munigaṇān   devakalpān mahaujasaḥ
   tāṃs tu dr̥ṣṭvā muni-gaṇān   deva-kalpān mahā_ojasaḥ /
Halfverse: c    vahato vividʰā dīkṣāḥ   saṃprahr̥ṣyata bʰārata
   vahato vividʰā dīkṣāḥ   saṃprahr̥ṣyata bʰārata /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    atʰāsya buddʰir abʰavat   tapasye bʰaratarṣabʰa
   atʰa_asya buddʰir abʰavat   tapasye bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    tato 'bravīt kulapatiṃ   pādau saṃgr̥hya bʰārata
   tato_abravīt kula-patiṃ   pādau saṃgr̥hya bʰārata /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    bʰavatprasādād iccʰāmi   dʰarmaṃ cartuṃ dvijarṣabʰa
   bʰavat-prasādād iccʰāmi   dʰarmaṃ cartuṃ dvija-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    tan māṃ tvaṃ bʰagavan vaktuṃ   pravrājayitum arhasi
   tan māṃ tvaṃ bʰagavan vaktuṃ   pravrājayitum arhasi /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    varṇāvaro 'haṃ bʰagavañ   śūdro jātyāsmi sattama
   varṇa_avaro_ahaṃ bʰagavan   śūdro jātyā_asmi sattama /
Halfverse: c    śuśrūṣāṃ kartum iccʰāmi   prapannāya prasīda me
   śuśrūṣāṃ kartum iccʰāmi   prapannāya prasīda me /14/

Verse: 15  {Kulapatir uvāca}
Halfverse: a    na śakyam iha śūdreṇa   liṅgam āśritya vartitum {!}
   na śakyam iha śūdreṇa   liṅgam āśritya vartitum / {!}
Halfverse: c    āsyatāṃ yadi te buddʰiḥ   śuśrūṣā nirato bʰava
   āsyatāṃ yadi te buddʰiḥ   śuśrūṣā nirato bʰava /15/

Verse: 16  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    evam uktas tu muninā   sa śūdro 'cintayan nr̥pa
   evam uktas tu muninā   sa śūdro_acintayan nr̥pa /
Halfverse: c    katʰam atra mayā kāryaṃ   śraddʰā dʰarme parā ca me
   katʰam atra mayā kāryaṃ   śraddʰā dʰarme parā ca me /
Halfverse: e    vijñātam evaṃ bʰavatu   kariṣye priyam ātmanaḥ
   vijñātam evaṃ bʰavatu   kariṣye priyam ātmanaḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    gatvāśramapadād dūram   uṭajaṃ kr̥tavāṃs tu saḥ
   gatvā_āśrama-padād dūram   uṭajaṃ kr̥tavāṃs tu saḥ /
Halfverse: c    tatra vediṃ ca bʰūmiṃ ca   devatāyatanāni ca
   tatra vediṃ ca bʰūmiṃ ca   devatā_āyatanāni ca /
Halfverse: e    niveśya bʰarataśreṣṭʰa   niyamastʰo 'bʰavat sukʰam
   niveśya bʰarata-śreṣṭʰa   niyamastʰo_abʰavat sukʰam /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    abʰiṣekāṃś ca niyamān   devatāyataneṣu ca
   abʰiṣekāṃś ca niyamān   devatā_āyataneṣu ca /
Halfverse: c    baliṃ ca kr̥tvā hutvā ca   devatāṃ cāpy apūjayat
   baliṃ ca kr̥tvā hutvā ca   devatāṃ ca_apy apūjayat /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    saṃkalpaniyamopetaḥ   pʰalāhāro jitendriyaḥ
   saṃkalpa-niyama_upetaḥ   pʰala_āhāro jita_indriyaḥ /
Halfverse: c    nityaṃ saṃnihitābʰiś ca   oṣadʰībʰiḥ pʰalais tatʰā
   nityaṃ saṃnihitābʰiś ca oṣadʰībʰiḥ pʰalais tatʰā /19/ ՙ

Verse: 20 
Halfverse: a    atitʰīn pūjayām āsa   yatʰāvat samupāgatān
   atitʰīn pūjayāmāsa   yatʰāvat samupāgatān /
Halfverse: c    evaṃ hi sumahān kālo   vyatyakrāmat sa tasya vai
   evaṃ hi su-mahān kālo   vyatyakrāmat sa tasya vai /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    atʰāsya munir āgaccʰat   saṃgatyā vai tam āśramam
   atʰa_asya munir āgaccʰat   saṃgatyā vai tam āśramam /
Halfverse: c    saṃpūjya svāgatenarṣiṃ   vidʰivat paryatoṣayat
   saṃpūjya svāgatena-r̥ṣiṃ   vidʰivat paryatoṣayat /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    anukūlāḥ katʰāḥ kr̥tvā   yatʰāvat paryapr̥ccʰata
   anukūlāḥ katʰāḥ kr̥tvā   yatʰāvat paryapr̥ccʰata /
Halfverse: c    r̥ṣiḥ paramatejasvī   dʰarmātmā saṃyatendriyaḥ
   r̥ṣiḥ parama-tejasvī   dʰarma_ātmā saṃyata_indriyaḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    evaṃ sa bahuśas tasya   śūdrasya bʰaratarṣabʰa
   evaṃ sa bahuśas tasya   śūdrasya bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    so 'gaccʰad āśramam r̥ṣiḥ   śūdraṃ draṣṭuṃ nararṣabʰa
   so_agaccʰad āśramam r̥ṣiḥ   śūdraṃ draṣṭuṃ nara-r̥ṣabʰa /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    atʰa taṃ tāpasaṃ śūdraḥ   so 'bravīd bʰaratarṣabʰa
   atʰa taṃ tāpasaṃ śūdraḥ   so_abravīd bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    pitr̥kāryaṃ kariṣyāmi   tatra me 'nugrahaṃ kuru
   pitr̥-kāryaṃ kariṣyāmi   tatra me_anugrahaṃ kuru /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    bāḍʰam ity eva taṃ vipra   uvāca bʰaratarṣabʰa
   bāḍʰam ity eva taṃ vipra uvāca bʰarata-r̥ṣabʰa / ՙ
Halfverse: c    śucir bʰūtvā sa śūdras tu   tasyarṣeḥ pādyam ānayat
   śucir bʰūtvā sa śūdras tu   tasya-r̥ṣeḥ pādyam ānayat /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    atʰa darbʰāṃś ca vanyāś ca   oṣadʰīr bʰaratarṣabʰa
   atʰa darbʰāṃś ca vanyāś ca oṣadʰīr bʰarata-r̥ṣabʰa / ՙ
Halfverse: c    pavitram āsanaṃ caiva   br̥sīṃ ca samupānayat
   pavitram āsanaṃ caiva   br̥sīṃ ca samupānayat /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    atʰa dakṣiṇam āvr̥tya   br̥sīṃ paramaśīrṣikām
   atʰa dakṣiṇam āvr̥tya   br̥sīṃ parama-śīrṣikām /
Halfverse: c    kr̥tām anyāyato dr̥ṣṭvā   tatas tam r̥ṣir abravīt
   kr̥tām anyāyato dr̥ṣṭvā   tatas tam r̥ṣir abravīt /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    kuruṣvaitāṃ pūrvaśīrṣāṃ   bʰava codan mukʰaḥ śuciḥ
   kuruṣva_etāṃ pūrva-śīrṣāṃ   bʰava ca_udan mukʰaḥ śuciḥ /
Halfverse: c    sa ca tat kr̥tavāñ śūdraḥ   sarvaṃ yad r̥ṣir abravīt
   sa ca tat kr̥tavān śūdraḥ   sarvaṃ yad r̥ṣir abravīt /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    yatʰopadiṣṭaṃ medʰāvī   darbʰādīṃs tān yatʰātatʰam
   yatʰā_upadiṣṭaṃ medʰāvī   darbʰa_ādīṃs tān yatʰā-tatʰam /
Halfverse: c    havyakavya vidʰiṃ kr̥tsnam   uktaṃ tena tapasvinā
   havya-kavya vidʰiṃ kr̥tsnam   uktaṃ tena tapasvinā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    r̥ṣiṇā pitr̥kārye ca   sa ca dʰarmapatʰe stʰitaḥ
   r̥ṣiṇā pitr̥-kārye ca   sa ca dʰarma-patʰe stʰitaḥ /
Halfverse: c    pitr̥kārye kr̥te cāpi   viṣr̥ṣṭaḥ sa jagāma ha
   pitr̥-kārye kr̥te ca_api   viṣr̥ṣṭaḥ sa jagāma ha /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    atʰa dīrgʰasya kālasya   sa tapyañ śūdra tāpasaḥ
   atʰa dīrgʰasya kālasya   sa tapyan śūdra tāpasaḥ /
Halfverse: c    vane pañcatvam agamat   sukr̥tena ca tena vai
   vane pañcatvam agamat   sukr̥tena ca tena vai /
Halfverse: e    ajāyata mahārāja   rājavaṃśe mahādyutiḥ
   ajāyata mahā-rāja   rāja-vaṃśe mahā-dyutiḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    tatʰaiva sa r̥ṣis tāta   kāladʰarmam avāpya ha
   tatʰaiva sa\ r̥ṣis tāta   kāla-dʰarmam avāpya ha / ՙ
Halfverse: c    purohita kule vipra   ājāto bʰaratarṣabʰa
   purohita kule vipra ājāto bʰarata-r̥ṣabʰa /32/ ՙ

Verse: 33 
Halfverse: a    evaṃ tau tatra saṃbʰūtāv   ubʰau śūdra munī tadā
   evaṃ tau tatra saṃbʰūtāv   ubʰau śūdra munī tadā /
Halfverse: c    krameṇa vardʰitau cāpi   vidyāsu kuśalāv ubʰau
   krameṇa vardʰitau ca_api   vidyāsu kuśalāv ubʰau /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    atʰarvavede vede ca   babʰūvarṣir suniścitaḥ
   atʰarva-vede vede ca   babʰūva-r̥ṣir su-niścitaḥ /
Halfverse: c    kalpaprayoge cotpanne   jyotiṣe ca paraṃ gataḥ
   kalpa-prayoge ca_utpanne   jyotiṣe ca paraṃ gataḥ /
Halfverse: e    sakʰye cāpi parā prītis   tayoś cāpi vyavardʰata
   sakʰye ca_api parā prītis   tayoś ca_api vyavardʰata /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    pitary uparate cāpi   kr̥taśaucaḥ sa bʰārata
   pitary uparate ca_api   kr̥ta-śaucaḥ sa bʰārata /
Halfverse: c    abʰiṣiktaḥ prakr̥tibʰī   rājaputraḥ sa pārtʰivaḥ
   abʰiṣiktaḥ prakr̥tibʰī   rāja-putraḥ sa pārtʰivaḥ /
Halfverse: e    abʰiṣiktena sa r̥ṣir   abʰiṣiktaḥ purohitaḥ
   abʰiṣiktena sa\ r̥ṣir   abʰiṣiktaḥ purohitaḥ /35/ ՙ

Verse: 36 
Halfverse: a    sa taṃ purodʰāya sukʰam   avasad bʰaratarṣabʰa
   sa taṃ purodʰāya sukʰam   avasad bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    rājyaṃ śaśāsa dʰarmeṇa   prajāś ca paripālayan
   rājyaṃ śaśāsa dʰarmeṇa   prajāś ca paripālayan /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    puṇyāhavācane nityaṃ   dʰarmakāryeṣu cāsakr̥t
   puṇya_aha-vācane nityaṃ   dʰarma-kāryeṣu ca_asakr̥t /
Halfverse: c    utsmayan prāhasac cāpi   dr̥ṣṭvā rājā purohitam
   utsmayan prāhasac ca_api   dr̥ṣṭvā rājā purohitam /
Halfverse: e    evaṃ sa bahuśo rājan   purodʰasam upāhasat
   evaṃ sa bahuśo rājan   purodʰasam upāhasat /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    lakṣayitvā purodʰās tu   bahu śastaṃ narādʰipam
   lakṣayitvā purodʰās tu   bahu śastaṃ nara_adʰipam /
Halfverse: c    utsmayantaṃ ca satataṃ   dr̥ṣṭvāsau manyumān abʰūt
   utsmayantaṃ ca satataṃ   dr̥ṣṭvā_asau manyumān abʰūt /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    atʰa śūṇye purodʰās tu   saha rājñā samāgataḥ
   atʰa śūṇye purodʰās tu   saha rājñā samāgataḥ /
Halfverse: c    katʰābʰir anukūlābʰī   rājānam abʰirāmayat
   katʰābʰir anukūlābʰī   rājānam abʰirāmayat /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    tato 'bravīn narendraṃ sa   purodʰā bʰaratarṣabʰa
   tato_abravīn nara_indraṃ sa   purodʰā bʰarata-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    varam iccʰāmy ahaṃ tv ekaṃ   tvayā dattaṃ mahādyute
   varam iccʰāmy ahaṃ tv ekaṃ   tvayā dattaṃ mahā-dyute /40/ 40

Verse: 41  {R̥cīka uvāca}
Halfverse: a    varāṇāṃ te śataṃ dadyāṃ   kum utaikaṃ dvijottama
   varāṇāṃ te śataṃ dadyāṃ   kum uta_ekaṃ dvija_uttama /
Halfverse: c    snehāc ca bahumānāc ca   nāsty adeyaṃ hi me tava
   snehāc ca bahu-mānāc ca   na_asty adeyaṃ hi me tava /41/

Verse: 42  {Purohita uvāca}
Halfverse: a    ekaṃ vai varam iccʰāmi   yadi tuṣṭo 'si pārtʰiva
   ekaṃ vai varam iccʰāmi   yadi tuṣṭo_asi pārtʰiva /
Halfverse: c    yad dadāsi mahārāja   satyaṃ tad vada mānr̥tam
   yad dadāsi mahā-rāja   satyaṃ tad vada mā_anr̥tam /42/

Verse: 43  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    bāḍʰam ity eva taṃ rājā   pratyuvāca yudʰiṣṭʰira
   bāḍʰam ity eva taṃ rājā   pratyuvāca yudʰiṣṭʰira /
Halfverse: c    yadi jñāsyāmi vakṣyāmi   ajānan na tu saṃvade
   yadi jñāsyāmi vakṣyāmi ajānan na tu saṃvade /43/ ՙ

Verse: 44  {Purohita uvāca}
Halfverse: a    puṇyāhavācane nityaṃ   dʰarmakr̥tyeṣu cāsakr̥t
   puṇya_aha-vācane nityaṃ   dʰarma-kr̥tyeṣu ca_asakr̥t /
Halfverse: c    śānti homeṣu ca sadā   kiṃ tvaṃ hasasi vīkṣya mām
   śānti homeṣu ca sadā   kiṃ tvaṃ hasasi vīkṣya mām /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    sa vrīḍaṃ vai bʰavati hi   mano me hasatā tvayā
   sa vrīḍaṃ vai bʰavati hi   mano me hasatā tvayā /
Halfverse: c    kāmayā śāpito rājan   nānyatʰā vaktum arhasi
   kāmayā śāpito rājan   na_anyatʰā vaktum arhasi /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    bʰāvyaṃ hi kāraṇenātra   na te hāsyam akāraṇam
   bʰāvyaṃ hi kāraṇena_atra   na te hāsyam akāraṇam /
Halfverse: c    kautūhalaṃ me subʰr̥śaṃ   tattvena katʰayasva me
   kautūhalaṃ me su-bʰr̥śaṃ   tattvena katʰayasva me /46/

Verse: 47  {R̥cīka uvāca}
Halfverse: a    evam ukte tvayā vipra   yad avācyaṃ bʰaved api
   evam ukte tvayā vipra   yad avācyaṃ bʰaved api /
Halfverse: c    avaśyam eva vaktavyaṃ   śr̥ṇuṣvaika manā dvija
   avaśyam eva vaktavyaṃ   śr̥ṇuṣva_eka manā dvija /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    pūrvadehe yatʰāvr̥ttaṃ   tan nibodʰa dvijottama
   pūrva-dehe yatʰā-vr̥ttaṃ   tan nibodʰa dvija_uttama /
Halfverse: c    jātiṃ smarāmy ahaṃ brahmann   avadʰānena me śr̥ṇu
   jātiṃ smarāmy ahaṃ brahmann   avadʰānena me śr̥ṇu /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    śūdro 'ham abʰavaṃ pūrvaṃ   tāpaso bʰr̥śasaṃyutaḥ
   śūdro_aham abʰavaṃ pūrvaṃ   tāpaso bʰr̥śa-saṃyutaḥ /
Halfverse: c    r̥ṣir ugratapās tvaṃ ca   tadābʰūr dvijasattama
   r̥ṣir ugra-tapās tvaṃ ca   tadā_abʰūr dvija-sattama /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    prīyatā hi tadā brahman   mamānugraha buddʰinā
   prīyatā hi tadā brahman   mama_anugraha buddʰinā /
Halfverse: c    pitr̥kārye tvayā pūrvam   upadeśaḥ kr̥to 'nagʰa
   pitr̥-kārye tvayā pūrvam   upadeśaḥ kr̥to_anagʰa /
Halfverse: e    br̥syāṃ darbʰeṣu havye ca   kavye ca munisattama
   br̥syāṃ darbʰeṣu havye ca   kavye ca muni-sattama /50/ 50

Verse: 51 
Halfverse: a    etena karma doṣeṇa   purodʰās tvam ajāyatʰāḥ
   etena karma doṣeṇa   purodʰās tvam ajāyatʰāḥ /
Halfverse: c    ahaṃ rājā ca viprendra   paśya kālasya paryayam
   ahaṃ rājā ca vipra_indra   paśya kālasya paryayam /
Halfverse: e    matkr̥te hy upadeśena   tvayā prāptam idaṃ pʰalam
   mat-kr̥te hy upadeśena   tvayā prāptam idaṃ pʰalam /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    etasmāt kāraṇād brahman   prahase tvāṃ dvijottama
   etasmāt kāraṇād brahman   prahase tvāṃ dvija_uttama /
Halfverse: c    na tvāṃ paribʰavan brahman   prahasāmi gurur bʰavān
   na tvāṃ paribʰavan brahman   prahasāmi gurur bʰavān /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    viparyayeṇa me manyus   tena saṃtapyate manaḥ
   viparyayeṇa me manyus   tena saṃtapyate manaḥ /
Halfverse: c    jātiṃ smarāmy ahaṃ tubʰyam   atas tvāṃ prahasāmi vai
   jātiṃ smarāmy ahaṃ tubʰyam   atas tvāṃ prahasāmi vai /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    evaṃ tavograṃ hi tapa   upadeśena nāśitam
   evaṃ tava_ugraṃ hi tapa upadeśena nāśitam / ՙ
Halfverse: c    purohitatvam utsr̥jya   yatasva tvampunar bʰave
   purohitatvam utsr̥jya   yatasva tvampunar bʰave /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    itas tvam adʰamām anyāṃ   mā yoniṃ prāpsyase dvija
   itas tvam adʰamām anyāṃ   mā yoniṃ prāpsyase dvija /
Halfverse: c    gr̥hyatāṃ draviṇaṃ vipra   pūtātmā bʰava sattama
   gr̥hyatāṃ draviṇaṃ vipra   pūta_ātmā bʰava sattama /55/

Verse: 56  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    tato visr̥ṣṭo rājñā tu   vipro dānāny anekaśaḥ
   tato visr̥ṣṭo rājñā tu   vipro dānāny anekaśaḥ /
Halfverse: c    brāhmaṇebʰyo dadau vittaṃ   bʰūmiṃ grāmāṃś ca sarvaśaḥ
   brāhmaṇebʰyo dadau vittaṃ   bʰūmiṃ grāmāṃś ca sarvaśaḥ /56/

Verse: 57 
Halfverse: a    kr̥ccʰrāṇi cīrtvā ca tato   yatʰoktāmi dvijottamaḥ
   kr̥ccʰrāṇi cīrtvā ca tato   yatʰā_uktāmi dvija_uttamaḥ /
Halfverse: c    tīrtʰāni cābʰigatvā vai   dānāni vividʰāni ca
   tīrtʰāni ca_abʰigatvā vai   dānāni vividʰāni ca /57/ ՙ

Verse: 58 
Halfverse: a    dattvā gāś caiva viprāṇāṃ   pūtātmā so 'bʰavad dvijaḥ
   dattvā gāś caiva viprāṇāṃ   pūta_ātmā so_abʰavad dvijaḥ /
Halfverse: c    tam eva cāśramaṃ gatvā   cacāra vipulaṃ tapaḥ
   tam eva ca_āśramaṃ gatvā   cacāra vipulaṃ tapaḥ /58/

Verse: 59 
Halfverse: a    tataḥ siddʰiṃ parāṃ prāpto   brāhmaṇo rājasattama
   tataḥ siddʰiṃ parāṃ prāpto   brāhmaṇo rāja-sattama /
Halfverse: c    saṃmataś cābʰavat teṣām   āśrame ''śramavāsinām {!}
   saṃmataś ca_abʰavat teṣām   āśrame_āśrama -āsināṃm /59/ {!}

Verse: 60 
Halfverse: a    evaṃ prāpto mahat kr̥ccʰram   r̥ṣiḥ sa nr̥pasattama
   evaṃ prāpto mahat kr̥ccʰram   r̥ṣiḥ sa nr̥pa-sattama /
Halfverse: c    brāhmaṇena na vaktavyaṃ   tasmād varṇāvare jane
   brāhmaṇena na vaktavyaṃ   tasmād varṇa_avare jane /60/ 60

Verse: 61 
Halfverse: a    varjayed upadeśaṃ ca   sadaiva brāhmaṇo nr̥pa
   varjayed upadeśaṃ ca   sadā_eva brāhmaṇo nr̥pa /
Halfverse: c    upadeśaṃ hi kurvāṇo   dvijaḥ kr̥ccʰram avāpnuyāt
   upadeśaṃ hi kurvāṇo   dvijaḥ kr̥ccʰram avāpnuyāt /61/

Verse: 62 
Halfverse: a    eṣitavyaṃ sadā vācā   nr̥peṇa dvijasattamāt
   eṣitavyaṃ sadā vācā   nr̥peṇa dvija-sattamāt /
Halfverse: c    na pravaktavyam iha hi   kiṃ cid varṇāvare jane
   na pravaktavyam iha hi   kiṃcid varṇa_avare jane /62/ ՙ

Verse: 63 
Halfverse: a    brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyās   trayo varṇā dvijātayaḥ
   brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyās   trayo varṇā dvijātayaḥ /
Halfverse: c    eteṣu katʰayan rājan   brāhmaṇo na praduṣyati
   eteṣu katʰayan rājan   brāhmaṇo na praduṣyati /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    tasmāt sadbʰir na vaktavyaṃ   kasya cit kiṃ cid agrataḥ
   tasmāt sadbʰir na vaktavyaṃ   kasyacit kiṃcid agrataḥ /
Halfverse: c    sūkṣmā gatir hi dʰarmasya   durjñeyā hy akr̥tātmabʰiḥ
   sūkṣmā gatir hi dʰarmasya   durjñeyā hy akr̥ta_ātmabʰiḥ /64/

Verse: 65 
Halfverse: a    tasmān maunāni munayo   dīkṣāṃ kurvanti cādr̥tāḥ
   tasmān maunāni munayo   dīkṣāṃ kurvanti ca_ādr̥tāḥ /
Halfverse: c    duruktasya bʰayād rājan   nānubʰāṣanti kiṃ cana
   duruktasya bʰayād rājan   na_anubʰāṣanti kiṃcana /65/

Verse: 66 
Halfverse: a    dʰārmikā guṇasaṃpannāḥ   satyārjava parāyaṇāḥ
   dʰārmikā guṇa-saṃpannāḥ   satya_ārjava parāyaṇāḥ /
Halfverse: c    durukta vācābʰihatāḥ   prāpnuvantīha duṣkr̥tam
   durukta vācā_abʰihatāḥ   prāpnuvanti_iha duṣkr̥tam /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    upadeśo na kartavyaḥ   kadā cid api kasya cit
   upadeśo na kartavyaḥ   kadācid api kasyacit /
Halfverse: c    upadeśād dʰi tat pāpaṃ   brāhmaṇaḥ samavāpnuyāt
   upadeśādd^hi tat pāpaṃ   brāhmaṇaḥ samavāpnuyāt /67/

Verse: 68 
Halfverse: a    vimr̥śya tasmāt prājñena   vaktavyaṃ dʰarmam iccʰatā
   vimr̥śya tasmāt prājñena   vaktavyaṃ dʰarmam iccʰatā /
Halfverse: c    satyānr̥tena hi kr̥ta   upadeśo hinasti vai
   satya_anr̥tena hi kr̥ta upadeśo hinasti vai /68/ ՙ

Verse: 69 
Halfverse: a    vaktavyam iha pr̥ṣṭena   viniścitya viparyayam
   vaktavyam iha pr̥ṣṭena   viniścitya viparyayam /
Halfverse: c    sa copadeśaḥ kartavyo   yena dʰarmam avāpnuyāt
   sa ca_upadeśaḥ kartavyo   yena dʰarmam avāpnuyāt /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    etat te sarvam ākʰyātam   upadeśe kr̥te sati
   etat te sarvam ākʰyātam   upadeśe kr̥te sati / ՙ
Halfverse: c    mahān kleśo hi bʰavati   tasmān nopadiśet kva cit
   mahān kleśo hi bʰavati   tasmān na_upadiśet kvacit /70/ (E)70



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.